STRIJLAND VIERT! 100 JAAR STRIJLAND Valeer Jacobs, Tim Juwet, Veerle Maebe, Frans Peetermans, Johan Thollembeek, e.a.

Transcriptie

1

2 STRIJLAND VIERT! 100 JAAR STRIJLAND Valeer Jacobs, Tim Juwet, Veerle Maebe, Frans Peetermans, Johan Thollembeek, e.a. Een uitgave van de Heemkundige Kring van Gooik

3 Strijland viert! 100 jaar Strijland ( ) Valeer Jacobs, Tim Juwet, Veerle Maebe, Frans Peetermans, Johan Thollembeek, e.a. Uitgave van de Heemkundige Kring van Gooik 2012 Druk: ABC D/2012/4794/1 HEEMKUNDIGE KRING VAN GOOIK Met dank aan al onze financiële steuners, de parochie Strijland en het gemeentebestuur van Gooik. CIP Titel: Strijland viert! jaar Strijland ( ) Auteurs: Valeer Jacobs, Tim Juwet, Veerle Maebe, Frans Peetermans, Johan Thollembeek, e.a. Vormgeving en bewerking beeldmateriaal: Johnny Van Bavegem Redactie, structuur en correctie teksten: Jean-Paul De Loecker Uitgever: Heemkundige Kring van Gooik VZW 355 blz., 21 x 21 cm, 1 ste druk In de reeks: Bijdragen tot de Gooikse Geschiedenis - deel 26 ISBN: NUR SISO Doelgroep: Inwoners van Gooik, Strijland en omgeving Trefwoorden: Gooik, Strijland, 100 jaar parochie Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever of betrokken auteur. De auteur is verantwoordelijk voor de inhoud en illustratie van zijn bijdrage, tenzij anders vermeld.

4 WOORD VOORAF Beste lezer(es) Voor jou ligt het boek 'Strijland viert jaar Strijland' en zoals je kan zien is het een volumineus werk geworden. Dat dit zo is, is de verdienste van een groot aantal mensen, die allemaal gewerkt hebben om er iets speciaals van te maken: het boek over Strijland moest iets moois en unieks worden. En ik denk dat we dat doel bereikt hebben! Hoeveel uren van inzet zijn er in dit boek gekropen? Dat kan niemand weten, noch meten. Het zullen er enorm veel zijn, wees daar maar zeker van! Het is een samenwerking geworden van zovele mensen: schrijvers en schrijfsters van teksten, de vertellers, de stille leveranciers van andere tekstjes en foto's. Achter de schermen zijn ze bezig geweest met het leveren van informatie, op ons verzoek, telkens weer, tot vervelens toe soms. Maar ze bleven doorgaan met altijd evenveel enthousiasme. Er zijn onze belangrijkste tekstleveranciers (in alfabetische volgorde): Valeer Jacobs, Tim Juwet, Veerle Maebe, Frans Peetermans en Johan Thollembeek. Zij hebben dit boek voor het grootste deel geschreven, met hier en daar nog wat teksten van anderen. We kregen hulp van Rita Van Cotthem en Gustaaf Jacobs, Jean De Maeseneer, Frans Tondeur, Victor Everaet, Marcel Duran, Jean-Pierre Roosens, Jozefa Kestens en Ugo Vannijvel, Michel Doomst, Hilde Dermez, Gerda Billens, Roger Wauters, Fons Defrère en Lena Maris, Rita Devroede, Frans Schoukens, Hubert Van Lathem, Patrick Lichtert, Sonya Rooseleers, Guy Ballet, e.a. Er was de jongere garde, als vertegenwoordigers van hun vereniging: Annelore Van Lathem en Sten De Doncker. Dank aan al die medewerkers en medewerksters! Laat ons ook al die vertellers niet vergeten die hun oude verhalen doorgaven, thuis of in de parochie op die ene zondag in oktober. Zij hebben er allemaal toe bijgedragen om bijna vergeten gebeurtenissen terug tot leven te wekken. Hun namen kan je ontdekken doorheen dit boek. Ook zij waren onmisbaar! Ook ik heb uren, dagen, weken voor mijn pc gezeten om al die teksten in een bepaalde vorm en structuur te gieten. Soms leek er geen einde aan te komen, als je ziet dat er voortdurend nieuwe teksten en foto's blijven komen. Maar uiteindelijk geraakte dat toch rond en moet je afsluiten (hoewel, dat was echt tot het allerlaatste moment!). En dan, naar de lay-outman Johnny (Van Bavegem), die toen al meer dan dia s had ingescand: de uiteindelijke versie komt tot leven, met de uitgezochte mix van tekst en illustraties. Op zeker ogenblik zag hij het ook niet meer zo direct zitten, maar het moest. We konden niet meer achteruit: het boek moest er zijn op zondag 26 februari Dus blijven doorwerken! 3

5 De geschiedenis van Strijland heeft ons allemaal in haar ban gehad. Dachten we in het begin dat er niet zoveel ging naar boven komen, dan hadden we al snel door dat er integendeel zoveel informatie was zodat we uiteindelijk dit meest uitgebreide boek ooit konden uitbrengen. En waarschijnlijk is er nog veel verborgen bij de Strijlanders: documenten en foto's die nog niet tevoorschijn zijn gekomen, herinneringen aan die voorbije jaren in deze parochie. Wie weet wat nog naar boven komt in de volgende weken en maanden? Wij, van de Heemkundige Kring van Gooik, zijn nog altijd benieuwd naar onbekende informatie over Strijland. Wellicht kunnen we nog één en ander publiceren in ons tijdschrift, of misschien komt er nog een uitgebreider vervolg. Dat weten we nog niet, de toekomst zal het uitwijzen En toekomst heeft dit heel apart gehucht van Gooik zeker. Er zit zoveel potentieel dat het zonde zou zijn om daar geen gebruik van te maken. Gelukkig was er Valeer Jacobs, als gangmaker, om ons wakker te schudden en iedereen eraan te herinneren dat er toch iets moest gedaan worden om dit eeuwfeest niet te vergeten. Ook al heeft het een beetje geduurd eer hij op gang kwam, toch kunnen we zeggen dat hij tot het einde toe zijn uiterste best heeft gedaan om van dit boek een Strijland-boek te maken. In haar inleiding vertelt onze medewerkster Veerle Maebe nog wat meer over het boek. Ook zij is diegene die er is blijven in geloven, ondanks het feit dat ze soms twijfelde aan de einduitslag. Maar die is er gekomen en daar is iedereen gelukkiger mee geworden. Dank aan iedereen die hieraan meegewerkt heeft en die ik misschien ben vergeten. Ik wil bv. onze sponsors bedanken voor hun steun en hun geloof in dit boek. Dank aan het Strijlandcomité en de groep historiek in het bijzonder, dank aan het gemeentebestuur van Gooik voor de steun. Wie hieraan meegeholpen heeft, heeft aan iets historisch meegewerkt! Mogen we hopen dat het boek in ieders smaak valt, met het besef nogmaals dat het niet compleet is, dat er hier en daar foutjes zullen inzitten, maar dat we allemaal ons uiterste best hebben gedaan om dit resultaat te bereiken. We deden het uit liefde voor de geschiedenis van een gedeelte van Gooik, dat toch wel speciaal is: de parochie Strijland! Het is een eeuweling geworden en daar mogen ze heel fier op zijn. Veel lees- en kijkgenot toegewenst met dit boek 'Strijland viert'! Jean-Paul De Loecker Voorzitter van de Heemkundige Kring van Gooik 4

6 INHOUDSTAFEL Woord vooraf Inleiding: Strijland viert De strijd om... Strijland ( ) Kroniek van 100 jaar Strijland Hoe het begon Thuis in Strijland School van de Drij Egypten Duitsers in Strijland De dood van een smokkelaar Drie jongens van de Lindenberg sneuvelen Blink Verdronken Pieë Klés Van de pastoor en het varken Veranderingen Strijland in de oorlog Alfons Varlez Er is een kind verdronken Jood in Strijland Binjtjes Celine Geeroms Vliegende bommen Droogte Betonbaan Dood van een coureur Van Jef, den bieëreman Ekelendries

7 Landbouw in Strijland Verbroedering Strijland In de jaren 60: Einde van een molen Eind van de jaren Pierre Bellemans (20/1/ /9/1972) Laatste oud-strijder Onvolledig Echte Strijlanders vertellen over het leven in hun parochie Verhalen uit een ver verleden - 7 getuigen vertellen Strijland anno Fons Defrère en Louise Van Dist vertellen Dood in de kerk... - Een gesprek met Jean Persoons Maria Van Snick - Bloemen- en kinderweelde, herinneringen Over een winkel die bleef bestaan - Herinneringen van Madeleine De Doncker Het godsdienstig aspect De nieuwe parochie en haar pastoors Huldiging Jozef Maris - 20 oktober Devote misdienaartjes - getuigenissen van Gustaaf Jacobs en Rita Van Cotthem Pastoor Jozef Dehandschutter: de toekomstplanner van Strijland De 'bezielende' pastoor Dehandschutter Zuster Lutgart Feestelijke klokkenwijding op 19 maart Opbouw van de nieuwe kerk: beelden Inwijding van de nieuwe kerk -krantenartikel en een toespraak De nieuwe kerk - een beschrijving Geloofsdagen in E.H. Jo Louis, een stukje Strijlandse geschiedenis Het parochiaal leven onder Jo Louis Geschiedenis van de kerkzang op Strijland Melodia: het engelenkoor in de kerk van Strijland

8 5 Onderwijs De gemeentelijke wijkschool in Strijland - een stukje geschiedenis Mistess Meesters met hun klassen Meester Cools een onderwijzer uit het landelijk leven Mini mensen, maxi meningen Gemeentelijke sportbasisschool De Oester Hongaarse en Oostenrijkse meisjes in Strijland Hongaars meisje in 1920 in Goyck-West Over Eva Riedl, de zusjes Zipser en andere vluchtelingen Gusti en Gerti Zipser - Pastoor en huishoudster met (pleeg)kinderen Wienerin Paula Rainer Martha Frühauf - een brief uit Oostenrijk Straten en gebouwen De Strijlandse straatnamen en hun betekenis De Lingeren - een speciale plaats in Strijland De watermolen Terhagen Kapel Ekelendries De afspanning de Drie Egypten Op de Woestijn Café Den Haas - Bollen Over en met (bekende) Strijlanders Corneel Uytdenhove - Over schoenen en tabak Adrienne Marievoet - Een kunstenares van bij ons Gustaaf Jacobs - In de leer bij de kuiper Cyriel Everaet - Een Strijlander aan het Gooikse roer Desiré Jacobs - De klompenmaker Pastoor Jozef Coosemans - Een levensloop Elisa Coppens - De naaister Achille Snoeck - Lis - Dagelijkse kost

9 8.9 Theophile Schoukens en Aline Barbé - De Tweede Wereldoorlog en een trouwpartij Odile (Louise) De Vits - 't Zwartschaap Frans Van Tricht - Rivaliteit Fons Defrère en Lena Maris - Echte Strijlanders Victor Everaet - Herinneringen Roger de Herder - Een Gooikse houtsculpteur Roger Van Snick - De meerwaarde van een goed malende traiteur voor Strijland Verenigingen De Boerenbond / De Landelijke Gilde - vanaf De Bond der Kroostrijke Gezinnen / Gezinsbond - vanaf KWB - vanaf +/ BJB Jongens - vanaf begin jaren Chiro - vanaf De Boerinnenbond of de KVLV - vanaf De BJB-meisjes - vanaf KLJ - een nieuwe aanpak Ziekenzorg O.L.V. Bijstand OKRA De nog bestaande Strijlandse cafés Afsluiters Statistieken uit de parochieregisters Welkom in Strijland - een persoonlijke ervaring Het Strijlandse 'klokkenlied' Vijf Strijlandse kaartsters op Radio Rusthuis Strijland - Strijland verzorgt zijn bejaarden Zorgproject Zonnelied vzw Oorlogsmonument

10 INLEIDING: STRIJLAND VIERT (Veerle Maebe) De parochie Strijland is jarig en dat wordt, wie had anders verwacht?, gevierd. Merkwaardig dat dit plaats vindt in een tijd waarin kerken leeg staan en God al lang geen superster meer blijkt te zijn. Als het klopt dat de mensheid met uitsterven bedreigd is dan kan dit er het eerste teken van zijn. Niet bepaald een vrolijke gedachte. Wat er ook van zij, de kaap van de honderd bereiken kan enkel als de grondvesten stevig en robuust zijn. De geschiedenis van Strijland, met de nodige couleur locale en een onvervalst streekdialect, zou met gemak in één of andere ouderwetse documentaire passen waarin men echtheid van fictie nauwelijks kan onderscheiden. De fotografie zou natuurlijk adembenemend zijn want een streek die deel uit maakt van de parel van het Pajottenland moet zijn reputatie soigneren. Strijland was een parochie die een dorpsmentaliteit, die garant stond voor een flinke dosis traditie, hoog in het vaandel droeg: pensenkermissen, wielerkoersen, processies, verenigingen en meer van die toestanden die thuishoorden in een gemeenschap waar iedereen iedereen kende. Waar gelukkige momenten en dagen van kommer en kwel werden gedeeld. Waar er nog 'oren en poten' op tafel kwamen en volle ovens mattetaarten werden gebakken. Waar buren bij elkaar in en uit liepen wijl hun kinderen op straat speelden of zich in één of andere beek konden uitleven, want de begrippen straatgeweld en verontreiniging bleven in deze landelijke regio zo goed als onbekend. Ach, een vrijgevige kosmos wordt dikwijls gemist als ze er niet meer is. Het 'Strijlant' was volgens het setboek van 1705 de benaming van een grote kouter gelegen aan weerskanten van de Processiestraat. 1 Dat is ongeveer het midden van het huidige Strijland. Vandaag vinden we hier een sporthal, een voetbalveld en de Koning Boudewijn verkaveling. Later kreeg heel het westelijke deel van Gooik de naam Strijland toegewezen. Dat gebeurde in 1911 bij de oprichting van de parochie Onze-Lieve-Vrouw van Bijstand. De rest van Gooik heette dan Gooik-dorp. 'Strijland' zou een mogelijke vervorming zijn van Strijd-land. De Strijlandkouter lag immers in de grensstreek tussen Brabant, Henegouwen en Vlaanderen en kan daardoor het toneel zijn geweest van strijd tussen deze drie gebieden. Voor 1911 bestond Gooik uit één parochie alwaar de gelovigen samen kwamen in de St. Niklaaskerk die als één van de oudste Gooikse bouwsels haar functie bewaarde. De bewoners van Strijland en de Woestijn hadden bijgevolg bij elk kerkbezoek een flinke wandeling voor de boeg want van blitse auto's en opgefokte brommers was er in die tijd hoegenaamd geen sprake. Zo ontstond het idee om een kerk te bouwen in Strijland. Idee dat zorgde voor grote consternatie en een scenario boordevol spontane scènes die in een bloedstollende thriller, die 9

11 bij wijle trekjes vertoonde van een meelijwekkende tragikomedie, niet zouden misstaan. Gelukkig kwamen er, voor zover ik weet, nog net geen loodjesgeweren of vlijmscherpe hakmessen aan te pas. Hoe het eraan toeging zal u in het boek kunnen ontdekken. Dankzij een aantal bereidwillige Strijlanders die rustig de tijd namen om ons een leerrijke geschiedenisles te geven krijgen we een exacter beeld van het dorpsleven van weleer. Wel spijtig dat de plaatselijke plattelandspolitiek, goed voor de scoop van het jaar, veilig buiten schot bleef. Elke vraag die ik daarover stelde zorgde voor gefronste wenkbrauwen en de weifelende uitspraak: Ik wil dat wel vertellen maar ge moogt het niet schrijven. U zal merken dat in een aantal verhalen de getuigen elkaar formeel tegenspreken. Herinneringen genieten nu eenmaal het voorrecht een eigen leven te leiden. Een aantal hoofdstukken, uit angst voor gerechtelijke stappen of pijnlijke compromissen, verknallen zit er niet in. Dus wat ons betreft geen censuur daarvoor zijn we een ietsje te ruimdenkend. Dit stond borg voor een compilatie van de meest uiteenlopende verhalen en weetjes. Kortom, dit is Strijland op z'n best. En het einde van het tijdperk is, zolang de ambitie om de lat voortdurend hoger te leggen blijft bestaan, nog lang niet in zicht. Zo hopen we althans. 1 Informatie van Frans Peetermans en Jos De Smedt, Al wandelend door Gooik blz. 110/