(Concept) Programmabegroting meerjarenraming

Transcriptie

1 (Concept) Programmabegroting en meerjarenraming

2 Colofon Delft, november 2014 Samenstelling Hoogheemraadschap van Delfland Hoogheemraadschap van Delfland Phoenixstraat 32 Postbus DB DELFT tel:

3 Delfland in kengetallen Omschrijving Aantal/eenheid 2013 Aantal/eenheid 2014 Aantal/eenheid Oppervlakte van het gebied van Delfland 406 km2 406 km2 406 km2 Aantal inwoners 1,2 miljoen 1,2 miljoen 1,2 miljoen Aantal gemeenten (gedeeltelijk) binnen Delfland Aantal huishoudens Omschrijving Oorspronkelijke begroting 2013 Oorspronkelijke 2014 Exploitatiekosten Exploitatie opbrengsten Exploitatieresultaat Investeringsvolume Leningenportefeuille (langlopend) Watergangen in beheer kilometer kilometer kilometer Primaire watergangen kilometer kilometer kilometer Secundaire watergangen kilometer kilometer kilometer Polderwater kilometer kilometer kilometer Boezemwater 617 kilometer 617 kilometer 617 kilometer Oppervlakte boezem 778 ha 778 ha 778 ha Areaal natuurvriendelijke oevers 19 ha 26 ha 30 ha Areaal vispaaiplaatsen 2 ha 6 ha 10 ha Aantal vispassages Aantal boezemgemalen Aantal inlaatgemalen Aantal circulatiegemalen Aantal poldergemalen Aantal mobiele pompen permanent geplaatst Aantal sluizen Aantal stuwen Aantal windmolens Aantal oppervlaktewater zuivering Aantal polders Aantal peilvakken Lengte primaire waterkering 54 kilometer 54 kilometer 55 kilometer Lengte regionale waterkering 420 kilometer 400 kilometer 397 kilometer Lengte overige keringen 269 kilometer 273 kilometer 272 kilometer Aantal afvalwaterzuiveringsinstallaties Aantal rioolpersgemalen Aantal riooloverstorten Geproduceerd biogas in miljoen m3 9,5 9,5 10,5 Aantal slibvergistingsinstallaties Lengte rioolpersleidingen 165 kilometer 165 kilometer 165 kilometer 3

4 4

5 Inhoud 1 Samenvatting Hoofdpunten Financiële analyse op hoofdlijnen Programma s Programma Schoon water Programma Voldoende water Programma Stevige dijken Programma Gezuiverd afvalwater Programma Instrumenten Programma Organisatie Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Paragrafen Ontwikkelingen Uitgangspunten en normen Financiering Bestemmingsreserves en voorzieningen Weerstandsvermogen Waterschapsbelastingen Verbonden partijen EMU-saldo Financiële overzichten Tabel kosten en opbrengsten Voorgenomen investeringen Overzicht programma s naar taken Meerjarige balans Lijst van begrippen en afkortingen

6 6

7 1 Samenvatting 1.1 Hoofdpunten Op 10 juli 2014 heeft de verenigde vergadering de Kadernota vastgesteld. De programmabegroting en de meerjarenraming zijn een verdere uitwerking van de Kadernota. In de trends en ontwikkelingen zijn de belangrijkste ontwikkelingen per programma opgenomen. In de afzonderlijke programma s zijn de doelen, resultaten, prestatie indicatoren en de financiën verder uitgewerkt In de financiële analyse op hoofdlijnen worden de afwijkingen en bijstellingen ten opzichte van de Kadernota toegelicht. Trends en ontwikkelingen Programma Schoon Water Chemische waterkwaliteit In wordt verder gewerkt aan het verbeteren van de waterkwaliteit door een combinatie van afspraken met de samenwerkingspartners (gemeenten, glastuinbouw- en andere organisaties), het uitoefenen van toezicht en handhaving en communicatie. Daarnaast zal indien sprake is van een aantoonbaar positief effect op de waterkwaliteit worden doorgegaan met de in 2014 gestarte pilot van het doorspoelen van het watersysteem. Op basis van de eerste positieve signalen over de pilot en voor het voorkomen van onnodige vertraging is in deze begroting in het programma Voldoende Water (programmalijn Regulier beheer polders en boezem) vooralsnog een budget opgenomen voor de kosten van het doorspoelen. Op basis van de inzichten over de effectiviteit, de risico s en de kosten van het kwaliteitsbaggeren op de waterkwaliteit wordt eind 2014 ook een besluit genomen over het continueren van het kwaliteitsbaggeren. Als het kwaliteitsbaggeren in aanvulling op de reguliere baggercyclus effectief op de waterkwaliteit is, wordt het kwaliteitsbaggeren indien mogelijk gecombineerd met het regulier onderhoud. Samen met de land- en tuinbouwsector, de gemeenten en het Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard wordt gewerkt aan het reduceren van emissies van nutriënten en bestrijdingsmiddelen. Dit gebeurt door de uitvoering van maatregelen uit het Afsprakenkader Westland/Oostland, samen op weg naar de emissieloze kas Op basis van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer en het project Kringloopmaatwerk Midden- Delfland en Oostland wordt samen met de melkveehouderijsector gestart met de uitvoering van de maatregelen ter verbetering van de waterkwaliteit. Voor is het streven om tenminste drie maatregelen uit te voeren. Het toezicht op het naleven van regelgeving en gemaakte afspraken gebeurt door een combinatie van de volgende activiteiten: regulier toezicht, gebiedssurveillance, intensieve aanpak top 10 bedrijven/activiteiten, gebiedsgerichte monitoring en handhaving, analyse van registratieverplichtingen en risicogestuurde bedrijfscontroles. Door middel van communicatie en educatie wordt gewerkt aan de bewustwording bij ingelanden en gebiedspartners van de eigen verantwoordelijkheid voor het beschermen en het verbeteren van de waterkwaliteit in ons gebied. Ecologische waterkwaliteit Het jaar is voor de realisatie van de ecologische voorzieningen (natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen) een scharnierjaar. Aan de ene kant wordt in de opgave uit het eerste Stroomgebiedsbeheerplan afgerond. Delfland heeft dan eind alle KRW resultaatverplichte maatregelen waarvoor zij verantwoordelijk is, gerealiseerd. Voor betreft dit dan nog de realisatie van 6,5 hectare natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen. Daarnaast worden de eerste maatregelen genomen in het kader van het tweede Stroomgebiedsbeheerplan ( ). Voor deze nieuwe planperiode dient aanvullend 32 hectare aan ecologische voorzieningen (natte ecologische zones) te worden gerealiseerd. Deze 7

8 aanleg betreft gedeeltelijk aanleg en gedeeltelijk ecologisch geoptimaliseerd onderhoud. Op basis van de bestaande gebiedskansen kan in 1,2 hectare van deze opgave worden gerealiseerd. Voor het optimaliseren van het beheer en onderhoud vindt in een inventarisatie en een gebiedsverkenning plaats. Vismigratie In het Waterbeheerplan (WBP4) is afgesproken dat tot en met zoveel mogelijk van de dertig vismigratieknelpunten, maar in ieder geval minimaal acht KRW resultaatverplichte vismigratieknelpunten en twaalf prioritaire (niet KRW verplichte) vismigratieknelpunten, zijn opgelost. Naar verwachting zijn alle resultaatverplichte vismigratieknelpunten opgelost. In worden vier prioritaire vismigratieknelpunten opgelost. Dat is er één minder dan aanvankelijk was gepland voor omdat vanwege een gewijzigde aanpak rondom het gemaal Dorppolder de aanleg van de bijbehorende vispassage doorschuift naar Zwemwater In het WBP4 is besloten om de maatregelen ter bestrijding van blauwalgen te concentreren op zes prioritaire zwemlocaties. Op vijf van deze zes locaties heeft Delfland de omstandigheden gecreëerd om overlast door bacteriën en blauwalgen zoveel mogelijk te voorkomen. Daarnaast wordt de effectiviteit van deze maatregelen in verder gemonitord. Voor de Plas Prinsenbos (gemeente Westland), de Plas Wilhelminapark (gemeente Rijswijk) en de Oostmadeplas (gemeente Den Haag) worden de in 2014 afgesproken maatregelen uitgevoerd. Lokale knelpunten In worden de maatregelen uit de vierde ronde, zoals vastgesteld in 2014, uitgevoerd en worden de maatregelen voor de vijfde ronde vastgesteld. Het is de bedoeling om in een begin te maken met het nemen van de maatregelen uit de vijfde ronde. Het maatregelenplan van de vijfde ronde zal in 2016 geheel zijn gerealiseerd. Ook worden in de overgebleven knelpunten uit de vorige rondes opgelost zoals bijvoorbeeld de riooloverstort in Schipluiden. Ten opzichte van de Kadernota komen de investeringen voor het programma Schoon Water 1,1 miljoen hoger uit. Dit komt vooral doordat de projecten voor concreter worden en daardoor de correcties op de ramingen welke voorzichtigheidshalve in de kadernota waren toegepast, achterwege kunnen blijven. Programma Voldoende water Regulier beheer polders en boezem Vanaf wordt overgegaan naar het digitaal registeren van de peilschalen door middel van smartphones. Hierdoor wordt naar verwachting in de toekomst meer rendement en kwalitatief betere registratie en rapportage van de oppervlaktepeilen verkregen. In vindt tevens eenmalig een software aanpassing plaats in de boezemgemalen. Hierdoor zullen de boezemgemalen bij hoge waterstanden automatisch het water op peil houden. Voorkomen wateroverlast polders Begin zijn 46 van de 83 knelpunten opgelost. Dit betekent dat er voor de jaren tot en met 2017 nog 37 knelpunten moeten worden gerealiseerd. Voor is de realisatie van relatief eenvoudige knelpunten geprognosticeerd. Op basis hiervan wordt voor rekening wordt gehouden met 18 op te lossen knelpunten. Goede zoetwatervoorziening De deltabeslissingen rond zoetwater zullen dit jaar door Delfland in samenwerking met de rijksoverheid en de provincie verder worden uitgewerkt en waar mogelijk worden geïmplementeerd. In dit kader zal er gewerkt worden aan het uitwerken van regionale voorzieningenniveaus en aan innovatieve ideeën om de watervraag te verminderen. Daarnaast blijft Delfland betrokken bij ontwikkelingen door derden die invloed hebben op de zoetwatervraag. Belangrijke voorbeelden van deze ontwikkelingen zijn een mogelijk zout Volkerak-Zoommeer en de verdieping van de Nieuwe Waterweg. 8

9 Programma Stevige dijken Primaire waterkeringen In zullen alle primaire waterkeringen op orde worden gebracht. Ook zal door middel van onderhoud, vergunningverlening en handhaving en beleid de veiligheid van de primaire waterkeringen worden geborgd. De deltabeslissing waterveiligheid wordt geïmplementeerd. De deltabeslissing waterveiligheid leidt tot nieuwe normen voor de primaire keringen in De gevolgen van de nieuwe normering worden in in beeld gebracht en vertaald naar de activiteiten van Delfland. Zo vindt bijvoorbeeld een proeftoetsing plaats met de nieuwe normen en wordt in de planadvisering rekening gehouden met de nieuwe normering. Regionale waterkeringen In worden de laatste kilometers risicovolle regionale keringen verbeterd en wordt volop ingezet op het buitengewoon onderhoud, waaronder ook de afstemming van werkzaamheden met de wegbeheerders. Het beleid is op orde en door het uitvoeren van onderhoud, vergunningverlening en handhaving en risicobeheersing is de veiligheid geborgd. Overige waterkeringen In wordt een normeringsystematiek ontwikkeld voor het toetsen van de overige keringen. Op basis van deze systematiek kan in de jaren daarna de opgave voor de overige keringen worden vastgesteld. Omdat Delfland zelf het initiatief neemt om deze keringen te normeren, bepaalt Delfland dan ook bij de verbetering zelf het tempo en de prioriteitstelling. De kosten en de planning van de verbetermaatregelen kunnen dan ook over meerdere jaren worden verdeeld. Hierbij is dan het streven de verbetermaatregelen in te passen binnen de bestaande financiële en personele randvoorwaarden. Vooruitlopend op de verbetermaatregelen vinden voorbereidende werkzaamheden plaats voor het verbeteren van enkele polderkaden met het oog op de grondwateronttrekking in Delft- Noord. Door het uitvoeren van deze verbeteringswerken vermindert het belang van Delfland bij de instandhouding van deze grondwateronttrekking. Daarnaast wordt gestart met het monitoren van de effecten van het terugbrengen van de grondwateronttrekking DSM op de keringen. Tactisch beheer In 2014 is gestart met het uitlijnen en professionaliseren van het tactisch beheer, gericht op het effectiever en doelgerichter aansturen van operationeel beheer en onderhoud. De werkprocessen van proces- & systeembeheer en die van onderhoud, voor de drie hoofdbeheerssystemen Watersysteem, Waterkeringen en Zuiveringen & Transport, zijn op hoofdlijnen beschreven en op elkaar afgestemd voor activiteiten rond beleidsontwikkeling, eenmalige aanpassing en instandhouding, gericht op de doelrealisatie van de programma s. Witte plekken in de aansturing (vwb taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden), quick wins en oplossingsrichtingen zijn verkend en hebben geresulteerd in een blauwdruk tactisch beheer met verbeterplan, dat in zal worden uitgerold, gericht op het permanent inbedden van het tactisch beheer binnen Delfland. Programma Gezuiverd afvalwater Transporteren Delfland richt zich op het voldoen aan de afnameverplichting die gezamenlijk is vastgesteld door Delfland en de gemeenten. Verder wordt onderzoek gedaan naar kostenbesparing en het vergroten van de doelmatigheid in de afvalwaterketen conform de afspraak in het Bestuursakkoord Water(BAW). Dit wordt bereikt door afspraken te maken voor een meer intensievere en minder vrijblijvende samenwerking op strategisch, tactisch en op operationeel niveau. Voor de verschillende rioolgemalen die Delfland inzet voor het transport van afvalwater worden inslagpeilen afgegeven aan de gemeenten. Om de inslagpeilen te toetsen worden in de rioolgemalen waar er sprake is van een vrijverval aanvoer opnieuw ingemeten. Zuiveren Delfland richt zich op het voldoen aan de wettelijke eisen voor zuiveren en slibverwerking. 9

10 Het jaar wordt benut om onderzoek uit te voeren naar de effecten van mogelijke nieuwe toekomstige zuiveringseisen zoals het verwijderen van hormoonverstorende stoffen, medicijnresten en bestrijdingsmiddelen. Deze onderzoeken zijn ook van toepassing voor ontwikkelingen van bijvoorbeeld de zoetwaterfabriek gevolgd door een waterharmonica. (dit wordt verder toegelicht onder de programmalijn doelmatigheid) Delft Blue Water Het project Delft Blue Water zal zich in met name richten op de gietwatervariant. Delft Blue Water heeft het voornemen in het nieuwe teeltseizoen van door te gaan met de levering van DBW- gietwater aan twee glastuinbouwbedrijven in Kwintsheul. Doelmatigheid De programmalijn Doelmatigheid richt zich op alle activiteiten die verbeteringen kunnen brengen in de gehele afvalwaterketen (inzameling, transport en zuivering van afvalwater). Dit betreft de komende jaren voornamelijk de uitvoering van de afspraken uit de bestuursovereenkomsten met gemeenten, de bestuurlijke overeenkomst voor Samenwerking in de Rotterdamse Afvalwaterketen (RoSa) en samenwerking met de buurwaterschappen. Daarnaast zal de aandacht zich ook richten op het bepalen van een strategie om de kringlopen voor water, energie en grondstoffen te sluiten met behulp van de zoeterwaterfabriek, de grondstoffenfabriek en de energiefabriek. In de planperiode wordt aan alle drie de kringlopen gewerkt maar ligt de focus de komende jaren op de ontwikkeling van de zoetwaterfabriek (het hergebruik van het gezuiverde afvalwater). Door het nog verder verwijderen van medicijnresten, bestrijdingsmiddelen en stikstof en fosfaat gevolgd door een zogenaamde waterharmonica ontstaat een waterkwaliteit welke als zoetwaterbron op diverse manieren kan worden ingezet. In het kader van de grondstoffenfabriek wordt ingezet op de terugwinning van fosfaat uit de as van het verbrande zuiveringsslib. Deze terugwinning wordt uitgevoerd door HVC. Delfland wint al ruim 40 jaar energie terug door het vergisten van het zuiveringsslib. Door deze terugwinning kan voor ongeveer 40% in de eigen energiebehoefte worden voorzien. Het onderzoek naar een verdere optimalisatie is onderdeel van de normale bedrijfsvoering. In de meerjarenbegroting is rekening gehouden met de verwachte innovaties op het gebied van terugwinning. Publiek private samenwerking Delfland richt zich op het transporteren en zuiveren volgens wettelijke eisen. Verder worden deze planperiode de gevolgen van de uitwerking van project AHR T&T zichtbaar (onder andere door het opstellen en uitwerken van een toekomstagenda Delfland-Delfluent). Daarnaast wordt in samenwerking met Delfluent Services het gezamenlijke innovatieprogramma uitgevoerd. Investeringen De investeringen in de programmalijn zuiveren betreffen de verbetering van de processen en de installaties. Naast een verbetering van de processen zijn deze investeringen ook noodzakelijk om te voldoen aan de nieuwste inzichten voor explosieveiligheid. In de investeringen voor de programmalijn doelmatigheid is een investering opgenomen voor de aankoop van grond bij de awzi Nieuwe Waterweg voor de toekomstige ontwikkelingen met betrekking tot een eventuele zoetwaterfabriek. Voor deze aankoop wordt separate bestuurlijke besluitvorming voorbereid. De grote investeringen voor nieuwbouw van het transportstelsel AHR zijn voltooid. Het laatste gereed te komen bouwproject is gemaal Scheveningen. Programma Instrumenten Gebiedsgericht samenwerken Planvorming In wordt een vergelijkbaar aantal wateradviesaanvragen verwacht als in Wel zet de trend van meer kleinere plannen die een langere doorlooptijd hebben door. In waterplannen vragen waterkeringen en de vertaling van klimaatadaptatie op gemeentelijk niveau meer aandacht. 10

11 Naar verwachting wordt er meer gebouwd waardoor mogelijk kansen voor Delfland ontstaan om de opgaven te realiseren. De omgeving stelt steeds hogere eisen aan de projecten van Delfland. Ook wil de omgeving meer betrokken worden bij de ontwikkeling van projecten van Delfland waardoor meer proces- en omgevingsmanagement nodig is. Ook is meer planvorming benodigd voor het op orde brengen en houden van waterkeringen. De Crisis- en Herstelwet en het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) leiden tot meer inzet door Delfland voor infrastructurele projecten. Daarnaast wordt steeds meer gewerkt met geïntegreerde contractvormen die door de opdrachtgevers (bijvoorbeeld Rijkswaterstaat) in een vroegtijdig stadium op de markt worden gezet. Dit vraagt dan ook een grotere inzet van Delfland in het begin stadium van het planvormingsproces. Omgevingsmanagement Daar waar dit mogelijk is combineert Delfland zijn belangen met de belangen van andere partijen in het gebied. Delfland gebruikt daarbij een aanpak van strategisch omgevingsmanagement, die op een reproduceerbare wijze problemen oplost en tevens gelijktijdig bouwt aan een duurzame relatie die gebaseerd is op vertrouwen. Regulering en toezicht De veranderende omgeving en de opgave voor Delfland vragen om nieuwe methoden voor toezicht en opsporing. In wordt structureel tijd vrijgemaakt om ontwikkelingen te volgen en zo mogelijk pilots uit te voeren om de kwaliteit van het toezicht te vergroten en/of de efficiency te verbeteren. De ontwikkeling van objectgericht toezicht naar gebiedsgericht toezicht zet door. Dit betekent dat toezicht en handhavingsinspanningen worden geprioriteerd op de problemen en de risico s in de primaire processen. Bij de inzet van instrumenten staat het te bereiken effect centraal. Vanuit het programma Schoon water wordt een grotere inspanning van Toezicht en Handhaving gevraagd om emissies naar oppervlaktewater verder te beperken en bij voorkeur te voorkomen. Vanuit Stevige dijken wordt naast het reguliere toezicht, extra inzet voorzien voor het tegengaan en mogelijk saneren van niet-waterkerende objecten (NWO s). Deze extra inzet staat in relatie tot onder andere kadeverbeteringen en buitengewoon onderhoud. Binnen het vergunningverleningsproces is een verschuiving zichtbaar van tijd en capaciteit van het feitelijk opstellen van de vergunning naar de fase van advisering en het vooroverleg. Ook is er sprake van een grotere verwevenheid van het reguleringsproces met de ruimtelijke processen en planvorming. Dit komt doordat Delfland steeds meer aan de voorkant meekijkt bij nieuwe ruimtelijke processen en daarnaast ook juridische en technische kaders wil meegeven. Het aantal design- en constructprojecten neemt toe, waardoor meer tijd en capaciteit nodig is voor het voeren van vooroverleggen. Communicatie Het voorjaar staat in het teken van de waterschapsverkiezingen (18 maart ) en de maanden na de verkiezingen waarin het nieuwe bestuur wordt gevormd en geïnstalleerd. Delfland participeert in de landelijke communicatieactiviteiten via de Unie van Waterschappen en voert binnen het beheergebied van Delfland activiteiten uit om de opkomst te bevorderen. De strategie is om aansluitend op de landelijke communicatie te zorgen dat de verkiezingen zichtbaar worden in de regio. Er wordt vooral ingezet op gratis publiciteit. In het kader van de verkiezingen en ook bij alle andere gelegenheden wordt aandacht besteed aan het 725- jarig bestaan van Delfland. Tenslotte is een belangrijke rol weggelegd voor de diverse verschijningsvormen van digitale communicatie zoals e-dienstverlening (inclusief een zoveel mogelijk op de klant gerichte website) en sociale media (Twitter, Facebook). Intern wordt vooral een bijdrage geleverd aan het ondersteunen van het nieuwe werken. Digitale dienstverlening Binnen het programma Organisatie zijn voor zover van toepassing de randvoorwaarden op orde gebracht voor het verder professionaliseren en intensiveren van de digitale dienstverlening. Het gaat hierbij dan om governance, architectuur, capaciteit en kennis. De 3Di-technologie wordt daar waar dit toepasbaar is (met name polders, boezem en calamiteiten) gebruikt voor de beleidsvoorbereidings-, besluitvormings- en werkprocessen. 11

12 Hierbij spelen zowel de verwerkingssnelheid van data binnen modellen als de visuele driedimensionale presentatie van resultaten van modelberekeningen een belangrijke rol. De inzetbaarheid van 3Di (technologie) heeft bij de voorbereiding op calamiteiten en tijdens calamiteiten, zowel binnen Delfland als in samenwerking met de veiligheidsregio bijzondere aandacht. Vanuit het project gegevensbeheer wordt gewerkt aan het effectief en efficiënt vullen van de databases, die door 3Di en door andere (beheer)systemen worden geraadpleegd. De data betreffen dan gevalideerde gegevens die door de buitenmedewerkers in toenemende mate digitaal worden ingewonnen met mobiele digitale apparatuur. Ook worden data beschikbaar gesteld vanuit (grootschalige) basisadministraties waar Delfland op is aangesloten. Alle contacten tussen Delfland en haar klanten via de , (gescande) post, website of Klantcontactcentrum, worden met behulp van de digitale workflow van het zaakgericht werken afgehandeld. Het uitgangspunt hierbij is dat de (digitale) klantcontacten en de bewerkingsprocessen voldoen aan vastgestelde kwaliteitsnormen. Programma Organisatie Sturing Medio wordt het Waterbeheerplan 5 aangeboden ter vaststelling door de Verenigde Vergadering. In het plan beschrijft Delfland zijn langetermijnvisie voor de periode en worden doelen beschreven die bijdragen aan de invulling van de taken van Delfland tegen het licht van de ontwikkelingen in en rond ons waterschap. Om te komen tot het nieuwe waterbeheerplan doorloopt Delfland een gebiedsproces, dat in wordt afgerond. De organisatie bereidt zich in voor op de nieuwe waterbeheerplan-periode. Nu de motie Dijkema cs. is uitgevoerd, en de daarbij behorende taakstelling is behaald, richt de organisatie zich met name op verdere verbetering van de doelmatigheid en de doeltreffendheid. Binnen het kader van de concern-sturing betekent dit dat werkprocessen worden doorgelicht en dat de verhouding tussen op te leveren resultaten en in te zetten mensen en middelen zal worden gemeten. Zo nodig worden voorstellen gedaan voor aanpassing. Zoals in de Kadernota is aangegeven wil de organisatie inspelen op de verdergaande flexibilisering van het arbeidspotentieel. Dit betekent een benadering van de personele component die meer gericht is op financiële beheersing dan op formatietechnische aspecten. Dat vergroot de flexibiliteit en stelt de organisatie in staat om beter in te spelen op de behoeften van de organisatie en veranderende omstandigheden. In wordt een verkenning uitgevoerd wat de mogelijkheden zijn en wat dit zou kunnen betekenen voor de organisatie. Het streven naar zo laag mogelijke (personele) kosten, het vergroten van de flexibiliteit en het beschikken over de juiste competenties en vaardigheden om de afgesproken bestuurlijke doelen te kunnen verwezenlijken vormen daarbij de uitgangspunten. Vooruitlopend hierop is in de begroting van een deel van de personele begroting flexibel ingevuld. Personeel Ten aanzien van de personele bezetting vormt de vastgestelde formatie, die na afronding van de taakstelling is bereikt, het uitgangspunt. Knelpunten in de capaciteit worden binnen deze formatie opgelost waarbij eventueel gebruik wordt gemaakt van een flexibele schil. Daarmee kan worden ingespeeld op de behoeften van de organisatie en de mogelijkheden van de arbeidsmarkt. Voor de flexibele schil is financiële ruimte beschikbaar binnen de begrenzing van de totale financiële personeelsbegroting. De personeelsbegroting is daarmee een effectief sturingsinstrument om te kunnen beschikken over de competenties die de continuïteit van de organisatie waarborgen, binnen de afgesproken financiële kaders. Het is evenwel niet uitgesloten dat er door een nieuwe CAO toch een verhoging komt van de personele lasten. Daarom worden de personele lasten in geïndexeerd. Voor de gemiddelde loonkostenindexering wordt 1,5% gehanteerd. Voor de autonome loonkostenontwikkeling wordt uitgegaan van 1%. Ter bevordering van de gewenste doorstroom onderneemt Delfland initiatieven om de inzetbaarheid van medewerkers te verbreden, zoals uitwisseling van personeel of detacheringen, onder andere bij andere waterschappen. Indien mogelijk betreft dit ook uitzendingen naar het buitenland. Dit vindt plaats binnen het kader van het in

13 vastgestelde buitenlandbeleid van Delfland naar buitenland (en weer terug). Het accent ligt hierin op het samen met andere organisaties ondersteunen van waterbeheer en de organisatie daarvan in Myanmar, Zuid-Afrika, Indonesië en de Verenigde Staten. Het gaat daarbij niet alleen om het delen van de kennis die Delfland in de loop der jaren op dit gebied heeft verzameld, maar ook om onszelf en andere Nederlandse partijen te laten profiteren van ervaringen en mogelijkheden in het buitenland. Eventuele verzoeken uit andere landen zullen op deze wijze worden beoordeeld. De mogelijkheid om tijd- en plaatsonafhankelijk te kunnen werken, speelt een belangrijke rol bij de verbetering van de doelmatigheid en doeltreffendheid van de organisatie en de sturing die daarop plaats vindt. De vormgeving van de Delflandse Manier van Werken, in combinatie met de huisvestingsstrategie, is gericht op efficiënt, effectief en plezierig werken, passend bij de innovatieve, kennisgerichte organisatie die Delfland wil zijn. In de komende planperiode betekent dit de ontwikkeling van flexibele werkplekken, in huisvesting en ICT, maar ook de manier van (samen)werken. De afspraken die in dit kader in de CAO zijn gemaakt vormen de randvoorwaarden. De invulling van de huisvestingsstrategie wordt in maart door de Verenigde Vergadering vastgesteld. Gedurende wordt in gezamenlijkheid met de Verenigde Vergadering invulling gegeven aan het strategisch huisvestingsbesluit uit november Afhankelijk van het besluit van de nieuwe Verenigde Vergadering over de uitwerking van de bouwstenen die tot uitvoering moeten komen, wordt bepaald welke vervolgstappen gezet kunnen worden en hoe die uitvoering plaats zal vinden. Informatievoorziening Bij Delfland wordt een model gehanteerd voor besturing en beheersing van informatievoorziening, zoals dit is voorgelegd aan de commissie BOB op 16 april 2014 en vastgesteld in het college van D&H op 27 mei Door het kanaliseren en richten van de vraagstelling, het gecontroleerd opbouwen van het I&A landschap en het grip krijgen op de totale uitgaven op het gebied van I&A is Delfland in staat om de informatievoorziening op een effectieve en efficiënte wijze te borgen. In wordt volgens dit principe de ictprojectportfolio bepaald en uitgevoerd en wordt de informatiearchitectuur ingevuld. Samenwerking met anderen blijft één van de basisprincipes in ons ICT-domein, want dit geeft ons de mogelijkheid om de kwetsbaarheid te verminderen, de kosten te verlagen en de kwaliteit te verhogen. De hoogheemraadschappen van Rijnland en Schieland en de Krimpenerwaard gaan samen een organisatorische eenheid opzetten, waar Delfland in de toekomst eventueel bij kan aansluiten. Intussen blijft Delfland open staan voor het delen van elkaars best practices'. Innovatie De omgeving van Delfland legt steeds meer nadruk op open innovatie. Dit is een vorm van innovatie waarbij Delfland samenwerkingsverbanden met andere overheden, kennisinstellingen en het bedrijfsleven benut. De Rijksoverheid bepleit dit in haar topsectorenbeleid en Delfland sluit hierop aan. Op basis hiervan bouwt Delfland in zijn innovatieagenda voort op het ingezette kennis- en innovatieprogramma. Duurzaamheid en klimaatadaptatie zijn daarvoor bij Delfland onverminderd belangrijk. De doelstellingen voor duurzaamheid zijn afkomstig uit het klimaatakkoord Unie-Rijk, dat Delfland heeft onderschreven. De belangrijkste doelstellingen hebben betrekking op energie (besparing en eigen winning), duurzaam inkopen en duurzame mobiliteit (personen en transport (bulktransport: grond, slib). Zoals genoemd in de programmalijn Sturing zullen binnen Delfland processen worden doorgelicht. Op basis van de eerder uitgevoerde benchmark bij decentrale overheden Vensters voor Bedrijfsvoering worden ook binnen de bedrijfsvoering enkele processen hiervoor geselecteerd. Dit zal aantonen waar een verbetering kan plaats vinden in de interne dienstverlening. In overleg met de interne afnemers zullen eventuele maatregelen benoemd en ingepland worden om de doelmatigheid en de doeltreffendheid te verbeteren. Voor de ondersteunende werkprocessen en documentstromen geldt in zijn algemeenheid dat deze verder gedigitaliseerd worden en zoveel mogelijk worden ondergebracht in een nieuw document management systeem. Het HRM-beleid wordt in afgestemd op de flexibilisering van de personeelsbegroting, zodat instroom van nieuw personeel en doorstroom van zittend personeel zoveel mogelijk bijdraagt aan het gewenste competentie- en kennisniveau van de organisatie. Daarbij bestaat 13

14 gelet op de bestaande diversiteit geen aanleiding voor actieve sturing op bepaalde doelgroepen. Zoals onder de programmalijn sturing is vermeld zal in een verkenning worden gedaan naar de mogelijkheden van flexibilisering en wat dit voor de organisatie betekent. Onze omgeving wordt steeds complexer, kennisontwikkeling gaat steeds sneller en meervoudige kennis (technisch, ICT, procesmatig, netwerkmanagement/omgaan met stakeholders, gebiedskennis) is nodig. Rekening houdend met o.a. de flexibilisering van de arbeidsmarkt is er een traject gestart dat tot doel heeft kennismanagement vorm te geven bij Delfland. Dit is belegd bij de eenheid Strategie en Innovatie. Dit traject heeft tot doel om passende oplossingen te vinden voor kennisoverdracht van senior naar junior medewerkers, kennisdeling tussen teams, kennisdeling tussen Delfland en relevante externe partijen, etc. Er wordt bij bestaande kennismanagement initiatieven in de organisatie aangesloten. Ook voor burgers en belanghebbenden wordt kennis en informatie in toenemende mate belangrijk. Delfland wil dat kennis daadwerkelijk kan worden gedeeld. Op dit moment is kennis versnipperd aanwezig bij de waterschappen en bestaat het risico dat dezelfde kennisvragen meermaals worden uitgezet. Delfland pleit op Unieniveau voor een digitaal kennisvenster (virtueel venster) waardoor kennisontwikkeling en kennisdeling worden bevorderd. In de komende planperiode krijgt dit initiatief verder vorm. Investeringen De investeringen voor het programma Organisatie betreffen de huisvesting, de waterschapsverkiezingen en het meerjarig automatiseringsplan. 1.2 Financiële analyse op hoofdlijnen Exploitatie Uit de geactualiseerde meerjarenraming blijkt dat ten opzichte van de Kadernota de exploitatie in alle jaarschijven voordelig wordt bijgesteld. De hieronder weergegeven tabel geeft een overzicht van de saldi over de jaren Saldi kadernota 2014 en meerjarenraming (bedragen * en - = nadelig) Saldi Kadernota Saldi meerjarenraming Verschil MJR versus Kadernota Het betreft op hoofdlijnen de volgende (structurele) bijstellingen: Kapitaallasten In de Kadernota was in de berekening van de kapitaallasten nog uitgegaan van een activering van het investeringsvolume over 2013 van 55 miljoen. Het werkelijke investeringsvolume voor 2013 bedroeg 35 miljoen. Het uitgangspunt is dat investeringen een gemiddelde looptijd hebben van 2 jaar. Dit betekent dat investeringen in jaar T leiden tot kapitaallasten in jaar T+2. Op basis van een verwachte looptijd van 20 jaar en een rentepercentage van 3,5% leidt deze lagere activering tot lagere kapitaallasten van afgerond 1,5 miljoen. Personeelskosten De actualisatie van de personeelsbegroting voor leidt tot een verlaging van de personeelskosten ten opzichte van de Kadernota met 1,6 miljoen. De lagere kosten zijn het gevolg van de actualisatie van de personeelsbegroting (gewijzigde sociale lasten, invulling van de taakstelling, vrijval van de stelpost indexering ). Schoon water In het programma Schoon water zijn ten opzichte van de Kadernota geen mutaties van directe kosten en opbrengsten. Voldoende water In is sprake van eenmalige hogere electriciteitskosten voor de pilot doorspoelen (hogere kosten ). Deze pilot vormt onderdeel van het programma Schoon water. 14

15 Daarnaast is sprake van een inhaalslag op de achterstand van de peilbesluiten waardoor in de maatregelen uit de peilbesluiten worden geïntensiveerd (eenmalige kosten ). Ook worden de peilen digitaal opgenomen. Stevige dijken Het bijhouden van de legger en het beheerregister kan inmiddels vrijwel in eigen beheer worden uitgevoerd. Hierdoor hoeft minder te worden uitbesteed. (lagere kosten ) De kosten voor de uitbesteding van de opgavenbepaling zijn gedaald vanwege de effecten van de markt (goedkoper uitbesteden) en daarnaast kost het toetsen van kunstwerken, Niet Waterkerende Objecten, minder dan werd verwacht (lagere kosten ). De onderhoudskosten van overige keringen zijn lager omdat sprake is van minder beschoeiing. Daarnaast wordt het ophogen van kades in beschouwd als een investering (lagere kosten ). Gezuiverd afvalwater De bijstelling in dit programma betreft lagere kosten voor het PPS contract als gevolg van gewijzigde prognoses ( ). Ook is sprake van lagere kosten van voor afwaterbehandeling door derden. Dit betreft onder andere gewijzigde kostenverdeelsleutel voor verrekening met derden en de rijksheffing. Instrumenten De bijstelling voor betreft lagere kosten voor E-dienstverlening. Organisatie In de Kadernota was nog sprake van een aantal investeringen, welke alsnog in deze begroting ten laste van de exploitatie worden gebracht (hogere kosten ). In worden de kosten voor mobiele telefonie gecentraliseerd in het programma organisatie ( ). Ook is sprake van éénmalige saneringskosten voor dienstwoning de Zaaijer ( ). De lagere kosten betreffen de actualisatie van de personeelskosten in het kader van de bijzondere regelingen ( ). Algemene dekkingsmiddelen In de begroting 2014 was de bijdrage aan de RBG lager ingeschat doordat sprake was van een stelpost huisvesting bij de RBG. De bijstelling voor is gebaseerd op de actuele begroting van de RBG inclusief de nieuwe huisvesting en de aansluiting van de gemeente Schiedam. Daarnaast is sprake van een structureel lagere opbrengst van voor leges en precario. Mutatie belastingopbrengst Op basis van een actuele opgave van de belastingeenheden door de RBG moet rekening worden gehouden met een lichte daling van het aantal bedrijven. Daarnaast is de totale WOZ-waarde gedaald en is het aantal te verlenen kwijtscheldingen hoger dan waarmee in de kadernota werd gerekend. In de begroting is voor rekening gehouden met een stijging van het tarief voor de watersysteemheffing met 1,5% en 2,5% voor de zuiveringsheffing. Dit leidt tot een lagere belastingopbrengst ten opzichte van de Kadernota van Voor de jaren 2016 tot en met 2019 is gerekend met een jaarlijkse tariefstijging van 3% voor de watersysteemheffing en 4% voor de zuiveringsheffing. Investeringen Ten behoeve van de Programmabegroting zijn de investeringsramingen van de programma s tegen het licht gehouden. De bijgestelde prognoses voor 2014 zijn hierin meegenomen Het investeringsvolume voor stijgt ten opzichte van de Kadernota van 54,3 naar 58,3 miljoen. In onderstaande tabel wordt per programma het investeringsvolume van de Kadernota en de weergegeven. 15

16 Investeringsraming (* 1 miljoen) Schoon water Voldoende water Stevige dijken Gez. Afvalwater Instrumenten Organisatie Totaal Raming Kadernota 2,5 16,1 20,5 0,8 0,0 14,1 54,3 Raming ,6 16,2 20,6 2,2 0,1 15,6 58,3 Schoon water Ten opzichte van de Kadernota komen de investeringen voor het programma Schoon Water 1,1 miljoen hoger uit. Dit kan deels verklaard worden doordat het zwaartepunt van de uitgaven voor een aantal projecten in plaats van in 2014, in zal vallen (lokale knelpunten 3 de ronde, vispassage gemaal Westland en natuurvriendelijke oever Slinksloot) en voor een deel doordat een aantal projecten zijn toegevoegd waarvan de ramingen voldoende concreet zijn (vispaaiplaats Wennetjessloot, riooloverstort Schipluiden). Gezuiverd afvalwater In de meerjarenraming is rekening gehouden met projecten die een relatie hebben met het nog vast te stellen Waterbeheersplan In de raming voor zijn de kosten van 1,3 miljoen opgenomen voor de aankoop van een perceel grond bij awzi Nieuwe Waterweg. De aankoop van de grond is bedoeld voor toekomstige ontwikkelingen met betrekking tot een eventuele zoetwaterfabriek. Voor deze aankoop wordt separate bestuurlijke besluitvorming voorbereid. Organisatie De bijstelling van het investeringsvolume betreft voornamelijk ICT investeringen. In Hoofdstuk 4 Financiële overzichten is in onderdeel 4.2 Voorgenomen investeringen een investeringsplanning op projectniveau voor de jaarschijf opgenomen. Belastingopbrengsten De uitgangspunten voor de berekening van de belastingtarieven en de feitelijke tarieven met voorbeelden zijn weergegeven in de paragrafen 3.2 en 3.7. In de begroting en meerjarenraming is voor de watersysteemheffing (categorie ingezetenen) uitgegaan van een tariefstijging van 1,5% voor en 3% voor de jaren 2016 en verder. Voor wat betreft de zuiveringsheffing is uitgegaan van een tariefstijging van 2,5% voor en 4% voor de jaren 2016 en verder. In de onderstaande tabel zijn de saldi van de meerjarenraming opgenomen verdeeld over de diverse programma s. Tabel meerjarenraming saldi exploitatie per programma Programma(bedragen * 1.000) Rekening (- = nadelig) * Schoon water Voldoende water Stevige dijken Gezuiverd afvalwater Instrumenten Organisatie Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Totaal (- = nadelig) * na Burap

17 2 Programma s 2.1 Programma Schoon water Binnen het programma Schoon water is een onderscheid gemaakt in de volgende vijf programmalijnen: Chemische waterkwaliteit Ecologische waterkwaliteit Vismigratie Zwemwateren Lokale knelpunten. De onderstaande tabellen geven per programmalijn de doelen, resultaten, prestatie-indicatoren en beschikbare middelen weer. Programmalijn Chemische waterkwaliteit Doel De chemische waterkwaliteit voldoet aan de normen van de beleidsdoelstelling uit het WBP Resultaat Het stikstofgehalte in de West- en Oostboezem bedraagt respectievelijk maximaal 3,5 en 2,2 mg/l. Het percentage aangetroffen bestrijdingsmiddelen in de boezem en de gemiddelde concentratie van de aangetroffen bestrijdingsmiddelen is afgenomen t.o.v Het aantal meetpunten dat voldoet aan de waterkwaliteitsnormen is toegenomen t.o.v Prestatie indicator Het in de West- en Oostboezem gemeten stikstofgehalte bedraagt respectievelijk maximaal 3,5 en 2,2 mg/l. Het percentage aangetroffen bestrijdingsmiddelen in de boezem en de gemiddelde concentratie van de aangetroffen bestrijdingsmiddelen is 25% lager dan in (de Waterkwaliteitsrapportage) Het aantal meetpunten dat voldoet aan de waterkwaliteitsnormen is toegenomen ten opzichte van het aantal meetpunten dat voldeed in (de Waterkwaliteitsrapportage) Financiën (bedragen * 1.000) Exploitatie Investeringen

18 Programmalijn Ecologische waterkwaliteit Doel Realiseren ecologische voorzieningen in aangewezen waterlichamen Resultaat Van de gedurende de looptijd van het eerste Stroomgebiedsbeheersplan te realiseren 28,2 ha ecologische voorzieningen wordt 6,5 ha gerealiseerd. Voor de gedurende de looptijd van het tweede Stroomgebiedsbeheerplan te realiseren 32 ha natte ecologische zones wordt 1,2 ha gerealiseerd. De ecologische voorzieningen/natte ecologische zones zijn conform doelstellingen onderhouden. Prestatie indicator Realisatie van 6,5 ha natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen. Realisatie van 1,2 ha natte ecologische zones. Circa 32 ha aan natuurvriendelijke oevers, vispaaiplaatsen en natte ecologische zones is conform doelstellingen onderhouden. Financiën (bedragen * 1.000) Exploitatie Investeringen Programmalijn Vismigratie Doel Binnen het watersysteem van Delfland vrije vismigratie mogelijk maken Resultaat In zijn 8 KRW resultaatsverplichte en 11 niet-krw prioritaire vismigratieknelpunten opgelost. Alle vismigratievoorzieningen functioneren conform de vereisten. Prestatie indicator Vier vismigratieknelpunten worden opgelost. Financiën (bedragen * 1.000) Exploitatie Investeringen

19 Programmalijn Zwemwater Doel De aangewezen zwemwaterlocaties zijn geschikt voor zwemmen Resultaat Alle 17 zwemwaterlocaties voldoen aan de bacteriële normen die de EUzwemwaterrichtlijn stelt aan aanvaardbaar* zwemwater. Op de zes prioritaire zwemwaterlocaties is slechts bij hoge uitzondering sprake van een tijdelijk negatief zwemadvies als gevolg van blauwalgen. Prestatie indicator Alle 17 zwemwaterlocaties voldoen aan de bacteriële normen die de EUzwemwaterrichtlijn stelt aan aanvaardbaar* zwemwater. Voor de zes prioritaire zwemwaterlocaties samen geldt maximaal 18 weken een negatief zwemadvies als gevolg van blauwalgen. Financiën (bedragen * 1.000) Exploitatie Investeringen * Op basis van de bacteriegehalten valt een zwemwater in de categorie uitstekend, goed, aanvaardbaar of slecht (Europese Zwemwaterrichtlijn) Programmalijn Lokale knelpunten Doel Zoveel mogelijk afgesproken lokale knelpunten worden opgelost binnen taakstellend budget. Resultaat Door binnen een taakstellend budget lokale knelpunten aan te pakken wordt op die plaatsen wateroverlast voorkomen of de kans daarop verminderd. Prestatie indicator Zeven lokale knelpunten worden opgelost. Het maatregelenplan lokale knelpunten 5 de ronde is vastgesteld. Financiën (bedragen * 1.000) Exploitatie Investeringen

20 Wat mag het kosten? Exploitatie: Onderstaande tabellen geven de totale kosten per programmalijn en de totale kosten van het programma weer. Kosten per programmalijn Programma Schoon water per programmalijn (bedragen * 1.000) Programmalijn Chemische waterkwaliteit Ecologische waterkwaliteit Vismigratie Zwemwateren Lokale knelpunten Saldo programma 4.298* *Door het gereedkomen van het Stroomgebied beheerplan 2 hoeven er vanaf 2016 en verder geen kosten meer te worden gemaakt voor het opstellen van het plan. Totale kosten programma Programma Schoon water totaal (bedragen * 1.000) Jaar rekening na Burap Lasten Directe kosten Toegerekende salarissen Rente en afschrijving Totaal lasten Baten Directe opbrengsten Totaal baten Saldo programma Investeringen: In de onderstaande tabel is het geraamde bruto investeringsbedrag van in totaal 3,6 miljoen voor per programmalijn weergegeven. Ten opzichte van de Kadernota komen de investeringen voor het programma Schoon Water 1,1 miljoen hoger uit. Dit kan deels verklaard worden doordat het zwaartepunt van de uitgaven voor een aantal projecten in plaats van in 2014, in zal vallen (lokale knelpunten 3 de ronde, vispassage gemaal Westland en natuurvriendelijke oever Slinksloot) en voor een deel doordat een aantal projecten zijn toegevoegd waarvan de ramingen voldoende concreet zijn (vispaaiplaats Wennetjessloot, riooloverstort Schipluiden). Tabel geraamde investeringen Schoon water (bedrag * 1 miljoen) Programmalijn Chemische waterkwaliteit Ecologische waterkwaliteit 1,3 Vismigratie 1,2 Zwemwateren 0,2 Lokale knelpunten 0,9 Totaal 3,6 20

21 * Voor de programmalijn Chemische waterkwaliteit is geen investeringsvolume opgenomen omdat de kosten van de activiteiten voor deze programmalijn worden gedekt uit exploitatiebegroting. Risicomanagement Chemische waterkwaliteit De chemische waterkwaliteit is, zoals bekend afhankelijk van natuurlijke factoren en processen en antropogene bronnen. De exacte effecten van maatregelen op de chemische waterkwaliteit is hierdoor niet tot in detail te voorspellen. Het risico bestaat dat het effect van een maatregel kleiner is dan we op basis van de huidige kennis en inzichten inschatten, waardoor doelen voor de chemische waterkwaliteit niet bereikt worden. Beheermaatregel: De kwaliteitsontwikkeling wordt gedurende het jaar gemonitord. Waar nodig worden (extra) maatregelen getroffen. Ecologische waterkwaliteit Voor de realisatie van de opgave van de programmalijn Ecologische waterkwaliteit is Delfland afhankelijk van participatie, medewerking en steun van de gebiedspartners. Om het risico van het niet behalen van de KRW-opgave te beperken vindt met deze partijen regelmatig overleg plaats over de voortgang, ook op bestuurlijk niveau. Inmiddels is gebleken dat het project bochtafsnijding Schie door bezwaren vanuit de omgeving zoveel vertraging oploopt dat het risico groot is dat de hierbij horende KRW-opgave niet tijdig wordt gerealiseerd. Omdat dit deel van de KRW-opgave een verantwoordelijkheid is van de Provincie, wordt dit met regelmaat onder de aandacht van de Provincie gebracht. Indien Delfland door het Rijk hier op wordt aangesproken, zullen de consequenties bij de Provincie worden gelegd. Verder is op dit moment is nog niet duidelijk of er voldoende ruimtelijke kansen in het gebied voor het Stroomgebied Beheerplan 2 aanwezig zijn. Datzelfde geldt voor het ecologisch geoptimaliseerd onderhoud om duurzaam waterplantzones in stand te kunnen houden. Beheermaatregel: Als beheermaatregel zullen in naast een inventarisatie voor het optimaliseren van het beheer en onderhoud ook met de gebiedspartners concrete afspraken gemaakt worden om voldoende ruimtelijke kansen voor de KRW opgave te faciliteren. De basis hiervoor vormt het in december te ondertekenen nieuw Bestuursakkoord KRW. Zwemwater Door genomen maatregelen zijn de randvoorwaarden gecreëerd om overlast door blauwalgen en bacteriën zoveel mogelijk te voorkomen. Er blijft echter een risico op overlast. Deze risico s schuilen veelal in moeilijk beïnvloedbare factoren, bijvoorbeeld het weer of watervogels: - Hogere temperaturen leiden tot een verlenging van het groeiseizoen van blauwalgen. - De toename van het aantal zware buien leiden tot een toename aan riooloverstorten. Dit leidt tot een extra belasting van (een deel van de prioritaire) zwemwateren waardoor de kans op blauwalgen en bacteriën toeneemt. - Menselijke activiteiten, zoals het voeren van watervogels, leiden tot een aanzienlijke belasting van het zwemwater waardoor de kans op het optreden van blauwalgen- en bacteriënoverlast toeneemt. Beheermaatregel: Bij het optreden van bacteriële problemen of blauwalgenoverlast wordt hierover duidelijk gecommuniceerd, wordt met beheerders gezocht naar maatregelen en worden, zo mogelijk, passende maatregelen genomen. Hierdoor verbetert de kans op goed zwemwater. Bij jaarlijks terugkerende problemen, die niet of moeilijk oplosbaar zijn, wordt met de provincie besproken of de functie zwemwater voor de betreffende locatie realistisch is, waarna de provincie de afweging maakt of de functie moet worden gehandhaafd. Lokale knelpunten De maatregelen voor de 5 de ronde worden medio vastgesteld. Aard en omvang van deze maatregelen is op voorhand niet bekend, zodat voor de begroting hiervoor geen onderbouwd bedrag is opgenomen. Beheermaatregel: Op het moment dat aard en omvang wel bekend zijn, wordt een voorstel ter besluitvorming aangeboden. 21