'()! ! 289-.:;<=3>4-.8!'()! "#$"%"#$&! 0! !"#$"! *+,,-.!&/!#01$#1"#$"! Doorlopende leesontwikkeling van baby tot 12 jaar.

Transcriptie

1 "#$"%"#$& '() "#$%&'()%*+,%-%.')/ "#$" *+,,-.&/#01$#1"#$" :;<=3>4-.8'() Doorlopende leesontwikkeling van baby tot 12 jaar AVI-niveau Leesbevordering Interessante websites Thuis lezen De bibliotheek Nederlandse taal, misschien wel de reden waarom u de HSL heeft gekozen. Tenslotte is de Nederlandse taal ook een stuk identiteit, roots, herkenning en biedt het de kinderen een thuisgevoel in een internationale wereld. De HSL heeft een sterk onderwijsaanbod dankzij het Engels-wat we hebben gepresenteerd in de vorige katern- en het Nederlands. Nederlands blijkt een veelzijdige taal, er zit toekomst in en dat wil je je kind bieden. Toekomstkeuzes om de wereld in te gaan en tegelijkertijd op hoogwaardig niveau Nederlands te spreken, te hanteren als communicatie middel. In deze katern aandacht voor een deelaspect van het Nederlandse onderwijsaanbod: het lezen. We hopen dat u met het lezen van dit katern, net zo gepassioneerd raakt over het lezen als wij en de leerlingen. Veel leesplezier toegewenst. Nelleke Deelen-Geuze. Directeur HSL

2 "#$%&'()*&+,&-&.(*/012 "#('()*34567'89:8 " ;))<=%>))+=/?/<()#/ Kent u die knisperboekjes in de kraammand? Dat is voor uw kind wellicht de eerste kennismaking geweest met het concept boek. Later worden de boekjes van karton en gaat u het boekje ook voorlezen. Ongemerkt maakt uw kind kennis met alles wat bij een boek hoort: bladzijden, verhaal, illustraties en voorlezen. Deze eerste kennismaking lijkt heel onschuldig maar is een belangrijke stap. De peuterboekjes krijgen langzaam meer een verhaal. Er zijn veel plaatjes en de zinnen zijn eenvoudig en kort. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de Nijntje verhalen van Dick Bruna. Tijdens het voorlezen leert uw kind luisteren naar een verhaal en maakt het de koppeling met de plaatjes. Op de peuterschool zal de leerkracht de kinderen regelmatig vragen stellen over de plaatjes of het verloop van het verhaal. Kinderen reageren dan op het verhaal en vertellen wat ze zien. Ze raken zo steeds meer betrokken bij het verhaal. Het voorlezen van (prenten)boeken wordt op school verder uitgebreid door hier activiteiten aan te koppelen. Dit kan zijn in Lezen is een vaardigheid die je in je leven heen vaker gebruikt dan tellen of nieuwe mensen ontmoeten. Het is een basisvaardigheid waar je al vanaf jonge leeftijd kennis mee maakt. Maar hoe verloopt deze ontwikkeling? Waar begint het? Wat gebeurt er op school? En wat kunnen ouders thuis betekenen in deze ontwikkeling? de vorm van een liedje, bewegingsspelletjes of een creatieve activiteit. Ook wordt er een verteltafel gemaakt met daarop plaatjes, figuren (poppen) en voorwerpen die met het verhaal te maken hebben. Dit stimuleert zelfstandig spel en de woordenschatontwikkeling van kinderen. Het boek blijft op deze manier leven. Belangrijk bij deze en de volgende leeftijd is het herhaald voorlezen van een boek zodat de woorden en het verhaal goed beklijven. U heeft vast ook wel gemerkt dat kinderen in deze leeftijd dit vaak heel plezierig vinden. Naast de boeken maken jonge kinderen ook op andere manier kennis met onze geletterde wereld. Ze zien overal letters, woorden en zinnen zonder daadwerkelijk te weten wat deze betekenen. Ze zien dat volwassen een menukaart, een ansichtkaart of een briefje lezen. Ze zien teksten op de computer of IPad. Daarnaast ervaren ze ook dat je dit ook zelf kan creëren. Al op jonge leeftijd kunnen kinderen gaan experimenteren met schrijven. Vaak is dit gericht op het schrijven van hun eigen naam of de namen van familieleden. Deze schrijfkrabbels zijn totaal niet herkennen als letters, maar ze zijn een zeer belangrijke eerste stap in het lees- en schrijfproces.

3 "#$%&'()*&+,&-&.(*/012 "#('()*3467'B89:8 Zodra kinderen in groep 1 starten gebeurt er veel. Ze hebben al een schat aan ervaring opgedaan in de geletterde omgeving en krijgen er in sneltreinvaart nog meer ervaringen bij. De kleuterperiode is belangrijk als aanloop naar het daadwerkelijke aanvankelijk lezen in groep 3. De basisvaardigheden voor het lezen worden hier aangeboden. Deze zijn grofweg te verdelen in Boeken Auditieve en visuele vaardigheden. Boeken Boekoriëntatie en verhaalbegrip zijn de twee kernbegrippen rondom boeken. Kleuters leren wat een schrijver en een illustrator zijn en dat een boek een kaft heeft. De informatie die je op de kaft vindt, leren kinderen gebruiken bij het kiezen van boeken in de bibliotheek. Omdat de meeste kleuters nog niet kunnen lezen, maken ze gebruik van de plaatjes om hun boek te kiezen. Tijdens hun wekelijkse bezoek aan de bibliotheek maken kinderen ook kennis met verschillende soorten boeken. Door bijvoorbeeld een activiteit als de voorleesstoel maken kinderen kennis met verhaalbegrip. Ze leren een verhaal na te vertellen met behulp van de illustraties. Daarnaast leren ze dat een verhaal is opgebouwd in stukjes; episodes. Auditieve en visuele vaardigheden Kinderen ontdekken in de kleuterperiode het verschil tussen lezen en schrijven en gaan hier zelf ook mee experimenteren. In de leeshoek bijvoorbeeld, lezen kinderen aan elkaar voor waarbij de tekst wordt aangewezen met de vinger. In de taalhoek of thema-hoek worden de eerste schrijfkrabbels op een briefje geschreven. Kinderen doen alsof ze schrijven. Daarnaast zijn er belangrijke auditieve vaardigheden die ze krijgen aangeboden zoals het onderscheiden van klankgroepen (vo-gel, ba-naan), rijmen en het onderscheiden van klanken in een kort woord (k-i-p, k-a-t). In groep 2 worden er al letters aangeboden zodat de kinderen met een goede basis kunnen starten in groep 3. &

4 "#$%&'()*&+,&-&.(*/012 "#('()*34567'89:8 Het aanvankelijk leesproces kun je in twee F<)/?3 fasen verdelen. De eerste fase ligt de nadruk vooral op het aanleren van de letters en de elementaire leeshandeling. In de tweede fase ligt de nadruk op het automatiseren van de leeshandeling en het leren lezen van diverse leesmoeilijkheden. Deze eerste fase is een spannende en uitdagende periode. De kinderen leren in een vlot tempo de letters met de bijbehorende klanken en daarnaast leren hoe zij hoe zij spellend moeten lezen. Elke klank wordt apart uitgesproken waarna de letters hardop samengevoegd worden tot een woord: : k-a-t: kat. Al vrij snel verschuift de nadruk van het spellend lezen naar het vlot en vloeiend lezen. Niet alle woorden worden meer spellend gelezen, maar direct vloeiend zoals volwassenen dat doen. Het automatiseren van de leeshandeling vraagt veel oefening. In de klas, door middel van het lezen van woordrijtjes, maar zeker ook thuis. Om vloeiend te kunnen lezen, is het van groot belang dat het kind de losse letters snel kan benoemen. Na zes kernen van de methode Veilig Leren Lezen hebben de kinderen alle klankzuivere klanken aangeboden gekregen en sluiten ze de eerste fase van het leesproces af. De kinderen beheersen alle aangeboden letters en kunnen ze vlot benoemen. Daarbij zijn ze in staat om de meeste mkm-woorden (woorden bestaande uit medeklinker-klinker-medeklinker bijvoorbeeld k-i-p) vlot en vloeiend te lezen. In deze eerste fase is het belangrijk dat er thuis ook regelmatig wordt gelezen, liefst dagelijks. Dit kan inhouden dan uw kind zelf een stuk uit een boekje leest of dat u samen een boek leest. Het is belangrijk dat uw kind geen (of niet teveel) boekjes leest die te moeilijk zijn. Dit om het vloeiend leren lezen te bevorderen. Daarnaast is het erg prettig om regelmatig de aangeboden letters thuis te herhalen. De tweede fase is bedoeld om het lezen verder te automatiseren. De leerlingen krijgen gedurende deze periode diverse nieuwe leesmoeilijkheden aangeboden. Hierbij komen klanken zoals de sch-, -aai, -ooi, ieuw, en de eeuw aan bod. Daarnaast leren kinderen woorden lezen met twee medeklinkers voor of achter de klinker (bijvoorbeeld: trek, bril, gist of lift) en samenstellingen (huisdeur of wijnglas). De automatisering van het lezen krijgt gedurende het hele jaar veel aandacht. Aan het einde van groep 3 zijn leerlingen in staat om eenvoudige teksten zelfstandig te lezen, zonder dat ze daarbij spellend lezen. B

5 "#$%&'()*&+,&-&.(*/012 "#('()*3467'B89:8 Na de ontwikkelingen in groep 3, houdt de leesontwikkeling niet zomaar op. Het proces is eigenlijk pas net gestart en krijgt nog een lang vervolg. Gedurende de leerjaren 4, 5 en 6 wordt er nog wekelijks veel tijd besteed aan het technisch lezen. Doormiddel van de methode Estafette biedt de HSL de kinderen structureel nieuwe leesmoeilijkheden aan die passen bij de ontwikkeling van het kind in die leeftijdsfase. In eerste instantie ligt de nadruk ook hier op het foutloos lezen, waarna wordt geoefend op vlot lezen. Het vlot lezen heeft voornamelijk te maken met het leestempo. Het leestempo zal gedurende de jaren hoger moeten komen te liggen. Kinderen gaan steeds langere teksten lezen en dan is het een prettige vaardigheid als je dit een acceptabel tempo kunt lezen. Sinds dit schooljaar werken ook de groepen 7 en 8 met de methode Estafette. Ondanks dat de kinderen geen nieuwe leesmoeilijkheden meer krijgen aangeboden, is het toch belangrijk dat er aandacht wordt besteed aan het technisch lezen. Door dit te doen wordt het lezen structureel onderhouden en oefenen leerlingen met diverse teksten het vloeiend lezen. De teksten worden langere en ingewikkelder qua zinsconstructies, waardoor de leerlingen worden uitgedaagd. Daarnaast wordt er veel geoefend op vloeiendheid. Er is aandacht voor intonatie en tekst interpretatie. Hoe lees je een zin? Hoe lees je een zin met bepaalde interpunctie? Even stoppen bij een punt, rust bij een komma of met je stem duidelijk laten horen dat het een vraag is. Daarnaast leren kinderen een tekst interpreteren en dat te laten horen met de manier waarop ze het (voor)lezen. Iemand die boos is, spreekt immers anders dan iemand die heel blij is. Regelmatig krijgen kinderen de gelegenheid om op de voorleesstoel een stukje tekst voor te dragen. In de methode Estafette maken kinderen ook kennis met diverse soorten teksten. Naast een verhaal leren kinderen onder andere een interview, een informatief verhaal en een brief lezen. Medio groep 6 zijn alle leesmoeilijkheden aangeboden en wordt er dan nog vooral geoefend op het vlot en vloeiend lezen van teksten waarbij de teksten en de zinnen steeds langer worden. 0

6 "#$%&'()*&+,&-&.(*/012 "#('()*34567'89:8 Vanaf het moment kinderen in groep 3 leren lezen worden ze regelmatig getoetst. Er bestaan methode-toetsen en onafhankelijke toetsen van bijvoorbeeld CITO. Beide toetsen worden door de leerkracht gebruikt om het leesniveau te volgen en de onderwijsbehoeften af te stemmen op de kinderen. Wanneer bij kinderen de CITO toetsen worden afgenomen, kunnen we daaruit een AVI-niveau oftewel leesniveau aflezen. Dit leesniveau is zeer nuttige informatie voor de leerling, de leerkracht maar zeker ook voor de ouders. De AVI-niveaus corresponderen met de (lees)boeken in de bibliotheek. Hierdoor kunnen kinderen zelf makkelijker boeken uitzoeken die bij hun leesniveau passen. Bij het wekelijkse bibliotheekbezoek begeleidt de leerkracht kinderen bij het uitkiezen van boeken en kan hij of zij de kinderen stimuleren juist voor een bepaald niveau of boek te kiezen. De HSL streeft er naar om alle leerlingen met een AVI-uit niveau van de basisschool te laten gaan. Bij sommige kinderen verloopt het leesproces langzamer. Voor deze leerlingen streven we naar een E6 niveau eind groep 8. Sinds vorig schooljaar werkt de HSL nog bewuster aan het leesproces binnen de school. De methode Estafette is geïmplementeerd en na ongeveer een jaar waren er al zeer positieve resultaten zichtbaar. Dit resulteerde ook in de uitdaging zoals de grote aantallen zeer sterke lezers in de groepen 4 en 5. Het afstemmen van het leesaanbod voor deze groep leerlingen is een van de doelstellingen voor dit schooljaar. AVI-niveaus De AVI-niveaus verlopen gemiddeld als volgt: Groep Medio (januari) Eind (mei/juni) Groep 3 M3 E3 Groep 4 M4 E4 Groep 5 M5 E5 Groep 6 M6 E6 Groep 7 M7 E7 Groep 8 AVI uit C

7 "#$%&'()*&+,&-&.(*/012 2//=G/H)<#/<(*- "#('()*3467'B89:8 Leesbevordering: Lezen kan op school nog zo vaak worden aangeboden, het is vooral iets wat je veel moet doen. Als je iets veel doet of moet doen, dan is het fijn als je het ook leuk vind. Daarom is het erg belangrijk dat kinderen zien en leren dat lezen ontzettend leuk is, thuis en op school. Op groepsniveau worden er vanaf groep 1 diverse activiteiten ontplooit. U kunt hierbij denken aan de voorleesstoel, een boekpresentatie, een voordracht, praten over boeken en het wekelijkse bibliotheekbezoek. Op schoolniveau worden er voor de verschillende niveaus activiteiten ontplooit waar ook door veel scholen in Nederland aan wordt deelgenomen. De belangrijkste en misschien de bekendste is de Kinderboekenweek. Deze week staat volledig in het teken van boeken en lezen binnen een bepaald thema. Elk jaar is er een ander thema waardoor telkens andere boeken onder de aandacht komen. Naast de Kinderboekenweek organiseert de HSL nog andere leesbevorderingsactiviteiten: Jip & Janneke, groepen 1 en 2: Nationale Voorleesdagen deze week staat in het teken van voorlezen aan jonge kinderen. Groepen 3 tot en met 6: De nationale Kinderjury kinderen mogen in hun leeftijdscategorie stemmen op de boeken die zij het leukst, grappigst of spannends vinden. Groepen 7 & 8: Voorleeswedstrijden volgens de regels van de Nationale Voorleeswedstrijden in Nederland Handige websites over leesbevorderingsactiviteiten: Website Stichting Collectieve Propoganda van het Nederlandse boek D

8 "#$%&'()*&+,&-&.(*/012 "#('()*34567'89:8 De rol van u als ouder is cruciaal om de leesontwikkeling van uw kind plezierig en bovenal succesvol te laten verlopen. Het begint bij dagdagelijkse aandacht voor het lezen. Iedere dag ongeveer 10 tot 20 minuten tijd nemen om samen te lezen, te praten over een gelezen boek of zelfstandig lezen. Voor de oudere leerlingen (vanaf ongeveer groep 5) zou dit ongeveer 20 to 30 minuten per dag mogen zijn. Een tip om dit te bevorderen is het creëren van een vast leesmoment per dag. Een andere belangrijke factor is dat uw kind ziet dat lezen normaal en leuk is om te doen. Lezen hoort erbij. Lezen is een natuurlijke bezigheid zoals het lezen van een boek, tijdschrift, kookboek of een stukje tekst op de computer. Er zijn diverse manieren om de leesontwikkeling van uw kind te stimuleren. Al van jonge leeftijd is voorlezen uit een boek een goed stimulans. Vooraf, tijdens en na het voorlezen kunt u uw kind vragen stellen over het boek om het gerichter te laten luisteren en te praten over het boek en het verhaal. Zodra uw kind in het aanvankelijk leesproces stapt, verandert er veel. Het dagelijks voorlezen wordt nu afgewisseld met zelf lezen. Hierbij zal de nadruk steeds meer komen te liggen op zelfstandig een boek of stuk tekst lezen terwijl u mee leest. U bent op dat moment erg belangrijk voor het kind. Niet alleen krijgt u dagelijks de gelegenheid om uw kind te horen lezen en de ontwikkeling te volgen, maar biedt u een stuk reflectie aan het kind. Thuis lezen Tijdens het lezen kunt u gericht uw kind feedback geven op het lezen van de woorden en de zinnen. Op school gebruiken wij hier de wacht-hintprijs methode voor. Wanneer uw kind een woord fout leest, wacht dan even met hem hierop te wijzen. Vaak horen kinderen in de zin zelf wat ze fout lezen. Mocht dit niet zo zijn, vraag dan aan het einde van de zin of het kind de zin nogmaals wil lezen. Als hij de zin daarna goed leest, dan geeft u een compliment. Wordt de zin dan nogmaals fout gelezen, bespreekt u het specifieke woord door het rustig met uw kind te verklanken. Op deze manier krijgt uw kind eerst zelf de gelegenheid om een foutje te verbeteren, maar kan het nog steeds rekenen op de feedback van u. E Is uw kind eenmaal een goede lezer, dan is het nog steeds van belang om regelmatig samen (hardop) te lezen. Uiteindelijk is het van belang dat uw kind zoveel mogelijk leeskilometers blijft maken om een vloeiende lezer te worden en te blijven. Bij deze nieuwsbrief vindt u een aantal artikelen gericht op het thuis samen lezen. Een aantal artikelen is specifiek gericht op een bepaalde leeftijdsgroep. Hierin vindt u bijvoorbeeld meer informatie over het type vragen dat u kunt stellen of nog meer tips bij het samen lezen.

9 "#$%&'()*&+,&-&.(*/012 "#('()*3467'B89:8 De boekencollectie op de HSL is zeer uitgebreid en biedt voor alle kinderen iets leuks om te lezen. Hierdoor kunnen kinderen zeer gericht op zoek gaan naar boeken die zij leuk of interessant vinden. Wederom een stimulerend factor voor het lezen. Bij het samenstellen of bijstellen van de collectie houden we nauwlettend in de gaten welke boeken aan vervanging toe zijn en welke nieuwe series er uit komen. Hierdoor zijn we goed in staat om de diversiteit te blijven waarborgen en waar nodig uit te breiden. U bent van harte welkom om alleen of samen met uw kind boeken te komen lenen. U kunt de boeken lenen op naam van uw kind. Om wat meer inzicht te krijgen in de collectie van de bibliotheek vindt u hiernaast een overzicht van de collectie met waar mogelijk de AVI-niveaus. F

10 "#$%&'()*&+,&-&.(*/012 "#('()*34567'89:8 Kijk- en zoek boeken: boeken die vragen om goed te kijken en te zoeken en om verbanden te leggen. Prentenboeken: - Verhalende prentenboeken: in deze boeken is relatief weinig tekst en overheersen de tekeningen of prenten. Het verhaal wordt verteld door de prenten en de tekst vormt de rode draad. (groep 1 t/m 8) - Pop-up boeken: de functie van deze boeken is hetzelfde als prentenboeken maar dan met aantrekkelijke 3D-vormen. (groep 1 t/m 6) - Informatieve prentenboeken: het overbrengen van informatie aan de hand van een gebeurtenis of in verhaalvorm. (groep 1 t/m 8) - Kleine prentenboekjes: deze boeken zijn meestal van karton en nodigen kinderen uit om op eigen gelegenheid te oefenen met vertellen bij tekeningen. (groep 1 & 2). Voorleesboeken: deze boeken laten kinderen door middel van schriftelijke taal kennismaken met een andere maar toch herkenbare wereld. De voorleesboeken kunnen uit korte verhaaltjes of een doorlopend verhaal bestaan. (groep 1 t/m 8) Rijmpjes, versjes en gedichten: deze boeken bevatten verdichte taal waardoor kinderen op een andere manier naar taal leren kijken en luisteren. (groep 1 t/m 8) $#

11 "#$%&'()*&+,&-&.(*/012 Boeken om zelf te leren lezen: In deze categorie hebben we een rijke collectie van series die allemaal als doel hebben het oefenen van de leesvaardigheid. Er zijn verschillende soorten leesboekjes, gericht op een bepaald type lezer. - Samenleesboeken: boeken waarbij er wisselend moeilijke en makkelijke zinnen of teksten zijn waardoor je als ouder samen met je kind een boek kan lezen. - Stripboeken: vanaf het moment dat kinderen beginnen met lezen tot zeer gevorderde lezers zijn er diverse stripboeken te vinden. - Boeken voor gevorderde lezers op jonge leeftijd: er zijn genoeg kinderen die snel door het leesproces gaan en boeken kunnen lezen op een hoog AVI-niveau. Echter zijn deze boeken vaak niet geschikt vanwege de thema s en het taalgebruik in de boeken. Voor deze lezers zijn boeken geschreven op een hoog AVI-niveau met een thema dat past bij hun leeftijd. - Boeken voor kinderen met leesmoeilijkheden (bijv. dyslexie): voor deze leerlingen zijn boeken geschreven over thema s die passen bij hun belevingswereld maar op een lager AVI-niveau. Informatieve boeken: deze boeken hebben als doel om de kinderen te informeren over diverse onderwerpen. Binnen deze categorie zijn er ook weer diverse boeken te vinden. - Aanwijsboeken: kennismaking met het begrip en eerste woordjes (baby s, dreumesen en peuters) - Informatieve prentenboeken: een thema wordt centraal die rijk wordt geïllustreerd door foto s of natuurgetrouwe tekeningen. Vaak zijn in deze boeken totaalsituaties geschetst waarop veel te zien is. (groep 1 t/m 4) - Instructieve prentenboeken: deze boeken gericht op kleuters leert kinderen bepaalde begrippen zoals kleuren, getallen, letters of tegenstellingen. - Woordenboeken en encyclopedieën: deze boeken verklaren woorden en zodoende leren kinderen nieuwe begrippen. (groep 1 t/m 8) - Informatieboeken: in deze boeken wordt een bepaald onderwerp verder uitgediept. Deze boeken zijn doordacht samengesteld met tekst en foto s. (groep 1 t/m 8) "#('()*3467'B89:8 $$

12 K-6=;4-=L informatie over het leesproces, leuke boekentips en handige apps voor de IPad. informatie over thuis lezen. website voor kinderen en ouders met informatie over kinderboeken en lezen. informatie over het leesproces en de methode Veilig Leren Lezen (ouders groep 3) website met een overzicht van digitale kinderboeken voor op de IPad. informatie over leesbevorderingsactiviteiten voor thuis. Boekentip: Mijn kind leert lezen (Uitgeverij Zwijsen) te lenen in onze bibliotheek. "#$%&'()*&+,&-&.(*/012 "#('()*3467'89:8 '() Hollandse School Limited Singapore 65 Bukit Tinggi Road Singapore I/%(?(/*'= G>.-84='() J;=;45.='()