Contractsvrijheid bij het pensioenaanbod
|
|
- Joris Claessens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Mr. B. Degelink 1 Contractsvrijheid bij het pensioenaanbod 44 In Nederland bestaat geen algemene wettelijke pensioenplicht. De werkgever heeft in beginsel de vrijheid om zelf te beslissen of hij een pensioenovereenkomst wil aanbieden aan zijn werknemers. Die vrijheid is echter niet onbegrensd. Dit artikel behandelt de vraag wanneer een werkgever verplicht is om een pensioenaanbod te doen. Contractsvrijheid In een pensioenovereenkomst zijn de afspraken tussen werkgever en werknemer neergelegd over de arbeidsvoorwaarde pensioen. Een pensioenovereenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding. Uitgangspunt daarbij is de contractsvrijheid: een werkgever kan er in beginsel voor kiezen om geen aanbod te doen. In dit artikel geef ik een overzicht van de beperkingen aan die contractsvrijheid. Deze beperkingen kunnen volgen uit de wet of uit overeenkomst. Verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds De deelname in een bedrijfstakpensioenfonds kan door de minister, op aanvraag van het georganiseerd bedrijfsleven binnen een bedrijfstak, wettelijk verplicht worden gesteld voor de personen die werkzaam zijn in die bedrijfstak (art. 2 Wet verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds 2000, Wet Bpf 2000 ). Het rechtsgevolg van de verplichtstelling is dat de deelnemers en hun werkgevers de statuten, de reglementen en de daarop gebaseerde besluiten van het bestuur van het bedrijfstakpensioenfonds moeten naleven (art. 4 Wet Bpf 2000), behoudens een door het fonds verleende vrijstelling (art. 13 Wet Bpf 2000). Een werkgever die valt onder de verplichtstelling van een bedrijfstakpensioenfonds hoeft derhalve geen aanbod te doen om zijn werknemers te laten deelnemen in de desbetreffende pensioenregeling: de grondslag van de deelname is de wettelijke verplichtstelling en niet een contractuele pensioen-overeenkomst. De rechtsbetrekking tussen werkgever en werknemer met betrekking tot pensioen in geval van wettelijk verplichte deelname in een bedrijfstakpensioenfonds is overigens wel gelijkgesteld met een pensioenovereenkomst (art. 2, lid 2, onder a Pensioenwet). Dat heeft onder meer tot gevolg dat de informatieverplichtingen in de Pensioenwet die zien op de pensioenovereenkomst (bijvoorbeeld art. 7 Pensioenwet) ook gelden in geval van deelname in een verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds. Het uitvoeringsreglement van een bedrijfstakpensioenfonds bevat gewoonlijk de verplichting voor de werkgever zijn 1 Mr. B. Degelink is pensioenrechtadvocaat bij DLA Piper in Amsterdam. werknemers aan te melden bij het fonds en premie te betalen. Om ervoor te zorgen dat de werkgever aan zijn betalingsverplichtingen voldoet, heeft een verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds de bijzondere bevoegdheid om achterstallige premies via een dwangbevel in te vorderen (art. 21 Wet Bpf 2000) en zijn de bestuurders van een werkgever onder bepaalde omstandigheden hoofdelijk aansprakelijk voor de premiebetaling (art. 22 t/m 24 Wet Bpf 2000). Uiteraard blijft een dergelijke werkgever de contractsvrijheid behouden om naast de verplichte regeling van het bedrijfstakpensioenfonds een eigen pensioenregeling aan te bieden. Om binnen de fiscale grenzen van de Wet op de loonbelasting 1964 te blijven, zal een dergelijke eigen pensioenregeling in de praktijk altijd in aanvulling op de verplichte pensioenregeling zijn. Gelijke behandeling Wettelijke discriminatiegronden De wet verbiedt dat een werkgever bij het doen van een aanbod tot het sluiten van een pensioenovereenkomst onderscheid maakt naar onder meer geslacht (art. 12a Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen en art. 7:646 BW), deeltijd / voltijd (art. 7:648 BW en art. 8 Pensioenwet) en bepaalde tijd / onbepaalde tijd (art. 7:649 BW). Er geldt een aantal bijzondere regels in geval van leeftijdsonderscheid bij pensioen. Een werkgever mag het doen van een aanbod tot het sluiten van een pensioenovereenkomst niet achterwege laten vanwege het enkele feit dat een werknemer een bepaalde leeftijd nog niet heeft bereikt. Het is echter wel toegestaan om géén aanbod te doen omdat de werknemer jonger is dan 21 jaar of wanneer het een overbruggingspensioen 2 betreft (art. 8, lid 5 Pensioenwet). Als de werkgever een pensioenovereenkomst sluit met zijn werknemer dan mag daarin een toetredingsleeftijd zijn opgenomen. In dat geval verwerft de werknemer pas pensioen als hij de toetredingsleeftijd heeft bereikt. In de praktijk wordt er vaak voor gekozen om een toetredingsleeftijd voor ouderdomspensioen op te nemen maar niet voor nabestaanden- en arbeidsongeschiktheidspensioen. Daardoor blijven de pensioenkosten voor jonge werknemers beperkt, maar zijn zij toch verzekerd voor overlijden en arbeidsongeschiktheid. Het verbod van leeftijdsonderscheid in de WGBL is niet van toepassing op toetredingsleeftijden (art. 8, lid 2 WGBL). Voor de verwerving van levenslang ouderdomspensioen verbiedt de Pensioenwet toetredingsleeftijden die hoger zijn dan 21 jaar (art. 14, lid 1 Pensioenwet). Een dergelijke beperking stelt de Pensioenwet niet aan toetredingsleeftijden voor nabestaanden-, arbeidsongeschiktheids- en overbruggingspensioen. Daarvoor mag dus ook 2 Overbruggingspensioen is een tijdelijk ouderdomspensioen dat uitsluitend voorziet in een uitkering tot het bereiken van de AOW-leeftijd of tot het bereiken van de pensioenleeftijd voor het levenslange ouderdomspensioen. ArbeidsRecht Afl oktober PPMG_T2_ArbeidsRecht <T2b_85_ARB_1110_bw_proef2_ :31> Pag. 0001
2 contractsvrijheid bij het pensioenaanbod een toetredingsleeftijd worden gehanteerd die hoger is dan 21 jaar. Gelijke arbeid, gelijke beloning? Mag een werkgever naar willekeur de ene werknemer wel en de andere werknemer geen pensioenovereenkomst aanbieden, zolang dat onderscheid maar niet is te herleiden tot een wettelijke discriminatiegrond? Er bestaat geen algemeen wettelijk verbod op ongelijke beloning voor gelijke arbeid. Voor beloning in de vorm van pensioen is dat niet anders. De werkgever mag daarbij echter niet onbegrensd naar willekeur handelen. In het Agfaen het Parallel Entry-arrest heeft de Hoge Raad namelijk overwogen dat ongelijke beloning voor gelijke arbeid (waarbij geen wettelijke discriminatiegrond speelt) moet worden beoordeeld aan de hand van de eisen van goed werkgeverschap (art. 7:611 BW). 3 Daarbij geldt als algemeen rechtsbeginsel dat gelijke arbeid ook gelijk moet worden beloond, behoudens een objectieve rechtvaardigingsgrond. Indien een objectieve rechtvaardigingsgrond ontbreekt, is ongelijke beloning echter toch toegestaan zolang dat naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet onaanvaardbaar is (art. 6:248 BW). 4 Dat leidt tot de volgende conclusies. 1. Het algemene rechtsbeginsel van gelijke arbeid, gelijke beloning is van een fundamenteel andere orde dan de wettelijke discriminatieverboden. 5 Daarom is ongelijke beloning voor gelijke arbeid pas verboden als dat onderscheid onaanvaardbaar is. Van onaanvaardbaarheid is niet snel sprake Het is in algemene zin toelaatbaar dat een werkgever nieuwe werknemers anders beloont dan zijn bestaande werknemers. Een werkgever kan er bijvoorbeeld voor kiezen om de bestaande pensioenregeling alleen voor de oude werknemers in stand te houden, en nieuwe werknemers geen of een andere pensioenovereenkomst aan te bieden. In de rechtspraak is zo'n onderscheid herhaaldelijk geaccepteerd, met als argument dat een werkgever op enig moment zijn beloningssystematiek moet kunnen aanpassen waarbij de bestaande 3 HR 8 april 1994, JAR 1994/94, NJ 1994/704 (Agfa) en HR 30 januari 2004, JAR 2004/68, NJ 2008/536 (Parallel Entry). 4 Zie voor een meer uitgebreide behandeling van dit onderwerp: A.W. van Leeuwen, Gelijke behandeling of verbod op discriminatie, TAP 2010, special 2, p ; A.G. Veldman, Goed werkgeverschap en gelijk loon voor gelijke arbeid, Arbeid Integraal 2008/1, p ; M. van Eck, Gelijke arbeid, gelijk loon?, ArA , p A-G Keus in zijn conclusie bij HR 30 januari 2004, JAR 2004/68, NJ 2008/536 (Parallel Entry). 6 HR 9 januari 1998, NJ 1998/363 en HR 25 februari 2000, NJ 2000/ Rb. Amsterdam 22 maart 2000, JAR 2000/75, Gemeenschappelijk Hof van Justitie van de Nederlandse Antillen en Aruba 16 mei 2000, JAR 2000/124, Ktr. Rotterdam 13 januari 2003, JAR 2003/83 en Hof 's Gravenhage 4 februari 2005, JAR 2005/ HR 21 oktober 2005, JAR 2005/272, PJ 2006/47 (van totaal 13 werknemers: één arbeidsongeschikte werknemer wel loonsuppletie en één arbeidsongeschikte werknemer geen loonsuppletie: geen onderscheid); Ktr. Utrecht 18 januari 2006, JAR 2006/166 (92% van de werknemers wel een dienstauto en de rest niet: wel onderscheid); Hof Amsterdam 28 december 2010, PJ 2011/77 (aan 22 van de 129 staffunctionarissen een pensioenaanbod gedaan: geen onderscheid). rechten van de werknemers blijven bestaan, ook naar de toekomst toe Des te groter (in relatieve zin) de groep werknemers is waaraan de werkgever een pensioenaanbod heeft gedaan, des te sneller zal het onaanvaardbaar zijn om een individuele werknemer niet hetzelfde pensioenaanbod te doen Het lijkt mij dat hoe meer ruimte een werknemer had om daadwerkelijk over zijn arbeidsvoorwaarden te onderhandelen, hoe minder snel het onaanvaardbaar zal zijn dat hij geen pensioenaanbod heeft gekregen en zijn collega's wel. De desbetreffende werknemer heeft dan immers de gelegenheid gehad om een op hem toegesneden arbeidsvoorwaardenpakket samen te stellen. Functieonderscheid Ongelijke gevallen mogen ook ongelijk worden behandeld. Dat geldt bij zowel de wettelijke discriminatiegronden als bij het algemene rechtsbeginsel van gelijke arbeid, gelijke beloning. Daarom kan het toegestaan zijn dat een werkgever bepaalde functies binnen zijn onderneming uitsluit van deelname aan de pensioenregeling. Beslissend voor de vraag of dergelijk functieonderscheid in de pensioenregeling is toegestaan, is of sprake is van gelijke arbeid of arbeid van gelijke waarde. 9 De Hoge Raad achtte het bijvoorbeeld toelaatbaar dat een werkgever wél een pensioenovereenkomst sloot met zijn technisch personeel maar niet met zijn administratief personeel, aangezien technisch werk en administratief werk geen gelijkwaardige arbeid zijn. 10 Ook stewardessen en pursers verrichtten volgens de Hoge Raad geen gelijkwaardige arbeid omdat er een reëel verschil in zeggenschap en verantwoordelijkheid bestond, en daarom is onderscheid in de pensioenregeling niet op die grond verboden. 11 Vermoeden van een pensioenaanbod De werkgever moet de werknemer binnen een maand na aanvang van de werkzaamheden schriftelijk informeren of hij de werknemer een aanbod tot het sluiten van een pensioenovereenkomst doet (art. 7, lid 1 Pensioenwet). Doet de werkgever dit niet of niet tijdig, dan wordt hij geacht een onherroepelijk aanbod tot het sluiten van een pensioenovereenkomst gedaan te hebben, indien die werknemer behoort tot dezelfde groep van werknemers aan wie de werkgever al een aanbod tot het sluiten van een pensioenovereenkomst heeft gedaan (art. 7, lid 4 Pensioenwet). Daarbij is het volgende van belang. 9 Meer uitgebreid: M. Heemskerk, Gelijke behandeling, in: E. Lutjens (red.), Pensioenwet, Analyse en commentaar, 2010, p (3 e druk). 10 HR 12 april 2002, JAR 2002/101, NJ 2002/411 (Souverijn). De commissie gelijke behandeling oordeelde overigens eerder in deze zaak dat sprake was van verboden indirect onderscheid naar geslacht (CGB 19 december 1997, oordeel ). Over de vraag wat gelijke gevallen zijn: A.G. Veldman, De vergelijkingsmaatstaf in het (Europees) arbeidsrecht, TAP 2011, special 3, p HR 6 november 1998, JAR 1998/239, NJ 1999/398 (Bos/KLM). Wel was sprake van verboden onderscheid op een andere grond: vrouwelijke stewardessen konden geen purser worden. 4 Afl oktober 2011 ArbeidsRecht PPMG_T2_ArbeidsRecht <T2b_85_ARB_1110_bw_proef2_ :31> Pag. 0002
3 contractsvrijheid bij het pensioenaanbod 1. Het aanbod is onherroepelijk. Als de werkgever zijn nalatigheid te laat ontdekt, kan hij dit niet meer herstellen door de werknemer alsnog te informeren dat hij geen recht zou hebben op deelname in de pensioenregeling. 2. Er sprake van een aanbod. Er komt pas een pensioenovereenkomst tot stand nadat de werknemer het aanbod heeft aanvaard en daartoe is de werknemer niet verplicht. De werknemer zou bijvoorbeeld het aanbod kunnen afslaan omdat sprake is van een hoge werknemersbijdrage in de pensioenpremie. 3. De werkgever moet wel al aan andere werknemers een aanbod hebben gedaan. Indien de werkgever dat niet heeft gedaan, heeft deze wettelijke sanctie geen rechtsgevolg. Daarmee is de werkgever de dans nog niet ontsprongen: omdat hij een wettelijke informatieplicht heeft geschonden, is hij aansprakelijk voor de daaruit voortvloeiende schade (bijvoorbeeld omdat de werknemer onnodig een dure lijfrenteverzekering heeft gesloten). 12 Ik wijs er voor de duidelijkheid op dat de werkgever slechts een aanbod aan de andere werknemers heeft hoeven doen. Het is niet relevant of die andere werknemers dat aanbod ook hebben aanvaard. 4. De werknemer moet behoren tot dezelfde groep van werknemers aan wie al een aanbod is gedaan. Daarin zitten twee elementen. Ten eerste wat onder dezelfde groep moet worden begrepen. Stel dat bij een werkgever een aparte pensioenregeling geldt voor de groep binnendienstmedewerkers en de groep buitendienstmedewerkers. De werkgever doet, in strijd met art. 7 Pensioenwet, geen enkele mededeling omtrent een pensioenaanbod aan een nieuwe binnendienstmedewerker. De werkgever wordt dan geacht een onherroepelijk aanbod te hebben gedaan tot deelname in de pensioenregeling voor de binnendienstmedewerkers. 13 Ten tweede aan hoeveel werknemers binnen die dezelfde groep al een aanbod moet zijn gedaan, wil sprake zijn van een groep. Dit kwam ter sprake in een recent arrest van Hof Amsterdam. 14 Een werkgever had een pensioenaanbod gedaan aan 22 van de 129 staffunctionarissen en aan 2 van de 29 accountmanagers. Een staffunctionaris aan wie geen pensioenaanbod was gedaan, meende dat hij daarop wel recht had, omdat voor de groep van staffunctionarissen een pensioenregeling zou gelden. Het hof wijst de vorderingen af en overweegt dat steeds sprake is geweest van individuele afspraken waarin geen groepspatroon valt te onderkennen, ook gezien de verdeling van de pensioenovereenkomsten over de staffunctionarissen. Overgang van onderneming Uitgangspunt bij overgang van onderneming is behoud van arbeidsvoorwaarden voor de werknemer (art. 7:663 BW), 12 Kamerstukken II 2005/06, , nr. 3, p. 13 (Pensioenwet). 13 Kamerstukken II 2005/06, , nr. 17, p. 13 (Pensioenwet). 14 Hof Amsterdam 28 december 2010, PJ 2011/77 (in gelijke zin de eerste aanleg in Ktr. Amsterdam 12 augustus 2009, PJ 2009/146). waaronder begrepen de arbeidsvoorwaarde pensioen. Op dat uitgangspunt maakt de wet echter een aantal belangrijke uitzonderingen ten aanzien van pensioen. Vervreemder en verkrijger allebei een eigen pensioenregeling Enerzijds wordt de contractsvrijheid van de verkrijger vergroot indien de vervreemder een pensioenovereenkomst heeft gesloten met de werknemer. De verkrijger die vóór het tijdstip van de overgang van onderneming een pensioenovereenkomst heeft aangeboden aan zijn eigen werknemers, kan datzelfde aanbod doen aan de over te nemen werknemers (art. 7:664, lid 1, onder a BW). Door het enkele doen van het aanbod vervalt het recht van de werknemer op voortzetting van zijn oude pensioenregeling. 15 Het staat de werknemer vrij om het aanbod van de verkrijger niet te aanvaarden, maar het gevolg daarvan is dat die werknemer noch in de pensioenregeling van de vervreemder noch in de pensioen regeling van de verkrijger zal deelnemen. Als er kwaliteitsverschillen zitten tussen de pensioenregeling van de verkrijger en de vervreemder, kan de overgang van onderneming dus leiden tot een verslechtering van de pensioenregeling van de overgenomen werknemers. Dat gevolg heeft de wetgever echter geaccepteerd, omdat het doel van de wet is dat werknemers met een pensioenregeling altijd een (maar dus niet per se dezelfde) pensioenregeling behouden bij overgang naar een andere onderneming, de kwaliteit van pensioenregelingen niet altijd goed vergelijkbaar is, ook de individuele, persoonlijke situatie van de werknemer een rol speelt en de garantie dat werknemers er qua pensioenregeling nooit op achteruit gaan te zeer een inbreuk zou betekenen op de onderhandelingsvrijheid van sociale partners ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden. 16 Een verkrijger die geen eigen pensioenregeling heeft en het bezwaarlijk vindt om de dure pensioenregeling van de vervreemder voort te zetten, zou in de verleiding kunnen komen om vlak vóór de overgang van onderneming een goedkope pensioenregeling te treffen voor zijn eigen werknemers en die aan te bieden aan de over te nemen werknemers. De vraag is of dat toelaatbaar is. Deze problematiek kwam ter sprake bij een overgang van onderneming van ING naar Astron door outsourcing van bankactiviteiten. Astron had kennelijk niet lang voor de overgang een aantal werknemers in dienst genomen met wie zij een pensioenovereenkomst had gesloten. Hof 's Hertogenbosch achtte het toelaatbaar dat dezelfde pensioenovereenkomst werd aangeboden aan de ongeveer 700 overgedragen INGwerknemers waardoor die hun recht verloren op voortzet- 15 Kamerstukken II 2008/09, , nr. 3, p. 36 (Verzamelwet SZW-wetgeving 2009), Kamerstukken I 2007/08, , D, p. 15 (Veegwet Pensioenwet) enkamerstukken II 2000/01, , nr. 3. Zie ook de discussie in de literatuur die heeft geleid tot een aanpassing van de wettekst op dit punt: E. Lutjens, Pensioenovereenkomst versus pensioentoezegging, Pensioen & Praktijk 2008/5, p en de reactie daarop van F. Doornik e.a.,, Keuzerecht werkgever bij overgang van onderneming, Pensioen & Praktijk 2008/7-8, p Kamerstukken II 2000/01,27469,nr.3,p.4enKamerstukken I 2001/02, , nr. 163, p Zie ook art. 3, lid 4 van Richtlijn 2001/23/EG. ArbeidsRecht Afl oktober PPMG_T2_ArbeidsRecht <T2b_85_ARB_1110_bw_proef2_ :31> Pag. 0003
4 contractsvrijheid bij het pensioenaanbod ting van de ING-pensioenregeling. 17 Lutjens meent dat, indien sprake is van een misbruiksituatie, zo'n constructie in strijd zal zijn met de eisen van goed werkgeverschap (art. 7:611 BW). 18 Holtzer stelt dat een dergelijke misbruiksituatie niet snel zal worden aangenomen. 19 Ten eerste omdat vaak niet goed objectief meetbaar is of de ene pensioenregeling minder is dan de andere. Ten tweede zou voor de verkrijger een gerechtvaardigd belang kunnen bestaan om tot beheersing van de kosten van pensioenregelingen te komen, of te kiezen voor een pensioenregeling die voor hem het beste hanteerbaar is, in plaats van voortzetting van de pensioenregeling van de vervreemder. Vervreemder geen pensioenregeling, verkrijger wel Anderzijds wordt de contractsvrijheid van de verkrijger verkleind indien de vervreemder géén pensioenovereenkomst heeft gesloten met de werknemer. De verkrijger die vóór het tijdstip van de overgang van onderneming een pensioenovereenkomst heeft gesloten met zijn eigen werknemers, wordt geacht op het moment van overgang van onderneming het aanbod tot het sluiten van eenzelfde pensioenovereenkomst te hebben gedaan aan de overgedragen werknemers (art. 9 Pensioenwet). Indien de overgedragen werknemers dat aanbod accepteren, krijgen zij er door de overgang van onderneming dus een extra arbeidsvoorwaarde bij. Dat kan tot onwenselijke beloningsverschillen leiden: een werknemer die een hoger salaris ontvangt ter compensatie van het gemis aan pensioenopbouw, heeft na een overgang van onderneming recht op zowel dat hogere salaris (op grond van de hoofdregel in art. 7:663 BW) als op deelname in de eventuele pensioenregeling van de verkrijger (op grond van art. 9 Pensioenwet) waarbij ook dat wegens het gemis van een pensioenregeling hogere salaris de grondslag voor de pensioenverwerving is. Dit onwenselijke gevolg kan worden opgelost door na de overgang van onderneming de arbeidsvoorwaarden te harmoniseren. Aan een dergelijke wijziging van arbeidsvoorwaarden zitten natuurlijk wel de nodige haken en ogen. 20 Pensioenbepaling in cao of protocol Hiervoor besprak ik de beperkingen van de contractsvrijheid die uit de wet volgen. Er kunnen ook contractuele beperkingen bestaan. Ik bespreek eerst de beperkingen door een cao waarin pensioenverplichtingen zijn opgenomen Hof 's Hertogenbosch 17 juli 2007, PJ 2007/ E. Lutjens, Pensioen bij overgang van onderneming, SMA 2002, p M. Holtzer, SDU Commentaar Arbeidsrecht, commentaar bij art. 7:664 BW. 20 L.G. Verburg, Cao-recht: enige beschouwingen over het Nederlandse cao-recht en de richtlijn overgang van ondernemingen, TAP 2010/3, p ; R.M. Beltzer, Dertig jaar overgang van onderneming een lijst van wensen, SMA 2007/59; R.M. Beltzer, Harmonisatie is geen (ETO-)reden, ArbeidsRecht 2004/13; A. Gremmen, D.A. Duijm, Overgang van onderneming: harmonisatie van arbeidsvoorwaarden en reorganisatie, ArbeidsRecht 2002/ Zie uitgebreid over pensioen en cao: E. Lutjens, Pensioenvoorziening bij CAO, SR 2004, p De inhoud van de pensioenovereenkomst kan al blijken uit de cao-bepalingen, omdat de pensioenafspraken daarin gedetailleerd zijn vastgelegd of omdat wordt verwezen naar het pensioenreglement van een bepaalde pensioenuitvoerder. De georganiseerde werkgever en georganiseerde werknemer hoeven geen aparte pensioenovereenkomst meer aan te gaan om uitvoering te geven aan deze cao-verplichting. Met de ongeorganiseerde werknemer zal de georganiseerde werkgever wel een pensioenovereenkomst moeten sluiten (art. 14 Wet cao), maar dat kan ook door simpelweg de cao met daarin de pensioenovereenkomst in de arbeidsovereenkomst te incorporeren. Indien de cao alleen de kaders van de pensioenovereenkomst schetst (bijvoorbeeld een minimale pensioenpremie die moet worden betaald), zal de georganiseerde werkgever wel een pensioenovereenkomst met zijn georganiseerde en ongeorganiseerde werknemers moeten sluiten. De werkgever die dit niet doet handelt in strijd met zijn caoverplichtingen. Een georganiseerde werkgever kan ook gebonden zijn aan een pensioenbepaling die is neergelegd in een overeenkomst tussen een werkgevers- en werknemersvereniging die niet is aangemeld als cao (art. 4 Wet op de loonvorming), bijvoorbeeld in een protocol. Een (werkgevers)vereniging kan namelijk in een ledencontract verplichtingen ten laste van haar leden aangaan, mits dat uitdrukkelijk in de statuten is opgenomen (art. 2:46 BW). 22 Een algemeen verbindend verklaarde cao zal geen pensioenbepalingen bevatten. Cao-bepalingen over pensioenen komen namelijk niet voor algemeenverbindendverklaring in aanmerking, aldus het Toetsingskader wet avv cao (hoewel de Wet avv cao dit zelf niet verbiedt). De reden daarvoor is dat de wettelijk verplichte deelname in een pensioenregeling al wordt geregeld door de Wet Bpf Uitvoeringsovereenkomst Een werkgever is verplicht om de pensioenovereenkomst met zijn werknemer extern onder te brengen bij een pensioenuitvoerder op basis van een uitvoeringsovereenkomst (art. 23 Pensioenwet). Doel van deze onderbrengingsplicht is de voor pensioen bestemde gelden af te scheiden van het vermogen van de werkgever. Op die manier wordt gewaarborgd dat deze gelden niet voor andere doeleinden dan pensioen kunnen worden aangewend door de werkgever en niet verloren gaan in geval van faillissement van de werkgever. 23 De werkgever en pensioenuitvoerder kunnen in de uitvoeringsovereenkomst afspreken dat de werkgever met al zijn werknemers een pensioenovereenkomst moet sluiten en al deze werknemers moet aanmelden bij de pensioenuitvoerder. Met name verzekeraars hebben belang bij een dergelijke bepaling. De actuariële uitgangspunten voor de berekening van de pensioenpremie gedurende de looptijd van 22 Ktr. Zwolle 14 november 2006, PJ 2007/66; Ktr. Amsterdam 17 augustus 2009, PJ 2009/195 en Ktr. Zwolle 27 oktober 2009, PJ 2009/ Kamerstukken II 2005/06, , nr. 3, p. 44 (Pensioenwet). 6 Afl oktober 2011 ArbeidsRecht PPMG_T2_ArbeidsRecht <T2b_85_ARB_1110_bw_proef2_ :31> Pag. 0004
5 contractsvrijheid bij het pensioenaanbod de uitvoeringsovereenkomst worden namelijk vooraf vastgelegd in die overeenkomst. Een verzekeraar zal willen voorkomen dat vervolgens alleen werknemers met een onverwacht hoog risico (zoals zieke werknemers) zich aanmelden als deelnemer. Een werkgever die desondanks geen pensioenovereenkomst sluit met een werknemer, schendt zijn contractuele verplichtingen jegens de pensioenuitvoerder. De pensioenuitvoerder kan dan van de werkgever nakoming of schadevergoeding vorderen. Een (potentiële) werknemer is natuurlijk niet gebonden aan een dergelijke afspraak tussen werkgever en pensioenuitvoerder hij is daar immers geen contractspartij bij en zal het pensioenaanbod mogen afslaan. Het gevolg kan natuurlijk wel zijn dat het aanbod voor de arbeidsovereenkomst daarmee is verworpen en er derhalve geen dienstbetrekking tot stand komt. 24 Conclusie Uitgangspunt is dat er geen algemene pensioenplicht is. Op grond van de wet of overeenkomst kan de werkgever echter verplicht zijn om een pensioenaanbod te doen of kan een aanbod worden geacht te zijn gedaan. In geval van een verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds hoeft zelfs geen aanbod te worden gedaan: de werknemer neemt deel in de pensioenregeling op grond van de wet. Als deze beperkingen niet van toepassing zijn, mag de werkgever zelf bepalen of hij een pensioenaanbod wenst te doen. Er kunnen goede redenen zijn voor een werkgever om alleen een arbeidsovereenkomst te willen sluiten met een werknemer indien ook het pensioenaanbod wordt geaccepteerd. Ik denk aan administratieve eenvoud. Verder speelt ook de verzorgingsgedachte (of paternalisme, afhankelijk van of je een dergelijke inmenging door de werkgever wenselijk acht) nog steeds een rol. Ten slotte kan een werkgever willen voorkomen dat hij wordt geconfronteerd met nabestaanden die geen recht blijken te hebben op nabestaandenpensioen omdat de werknemer wellicht zonder dat diens partner dat wist geen pensioenovereenkomst wenste. 24 HR 14 juni 1968, NJ 1968/331 (Polak/Zwolsman) enhof's Gravenhage 8 september 2006, JAR 2006/281. ArbeidsRecht Afl oktober PPMG_T2_ArbeidsRecht <T2b_85_ARB_1110_bw_proef2_ :31> Pag. 0005
Verplichte deelneming directeur in pensioenfonds PGGM
Verplichte deelneming directeur in pensioenfonds PGGM Mr. Z. Kasim 1 HR 13 juli 2007, nr. C05/331, LJN BA231 Verplichte deelneming pensioenfonds, criteria arbeidsovereenkomst BW artikel 7: 610, artikel
Nadere informatieONTSLAG EN PENSIOEN. Vereniging voor Arbeidsrecht 30 mei 2013 Prof. dr. E. Lutjens
ONTSLAG EN PENSIOEN Vereniging voor Arbeidsrecht 30 mei 2013 Prof. dr. E. Lutjens PENSIOEN EN ARBEIDSOVEREENKOMST Zonder arbeidsovereenkomst geen pensioenovereenkomst - Uitsluiting: directeur-grootaandeelhouder
Nadere informatieOnline Seminar Pensioen
Online Seminar Pensioen mr. Allard Bekius 23 april 2018 Inhoudsopgave 1. Verplichte deelneming pensioenfonds 2. Wijziging van de pensioenregeling 3. Het pensioenontslagbeding 4. Wijziging van de WOR 5.
Nadere informatiePENSIOEN. Alex Ter Horst Ruud Derksen. 2 april Advocaten pensioenrecht
PENSIOEN Alex Ter Horst Ruud Derksen Advocaten pensioenrecht 2 2 april 2019 3 so li da ri teit (de; v) 1gevoel van een-zijn met anderen; = saamhorigheid 4 5 Oktober 2017 regeerakkoord: persoonlijke pensioenpotten
Nadere informatieDoorn en Keizer. Actualiteiten pensioen. Jeroen Los. 19 mei 2015
Doorn en Keizer Actualiteiten pensioen 19 mei 2015 Jeroen Los 1 Programma pensioenactualiteiten OR en pensioen Pensioenontslag vóór en na WWZ Waar is pensioen ondergebracht? >90% werknemers heeft een pensioenovereenkomst
Nadere informatieDe arbeidsvoorwaarde pensioen en de verplichtingen van de werkgever
De arbeidsvoorwaarde pensioen en de verplichtingen van de werkgever Inleiding Een werkgever kan diverse arbeidsvoorwaarden aanbieden aan een werknemer. Een belangrijke arbeidsvoorwaarde is pensioen. Een
Nadere informatiePENSIOEN IN HET ARBEIDSRECHT. Wim Thijssen. Pensioenadvocaten.nl en VU Expertisecentrum Pensioenrecht
PENSIOEN IN HET ARBEIDSRECHT Wim Thijssen Pensioenadvocaten.nl en VU Expertisecentrum Pensioenrecht Pijplijnproblematiek Arbeidsongeschiktheid Rechtbank Amsterdam 2 september 2016, ECLI:NL:RBAMS:2016:9387
Nadere informatieOvergang van pensioen
Kenmerkend voor een fusie conform artikel 2:308 BW e.v. is de gehele vermogensoverdracht onder algemene titel. Onder het vermogen wordt het samenstel van activa en passiva verstaan. Daartoe kunnen zodoende
Nadere informatieVereniging voor Pensioenrecht 22 januari 2014
Vereniging voor Pensioenrecht 22 januari 2014 mr. Tim Zuiderman Onno F. Blom Advocaten Jurisprudentie 2013 1. Wijziging pensioenregeling HR 8 november 2013, JAR 2013/300 en Gerechtshof Amsterdam 12 juni
Nadere informatieStichting Bedrijfstakpensioenfonds Voor de Drankindustrie Uitvoeringsovereenkomst Aanvullende pensioenregeling
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Voor de Drankindustrie Uitvoeringsovereenkomst Aanvullende pensioenregeling Uitvoeringsovereenkomst excedent middelloonregeling per 1 januari 2015 1 Inhoudsopgave Hoofdstuk
Nadere informatieFlexibele(re) pensioenleeftijd en onderscheid op grond van leeftijd. Emilie Schols Utrecht, 22 september 2009
Flexibele(re) pensioenleeftijd en onderscheid op grond van leeftijd Emilie Schols Utrecht, 22 september 2009 Agenda 1. Wijziging opgebouwde aanspraken 2. Gefaseerde ophoging van de pensioenleeftijd 3.
Nadere informatieAanvullend reglement Extra Pensioenopbouw Boven de Salarisgrens 2015
Aanvullend reglement 1 Aanvullend reglement Extra Pensioenopbouw Boven de Salarisgrens 2015 20150324 Reglement Pensioenopbouw Extra pensioenopbouw Boven de Salarisgrens 2015 Aanvullend reglement 2 Voorwoord
Nadere informatieOR en PENSIOEN. Edwin Schop 16 november 2016, Vereniging voor Pensioenrecht
OR en PENSIOEN Edwin Schop 16 november 2016, Vereniging voor Pensioenrecht Wij hebben instemmingsrecht over de uitvoeringsovereenkomst Denk het niet. Ondernemer OR Wij hebben adviesrecht over de uitvoeringsovereenkomst
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2001 2002 Nr. 322b 27 661 Uitvoering van de richtlijn 1999/70/EG van de Raad van de Europese Unie van 28 juni 1999 betreffende de door het EVV, de UNICE
Nadere informatiePensioen bij fusies en overnames
Pensioen bij fusies en overnames Ruud Derksen Advocaat 2 3 april 2019 Onderwerpen Transactievormen Overgang van onderneming Uitvoeringsaspecten Waardeoverdracht In- en uitlooprisico Overige aspecten 3
Nadere informatieREGLEMENT AANVULLINGSREGELINGEN PER 1 JANUARI 2006 STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS VOOR DE HANDEL IN BOUWMATERIALEN
REGLEMENT AANVULLINGSREGELINGEN PER 1 JANUARI 2006 STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS VOOR DE HANDEL IN BOUWMATERIALEN Februari 2011 HOOFDSTUK 1 ALGEMENE BEPALINGEN Artikel 1.1 Inleidende bepalingen 1.
Nadere informatieSTICHTING PENSIOENFONDS VAN DE METALEKTRO AANVULLEND REGLEMENT. Pensioenopbouw boven de Salarisgrens (hoog) voor het personeel van <naam onderneming>
STICHTING PENSIOENFONDS VAN DE METALEKTRO AANVULLEND REGLEMENT Pensioenopbouw boven de Salarisgrens (hoog) voor het personeel van gevestigd te Legenda Blauw = invullen
Nadere informatieHet wijzigen van een pensioenregeling; stand van zaken
Het wijzigen van een pensioenregeling; stand van zaken Bij een werkgever kan om diverse redenen de behoefte ontstaan om de met zijn werknemers overeengekomen pensioenregeling te wijzigen. De vraag die
Nadere informatieStichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Drankindustrie Uitvoeringsovereenkomst Aanvullende Middelloonregeling Module A
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Drankindustrie Uitvoeringsovereenkomst Aanvullende Middelloonregeling Module A Uitvoeringsovereenkomst Aanvullende Middelloonregeling Module A per 1 januari 2016
Nadere informatieJurisprudentie 2018: Verjaring premievordering & Aansprakelijkheid 23 Wet Bpf
Jurisprudentie 2018: Verjaring premievordering & Aansprakelijkheid 23 Wet Bpf Frank Doornik 12 december 2018 Allen & Overy LLP 2018 Verjaring premievordering ex artikel 3:308BW Arrest Hof Arnhem-Leeuwarden
Nadere informatieAanvullend reglement
Aanvullend reglement Pensioenopbouw boven de Salarisgrens (hoog) 2019 Aanvullend reglement Pensioenopbouw boven de Salarisgrens (hoog) voor het personeel van gevestigd te Pensioenopbouw boven de Salarisgrens
Nadere informatie2 P&O als vraagbaak van de werknemer: Gebeurtenissen tijdens en na het dienstverband
2 P&O als vraagbaak van de werknemer: Gebeurtenissen tijdens en na het 2.1 Indiensttreding Een belangrijk moment om stil te staan bij de pensioenregeling is bij aanvang van het. Krijgt de werknemer pensioen,
Nadere informatieVoorstel van wet houdende invoering van de Pensioenwet (Invoerings- en aanpassingswet Pensioenwet)
Voorstel van wet houdende invoering van de Pensioenwet (Invoerings- en aanpassingswet Pensioenwet) Allen die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten: Alzo Wij in overweging genomen hebben,
Nadere informatieHet speelveld van de medezeggenschap bij wijziging pensioenregeling. Bijeenkomst VVA, 30 mei 2013 Nicolette Opdam
Het speelveld van de medezeggenschap bij wijziging pensioenregeling Bijeenkomst VVA, 30 mei 2013 Nicolette Opdam Inhoud presentatie Pensioen de basisdocumenten De pensioenovereenkomst De uitvoeringsovereenkomst
Nadere informatieSTICHTING PENSIOENFONDS VAN DE METALEKTRO AANVULLEND REGLEMENT. Pensioenopbouw boven de Salarisgrens (hoog) voor het personeel van <naam onderneming>
STICHTING PENSIOENFONDS VAN DE METALEKTRO AANVULLEND REGLEMENT Pensioenopbouw boven de Salarisgrens (hoog) voor het personeel van gevestigd te Legenda Blauw = invullen
Nadere informatieAanvullend reglement. Pensioenopbouw boven Salarisgrens (laag) 2016. 20150622 Reglement Pensioenopbouw boven Salarisgrens (laag)
Aanvullend reglement 1 Aanvullend reglement Pensioenopbouw boven Salarisgrens (laag) 2016 20150622 Reglement Pensioenopbouw boven Salarisgrens (laag) Aanvullend reglement 2 Voorwoord De verplichte pensioenregeling
Nadere informatie<WERKGEVER> Contractnr. <REG>/001
BETEREXCEDENT Uitvoeringsovereenkomst Contractnr. /001 Versiedatum: 1-1-2016 Pagina 2 van 11 Overeenkomst BeterExcedent /001 (uitvoeringsovereenkomst in de zin van artikel 25 van
Nadere informatieThemasessie transitievergoeding
Themasessie transitievergoeding de Ins en Outs Dinsdag 14 juni 2016 Mr. W.M. Limberger Advocaat Stein Advocaten Zwolle Eekwal 4 8011 LD ZWOLLE Tel : 038-4215221 Fax: 038-4218190 E-mail: limberger@steinadvocatenzwolle.nl
Nadere informatieCasus 4 Een dagje ouder
Casus 4 Een dagje ouder CAO s zijn overeenkomsten en hebben daardoor een bepaalde looptijd. Houdt hun werking op als de tijd verstreken is en CAOpartijen (nog) geen nieuwe CAO hebben kunnen afsluiten?
Nadere informatieHelp, pensioenregels (weer) op de schop?! Mr. Marin van Esterik CPL
Help, pensioenregels (weer) op de schop?! Mr. Marin van Esterik CPL Onderwerpen 1. Pensioen, wat is pensioen? 2. Wijziging Wet op de ondernemingsraden 3. Outsourcing vanuit zorg en overheid OR (opeens)
Nadere informatieAanvullend reglement Pensioenopbouw boven Salarisgrens (hoog)
Aanvullend reglement 2017 Pensioenopbouw boven Salarisgrens (hoog) Aanvullend reglement 2 Inhoudsopgave Voorwoord 3 1. Definities 4 2. Algemeen 5 3. Deelname 5 4. Vaststelling Aanvullende pensioengrondslag
Nadere informatiecao-recht BSA Seminar Wnra
* cao-recht BSA Seminar Wnra 7 november 2017 Peter van Minnen www.petervanminnen.nl peter@petervanminnen.nl 0182-712550 1 Plan van behandeling Systemen collectieve arbeidsvoorwaardenvorming: - huidig -
Nadere informatieCollectieve arbeidsovereenkomst inzake pensioenen NYSE Euronext
Collectieve arbeidsovereenkomst inzake pensioenen NYSE Euronext PARTIJEN: a) Euronext Amsterdam N.V., statutair gevestigd te Amsterdam, rechtsgeldig vertegenwoordigd door Cees Vermaas, bestuursvoorzitter,
Nadere informatieKemira Rotterdam B.V.
Kemira Rotterdam B.V. Collectieve arbeidsovereenkomst over pensioenen 2019-2023 Pagina 1 van 7 COLLECTIEVE ARBEIDSOVEREENKOMST OVER PENSIOENEN Ondergetekenden: Kemira Rotterdam B.V. te Botlek-Rotterdam
Nadere informatieActualiteitenseminar Loonheffingen & Arbeidsrecht 2011
Actualiteitenseminar Loonheffingen & Arbeidsrecht 2011 Actualiteiten Arbeidsrecht Inhoudsopgave Loonsanctie UWV bij onvoldoende re-integratie Wetsvoorstel aanpassing vakantiewetgeving Aanscherping Wet
Nadere informatieDirectie Directe Belastingen. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. 16 november 2007 DB M
Directie Directe Belastingen De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Datum Uw brief (Kenmerk) Ons kenmerk 16 november 2007 DB 2007-00589 M Onderwerp Vrijwillige
Nadere informatieSamenvatting: pensioen bij reorganisatie of fusie in de zorg
LOMOZ 24 juni 2015 1 Samenvatting: pensioen bij reorganisatie of fusie in de zorg De OR in de zorg heeft pensioen rechten: Vaak indirect: (pensioen)gevolgen van reorganisatie (art. 25 lid 1 WOR) Soms direct:
Nadere informatieAanvullend reglement
Aanvullend reglement Pensioenopbouw boven de Salarisgrens (laag) 2018 Aanvullend reglement Pensioenopbouw boven de Salarisgrens (laag) voor het personeel van gevestigd te Pensioenopbouw boven de Salarisgrens
Nadere informatieVoorwoord. Wageningen, maart 2018 Dirk-Jan Plate CPC. Wijzer in geldzaken 2016, p. 34.
Voorwoord Het verlies aan inkomen krijgt bij ontslag alle aandacht. De pensioeninteresse is laag en neemt bij ontslag nauwelijks toe. Bijna de helft van de Nederlandse beroepsbevolking is zich niet of
Nadere informatieNieuwsbrief Leergang Pensioenrecht
Jaar 2019 Uitgave 31 Datum: 23 april 2019 Nieuwsbrief Leergang Pensioenrecht In deze aflevering: Expertisecentrum Pensioenrecht Recente rechtspraak Samengesteld door Prof. dr. Erik Lutjens Prof. dr. Erik
Nadere informatieBehoort bij punt 7 van de agenda van de 250 ste vergadering van het bestuur d.d. 28 november 2013 NOTA VOOR HET BESTUUR
Behoort bij punt 7 van de agenda van de 250 ste vergadering van het bestuur d.d. 28 november 2013 NOTA VOOR HET BESTUUR Betreft: Arbeidsrechtelijke consequenties Wet Overgang van Onderneming Bij het overdragen
Nadere informatieNieuwe inzichten over verantwoordelijkheden rond pensioenproducten
Nieuwe inzichten over verantwoordelijkheden rond pensioenproducten De actualiteit "Kamer komt terug van reces om pensioenen" "Pensioen is onzeker bezit geworden" 3 Afbakening verzekeraar/ uitvoerder bemiddelaar
Nadere informatieHet 'ABP-pensioen' is een van de belangrijkste
MR. P.F.DOORNIK Overheidsdienaren naar de tucht van de pensioenmarkt? 46 Het 'ABP-pensioen' is een van de belangrijkste pijlers waarop het arbeidsvoorwaardenpakket van ambtenaren en arbeidscontractanten
Nadere informatieReglement Anw-hiaatpensioen
Vastgesteld in de bestuursvergadering van 5 december 2013 H. Langeveld, voorzitter P. Dijkstra, secretaris Postbus 94202, 1090 GE Amsterdam Bestuursmanagement: Mol & Pensioen T 035-642 29 21 M 06-832 33
Nadere informatieDe (on)mogelijkheden van voortzetting van een pensioenregeling na overgang van onderneming
De (on)mogelijkheden van voortzetting van een pensioenregeling na overgang van onderneming Masterscriptie Universiteit van Amsterdam Faculteit der Rechtsgeleerdheid Specialisatie: Arbeidsrecht Auteur:
Nadere informatieRoadblocks op de post-witteveenweg. Jaap van Slooten, 19 november 2014
Roadblocks op de post-witteveenweg Jaap van Slooten, 19 november 2014 Inhoudsopgave Onderwerpen 1. Aanpassen pensioenregeling 2. Compenseren werknemers 3. Medezeggenschap 4. Gelijke behandeling Probleemstelling
Nadere informatieUITVOERINGSREGLEMENT. Geldig per 01-01-2013
Geldig per 01-01- Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen...4 Artikel 1.1 Werkingssfeer...4 Artikel 1.2 Algemene begripsbepalingen...4 Artikel 1.3 Gebondenheid aangesloten werkgevers aan statuten
Nadere informatieAanvullend reglement 2016. Pensioenopbouw boven salarisgrens (laag)
Aanvullend reglement 2016 Pensioenopbouw boven salarisgrens (laag) Aanvullend reglement 2 Inhoudsopgave Voorwoord 3 1. Definities 4 2. Algemeen 5 3. Deelneming 5 4. Vaststelling Aanvullende pensioengrondslag
Nadere informatiePensioen bij overnames. Nick Hessels Henriëtte Dekker
Pensioen bij overnames 20januari 2011 Nick Hessels Henriëtte Dekker Inhoud Introductie Nick en Henriëtte Aandelentransactie Pensioen bij aandelentransactie ti Activa/passivatransactie Pensioen bij activa/passivatransactie
Nadere informatieHet pensioenontslag. ECLI:NL:RBUTR:2011:BU3431; Ktr. Delft, 23 april 2009, JAR 2009/116.
1 Het pensioenontslag Inleiding Het maken van onderscheid op grond van leeftijd bij arbeid is verboden. De hierop betrekking hebbende EG-Richtlijn 1 is in Nederland geïmplementeerd door de Wet gelijke
Nadere informatiePensioenen; aanwijzingen als pensioenregeling 1
Loonheffingen. Pensioenen; Loonheffingen. Pensioenen; aanwijzingen als pensioenregeling Belastingdienst/Centrum voor proces- en productontwikkeling, Sector brieven & beleidsbesluiten Besluit van 16 maart
Nadere informatieCollectieve Arbeidsovereenkomst inzake Pensioen
Inhoud Collectieve Arbeidsovereenkomst inzake Pensioen... 2 Artikel 1 Werkingssfeer... 2 Artikel 2 Beschikbare premie en werknemersbijdrage pensioenpremie... 2 Artikel 3 Algemene verplichtingen van partijen...
Nadere informatieDNB en AFM zijn op grond van de Europese pensioenrichtlijn (2003/31/EG) verplicht om te dit overzicht te publiceren.
Overzicht van het toepasselijke sociaal en arbeidsrecht, de informatievoorschriften en beleggingsrestricties die van toepassing zijn op Nederlandse pensioenregelingen die worden uitgevoerd door een pensioeninstelling
Nadere informatieHOOFDSTUK 1. DEFINITIES EN TOEPASSINGSGEBIED
Voorstel van wet houdende regels betreffende pensioenen (Pensioenwet) Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten: Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat het wenselijk is te komen
Nadere informatiePensioenpresentatie Verdiepingsworkshop Onderlinge s Gravenhage
Pensioenpresentatie Verdiepingsworkshop Onderlinge s Gravenhage Fusie en pensioen Wilfred H. Korthouwer MPLA CCFP ONDERWERPEN 1. Fusie en pensioen fusievormen overgang onderneming wettelijk kader uitzonderingen
Nadere informatieUITVOERINGSOVEREENKOMST MET REXEL NEDERLAND B.V.
UITVOERINGSOVEREENKOMST MET REXEL NEDERLAND B.V. STICHTING PENSIOENFONDS SAGITTARIUS 1 De ondergetekenden: Stichting Pensioenfonds Sagittarius, gevestigd te Bussum aan de Brediusweg 57A, hierna te noemen
Nadere informatiede pensioengerechtigde leeftijd of bij eerder overlijden, zoals aanspraken op ouderdomsen nabestaandenpensioen en pré-pensioen.
de pensioengerechtigde leeftijd of bij eerder overlijden, zoals aanspraken op ouderdomsen nabestaandenpensioen en pré-pensioen. De hierna opgenomen bepalingen worden niet alleen toegepast op formeel overeengekomen
Nadere informatieCasus 2 Werken in een mannenwereld
Casus 2 Werken in een mannenwereld Lange tijd is het de gewoonste zaak van de wereld geweest dat vrouwen voor gelijke functies minder verdienden dan mannen en ook overigens minder rechten hadden dan hun
Nadere informatieStichting Vrijwillig Vervroegde Uittreding Gist-Brocades. VUT Reglement
Stichting Vrijwillig Vervroegde Uittreding Gist-Brocades VUT Reglement Uitgave februari 2006 REGLEMENT VRIJWILLIG VERVROEGDE UITTREDING DSM GIST SERVICES B.V. Inhoudsopgave blz. Artikel 1 Definities...
Nadere informatieACTUELE JURISPRUDENTIE OP HET SNIJVLAK VAN PENSIOEN EN ARBEIDSRECHT
ACTUELE JURISPRUDENTIE OP HET SNIJVLAK VAN PENSIOEN EN ARBEIDSRECHT voor NEDERLANDS PENSIOENBUREAU door Mr. Wim P.M. Thijssen Onderwerpen: Uitleg Arbeidsongeschiktheid Transitievergoeding Billijke vergoeding
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2004 30 Wet van 17 december 2003, houdende gelijke behandeling op grond van leeftijd bij arbeid, beroep en beroepsonderwijs (Wet gelijke behandeling
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2009Z02723/2080913600. Kamervragen van het lid Omtzigt
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) 333 44 44 Fax (070) 333 40 33
Nadere informatieVereniging voor Pensioenrecht 27 januari 2015 Rechtspraak 2015: - Verjaring - Pensioenontslag WWZ - Onjuiste communicatie - Partner en het pensioen
Vereniging voor Pensioenrecht 27 januari 2015 Rechtspraak 2015: - Verjaring - Pensioenontslag WWZ - Onjuiste communicatie - Partner en het pensioen Mr. Jeroen Los Verjaring Art. 3:307 BW.. tot nakoming
Nadere informatieReglement. Compensatieregeling pensioen RTL Nederland
Reglement Compensatieregeling pensioen RTL Nederland 1 juli 2013 1 Inhoudsopgave Compensatieregeling pensioen RTL Nederland Artikel 1.1 Wat bedoelen we met bepaalde begrippen en afkortingen in dit reglement?
Nadere informatieFact sheet avv-loze periode ABU-cao
Fact sheet avv-loze periode ABU-cao INLEIDING De CAO voor Uitzendkrachten (hierna nader te noemen de ABU-CAO ) is op dit moment niet algemeen verbindend verklaard. Dit wordt ook wel de avv-loze periode
Nadere informatiePensioen 2 WIA Aanvulling Plus
Pensioen 2 WIA Aanvulling Plus Wat vindt u in Pensioen 1-2-3? Pensioen 1-2-3 biedt u informatie in drie lagen. Iedere informatielaag gaat iets dieper op de pensioenregeling in. In de eerste laag leest
Nadere informatieECLI:NL:CRVB:2009:BI9049
ECLI:NL:CRVB:2009:BI9049 Instantie Datum uitspraak 28-05-2009 Datum publicatie 22-06-2009 Zaaknummer Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Centrale Raad van Beroep 07-4976 AOW Bestuursrecht
Nadere informatieNieuwsbrief Leergang Pensioenrecht
Jaar 2019 Uitgave 32 Datum: 16 mei 2019 Nieuwsbrief Leergang Pensioenrecht In deze aflevering: Expertisecentrum Pensioenrecht Recente rechtspraak Samengesteld door Prof. dr. Erik Lutjens LEERGANG PENSIOENRECHT
Nadere informatie3.4. Verplichtstelling en maximale hoogte van het pensioen
Bij een eindloonregeling bouwt u veel meer pensioen op als u gedurende uw werkzame leven behoorlijk carrière maakt (lees salarisstijgingen ontvangt). Want u ontvangt het pensioen over uw laatste en dus
Nadere informatieAanvullend pensioenreglement "Excedent middelloon "
Aanvullend pensioenreglement "Excedent middelloon " STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS VOOR HET BEROEPSVERVOER OVER DE WEG voor de werknemers geboren op of na 1 januari 1950 ORSIMA April 2018 1 Voorwoord
Nadere informatieUITVOERINGSREGLEMENT STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS VAN DE VOOR HET SCHILDERS-, AFWERKINGS- EN GLASZETBEDRIJF
UITVOERINGSREGLEMENT VAN DE STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS VOOR HET SCHILDERS-, AFWERKINGS- EN GLASZETBEDRIJF 1 juli 2015 INHOUDSOPGAVE Artikel 1 - Definities 3 Artikel 2 - Premiebetaling 3 Artikel
Nadere informatieHet ANW Aanvullingspensioen
ANW AanvullingsPensioen Een goed inkomen voor uw partner als u iets overkomt Het ANW Aanvullingspensioen is een pensioenregeling die ervoor zorgt dat uw partner een extra inkomen heeft als u iets overkomt.
Nadere informatieCarenz-perioden zijn nietig
Carenz-perioden zijn nietig Carenz-perioden worden door veel pensioenverzekeraars gehanteerd bij het verzekeren van pensioenregelingen. Gedurende een Carenz-periode bestaat er voor de verzekerde geen enkele
Nadere informatieHOUDBAARHEID PENSIOEN
Actuaris dag 2013 HOUDBAARHEID PENSIOEN Prof. Dr. Erik Lutjens HOUDBAARHEID VERPLICHTSTELLING Onderzoek Expertisecentrum Pensioenrecht Vrije Universiteit Amsterdam - www.rechten.vu.nl/ expertisecentrumpensioenrecht
Nadere informatie: Loyalis Schade N.V., gevestigd te Heerlen, verder te noemen Verzekeraar
Uitspraak Geschillencommissie Financiële Dienstverlening nr. 2015-208 (mr. R.J. Verschoof, voorzitter, en mr. B.F. Keulen en drs. L.B. Lauwaars R.A., leden en mr. A. Westerveld, secretaris) Klacht ontvangen
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2003 2004 28 170 Gelijke behandeling op grond van leeftijd bij arbeid, beroep en beroepsonderwijs (Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid)
Nadere informatieFONDSENBEHEER. Werkgever met contractuele aansluiting. Geachte mevrouw, mijnheer,
Stichting FONDSENBEHEER Postbus 7016 2280 KA Rijswijk Hoorn 165, 228900 Rijswijk VVATERBOUVI Telefoon 070-3171717 Telefax 070-3171701 Website www.sfwaterbouw.ni KyK: 62680587 Werkgever met contractuele
Nadere informatieUITVOERINGSREGLEMENT VOORTZETTING PENSIOENOPBOUW BIJ WERKLOOSHEID 1999 DE STICHTING FINANCIERING VOORTZETTING PENSIOENVERZEKERING
Op grond van het Bijdragereglement 1999 van de Stichting FVP kunnen werkloze werknemers of hun nabestaanden onder voorwaarden aanspraak maken op een bijdrage voor de voortzetting van de pensioenopbouw
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2001 2002 Nr. 163b 27 469 Uitvoering van de Richtlijn 98/50/EG van de Raad van de Europese Unie van 29 juni 1998 tot wijziging van de Richtlijn 77/187/EEG
Nadere informatieAANVULLENDE PENSIOENREGELING
AANVULLENDE PENSIOENREGELING Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Agrarische en Voedselvoorzieningshandel Uw pensioen is onze zorg. Inleiding Voor u ligt de brochure over de aanvullende pensioenregelingen
Nadere informatieBasiscursus collectief Pensioen. Wat je moet weten over een belangrijke arbeidsvoorwaarde
Basiscursus collectief Pensioen Wat je moet weten over een belangrijke arbeidsvoorwaarde 1 Onderwerpen Pensioen in Nederland Pensioen = loon Hoe wordt pensioen vastgesteld? Wat bepaalt de waarde van een
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1997 1998 25 694 Pensioenregelingen Nr. 5 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieUitvoeringsovereenkomst 2017 tussen Mafina B.V. en Stichting TOTAL Pensioenfonds Nederland
De ondergetekenden: Mafina B.V., statutair gevestigd te s-gravenhage en kantoorhoudend te Den Haag aan de Bezuidenhoutseweg 273 (2594 AN), hierbij rechtsgeldig vertegenwoordigd door haar bestuurder TOTAL
Nadere informatieStellen en bewijzen in procedures over verplichtstelling
Stellen en bewijzen in procedures over verplichtstelling 9 september 2015 Alex Ter Horst Advocaat pensioenrecht Achtergrond Indien verplichtstelling van toepassing is leidt dat voor wg en bpf tot allerlei
Nadere informatiePENSIOEN BIJ OVERGANG VAN ONDERNEMING, AANDELENOVERDRACHT EN JURIDISCHE FUSIE OF SPLITSING LEXENCE 5 SEPTEMBER Mr. WIM P.M.
PENSIOEN BIJ OVERGANG VAN ONDERNEMING, AANDELENOVERDRACHT EN JURIDISCHE FUSIE OF SPLITSING LEXENCE 5 SEPTEMBER 2017 Mr. WIM P.M. THIJSSEN Begrip overgang van onderneming Art. 7:662, lid 2, onder a BW Overgang
Nadere informatieGELIJKE BEHANDELING. Edwin Schop 28 september 2016, Vrije Universiteit Amsterdam
GELIJKE BEHANDELING Edwin Schop 28 september 2016, Vrije Universiteit Amsterdam GELIJKE BEHANDELING WETTELIJK KADER COMPENSATIE VOOR VERSOBERING DOORWERKEN EN PENSIOENOPBOUW KORTING NABESTAANDENPENSIOEN
Nadere informatiePersoneelsfunctionarissen zijn bij uitstek te. Pensioentips voor de personeelsfunctionaris (1) Vijf tips bij het aangaan van een dienstverband
Frédérique Hoppers Advocaat / associate partner Pensioen- & Arbeidsrecht bij Dirkzwager advocaten & notarissen N.V. en redactielid P&P Geeke Hissink Advocaat Ambtenaren-, Arbeids- & Pensioenrecht bij Hekkelman
Nadere informatieDe Commissie heeft vastgesteld dat tussenkomst van de Ombudsman Financiële Dienstverlening niet tot oplossing van het geschil heeft geleid.
Uitspraak Geschillencommissie Financiële Dienstverlening nr. 21 d.d. 2 april 2009 (mr. M.M. Mendel, voorzitter, mr. E.M. Dil - Stork en mr. B. Sluijters) 1. Procedure De Commissie beslist met inachtneming
Nadere informatieUITVOERINGSOVEREENKOMST
1 UITVOERINGSOVEREENKOMST Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de sector Waterrecreatie en de Kunststoffen en Houten jachtbouw INHOUDSOPGAVE Artikel 1. Verplichtingen van de werkgever 2. Verplichtingen
Nadere informatiePensioen en leeftijdsdiscriminatie
Pensioen en leeftijdsdiscriminatie Gelijke behandeling op grond van leeftijd Onderscheid op grond van leeftijd is niet toegestaan op grond van de Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid.
Nadere informatieWat betekent de AVV loze periode voor het uitzendbureau?
Wat betekent de AVV loze periode voor het uitzendbureau? Vanaf 1 april 2012 is er sprake van een onderbreking van de Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) van de Cao voor Uitzendkrachten. Dit kan grote
Nadere informatieStichting Bedrijfstakpensioenfonds. voor de informatie-, communicatie- en kantoortechnologiebranche
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de informatie-, communicatie- en kantoortechnologiebranche UITVOERINGSOVEREENKOMST EXCEDENT PENSIOENREGELING voor de werknemers van NAAM WERKGEVER Gevestigd te VESTIGINGSPLAATS
Nadere informatieUitvoeringsreglement. Per 11 maart 2015
Uitvoeringsreglement Per 11 maart 2015 Laatstelijk gewijzigd door het bestuur op 11 maart 2015 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 De algemene bepalingen 4 Artikel 1.1 De begrippen en afkortingen 4 Artikel 1.2 De
Nadere informatieRechtspraak Cornelien Donner - Broersma. Vereniging voor Pensioenrecht. 27 januari 2016
Rechtspraak 2015 Vereniging voor Pensioenrecht 27 januari 2016 Cornelien Donner - Broersma Baker & McKenzie Amsterdam N.V. is een vennootschap van Baker & McKenzie Internationaal, een Zwitserse Verein
Nadere informatieToelichting Uniform Pensioenoverzicht 2015. Wat heeft u aan het Uniform Pensioenoverzicht? Welke gebeurtenissen beïnvloeden uw pensioen?
Wat heeft u aan het Uniform Pensioenoverzicht? Het Uniform Pensioenoverzicht geeft u inzicht in wat u krijgt bij pensionering en arbeidsongeschiktheid. In dit overzicht staat ook wat uw eventuele partner
Nadere informatieStichting Metro Pensioenfonds. ANW Hiaatreglement. 28 oktober 2008
Stichting Metro Pensioenfonds ANW Hiaatreglement Inhoudsopgave BEGRIPSOMSCHRIJVINGEN... 1 DEELNEMERSCHAP... 1 KEUZEMOGELIJKHEID ANW-HIAATPENSIOEN... 1 AANVANG EN WIJZIGING VAN DE VERZEKERING VAN ANW-HIAATPENSIOEN...
Nadere informatieuit dienstbetrekking voortvloeiende rechtsbetrekking tussen overheidswerkgever
2. Pensioenwet (PW) 2.1 Pensioenovereenkomst 1 ¾ Pensioenovereenkomst is ¾ hetgeen tussen werkgever en werknemer over pensioen is overeengekomen ¾ navolgende gelijkgestelde rechtsbetrekkingen uit dienstbetrekking
Nadere informatieUitvoeringsreglement Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Waterbouw
Uitvoeringsreglement Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Waterbouw Artikel 1 Definities De begripsomschrijvingen zoals opgenomen in het Pensioenreglement Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Waterbouw (hierna:
Nadere informatieArtikel Beursbengel: Einde deelname aan de pensioenregeling vóór pensioendatum
Artikel Beursbengel: Einde deelname aan de pensioenregeling vóór pensioendatum Zeker ook in de huidige economische crisis zal het nog meer voor gaan komen, dat werknemers niet tot hun pensioendatum kunnen
Nadere informatieActualiteitenseminar Loonheffingen & Arbeidsrecht 2010
Actualiteitenseminar Loonheffingen & Arbeidsrecht 2010 Actualiteiten Arbeidsrecht Actualiteiten arbeidsrecht Ontwikkelingen ontslagvergoeding Overgang van onderneming (ovo) Actualiteiten 16 Ontwikkelingen
Nadere informatie