De Zelfstandig Professional in de Kunsteducatie

Transcriptie

1 De Zelfstandig Professional in de Kunsteducatie

2

3 De Zelfstandig Professional in de Kunsteducatie INHOUDSOPGAVE Inleiding In de kunsteducatie rommelt het behoorlijk. Veel instellingen moeten bezuinigen. En de docenten worden bij de reorganisatie voor het blok gezet: blijven als zelfstandige of het werk verliezen. Een onmogelijke keuze natuurlijk. Werkgevers hanteren hierbij, globaal genomen, twee variaties op dezelfde melodie: De werkgever moet bezuinigen en besluit om alle docenten te ontslaan en de overhead in te zetten als netwerkorganisatie. De docenten worden gemotiveerd om als zelfstandige aan de slag te gaan. De netwerkorganisatie zal hen helpen door aan hen een leslocatie aan te bieden en mee te helpen met de werving en administratie. De andere variant is dat de werkgever zijn organisatie gaat opheffen in opdracht van de gemeente en een nieuwe organisatie gaat oprichten. Alle vaste medewerkers krijgen ontslag. De docenten kunnen bij de nieuwe organisatie hun werkzaamheden als zelfstandige professional (zp er) voortzetten. Kan dat zomaar? En wat betekent dat voor de docent om van een vast dienstverband als werknemer over Docent in de Kunsteducatie 3 Drie arbeidsrelaties 4 Arbeidsovereenkomst 5 Opdrachtovereenkomst 6 Freelance overeenkomst 6 Definitie zp er 7 VAR 8 Geen naheffing, want... 9 Samenvatting 9 Overstap werknemerschap naar zp-schap 10 Uurtarief 12 Ondernemerskwaliteiten 13 Conclusies 13 Colofon Tekst: Inger Minnesma Bestuurder Kunsteducatie: Tanja Magnée FNV KIEM augustus 2012 Zelfstandige Kunsteducatie / 3

4 te schakelen op het uitoefenen van een zelfstandige beroepspraktijk? En loopt de werkgever eigenlijk ook risico bij dergelijke constructies? Om deze vragen goed te beantwoorden moeten we eerst wat noodzakelijke juridische kennis tot ons nemen. Het aanbieden van werk op de arbeidsmarkt van de kunsteducatie kan op verschillende manieren, met verschillende gevolgen voor de sociale zekerheid en de belastingen voor de partijen, die een bepaalde arbeidsrelatie aangaan. De feitelijke omstandigheden waaronder gewerkt wordt, bepalen welke arbeidsrelatie overeengekomen moet worden tussen de aanbieder en de afnemer van het werk. Dat is dus geen vrije keus. Ook is het van geen enkel belang hoe je de overeenkomst noemt. Voorbeeld: wanneer de feitelijke omstandigheden van de werkzaamheden een arbeidsovereenkomst betreffen, kun je het wel een opdrachtovereenkomst noemen en als zodanig behandelen, maar dat is niet correct, want: Cola blijft cola, ook al schenk je het in een wijnglas en noem je het wijn. (citaat uit brochure Wat moet ik weten over veilig werken met freelancers van Nederlandse Uitgevers Bond). Er zijn drie arbeidsrelaties mogelijk, waarin een docent les kan geven: 1. De arbeidsovereenkomst. Dit is een werkgever en werknemersrelatie. 2. De opdrachtovereenkomst. Dit is een opdrachtgever en opdrachtnemersrelatie. Een ander woord voor opdrachtnemer is zelfstandige of zp er. De zelfstandige valt onder het fiscale winstregime, winst uit onderneming. Er zijn drie arbeidsrelaties mogelijk: ade arbeidsovereenkomst ade opdrachtovereenkomst ade freelance overeenkomst 3. De zogenoemde freelance overeenkomst op basis van het genieten van resultaat uit overige werkzaamheden. Dit is een tussenvorm : geen arbeidsovereenkomst (loon) en geen opdrachtovereenkomst (winst). Er is dus ook geen duidelijkheid vooraf. De opdrachtgever heeft hier een duidelijke taak om te toetsen of er al 4 / Zelfstandige Kunsteducatie

5 dan niet sprake is van een arbeidsovereenkomst. De feitelijke omstandigheden waaronder men de werkzaamheden gaat verrichten, zijn bepalend voor soort arbeidsrelatie en dus moeten deze van tevoren in kaart gebracht worden door partijen. Met andere woorden, wil men een opdrachtovereenkomst aangaan, dan mogen er geen elementen van een arbeidsovereenkomst in de potentiële arbeidsrelatie aanwezig zijn. In het volgende hoofdstuk worden de verschillende arbeidsrelaties beschreven. 1. De arbeidsovereenkomst De arbeidsovereenkomst voor onbepaalde en bepaalde tijd kenmerkt zich door vier elementen die in de omstandigheden waaronder het werk wordt verricht, aanwezig zijn. Dat zijn: De gezagsverhouding tussen werkgever en werknemer. De persoonlijke arbeid die de werknemer verricht. Het periodiek loon dat uitbetaald wordt aan de werknemer. De beschikbaarheid van de werknemer voor de overeengekomen werkzaamheden. De aanwezigheid van de De aanwezigheid van de gezagsrelatie is de belangrijkste factor om te bepalen of er sprake gezagsrelatie is de is van een arbeidsovereenkomst. belangrijkste factor om Maar wat wordt daar nu precies onder verstaan? te bepalen of er sprake Daarover is veel jurisprudentie (uitspraken van rechters). is van een arbeidsovereenkomst. Belangrijke aanwijzingen voor een gezagsrelatie en dus een arbeidsovereenkomst, zijn de aanwezigheid van onder meer de volgende omstandigheden: de werkgever bepaalt de werktijden; bij ziekte en vakantie wordt doorbetaald; er is een verplicht werkrooster; de inhoud van het werk wordt bepaald door de werkgever; er is een vaste werkplek op het kantoor van de werkgever; binnen het bedrijf worden dezelfde werkzaamheden in loondienst verricht; de werkgever draagt zorg voor de acquisitie van de leerlingen; De werknemer met een arbeidsovereenkomst valt onder de CAO KE of de CAR UWO. Zelfstandige Kunsteducatie / 5

6 2. Opdrachtovereenkomst In deze arbeidsrelatie ontbreekt nadrukkelijk de gezagsverhouding. De opdrachtgever heeft wel instructiebevoegdheid. Bijvoorbeeld: er wordt met betrekking tot de lesinhoud wel een einddoel gesteld, maar de weg om tot dat doel te komen is volledig aan de zp er zelf. De opdrachtnemer is niet persoonlijk gebonden om de overeengekomen werkzaamheden zelf uit te voeren. De opdrachtnemer kan deze werkzaamheden, zonder overleg met en toestemming van de opdrachtgever, door een ander laten uitvoeren. Er is dus geen sprake van persoonlijke arbeid bij de opdrachtovereenkomst. Bij de betaling is sprake Bij een opdrachtovereenkomst ontbreekt nadrukkelijk de gezagsverhouding en is er geen sprake van persoonlijke arbeid. van een honorarium, zonder inhoudingen in het kader van de sociale verzekeringspremies en heffing loonbelasting, op basis van een factuur. Bij de opdrachtovereenkomst hoort de VAR winst uit onderneming (VAR wuo). Deze kan door de opdrachtnemer worden aangevraagd bij de Belastingdienst ( 3. Freelance overeenkomst / Resultaat uit overige werkzaamheden Als de inkomsten uit een arbeidsrelatie geen loon uit arbeidsovereenkomst of winst uit opdrachtovereenkomst zijn, en de werkzaamheden waaruit de inkomsten voortvloeien ook niet voor rekening en risico van een vennootschap zijn, vallen zij onder resultaat uit overige werkzaamheden. Hierbij hoort de VAR - resultaat uit overige werkzaamheden. Bij een freelance overeenkomst moet de opdrachtgever vooraf toetsen of er sprake is van een dienstbetrekking. De opdrachtgever moet vóóraf toetsen of er sprake is van een dienstbetrekking. In veel gevallen zal er geen sprake zijn van een dienstbetrekking, maar van een opdrachtovereenkomst. De opdrachtnemer c.q. resultaatgenieter voldoet niet aan de criteria van het 6 / Zelfstandige Kunsteducatie

7 fiscale ondernemerschap en haalt bijvoorbeeld de eis van minimaal 1225 uur die een zp er op jaarbasis in eigen beroep of bedrijf werkzaam moet zijn, nog niet. Bijvoorbeeld omdat hij halverwege of aan het einde van het jaar gestart is met het zp-schap of als starter nog onvoldoende opdrachtgevers heeft. De opdrachtgever en de opdrachtnemer kunnen er in deze situatie ook voor kiezen om een fictieve arbeidsovereenkomst af te sluiten. Het resultaat wordt dan als loon behandeld. Wanneer partijen van deze mogelijkheid gebruik willen maken moet dit gezamenlijk aangemeld worden bij de Belastingdienst. De fictieve werknemer kan geen aanspraak maken op werknemersrechten zoals doorbetaling bij ziekte, cao-verhogingen en vakantiegeld. De fictieve werknemer betaalt wel werknemersverzekeringspremies en heeft dan ook recht op de bescherming van de WW-uitkering en WIA-uitkering, tenminste wanneer hij aan de voorwaarden van deze wetten voldoet. Een groot nadeel van deze constructie is dat de opdrachtnemer geen beroepskosten voor de inkomstenbelasting mag aftrekken. Definitie zp er De zelfstandig professional (zp er) werkt op basis van een opdrachtovereenkomst. De definitie van de zelfstandig ondernemer sluit aan bij die uit de wetgeving over de inkomstenbelasting en zoals deze vorm heeft gekregen in de jurisprudentie. De zp er is een ondernemer voor de inkomstenbelasting en heeft geen personeel in dienst. Onder deze definitie valt zowel de klassieke zp er Uitspraak: [zetzet pejər] Verbuigingen: zp er s (meerv.) zelfstandige zonder personeel Voorbeeld: `Zp ers zijn niet in loondienst, ze nemen losse opdrachten aan.` (met bedrijfspand e.d.), als ook de nieuwe zp er die vooral de eigen arbeid, kennis en vaardigheden aanbiedt. De volledige definitie luidt als volgt: Een zp er is een ondernemer die geen personeel in dienst heeft. Voor de vaststelling of er sprake is van een ondernemer gelden de volgende criteria: zelfstandigheid bij de inrichting van de eigen werkzaamheden en het uitvoeren daarvan; het voor eigen rekening en risico verrichten van werkzaamheden; Zelfstandige Kunsteducatie / 7

8 het gericht zijn op en het perspectief hebben van het maken van winst; bekendmaking van het ondernemerschap; het streven naar meerdere opdrachtgevers. VAR Voor de introductie van de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie) was er herhaaldelijk verschil van mening met de Belastingdienst en het UWV over de aard van de arbeidsrelatie en over de verplichting loonbelasting en premies in te houden. Als in het kader van de sociale zekerheid de arbeidsrelatie achteraf als dienstbetrekking werd beoordeeld, ontving de opdrachtgever soms een naheffing. Met de Wet uitbreiding rechtsgevolgen VAR (2004) is de rechtszekerheid door middel van vrijwaring van de opdrachtgever gerealiseerd. Er zijn vier verschillende Verklaringen (Varren): VAR wuo (winst uit onderneming) VAR loon (inkomsten uit dienstbetrekking) VAR ruow (resultaat uit overige werkzaamheden) VAR rrv (inkomsten uit werkzaamheden voor eigen rekening en risico van een vennootschap) Wanneer de opdrachtnemer een VAR wuo heeft, die alleen wordt afgegeven aan een zelfstandig opererende ondernemer, dan heeft de Met de VAR krijg je zekerheid over het al dan niet afdragen van loonheffing en sociale zekerheidspremies. opdrachtgever vóóraf de zekerheid dat hij geen loonheffing en werknemerspremies hoeft in te houden en af te dragen. Deze duidelijkheid vooraf geldt dus expliciet niet voor de VAR ruow! Voor gevallen waarbij niet op voorhand duidelijk is wat de status van de arbeidsrelatie is, kan nu dus duidelijkheid vooraf worden verkregen door het aanvragen van een VAR. De gewenste zekerheid voor het al dan niet afdragen van loonheffing en sociale zekerheidspremies kan worden verkregen via de VAR. Als de feiten en omstandigheden (ook de omschrijving van de werkzaamheden) overeenkomen met hetgeen de aanvrager van de VAR heeft aangegeven en hij heeft een VAR wuo ontvangen, dan hebben de zelfstandige en zijn opdrachtgever de zekerheid dat er geen loonheffing en 8 / Zelfstandige Kunsteducatie

9 Met een VAR wuo doe je voor de duur van de verklaring afstand van de mogelijkheid om een uitkering aan te vragen. premies ingehouden en afgedragen hoeven te worden. Een VAR aanvragen bij de Belastingdienst is niet verplicht voor docenten, maar het is wel zeer aanbevelenswaardig om duidelijkheid vooraf te krijgen over het karakter van de arbeidsrelatie die aangegaan wordt. Géén naheffingen, want: Zelfstandigen die een VAR wuo van de belastingdienst hebben ontvangen en die achteraf (na een jaar wordt getoetst) toch niet zelfstandig blijken te zijn, krijgen geen naheffing van premies of een boete. Ze zullen wel problemen ondervinden met het aanvragen van een nieuwe VAR wuo. Die zal dan waarschijnlijk niet verlengd worden. Bovendien doen zelfstandigen met een VAR wuo voor de duur van de verklaring afstand van de mogelijkheid om een uitkering aan te vragen. Bij werkeloosheid of arbeidsongeschiktheid vervalt ieder recht op een WW-uitkering of ziektewetuitkering. Er zijn immers ook geen premies afgedragen. De opdrachtgever krijgt in zulke gevallen geen boetes of naheffingen te betalen, tenzij de opdrachtgever redelijkerwijs had kunnen weten dat de overeengekomen arbeid een arbeidsovereenkomst betrof en geen opdrachtovereenkomst. Samenvatting: Wanneer de arbeidsrelatie aangegaan wordt met een zp er in het bezit van een VAR wuo: hoeven er geen loonheffing en sociale verzekeringspremies op het honorarium van de zp er ingehouden te worden. Voorwaarde is dat de opdrachtgever kopieën van het identiteitsbewijs en de VAR in zijn administratie bewaart. Docenten zijn niet verplicht een VAR aan te vragen. Het is echter wel aan te bevelen om vooraf duidelijkheid te krijgen over het karakter van je arbeidsrelatie. is de zp er niet verzekerd voor de werknemersverzekeringen en kan dus ook geen aanspraak maken op een werkloosheids- en ziektewetuitkering. Zelfstandige Kunsteducatie / 9

10 moeten de beschreven werkzaamheden op de VAR overeenkomen met de werkzaamheden die voor de opdrachtgever verricht gaan worden. Ook de feiten en omstandigheden waaronder de werkzaamheden verricht gaan worden, moeten die zijn van de opdrachtovereenkomst (zie vorige pagina). moeten de werkzaamheden verricht worden in de periode dat de VAR geldig is. Overstap werknemerschap naar zp-schap Wat moeten opdrachtgever en opdrachtnemer weten en welke zaken moeten door de zp er geregeld worden? Slechte sociale zekerheid, wel belastingvoordelen voor de zp er: De zp er moet zich goed realiseren dat hij zelf zijn sociale zekerheid moet gaan organiseren. En in je eentje, opererend op de commerciële markt, zijn de producten duurder en slechter dan zoals het geregeld is in het collectieve sociale zekerheidsstelsel voor werknemers. Bij de overgang van werknemerschap naar zp-schap verliest de nieuwe zp er al zijn opgebouwde rechten als werknemer. Er ontstaat een pensioengat, er zijn geen WW-rechten meer (dus ook geen wachtgeldrechten), bij ziekte ontvangt hij geen doorbetaling van zijn loon meer en de ontslagbescherming valt weg. Het is vaak een dure grap om een arbeidsongeschiktheidsverzekering op de commerciële Bij de overgang naar zp er verlies je al je opgebouwde rechten als werknemer. Als zp er moet je je goed realiseren dat je zelf je sociale zekerheid moet gaan organiseren. markt af te sluiten en deze dekt zeker geen griep van twee weken. Een pensioenproduct voor de zp er, dat dezelfde fiscale vrijstelling (in box 1) geniet als een in loondienst opgebouwd werknemerspensioen, is vooralsnog alleen te krijgen in de vorm van een individueel commercieel product, zoals een lijfrenteverzekering of via banksparen. Een pensioenvoorziening voor zp ers gelijk aan de verplichte pensioenfondsen van werkgevers 10 / Zelfstandige Kunsteducatie

11 en werknemers bestaat niet. Er is wel een soort tussenvorm: werknemers die voor zichzelf beginnen, kunnen op vrijwillige basis tien jaar voor hun oudedag doorsparen bij het pensioenfonds van hun vroegere werkgever. Zp ers die doorsparen bij een pensioenfonds, moeten dan wel de volledige premie zelf betalen. Dus ook het deel dat voorheen door de werkgever werd betaald. Het voordeel voor de zelfstandige is dat de volledige premie van de belastingen kan worden afgetrokken. De risico s die in een pensioenregeling voor werknemers vrijwel altijd meeverzekerd zijn (pensioen is meer dan alleen sparen voor de oudedag), zoals een nabestaandenpensioen of voortzetting van pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid, moet een zp er zelf afdekken als hij geen gebruik kan maken van de regeling van zijn oude pensioenfonds of wanneer de periode van 10 jaar verstreken is. Werkloosheid, beter gezegd opdrachtloosheid, is niet te verzekeren voor zp ers. Zij moeten zelf zorgen voor een financiële Werkloosheid - beter gezegd opdrachtloosheid - is niet te verzekeren voor zp ers. Je moet zelf zorgdragen voor een financiële buffer voor slechte tijden. buffer voor slechte tijden. Ook de inkomensafhankelijke ziektekostenverzekeringspremie ligt voor zp ers een stuk hoger dan voor werknemers die een werkgever hebben die deze premiekosten op zich neemt. Wanneer een zp er voldoet aan de fiscale ondernemerscriteria uit de Inkomstenbelasting (IB), heeft hij recht op de ondernemersaftrek. Dit in tegenstelling tot de werknemer die geen tot weinig voordelen heeft in het kader van de IB. Een zp er die minstens 1225 uur op jaarbasis in zijn beroep / bedrijf werkzaam is, voldoet aan het urencriterium van de IB. Deze 1225 uur beslaan zowel de declarabele (via de factuur) als de niet- declarabele uren(administratie, pr- werkzaamheden etc.). Gemiddeld is ongeveer 40 procent van de werkzaamheden van de ondernemer niet declarabel! Een zp er moet meerdere opdrachtgevers hebben en mag niet voor meer dan 70 procent van de omzet afhankelijk zijn van 1 opdrachtgever. Meer dan 50 procent van de totale inkomsten moet afkomstig zijn uit de inkomsten uit de zelfstandige beroepsbeoefening in het geval van een gecombineerde beroepspraktijk (loondienst en zelfstandig ondernemerschap). Zelfstandige Kunsteducatie / 11

12 De zp er moet winst beogen en na verloop van tijd ook behalen. De zp er moet deelnemen aan het economisch verkeer, reclame maken en ook door derden als zp er beschouwd worden. Deze criteria worden door de IB in samenhang met elkaar bekeken. Voldoet de zp er er aan, dan heeft hij recht op de fiscale ondernemersaftrek: beroepskostenaftrek, zelfstandigenaftrek, startersaftrek en bij winst heeft hij recht op de MKB- winstvrijstelling (dit laatste recht is ook van toepassing als hij niet voldoet aan het urencriterium!). De resultaatgenieter (nog geen echte zp er, die meestal over een VAR resultaat uit overige werkzaamheden beschikt) heeft geen recht op de ondernemersaftrek, maar mag wel zijn beroepskosten aftrekken van de behaalde omzet. Uurtarief Vaak denken opdrachtgevers dat het goedkoper is een zelfstandige te contracteren dan een werknemer in dienst te nemen. De opdrachtgever bruteert het netto loon van de werknemer en betaalt dat als tarief uit aan de zelfstandige. Echter, het uurtarief van een zelfstandige moet veel hoger liggen, wil hij alle kosten kunnen afdekken om verantwoord te kunnen ondernemen. Allereerst omdat individuele verzekeringspremies voor de sociale zekerheid (bijvoorbeeld een arbeidsongeschiktheidsverzekering en een verzekering als oudedagsvoorziening) duurder zijn dan de collectief afgesloten werknemersverzekeringspremies en pensioenpremies. Het uurtarief van een zelfstandige moet veel hoger liggen, wil hij alle kosten kunnen afdekken om verantwoord te kunnen ondernemen. Ten tweede omdat de bedrijfsvoering van een zelfstandige kosten met zich meebrengt. Denk aan afschrijvingskosten op apparatuur, de huur van een werkruimte, uitgaven voor cursussen en andere kennisvergrotende activiteiten, premiekosten voor een beroepsaansprakelijkheidsverzekering, rechtsbijstandsverzekering en eventuele andere zakelijke verzekeringen, administratiekosten, drukwerkkosten. Er moet ook rekening gehouden worden met één of meer wettelijke afdrachten: btw, Kamer van Koophandel, lokale belastingen, 12 / Zelfstandige Kunsteducatie

13 premie zorgverzekeringswet en inkomstenbelasting. Ook kunnen in de prijsstelling van de zp er de speciale kwaliteiten, ervaringen en mate van bekendheid tot uiting komen. Niet alle zelfstandigen maken een kostenberekening die kan dienen als basis voor hun tariefstelling. Vaak baseren ze hun tarief op wat de markt wil betalen en wat de concurrenten vragen. Beschik je over voldoende ondernemerskwaliteiten? Die zijn onmisbaar voor een succesvol ondernemerschap. In de Prijzen & Tarievengids voor freelancers en zelfstandigen van PC Bosman, uitgeverij Publimix 2012, wordt een overzicht gegeven van de uurtarieven van de diverse beroepsgroepen, zoals die in de markt gangbaar zijn. Docenten: start 35 euro, midden 50 euro en met veel ervaring: 85 euro. Ondernemerskwaliteiten Een andere zeer belangrijke vraag die de werknemer zich moet stellen, voordat hij de overstap naar zelfstandig ondernemerschap maakt, is of hij wel voldoende ondernemerskwaliteiten in huis heeft. Dit zijn welhaast onmisbare tools voor een succesvol ondernemerschap. Voor iemand die een groot deel van zijn werkzame leven in dienstverbanden heeft gewerkt, waar alle arbeidsvoorwaarden voor hem tot in detail goed geregeld zijn, is dit een serieuze zaak om kritisch naar te kijken. Het maken van een sterkte/zwakte analyse van deze kwaliteiten is geen overbodige luxe. Commercieel inzicht, inventiviteit, doorzettingsvermogen, stressbestendigheid, boekhoudkundig inzicht, vakbekwaamheid, sociale vaardigheden (zichzelf kunnen verkopen) en een praktische instelling zijn vaardigheden waarover een zelfstandige moet (kunnen) beschikken. Conclusies: Werken in loondienst (arbeidsovereenkomst) biedt een goede rechtsbescherming, inkomenszekerheid en bescherming van de werknemersverzekeringen. De cao is van toepassing. De zp er (opdrachtovereenkomst) mist deze paraplu, maar heeft in tegenstelling tot de werknemer belastingvoordelen zoals o.a. zelfstandigenaftrek, startersaftrek en de MKB-winstvrijstelling. Bovendien spelen elementen als de vrijheid om alleen die klussen te doen die je leuk vindt, een betere verdeling van arbeid en zorg en doen waar je goed in bent ook een belangrijke rol bij de Zelfstandige Kunsteducatie / 13

14 Een hybride ondernemer oefent naast een klein loondienstverband een zelfstandige beroepspraktijk als docent uit. keuze voor het uitoefenen van een zelfstandige lespraktijk. Wanneer een werknemer vanuit loondienst de overstap naar het zelfstandig ondernemerschap wil maken, moet hij zich dus terdege afvragen of hij buiten de bescherming van de werknemersverzekeringen kan. Er zijn ook veel zogenaamde hybride ondernemers in de kunsteducatie werkzaam. Zij oefenen naast een klein loondienstverband een zelfstandige beroepspraktijk als docent uit. Dit kan een goede en veilige stap zijn naar een volledige zelfstandige lespraktijk. In deze constructie worden de uren in loondienst afgebouwd ten gunste van de uitbreiding van de uren als zelfstandig opererende docent. Pas wanneer het verantwoord is (o.a. voldoende opdrachtgevers) wordt de overstap naar het fulltime zp-schap gemaakt. De combinatie lesgeven in loondienst en als zelfstandige kan ook blijvend naast elkaar worden uitgeoefend. Dit geeft een financiële basiszekerheid. Wanneer er geen 1225 uur (= ongeveer 23,5 uur per week gedurende 52 weken) als zelfstandige naast het loondienstverband wordt gewerkt (bijvoorbeeld omdat het loondienstverband per week te veel uren vergt), kan voor het deel van de zelfstandige beroepsuitoefening geen gebruik worden gemaakt van de fiscale ondernemersfaciliteiten zoals de zelfstandigenaftrek. De inkomsten zijn in deze situatie resultaat uit overige werkzaamheden. Deze inkomsten kunnen als zodanig voor de inkomstenbelasting worden opgevoerd en de beroepskosten mogen van de inkomsten afgetrokken worden. Ook heeft de resultaatgenieter recht op de MKB-winstvrijstelling. Dit is een aftrekpost op de winst. De aftrek is 12 procent van de winst na aftrek van de ondernemersaftrek. Deze extra aftrekmogelijkheid is niet gekoppeld aan het urencriterium van 1225 uur. De inkomsten uit deze overige werkzaamheden naast het loondienstverband kunnen ook verloond worden via een verloningsbureau. Voor de inkomstenbelasting kunnen in Wanneer je naast je loondienstverband minder dan 1225 uur per jaar werkt, mag je geen gebruik maken van de zelfstandigenaftrek. 14 / Zelfstandige Kunsteducatie

15 het geval van verloning geen beroepskosten meer worden afgetrokken. Via de verloning worden sociale verzekeringspremies en loonheffing afgedragen, waardoor men rechten opbouwt als werknemer (o.a. WW-rechten). Even terug naar de twee praktijkvoorbeelden die in het begin van de inleiding, genoemd zijn. Werkgever maakt om redenen van bezuinigingen een netwerkorganisatie van de instelling. Werknemers worden daarbij gemotiveerd zp ers te worden of de werkgever heft de instelling op en richt een nieuwe organisatie op waar de docenten alleen nog aan de slag kunnen als zp er. Zoals we in het voorgaande kunnen lezen, is het niet zomaar mogelijk om omgekat te worden van werknemer naar zelfstandige. Een werknemer die zp er wil worden, moet over een VAR wuo beschikken, minimaal 1225 uur in zijn zelfstandige beroepspraktijk werkzaam zijn en niet afhankelijk zijn van één opdrachtgever (die voorheen zijn werkgever was). Zijn deze belangrijke aspecten niet aan de orde, dan is de zelfstandige een zogenaamde schijnzelfstandige. Hij verstuurt wel facturen, maar is eigenlijk een werknemer. Dit is een uiterst onwenselijke Als zp er dien je een VAR wuo te hebben, minimaal 1225 uur als zp er werkzaam te zijn en meer dan één opdrachtgever te hebben. situatie, zowel voor de docent als de instelling. De docent geniet niet de fiscale voordelen van het ondernemerschap en is uitgesloten van de sociale zekerheid, waar werknemers premies voor betalen en zo nodig op terug kunnen vallen. Bijvoorbeeld de WW, arbeidsongeschiktheidsuitkering en de pensioenvoorziening. Bij de combinatie van een parttime werknemer en een parttime ondernemer moet ook altijd goed op het netvlies blijven staan dat de ondernemer minimaal 1225 uur als ondernemer werkzaam is in zijn bedrijf. Zo niet, dan krijgt hij geen VAR wuo maar een VAR ruow en is hij in feite een schijnzelfstandige. Wanneer de docent naast het zelfstandig ondernemerschap slechts een kleine bijbaan heeft als werknemer docent, dan is er uiteraard niets aan de hand. Ook de instelling loopt het risico dat ze voor de ex-werknemer en nu schijnzelfstandige achterstallige premies en loonbelasting moet betalen, omdat ze redelijkerwijze had kunnen weten niet met een echte zp er te werken. Zelfstandige Kunsteducatie / 15

16 Interessante websites en handige uitgaven Websites Naslagwerk Zelfstandig ondernemen zonder personeel, van FNV KIEM. Prijzen & Tarievengids voor freelancers en zelfstandigen, van PC Bosman, Uitgeverij Publimix. ZZP 2012, Handboek voor zelfstandigen, van Tijs van den Boomen Heb je een vraag... neem dan telefonisch contact op met FNV KIEM via (lokaal tarief) of per mail via