Amsterdam, juni 2010 In opdracht van Elsevier Thema. Studie & werk Hbo ers en academici van studiejaar 2007/2008 op de arbeidsmarkt

Transcriptie

1 Amsterdam, juni 2010 In opdracht van Elsevier Thema Studie & werk 2010 Hbo ers en academici van studiejaar 2007/2008 op de arbeidsmarkt Statistische bijlage: tabellen hbo ers E.E. Berkhout T.H. Smid Roetersstraat WB Amsterdam - T (+31) F (+31) secretariaat@seo.nl ABN-AMRO Postbank KvK Amsterdam BTW B02

2 De wetenschap dat het goed is SEO Economisch Onderzoek doet onafhankelijk toegepast onderzoek in opdracht van overheid en bedrijfsleven. Ons onderzoek helpt onze opdrachtgevers bij het nemen van beslissingen. SEO Economisch Onderzoek is gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam. Dat geeft ons zicht op de nieuwste wetenschappelijke methoden. We hebben geen winstoogmerk en investeren continu in het intellectueel kapitaal van de medewerkers via promotietrajecten, het uitbrengen van wetenschappelijke publicaties, kennisnetwerken en congresbezoek. Behorende bij SEO-rapport nr ISBN Copyright 2010 SEO Amsterdam. Alle rechten voorbehouden. Het is geoorloofd gegevens uit dit rapport te gebruiken in artikelen en dergelijke, mits daarbij de bron Elsevier/SEO duidelijk en nauwkeurig wordt vermeld.

3 STUDIE & WERK 2010 TABELLEN HBO Inhoudsopgave Leeswijzer voor de tabellenbijlage... i Tabel 1 Tabel 2 Tabel 3 Tabel 4 Sociaal-economische kenmerken: geslacht, geboorteland en geboorteland ouders... iii Opleiding: werkervaring, studie in het buitenland, studentenvereniging en bestuurlijke ervaring... v Opleiding: studieduur, verkort programma, tijd in het hoger onderwijs, studieschuld en oordeel over de studie... vii Arbeidsmarktpositie: huidige situatie... ix Tabel 5 Arbeidsmarktpositie: aantal sollicitaties, aantal banen en % werkzoekend... xi Tabel 6 Tabel 7 Tabel 8 Tabel 9 Tabel 10 Tabel 11 Tabel 12 Tabel 13 Tabel 14 Arbeidsmarktpositie: dienstverband huidige baan... xiii Arbeidsmarktpositie: bedrijfssector huidige baan... xv Arbeidsmarktpositie: lengte werkweek, salaris en salarisverwachting over 5 jaar... xvii Arbeidsmarktpositie: arbeidsvoorwaarden en beloningscomponenten huidige baan... xix Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: gebruikte kanalen bij het zoeken naar een baan... xxiii Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: meest succesvol geachte methode bij het zoeken naar een baan... xxv Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: wijze waarop men de huidige baan gevonden heeft... xxvii Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: belangrijkste argument bij het accepteren van een baan... xxix Aansluiting studie en baan: overscholing en inhoudelijke aansluiting... xxxiii

4

5 STUDIE & WERK 2010 TABELLEN HBO i Leeswijzer voor de tabellenbijlage De tabellenbijlage bestaat uit twee delen: één met tabellen van hbo-opleidingen en één met tabellen van wetenschappelijke studies. In dit gedeelte worden de hbo-studies weergegeven. Elk deel bevat 14 tabellen waarin de volgende vijf hoofdthema s worden behandeld: sociaal economische kenmerken; opleiding; arbeidsmarktpositie; zoekgedrag en arbeidsmarktattitude; aansluiting studie en baan. In beide delen zijn de tabellen synchroon genummerd. Dat wil zeggen dat elke tabel in het hbodeel dezelfde onderwerpen behandelt als de tabel met hetzelfde nummer in het WO-deel. Voor een juiste interpretatie van de gegevens verzoeken wij u eerst kennis te nemen van de inhoud van het bijbehorende rapport.

6

7 STUDIE & WERK 2010 TABELLEN HBO iii Tabel 1 Sociaal-economische kenmerken: geslacht, geboorteland en geboorteland ouders % moeder % vader % allochtoon % man % geb in NL geb. in NL geb in NL (subjectief) Leraar basisonderwijs (PABO) 8% 100% 100% 100% 2% Lerarenopleiding talen 21% 88% 81% 81% 10% Academie lichamelijke opvoeding 62% 99% 96% 92% 2% Pedagogiek 4% 94% 91% 91% 8% Lerarenopleidingen maatschappij 40% 98% 85% 84% 6% Lerarenopleidingen exact 68% 90% 85% 84% 8% Taal & Economie (inc Vertalen) 25% 93% 75% 73% 3% Journalistiek 40% 98% 97% 93% 5% Communicatie 24% 95% 93% 93% 0% Informatiestudies 28% 92% 80% 84% 14% Mediastudies 62% 97% 96% 97% 7% Communicatiesystemen 83% 98% 90% 90% 6% Kunstacademie 34% 95% 93% 91% 3% Muziek 53% 89% 88% 90% 4% Toneel 38% 93% 91% 91% 4% Dans 16% 69% 67% 69% 0% Ontwerpen 80% 96% 88% 90% 6% Management, Economie en Recht 55% 98% 89% 88% 7% Veiligheidskunde 74% 98% 96% 94% 3% HBO - Rechten 25% 89% 72% 76% 16% Vastgoed en Makelaardij 65% 94% 99% 99% 3% Bedrijfseconomie 73% 93% 84% 81% 12% Commerciële economie 71% 97% 88% 90% 5% Accountancy en fiscaal 63% 93% 87% 90% 9% Bedrijfskunde en management 70% 98% 91% 93% 8% Facility management 36% 98% 98% 98% 0% Hotelschool 31% 88% 93% 89% 2% Toerisme en Vrijetijdskunde 21% 97% 96% 90% 6% Small business 67% 98% 89% 93% 2% International Business & Management 49% 39% 51% 44% 35% Financial Services Management 65% 91% 83% 79% 13% Maatschappelijk werk 15% 95% 94% 92% 5% Cultureel Maatschappelijke Vorming 26% 92% 93% 92% 2% Personeel en arbeid 29% 98% 91% 98% 0% Sociaal pedagogische hulpverlening 9% 95% 94% 95% 4% Sociaal-juridische dienstverlening 14% 88% 69% 62% 17% Creatieve therapie 6% 98% 96% 95% 3% Verpleegkunde 8% 97% 93% 97% 5% Fysiotherapie 28% 94% 91% 96% 1% Ergotherapie en Beweging 19% 95% 96% 97% 2% Logopedie 1% 98% 94% 94% 5% Mondzorgkunde 10% 100% 90% 88% 3% Diagnostiek 44% 93% 92% 95% 5% Voeding en diëtiek 8% 98% 96% 95% 4% Milieustudies 79% 95% 99% 99% 2% Biologie en laboratoriumonderzoek 39% 95% 94% 89% 0% Landbouw 51% 95% 93% 93% 10% Voeding 55% 98% 89% 98% 12% Ruimtelijke ordening en planologie 84% 99% 93% 100% 1%

8 iv % man % geb in NL % moeder geb. in NL % vader geb in NL % allochtoon (subjectief) Technische natuurkunde 92% 97% 93% 82% 7% Informatica 98% 96% 89% 89% 9% Chemie en Chemische technologie 79% 92% 90% 92% 8% Elektrotechniek (inc AOT) 96% 97% 96% 93% 3% Werktuigbouwkunde 97% 94% 98% 95% 2% Bouwkunde 86% 96% 91% 95% 5% Vervoer en logistiek 84% 96% 91% 97% 7% Zee- en Luchtvaart 100% 100% 96% 97% 3% Civiele techniek 92% 92% 88% 88% 7% Constructiestudies 98% 95% 89% 90% 2% TOTAAL 44% 95% 91% 91% 5%

9 v Tabel 2 Opleiding: werkervaring, studie in het buitenland, studentenvereniging en bestuurlijke ervaring Werkervaring tijdens studie studenten baan baan i.v.m. > 3 mnd in lid studentenvereniging bestuurlijke geen stage bijbaantje anders studie buitenland ervaring Leraar basisonderwijs (PABO) 0% 92% 30% 40% 19% 18% 9% 19% Lerarenopleiding talen 0% 71% 37% 22% 48% 42% 9% 23% Academie lichamelijke opvoeding 0% 84% 39% 27% 42% 8% 30% 29% Pedagogiek 0% 79% 41% 20% 44% 3% 6% 18% Lerarenopleidingen maatschappij 0% 85% 58% 33% 35% 8% 11% 23% Lerarenopleidingen exact 0% 85% 33% 25% 51% 7% 11% 33% Taal & Economie (inc Vertalen) 0% 86% 67% 26% 21% 90% 31% 23% Journalistiek 0% 87% 42% 17% 53% 27% 17% 20% Communicatie 0% 91% 55% 24% 30% 18% 24% 30% Informatiestudies 0% 88% 43% 36% 27% 9% 16% 17% Mediastudies 0% 92% 35% 27% 53% 25% 14% 27% Communicatiesystemen 0% 86% 51% 26% 55% 19% 35% 22% Kunstacademie 9% 72% 31% 21% 23% 18% 18% 19% Muziek 0% 58% 22% 15% 71% 21% 14% 25% Toneel 0% 91% 42% 12% 58% 12% 17% 24% Dans 0% 90% 29% 9% 28% 32% 0% 19% Ontwerpen 1% 92% 38% 25% 36% 18% 49% 34% Management, Economie en Recht 0% 91% 43% 24% 38% 19% 18% 32% Veiligheidskunde 1% 83% 45% 34% 19% 5% 15% 22% HBO - Rechten 0% 93% 50% 25% 38% 11% 23% 21% Vastgoed en Makelaardij 0% 86% 44% 30% 36% 19% 44% 30% Bedrijfseconomie 0% 88% 43% 35% 18% 24% 20% 20% Commerciële economie 0% 83% 38% 34% 28% 25% 29% 29% Accountancy en fiscaal 0% 83% 34% 26% 35% 2% 25% 27% Bedrijfskunde en management 0% 84% 44% 31% 40% 14% 41% 34% Facility management 0% 84% 44% 37% 20% 13% 23% 14% Hotelschool 0% 83% 51% 13% 44% 44% 40% 37% Toerisme en Vrijetijdskunde 0% 86% 53% 28% 23% 25% 14% 18% Small business 2% 73% 42% 42% 29% 18% 24% 40% International Business & Management 3% 80% 32% 29% 16% 76% 20% 33% Financial Services Management 0% 77% 32% 27% 41% 9% 14% 31% Maatschappelijk werk 0% 96% 35% 15% 36% 9% 8% 14% Cultureel Maatschappelijke Vorming 0% 88% 46% 33% 37% 16% 12% 27% Personeel en arbeid 2% 85% 28% 41% 24% 17% 31% 35% Sociaal pedagogische hulpverlening 0% 83% 31% 22% 58% 13% 7% 21% Sociaal-juridische dienstverlening 0% 80% 36% 17% 31% 9% 7% 12% Creatieve therapie 0% 94% 40% 30% 30% 9% 8% 17% Verpleegkunde 0% 80% 22% 14% 76% 22% 15% 18% Fysiotherapie 0% 82% 47% 28% 37% 16% 36% 33% Ergotherapie en Beweging 0% 84% 37% 36% 25% 14% 18% 17% Logopedie 0% 87% 42% 34% 13% 6% 15% 18% Mondzorgkunde 0% 79% 29% 28% 52% 15% 29% 9% Diagnostiek 1% 88% 34% 35% 33% 30% 17% 16% Voeding en diëtiek 0% 88% 51% 30% 14% 16% 8% 8% Milieustudies 1% 85% 42% 25% 27% 31% 41% 41% Biologie en laboratoriumonderzoek 0% 82% 45% 31% 10% 15% 34% 18% Landbouw 0% 86% 40% 33% 39% 28% 32% 37%

10 vi Werkervaring tijdens studie studenten baan baan i.v.m. > 3 mnd in lid studentenvereniging bestuurlijke geen stage bijbaantje anders studie buitenland ervaring Voeding 0% 90% 52% 19% 24% 16% 43% 39% Ruimtelijke ordening en planologie 2% 95% 42% 28% 21% 10% 20% 29% Technische natuurkunde 3% 91% 44% 28% 19% 16% 53% 13% Informatica 0% 86% 29% 31% 38% 12% 23% 18% Chemie en Chemische technologie 0% 92% 39% 23% 24% 11% 33% 22% Elektrotechniek (inc AOT) 3% 81% 26% 40% 35% 8% 33% 31% Werktuigbouwkunde 2% 80% 31% 31% 34% 9% 31% 23% Bouwkunde 2% 85% 31% 19% 38% 10% 21% 23% Vervoer en logistiek 0% 89% 41% 36% 29% 16% 22% 27% Zee- en Luchtvaart 0% 80% 34% 24% 39% 45% 69% 39% Civiele techniek 3% 81% 31% 28% 38% 19% 22% 27% Constructiestudies 0% 86% 32% 13% 32% 25% 29% 26% TOTAAL 1% 85% 38% 28% 34% 19% 22% 24%

11 vii Tabel 3 Opleiding: studieduur, verkort programma, tijd in het hoger onderwijs, studieschuld en oordeel over de studie tijd in hoger onderwijs % verkort programma % geen schuld studieschuld gemiddelde studieschuld (x 1000 euro) oordeel kwaliteit studie Leraar basisonderwijs (PABO) % 79% 6.9 Lerarenopleiding talen % 47% Academie lichamelijke opvoeding % 59% Pedagogiek % 61% Lerarenopleidingen maatschappij % 65% Lerarenopleidingen exact % 61% Taal & Economie (inc Vertalen) % 52% Journalistiek 5.4 5% 45% Communicatie % 64% 6.9 Informatiestudies 5.0 4% 45% Mediastudies 4.7 6% 48% Communicatiesystemen % 47% Kunstacademie 5.2 9% 38% Muziek 6.7 8% 49% Toneel 5.5 4% 26% Dans 4.3 3% 39% 7.1 Ontwerpen 5.6 4% 32% Management, Economie en Recht 5.1 2% 72% Veiligheidskunde % 59% HBO - Rechten 5.3 9% 57% Vastgoed en Makelaardij % 56% Bedrijfseconomie % 83% 7.0 Commerciële economie % 60% Accountancy en fiscaal % 74% 6.9 Bedrijfskunde en management % 58% Facility management % 59% Hotelschool % 31% Toerisme en Vrijetijdskunde % 48% Small business % 62% 6.5 International Business & Management 5.1 0% 52% Financial Services Management % 60% Maatschappelijk werk % 49% Cultureel Maatschappelijke Vorming % 32% Personeel en arbeid % 52% Sociaal pedagogische hulpverlening % 67% Sociaal-juridische dienstverlening % 55% Creatieve therapie 4.7 0% 48% Verpleegkunde % 75% Fysiotherapie % 49% Ergotherapie en Beweging 4.7 7% 68% Logopedie % 73% 6.8 Mondzorgkunde 4.5 0% 67% 6.6 Diagnostiek % 68% Voeding en diëtiek 4.8 5% 57%

12 viii tijd in hoger onderwijs % verkort programma % geen schuld studieschuld gemiddelde studieschuld (x 1000 euro) oordeel kwaliteit studie Milieustudies % 47% Biologie en laboratoriumonderzoek % 67% 7.4 Landbouw % 73% Voeding % 43% Ruimtelijke ordening en planologie 5.0 9% 73% 6.8 Technische natuurkunde % 51% 7.4 Informatica % 53% Chemie en Chemische technologie % 62% Elektrotechniek (inc AOT) % 70% Werktuigbouwkunde % 66% Bouwkunde % 69% 6.8 Vervoer en logistiek % 64% Zee- en Luchtvaart % 47% Civiele techniek % 63% Constructiestudies % 50% TOTAAL % 60%

13 ix Tabel 4 Arbeidsmarktpositie: huidige situatie eigen / aio / oio / loondienst freelance familiebedrijf coassistent studerend werkzoekend anders Leraar basisonderwijs (PABO) 85% 0% 0% 0% 13% 0% 2% Lerarenopleiding talen 76% 7% 2% 0% 16% 0% 0% Academie lichamelijke opvoeding 73% 2% 5% 0% 14% 3% 2% Pedagogiek 71% 1% 5% 0% 16% 4% 1% Lerarenopleidingen maatschappij 80% 5% 2% 0% 13% 1% 0% Lerarenopleidingen exact 88% 2% 3% 0% 3% 3% 0% Taal & Economie (inc Vertalen) 53% 1% 0% 0% 27% 10% 8% Journalistiek 42% 22% 12% 0% 13% 12% 0% Communicatie 59% 2% 7% 0% 26% 4% 2% Informatiestudies 67% 4% 5% 0% 16% 5% 3% Mediastudies 54% 4% 26% 0% 5% 9% 2% Communicatiesystemen 59% 7% 13% 0% 10% 9% 2% Kunstacademie 25% 15% 27% 0% 14% 10% 9% Muziek 28% 27% 31% 0% 13% 1% 0% Toneel 20% 53% 13% 0% 4% 4% 6% Dans 17% 37% 32% 0% 2% 6% 6% Ontwerpen 41% 12% 20% 0% 12% 10% 5% Management, Economie en Recht 62% 0% 6% 0% 24% 6% 2% Veiligheidskunde 79% 0% 3% 0% 13% 5% 0% HBO - Rechten 42% 0% 4% 0% 51% 0% 3% Vastgoed en Makelaardij 57% 0% 3% 0% 33% 7% 0% Bedrijfseconomie 69% 0% 2% 2% 17% 8% 3% Commerciële economie 63% 1% 4% 0% 29% 0% 2% Accountancy en fiscaal 83% 3% 6% 0% 3% 1% 3% Bedrijfskunde en management 60% 0% 7% 0% 16% 11% 6% Facility management 78% 0% 0% 0% 16% 4% 3% Hotelschool 64% 4% 3% 0% 18% 5% 6% Toerisme en Vrijetijdskunde 69% 4% 5% 0% 16% 7% 0% Small business 71% 0% 13% 0% 9% 4% 2% International Business & Management 67% 2% 3% 3% 14% 7% 3% Financial Services Management 72% 0% 0% 0% 17% 7% 3% Maatschappelijk werk 82% 0% 0% 0% 12% 3% 3% Cultureel Maatschappelijke Vorming 68% 7% 7% 0% 12% 5% 0% Personeel en arbeid 78% 0% 2% 0% 9% 4% 7% Sociaal pedagogische hulpverlening 83% 1% 0% 0% 11% 3% 2% Sociaal-juridische dienstverlening 71% 2% 0% 0% 17% 7% 2% Creatieve therapie 74% 6% 2% 0% 16% 2% 0% Verpleegkunde 85% 1% 1% 0% 9% 2% 2% Fysiotherapie 82% 7% 0% 0% 8% 2% 1% Ergotherapie en Beweging 78% 3% 0% 0% 14% 0% 6% Logopedie 78% 4% 4% 0% 10% 1% 1% Mondzorgkunde 86% 7% 3% 0% 3% 0% 0% Diagnostiek 89% 0% 1% 0% 7% 2% 1% Voeding en diëtiek 71% 0% 4% 0% 19% 5% 1% Milieustudies 68% 7% 11% 0% 11% 2% 1% Biologie en laboratoriumonderzoek 57% 0% 0% 2% 33% 4% 4% Landbouw 59% 0% 17% 0% 16% 7% 1% Voeding 75% 0% 0% 0% 20% 2% 3% Ruimtelijke ordening en planologie 57% 0% 8% 0% 28% 0% 7%

14 x eigen / aio / oio / familiebedrijassistent co- werk- loondienst freelance studerend zoekend anders Technische natuurkunde 57% 0% 3% 0% 28% 0% 11% Informatica 63% 7% 9% 0% 13% 4% 3% Chemie en Chemische technologie 55% 0% 7% 0% 31% 6% 2% Elektrotechniek (inc AOT) 68% 1% 6% 0% 19% 1% 4% Werktuigbouwkunde 58% 3% 5% 0% 31% 2% 2% Bouwkunde 53% 5% 3% 0% 24% 13% 2% Vervoer en logistiek 76% 3% 3% 0% 10% 5% 3% Zee- en Luchtvaart 84% 3% 1% 0% 7% 6% 0% Civiele techniek 68% 1% 5% 0% 17% 3% 6% Constructiestudies 67% 0% 4% 0% 17% 9% 3% TOTAAL 67% 3% 6% 0% 16% 4% 3%

15 xi Tabel 5 Arbeidsmarktpositie: aantal sollicitaties, aantal banen en % werkzoekend aantal soll. aantal banen tot op heden aantal soll. gesprekken geen een twee drie of meer % op zoek naar (ander) werk Leraar basisonderwijs (PABO) % 53% 22% 19% 10% Lerarenopleiding talen % 63% 16% 17% 19% Academie lichamelijke opvoeding % 38% 26% 27% 18% Pedagogiek % 46% 24% 25% 18% Lerarenopleidingen maatschappij % 40% 24% 30% 23% Lerarenopleidingen exact % 68% 22% 7% 10% Taal & Economie (inc Vertalen) % 42% 34% 10% 38% Journalistiek % 40% 22% 25% 35% Communicatie % 36% 37% 17% 20% Informatiestudies % 34% 32% 23% 21% Mediastudies % 47% 26% 17% 35% Communicatiesystemen % 59% 15% 23% 24% Kunstacademie % 34% 31% 18% 29% Muziek % 41% 28% 24% 30% Toneel % 25% 16% 52% 36% Dans % 22% 29% 40% 47% Ontwerpen % 47% 28% 19% 20% Management, Economie en Recht % 47% 26% 11% 17% Veiligheidskunde % 44% 35% 14% 15% HBO - Rechten % 51% 25% 5% 5% Vastgoed en Makelaardij % 39% 25% 11% 30% Bedrijfseconomie % 59% 20% 6% 10% Commerciële economie % 41% 24% 13% 14% Accountancy en fiscaal % 73% 20% 3% 9% Bedrijfskunde en management % 52% 26% 6% 19% Facility management % 43% 27% 22% 18% Hotelschool % 33% 37% 22% 24% Toerisme en Vrijetijdskunde % 21% 36% 33% 27% Small business % 51% 27% 9% 20% International Business & Management % 63% 24% 7% 13% Financial Services Management % 48% 23% 17% 16% Maatschappelijk werk % 54% 28% 9% 15% Cultureel Maatschappelijke Vorming % 40% 23% 28% 30% Personeel en arbeid % 45% 33% 20% 17% Sociaal pedagogische hulpverlening % 47% 36% 16% 17% Sociaal-juridische dienstverlening % 35% 37% 21% 20% Creatieve therapie % 33% 35% 23% 26% Verpleegkunde % 53% 36% 9% 10% Fysiotherapie % 36% 28% 35% 10% Ergotherapie en Beweging % 38% 33% 23% 12% Logopedie % 30% 27% 37% 12% Mondzorgkunde 0% 41% 50% 9% 7% Diagnostiek % 80% 11% 6% 3% Voeding en diëtiek % 30% 36% 22% 18% Milieustudies % 54% 29% 6% 27% Biologie en laboratoriumonderzoek % 51% 24% 4% 8% Landbouw % 51% 29% 10% 14%

16 xii Voeding % 54% 20% 11% 22% aantal soll. aantal banen tot op heden aantal soll. gesprekken geen een twee drie of meer % op zoek naar (ander) werk Ruimtelijke ordening en planologie % 63% 17% 7% 15% Technische natuurkunde 25% 59% 6% 9% 6% Informatica % 70% 11% 8% 12% Chemie en Chemische technologie % 51% 27% 5% 11% Elektrotechniek (inc AOT) % 69% 14% 4% 9% Werktuigbouwkunde % 50% 25% 3% 11% Bouwkunde % 59% 17% 2% 19% Vervoer en logistiek % 54% 28% 14% 28% Zee- en Luchtvaart % 48% 42% 6% 32% Civiele techniek % 60% 19% 5% 5% Constructiestudies % 48% 27% 9% 17% TOTAAL % 48% 27% 16% 17%

17 xiii Tabel 6 Arbeidsmarktpositie: dienstverband huidige baan tijdelijke met detacheringsbureau vast uizicht vast tijdelijk zelfstandig uitzendkracht Leraar basisonderwijs (PABO) 52% 28% 16% 0% 4% 0% Lerarenopleiding talen 60% 33% 7% 0% 1% 0% Academie lichamelijke opvoeding 43% 47% 4% 4% 1% 0% Pedagogiek 46% 24% 21% 5% 4% 0% Lerarenopleidingen maatschappij 37% 45% 11% 1% 7% 0% Lerarenopleidingen exact 61% 32% 6% 0% 1% 0% Taal & Economie (inc Vertalen) 59% 19% 7% 5% 10% 0% Journalistiek 20% 36% 18% 23% 2% 0% Communicatie 26% 52% 6% 6% 9% 0% Informatiestudies 35% 35% 20% 4% 2% 4% Mediastudies 38% 44% 0% 15% 3% 0% Communicatiesystemen 39% 36% 10% 12% 3% 0% Kunstacademie 16% 17% 15% 48% 4% 0% Muziek 21% 32% 8% 32% 7% 0% Toneel 3% 30% 29% 36% 3% 0% Dans 15% 22% 16% 41% 7% 0% Ontwerpen 30% 33% 6% 28% 2% 0% Management, Economie en Recht 35% 47% 12% 2% 5% 0% Veiligheidskunde 40% 35% 21% 0% 3% 0% HBO - Rechten 44% 35% 11% 3% 4% 3% Vastgoed en Makelaardij 37% 44% 7% 0% 7% 6% Bedrijfseconomie 56% 34% 4% 4% 2% 0% Commerciële economie 31% 56% 4% 2% 5% 2% Accountancy en fiscaal 77% 17% 6% 0% 0% 0% Bedrijfskunde en management 42% 46% 2% 4% 0% 6% Facility management 34% 47% 10% 0% 5% 3% Hotelschool 26% 54% 11% 3% 6% 0% Toerisme en Vrijetijdskunde 44% 33% 14% 5% 5% 0% Small business 50% 37% 8% 5% 0% 0% International Business & Management 51% 43% 3% 0% 3% 0% Financial Services Management 46% 37% 2% 0% 15% 0% Maatschappelijk werk 41% 39% 12% 0% 4% 4% Cultureel Maatschappelijke Vorming 28% 45% 19% 6% 2% 0% Personeel en arbeid 36% 49% 8% 0% 5% 3% Sociaal pedagogische hulpverlening 64% 30% 6% 0% 0% 0% Sociaal-juridische dienstverlening 47% 26% 21% 0% 3% 2% Creatieve therapie 23% 57% 13% 1% 6% 0% Verpleegkunde 71% 19% 7% 0% 2% 0% Fysiotherapie 46% 42% 8% 4% 0% 0% Ergotherapie en Beweging 47% 34% 18% 0% 0% 1% Logopedie 59% 31% 3% 7% 0% 0% Mondzorgkunde 68% 21% 0% 11% 0% 0% Diagnostiek 70% 25% 4% 0% 1% 0% Voeding en diëtiek 28% 44% 19% 7% 0% 2% Milieustudies 39% 31% 13% 6% 2% 9% Biologie en laboratoriumonderzoek 28% 47% 22% 0% 0% 3% Landbouw 42% 35% 9% 7% 5% 2% Voeding 48% 48% 4% 0% 0% 0% Ruimtelijke ordening en planologie 44% 48% 0% 4% 0% 4%

18 xiv tijdelijke met detacheringsbureau vast uizicht vast tijdelijk zelfstandig uitzendkracht Technische natuurkunde 51% 32% 17% 0% 0% 0% Informatica 64% 28% 3% 2% 2% 0% Chemie en Chemische technologie 38% 43% 9% 4% 2% 3% Elektrotechniek (inc AOT) 66% 25% 2% 3% 2% 2% Werktuigbouwkunde 50% 38% 5% 5% 0% 2% Bouwkunde 40% 40% 11% 3% 0% 6% Vervoer en logistiek 51% 37% 6% 2% 4% 0% Zee- en Luchtvaart 58% 32% 3% 0% 3% 3% Civiele techniek 59% 34% 0% 2% 0% 5% Constructiestudies 44% 42% 4% 0% 2% 8% TOTAAL 45% 36% 9% 5% 3% 1%

19 xv Tabel 7 Arbeidsmarktpositie: bedrijfssector huidige baan zakelijke financiële overheid onderwijs dienstverl. instellingen zorg industrie overig Leraar basisonderwijs (PABO) 2% 91% 0% 0% 7% 0% 0% Lerarenopleiding talen 0% 92% 0% 0% 0% 0% 8% Academie lichamelijke opvoeding 12% 48% 0% 3% 11% 0% 27% Pedagogiek 2% 16% 2% 2% 68% 0% 11% Lerarenopleidingen maatschappij 1% 75% 7% 0% 9% 1% 7% Lerarenopleidingen exact 2% 51% 4% 11% 3% 9% 21% Taal & Economie (inc Vertalen) 8% 0% 34% 17% 6% 4% 31% Journalistiek 2% 11% 73% 2% 0% 2% 9% Communicatie 3% 4% 33% 14% 3% 3% 39% Informatiestudies 9% 5% 31% 3% 0% 5% 46% Mediastudies 4% 7% 54% 5% 0% 0% 31% Communicatiesystemen Kunstacademie 0% 12% 29% 1% 7% 8% 44% Muziek 0% 42% 8% 4% 0% 0% 46% Toneel 0% 22% 0% 0% 2% 0% 76% Dans 0% 6% 0% 0% 0% 0% 94% Ontwerpen 0% 11% 42% 0% 0% 22% 25% Management, Economie en Recht 10% 4% 12% 34% 2% 7% 31% Veiligheidskunde 43% 6% 23% 2% 4% 8% 14% HBO - Rechten 35% 4% 36% 15% 0% 3% 7% Vastgoed en Makelaardij 12% 2% 43% 10% 3% 0% 31% Bedrijfseconomie 6% 0% 19% 29% 13% 10% 23% Commerciële economie 5% 2% 18% 13% 2% 13% 46% Accountancy en fiscaal 2% 2% 71% 19% 0% 2% 5% Bedrijfskunde en management 3% 0% 18% 0% 0% 10% 69% Facility management 20% 3% 18% 9% 11% 3% 38% Hotelschool 3% 0% 20% 11% 11% 1% 54% Toerisme en Vrijetijdskunde 6% 0% 24% 2% 2% 4% 61% Small business 6% 3% 22% 12% 0% 3% 53% International Business & Management 2% 11% 13% 25% 0% 14% 35% Financial Services Management 10% 2% 22% 52% 5% 0% 8% Maatschappelijk werk 5% 2% 0% 2% 82% 0% 9% Cultureel Maatschappelijke Vorming 2% 9% 0% 0% 58% 0% 31% Personeel en arbeid 13% 5% 36% 8% 8% 5% 24% Sociaal pedagogische hulpverlening 0% 1% 0% 0% 90% 0% 9% Sociaal-juridische dienstverlening 49% 0% 22% 6% 12% 0% 10% Creatieve therapie 0% 7% 0% 0% 84% 0% 9% Verpleegkunde 1% 0% 0% 0% 98% 0% 1% Fysiotherapie 1% 0% 0% 0% 99% 0% 0% Ergotherapie en Beweging 5% 0% 3% 0% 87% 2% 3% Logopedie 0% 14% 0% 0% 83% 0% 3% Mondzorgkunde 0% 5% 0% 0% 95% 0% 0% Diagnostiek 0% 1% 2% 0% 88% 6% 4% Voeding en diëtiek 3% 8% 2% 0% 65% 7% 15% Milieustudies 20% 6% 34% 0% 0% 0% 39% Biologie en laboratoriumonderzoek 0% 36% 0% 3% 46% 7% 8% Landbouw 4% 15% 9% 5% 0% 4% 64% Voeding 4% 0% 3% 0% 0% 73% 20% Ruimtelijke ordening en planologie 38% 0% 39% 0% 0% 0% 23%

20 xvi overheid onderwijs zakelijke dienstverl. financiële instellingen zorg industrie overig Technische natuurkunde 0% 19% 21% 0% 9% 32% 19% Informatica Chemie en Chemische technologie 6% 16% 0% 0% 8% 56% 14% Elektrotechniek (inc AOT) 4% 4% 12% 0% 8% 43% 29% Werktuigbouwkunde 0% 0% 10% 0% 0% 72% 18% Bouwkunde 8% 0% 9% 0% 0% 3% 80% Vervoer en logistiek 7% 0% 18% 0% 0% 15% 60% Zee- en Luchtvaart 7% 0% 0% 0% 0% 7% 87% Civiele techniek 8% 0% 19% 0% 0% 3% 69% Constructiestudies 4% 3% 11% 3% 0% 46% 33% TOTAAL 5% 17% 15% 6% 24% 6% 27%

21 xvii Tabel 8 Arbeidsmarktpositie: lengte werkweek, salaris en salarisverwachting over 5 jaar aantal werkuren verwachte bruto aantal werkdagen volgens contract aantal werkuren in praktijk bruto maandsalaris maandsalaris over 5 jaar 1 Leraar basisonderwijs (PABO) Lerarenopleiding talen Academie lichamelijke opvoeding Pedagogiek Lerarenopleidingen maatschappij Lerarenopleidingen exact Taal & Economie (inc Vertalen) Journalistiek Communicatie Informatiestudies Mediastudies Communicatiesystemen Kunstacademie Muziek Toneel Dans Ontwerpen Management, Economie en Recht Veiligheidskunde HBO - Rechten Vastgoed en Makelaardij Bedrijfseconomie Commerciële economie Accountancy en fiscaal Bedrijfskunde en management Facility management Hotelschool Toerisme en Vrijetijdskunde Small business International Business & Management Financial Services Management Maatschappelijk werk Cultureel Maatschappelijke Vorming Personeel en arbeid Sociaal pedagogische hulpverlening Sociaal-juridische dienstverlening Creatieve therapie Verpleegkunde Fysiotherapie Ergotherapie en Beweging Logopedie Mondzorgkunde Diagnostiek Voeding en diëtiek Let op: dit betreft de verwachting van de respondenten zelf, niet van de onderzoekers! Lees voor meer toelichting s.v.p. het rapport.

22 xviii aantal werkuren verwachte bruto aantal werkdagen volgens contract aantal werkuren in praktijk bruto maandsalaris maandsalaris over 5 jaar 2 Milieustudies Biologie en laboratoriumonderzoek Landbouw Voeding Ruimtelijke ordening en planologie Technische natuurkunde Informatica Chemie en Chemische technologie Elektrotechniek (inc AOT) Werktuigbouwkunde Bouwkunde Vervoer en logistiek Zee- en Luchtvaart Civiele techniek Constructiestudies TOTAAL Let op: dit betreft de verwachting van de respondenten zelf, niet van de onderzoekers! Lees voor meer toelichting s.v.p. het rapport.

23 xix Tabel 9 Arbeidsmarktpositie: arbeidsvoorwaarden en beloningscomponenten huidige baan deeltijd mogelijk flexibele werktijden kinderopvang onregel- matigh.- toeslag bonus bijz. prest. 13e maand winst- / eindejrsuitkering Leraar basisonderwijs (PABO) 24% 13% 0% 0% 2% 38% 45% Lerarenopleiding talen 46% 11% 3% 4% 2% 53% 54% Academie lichamelijke opvoeding 14% 18% 2% 10% 15% 52% 18% Pedagogiek 28% 46% 6% 36% 0% 31% 55% Lerarenopleidingen maatschappij 49% 23% 0% 5% 3% 54% 23% Lerarenopleidingen exact 33% 30% 0% 2% 9% 37% 35% Taal & Economie (inc Vertalen) 13% 46% 0% 0% 31% 17% 28% Journalistiek 11% 64% 4% 18% 9% 27% 25% Communicatie 26% 62% 0% 6% 17% 18% 25% Informatiestudies 31% 46% 4% 9% 19% 18% 33% Mediastudies 16% 52% 2% 7% 17% 18% 25% Communicatiesystemen 10% 49% 10% 3% 12% 20% 36% Kunstacademie 26% 47% 0% 0% 2% 9% 18% Muziek 32% 43% 0% 5% 5% 23% 24% Toneel 20% 52% 0% 5% 0% 15% 16% Dans 17% 50% 0% 0% 0% 0% 5% Ontwerpen 15% 51% 2% 0% 6% 7% 23% Management, Economie en Recht 23% 39% 2% 2% 28% 26% 31% Veiligheidskunde 25% 58% 3% 3% 24% 24% 39% HBO - Rechten 43% 47% 15% 7% 17% 14% 42% Vastgoed en Makelaardij 16% 46% 0% 2% 24% 21% 32% Bedrijfseconomie 7% 55% 2% 0% 35% 18% 43% Commerciële economie 11% 41% 4% 2% 32% 24% 31% Accountancy en fiscaal 33% 46% 5% 0% 38% 17% 32% Bedrijfskunde en management 4% 38% 0% 2% 21% 15% 22% Facility management 23% 55% 0% 11% 23% 23% 49% Hotelschool 10% 40% 2% 12% 34% 20% 40% Toerisme en Vrijetijdskunde 22% 42% 0% 15% 13% 12% 23% Small business 18% 53% 0% 8% 32% 21% 42% International Business & Management 22% 51% 5% 4% 54% 30% 36% Financial Services Management 19% 47% 7% 3% 29% 40% 17% Maatschappelijk werk 34% 50% 5% 38% 7% 23% 64% Cultureel Maatschappelijke Vorming 25% 66% 6% 24% 6% 17% 47% Personeel en arbeid 33% 59% 0% 5% 28% 15% 58% Sociaal pedagogische hulpverlening 27% 48% 0% 77% 0% 22% 66% Sociaal-juridische dienstverlening 32% 65% 3% 2% 7% 40% 54% Creatieve therapie 24% 47% 9% 30% 5% 14% 61% Verpleegkunde 23% 27% 5% 82% 1% 26% 58% Fysiotherapie 22% 57% 3% 6% 5% 4% 18% Ergotherapie en Beweging 35% 41% 2% 6% 5% 24% 53% Logopedie 34% 43% 0% 3% 0% 19% 36% Mondzorgkunde 45% 11% 0% 4% 12% 29% 23% Diagnostiek 22% 24% 1% 46% 13% 28% 64% Voeding en diëtiek 27% 43% 0% 6% 13% 22% 35% Milieustudies 34% 72% 2% 5% 24% 16% 44% Biologie en laboratoriumonderzoek 35% 41% 0% 22% 11% 37% 41% Landbouw 16% 44% 2% 7% 29% 22% 24% Voeding 13% 38% 0% 7% 17% 32% 45% Ruimtelijke ordening en planologie 25% 84% 11% 7% 19% 16% 56%

24 xx deeltijd mogelijk flexibele werktijden kinderopvang onregel- matigh.- toeslag bonus bijz. prest. 13e maand winst- / eindejrsuitkering Technische natuurkunde 23% 63% 0% 5% 23% 28% 46% Informatica 18% 60% 2% 6% 37% 18% 44% Chemie en Chemische technologie 10% 47% 1% 26% 30% 26% 52% Elektrotechniek (inc AOT) 17% 61% 6% 19% 22% 21% 51% Werktuigbouwkunde 10% 41% 5% 0% 17% 24% 38% Bouwkunde 0% 30% 0% 3% 8% 11% 28% Vervoer en logistiek 8% 42% 2% 3% 24% 19% 35% Zee- en Luchtvaart 3% 35% 3% 33% 14% 24% 28% Civiele techniek 21% 46% 2% 8% 19% 21% 45% Constructiestudies 7% 50% 3% 10% 20% 19% 40% TOTAAL 22% 43% 2% 13% 16% 23% 39%

25 xxi Tabel 9 Arbeidsmarktpositie: arbeidsvoorwaarden en beloningscomponenten huidige baan (vervolg) spaarln. / bedrijfssparen aandelen / opties in bedrijf (ver)kopen vakantiedagen auto van de zaak pc / laptop mobiele telefoon Leraar basisonderwijs (PABO) 6% 0% 0% 0% 2% 2% Lerarenopleiding talen 28% 0% 0% 12% 2% 0% Academie lichamelijke opvoeding 21% 1% 0% 13% 20% 6% Pedagogiek 21% 2% 0% 17% 10% 17% Lerarenopleidingen maatschappij 13% 0% 1% 10% 7% 3% Lerarenopleidingen exact 34% 5% 2% 10% 11% 21% Taal & Economie (inc Vertalen) 37% 12% 10% 17% 20% 18% Journalistiek 18% 0% 0% 11% 18% 16% Communicatie 24% 9% 3% 9% 31% 14% Informatiestudies 21% 12% 4% 23% 20% 31% Mediastudies 32% 15% 10% 26% 23% 16% Communicatiesystemen 25% 18% 6% 29% 36% 25% Kunstacademie 5% 0% 2% 4% 8% 0% Muziek 7% 0% 0% 4% 4% 0% Toneel 15% 0% 3% 15% 14% 0% Dans 3% 0% 0% 0% 0% 0% Ontwerpen 13% 7% 9% 16% 23% 22% Management, Economie en Recht 43% 15% 6% 16% 26% 28% Veiligheidskunde 43% 13% 6% 25% 50% 42% HBO - Rechten 39% 21% 3% 21% 14% 49% Vastgoed en Makelaardij 45% 37% 0% 11% 42% 25% Bedrijfseconomie 46% 24% 0% 26% 24% 51% Commerciële economie 29% 22% 3% 21% 37% 28% Accountancy en fiscaal 62% 36% 3% 41% 25% 41% Bedrijfskunde en management 31% 28% 6% 35% 36% 26% Facility management 39% 18% 5% 26% 52% 44% Hotelschool 34% 22% 0% 17% 36% 25% Toerisme en Vrijetijdskunde 31% 8% 3% 13% 14% 24% Small business 47% 26% 16% 37% 45% 32% International Business & Management 29% 31% 9% 49% 49% 34% Financial Services Management 38% 21% 2% 7% 15% 41% Maatschappelijk werk 38% 2% 0% 5% 21% 29% Cultureel Maatschappelijke Vorming 26% 2% 0% 4% 19% 10% Personeel en arbeid 59% 11% 0% 23% 34% 28% Sociaal pedagogische hulpverlening 21% 1% 0% 2% 8% 7% Sociaal-juridische dienstverlening 49% 9% 0% 2% 8% 57% Creatieve therapie 35% 0% 0% 0% 6% 17% Verpleegkunde 29% 1% 0% 4% 9% 13% Fysiotherapie 12% 0% 0% 1% 6% 10% Ergotherapie en Beweging 19% 9% 2% 12% 30% 20% Logopedie 12% 0% 0% 10% 14% 5% Mondzorgkunde 20% 7% 0% 0% 4% 11% Diagnostiek 33% 4% 0% 7% 8% 14% Voeding en diëtiek 27% 10% 0% 18% 21% 21% Milieustudies 36% 6% 6% 22% 42% 31% Biologie en laboratoriumonderzoek 28% 0% 4% 0% 4% 21% Landbouw 24% 11% 3% 12% 31% 9% Voeding 44% 16% 0% 28% 24% 31% Ruimtelijke ordening en planologie 53% 19% 15% 23% 33% 54%

26 xxii spaarln. / bedrijfssparen aandelen / opties in bedrijf (ver)kopen vakantiedagen auto van de zaak pc / laptop mobiele telefoon Technische natuurkunde 32% 9% 5% 35% 28% 28% Informatica 52% 44% 6% 55% 44% 44% Chemie en Chemische technologie 52% 2% 6% 16% 20% 39% Elektrotechniek (inc AOT) 50% 5% 5% 24% 22% 32% Werktuigbouwkunde 41% 10% 5% 19% 21% 17% Bouwkunde 27% 17% 0% 3% 25% 16% Vervoer en logistiek 38% 12% 3% 25% 24% 25% Zee- en Luchtvaart 23% 3% 6% 3% 12% 6% Civiele techniek 48% 34% 13% 35% 40% 45% Constructiestudies 44% 13% 0% 24% 32% 25% TOTAAL 29% 11% 3% 16% 21% 21%

27 xxiii Tabel 10 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: gebruikte kanalen bij het zoeken naar een baan open sollicitatie advertentie intermediair open dag netwerk internet anders aantal Leraar basisonderwijs (PABO) 57% 63% 12% 44% 49% 57% 14% 2.1 Lerarenopleiding talen 66% 52% 31% 27% 40% 69% 0% 2.1 Academie lichamelijke opvoeding 73% 58% 25% 40% 49% 72% 8% 2.4 Pedagogiek 72% 65% 29% 44% 33% 66% 7% 2.6 Lerarenopleidingen maatschappij 63% 65% 40% 44% 32% 77% 1% 2.6 Lerarenopleidingen exact 47% 47% 22% 19% 46% 50% 8% 1.7 Taal & Economie (inc Vertalen) 78% 52% 73% 80% 28% 87% 11% 4.3 Journalistiek 73% 44% 37% 63% 46% 71% 7% 2.7 Communicatie 87% 51% 64% 63% 23% 87% 6% 3.8 Informatiestudies 61% 48% 41% 47% 23% 74% 7% 2.5 Mediastudies 70% 63% 55% 64% 24% 84% 7% 3.8 Communicatiesystemen 49% 32% 33% 28% 27% 61% 0% 2.0 Kunstacademie 73% 65% 56% 56% 32% 73% 24% 3.4 Muziek 46% 46% 23% 39% 25% 54% 26% 1.8 Toneel 44% 71% 24% 58% 48% 47% 25% 2.5 Dans 47% 53% 20% 40% 54% 55% 65% 2.2 Ontwerpen 55% 56% 39% 51% 33% 66% 13% 3.0 Management, Economie en Recht 59% 37% 50% 34% 29% 68% 15% 2.6 Veiligheidskunde 83% 63% 52% 39% 33% 77% 6% 3.1 HBO - Rechten 76% 41% 58% 56% 24% 88% 3% 2.9 Vastgoed en Makelaardij 57% 47% 39% 44% 41% 75% 8% 2.7 Bedrijfseconomie 67% 23% 43% 29% 14% 65% 0% 2.0 Commerciële economie 78% 40% 62% 46% 26% 88% 2% 3.1 Accountancy en fiscaal 34% 24% 15% 14% 42% 37% 8% 1.0 Bedrijfskunde en management 51% 45% 42% 41% 25% 53% 10% 2.5 Facility management 69% 46% 59% 60% 18% 69% 10% 3.3 Hotelschool 72% 51% 52% 53% 31% 85% 9% 3.4 Toerisme en Vrijetijdskunde 78% 53% 61% 56% 25% 82% 6% 3.4 Small business 61% 49% 49% 49% 21% 82% 15% 2.7 International Business & Management 71% 47% 48% 23% 7% 82% 4% 2.6 Financial Services Management 58% 37% 40% 29% 34% 73% 8% 2.3 Maatschappelijk werk 72% 52% 44% 66% 13% 72% 8% 2.8 Cultureel Maatschappelijke Vorming 71% 51% 58% 69% 20% 77% 16% 3.4 Personeel en arbeid 69% 30% 44% 47% 22% 78% 8% 2.6 Sociaal pedagogische hulpverlening 72% 55% 21% 38% 38% 64% 2% 2.2 Sociaal-juridische dienstverlening 59% 35% 34% 19% 36% 80% 0% 1.8 Creatieve therapie 94% 82% 39% 71% 18% 92% 5% 3.4 Verpleegkunde 55% 60% 14% 17% 44% 68% 4% 1.7 Fysiotherapie 64% 63% 29% 47% 46% 56% 2% 2.3 Ergotherapie en Beweging 84% 58% 28% 40% 36% 71% 24% 2.6 Logopedie 80% 44% 17% 44% 50% 56% 4% 2.0 Mondzorgkunde 33% 33% 10% 31% 55% 31% 10% 1.2 Diagnostiek 58% 57% 21% 23% 41% 56% 15% 2.3 Voeding en diëtiek 88% 61% 56% 56% 40% 85% 3% 3.1 Milieustudies 52% 53% 54% 40% 50% 54% 9% 2.6 Biologie en laboratoriumonderzoek 67% 31% 28% 27% 28% 73% 14% 1.9 Landbouw 48% 45% 37% 48% 35% 64% 20% 2.5 Voeding 61% 42% 85% 41% 48% 81% 16% 3.0 Ruimtelijke ordening en planologie 52% 55% 29% 43% 43% 57% 15% 2.2

28 xxiv open sollicitatie advertentie intermediair open dag netwerk internet anders aantal Technische natuurkunde Informatica 65% 42% 32% 40% 37% 60% 12% 2.9 Chemie en Chemische technologie 67% 39% 42% 25% 40% 63% 6% 2.3 Elektrotechniek (inc AOT) 38% 31% 38% 13% 36% 53% 9% 1.6 Werktuigbouwkunde 52% 42% 29% 26% 29% 45% 3% 2.0 Bouwkunde 26% 50% 33% 26% 45% 50% 0% 1.8 Vervoer en logistiek 58% 48% 49% 41% 32% 70% 12% 2.8 Zee- en Luchtvaart 47% 49% 13% 10% 43% 43% 6% 1.4 Civiele techniek 29% 32% 33% 18% 38% 40% 13% 1.3 Constructiestudies 52% 40% 43% 21% 37% 64% 13% 2.3 TOTAAL 64% 50% 38% 43% 33% 68% 9% 2.6

29 xxv Tabel 11 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: meest succesvol geachte methode bij het zoeken naar een baan bestaande vacature open sollicitatie intermediair netwerk stage internet anders Leraar basisonderwijs (PABO) 26% 20% 2% 5% 20% 16% 11% Lerarenopleiding talen 32% 6% 5% 8% 16% 33% 0% Academie lichamelijke opvoeding 13% 0% 9% 20% 25% 30% 2% Pedagogiek 34% 4% 8% 7% 16% 30% 2% Lerarenopleidingen maatschappij 46% 7% 2% 15% 12% 16% 2% Lerarenopleidingen exact 21% 14% 4% 11% 28% 17% 4% Taal & Economie (inc Vertalen) 27% 9% 30% 14% 8% 13% 0% Journalistiek 24% 5% 5% 17% 10% 39% 0% Communicatie 12% 9% 14% 26% 15% 24% 0% Informatiestudies 14% 3% 18% 13% 15% 35% 3% Mediastudies 23% 5% 7% 13% 11% 38% 3% Communicatiesystemen 13% 3% 10% 15% 17% 42% 0% Kunstacademie 22% 21% 4% 18% 4% 17% 13% Muziek 23% 25% 5% 12% 13% 8% 14% Toneel 17% 28% 0% 27% 9% 12% 6% Dans 13% 17% 0% 13% 23% 4% 30% Ontwerpen 9% 14% 0% 22% 9% 43% 2% Management, Economie en Recht 24% 11% 26% 11% 5% 22% 2% Veiligheidskunde 38% 2% 7% 6% 15% 29% 3% HBO - Rechten 14% 11% 15% 15% 12% 34% 0% Vastgoed en Makelaardij 14% 14% 7% 10% 18% 32% 4% Bedrijfseconomie 26% 3% 22% 11% 17% 21% 0% Commerciële economie 18% 0% 20% 11% 2% 49% 0% Accountancy en fiscaal 14% 16% 10% 4% 33% 20% 2% Bedrijfskunde en management 5% 5% 7% 14% 18% 50% 0% Facility management 21% 6% 15% 10% 10% 32% 5% Hotelschool 13% 5% 10% 14% 16% 42% 0% Toerisme en Vrijetijdskunde 24% 4% 11% 17% 12% 29% 3% Small business 10% 23% 6% 13% 10% 35% 3% International Business & Management 23% 15% 20% 4% 4% 34% 0% Financial Services Management 10% 3% 22% 17% 5% 41% 3% Maatschappelijk werk 43% 2% 6% 13% 12% 21% 4% Cultureel Maatschappelijke Vorming 41% 11% 0% 21% 0% 23% 5% Personeel en arbeid 16% 0% 11% 16% 11% 43% 3% Sociaal pedagogische hulpverlening 41% 6% 4% 3% 9% 35% 2% Sociaal-juridische dienstverlening 16% 5% 17% 5% 22% 34% 0% Creatieve therapie 37% 11% 2% 11% 2% 36% 0% Verpleegkunde 32% 15% 3% 3% 21% 24% 3% Fysiotherapie 35% 11% 3% 17% 24% 10% 0% Ergotherapie en Beweging 46% 14% 0% 3% 9% 27% 0% Logopedie 51% 5% 2% 7% 15% 16% 4% Mondzorgkunde Diagnostiek 27% 14% 10% 3% 18% 25% 3% Voeding en diëtiek 39% 12% 6% 5% 13% 25% 0% Milieustudies 12% 18% 10% 11% 25% 16% 8% Biologie en laboratoriumonderzoek 28% 0% 10% 0% 17% 44% 0% Landbouw 20% 19% 19% 5% 9% 25% 3% Voeding 7% 9% 51% 4% 4% 26% 0% Ruimtelijke ordening en planologie 20% 11% 14% 12% 9% 34% 0%

30 xxvi bestaande vacature open sollicitatie intermediair netwerk stage internet anders Technische natuurkunde Informatica 14% 13% 14% 14% 20% 22% 3% Chemie en Chemische technologie 22% 3% 15% 10% 20% 27% 3% Elektrotechniek (inc AOT) 4% 16% 18% 0% 29% 30% 2% Werktuigbouwkunde 6% 16% 6% 23% 19% 29% 0% Bouwkunde 9% 19% 20% 8% 19% 22% 3% Vervoer en logistiek 9% 14% 17% 13% 19% 29% 0% Zee- en Luchtvaart 8% 19% 3% 0% 40% 30% 0% Civiele techniek 4% 18% 18% 6% 31% 18% 6% Constructiestudies 20% 5% 18% 5% 22% 31% 0% TOTAAL 23% 10% 10% 11% 15% 27% 3%

31 xxvii Tabel 12 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: wijze waarop men de huidige baan gevonden heeft bestaande open via gevraagd vacature sollicitatie intermediair netwerk intern/stage anders Leraar basisonderwijs (PABO) 35% 22% 12% 0% 6% 20% 7% Lerarenopleiding talen 17% 47% 7% 5% 5% 17% 2% Academie lichamelijke opvoeding 26% 27% 4% 4% 14% 18% 6% Pedagogiek 23% 28% 8% 6% 4% 26% 7% Lerarenopleidingen maatschappij 13% 46% 6% 6% 4% 23% 3% Lerarenopleidingen exact 25% 25% 6% 4% 3% 32% 6% Taal & Economie (inc Vertalen) 12% 17% 5% 26% 9% 22% 9% Journalistiek 27% 36% 2% 2% 11% 11% 9% Communicatie 14% 42% 6% 19% 4% 9% 6% Informatiestudies 12% 38% 0% 14% 9% 16% 12% Mediastudies 20% 28% 3% 13% 6% 13% 17% Communicatiesystemen 27% 19% 3% 3% 3% 33% 12% Kunstacademie 21% 16% 11% 4% 5% 2% 41% Muziek 31% 16% 16% 4% 11% 8% 14% Toneel 43% 24% 0% 5% 9% 2% 17% Dans 26% 31% 3% 0% 4% 10% 27% Ontwerpen 22% 8% 7% 10% 10% 11% 32% Management, Economie en Recht 15% 30% 10% 21% 10% 12% 3% Veiligheidskunde 21% 48% 6% 8% 4% 8% 6% HBO - Rechten 14% 36% 17% 4% 11% 12% 6% Vastgoed en Makelaardij 24% 21% 4% 19% 11% 17% 3% Bedrijfseconomie 7% 39% 2% 24% 11% 16% 0% Commerciële economie 18% 38% 4% 22% 8% 6% 4% Accountancy en fiscaal 16% 19% 4% 9% 8% 40% 3% Bedrijfskunde en management 33% 19% 5% 17% 8% 12% 6% Facility management 13% 37% 3% 16% 13% 16% 3% Hotelschool 30% 40% 5% 7% 9% 7% 2% Toerisme en Vrijetijdskunde 16% 43% 0% 14% 15% 8% 5% Small business 16% 34% 3% 11% 13% 13% 11% International Business & Management 9% 30% 6% 26% 7% 17% 4% Financial Services Management 10% 30% 5% 36% 2% 15% 2% Maatschappelijk werk 11% 52% 3% 5% 11% 16% 2% Cultureel Maatschappelijke Vorming 21% 47% 4% 2% 11% 10% 4% Personeel en arbeid 8% 46% 5% 13% 15% 8% 5% Sociaal pedagogische hulpverlening 11% 53% 7% 1% 4% 20% 3% Sociaal-juridische dienstverlening 22% 31% 2% 19% 6% 19% 0% Creatieve therapie 17% 58% 5% 6% 5% 5% 5% Verpleegkunde 13% 55% 5% 5% 7% 13% 2% Fysiotherapie 30% 32% 14% 1% 7% 15% 1% Ergotherapie en Beweging 19% 49% 12% 0% 6% 10% 3% Logopedie 26% 50% 2% 0% 5% 14% 3% Mondzorgkunde 37% 20% 14% 0% 7% 21% 0% Diagnostiek 18% 38% 14% 0% 8% 14% 9% Voeding en diëtiek 14% 43% 0% 13% 7% 13% 10% Milieustudies 24% 9% 12% 21% 7% 20% 8% Biologie en laboratoriumonderzoek 11% 56% 3% 10% 0% 15% 4% Landbouw 26% 22% 9% 6% 13% 15% 8% Voeding 16% 38% 4% 35% 0% 7% 0% Ruimtelijke ordening en planologie 34% 29% 11% 7% 4% 11% 4%

32 xxviii gevraagd bestaande vacature open sollicitatie via intermediair netwerk intern/stage anders Technische natuurkunde 23% 28% 17% 9% 0% 19% 5% Informatica 27% 20% 0% 13% 12% 23% 5% Chemie en Chemische technologie 8% 33% 6% 16% 10% 20% 9% Elektrotechniek (inc AOT) 20% 13% 7% 21% 5% 28% 6% Werktuigbouwkunde 24% 15% 2% 22% 12% 17% 7% Bouwkunde 18% 26% 3% 11% 12% 29% 0% Vervoer en logistiek 20% 27% 5% 16% 8% 17% 6% Zee- en Luchtvaart 22% 27% 10% 10% 10% 22% 0% Civiele techniek 23% 17% 7% 17% 2% 28% 7% Constructiestudies 16% 22% 6% 23% 9% 16% 7% TOTAAL 21% 32% 6% 10% 8% 16% 7%

33 xxix Tabel 13 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: belangrijkste argument bij het accepteren van een baan affiniteit baanzekerheid salaris product/ dienst werken in buitenland carrièreperspectief gevarieerd werk Leraar basisonderwijs (PABO) 32% 6% 35% 0% 4% 14% Lerarenopleiding talen 32% 6% 43% 0% 0% 9% Academie lichamelijke opvoeding 13% 9% 44% 6% 6% 15% Pedagogiek 11% 5% 63% 0% 6% 12% Lerarenopleidingen maatschappij 15% 5% 39% 0% 4% 23% Lerarenopleidingen exact 17% 10% 33% 1% 7% 16% Taal & Economie (inc Vertalen) 12% 13% 24% 11% 8% 13% Journalistiek 12% 3% 54% 2% 3% 14% Communicatie 14% 9% 31% 0% 7% 21% Informatiestudies 8% 10% 35% 0% 15% 18% Mediastudies 12% 11% 34% 8% 6% 14% Communicatiesystemen 5% 5% 30% 10% 12% 27% Kunstacademie 1% 10% 54% 1% 3% 9% Muziek 8% 8% 66% 4% 1% 7% Toneel 0% 4% 69% 0% 0% 8% Dans 3% 15% 52% 0% 0% 15% Ontwerpen 2% 7% 40% 3% 15% 14% Management, Economie en Recht 2% 20% 22% 1% 19% 20% Veiligheidskunde 12% 6% 36% 2% 6% 17% HBO - Rechten 19% 7% 25% 1% 6% 24% Vastgoed en Makelaardij 11% 6% 34% 0% 22% 17% Bedrijfseconomie 10% 16% 15% 2% 25% 26% Commerciële economie 7% 11% 31% 1% 15% 17% Accountancy en fiscaal 16% 22% 12% 2% 6% 22% Bedrijfskunde en management 8% 14% 27% 0% 18% 16% Facility management 14% 6% 26% 0% 16% 24% Hotelschool 9% 20% 20% 4% 17% 13% Toerisme en Vrijetijdskunde 8% 3% 43% 0% 12% 23% Small business 9% 21% 18% 0% 18% 14% International Business & Management 0% 15% 8% 14% 30% 7% Financial Services Management 12% 13% 22% 2% 20% 9% Maatschappelijk werk 8% 8% 48% 0% 5% 10% Cultureel Maatschappelijke Vorming 13% 5% 50% 2% 0% 11% Personeel en arbeid 13% 4% 20% 0% 4% 32% Sociaal pedagogische hulpverlening 14% 12% 54% 0% 5% 8% Sociaal-juridische dienstverlening 7% 10% 28% 0% 9% 33% Creatieve therapie 8% 6% 82% 0% 2% 3% Verpleegkunde 11% 3% 57% 2% 10% 9% Fysiotherapie 17% 5% 51% 0% 0% 18% Ergotherapie en Beweging 20% 4% 50% 0% 4% 18% Logopedie 11% 5% 53% 2% 2% 17% Mondzorgkunde 7% 36% 21% 0% 3% 15% Diagnostiek 13% 10% 36% 0% 11% 26% Voeding en diëtiek 11% 6% 51% 0% 0% 23% Milieustudies 12% 6% 26% 6% 11% 25% Biologie en laboratoriumonderzoek 17% 6% 34% 2% 5% 23% Landbouw 11% 3% 40% 0% 7% 17% Voeding 11% 0% 55% 0% 12% 17% Ruimtelijke ordening en planologie 7% 10% 32% 3% 5% 37%

34 xxx affiniteit baanzekerheid salaris product/ dienst werken in buitenland carrièreperspectief gevarieerd werk Technische natuurkunde 7% 16% 26% 3% 10% 28% Informatica 10% 10% 21% 0% 24% 17% Chemie en Chemische technologie 17% 4% 23% 4% 8% 28% Elektrotechniek (inc AOT) 13% 6% 25% 0% 8% 37% Werktuigbouwkunde 11% 6% 29% 5% 11% 24% Bouwkunde 10% 2% 36% 0% 12% 24% Vervoer en logistiek 12% 15% 5% 1% 22% 27% Zee- en Luchtvaart 8% 8% 22% 0% 15% 31% Civiele techniek 4% 8% 33% 2% 11% 18% Constructiestudies 7% 3% 51% 0% 16% 14% TOTAAL 12% 9% 35% 2% 10% 17%

35 xxxi Tabel 13 Zoekgedrag en arbeidsmarktattitude: belangrijkste argument bij het accepteren van een baan (vervolg) permanente training zelfst. indeling tijd/taken platte organisatie hiërarchische organisatie zelfstandig ondernemerschap thuiswerken Leraar basisonderwijs (PABO) 2% 6% 2% 0% 0% 0% Lerarenopleiding talen 0% 3% 4% 3% 0% 0% Academie lichamelijke opvoeding 0% 1% 0% 5% 2% 0% Pedagogiek 0% 0% 0% 2% 0% 3% Lerarenopleidingen maatschappij 1% 6% 0% 1% 2% 4% Lerarenopleidingen exact 5% 2% 8% 0% 0% 1% Taal & Economie (inc Vertalen) 0% 8% 7% 0% 2% 0% Journalistiek 0% 3% 5% 2% 0% 2% Communicatie 0% 7% 2% 2% 2% 5% Informatiestudies 2% 4% 6% 0% 2% 1% Mediastudies 2% 5% 8% 0% 0% 0% Communicatiesystemen 0% 2% 2% 0% 5% 2% Kunstacademie 1% 2% 8% 0% 6% 5% Muziek 1% 0% 1% 0% 4% 1% Toneel 0% 4% 0% 0% 15% 0% Dans 7% 7% 3% 0% 0% 0% Ontwerpen 2% 7% 6% 0% 2% 2% Management, Economie en Recht 1% 5% 6% 0% 2% 2% Veiligheidskunde 3% 6% 8% 2% 0% 2% HBO - Rechten 0% 2% 9% 2% 0% 4% Vastgoed en Makelaardij 0% 3% 6% 0% 1% 0% Bedrijfseconomie 0% 0% 4% 0% 0% 3% Commerciële economie 1% 6% 2% 0% 7% 0% Accountancy en fiscaal 0% 3% 11% 3% 3% 0% Bedrijfskunde en management 0% 2% 7% 3% 6% 0% Facility management 0% 6% 7% 0% 0% 0% Hotelschool 4% 2% 7% 1% 4% 0% Toerisme en Vrijetijdskunde 4% 3% 5% 0% 0% 0% Small business 0% 5% 4% 2% 9% 0% International Business & Management 2% 7% 9% 5% 2% 0% Financial Services Management 2% 5% 2% 6% 8% 0% Maatschappelijk werk 2% 15% 3% 2% 0% 0% Cultureel Maatschappelijke Vorming 2% 7% 7% 2% 0% 0% Personeel en arbeid 2% 4% 15% 4% 0% 0% Sociaal pedagogische hulpverlening 0% 2% 0% 2% 0% 1% Sociaal-juridische dienstverlening 0% 10% 2% 0% 0% 0% Creatieve therapie 0% 0% 0% 0% 0% 0% Verpleegkunde 6% 0% 1% 0% 0% 0% Fysiotherapie 0% 3% 3% 2% 1% 0% Ergotherapie en Beweging 0% 1% 1% 1% 1% 0% Logopedie 2% 6% 2% 0% 2% 2% Mondzorgkunde 0% 7% 0% 0% 10% 0% Diagnostiek 1% 0% 1% 0% 2% 0% Voeding en diëtiek 0% 4% 2% 0% 1% 1% Milieustudies 0% 6% 7% 0% 3% 0% Biologie en laboratoriumonderzoek 2% 9% 0% 2% 0% 0% Landbouw 2% 7% 8% 0% 6% 0% Voeding 0% 3% 2% 0% 0% 0% Ruimtelijke ordening en planologie 2% 3% 0% 0% 0% 2%

36 xxxii permanente training zelfst. indeling tijd/taken platte organisatie hiërarchische organisatie zelfstandig ondernemerschap thuiswerken Technische natuurkunde 0% 3% 3% 0% 3% 0% Informatica 0% 3% 7% 2% 5% 2% Chemie en Chemische technologie 3% 7% 5% 0% 2% 0% Elektrotechniek (inc AOT) 1% 1% 4% 1% 3% 0% Werktuigbouwkunde 0% 3% 6% 0% 3% 2% Bouwkunde 0% 4% 3% 5% 4% 0% Vervoer en logistiek 1% 1% 9% 1% 4% 0% Zee- en Luchtvaart 3% 3% 3% 6% 0% 0% Civiele techniek 3% 4% 16% 0% 1% 0% Constructiestudies 3% 3% 0% 2% 0% 2% TOTAAL 1% 4% 5% 1% 2% 1%

37 xxxiii Tabel 14 Aansluiting studie en baan: overscholing en inhoudelijke aansluiting Overgekwalificeerd voor huidige baan objectief subjectief elke studie Baan is te vervullen met een soortgelijke studie alleen de gevolgde studie beoordeling aansluiting Leraar basisonderwijs (PABO) 2% 2% 2% 23% 75% 7.1 Lerarenopleiding talen 5% 4% 8% 44% 49% 6.4 Academie lichamelijke opvoeding 31% 33% 29% 31% 40% 7.0 Pedagogiek 26% 15% 14% 81% 6% 6.8 Lerarenopleidingen maatschappij 9% 12% 16% 52% 32% 6.5 Lerarenopleidingen exact 5% 4% 7% 54% 39% 7.0 Taal & Economie (inc Vertalen) 21% 31% 32% 64% 4% 6.7 Journalistiek 24% 16% 18% 66% 16% 6.2 Communicatie 27% 33% 35% 46% 19% 6.5 Informatiestudies 26% 38% 39% 56% 5% 5.4 Mediastudies 30% 12% 17% 79% 4% 6.5 Communicatiesystemen 12% 10% 22% 73% 6% 6.5 Kunstacademie 48% 28% 31% 35% 34% 5.5 Muziek 4% 11% 13% 56% 30% 6.6 Toneel 17% 16% 10% 44% 46% 7.4 Dans 17% 30% 42% 28% 6.0 Ontwerpen 14% 11% 18% 68% 13% 6.9 Management, Economie en Recht 27% 36% 23% 72% 5% 6.0 Veiligheidskunde 8% 13% 25% 70% 6% 5.9 HBO - Rechten 12% 10% 17% 61% 22% 6.4 Vastgoed en Makelaardij 24% 33% 38% 62% 0% 6.0 Bedrijfseconomie 13% 16% 10% 82% 9% 6.7 Commerciële economie 19% 27% 31% 62% 8% 6.2 Accountancy en fiscaal 12% 8% 5% 75% 20% 6.8 Bedrijfskunde en management 12% 23% 15% 79% 6% 6.5 Facility management 24% 35% 32% 66% 3% 6.6 Hotelschool 16% 24% 34% 56% 10% 7.2 Toerisme en Vrijetijdskunde 34% 39% 44% 51% 5% 6.2 Small business 23% 32% 32% 61% 8% 6.1 International Business & Management 19% 31% 38% 51% 10% 6.2 Financial Services Management 11% 32% 28% 62% 10% 6.7 Maatschappelijk werk 25% 25% 7% 72% 21% 6.7 Cultureel Maatschappelijke Vorming 30% 30% 19% 68% 13% 6.7 Personeel en arbeid 24% 28% 18% 59% 23% 6.8 Sociaal pedagogische hulpverlening 46% 32% 8% 83% 8% 6.9 Sociaal-juridische dienstverlening 10% 23% 16% 74% 10% 7.1 Creatieve therapie 44% 44% 19% 52% 29% 6.8 Verpleegkunde 28% 26% 4% 44% 52% 6.5 Fysiotherapie 1% 1% 3% 12% 85% 6.9 Ergotherapie en Beweging 7% 8% 6% 27% 67% 6.6 Logopedie 1% 1% 3% 9% 88% 6.6 Mondzorgkunde 4% 4% 0% 7% 93% 7.3 Diagnostiek 6% 8% 18% 21% 61% 6.9 Voeding en diëtiek 15% 19% 13% 26% 61% 6.3 Milieustudies 10% 15% 17% 69% 14% 6.4 Biologie en laboratoriumonderzoek 3% 9% 3% 52% 45% 7.4 Landbouw 14% 31% 24% 60% 16% 6.5 Voeding 26% 37% 24% 62% 15% 6.5 Ruimtelijke ordening en planologie 7% 7% 4% 71% 25% 6.6

38 xxxiv Overgekwalificeerd voor huidige baan objectief subjectief elke studie Baan is te vervullen met een soortgelijke studie alleen de gevolgde studie beoordeling aansluiting Technische natuurkunde 9% 9% 5% 81% 14% 7.3 Informatica 7% 4% 16% 74% 10% 6.9 Chemie en Chemische technologie 10% 9% 7% 54% 39% 6.9 Elektrotechniek (inc AOT) 7% 16% 8% 78% 13% 6.8 Werktuigbouwkunde 10% 12% 17% 55% 29% 6.9 Bouwkunde 16% 20% 3% 69% 29% 6.7 Vervoer en logistiek 10% 21% 19% 71% 10% 6.8 Zee- en Luchtvaart 45% 38% 3% 54% 43% 7.6 Civiele techniek 16% 18% 7% 58% 35% 6.4 Constructiestudies 23% 19% 9% 74% 17% 6.3 TOTAAL 18% 20% 17% 56% 27% 6.6