Magneten en zo. 1 Heb je al een idee waardoor een kompas altijd naar het noorden wijst? ...

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Magneten en zo. 1 Heb je al een idee waardoor een kompas altijd naar het noorden wijst? ..."

Transcriptie

1 Hiernaast is een groot stuk magnetisch gesteente te zien. Dit gesteente heet magnetiet, het is een soort ijzerets. Omstreeks 400 v. Chr. was dit al in Griekenland bekend. De eerste kompassen weren hiervan gemaakt. Magneten en zo. Magneten zijn erg vreemd. Twee magneten trekken elkaar van een afstandje aan. En trekken ook andere dingen aan. Ze wissen betaalpasjes en wijzen je soms de weg. In deze les gaan we kijken wat dit allemaal met elkaar te maken heeft. het kompas Je hebt vast wel eens een kompas gezien. Je weet misschien wel dat een kompas altijd naar het noorden wijst. Maar hoe weet een kompas nu waar het noorden is? 1 Heb je al een idee waardoor een kompas altijd naar het noorden wijst? We gaan onderzoeken waardoor een kompas altijd naar het noorden wijst. Je krijgt allemaal een magneet. Ga als eerste eens onderzoeken waar magneten allemaal aan blijven plakken. Noem in de tabel hieronder vijf dingen die door magneten worden aangetrokken en vijf dingen die niet door magneten worden aangetrokken. 1

2 2 Vul de onderstaande tabel in wordt door magneet aangetrokken wordt niet door magneet aangetrokken 3 Kun je een conclusie trekken uit wat er in de tabel staat? Je krijgt een aantal soorten spijkers en schroeven. Sommige schroeven zijn gemaakt van messing (geel koper). Andere zijn gemaakt van koper, ijzer, aluminium en roestvrij staal. Ook zitten er stukjes soldeer bij. Dit is een legering van tin en lood. Allereerst moet je even nagaan hoe je die verschillende metalen van elkaar kunt onderscheiden. Overleg met je buren wat zij er al van weten. Samen moet je dan zeker het tabelletje hieronder kunnen invullen. Onderzoek vervolgens of het metaal door de magneet wordt aangetrokken. 4 Vul de tabel in: metaal herkenbaar aan wordt aangetrokken messing aluminium ijzer koper soldeer (lood en tin) roestvrij staal 4 Wat is je conclusie? 2

3 Je hebt sterke en zwakke magneten. Probeer eens uit te zoeken of je de sterkte van een magneet kunt meten met paperclips. Je krijgt per tweetal een doosje paperclips. Vraag ook aan andere kinderen of je even hun magneet mag doormeten. 5 Hoe heb je de sterkte gemeten van de magneten? 6 Wat was de sterkste magneet en waaruit bleek dat? noord en zuid Een kompas wijst altijd naar het noorden, omdat het een magneet is. 7 Als een magneet altijd naar het noorden wijst, wat moet er dan in de aarde zitten? Maar er is meer aan de hand Want waarom wijst een kompas niet naar het zuiden? Schuif en draai twee ronde magneten over elkaar. 8 Wat valt je op? De kern van de aarde bestaat waarschijnlijk uit gloeiend heet, vast ijzer. Met de lag vloeibare ijzer die daar om heen zit zorgt dit er voor dat de aarde magnetisch is. Je voelt dat de magneten elkaar ook op bepaalde plaatsen afstoten! Elke magneet heeft twee verschillende kanten: de kant die naar de Noordpool van de aarde wijst, wordt de noordpool (zonder hoofdletter) genoemd. De andere kant heet de zuidpool. De noordpool van een magneet trekt de zuidpool aan. Maar twee zuidpolen of noordpolen stoten elkaar af! 6 Strikvraag: In de aarde zit dus eigenlijk een grote magneet. Is de Noordpool de noordpool of is de Noordpool de zuidpool van die magneet in de aarde? 3

4 Doe nu het volgende experiment. Pak een paperclip en vouw hem een beetje uit. Strijk met een magneetje tien keer in de zelfde richting (zoals je een hond aait) over de paperclip. Kijk wat er gebeurt als je deze paperclip tegen een andere houdt. In ondermeer Duitsland en Japan rijdt een magneettrein, de Transrapid. Deze drijft op magneten, die ook voor de voortbeweging zorgen. Deze treinen halen snelheden van meer dan 500 km/h! 7 Wat is er met de paperclip gebeurt? Je hebt eigenlijk een nieuwe magneet gemaakt! Daarmee kun je zelf een kompasje maken: 8 Waar is volgens jou het noorden? 4

5 Waar worden magneten verder voor gebruikt? Je krijgt een stukje van een cassettebandje. 9 Waar is het van gemaakt, denk je? 10 Denk je dat cassetteband magnetisch is? Onderzoek of het magnetisch is. Op het plastic van het cassettebandje zit magnetisch poeder. Elk minuscuul poederkorreltje is eigenlijk een klein magneetje. De richting van deze magnetische deeltjes wisselt per millimeter heel vaak. De snelheid van noordzuid-wisseling bepaald de toonhoogte van de muziek die op het bandje staat. Cassettebandjes worden nauwelijks meer gebruikt, maar ook op eenbankpas zit een magnetisch strip. Hier staat natuurlijk geen geluid op, maar wel het nummer van je bankrekening. Leg uit waarom je nooit een magneet bij een bankpasje mag houden. 11 thuisopdracht Kies voor de opdracht uit één van de twee volgende opdrachten: -Bedenk een apparaat of ander ding dat gebruik maakt van een magneet. -Loop door het huis en verzamel zoveel mogelijk dingen waar magneten in zitten of die gebruik maken van magnetisme. Maak er een fotoreportage van! Kloen & Hazelaar, De Populier, okt

6 Benodigdheden les 6 een paar kompasjes voor de lesinleiding magneten, voor elke leerling één (uit memobord magneten pulken, of kastsluitingen) een paar sterkte magneten metalen voorwerpen van koper, messing, ijzer, roestvrij staal, aluminium, per twee leerlingen van elk één, in een ritszakje een doosje paperclips per twee leerlingen karton plakband (per twee leerlingen een rolletje) bekertje, per leerling één stukjes van een oud cassettebandje, of een oude videoband, per twee leerlingen een stukje Voor dit werkblad geldt een Creative Commons Naamsvermelding-Niet-commercieel-Gelijk delen 3.0 Nederland Licentie 6

OntdekZelf - magnetisme

OntdekZelf - magnetisme Werkwijze Alle OntdekZelf experimenten zijn bedoeld voor de leerling om zelf te ontdekken. Laat de leerling vanaf het begin werken met zijn materialen en ontdekken hoe hij tot een antwoord of een werkende

Nadere informatie

Geluid. 1 Wat zie gebeuren met het stipje van de laser? ... 2 Leg uit waardoor dat komt. ...

Geluid. 1 Wat zie gebeuren met het stipje van de laser? ... 2 Leg uit waardoor dat komt. ... Hiernaast is het dier te zien dat waarschijnlijk het allerhardste geluid maakt in de dierenwereld. Het is de Coqui, een boomkikker van Puerto Rico. Zijn roep bestaat uit twee korte toontjes. Hoewel hij

Nadere informatie

Haal de bliksem in huis!

Haal de bliksem in huis! Hiernaast zie je gravure van een bolbliksem, één van de vijf soorten bliksem die er zijn. Lange tijd dachten wetenschappers dat het een bestaan van de bolbliksem een fabeltje was maar tegenwoordig denkt

Nadere informatie

Drijven en zinken. Eerst gaan we het drijfvermogen testen van een paar voorwerpen:

Drijven en zinken. Eerst gaan we het drijfvermogen testen van een paar voorwerpen: Hiernaast zie je een ouderwets duikerspak. Om ervoor te zorgen dat de duiker niet gaat drijven, heeft hij een loden gewicht op zijn borst vastgeknoopt. De slang is voor de luchttoevoer. Op de wal stond

Nadere informatie

Ontdekdoos Magneten. voor groep 3 en 4. docentenhandleiding

Ontdekdoos Magneten. voor groep 3 en 4. docentenhandleiding Ontdekdoos Magneten voor groep 3 en 4 docentenhandleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Ontdekdoos Magneten Docentenhandleiding Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school en is

Nadere informatie

Thema 4 Techniek om je heen

Thema 4 Techniek om je heen Naut samenvatting groep 7 Mijn Malmberg Thema 4 Techniek om je heen Samenvatting Achtbanen Een achtbaan is een constructie: een bouwwerk waarbij de verschillende onderdelen een geheel vormen. Ook de manier

Nadere informatie

Magneet & kompas. Inlage

Magneet & kompas. Inlage Inlage Proef 1 De grote materialentest - Werkblad 1-1 Magneet (nr. 8 of nr. 9) - 1 Doosje met materialen (nr. 25) - Pen Welke materialen trekt de magneet aan en welke niet? Kijk eerst naar de materialen

Nadere informatie

Lichtbreking en weerkaatsing

Lichtbreking en weerkaatsing Vuurtorens danken hun naam aan de vuren die vroeger branden om schepen in de nacht te helpen hun weg te vinden. De Brandaris op Terschelling is de oudste vuurtoren in Nederland. Het was ook de eerste vuurtoren

Nadere informatie

Ontdekdoos Magneten. voor groep 1 en 2. docentenhandleiding

Ontdekdoos Magneten. voor groep 1 en 2. docentenhandleiding Ontdekdoos Magneten voor groep 1 en 2 docentenhandleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Ontdekdoos Magneten Docentenhandleiding Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school en is

Nadere informatie

Werkblad Naut Thema 4: Techniek om je heen. Waar is het van gemaakt, trek een lijn naar het goede materiaal. Hout. Staal

Werkblad Naut Thema 4: Techniek om je heen. Waar is het van gemaakt, trek een lijn naar het goede materiaal. Hout. Staal Werkblad Naut Thema 4: Techniek om je heen 4.1 Achtbanen Waar is het van gemaakt, trek een lijn naar het goede materiaal Hout Staal Zet een X, is het waar of niet waar? waar niet waar Een stoel is altijd

Nadere informatie

Handleiding Magnetisme

Handleiding Magnetisme Handleiding Magnetisme Informatie voor de leerkracht De naald van ons kompas wijst altijd naar het noorden. Dat komt omdat het ijzer van die magnetische naald reageert op de ijzeren kern van de aarde.

Nadere informatie

Energie. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Klas: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1

Energie. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Klas: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Energie Jouw werkbladen In de klas Naam: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Energie op aarde Energie, fossiele brandstoffen, groene

Nadere informatie

Kijk eens goed naar de trui.

Kijk eens goed naar de trui. Lees de uitleg over vezels en textiel. Kijk eens goed naar de trui. De trui is gemaakt van draadjes. Kijk eens goed naar de draadjes. De draadjes zijn gemaakt van dunne draadjes. Die dunne lange draadjes

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R DE WILLIE WORTEL QUIZZZ Gaat er bij jou ook een lampje branden? Dan heb je het goede antwoord op de vraag gegeven. Maak een knotsgekke elektroquiz. Daarvoor gaan jullie zelf de quizvragen en antwoorden

Nadere informatie

Nanotechnologie werkboekje graad 3 - zelfstandig experimenteel werk

Nanotechnologie werkboekje graad 3 - zelfstandig experimenteel werk Klas: Datum: Nanotechnologie werkboekje graad 3 - zelfstandig experimenteel werk De leerkracht overloopt kort alle opdrachten klassikaal. Leerlingen worden verdeeld in groepjes van 2-3 en voeren opdrachten

Nadere informatie

Windturbine. Bouwplan

Windturbine. Bouwplan Windturbine Bouwplan Bouwplan Om onderstaande windturbine te maken kun je de aanwijzingen volgen die op deze pagina s staan. Deze turbine wordt een Savonius windturbine genoemd. Natuurlijk kan je bij elke

Nadere informatie

Docentenhandleiding. het dagelijks leven. Ook worden de leerlingen gemotiveerd om na te denken wat ze aan het kompas zouden kunnen verbeteren.

Docentenhandleiding. het dagelijks leven. Ook worden de leerlingen gemotiveerd om na te denken wat ze aan het kompas zouden kunnen verbeteren. Docentenhandleiding Korte beschrijving van de opdracht: Bij deze opdracht gaan de leerlingen een kompas maken. Met simpele materialen wordt er een kompashuis en een magnetische naald gemaakt. Op school

Nadere informatie

DRAWDIO. Welk gereedschap heb je nodig? BBZZZ.. 1. Soldeerbout 2. Tang 3. Soldeerdraad. Een pen waarmee je muziek tekent!

DRAWDIO. Welk gereedschap heb je nodig? BBZZZ.. 1. Soldeerbout 2. Tang 3. Soldeerdraad. Een pen waarmee je muziek tekent! DRAWDIO Een pen waarmee je muziek tekent! Handleiding BBZZZ.. Maak je eigen Drawdio! Deze handleiding helpt je bij het maken van je eigen Drawdio. LET WEL OP! Een soldeerbout wordt heel heet! Vraag een

Nadere informatie

STAP 1 Bekijk de doebladen goed. Kijk vooral goed naar de tekeningen. Probeer nu al zoveel mogelijk te snappen van wat je allemaal gaat doen.

STAP 1 Bekijk de doebladen goed. Kijk vooral goed naar de tekeningen. Probeer nu al zoveel mogelijk te snappen van wat je allemaal gaat doen. doeblad WAT GA JE DOEN? Je gaat een elektrospel maken. Je leert hoe je elektrische verbindingen moet maken en hoe je een batterij en een fitting moet aansluiten. Het werkstuk mag je meenemen naar huis.

Nadere informatie

Toets Wetenschap en Techniek groep 8 SAM

Toets Wetenschap en Techniek groep 8 SAM Toets Wetenschap en Techniek groep 8 SAM Magnetisme 1. magneten trekken de volgende stoffen aan (zet een cirkel om de goede antwoorden): A. hout B. ijzer C. plastic D.kurk E.staal F. koper G. porselein

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Korte beschrijving van de opdracht: De doelstellingen van deze opdracht:

Docentenhandleiding. Korte beschrijving van de opdracht: De doelstellingen van deze opdracht: Docentenhandleiding Korte beschrijving van de opdracht: Bij deze opdracht gaan de leerlingen zelf een zonnewijzer maken. Dat is een klok die door zonlicht (schaduw) aangeeft hoe laat het ongeveer is. Er

Nadere informatie

Vragenlijst MAGNETISME. Universiteit Twente Faculteit Gedragswetenschappen

Vragenlijst MAGNETISME. Universiteit Twente Faculteit Gedragswetenschappen Vragenlijst MAGETSME Universiteit Twente Faculteit Gedragswetenschappen Antwoordeninstructie Je hebt een heel lesuur om de vragen te beantwoorden. Er zijn in totaal 19 vragen, waarvan 5 open vragen en

Nadere informatie

Groep 7 - Les 1 Stroom in huis

Groep 7 - Les 1 Stroom in huis Leerkrachtinformatie Groep 7 - Les Stroom in huis Lesduur: 45 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen ontdekken en beschrijven de werking van een stekker en stopcontact. De leerlingen kunnen het gebruik

Nadere informatie

Wijzer Techniekkit Besturing

Wijzer Techniekkit Besturing 1. Inhoud Techniekkit Besturing De Techniekkit besturing is te bestellen bij Opitec (www.opitec.nl) onder het bestelnummer 905.056. Onderdeel Aantal Eigenschappen Batterij 1 4,5 V Minizoemer 1 Rood ledje

Nadere informatie

Moederbord iphone 6 Reparatie handleiding

Moederbord iphone 6 Reparatie handleiding 1. De iphone moet uit staan als u hem uit elkaar haalt. Verwijder als eerste de twee 3,6 mm. schroeven naast de Lightning connector. 2. Druk een zuignap net boven de home button op het scherm. 3. Zorg

Nadere informatie

4VMBO H5 LES.notebook January 27, Geluid. BINAStabellen: 6, 7, 8, 27, 28, 29 en 30. Luidspreker. Drukverschillen

4VMBO H5 LES.notebook January 27, Geluid. BINAStabellen: 6, 7, 8, 27, 28, 29 en 30. Luidspreker. Drukverschillen Geluid BINAStabellen: 6, 7, 8, 27, 28, 29 en 30 Luidspreker Drukverschillen Snaar Snaar Snaar Snaar Snaar Snaar Snaar Snaar Oor Trommelvlies met daarachter hamer aambeeld, stijgbeugel trilhaartjes met

Nadere informatie

Spijkermotor. Dit moet hem worden:

Spijkermotor. Dit moet hem worden: Spijkermotor Dit moet hem worden: Dit heb je nodig: materialen blok hout (15 bij 15 bij 1,8 cm) twee hoekijzers 18 m koperdraad (gelakt, 0,5) 4 spijkers (65 mm) 1 spijkers (90 mm) 2 spijkers (80 mm) 6

Nadere informatie

staat waar iedereen uit de klas woont

staat waar iedereen uit de klas woont Wonen GROEP 5-6 45 70 minuten 1, 42 en 50 De leerling: weet wie Christoffel Columbus is kan op een kaart van Nederland zijn woonplaats aanwijzen leert met een kompas te werken kent vier verschillende windrichtingen

Nadere informatie

Onzichtbaar licht. 1 Kun je al iets vertellen over infrarood? ... ... 2 Kun je al iets vertellen over ultraviolet? ... ...

Onzichtbaar licht. 1 Kun je al iets vertellen over infrarood? ... ... 2 Kun je al iets vertellen over ultraviolet? ... ... Hiernaast zijn twee foto s te zien van de zelfde boterbloem. De linker is een gewone foto. Alleen het zichtbare licht is te zien. De rechter foto is gemaakt met alleen het ultraviolet licht. Waarschijnlijk

Nadere informatie

Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit

Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit Energie 5 en 6 2 Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit Doelen Begrippen Materialen De leerlingen: begrijpen hoe elektriciteit en stroom ontstaan, als een brandstof wordt

Nadere informatie

Voorspellen en tekst lezen

Voorspellen en tekst lezen Voorspellen en tekst lezen 1. Lees de uitleg. Als je gaat lezen, doe je eerst een voorspelling. Waar zou de tekst over gaan? Kijk eerst goed hoe de tekst eruitziet. Want je kunt aan de buitenkant van de

Nadere informatie

Werkbladen In de klas. Energie. Naam. onderbouw havo/vwo School. Klas

Werkbladen In de klas. Energie. Naam. onderbouw havo/vwo School. Klas Werkbladen In de klas Energie Naam onderbouw havo/vwo School Klas Energie op aarde Energie, fossiele brandstoffen, groene stroom en duurzaamheid. Je hoort er vast wel eens iets over. Maar wat betekent

Nadere informatie

Magnetische velden groep 7-8

Magnetische velden groep 7-8 Magnetische velden groep 7-8 Zonder magnetisch veld zouden we niet op aarde kunnen leven. Zonnewinden zouden de atmosfeer rond de aarde laten verdwijnen en schadelijke straling zou het leven op aarde vernietigen.

Nadere informatie

Moederbord iphone 6 Plus Reparatie handleiding

Moederbord iphone 6 Plus Reparatie handleiding 1. De iphone moet uit staan als u hem uit elkaar haalt. Verwijder als eerste de twee 3,6 mm. schroeven naast de Lightning connector. 2. Druk een zuignap net boven de home button op het scherm. 3. Zorg

Nadere informatie

SUPER-MAGNETEN-SET D108993#1

SUPER-MAGNETEN-SET D108993#1 101.072 SUPER-MAGNETEN-SET 1 D1: Magnetische en niet-magnetische experimenten Informatie Alleen metaal kan worden aangetrokken door magneten. Sommige granen zijn verstevigd met ijzer en kunnen dus worden

Nadere informatie

Stevin vwo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 7 Elektromagnetisme (12-12-2012) Pagina 1 van 12

Stevin vwo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 7 Elektromagnetisme (12-12-2012) Pagina 1 van 12 Stevin vwo deel 2 Uitwerkingen hoofdstuk 7 Elektromagnetisme (12-12-2012) Pagina 1 van 12 Opgaven 7.1 Magneten en elektromagneten 1 a Ongelijke polen trekken elkaar aan. De noordpool van een kompas wordt

Nadere informatie

Laat de kinderen ook opzoeken in een woordenboek en/of spreekwoorden boek

Laat de kinderen ook opzoeken in een woordenboek en/of spreekwoorden boek Voorbereiding: Materialen verzamelen Voor de les alles al klaarzetten. De tafels in groepjes van vier zetten zodat je elk proefje eventueel twee keer kan klaar leggen. De werkbladen kopiëren De opdrachtvellen

Nadere informatie

Spijkermotor. Het maken van de stator

Spijkermotor. Het maken van de stator 1 Spijkermotor Het maken van de stator Materialen: 2 spijkers 5x120mm; Wikkeldraad van 0,5 mm doorsnede; Tape Gereedschap: Maatlat Potlood Hamer Mes Kniptang. Werkwijze: Buigen van de spijkers: Pak 2 spijkers

Nadere informatie

Handleiding Leskist De magneten van Professor Pooltjes. Groep 4, 5, 6 MILIEU EDUCATIE CENTRUM GEMEENTE RENKUM

Handleiding Leskist De magneten van Professor Pooltjes. Groep 4, 5, 6 MILIEU EDUCATIE CENTRUM GEMEENTE RENKUM Handleiding Leskist De magneten van Professor Pooltjes Groep 4, 5, 6 MILIEU EDUCATIE CENTRUM GEMEENTE RENKUM COLOFON Juli 2010 Milieu Educatie Centrum Gemeente Renkum Postbus 9100 6860 HA Oosterbeek Ontwikkeld

Nadere informatie

Non-ferrometalen. constructiematerialen. ferrometalen

Non-ferrometalen. constructiematerialen. ferrometalen 1. Situering constructiematerialen Metalen Verbindingen Niet-metalen non-ferrometalen ferrometalen 2. Hoofdkenmerken Þ non-ferrometalen zijn... Ze worden in zowel zuivere vorm als in legeringen gebruikt.

Nadere informatie

Waardoor vliegt een vliegtuig?

Waardoor vliegt een vliegtuig? Hiernaast zie je de Gossamer Albatross. Dit vliegtuig wordt met spierkracht (fietsen) aangedreven. De vleugels zijn bespannen met doorzichtig plastic. Het vliegtuig is ontwikkeld door NASA, de Amerikaanse

Nadere informatie

Handleiding workshop Spookhuis bouwen Spanning & Sensatie 20 november 2015

Handleiding workshop Spookhuis bouwen Spanning & Sensatie 20 november 2015 Handleiding workshop Spookhuis bouwen Spanning & Sensatie 20 november 2015 Foto: Maarten Takens Het is donker. Voorzichtig betreedt je het spookhuis. Een krakende vloer, piepende deuren en vreemde geuren

Nadere informatie

Les ontwerpend leren Sterker dan sterk!

Les ontwerpend leren Sterker dan sterk! Les ontwerpend leren Sterker dan sterk! Handleiding voor de leerkracht Link naar de digibordles en de werkbladen: c3.nl/ontdekchemie/lessen/sterker-dan-sterk Kinderen maken in deze les kennis met het onderzoek

Nadere informatie

4 Gedrag. 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? 4.1 Opdrachten 1-24. 4.2 Opdrachten 1-20. 4.

4 Gedrag. 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? 4.1 Opdrachten 1-24. 4.2 Opdrachten 1-20. 4. 4 Gedrag DO-IT Datum 4.2 Aapt een aap echt na? 4.4 Hoe leven dieren samen in een groep? PARAGRAFEN Datum 4.1 Opdrachten 1-24 4.2 Opdrachten 1-20 4.3 Opdrachten 1-16 4.4 Opdrachten 1-16 Samenvatten Test

Nadere informatie

Chemische reacties. 1 Hoeveel verschillende stoffen zijn er denk je? Zijn het er rond de tien, rond de duizend of zelfs meer? ...

Chemische reacties. 1 Hoeveel verschillende stoffen zijn er denk je? Zijn het er rond de tien, rond de duizend of zelfs meer? ... Hiernaast is de lancering van de eerste spaceshuttle te zien (in 1981). Bij de lancering krijgt de raketmotor van de spaceshuttle zijn brandstof uit de enorme tank waarop de spaceshuttle is gemonteerd.

Nadere informatie

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 1: WATER VERZAMELEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan

Nadere informatie

Tekst. Tekst. Accu iphone 5S Reparatie handleiding. De iphone moet uit staan als u hem uit elkaar haalt.

Tekst. Tekst. Accu iphone 5S Reparatie handleiding. De iphone moet uit staan als u hem uit elkaar haalt. 1. De iphone moet uit staan als u hem uit elkaar haalt. Verwijder als eerste de twee 2,0 mm. schroeven naast de lichtsensor. 2. Druk een zuignap net boven de home button op het scherm. 3. Zorg ervoor dat

Nadere informatie

een eigen lamp op veel manieren*

een eigen lamp op veel manieren* let op: al het klooien is op eigen risico! ;) Lekker samen klooien! Klooikoffer voor ouders & kinderen die samen aan de slag willen een eigen lamp op veel manieren* klooikoffer #1: de striptang! * bijvoorbeeld

Nadere informatie

1 Je moet weten welke stand een staafmagneet inneemt, als je hem zó ophangt dat hij vrij kan draaien. [P1, T1]

1 Je moet weten welke stand een staafmagneet inneemt, als je hem zó ophangt dat hij vrij kan draaien. [P1, T1] LEERDOELEN 1 Je moet weten welke stand een staafmagneet inneemt, als je hem zó ophangt dat hij vrij kan draaien. [P1, T1] 2 Je moet de noord- en zuidpool van een staafmagneet kunnen bepalen. [P1, T1] 3

Nadere informatie

lesbrieven water verzamelen avonturenpakket de uitvinders en de verdronken rivier leerlingen werkblad Lesbrief 1:

lesbrieven water verzamelen avonturenpakket de uitvinders en de verdronken rivier leerlingen werkblad Lesbrief 1: lesbrieven leerlingen werkblad Lesbrief 1: water verzamelen Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan

Nadere informatie

lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: avonturenpakket de uitvinders en het

lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: avonturenpakket de uitvinders en het lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: GELUIDSGOLVEN avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 geluidsgolven Geluid Proef 1 Geluid door je vingers en

Nadere informatie

BOUW JE EIGEN WEERSTATION

BOUW JE EIGEN WEERSTATION BOUW JE EIGEN WEERSTATION Als je wilt weten wat voor weer het is, dan moet je de verschillende weerselementen kunnen meten. Met enkele heel gewone dingen kan je jouw eigen weerstation bouwen. De thermometer

Nadere informatie

Elektriciteit. Inlage

Elektriciteit. Inlage Elektriciteit Inlage Proef 1 Batterijen - Werkblad 1 - Potlood - Verschillende batterijen Bekijk de verschillende batterijen. Maak nu je werkblad. Proef 2 Brandend lampje - 1 Lampje (nr. 14) - Hittedraad

Nadere informatie

INHOUD LEERDOELEN W4 21. HERHAALSTOF H1 Nieuwe begrippen 22 H2 Magneten 24 H3 Velden en veldlijnen 26

INHOUD LEERDOELEN W4 21. HERHAALSTOF H1 Nieuwe begrippen 22 H2 Magneten 24 H3 Velden en veldlijnen 26 INHOUD BASISSTOF T1 Magneten 8 W1 10 T2 Het magnetisch veld 11 W2 12 T3 Magnetisme en elektrische stromen 14 W3 16 T4 Toepassingen van elektromagneten 18 W4 21 HERHAALSTOF H1 Nieuwe begrippen 22 H2 Magneten

Nadere informatie

Het weer. Expertgroep 5 : Donder en bliksem. Naam leerling:... Leden expertgroep:..

Het weer. Expertgroep 5 : Donder en bliksem. Naam leerling:... Leden expertgroep:.. Naam leerling:...... Leden expertgroep:.. De voorbereiding Iedereen heeft het wel eens meegemaakt: onweer! Sommige kinderen vinden het eng en zien het liever niet, anderen vinden het juist spannend en

Nadere informatie

les 5.8 A - inbraakalarm of spiegelverlichting lampje en/of zoemer fitting schroevendraaier schaar

les 5.8 A - inbraakalarm of spiegelverlichting lampje en/of zoemer fitting schroevendraaier schaar stroomkring A inbraakalarm of spiegelverlichting dik karton A3 aluminiumfolie batterij van 4,5 volt drie draden lampje en/of zoemer fitting schroevendraaier schaar liniaal plakband twee paperclips Voor

Nadere informatie

Competentie: Leergebied: Zuid Nederland. Toepassen

Competentie: Leergebied: Zuid Nederland. Toepassen Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Toepassen Aardrijkskunde Nederland is vol met rivieren. Om de rivier te kunnen oversteken bouwt men bruggen. Dan hoef je niet op

Nadere informatie

Elektriciteit! Om van te bibberen! Of niet? Klas: Namen: Elektriciteit Om van te bibberen! Of niet? Stephanie Vermeulen (2 BALO WPL) 1

Elektriciteit! Om van te bibberen! Of niet? Klas: Namen: Elektriciteit Om van te bibberen! Of niet? Stephanie Vermeulen (2 BALO WPL) 1 Elektriciteit! Om van te bibberen! Of niet? Klas: Namen: 5... Elektriciteit Om van te bibberen! Of niet? Stephanie Vermeulen (2 BALO WPL) 1 1. Taakverdeling! Iedereen in de groep krijgt een taak! Wie doet

Nadere informatie

Practicum magneten. Naam: Klas:

Practicum magneten. Naam: Klas: Naam: Klas: Practicum magneten Benodigdheden 2 staafmagneten, kompasje, grote spijker, twee kleine spijkertjes, figuurzaagje, rode en blauwe stickertjes, kunststof plaat, ijzervijlsel in een strooipotje,

Nadere informatie

De startmotor. Student booklet

De startmotor. Student booklet De startmotor Student booklet De startmotor - INDEX - 2006-04-10-14:04 De startmotor De startmotor is een elektrische motor, en bij een elektrische motor draait het allemaal om magneten en magnetisme:

Nadere informatie

MAGNETISCHE EXPERIMENTEN

MAGNETISCHE EXPERIMENTEN 1 MAGNETISCHE EXPERIMENTEN INLEIDING Hallo! Wij zijn professor Mike en professor Molly. Wij willen samen met jou de wondere wereld van magneten verkennen. We laten je van alles ontdekken over de kracht

Nadere informatie

Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 10 Elektromagnetisme ( ) Pagina 1 van 9

Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 10 Elektromagnetisme ( ) Pagina 1 van 9 Stevin vwo Antwoorden hoofdstuk 10 Elektromagnetisme (2016-05-22) Pagina 1 van 9 Als je een ander antwoord vindt, zijn er minstens twee mogelijkheden: óf dit antwoord is fout, óf jouw antwoord is fout.

Nadere informatie

Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi.

Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi. Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi. Hoe ziet de woonkamer in jouw huis eruit? Hebben jullie behang met bloemen, zijn de muren in een mooie kleur geverfd of hebben jullie

Nadere informatie

Hallo ik ben TECH. Wij gaan samen in het technieklokaal een elektrospel maken. We moeten ons eerst goed voorbereiden op school.

Hallo ik ben TECH. Wij gaan samen in het technieklokaal een elektrospel maken. We moeten ons eerst goed voorbereiden op school. Hallo ik ben TECH. Wij gaan samen in het technieklokaal een elektrospel maken. We moeten ons eerst goed voorbereiden op school. Dat gaan we samen doen. Ik hoop dat je veel plezier beleeft aan deze opdracht!

Nadere informatie

Practicum les 1: kunststof en rubber voorwerpen onderzoeken

Practicum les 1: kunststof en rubber voorwerpen onderzoeken Practicum les 1: kunststof en rubber voorwerpen onderzoeken Docenteninstructie In deze proef onderzoeken leerlingen hoe zij kunnen vaststellen of een voorwerp een elastomeer, een thermoplast of een thermoharder

Nadere informatie

Practicumverslag. Persoonlijke informatie. Voornamen en namen van de deelnemers : Voornamen en namen van de lesgevers : School:

Practicumverslag. Persoonlijke informatie. Voornamen en namen van de deelnemers : Voornamen en namen van de lesgevers : School: Practicumverslag Dit document dient digitaal ingediend te worden ten laatste op 18/11/2016. Gelieve dit document niet met de hand in te vullen, maar op een computer. De grootte van de invulvelden zijn

Nadere informatie

STERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING

STERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING STERREN DANSEN OP DE MUUR Als je op een onbewolkte avond naar de hemel kijkt zie je overal sterren. Net zoals je soms in wolken gekke figuren kunt ontdekken, kun je dat in sterren ook. Door lijnen te trekken

Nadere informatie

Leerlingexperimenten MAGNETISME. Handleiding. www.ntl.at

Leerlingexperimenten MAGNETISME. Handleiding. www.ntl.at & Leerlingexperimenten Handleiding MAGNETISME www.ntl.at INDEX MAGNETISME 1. INTERACTIE TUSSEN MAGNETEN MAS 1.1 MAS 1.2 MAS 1.3 MAS 1.4 Magneten en magneetpolen Interactie tussen magneetpolen Magnetische

Nadere informatie

E3 H3 Elektromagneten. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

E3 H3 Elektromagneten. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Its Academy Laatst gewijzigd Licentie Webadres 08 May 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/51306 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van

Nadere informatie

Schuifmaat zelf maken

Schuifmaat zelf maken Index Blz. 1 Blz. 2 Blz. 3 Blz. 4 Doel, materiaal en hulpmiddelen Stap 2 t/m 5 Stap 6 t/m 8 Stap 9, KLAAR! Aanwijzingen bij het gebruik van dit bestand. In dit bestand wordt veel met knoppen gewerkt die

Nadere informatie

Home button sheet holder ipad 3 Reparatie handleiding

Home button sheet holder ipad 3 Reparatie handleiding 1. In de volgende stappen wordt de ipad open gemaakt met behulp van een zogenaamde iopener. Deze iopener moet eerst verwarmd worden in de magnetron. Maak de iopener overigens niet te warm, anders kan deze

Nadere informatie

Inhoudsopgave. In dit bestand wordt veel met knoppen gewerkt die aangeklikt kunnen worden.

Inhoudsopgave. In dit bestand wordt veel met knoppen gewerkt die aangeklikt kunnen worden. Inhoudsopgave Blz. 1 Zachtsolderen Metaalsoorten Lijmen? Zelf solderen Regelmatig 20-vlak Blz. 2 Vertinnen Boutpunt Vloeimiddel Infrarood print Blz. 3 Elektronica Harskernsoldeer Soldeerstation Blz. 4

Nadere informatie

Domein: Leergebied: West Nederland. Besturing

Domein: Leergebied: West Nederland. Besturing Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: West Nederland Besturing Ontwerpen Natuur Toepassen Reflectie Veel mensen hebben een huisdier. In Nederland zijn er in totaal 1,76 miljoen honden en 3,3 miljoen

Nadere informatie

15-1. Opdracht. Buis buigen

15-1. Opdracht. Buis buigen Opdracht Soorten leidingen In de boxen zie je allerlei leidingen lopen. Bijvoorbeeld tussen de radiator en de cv-ketel. Ook de kraan op de wastafel is aangesloten op de waterleiding. Als je de verschillende

Nadere informatie

Natraject Toelichting voor de leerkracht Een Talentkrachtige les

Natraject Toelichting voor de leerkracht Een Talentkrachtige les Natraject Toelichting voor de leerkracht Ter afsluiting van het bezoek aan de Magneet zijn er twee lessen waaruit gekozen kan worden: Een korte les van 1 uur of een lesmiddag van 2 uur. Een Talentkrachtige

Nadere informatie

Accu ipod Nano 4G Installatie handleiding

Accu ipod Nano 4G Installatie handleiding 1. Steek een openingstool tussen de behuizing en de rand. Maak de vastgelijmde bovenkant vervolgens los van de displayhouder. 2. De hold-schakelaar is nu los en kan vallen. Let op dat u deze niet kwijt

Nadere informatie

Naut. Natuur en techniek WERKBOEK

Naut. Natuur en techniek WERKBOEK 7 Naut Natuur en techniek WERKBOEK 7 Naut Natuur en techniek THEMA 4 WERKBOEK Leerlijnen: Ruud Emous Auteurs: Rianne van Boxtel, Erik Horn Eindredacteur: Marijke van Ooijen Verhalen: Sjoerd en Margje

Nadere informatie

Kleur en kleurstoffen...

Kleur en kleurstoffen... Hiernaast zie je een afbeelding van de Dagpauwoog. Het is een in Nederland veel voorkomende dagvlinder waarvan de rupsen vooral op brandnetels leven. De ronde vlekken op de vleugels lijken op grote ogen

Nadere informatie

17-1. Opdracht. Leidingen koppelen - soldeerverbinding

17-1. Opdracht. Leidingen koppelen - soldeerverbinding Opdracht Verbinden van buizen Er zijn verschillende manieren om buizen te verbinden. Bijvoorbeeld met een schroefkoppeling of met een knelkoppeling. Je kunt koperen buizen ook aan elkaar solderen. Dit

Nadere informatie

LCD scherm ipad 2 Installatie handleiding

LCD scherm ipad 2 Installatie handleiding 1. In de volgende stappen wordt de ipad open gemaakt met behulp van een zogenaamde iopener. Deze iopener moet eerst verwarmd worden in de magnetron. Maak de iopener overigens niet te warm, anders kan deze

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R WELKOM! Een bezoeker die een science center binnenkomt, moet gelijk in de stemming komen om van alles te ontdekken. Dat kan doordat er iets verrassends gebeurt. Daar gaan jullie op een heel speciale manier

Nadere informatie

van Mars is nagemaakt

van Mars is nagemaakt Reis naar Mars GROEP 3-4 23 25 & 20 minuten, verdeeld over 2 lessen 1, 5 en 8 De leerling weet: dat er ijzer in de grond van de planeet Mars zit dat roest een reactie is van ijzer en zuurstof (in de aanwezigheid

Nadere informatie

Naut. Natuur en techniek HANDLEIDING THEMA 4 LES 3

Naut. Natuur en techniek HANDLEIDING THEMA 4 LES 3 Naut Natuur en techniek HANDLEIDING THEMA 4 LES 3 7 Thema 4 Techniek om je heen thema 4 Techniek om je heen les 1 les 2 les 3 les 4 72 2 VOORAF Houd het boek nog even dicht. Vraag: wat is een echt spannende

Nadere informatie

lesbrieven De ontdekking avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 3: Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart

lesbrieven De ontdekking avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 3: Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart lesbrieven leerlingenbestand Lesbrief 3: De ontdekking Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart Opdracht 1: Horizonverfraaiing Verhaal deel 2: De ontdekking Opdracht 2: Laat maar draaien Opdracht 3: Steentjes

Nadere informatie

Kernvraag: Hoeveel licht valt erdoor?

Kernvraag: Hoeveel licht valt erdoor? Kernvraag: Hoeveel licht valt erdoor? Naam leerling: Groep: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Zonnebril wedstrijd De zon kan s zomers heel intens schijnen. Zonnebrillen beschermen je ogen tegen te

Nadere informatie

Zoek de. 10 verschillen

Zoek de. 10 verschillen oek de 10 verschillen 4 Wecycle-woordzoeker Kun jij alle woorden vinden in deze Wecycle-woordzoeker? De woorden staan van links naar rechts, van boven naar benden, schuin en van achter naar voren. Streep

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R EEN ADEMBENEMEND INSTRUMENT Een liedje fluiten is niet zo makkelijk. Je lippen en je tong moet je in allerlei bochten wringen. Met een muziekinstrument gaat het al een stukje makkelijker. Even blazen en

Nadere informatie

3.3 Les 3: Het opstellen van een hypothese

3.3 Les 3: Het opstellen van een hypothese 3.3 Les 3: Het opstellen van een hypothese Doel: Lesinhoud De leerlingen formuleren hypotheses die beginnen met ik denk dat. De leerlingen weten dat ze bij een onderzoek ook het tegenovergestelde onderzoeken

Nadere informatie

Magnetisme - magnetostatica

Magnetisme - magnetostatica Hoofdstuk 6. Magnetisme - magnetostatica 1 Algemene inleiding 1.1 Inleiding. Magnetostatica is de leer van de magneten in rust. Het moet niet verward worden met gravitatie, noch met elektrostatica. Gravitatiewerking:

Nadere informatie

Werkstuk elektriciteit Mees Kleefmann Groep 7a Oktober 2010. Elektriciteit

Werkstuk elektriciteit Mees Kleefmann Groep 7a Oktober 2010. Elektriciteit Werkstuk elektriciteit Mees Kleefmann Groep 7a Oktober 2010 Elektriciteit Inhoudsopgave 1 - Wat is elektriciteit? 2 - Statische elektriciteit 3 - Stromende elektriciteit maken met een dynamo 4 - Elektriciteit

Nadere informatie

Opdracht 1 Werkblad Tekenen met Tape. Opdracht 2 Werkblad Make your own Mondriaan. Opdracht 3 Werkblad Hands in tape

Opdracht 1 Werkblad Tekenen met Tape. Opdracht 2 Werkblad Make your own Mondriaan. Opdracht 3 Werkblad Hands in tape Opdracht 1 Werkblad Tekenen met Tape Opdracht 2 Werkblad Make your own Mondriaan Opdracht 3 Werkblad Hands in tape Opdracht 4 Werkblad Duct tape portmo TAPE UR DAY Werkblad Tape Wall Painting Werkblad

Nadere informatie

N 200.664 Elektromotor met permanente magneet

N 200.664 Elektromotor met permanente magneet Elektromotor met permanente magneet Naam: Groep/klas: Inhoud: enodigd gereedschap: 1 triplex 200 x 70 x 10 mm potlood, liniaal, passer 1 triplex 190 / 20 x 10 mm,, 2 x boormachine 1 latje 150 x 10 x 5

Nadere informatie

Repetitie magnetisme voor 3HAVO (opgavenblad met waar/niet waar vragen)

Repetitie magnetisme voor 3HAVO (opgavenblad met waar/niet waar vragen) Repetitie magnetisme voor 3HAVO (opgavenblad met waar/niet waar vragen) Ga na of de onderstaande beweringen waar of niet waar zijn (invullen op antwoordblad). 1) De krachtwerking van een magneet is bij

Nadere informatie

1 TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE - EXPERIMENTEERKOFFER. Uitleennummer in de school: Uitleennummer bij BOBOT:

1 TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE - EXPERIMENTEERKOFFER. Uitleennummer in de school: Uitleennummer bij BOBOT: 1 Experimenteerkoffer : MAGNETEN Uitleennummer in de school: Uitleennummer bij BOBOT: Ontwikkelingsdoelen OD Ned: 1.2/ 1.4/ 2.4/ 2.5/ 2.6/ 2.8/ 2.9/ 3.1/ 3.2/5.2/5.3 WO: 1.6/ 2.1/ 2.5/3.3/ 3.9/ 5.4/ LP:

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde/scheikunde 1 vmbo gl/tl II

Eindexamen natuurkunde/scheikunde 1 vmbo gl/tl II Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt één punt toegekend. Drijvende vijverbol? 1 maximumscore 1 Om het volume te kunnen meten, moet de bol helemaal onder water zitten. Opmerking

Nadere informatie

Stoffen en Reacties 2

Stoffen en Reacties 2 Stoffen en Reacties 2 Practicum Metalen Naam student 1. Naam student2..... Pagina 2 van 13 Inleiding Reageert metaal met zuurstof? Sinds de mensheid metalen kent worden ze voor allerlei toepassingen gebruikt

Nadere informatie

Tijd. 10 min. 55 minuten

Tijd. 10 min. 55 minuten Tijd GROEP 5-6 50 55 minuten 1, 23, 32, 44, 45 en 51 De leerling: weet hoe dag en nacht ontstaan weet dat de tijd niet overal op de wereld hetzelfde is weet met welke instrumenten je tijd kunt meten kent

Nadere informatie

Moederbord iphone 5S Reparatie handleiding

Moederbord iphone 5S Reparatie handleiding 1. De iphone moet uit staan als u hem uit elkaar haalt. Verwijder als eerste de twee 2,0 mm. schroeven naast de lichtsensor. 2. Druk een zuignap net boven de home button op het scherm. 3. Zorg ervoor dat

Nadere informatie