De fundamenten van de actieve voedingsdriehoek

Transcriptie

1 De fundamenten van de actieve voedingsdriehoek Loes Neven, VIGeZ Symposium Milk nutritious by nature 4 juni VIGeZ vzw, 2013 De fundamenten van de driehoek

2 Er was eens 1967: Klavertje vier (Vlaams Voorlichtingsbureau voor Voeding) consumptie 4 basisgroepen verbeteren Eind jaren 90: Groeiende nood om volledige voeding in kaart te brengen 1996: eerste uitgave theoretische voedingsaanbevelingen NRV (nu HGR) 2

3 Plots was er een driehoek? : onderzoek en ontwikkeling van nieuw model door werkgroep o.l.v. VOEG vzw 6 stappen: 1. Gemiddelde voedingsinname in kaart brengen 2. Behoefte aan energie, macro- en micronutriënten per leeftijdsgroep o.b.v. aanbevelingen NRV 3. Voedingsmiddelengroepen bepalen 4. Praktische voedingsaanbevelingen per groep formuleren 5. Prioritaire boodschappen per groep bepalen 6. Opmaak van een visueel model 3

4 Stap 1: gemiddelde inname in kaart : BIRNH-studie en PIH-studie Vanaf 2004: voedselconsumptiepeiling (WIV) Voorbeeld groep melk: gemiddelde actuele inname bedraagt 158 ml melk + 30 g kaas 4

5 Stap 2: theoretische aanbevelingen Nationaal: Hoge Gezondheidsraad (HGR) Eerste publicatie 1996 Meest recente versie: 2009 Driehoek wordt standaard herzien bij elke update Internationaal: Aanbevelingen WHO Eurodiet Opmerking: aanbevelingen voor beweging & sedentair gedrag zijn gebaseerd op internationale aanbevelingen (o.a. HEPA) 5

6 Stap 3: voedingsmiddelen groeperen Groeperen op basis van relevant voorkomen en gehalte aan bepaalde voedingsstoffen. Verdere indeling in voorkeur en middenweg 2000: opmaak criteria (aanpassing in 2012) Indelingscriteria groep melkproducten: gekeken naar Eiwit Calcium Vet Toegevoegde suiker of zoetstoffen 6

7 Indelingscriteria voor de groep melkproducten en calciumverrijkte sojaproducten voorkeur middenweg restgroep Melkproducten en plattekaas Eiwit met hoge BW 75 mg calcium/100 g en 30 energie% vet, zonder toegevoegde suiker of zoetmiddelen Eiwit met hoge BW 75 mg calcium/100 g en 30 energie% vet met toegevoegde suiker of zoetmiddelen OF > 30 energie% vet zonder toegevoegde suiker of zoetmiddelen < 75 mg calcium/100 g EN/OF > 30 energie% vet met toegevoegde suiker of zoetmiddelen Harde kaas 75 mg calcium/100 g en 20 gram (totaal) vet per 100 g kaas 75 mg calcium/100 g en > 20 gram (totaal) vet per 100 g kaas 7

8 Toepassing criteria binnen groep melk Kies bij voorkeur Kies als middenweg Behoort tot de restgroep Melk Magere melk, halfvolle melk zonder toegevoegde suikers en zoetmiddelen Karnemelk zonder toegevoegde suikers en zoetmiddelen Volle melk Melk met toegevoegde suiker (bv. chocomelk met toegevoegde suikers of zoetmiddelen) Karnemelk met toegevoegde suikers Melkpoeder Haverdranken Rijstdranken Dranken op basis van noten Gefermenteerde melkdranken Magere tot halfvolle yoghurt zonder toegevoegde suikers en zoetmiddelen Kefir Volle yoghurt Magere en halfvolle yoghurt met toegevoegde suikers Plattekaas Plattekaas (ook volle) zonder toegevoegde suikers en zoetmiddelen Plattekaas met room en/of toegevoegde suiker of zoetmiddelen Calciumverrijkte sojaproducten Calciumverrijkte sojadrink zonder toegevoegde suikers en zoetmiddelen Calciumverrijkte sojadrink met toegevoegde suikers en zoetmiddelen, calciumverrijkte sojadesserts Desserts Pudding, flan, rijstpap, griesmeelpap, met toegevoegde suikers of zoetmiddelen of op basis van volle melk Calciumverrijkte sojadesserts met toegevoegde suikers of zoetmiddelen Tiramisu, chocomousse, 8 Room, milkshake, ijsroom Milkshake (afhankelijk van de bereiding) IJsroom, ijs, room, slagroom, plantaardige vervangroom

9 Stap 4: praktische voedingsaanbevelingen Berekenen van praktische aanbevelingen per groep o.b.v. behoefte aan energie, vezels, vocht en bepaalde micronutriënten. Bij middelmatige activiteit Rekening houdend met geslacht Per leeftijdsgroep: Op populatieniveau Voor gezonde personen 6-12 jaar jaar jaar 60+! Rekening houdend met eetgewoonten & voedingsaanbod 9

10 Praktische aanbevelingen per leeftijdsgroep voor melk Leeftijd Peuters* (1,5-3 jaar) Aanbevelingen voor de groep melkproducten en calciumverrijkte sojaproducten ml ongezoete groeimelk en/of volle melk en 1/2 snede kaas (10 g) 10 Kleuters* (3-6 jaar) Kinderen (6-12 jaar) Jongeren (12-18 jaar) Volwassenen (19-59 jaar) Zwangeren Ouderen (60+) *in overleg met Kind en gezin en VVK ml halfvolle of volle melk en 1/2 snede tot 1 snede kaas (10-20 g) Kinderen jonger dan 4 jaar drinken volle melk, vanaf 4 jaar bij voorkeur halfvolle melk. 450 ml halfvolle melk (3 kleine glazen van 150 ml) en 1 snede magere kaas (20 g) 600 ml halfvolle melk (4 kleine glazen van 150 ml) en 2 sneden magere kaas (40 g) 450 ml halfvolle melk (3 kleine glazen van 150 ml) en 1 snede magere kaas (20 g) 600 ml halfvolle melk (4 kleine glazen van 150 ml) en 1 tot 2 sneden magere kaas (20 g). Zwangere vrouwen vermijden het best rauwe melk of producten bereid op basis van rauwe melk zoals rauw melkse kaas 600 ml halfvolle melk (4 kleine glazen van 150 ml) en 2 sneden magere kaas (40 g)

11 Stap 5: Prioritaire boodschappen Vertaling van de aanbevelingen en criteria naar praktische boodschappen voor de consument Voorbeeld groep melk: Elke dag drie tot vier glazen melk ( ml) en één tot twee sneden kaas (20-40 gram), afgeleide melkproducten of calciumverrijkte sojaproducten zijn nodig om aan onze calciumbehoefte te voldoen. Magere en halfvolle melk(producten) krijgen de voorkeur, ze bevatten minder (verzadigde) vetten dan volle melkproducten. Om de suikerinname te beperken krijgen niet of slechts matig gezoete (met suiker, zoetmiddel) producten de voorkeur. Je kan een glas melk vervangen door b.v. een potje yoghurt, een glas calciumverrijkte sojadrink, een potje plattekaas. 11

12 Stap 6: keuze en opbouw van het model Bestaande modellen op dat moment: 1975: Zweden 1992: USDA Food pyramid, USA 12

13 Stap 6: keuze en opbouw van het model Voordelen driehoek of piramidemodel: Duidelijke weergave van hoeveelheid en verhouding tussen groepen Aanpassing aan Vlaamse aanbevelingen en cultuur Toevoeging van watergroep en restgroep (later beweging) Lancering in 1997 na testfase 13

14 De actieve voedingsdriehoek door de jaren heen

15 Meer weten? Achtergrondinfo beschikbaar via Gratis download: Praktische gids met aanbevelingen per leeftijdsgroep Fiches per groep met indelingscriteria Standaard PPT actieve voedingsdriehoek Te bestellen via webwinkel Boekjes (ook online te lezen) Posters, brochures, stickers 15

16 Bedankt voor uw aandacht! Contact: Loes Neven - loes.neven@vigez.be Liesbet Dejaegere - liesbet.dejaegere@vigez.be Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ vzw) Gustave Schildknechtstraat Brussel 02/