Leids Universitair Medisch Centrum

Transcriptie

1 Leids Universitair Medisch Centrum Afdeling Radiologie drs. Simon van Dullemen stralingsdeskundige

2 Stralingsrisico s: reëel of gezocht?

3 Japan/Fukushima (2011) Aardbeving + tsunami veroorzaakte meer dan dodelijke slachtoffers. Door stralingsblootstelling (nog) geen slachtoffers in Japan. Geringe radioactieve besmettingen bereiken Nederland via transportmiddelen (zeecontainers); verwaarloosbare gezondheidsrisico s mits gecontroleerde procedures worden gehanteerd bij besmette containers.

4 Japan en straling

5 Hiroshima/Nagasaki (1945) Aantal Dosisverdeling Aantal Totaal < 5 msv Overleden msv Overleden aan kanker 7827 (23%) msv Waarvan aan straling 421 (1,1%) > 500 msv 5489 Waarvan aan leukemie 87 (0,2%) Totaal 86572

6 Stralingsblootstelling is normaal Achtergrondstraling Via voedsel Medische blootstelling

7 Terminologie Activiteit (hoeveelheid radioactief materiaal): Becquerel Relatie is afhankelijk van nuclide Dosis (hoeveelheid ontvangen straling) Sievert

8 Externe bestraling versus inwendige besmetting De risico s zijn doorgaans hetzelfde De verdeling dosisafgifte in tijd verschilt Geen afscherming bij inwendige besm. Wandelende bron Psychologisch verschil

9 Hoeveel Becel zat er in de spinazie? Vernietiging bladgroente na radioactieve neerslag Tsjernobylongeval 26 april 1986 Inaugurele rede dr. J.J. Broerse Universiteit Leiden, 1987

10 Activiteit: aantal kerndesintegraties per Activiteit uitgedrukt in becquerel (Bq) is al snel psychologisch hoog seconde (macht van de getallen)

11 Inwendige besmetting E 50 = dosisconversiecoëfficiënt x activiteit [Sv] (µsv of msv) [Sv/Bq] (klein) [Bq] (groot)

12 Jaarlijkse gemiddelde effectieve dosis per hoofd van de Nederlandse bevolking (2008) Stralingsbron effectieve dosis (msv) Kosmische straling 0,22 Terrestrisch 0,04 Externe bestraling bouwmat. 0,35 Ingestie 0,37 Radon/thoron 0,55 Medische diagnostiek 0,81 Overige bronnen 0,03 Totaal 2,4

13 Stralingskaart van Nederland

14 Bodemgesteldheid NL

15 Verhoogde achtergrondstraling enkele vlucht A dam New York: circa 40 microsievert retourvlucht A dam Tokio: circa 90 microsievert

16 stochastisch (msv) Dosisschaal: orde van grootte overgangsgebied deterministisch (mgy) 2 5 msv = 5 2 msv radiologisch onderzoek (+ stochastisch) 0,01 0, ,5 Gy dosislimiet terreingrens ziekenhuis dosislimiet bevolking dosislimiet rad.werker verandering bloedbeeld start stralingsziekten radiotherapie TLB dodelijk

17 Typische dosiswaarden Radiotherapie: 10-tallen sieverts CT-scan: 10 millisievert Tandartsfoto gebit: 10 microsievert Dosistempo achtergrond: 100 nsv/h

18 Gezondheidseffecten van ioniserende straling Acuut: zeer hoge doses (dosisafhankelijk) Late effecten: kans op kanker (dosisafhankelijk) veel aanleiding tot misinterpretaties!

19 Leading causes of death due to environmental exposures or behavior (USA, 2002)

20 normen Oppervlaktebesmetting 4 Bq/cm 2 risicoperceptie Overreactie blootstelling Dosis << 1 msv gezondheidseffecten Ruim onder gevarenzone, nihil

21 Container 45 ft Totale oppervlak bedraagt ca. 150 m 2 Stel homogeen besmet met Cs-137 met 4 Bq/cm 2 Stel alle activiteit wordt ingenomen Mogelijke gezondheidsschade (kanker) zoals voor zware rokers

22 Handhaafbaar Stralingsnormen Wel/geen gecontroleerde situatie Praktisch/meetbaar Juridisch van belang Ruim onder gevarenzone Verschillen tussen landen onpraktisch, want onrust veroorzakend, maar geen impact op gezondheid

23 Normoverschrijding Levert normoverschrijding acuut gevaar op? Risico s nemen toe maar hoeven niet tot ongevallen te leiden, kan wel. Het is wettelijk niet toegestaan

24 Vanuit oogpunt stralingsbescherming Belangenafweging (ALARA-principe toepassen) Werknemers Bevolking Economisch belang

25 Weet wat je meet Stralingsniveaumeting pulsen per seconde (cps) Dosistempo-meting (µsv/h) Activiteitsbepaling (Bq) Besmettingsmeting (Bq/cm 2 )

26 Besmettingsmonitor