Datum 18 juni 2013 Betreft Terms of Reference voor thematisch ambtsbericht Oeigoeren en Tibetanen in China

Transcriptie

1 Immigratie- en Naturalisatiedienst Ministerie van Veiligheid en Justitie > Retouradres Postbus DT Rijswijk Aan Ministerie van Buitenlandse Zaken Directie Consulaire Zaken en Migratiebeleid Afdeling Migratie en Asiel (DCM/MA) Postbus EB Den Haag Directie voor Specialistische Diensten en Internationale Samenwerking Sir Winston Churchilllaan DC Rijswijk Postbus DT Rijswijk Infolijn ( 0,10 p.m. op werkdagen van 9.00 tot uur) Contactpersoon Secretariaat Betreft Terms of Reference voor thematisch ambtsbericht Oeigoeren en Tibetanen in China T F Hierbij zend ik u, onder verwijzing naar de afspraken hieromtrent tussen het ministerie van Veiligheid en Justitie en het ministerie van Buitenlandse Zaken, een overzicht met aandachtspunten die met het oog op de beleidsvorming door de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie en de uitvoeringspraktijk van de IND bespreking behoeven in het door u uit te brengen thematisch ambtsbericht inzake Oeigoeren en Tibetanen (China). Bijlagen -- Ik verzoek u de onderstaande onderwerpen te behandelen en in uw ambtsbericht expliciet melding te maken van reeds door u geschreven openbaar gemaakte (deel)ambtsberichten China waarin de situatie van Oeigoeren en Tibetanen aan de orde is gekomen. Input van maatschappelijke relevante organisaties is betrokken bij de totstandkoming van deze brief. In de onderhavige brief wordt de Tibetaanse Autonome Regio aangeduid als Tibet. Waar sprake is van Tibetaanse regio wordt bedoeld: Gansu, Qinghai, Sichuan en Yunnan. Het wordt dezerzijds op prijs gesteld indien specifieke termen (bijv. functies) ook in transcriptie en voor zover mogelijk ook in de originele taal weer worden gegeven. 1. Oeigoeren 1.1. Taal Kunt u informatie aangeven over in welke taal/talen er, per onderwijsniveau, onderwijs wordt/mag worden gegeven in Xinjiang? Kunt u aangeven in welke mate Oeigoeren les in het Mandarijn krijgen? Welk niveau wordt er na negen jaar verplicht basisonderwijs te hebben gevolgd verwacht van een Oeigoer, als het gaat om de beheersing van het Mandarijn (in woord en geschrift)? Pagina 1 van 9

2 Kunt u aangeven of er Arabisch wordt gegeven/gegeven mag worden op scholen in Xinjiang, en of Oeigoeren Arabische taallessen mogen volgen (op school, in de moskee, of privé)? Hoe is dit buiten Xinjiang (in de rest van China)? 1.2. Politieke ontwikkelingen Kunt u een beschrijving geven van de belangrijkste politieke ontwikkelingen m.b.t. de situatie van Oeigoeren in China? 1.3. Veiligheidssituatie Kunt u een beschrijving geven van de veiligheidssituatie in Xinjiang? Worden de veiligheidsmaatregelen in Xinjiang elk jaar weer aangescherpt rond data waarop er de afgelopen jaren roerige gebeurtenissen zijn voorgevallen? Waaruit bestaan deze maatregelen vooral? Kunt u aangeven of er in Xinjiang locaties zijn waar sprake is van constant aangescherpte (veiligheids)maatregelen? Kunt u aangeven in welke mate in Xinjiang toezicht wordt gehouden met camera s, met name in Urumqi (Wulumuqi) en andere belangrijke steden als Kashgar (Kashi), Yärkän (Shache), Hotan, Aksu, Turpan (Tulufan), Korla, Gulja (Yining) en Karamay? Wordt het internet- (waaronder -) en telefoonverkeer in Xinjiang door de autoriteiten afgeluisterd en in welke mate? Is het feit dat iemand familie is van een deelnemer aan de demonstraties die gezocht wordt of veroordeeld is, aanleiding om in de negatieve belangstelling te staan van de autoriteiten? Wat verstaan de Chinese autoriteiten onder de termen illegal religious and separatist activities in het kader van strike hard campagnes? Wat verstaan de Chinese autoriteiten onder een illegal religious school? Wat is de stand van zaken met betrekking tot de zogenaamde strike hard campagne die door de Chinese autoriteiten is gestart in november 2009 tegen zogenaamde security risks? Kunt u aangeven hoeveel Oeigoeren in het kader van deze strike hard campagne zijn opgepakt en hoe lang zij in het algemeen gedetineerd zijn of zijn geweest? Kunt u aangeven welke organisaties/groeperingen actief zijn in Xinjiang, die door de Chinese autoriteiten als separatistisch worden aangemerkt? Kunt u (als het mogelijk is gedetailleerd) aangeven wat aanleiding is voor de Chinese autoriteiten om iemand als separatist aan te merken? Is bekend of Oeigoeren in het buitenland (die afkomstig zijn uit China) door de Chinese autoriteiten in de gaten worden gehouden? Is bekend of Oeigoeren vanwege hun activiteiten in het buitenland, door China worden gezocht? Kunnen familieleden van Oeigoeren, die in het buitenland actief zijn op het gebied van mensenrechten, of van Oeigoeren die worden gezocht door de Chinese autoriteiten, problemen ondervinden van de zijde van de Chinese autoriteiten? Zo ja, welke problemen? Pagina 2 van 9

3 Is wellicht meer bekend over Oeigoeren die op verzoek van China door aan China grenzende landen als Cambodja, Myanmar, Pakistan, Nepal, Thailand, en de Centraal Aziatische landen (Kazachstan, Kirgizië, Turkmenistan, Tajikistan en Uzbekistan) waar zij naartoe waren uitgeweken en daar asiel hadden aangevraagd (in bepaalde gevallen bij de UNHCR), zijn teruggestuurd naar, of overgedragen aan China, op last van de lokale autoriteiten? Is bekend of andere landen inmiddels ook op verzoek van China Oeigoeren aan China hebben uitgeleverd? Kunt u hierbij in ieder geval ingaan op de Centraal-Aziatische republieken en Turkije en daarbij ingaan op de vraag of deze landen ook etnische Oeigoeren met de nationaliteit van de betreffende republiek uitleveren aan China, indien China daarom verzoekt? Kunnen Oeigoeren vrijuit handelen en demonstreren in Hong Kong? 1.4. Mensenrechten Kunt u daar waar relevant, bij de hieronder genoemde onderwerpen, aandacht besteden aan de positie van minderjarigen? Naleving en schendingen Vrijheid van meningsuiting Kunt u informatie geven over de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid in de provincie Xinjiang? Kunt u aangeven met welke frequentie internet en de sociale media worden geblokkeerd, en wat daar de redenen van zijn? Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging Geeft China officieel toestemming voor het volgen van een religieuze islamitische opleiding in Arabisch/islamitische landen? Kunt u aangeven hoe de Chinese overheid met personen omgaat die zonder haar toestemming een dergelijke opleiding hebben gevolgd? Bewegingsvrijheid Kunt u aangeven in hoeverre de Hukou-regels in Xinjiang / voor Oeigoeren (m.b.t. woonplaats, werkplek, en sociale leven) momenteel worden toegepast? Er is op sommige plekken (enkele steden) een versoepeling in de hukou-registratie aangekondigd als het gaat om binnenlandse migranten die in de steden werken maar daar geen hukouregistratie zouden kunnen krijgen. Als deze regeling wordt toegepast, kunt u dan aangeven of dit ook voor Oeigoeren geldt of dat hiervoor aangepaste regels gelden? Is er sprake van dat het controleren van de hukou minder streng wordt nageleefd, minder strak wordt georganiseerd, en minder wordt gehandhaafd, meer wordt gedoogd, door de autoriteiten? Is concreet aan te duiden waaruit een en ander blijkt? Kunt u aangeven of Oeigoeren bij het in- en uitreizen van China extra worden ondervraagd dan wel extra worden gecontroleerd? De uitreis van Chinese burgers zou worden geregistreerd. Is er sprake van dat dit voor Pagina 3 van 9

4 bepaalde minderheden als Oeigoeren strenger gebeurt? Kunt u aangeven waar deze registratie gebeurt en door welke instantie(s)? Wordt er ook een (eind-)bestemming en terugreisdatum van de uitreizenden geregistreerd? Heeft de Chinese overheid een beleid hieromtrent waarbij onderscheid naar groepen van personen (met name Oeigoeren) wordt gemaakt? Zo ja, kunt u hier meer informatie over verschaffen? Is bekend of de Chinese overheid personen waarvan bekend is dat ze niet zijn teruggekeerd naar China, nader onderzoekt? Zo ja, op welke wijze? Kunt u informatie verschaffen over de praktische mogelijkheden voor documentfraude, met name het verkrijgen van paspoorten, identiteitskaarten en visa (voor Oeigoeren)? Verschilt het proces van het verkrijgen van een paspoort voor Oeigoeren van dat van andere Chinese burgers? Wordt de etniciteit van Chinezen, in dit geval Oeigoeren, vermeld op/in een identiteitsdocument? Is bekend of in Xinjiang meer paspoortaanvragen worden geweigerd dan elders? Indien dit het geval is, kunt u dan aangeven waarom dit zo is en sinds wanneer? Zijn er naar aanleiding van de gebeurtenissen van juli 2009 maatregelen getroffen met betrekking tot de paspoortuitgifte van Oeigoeren (tot op de dag van vandaag)? Is bekend of Oeigoeren hun reeds uitgereikte paspoorten hebben moeten inleveren naar aanleiding van de gebeurtenissen van juli 2009 en de daaruit voortvloeiende acties van de Chinese autoriteiten (en tot op de dag van vandaag niet terug hebben gekregen)? Mogen Oeigoeren vrij rondreizen in Xinjiang? Bestaan er specifieke reisdocumenten, -passen voor Oeigoeren om in bepaalde gebieden te mogen/kunnen reizen? Zijn er op vaste plekken controleposten in Xinjiang of kunnen die op elk moment, waar dan ook, worden opgezet? Zo ja, door wie worden deze bemand en waarop wordt gecontroleerd? Wordt ook aan de hand van opsporingslijsten, c.q. middels geautomatiseerde systemen gecontroleerd? Rechtsgang Kunt u aangeven hoeveel personen nog in detentie worden gehouden m.b.t. de demonstratie/rellen in juli 2009 in Xinjiang danwel andere protesten/demonstraties in Xinjiang? Kunt u informatie geven over de procesgang van deze personen en is de familie op de hoogte waar deze personen verblijven? Indien er al personen zijn veroordeeld, tot welke straffen en voor welk vergrijp zijn zij veroordeeld? Op het in gevaar brengen van de staatsveiligheid en op separatistische activiteiten staat elk 15 jaar celstraf, met een Pagina 4 van 9

5 maximum van twintig jaar in totaal (volgens het ambtsbericht). Komt het voor dat hier ook de doodstraf voor wordt gegeven? Is er bekend wat er gebeurt met personen die in verband met een aanslag worden opgepakt/opgepakt zijn? Kunt u informatie verschaffen over een eventuele procesgang? Arrestaties, bewaring en detenties Kunt u de gang van zaken beschrijven met betrekking tot de onlusten in Xinjiang in de afgelopen periode? Kunt u (bij benadering) aangeven hoeveel Oeigoeren daarbij zijn gearresteerd en eventueel Han-Chinezen en/of personen behorend tot een andere etnische groep? Wordt er onderscheid gemaakt door de autoriteiten tussen organisatoren en deelnemers aan onlusten, ook aangaande de straffen? In welke detentiecentra zijn of worden de Oeigoeren en/of andere personen die naar aanleiding van onlusten zijn gearresteerd, vastgehouden? Kunt u ingaan op de zoekacties in Oeigoerse buurten naar specifieke personen door de Chinese autoriteiten? Werken er in de detentiecentra in de provincie Xinjiang ook Oeigoeren als gevangenisbewaarder? Kunt u aangeven of meldplicht bestaat voor personen, en voor welke gevallen dit wordt aangewend? (bijvoorbeeld voor iemand die vrij komt uit de gevangenis, etc.) Indien iemand gearresteerd wordt, wordt dan standaard zijn/haar paspoort ingenomen? Doodstraf Indien er Oeigoeren ter dood zijn veroordeeld, kunt u aangeven of de rechtsgang in overeenstemming is geweest met de internationale standaarden voor een fair trial? 1.5. Terugkeer Is er bijzondere aandacht voor terugkerende Oeigoeren en waarin uit zich dit? Is in dit kader van belang hoe lang iemand in het buitenland heeft verbleven en/of in het buitenland asiel heeft aangevraagd? Is bekend wat de positie is van een terugkerende Oeigoer als bij de Chinese autoriteiten enkel bekend is dat een asielaanvraag is ingediend? Worden zij zowel op het vliegveld als later bij terugkeer in Xinjiang ondervraagd? Kunnen Oeigoeren daarna nog in de belangstelling blijven staan en, zo ja, om welke redenen? Is er inmiddels een wetsartikel in de Chinese strafwetgeving specifiek van toepassing op het hebben aangevraagd van asiel in het buitenland en is bekend of dit ook feitelijk wordt toegepast? Is bekend wat de autoriteiten als belastend beschouwen (Thematisch amtbsbericht Xinjiang, p. 34)? Moet het dan gaan om een concreet gevaar in China zelf, of kan het ook gaan om het meedoen aan demonstraties in het westen? Pagina 5 van 9

6 Kunt u informatie verstrekken over het afgeven van een (vervangend) paspoort aan Oeigoeren in het buitenland, indien zij vrijwillig willen terugkeren naar China? Bestaan er terugname-overeenkomsten tussen China en Turkije? 2. Tibetanen 2.1. Taal/onderwijs Wat is de voertaal/zijn de voertalen in Tibet en de Tibetaanse regio? In welke talen vindt het onderwijs in Tibet en de Tibetaanse regio plaats? Kunt u dit aangeven voor het lager, middelbaar, beroeps- en universitair onderwijs? Kunt u informatie aangeven over in welke taal/talen er, per onderwijsniveau, onderwijs wordt/mag worden gegeven in Tibet en de Tibetaanse regio? Welke talen mag een Tibetaan (met name in hierboven genoemde regio) geacht worden te kunnen spreken? In dit verband is het volgende van belang: Kunt u aangeven in welke mate wordt gecontroleerd of Tibetaanse kinderen daadwerkelijk basisonderwijs volgen? Kunt u aangeven in welke mate Tibetanen les in het Mandarijn krijgen? Krijgen Tibetanen die al vroeg (als kind) het klooster ingaan nog steeds onderricht in de Chinese taal? Verplicht de Chinese overheid de kloosters dat deze kinderen Chinees onderricht blijven ontvangen? Kinderen hebben 9 jaar (gratis) leerplicht. Is het van overheidswege geregeld dat ook Tibetaanse kinderen uit afgelegen gebieden/dorpen, waar geen school is, naar school kunnen? (vervoer geregeld?, of reizende onderwijzer? bijvoorbeeld) 2.2. Politieke ontwikkelingen Kunt u een beschrijving geven van de belangrijkste politieke ontwikkelingen m.b.t. de situatie van Tibetanen in China? 2.3. Veiligheidssituatie Kunt u een beschrijving geven van de veiligheidssituatie in Tibet en de Tibetaanse regio? Kunt u daarbij in ieder geval ingaan op eventuele onlusten in Tibet en de Tibetaanse regio in de afgelopen periode? Kunnen familieleden van Tibetanen, die in het buitenland actief zijn op het gebied van mensenrechten, of van Tibetanen die worden gezocht door de Chinese autoriteiten, problemen ondervinden van de zijde van de Chinese autoriteiten? Zo ja, welke problemen? Hoe is de politieke hiërarchie in de dorpen binnen de Tibetaanse regio? Verschilt dit van de rest van China? Hoe wordt een "dorpshoofd" (burgemeester?) genoemd en wat voor functie heeft zo n persoon precies? Vallen dorpen standaard onder een (grotere) gemeente die in de buurt ligt? 2.4. Mensenrechten Kunt u daar waar relevant, bij de hieronder genoemde onderwerpen, aandacht besteden aan de positie van minderjarigen? Naleving en schendingen Vrijheid van meningsuiting Kunt u informatie geven over de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid in Tibet en de Tibetaanse regio? Kunt u aangeven met welke frequentie internet en de sociale media worden geblokkeerd, en wat daar de redenen van zijn? Pagina 6 van 9

7 Vrijheid van vereniging en vergadering Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging Hoe geschiedt de controle op kloosters als het gaat om onderwijs, foto s van de Dalai Lama, subversieve geschriften, etc.? Bewegingsvrijheid Kunt u aangeven in hoeverre de Hukou-regels in Tibet en de Tibetaanse regio/voor Tibetanen (m.b.t. woonplaats, werkplek, en sociale leven) momenteel worden toegepast? Er is op sommige plekken (enkele steden) een versoepeling in de hukou-registratie aangekondigd als het gaat om binnenlandse migranten die in de steden werken maar daar geen hukouregistratie zouden kunnen krijgen. Als deze regeling wordt toegepast, kunt u dan aangeven of dit ook voor Tibetanen geldt of dat hiervoor aangepaste regels gelden? Kunt u aangeven of Tibetanen bij het in- en uitreizen van China extra worden ondervraagd dan wel extra worden gecontroleerd? De uitreis van Chinese burgers zou worden geregistreerd. Is er sprake van dat dit voor bepaalde minderheden als Tibetanen strenger gebeurt? Kunt u aandacht besteden aan eventuele beperkingen van reismogelijkheden van Tibetanen binnen Tibet maar ook in de rest van China? Bestaan er specifieke reisdocumenten, -passen voor Tibetanen om in bepaalde gebieden te mogen/kunnen reizen? Worden Tibetanen extra gecontroleerd als zij binnen China reizen of als zij China willen verlaten? Kunt u informatie geven over veel gebruikte reisroutes om China te verlaten? Zijn er nieuwe ontwikkelingen en/of maatregelingen ten aanzien van grenscontroles en paspoortaanvragen in Tibet en de Tibetaanse regio ten opzichte van de vorige verslagperiode. Zo ja, waaruit bestaan die? Wordt de etniciteit van Chinezen, in dit geval Tibetanen, vermeld op/in identiteitsdocumenten? Destijds (bijvoorbeeld in 2007) kwam het voor dat iemand werd vrijgesteld van het paspoort vereiste omdat het blijkbaar niet mogelijk was een paspoort te verkrijgen. Is dit inmiddels veranderd, zo ja op wat voor wijze kan het paspoort dan worden aangevraagd? Is het mogelijk om in China onderzoek te doen of Tibetanen ergens gevangen hebben gezeten, en om welke reden, en of hij/zij momenteel wordt gezocht door de Chinese autoriteiten? Hoe is de geboorteregistratie in de Tibetaanse regio, met name voor Tibetanen uit de afgelegen gebieden? Als men zich tot de traditionele geneeskunde wendt voor een geboorte (een vroedvrouw), is men dan verplicht de geboorte zelf te laten registreren in het plaatselijke PSB? Gebeurt de geboorteregistratie in ziekenhuizen door het ziekenhuis of moet men daar ook zelf actie ondernemen? Pagina 7 van 9

8 Wat is er precies nodig voor een persoon die geen geboortebewijs kan overleggen om dit alsnog te bemachtigen? Kunt u aangeven of het voor een Tibetaan eenvoudig is om documenten te kopiëren of notariële aktes te laten opmaken? Klopt het dat legalisatie in Tibet niet mogelijk is (en je daarvoor uitsluitend in andere delen van China terecht kan)? Is het mogelijk dat een Tibetaan uit Tibet en/of de Tibetaanse regio niet naar andere delen van China kan reizen om daar naar een notaris te gaan? Is het voor Tibetanen mogelijk of onmogelijk om een verklaring van de Chinese autoriteiten te verkrijgen waaruit blijkt dat iemand niet in het bezit kan worden gesteld van benodigde documenten? Is het mogelijk voor de ouders om voor Tibetaanse kinderen een paspoort aan te vragen? Kunnen Tibetaanse kinderen überhaupt een paspoort verkrijgen? Rechtsgang Kunt u voorts de situatie beschrijven van Tibetanen die verdacht worden van separatistische activiteiten? Als Tibetanen in China gevangen worden gezet met het doel van "patriotic" and "legal education", wat houdt dat precies in? Zijn er Tibetanen veroordeeld vanwege separatistische activiteiten en zo ja, tot wat voor straffen? Arrestaties en detenties Kunt u (bij benadering) aangeven hoeveel Tibetanen bij onlusten zijn gearresteerd en eventueel Han-Chinezen en/of personen behorend tot een andere etnische groep? Wordt er onderscheid gemaakt door de autoriteiten tussen organisatoren en deelnemers aan onlusten, ook aangaande de straffen? Kunt u ingaan op de zoekacties in Tibetaanse buurten naar specifieke personen door de Chinese autoriteiten? Indien iemand gearresteerd wordt, wordt dan standaard zijn/haar paspoort ingenomen? In welke detentiecentra zijn of worden de Tibetanen en/of andere personen die naar aanleiding van onlusten zijn gearresteerd, vastgehouden? Hebben dergelijke arrestanten toegang tot rechtsbijstand? Worden deze personen strafrechtelijk veroordeeld en zo ja, op welke grond? Werken er in de detentiecentra in Tibet en de Tibetaanse regio ook Tibetanen als gevangenisbewaarder? Kunt u aangeven of meldplicht bestaat voor personen, en voor welke gevallen dit wordt aangewend? (bijvoorbeeld voor iemand die vrij komt uit de gevangenis, etc.) 2.5. Opvang in de regio Zijn er landen in de regio waar uit de praktijk blijkt dat Tibetanen worden opgevangen? Kunt u in ieder geval ingaan op de situatie van Pagina 8 van 9

9 Tibetanen in Nepal en India? Zo ja, wat is de feitelijke situatie in deze landen? Zijn er nieuwe ontwikkelingen te melden in het grensverkeer tussen Nepal en Tibet (China)? Zijn er gevallen bekend waarbij Nepal Tibetanen heeft teruggestuurd naar China? Zijn er gevallen bekend waarbij andere landen dan Nepal Tibetanen hebben teruggestuurd naar China? 2.6. Terugkeer Is er bijzondere aandacht voor terugkerende Tibetanen en waarin uit zich dit? Is in dit kader van belang hoe lang iemand in het buitenland heeft verbleven en/of in het buitenland asiel heeft aangevraagd? Is bekend wat de positie is van een terugkerende Tibetaan als bij de Chinese autoriteiten enkel bekend is dat een asielaanvraag is ingediend? Worden zij zowel op het vliegveld als later bij terugkeer in Tibet of de Tibetaanse regio ondervraagd? Zo ja, is bekend of bij deze ondervraging mensenrechten worden geschonden? Is bekend welke gevolgen eerdere illegale uitreis voor Tibetanen heeft? Kunnen Tibetanen daarna nog in de belangstelling blijven staan en, zo ja, om welke redenen? Is er inmiddels een wetsartikel in de Chinese strafwetgeving specifiek van toepassing op het hebben aangevraagd van asiel in het buitenland en is bekend of dit ook feitelijk wordt toegepast? Is bekend wat de autoriteiten als belastend beschouwen? Moet het dan gaan om een concreet gevaar in China zelf, of kan het ook gaan om het meedoen aan demonstraties in het westen? Kunt u informatie verstrekken over het afgeven van een (vervangend) paspoort aan Tibetanen in het buitenland, indien zij vrijwillig willen terugkeren naar China? Indien u vragen heeft over bovengenoemde aandachtspunten kunt u contact opnemen met. De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, Namens deze, (Hoofd ) Pagina 9 van 9