Brief van de minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media. Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 31293 Primair Onderwijs Nr. 473 Brief van de minister vr Basis- en Vrtgezet Onderwijs en Media Aan de Vrzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 4 juli 2019 De vergang van het basisnderwijs naar het vrtgezet nderwijs is vr veel leerlingen een belangrijk mment. De leerling verlaat de basisschl en begint p de schl vr vrtgezet nderwijs: dat is vaak een grtere schl, de leerling met verder reizen, met wennen aan een ander dagritme en krijgt veel nieuwe vakken. Het is een spannend mment, waarin veel verandert en de leerling vr het eerst vrsrteert p een vervlgpleiding. De laatste jaren werken we gezamenlijk aan een vergang die minder definitief is en minder bepalend vr het vervlg van leerlingen in het vrtgezet nderwijs. Over de laatste ntwikkelingen heb ik uw Kamer geïnfrmeerd in de beleidsreactie p de Wet eindtetsing p. 1 In dit kader past k het nderwijs. Een aantal schlen is begnnen met het aanbieden van nderwijs aan kinderen in de leeftijd van 10 tt 14 jaar in één prgramma, met een drlpende leerlijn van basis- naar vrtgezet nderwijs. Twaalf van deze schlen wrden in pdracht van het ministerie van OCW gevlgd dr nderzeksbureau Obern. Een eerste tussenrapprtage van dit nderzek heb ik p 29 nvember 2018 aangebden aan uw Kamer. 2 In deze rapprtage geeft Obern een beschrijving van de delstellingen, de delgrep en de inrichting van het nderwijs p de nderzchte schlen. Daarnaast wrden knelpunten beschreven waar schlen mee te maken krijgen bij het vrmgeven van dit type nderwijs. Zals tegezegd geef ik in deze brief een reactie p het tussenrapprt en ga ik in p de manier waarp nderwijs nu vrm krijgt. Kansengelijkheid en nderwijs De eerste initiatieven vr nderwijs werken aan twee hfddelen: - het ptimaliseren van de schllpbaan van leerlingen dr het selectiemment vr het vrtgezet nderwijs uit te stellen; en - het bieden van maatwerk aan leerlingen, met g vr een brede talentntwikkeling en dr de inzet van gepersnaliseerd leren. Dit kabinet ziet het nderwijs in het licht van kansengelijkheid. Bij vergangen binnen het nderwijs bestaat het risic p ngelijke kansen tussen kinderen. Kinderen van laagpgeleide uders strmen vaker dr naar vervlgnderwijs dat nvldende rechtdet aan hun kwaliteiten, bijvrbeeld dr nderadvisering f 1 Kamerstuk , nr Kamerstuk , nr. 493, bijlage.

2 dr nderwijsachterstanden. Ik wil alles p alles zetten m ervr te zrgen dat k leerlingen die van huis uit minder ndersteuning f stimulans krijgen, de kans krijgen m hun talenten te ntplien. Het nderwijs kan bijdragen aan een gede vergang van primair naar vrtgezet nderwijs. Het definitieve keuzemment vr een nderwijstype in het vrtgezet nderwijs wrdt uitgesteld én de leerling kan een aantal jaar langer persnlijker begeleid wrden en tewerken naar het niveau dat het beste bij de leerling past. Ok leerlingen die nvldende zelfvertruwen f studievaardigheden hebben f kampen met een taal- f leerachterstand, kunnen baat hebben bij dit nderwijs. Om die redenen wil het kabinet schlen de ruimte geven m ervaring p te den met nderwijs. Over de pilt met nderwijs In het schljaar zijn zes initiatieven gestart met een pilt en in het schljaar hebben zich ng eens zes initiatieven hierbij aangeslten. Met de schlen is afgesprken dat ze werken binnen de huidige wettelijke kaders en zij ntvangen hiervr geen extra financiële middelen. De deelnemende schlen hebben minimaal een basisarrangement vr het tezicht van de Inspectie van het Onderwijs (hierna: inspectie), hebben een nderbuwd plan pgesteld en de start van het nderwijs dient de instemming van de betrkken medezeggenschapsraden te hebben. Deze vrm van nderwijs, gericht p kinderen in de leeftijd 10 tt 14 jaar, is een nieuw cncept in het Nederlands nderwijs. Obern brengt daarm in kaart he het nderwijs vrm krijgt, welke knelpunten de schlen ervaren, f leerlingen, uders en leraren tevreden zijn en wat de kwaliteit van het nderwijs is. Het nderzek wrdt uitgeverd tt en met schljaar , nder de eerste twaalf schlen die gestart zijn met nderwijs. Om te vrkmen dat iedere schl apart het wiel met uitvinden vr prblemen waar meerdere schlen mee te maken hebben, is bij de start van de pilt een regiegrep ingesteld. De regiegrep bestaat uit vertegenwrdigers van de PO-Raad, de VO-raad, Lerend Netwerk , nderzeksbureau Obern, de inspectie en het ministerie van OCW. De regiegrep heeft in de afgelpen maanden gehlpen bij de analyse van knelpunten en het zeken van manieren m hiermee m te gaan. Hierver vlgt verderp in deze brief meer infrmatie. Ik ben blij dat het Lerend Netwerk een aanspreekpunt is vr besturen die interesse hebben in het nderwijs. In het afgelpen schljaar heeft het Lerend Netwerk nder andere een cnferentie gerganiseerd m belangstellende schlen te infrmeren en kennis uit te wisselen. Tussenresultaten van het nderzek naar nderwijs 3 Gevrmd dr afgevaardigden van schlbestuurders van de initiatieven.

3 Het eerste tussenrapprt van Obern beschrijft de delen die initiatieven nastreven met nderwijs. 4 Het rapprt gaat k in p de manieren waarp het nderwijs wrdt vrmgegeven en in welke mate de (wettelijke) kaders knellen. In vlgende rapprtages wrdt pas een eerste beeld van de resultaten gegeven, want smmige initiatieven zijn pas dit schljaar van start gegaan. Dit najaar vlgt pnieuw een tussenrapprt. Hierin wrdt een beeld geschetst van de ntwikkelingen p elk van de twaalf initiatieven. Het bevrderen van kansengelijkheid is daarbij een belangrijke tetssteen. Tevens bevat dit rapprt de eerste analyses van pbrengsten bij leerlingen. Een eindcnclusie wrdt dr Obern in het najaar van 2020 pgeleverd. Vralsng blijken de initiatieven uit allerlei verschillende cncepten te bestaan die gericht zijn p uiteenlpende grepen leerlingen. De initiatieven zijn vaak ntstaan als maatwerk vr de vragen die spelen in de reginale cntext. Het eerste beeld is dat niet alle initiatieven zijn pgericht vanuit de gedachte van kansengelijkheid. Dit is iets waar in het nderzek aandacht aan besteed zal wrden. Dat neemt niet weg dat er nu al mie pbrengsten in de rapprtage staan mschreven. Er wrden drlpende leerlijnen tussen basis- en vrtgezet nderwijs ntwikkeld en leraren van basisschlen en schlen vr vrtgezet nderwijs werken met elkaar samen en leren van elkaar. De initiatieven geven aan dat ze in hun pinierswerk te maken hebben met het feit dat ns stelsel is ingedeeld in twee systemen : één vr basisnderwijs en één vr vrtgezet nderwijs. Bij de meeste initiatieven vlgen kinderen uit beide systemen les nder één dak en sms zelfs in dezelfde klas. Dat betekent in de meeste gevallen dat twee schlbesturen verantwrdelijk zijn vr de nderwijskwaliteit en alles wat hiermee samenvalt. Analyse van de knelpunten vr nderwijs Het rapprt van Obern beschrijft een aantal knelpunten waar initiatieven daardr mee te maken hebben. Zals aangekndigd in de vrige kamerbrief 5, heb ik samen met de regiegrep gezcht naar plssingen he met de ervaren knelpunten m te gaan. Omdat het nderwijs een nieuw fenmeen is, wil ik ng geen nmkeerbare stappen zetten dr wet- en regelgeving aan te passen. Wel wil ik samen met de initiatieven zeken naar manieren m met de ervaren knelpunten m te gaan. Ik licht hiernder een aantal knelpunten en mgelijke plssingen te. Bevegdheden van leraren Een aantal initiatieven geeft les aan gemengd samengestelde klassen met leerlingen van de basisschlleeftijd en leerlingen in de middelbareschlleeftijd. Een leraar heeft meestal geen bevegdheid vr beide nderwijssrten. In de tekmst wil ik het behalen van sectrverstijgende bevegdheden mgelijk maken. Ik wil nderzeken he hier k vr de krte termijn al een plssing kan wrden gevnden vr het nderwijs. De lessen van deze krtetermijnplssing wil ik k 4 Kamerstuk , nr. 423, bijlage. 5 Kamerstuk , nr. 423.

4 betrekken in de vernieuwing van het bevegdhedenstelsel 6 en ze passen ged bij het traject Ruimte vr regie in het primair nderwijs. 7 Ik wil nderzeken f ik een teambevegdheid vr het nderwijs in het leven kan repen, waarmee leraren gezamenlijk verantwrdelijk zijn vr het nderwijs. Een leraar heeft dan de eigen bevegdheid in één nderwijssrt. Deze bevegdheden gezamenlijk vrmen de bevegdheid van het team als geheel. Leraren blijven in dienst van de schl van de nderwijssrt waarvr zij bevegd zijn en behuden als individu dezelfde bevegdheid. Wanneer leraren in pleiding ingezet wrden binnen het team vr nderwijs, zu samen kunnen wrden gewerkt met een lerarenpleiding m te zrgen vr passende schling en begeleiding. Kmend half jaar wil ik samen met de regiegrep verkennen f, en z ja he, een experiment mgelijk is waarin initiatieven kunnen werken met een teambevegdheid. De mgelijkheid vr een teambevegdheid zu kunnen ntstaan na afrnding van de pilt, begin schljaar De eindtets en het schladvies Het afnemen van een eindtets is verplicht vr basisschlen. De eindtets en het schladvies geven inzicht in de ntwikkeling van het kind en het niveau van taal en rekenen. De uitkmst biedt belangrijke infrmatie vr het mment dat leerlingen verstappen naar het vrtgezet nderwijs. In principe kmt de eindtets vr initiatieven niet p het mment dat kinderen uitstrmen naar het vrtgezet nderwijs. Tch meten k initiatieven de tets afnemen bij hun leerlingen. Ik vind het belangrijk dat van alle leerlingen, k die nderwijs vlgen p initatieven, een duidelijk beeld is van waar zij staan in hun ntwikkeling, zdat het nderwijs hierp afgestemd kan wrden. De afname zrgt er daarnaast vr dat uders vrij zijn m p een eerder mment te kiezen m hun kind naar een reguliere schl vr vrtgezet nderwijs te laten uitstrmen. De initiatieven kunnen de tets beschuwen als een drstrmtets, waarbij de tets ng niet van invled is p de verstap naar het vrtgezet nderwijs, maar wel aangeeft waar een leerling staat. De eindtets is één tets in een reeks van mmenten die schlen gebruiken m de vrderingen van leerlingen te vlgen, m het nderwijs af te kunnen stemmen p wat een leerling ndig heeft. Ik heb inmiddels mgelijk gemaakt dat besturen bij de leerlingen binnen de initiatieven een andere tets kunnen afnemen dan bij leerlingen p de reguliere schl. In gesprek met de regiegrep gaven de intitatieven daarnaast aan dat het tetsmment nu te laat in het jaar plaats vindt. Naar aanleiding van de evaluatie van de Wet Eindtetsing PO heb ik recent vrgesteld de afname van de eindtets enigszins te vervregen naar de eerste helft van maart. 8 Verschillende nderzekskaders in het tezicht 6 Brief van 2 juli 2019, Naar een aantrekkelijke nderwijsarbeidsmarkt, Kamerstuk ,369 7 Kamerstuk , nr Kamerstuk , nr. 471.

5 Omdat initiatieven nder de verantwrdelijkheid vallen van één f meer schlbesturen vr primair én vrtgezet nderwijs, gelden vr de initiatieven de nderzekskaders vr beide sectren. De inspectie hudt rekening met de bijzndere psitie van de initiatieven. Ze wrden meegenmen in de vierjaarlijkse nderzeken van de inspectie. Daarnaast zal de inspectie in 2020 een themanderzek uitveren naar het nderwijs, met de nadruk p de kwaliteitszrg en de kwaliteitscultuur. Vr een aantal knelpunten die benemd wrden in de tussenrapprtage geldt dat ik er p dit mment geen plssing vr kan bieden. Verschillende ca s vr het primair en vrtgezet nderwijs Vr het primair nderwijs geldt een andere ca dan vr het vrtgezet nderwijs. Leraren van beide sectren werken samen in de initiatieven. De situatie ntstaat dan dat vr de ene cllega binnen het team een andere ca geldt dan vr een andere cllega. Dat kan een verschil in salaris betekenen en er zijn verschillen in de secundaire arbeidsvrwaarden. De rijksverheid is geen partner in de ca-afspraken. Ik laat het daarm ver aan de besturen en de ca-partijen m hierver indien gewenst het gesprek te veren. Geen eigen BRIN-nummer en gescheiden geldstrmen In de tussenrapprtage wrden ng twee knelpunten aangekaart: dat initiatieven nder twee BRIN-nummers vallen en dat ze te maken hebben met twee gescheiden geldstrmen. Deze twee aspecten zijn nauw met elkaar verbnden. Het is helaas niet haalbaar m een eigen BRIN-nummer vr initiatieven te creëren. De bekstiging van het basis- en vrtgezet nderwijs vleit vrt uit twee verschillende wetten. Ok de bekstigingssystematiek zelf verschilt tussen de sectren. De financiën meten daarm k apart vr primair en vrtgezet nderwijs verantwrd blijven wrden. Het kan daarbij behulpzaam zijn m in de bekhuding een pst als ntwikkelingscncept p te nemen, m zichtbaar te maken welke middelen wrden gebruikt vr nderwijs. In het kader van de financiën is verigens tevens van belang p te merken dat de betrkken schlbesturen gebruik kunnen maken van de subsidie Drstrmprgramma s p-v vr gelijke kansen. 9 Tt slt In een paar jaar tijd is het nderwijs een begrip gewrden. Dat is te danken aan het pinierswerk van een aantal schlen. Ik heb daar grte waardering vr. Tegelijkertijd staat het nderwijs ng in de kinderschenen. De cncepten zijn ng vlp in ntwikkeling en jaarlijks kmen er nieuwe initiatieven bij. Ok kmend schljaar start naar verwachting een aantal nieuwe initiatieven. Om schlen die zich riënteren p nderwijs te helpen, heb ik een factsheet laten ntwikkelen, dat ik ter infrmatie bijveg Kamerstuk , nr Raadpleegbaar via

6 In het najaar verwacht ik een nieuwe tussenrapprtage, die ik weer met uw Kamer zal delen. In 2020 wrdt het huidige nderzek afgernd na een peride van drie jaar. We maken dan de stand p. Tt die tijd blijf ik de ntwikkelingen rndm het nderwijs met belangstelling vlgen. de minister vr Basis- en Vrtgezet Onderwijs en Media, A. Slb