INLEIDING KANKERPREVENTIE ZIN OF ONZIN VAN SCREENINGSPROGRAMMA S. dr I. GEBOERS COÖRDINATOR ONCOLOGISCH ZORGPROGRAMMA
|
|
- Joke Cools
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 INLEIDING KANKERPREVENTIE ZIN OF ONZIN VAN SCREENINGSPROGRAMMA S dr I. GEBOERS COÖRDINATOR ONCOLOGISCH ZORGPROGRAMMA
2 PREVENTIE Ongeveer een derde van de meest voorkomende gevallen van kanker kan worden voorkomen door gezond te eten en te leven. Het belang van de huisarts is hierin niet te onderschatten! Belangrijke elementen Beheers je gewicht Niet roken Beperk alcohol Beweeg voldoende
3 SCREENING Definitie: Screening betekent in feite het opzoeken van een ziekte bij personen die nog geen klachten hebben MAAR.. belangrijk om te weten: Er worden in praktijk 1000x minder levens gered met kanker- screening dan dat er mensen ongerust gemaakt worden Selecteren is dus de boodschap Welke patiënten? Welk type kanker?
4 DOELSTELLINGEN Verschil kennen tussen opportunistische screening, case finding, systemische screening en een echt bevolkingsonderzoek Leeftijdsdoelgroepen en intervallen aangeven voor enkele belangrijke screeningsprogramma s Prostaatkanker controversieel: hoe aanpakken??
5 VOORBEELDEN
6 Vrouw 1 60 jaar Wenst bloedafname voor kankerpreventie Wat doe je? Stem je in met een bloedname? Wat vraag je dan aan? Welke onderzoeken zijn wel, en nog belangrijker, welke onderzoeken zijn NIET zinvol
7 Vrouw 2 60 jaar Rookt sinds haar 20ste jaar Wenst RX TX ter uitsluiting van longkanker Dit is gerichter screenen - Zinvol? - Gevaarlijk?
8 PROGRAMMA VANDAAG Borstkankerscreening Gynaecologische tumoren Colorectale tumoren en de ifob test PSA: zin of onzin bij prostaatkanker-screening Beeldvorming bij opsporen van prostaatkanker Stralingsbelasting bij screeningsonderzoeken
9 BORSTKANKERSCREENING dr Vanderstappen
10 2 jaarlijks bevolkingsonderzoek bij asymptomatische vrouwen zonder indicatie voor borstcarcinoma tussen de jaar > Indeling in 2 groepen : Diagnostiek - opvolging
11 Zeer frequente aandoening in Europa Incidentie / /9 voor de leeftijd van 75 jaar 35,5% van alle tumoren bij vrouwen
12 Toename over de laatste decennia Veroudering vs. screening Belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen < 70 j 1/4 de van de verloren levensjaren Toename van mortaliteit in Europese landen! Behalve Noord-Europa en UK : screening!
13 DOEL : Vroegtijdige diagnose van kleinere borstletsels Genezing Borstsparende heelkunde Minder therapiekosten Significante verminderde mortaliteit
14 Mammografie : 2 standaard opnames ( CC MLO ) Erkende mammografische eenheid Erkennig 3 jaar Onder leiding van een erkend radioloog Eerste mammografisch onderzoek, 1 ste lezing Technisch uitgerust conform de richtlijnen voor kwaliteit Fysisch technisch Radiografisch Organisatorisch
15 Regionaal screeningscentrum ( RSC ): expertise Organisatie 2 de / 3 de lezing controle van de erkende eenheden bijsturen screeningsproces
16 1. Significante daling mortaliteit met minstens 25 % Overlevingsvoordeel blijvend Landen met langdurige screening : daling mortaliteit tgv screening ( vs. verbetering behandeling ) CAVE! : screeningseffect bepaald door participatie!
17 69 J : Cruciale positie huisarts in verdere screening Hogere prevalentie + mammografische efficientie maar, concurrerende doodsoorzaken leeftijdsgrens bepaald door gezondheidseconomie en ontbreken van klinische studies
18 < 50 J : Mortaliteitsreductie % Nadelen van de screening Vals positief Vals negatief
19 Verhoogde kans op vals positieve resultaten : specificiteit 93 97% angstinductie & verminderd vertrouwen, dalen van de participatie Verhoogde kans op vals negatieve resultaten : sensitiviteit 80% risico op laattijdige diagnostiek ( uitstellen consult, snelgroeiende letale tumoren ) beinvloed door verschillende factoren
20 Preventief screeningsonderzoek Familiaal borst/ ovariumca : Enig eerste lijn risico vr start screening < 50 J
21 Risicobepaling op basis van familiale anamnese Vergelijkbaar risico : klassieke screening Bescheiden risico : > 35j MRI, > 40j mammo j Hoog risico : genetische counseling + opvolging conform resultaat Andere familiale risico s met steeds bescheiden tot hoog risico
22 Diagnostische mammografie : Frequente verwijzing Klinisch verdacht symptomatisch borstca Oppuntstelling voor afwijkende screening ( bijkomende opnames / technische investigaties ) Centrum zonder specifieke erkenning
23
24 Stralingsbelasting? 2-4 msv / mammo : 3 maanden kosmische straling Op vrouwen 50j/ 60j: 14 RX geinduceerde borstca : 50 maal meer diagnose dan veroorzaakt
25 Stralingsbelasting? >> bestralingsrisico van screening geen reden om niet deel te nemen!! Echter wel relevant bij jongere vrouwen die buiten het klassieke screeningsprogramma vallen
26 Advies om te volgen, aangepast aan individu Sensibiliseren. Een boodschap!!!
27 OPSPORING GYNAECOLOGISCHE TUMOREN dr Vervliet J.
28 SCREENING Ovariumcarcinoom Endometriumcarcinoom Cervixcarcinoom
29 Incidentie Risicofactoren Voordelen en risico s Opsporingsmethodes Besluit Aanbevelingen
30 OVARIUMCARCINOOM Incidentie -stijgt met de leeftijd -hoogste aantal gevallen tussen j -lifetime risk minder dan 2% Risicofactoren -familiale voorgeschiedenis -genetische predispositie : BRCA, Lynch II -afname na zwangerschap, pil, borstvoeding en hysterectomie of sterilisatie -toename endometriose en infertiliteit
31 voor en nadelen -ontdekking in vroeg stadium met betere survival -chirurgische complicaties bij vals positieven -incidentie laag dus vals positieve testen zijn probleem Screeningstesten Besluit -tumormarkers : CA125,HE4 -ovarium cancer symptom index -echo klein bekken -gynaecologisch onderzoek -Screening niet aanbevolen bij vrouwen met gemiddeld risico
32 SAMENVATTING Ovariumkanker is een belangrijke doodsoorzaak bij gynaecologische tumoren Familiale voorgeschiedenis is de belangrijkste risicofactor Populatiescreening geeft geen mortaliteitsdaling in gerandomiseerde studies Hoog risicogroep testen met seriële CA125 en transvaginale echo vana f 35 j of preventieve ovariectomie
33 ENDOMETRIUMCARCINOOM Incidentie -lifetime risk 3% -mortaliteit 2/ vrouwen per jaar Riscicofactoren -vrouwen met Lynch syndroom -tamoxifen Symptomen -abnormale bloedingen -postmenopauzaal -metrorhagie na 45 j -metrorhagie voor 45 j met obesitas en anovulatie
34 Opsporing -premenopauzaal HCG uitsluiten EUG -vaginale echografie : endometrium>4 mm postmenopazaal -endometriumbiopsie -hysteroscopie en curettage
35 SAMENVATTING Typisch symptoom : abnormale bloedingen, soms op abnormale PAP resultaten Endometrium evaluatie bij postmenopauzale bloeding en abnormale bloeding boven 35 j Endometriumbiopsie Routine screening is niet aanbevolen
36 CERVIXCARCINOOM Incidentie : 1,5% kankermortaliteit bij vrouwen Risicofactoren -HPV infectie : type 16,18,45,31,33,52,58,35 95% van de cervixca -rookster : risico x4 -immuunsupressie bij SLE,HIV transplantatie -HPV transmissie correleert aantal partners
37 LEVENSLANG RISICO OP CERVIXCARCINOOM Geen screening en geen vaccinatie 1/28 Vaccinatie zonder screening 1/70 Adequate screening zonder vaccinatie 1/217 Screening plus vaccinatie 1/556
38 KANS OP INVASIE BIJ ONBEHANDELDE CIN REGRESS % PERSIST% PROGRESS% INVASION% CIN CIN CIN
39 KANS OP INVASIE BIJ ONBEHANDELDE CIN CIN3 30% invasie /30j Meeste nooit invasief Kans invasie - type 16 : 17-27% - type 18 : 13% - non18/16 : 3%
40 CIN LETSELS CIN1 : laaggradig milde atypie in onderste 1/3 epitheel geen precusor voor cervixca, meestal laag risico HPV enkel behandeling als meer dan 2 j persisterend CIN2 :hooggradig, de basale 2/3 van het epitheel precancereus, 40 % spontane regressie vooral bij jonge patienten CIN3 : hooggradig met meer dan 2/3 tot volledige dikte epitheel
41 ROL VAN HPV TEST Primaire screening onder 30 j niet zinvol gezien veel transiente infecties en onnodige colposcopies Toevoegen van HPV aan PAP na 30 jaar verhoogt detectiekans van hooggradige lesies voorlopig zonder mortartaliteitsdaling HPV test bij ASC-US,LSIL Opvolging van primair positieve test
42 NADELEN SCREENING Ongerustheid bij afwijkende test Risico voor preterme geboorte na conisatie of LEEP als cervixlengte <25 mm Kostprijs
43 SCREENINGSFREQUENTIE 3 jaarlijks vanaf 21 jaar Jaarlijks geeft meer interventies zoals colposcopies met slechts beperkte toename van cervixkankerdetectie Studies bij vrouwen van 21 tot 29 j voorspellen lifetimerisk overlijden van cervixkanker van 0,05, 0,05 en 0,03 /1000 vrouwen bij screening elke 3, 2 of 1 jaar Studies tonen bij vrouwen over 30 jaar een zelfde efficiëntie van 3 jaarlijks screenen als 5 jaarlijks gecombineerd met HPV test HPV vacinatie zal belangrijke invloed hebben
44 AANBEVELINGEN Enkele PAP test tussen j Screeningsinterval 3 jaar Eventueel combineren met HPV na 30 jaar te overwegen en dan 5 jaarlijks screenen Frequenter screenen bij risicogroepen HIV, immunosuppressie,cin 2 en 3 Helft van cervixcarcinomen heeft nooit PAP test gehad
45 EVALUATIE AFWIJKENDE CYTOLOGIE Controle na 6 PAP laag risico HPV test Colposcopie Cervixbiopsies LEEP Endocervicale curettage
46 SAMENVATTING Cervixcarcinoom is een ziekte bij vrouwen tgv HPV infectie Screening met PAP test kan CIN letsels en kankers vroegtijdig opsporen en de mortaliteit verminderen HPV testen kunnen worden gebruikt na 30 jaar in routine testen Start op 21 jaar en dan elke 3 jaar tot 65 j Na 65 j stop tenzij tevoren geen screening of HPV blootstelling Geen screening na hysterectomie
47 BEDANKT VOOR UW AANDACHT
48 48 Colorectale tumoren en de ifob test Dr Valgaeren - Gastroenteroloog 20 september 2014
49 Colorectale tumoren en de ifob test 49
50 Incidentie darmkanker 50 België jaarlijks 7500 nieuwe gevallen 4000 in Vlaanderen verdeling mannen en vrouwen vrijwel gelijk. 2de meest voorkomende kanker bij vrouwen (na Borstca) 3de meest voorkomende kanker bij mannen (na Long-Prostaat) Jaarlijks overlijden er in Vlaanderen ongeveer 1800 personen aan deze ziekte (in 2011: 1765).
51 Incidentie darmkanker 51 de meeste darmkankers zijn VERWORVEN kankers (geen erfelijk syndroom) ontwikkelen zich uit GOEDAARDIGE POLIEPEN ongeveer 2% van de poliepen wordt kwaadaardig 25% vd bevolking : poliepen op de leeftijd van 50j. 3x meer risico op colorectaal carcinoma
52 Incidentie darmkanker 52 Stijgt aanzienlijk vanaf de leeftijd van 50 jaar. 50% heeft/krijgt metastasen (MCRC) 50% van patienten sterft aan de ziekte Mediane overleving MCRC is 1 jaar Belang van opsporing en vroegtijdige diagnose!!!
53 Incidentie darmkanker 53 In Europa werden afgelopen jaar nieuwe gevallen van darmkanker vastgesteld. Ieder uur wordt aan 61 mensen in Europa verteld dat ze darmkanker hebben. (we niet meegeteld.)... geen zeldzame ziekte dus.
54 Darmkankerincidentie 54 RISICOFACTOREN gecumuleerd risico 0-75j Algemene bevolking 3.5% 2 verwanten 21% 1 verwant < 45 jaar 13% 1 verwant tss j 8% 1 verwant > 60 jaar 5% VG van Ca of poliep 18% IBD Li zijdig -pancolitis(*) 10-30%(*)
55 dikkedarmkanker in Vlaanderen (2011) per leeftijdscategorie Bron: Stichting Kankerregister 55
56 Europese Code Against Cancer (2003) 56 Men and women from 50 years of age should participate in colorectal screening. This should be within programmes with built-in quality assurance procedures. Screening for colorectal cancer by FOBT can reduce mortality from the disease by about 16%. The proposed screening interval is 2 years.
57 Darmkankerscreening 57 Noodzaak tot screening is overduidelijk Europese richtlijn Vlaamse richtlijn Vlaamse darmkankerscreening Darmkanker is een ziekte die kan voorkomen worden?!
58 Darmkankerscreening 58 KANKERSCREENING ideale test = - lage drempel - hoge specificiteit - weinig belastende test Dus IFOB
59 ADENOMA ADENOCARINOMA sequens 59
60 Adenoma-adenocarcinoma sequens 60 Adenomata/Poliepen ontstaan via monoclonale ontwikkeling uit een enkele celstammutatie. genetische mutaties en chromosoomdeleties in de late fase van overgang van poliep naar kanker. factoren die in het begin leiden tot de vorming van een microadenoom zijn nog steeds onbekend.
61 Adenoma-adenocarcinoma sequens 61 Tussen het ontstaan van een poliep en de ontwikkeling tot een kwaadaardig gezwel verloopt gemiddeld 5 tot 10 jaar. (1-2% poliepen ontaarden in Ca) VROEGTIJDIGE DIAGNOSE EN RESECTIE VAN POLIEPEN KAN COLORECTAAL CA VOORKOMEN
62 ifob-test 62 Werkingsprincipe van immunochemische testen steunt op binding van specifieke antilichamen op menselijk hemoglobine of andere bloedcomponenten. Geen restricties betreffende voeding. Colonspecifiek. Buisje met schroefdop waaraan staafje bevestigd is - rechtstreeks een staal uit de stoelgang nemen. buisje wordt dichtgeschroefd, waardoor het staal in de oplossing onderin terechtkomt. ( mascaratest ) De buisje in meegeleverde enveloppe naar het laboratorium gestuurd. Immunochemische reactie in het laboratorium uitgevoerd is objectief en ondubbelzinnig.
63 darmkankerscreening 63 IFOB darmkankerscreeningsonderzoek is geschenk van de Vlaamse Overheid -via brief -simpele test -specificiteit
64 darmkankerscreening 64 Het Vlaams bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker is gestart in oktober Op basis van een oproep heroproepsysteem (call-recall) krijgen alle mannen en vrouwen van 56 tot en met 74 jaar om de 2 jaar een uitnodiging met een afnameset. Uitnodigingen worden gespreid in de tijd verzonden -> tegen eind 2015 is de ganse doelgroep uitgenodigd.
65 darmkankerscreening 65 SCREENEN IS GERUSTSTELLEN Burger wordt patient Ifob positief = GEEN PANIEK Patient met symptomen valt NIET binnen het screeningsprogramma Alarmsymptomen in Gastroenterologie: Bloedverlies - Vermagering - Buikpijn.
66 ifobtest is NIET afwijkend (95%) 66 Dit wordt doorgegeven aan de persoon. Dit resultaat komt voor bij 95 op 100 mensen. Stoelgang elke twee jaar onderzoeken. Persoon ontvangt na 2 jaar opnieuw een afnameset. Met vermelding: Hebt u intussen klachten? Ga dan naar uw huisarts.
67 ifob test IS afwijkend (5%) 67 STANDAARDBRIEF Er werd bloed gevonden in uw stoelgang boven de vastgestelde grenswaarde van 75 ng/ml. Een afwijkend resultaat kan verschillende oorzaken hebben en betekent niet noodzakelijk dat u dikkedarmkanker hebt. Enkel een kijkonderzoek (coloscopie) kan hier uitsluitsel over geven. Met dit onderzoek kunnen darmpoliepen, die kunnen leiden tot dikkedarmkanker, opgespoord en verwijderd worden. Slechts bij één op tien mensen met een afwijkende test wordt via dit kijkonderzoek dikkedarmkanker vastgesteld. plan COLOSCOPIE
68 Darmkankerscreening ADVIES ad bevolking 68 Persoon behoort nog niet tot de doelgroep. 90% van alle dikkedarmkanker komt voor na de leeftijd van 50 jaar. Voor personen jonger dan 50 jaar is het niet wetenschappelijk aangetoond dat de voordelen van screening groter zijn dan de nadelen. Dat is de reden waarom de Europese richtlijnen stellen dat de ondergrens voor het bevolkingsonderzoek 50 jaar is. In Vlaanderen is er voorlopig gekozen om pas te starten met een bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker vanaf 56 jaar.
69 Darmkankerscreening ADVIES ad bevolking 69 Voor personen ouder dan 74 jaar is nog niet wetenschappelijk aangetoond dat de voordelen van screening groter zijn dan de nadelen. Dat is de reden waarom de Europese richtlijnen (die de Vlaamse overheid volgt) stellen dat de bovengrens voor het bevolkingsonderzoek 74 jaar is. Bespreek met uw huisarts, of het voor u nuttig is, om u verder tweejaarlijks te laten screenen. Dit valt dan buiten het bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker en u betaalt hiervoor het remgeld.
70 Darmkankerscreening ADVIES ad bevolking 70 Wanneer vraagt u best advies aan uw huisarts : als u bloed ziet in uw stoelgang of andere klachten hebt (vermageren zonder reden, verandering in stoelgangspatroon, loze drang, buikpijn of buikkrampen). als u volgens uw huisarts een verhoogd risico hebt op dikkedarmkanker. als één of meerdere van uw ouders, broers, zussen of kinderen dikkedarmkanker heeft of gehad heeft. als u dikkedarmkanker hebt, of als u het vroeger gehad hebt.
71 Darmkankerscreening 71 Kanker = genetica Belang van familiale anamnese en familiale screening ( 1e graadsverwanten)
72 Darmkankerscreening coloscopie 72 COLOSCOPIE is gouden standaard Diagnose en Behandeling. CT colon virtuele coloscopie is waardig diagnostisch alternatief specifieke indicaties (substenoserende tumor, cardiovasculair/ pulmonaire pt, bloedverdunning, risico voor voorbereiding of sedatie)
73 Darmkankerscreening coloscopie 73 KWALITEIT van de COLOSCOPIE is goed! Onderzoek VVGE Tijd Logistieke regeling en afspraken Voorbereiding Opvolgingsonderzoek in functie van aantal, grootte, apo van de poliep(en).
74 Darmkankerscreening doel 74 Doel van kankerscreening = mortaliteit verminderen Ook morbiditeit en kosten/baten analyse tellen mee
75 Darmkankerscreening toekomst 75 Patient met maligne letsel zal aanzet zijn om de familieleden, 1 e graadsverwanten te screenen Sensibilisatie Taboe valt weg Belang van familiale anamnese en screening
76 OM TE ONTHOUDEN 76 1.Darmkankerscreening in Vlaanderen heeft ZIN Zal levens redden en leed besparen. 2. Screenen is geruststellen 3.Coloscopie is de gouden standaard 4. Alarmsymptomen
77 SPONSORS VAN DIT SYMPOSIUM
Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel. Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014
Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014 CRCancer een gezondheidsprobleem wereldwijd M, 3 e V, 2 e 1,2 miljoen
Nadere informatieKankerpreventie bij de vrouw
Kankerpreventie bij de vrouw Dirk Devroey 8 november 2006 Kankerpreventie Er worden 1000x minder levens gered met kankerpreventie dan dat er mensen ongerust gemaakt worden Lesdoelstellingen Verschil kennen
Nadere informatieColorectale kanker Eerste resultaten van het bevolkingsonderzoek voor darmkanker in Vlaanderen
Colorectale kanker Eerste resultaten van het bevolkingsonderzoek voor darmkanker in Vlaanderen Prof. Dr. Hendrik Reynaert MD, PhD Dienst gastroenterologie-hepatologie UZBrussel Vakgroep basis medische
Nadere informatieDr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel. Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014
Dr Michel Ferrante AZ Sint Maarten Mechelen - Duffel Screening voor colon kanker in Vlaanderen in 10 stappen VLK dag 18 september 2014 CRCancer een gezondheidsprobleem wereldwijd M, 3 e V, 2 e 1,2 miljoen
Nadere informatieHerkenrode. Website : Huisartsen HAK vzw. 22/03/14 Dr. M. Van den Broeck 1
Website : www.herkenrodehuisartsen.be 22/03/14 Dr. M. Van den Broeck 1 De aanpak van screening in eerste lijn Dr. Mark Van den Broeck 22/03/14 Dr. M. Van den Broeck 2 Inschatten risicoprofiel patiënt Organisatie
Nadere informatieDe kosteneffectiviteit van de bevolkingsonderzoeken in Vlaanderen. Baarmoederhalskanker, Borstkanker en Dikkedarmkanker
De kosteneffectiviteit van de bevolkingsonderzoeken in Vlaanderen. Baarmoederhalskanker, Borstkanker en Dikkedarmkanker Maaike Fobelets Lore Pil Koen Putman Lieven Annemans 5 oktober 2015 1 Algemene principes
Nadere informatieGENETIC COUNSELING WAAR ZIJN WE IN 2016? Dr. D. HERTENS Dr. F. LIEBENS. ISALA KLINIEK CHU Sint-Pieter - Brussel
GENETIC COUNSELING WAAR ZIJN WE IN 2016? Dr. D. HERTENS Dr. F. LIEBENS ISALA KLINIEK CHU Sint-Pieter - Brussel Risicofactoren voor borstca & preventie Genetica Omgeving Hormonaal Weefsel afwijkingen Obesitas
Nadere informatieDE RATIONALE VAN SCREENING & RISICO STRATIFICATIE. Dr Pascal Peeters
1 DE RATIONALE VAN SCREENING & RISICO STRATIFICATIE Dr Pascal Peeters 2 SCREENING: RATIONALE 1. Incidentie: maatschappelijk probleem 2. Overleving = F (stadium bij diagnose) 3. Adenoma Carcinoma sequens
Nadere informatieBorstkankerscreening
Borstkankerscreening uit KCE reports vol.11a Voordelen en nadelen van de systematische screening Voordelen De ontwikkeling van borstkankerscreeningsprogramma s steunt op twee argumenten: o de behandeling
Nadere informatieVlaams bevolkingsonderzoek: + ifobt - St. Andriesziekenhuis Tielt
Vlaams bevolkingsonderzoek: + ifobt - St. Andriesziekenhuis Tielt Dr. S. De Coninck Mede namens: Dr. J. Beyls Dr. C. Baertsoen E. Rysman Dienst interne gastro-entero 24/11/2015 Darmkanker = gezondheidsprobleem!
Nadere informatieLaat je borsten zien: doen of niet? Resultaten screening. A Van Steen
Laat je borsten zien: doen of niet? Resultaten screening A Van Steen Wilhelm Conrad Röntgen (1845-1923) Professor Natuurkunde Universiteit Würzburg 26 / 11 / 1897 ontdekt bij toeval X-stralen 20 / 01
Nadere informatieJ. Mamma aandoeningen. Inhoudsopgave 01 J 02 J 03 J 04 J 05 J 06 J 07 J 08 J 09 J 10 J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 J 16 J 17 J 18 J 19 J
J. Mamma aandoeningen nhoudsopgave 1 J 2 J 3 J 4 J 5 J 6 J 7 J 8 J 9 J 1 J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 J 16 J 17 J 18 J 19 J Screening: vrouwen jonger dan 4 jaar zonder genetisch risico... 1 Screening: vrouwen
Nadere informatieDarmkankeronderzoek vanaf 2014 bij 1,9 miljoen Vlamingen
Kabinet Jo Vandeurzen Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 3 februari 2012 Darmkankeronderzoek vanaf 2014 bij 1,9 miljoen Vlamingen Stoelgangtest kan op termijn 400 kankerdoden per jaar
Nadere informatieReeks 12: De eeuwige mens
Reeks 12: De eeuwige mens Hoe proberen we darmkanker in de toekomst te voorkómen Rogier de Ridder MDL-arts, MUMC+ r.de.ridder@mumc.nl Introductie 1. Waarom bevolking onderzoek naar darmkanker 2. Hoe ontstaat
Nadere informatiePreventie en vroegtijdige opsporing van darmkanker
Preventie en vroegtijdige opsporing van darmkanker Oncologisch centrum Preventie en vroegtijdige opsporing van darmkanker Inhoud Screening...4 Wie heeft een verhoogd risico?...5 Is dikkedarmkanker erfelijk?...5
Nadere informatieBevolkingsonderzoek darmkanker
Dokter op Dinsdag Bevolkingsonderzoek darmkanker Dr. Anneke De Schryver, MDL arts 25 maart 2014 Het slijmvlies van de dikke darm Het ontstaan van poliepen Poliepen + Goedaardig + Maar: kunnen kwaadaardig
Nadere informatieDarmkanker screening zin of onzin? Lisette Saveur, Verpleegkundig specialist MDL-oncologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam
Darmkanker screening zin of onzin? Lisette Saveur, Verpleegkundig specialist MDL-oncologie Antoni van Leeuwenhoek Amsterdam Agenda Colorectaal carcinoom algemeen Voortraject darmkanker screening Bevolkingsonderzoek
Nadere informatieNieuwsbrief Bacteriologie
Nieuwsbrief Bacteriologie Geachte dokter, Betreft: - Nieuw analysemateriaal fecaal occult bloed (ifob test) (p1-5) Introductie nieuwe ifob test Vanaf vandaag zal u bij de bestelling van tubes voor immunochemisch
Nadere informatieDarmkanker opsporen? Poepsimpel!
Darmkanker opsporen? Poepsimpel! Dokter Luc Colemont was enkele maanden geleden te gast bij LM Limburg om zijn missie uit te dragen. Want de missie van de liberale mutualiteit en de dokter is dezelfde.
Nadere informatieRichtlijnen. Diagnostiek en preventie van erfelijke gynaecologische tumoren november gyneacologische-kaart :44 Pagina 1
gyneacologische-kaart 25-11-2003 10:44 Pagina 1 Richtlijnen Kanker kan erfelijk zijn. Vraag bij elke patiënt naar de familie-anamnese. Diagnostiek en preventie van erfelijke gynaecologische tumoren november
Nadere informatieGeneeskundige Dagen van Antwerpen
Antwerpen, 11 september 2014 Prof. dr. Guido Van Hal, Centrum voor Kankeropsporing, Afdeling Antwerpen Sarah Hoeck, Projectcoördinator bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker Geneeskundige Dagen van Antwerpen
Nadere informatieNico Mensing van Charante Lezing 2014. Grenzen aan de Geneeskunde
Nico Mensing van Charante Lezing 2014 Grenzen aan de Geneeskunde Hermitage Amsterdam, Vrijdag 17 januari 2014 Deel 1: Grenzen aan de diagnostiek prof dr Patrick Bindels, huisarts Deel 2: Grenzen aan de
Nadere informatieEvoluties in de primaire en secundaire preventie van baarmoederhalskanker. Koen Traen
Evoluties in de primaire en secundaire preventie van baarmoederhalskanker Koen Traen Baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker Life-time risico in België 1 2% 600 nieuwe gevallen/jaar
Nadere informatieBEVOLKINGSONDERZOEK DIKKEDARMKANKER: BASISTEKST VOOR BEROEPSGROEPEN
BEVOLKINGSONDERZOEK DIKKEDARMKANKER: BASISTEKST VOOR BEROEPSGROEPEN Inleidend: Elk jaar krijgen ongeveer 5.000 Vlamingen te horen dat ze dikkedarmkanker (DDK) hebben. Dikkedarmkanker is de tweede meest
Nadere informatieDarmkanker: Het openbaren van het onbekende. Vasilios Kousoulas MDL-arts ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten
Darmkanker: Het openbaren van het onbekende Vasilios Kousoulas MDL-arts ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten Wanneer kun je spreken van een normale dikke darm? (1) Wanneer kun je spreken van een normale
Nadere informatieMedische Publieksacademie
Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant Dinsdag 20 januari 2015 Welkom! #mclmpa 1 Programma 19:30 Welkom door moderator Hans Willems, redacteur gezondheidszorg Leeuwarder
Nadere informatieOVERZICHT 2/07/2013 HET VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER. Dr. Stefan Teughels KANKERSCREENING IN VLAANDEREN EPIDEMIOLOGIE BMHKS
HET VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Dr. Stefan Teughels OVERZICHT KANKERSCREENING IN VLAANDEREN EPIDEMIOLOGIE BMHKS HET VLAAMS BEVOLKINGSONDERZOEK NAAR BMHK OVERZICHT KANKERSCREENING IN
Nadere informatieDarmkanker en het bevolkingsonderzoek (en klein stukje erfelijkheid)
Darmkanker en het bevolkingsonderzoek (en klein stukje erfelijkheid) Huisartsen nascholing en GIO-keten Marleen de Leest (MDL-arts), Arnhem, 28 mei 2013 Marcel Spanier (MDL-arts), Zevenaar, 11 juni 2013
Nadere informatieBorstkanker is een kwaadaardig gezwel in de borst. Dit kan levensbedreigend zijn.
WELOVERWOGEN BESLISSEN OF U EEN SCREENINGSMAMMOGRAFIE LAAT NEMEN. DE INFORMATIE IN DEZE FOLDER HELPT U DAARBIJ. 1. WAT IS BORSTKANKER? Borstkanker is een kwaadaardig gezwel in de borst. Dit kan levensbedreigend
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse Samenvatting
Chapter 9 Nederlandse Samenvatting Summary and Nederlandse samenvatting SAMENVATTING Baarmoederhalskanker is de vierde meest voorkomende kanker bij vrouwen wereldwijd. Deze ziekte wordt gedurende een periode
Nadere informatieSCREENING NAAR COLORECTALE KANKER
SCREENING NAAR COLORECTALE KANKER Screenen POEP-SIMPEL? Achtergrond - epidemiologie Aanbeveling Domus Medica Het Vlaams bevolkingsonderzoek Waarom? Epidemiologie Klinische studies Epidemiologie: incidentie
Nadere informatieBEVOLKINGSONDERZOEK DIKKEDARMKANKER: BASISTEKST VOOR BEROEPSGROEPEN
BEVOLKINGSONDERZOEK DIKKEDARMKANKER: BASISTEKST VOOR BEROEPSGROEPEN Inleidend: Elk jaar krijgen ongeveer 5.000 Vlamingen te horen dat ze dikkedarmkanker (DDK) hebben (2010: 5248). Dikkedarmkanker is de
Nadere informatieProgramma. Inleiding Aanpak in de huisartsenpraktijk. Algemene conclusies Evaluatie
Programma Inleiding Aanpak in de huisartsenpraktijk Oplossen casuïstiek in kleine groepen Bespreken casuïstiek in plenum en toetsing aan de richtlijn Algemene conclusies Evaluatie Inleiding Jaarlijks sterfte
Nadere informatieDeze folder bevat informatie over het Lynch-syndroom. Het beschrijft:
Lynch-syndroom Deze folder bevat informatie over het Lynch-syndroom. Het beschrijft: Wat Lynch-syndroom is. Hoe het Lynch-syndroom te herkennen is. Wat te doen als het Lynch-syndroom is vastgesteld. Wat
Nadere informatieINLEIDING 1 september tot en met 31 december 2013 A.Z. St.-Dimpna (nr )
INLEIDING Na aanbevelingen van Europa loopt sinds juni 2001 een Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker op basis van Europese wetenschappelijke richtlijnen. Concreet wil dat zeggen dat in Vlaanderen
Nadere informatieAlles wat je altijd over darmkanker wou weten (maar niet durfde vragen)
Alles wat je altijd over darmkanker wou weten (maar niet durfde vragen) Tim Rondou Gastroenteroloog Sint-Jozefkliniek Bornem-Willebroek Bijscholing 2013 vóórkomen ontstaan voorkómen en preventie symptomen
Nadere informatieUrologie Hematurie en PSA
Urologie Hematurie en PSA Marina Hovius en George van Andel, urologen Susanne van Laatum, huisarts 15 januari 2016 Casus 1 Vrouw van 63 jaar, blanco VG, 2 vaginale bevallingen heeft recidiverend urineweginfecties
Nadere informatieDikkedarmkanker (CRC)
Het proefonderzoek voor dikkedarmkankeropsporing in Vlaanderen Prof. dr. Guido Van Hal Dr. Sofie Van Roosbroeck Drs. Sarah Hoeck Centrum voor Kankerpreventie Onderzoeksgroep Medische Sociologie en Gezondheidsbeleid
Nadere informatieTumoren en erfelijkheid. prof. dr. Bruce Poppe. Centrum voor Medische GeneIca Diensthoofd Prof. dr. A. De Paepe Universitair Ziekenhuis Gent
oncologisch congres AZ Sint Jan Verpleegkundigen in de oncologie: hou jezelf up to date! Tumoren en erfelijkheid prof. dr. Bruce Poppe Centrum voor Medische GeneIca Diensthoofd Prof. dr. A. De Paepe Universitair
Nadere informatiePREVENTIE VAN DARMKANKER. Dr G Deboever gastroenteroloog-digestief oncoloog AZ Damiaan
PREVENTIE VAN DARMKANKER Dr G Deboever gastroenteroloog-digestief oncoloog AZ Damiaan Wat is kanker? Ongecontroleerde woekering van abnormale cellen die alle omgevende organen aantasten en kunnen uitzaaien
Nadere informatieSpreker Functie. Bevolkingsonderzoek Borstkanker Vlaanderen
Spreker Functie Bevolkingsonderzoek Borstkanker Vlaanderen Inhoud 1. De borst en borstkanker 2. Preventie en vroege opsporing 3. Bevolkingsonderzoek 4. Bevolkingsonderzoek Borstkanker 5. Deelnemen: stap
Nadere informatieHPV nu en in de toekomst. Nynke de Boer Magda van Oven Britt van Etten Debruijn Jorien Helder-Woolderink
HPV nu en in de toekomst Nynke de Boer Magda van Oven Britt van Etten Debruijn Jorien Helder-Woolderink 15000 HPV HPV2 HPV4 HPV6 HPV11 High risk HPV (hr-hpv) Hr HPV 80 % van alle vrouwen maakt eens
Nadere informatieDikke darmpoliepen. MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis. www.mdlcentrum.nl
Dikke darmpoliepen MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Inhoudsopgave 1. Wat zijn darmpoliepen? 2 2. Darmpoliepen en darmkanker 2 3. Wat kunnen de klachten zijn bij dikke darmpoliepen? 3
Nadere informatieBevolkingsonderzoeken naar kanker: stand van zaken in Tremelo
Bevolkingsonderzoeken naar kanker: stand van zaken in Tremelo Dit rapport bundelt informatie over de bevolkingsonderzoeken naar kanker. Je vindt er de participatiegraad van Tremelo in terug. Ter vergelijking
Nadere informatieCOLOSCOPIE EN PREVENTIE VAN DARMKANKER. Hoe kan darmkanker voorkomen worden? - Patiëntinformatie -
COLOSCOPIE EN PREVENTIE VAN DARMKANKER Hoe kan darmkanker voorkomen worden? - Patiëntinformatie - Wat is darmkanker? Kanker van de darm (colorectale kanker) is de 3de meest voorkomende kanker bij mannen,
Nadere informatieDE DIKKE DARM DE DIKKE DARM
DE DIKKE DARM DE DIKKE DARM Om te begrijpen wat dikkedarmkanker is, wordt eerst het spijsverteringsstelsel en de werking van de spijsvertering uitgelegd. Om te begrijpen wat dikkedarmkanker is, wordt eerst
Nadere informatieMammacarcinoom en erfelijkheid. Dr. Marleen Kets, klinisch geneticus Afdeling genetica UMC St Radboud
Mammacarcinoom en erfelijkheid Dr. Marleen Kets, klinisch geneticus Afdeling genetica UMC St Radboud Mammacarcinoom Life time risk 12-13% Meest voorkomende kanker bij vrouwen Circa 20% hiervan heeft een
Nadere informatieBorstkankeropsporing in de beleids- en beheerscyclus van gemeenten en OCMW s (BBC)
Borstkankeropsporing in de beleids- en beheerscyclus van gemeenten en OCMW s (BBC) Borstkankeropsporing in de BBC Situering Het Vlaams bevolkingsonderzoek naar borstkanker is een initiatief van de Vlaamse
Nadere informatiePCA3. www.urologischcentrum.be
PCA3 www.urologischcentrum.be De PCA3 test, een eenvoudige urinetest die kan helpen bij de diagnose van prostaatkanker en de keuze van therapie. Over prostaatkanker Prostaatkanker is één van de meest voorkomende
Nadere informatiePSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog
PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog CIJFERS VLAANDEREN 2010 - MANNEN AANTAL STERFTE OVERLEVING 5 JAAR STERFTE > 80 JAAR PROSTAAT 5651 916 93% 54% LONG 3348 2937 14% 25,6%
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Kanker van de dikkedarm en endeldarm (darmkanker of colorectaal carcinoom) is een zeer belangrijke doodsoorzaak in de westerse wereld. Jaarlijks worden in Nederland meer dan 12.000
Nadere informatieBorstkanker en Erfelijkheid
Borstkanker en Erfelijkheid Algemeen In Nederland wordt per ar bij ongeveer 10.000 vrouwen borstkanker vastgesteld. Het is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen: in Nederland krijgt 1 op de
Nadere informatieSamenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra
Medische Publieksacademie UMCG Thema: Dikkedarmkanker Samenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra (moleculair geneticus). Dikkedarmkanker is één van de meest voorkomende
Nadere informatieProgramma voor de opsporing van dikkedarmkanker
Programma voor de opsporing van dikkedarmkanker Prof Jean-Luc Van Laethem Hoofd van digestieve oncologie Erasmus ziekenhuis Dr. Jean-Benoît Burrion Hoofd van de dienst Preventie en Opsporing - Jules Bordet
Nadere informatieColon en rectum : anatomie
Colon en rectum : anatomie Colontumor Colonadenocarcinoma : APO Colonadenocarcinoma : APO Rectumtumor CRC = Belangrijk Gezondheidsprobleem Derde meest frequente tumor in Westen (11%) Tweede doodsoorzaak
Nadere informatieBEREIKEN VAN NIET-DEELNEMERS IN HET BVO BAARMOEDERHALSKANKER AAN DE HAND V/E HERINNERINGSBRIEF VAN DE GMD-HOUDEND HUISARTS. Dr.
BEREIKEN VAN NIET-DEELNEMERS IN HET BVO BAARMOEDERHALSKANKER AAN DE HAND V/E HERINNERINGSBRIEF VAN DE GMD-HOUDEND HUISARTS Dr. Eliane Kellen EPIDEMIOLOGIE BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER OPZET
Nadere informatieOncogenese. Sporadische kankers (> 90%) Familiale kankersyndromen (kleine groep)
Oncogenese Sporadische kankers (> 90%) accumulatie van verworven mutaties, onder invloed van externe factoren Familiale kankersyndromen (kleine groep) overerfbare mutatie in 1 gen accumulatie van genetische
Nadere informatieStadiering en triple diagnostiek van borst en oksel. Dr. P. Berteloot 10/2011
Stadiering en triple diagnostiek van borst en oksel Dr. P. Berteloot 10/2011 Diagnostische beeldvorming Radiologisch onderzoek ter evaluatie van - klinische afwijking screenings gedetecteerde afwijking
Nadere informatieKleef hier onmiddellijk een identificatiesticker. blauw. Toelatingsexamen tandarts. 4 juli Generieke competenties (GC) VAARDIG 1
Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker blauw Toelatingsexamen tandarts 4 juli 2018 Generieke competenties (GC) VAARDIG 1 Figuur 1: De werking van het p53-tumorsuppressoreiwit. VAARDIG deel 1
Nadere informatieInformatie op te nemen in communicatie-instrumenten over borstkankeropsporing. bij vrouwen van 50 tot 59 jaar
Informatie op te nemen in communicatie-instrumenten over opsporing bij vrouwen van 50 tot 59 jaar Algemene informatie over opsporing Wat is opsporing? Hoe gebeurt het onderzoek bij opsporing? Borstkankeropsporing
Nadere informatieFamily cancer syndroms and cancer risk. Martine Folsche, verpleegkundig specialist Erasmus MC Kanker Instituut
Family cancer syndroms and cancer risk Martine Folsche, verpleegkundig specialist Erasmus MC Kanker Instituut Disclosure belangen Potentiele belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relatie
Nadere informatieProgramma. Inleiding Aanpak in de huisartspraktijk. Algemene conclusies Evaluatie
Programma Inleiding Aanpak in de huisartspraktijk Oplossen casuïstiek in kleine groepen Bespreken casuïstiek in plenum en toetsing aan de richtlijn Algemene conclusies Evaluatie Inleiding Jaarlijks sterfte
Nadere informatiePrimaire preventie Behandeling P(rimaire p)reventie Secundaire preventie
1 Screening en gezondheidsbeleid Voorkomen is altijd beter dan genezen? Leuven, 24 april 2015 Prof. Dr. Joost Weyler Epidemiologie en Sociale Geneeskunde Screening en preventie Schema 2 Screening en preventie
Nadere informatieBevolkingsonderzoek darmkanker
Bevolkingsonderzoek darmkanker 2014 Bevolkingsonderzoek darmkanker In deze folder leest u meer over het bevolkingsonderzoek darmkanker en wat dit voor u kan betekenen. Waarom een bevolkingsonderzoek? Darmkanker
Nadere informatieBorst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen
Borst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen In onze bevolking heeft iedere vrouw een risico van ongeveer 10% om in de loop van haar leven borstkanker te krijgen en 1,5% om eierstokkanker
Nadere informatiePreventie van. Wat u moet weten over. baarmoederhalskanker. Deze brochure bevat informatie over baarmoederhalskanker,
Preventie van baarmoederhalskanker Wat u moet weten over baarmoederhalskanker Deze brochure bevat informatie over baarmoederhalskanker, een ziekte die kan voorkomen worden. Spreek er over met uw arts,
Nadere informatieInformatie op te nemen in communicatie-instrumenten over borstkankeropsporing. bij vrouwen van 70 tot 79 jaar
Informatie op te nemen in communicatie-instrumenten over opsporing bij vrouwen van 70 tot 79 jaar Algemene informatie over opsporing Wat is opsporing? Hoe gebeurt het onderzoek bij opsporing? Borstkankeropsporing
Nadere informatieBevolkingsonderzoek darmkanker In de (huisartsen)praktijk. februari 2014 Alice Olde Reuver of Briel projectleider darmkankerscreening
Bevolkingsonderzoek darmkanker In de (huisartsen)praktijk februari 2014 Alice Olde Reuver of Briel projectleider darmkankerscreening Inhoud Inleiding en achtergrondinformatie Proces van uitnodigen tot
Nadere informatieKankerscreening. Jean Tafforeau
Kankerscreening Jean Tafforeau Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat, 14 B - 1050 Brussel 02 / 642 57 71 E-mail : jean.tafforeau@iph.fgov.be
Nadere informatieKleef hier onmiddellijk een identificatiesticker. blauw. Toelatingsexamen tandarts. 4 juli Generieke competenties (GC) VAARDIG 2
Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker blauw Toelatingsexamen tandarts 4 juli 2018 Generieke competenties (GC) VAARDIG 2 Figuur 1: De werking van het p53-tumorsuppressoreiwit. VAARDIG deel 2
Nadere informatieKleef hier onmiddellijk een identificatiesticker. geel. Toelatingsexamen tandarts. 4 juli Generieke competenties (GC) VAARDIG 2
Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker geel Toelatingsexamen tandarts 4 juli 2018 Generieke competenties (GC) VAARDIG 2 Figuur 1: De werking van het p53-tumorsuppressoreiwit. VAARDIG deel 2 pagina
Nadere informatieFAP (Familiale adenomateuse polyposis)
FAP (Familiale adenomateuse polyposis) Kenmerken Familiale Adenomateuse Polyposis (FAP) wordt gekenmerkt door het vóórkomen van honderden tot duizenden poliepen in de dikke darm (colon en rectum). De eerste
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
11 Nederlandse Samenvatting 113 Chapter 11 Dikke darmkanker (colorectaal carcinoom, CRC) is een veelvoorkomend gezwel in de westerse wereld en is na longkanker de belangrijkste oorzaak van sterfte aan
Nadere informatieEind goed, al goed? Of ook nog erfelijkheidsonderzoek? Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMCU
Eind goed, al goed? Of ook nog erfelijkheidsonderzoek? Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMCU Darmkanker in de familie? familie anamnese negatief: 85% -sporadische vorm- familie anamnese positief:
Nadere informatieRX screeningsmammografie. Informatiebrochure
RX screeningsmammografie Informatiebrochure Inhoud 1 Wat is een screeningsmammografie? 3 2 De mammografie 4 2.1 Voor het onderzoek 4 2.2 Tijdens het onderzoek 5 2.3 Na het onderzoek 6 2.4 Tips 7 2 RX screeningsmammografie
Nadere informatieSpreektekst bij PP BK verkort met het accent op het verloop_
Spreektekst bij PP BK verkort met het accent op het verloop_02082018 Situering Deze presentatie is opgesteld door het Centrum voor Kankeropsporing en is bedoeld om toelichting te geven bij het Bevolkingsonderzoek
Nadere informatieSamenvatting van de richtlijn erfelijke darmkanker, revisie
Samenvatting van de richtlijn erfelijke darmkanker, revisie WKO 3 sept Uitgangspunt richtlijn Welke aanbevelingen over genetische counseling en diagnostiek, preventie, surveillance, behandeling voor mensen
Nadere informatieProf. dr. Lieven Annemans Gezondheidseconomische aspecten van bevolkingsonderzoek naar kanker UGent & VUB
Prof. dr. Lieven Annemans Gezondheidseconomische aspecten van bevolkingsonderzoek naar kanker UGent & VUB Een systematische review van de kosteneffectiviteit van bevolkingsonderzoek naar baarmoederhals,
Nadere informatieB. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K. Inhoudsopgave 01 B 02 B 03 B 04 B 05 B 06 B 07 B 08 B 09 B 10 B 11 B 12 B 13 B
B. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K Inhoudsopgave 1 B 2 B 3 B 4 B 5 B 6 B 7 B 8 B 9 B 1 B 11 B 12 B 13 B Palpabele schildkliernoduli en euthyreotische struma... 1 Lange
Nadere informatieOncologie Kempen 2013 5 oktober 2013 Cultureel Centrum t Schaliken- Herentals Guido Van Hal Centrum voor Kankeropsporing vzw Afdeling Antwerpen
Oncologie Kempen 2013 5 oktober 2013 Cultureel Centrum t Schaliken- Herentals Guido Van Hal Centrum voor Kankeropsporing vzw Afdeling Antwerpen Centrum voor Kankeropsporing Voorheen: hetconsortium van
Nadere informatieFabels en Feiten over Borstkanker
Fabels en Feiten over Borstkanker Rianne Oosterkamp, internist-oncoloog Mariek Straver, oncologisch chirurg 16 oktober 2018 In Nederland wordt er ieder jaar bij 8000 vrouwen borstkanker vastgesteld Fabel?
Nadere informatieHPV test volgens landelijke richtlijn. Heleen Doornewaard, Patholoog Gelre ziekenhuizen, 11 maart 2009
HPV test volgens landelijke richtlijn Heleen Doornewaard, Patholoog Gelre ziekenhuizen, 11 maart 2009 HPV-vaccinatie Het kan je leven redden, maar ook voor niks zijn NRCnext, dd 03-03-09 1.Wat heeft baarmoederhalskanker
Nadere informatieBevolkingsonderzoeken. baarmoederhalskanker, borstkanker en darmkanker naar kanker
Bevolkingsonderzoeken baarmoederhalskanker, borstkanker en darmkanker naar kanker In deze algemene folder leest u over de bevolkings onderzoeken baarmoederhalskanker, borstkanker en darmkanker. Wat is
Nadere informatieMARKEN, verhoogd risico op borstkanker
MARKEN, verhoogd risico op borstkanker Uitwerking van de voorlichtingsavond dd 5-10-2011 in de Patmoskerk, Marken Mw R. Kaas oud-screeningsarts en genealoog, Mw I Kluijt klinisch geneticus Bij de inwoners
Nadere informatieBelgian Society for Human Genetics. Belgische richtlijnen voor het management van erfelijke borst- en eierstokkanker
Belgian Society for Human Genetics Belgische richtlijnen voor het management van erfelijke borst- en eierstokkanker BRCA1 Table 1: BRCA 1 risico s BRCA1 60 80 % op 80 j Contralateraal borstkanker Rond
Nadere informatieGEZONDHEIDSENQUETE 2013
GEZONDHEIDSENQUETE 2013 RAPPORT 5: PREVENTIE Stefaan Demarest, Rana Charafeddine (ed.) Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat
Nadere informatieSCREENING MAMMOGRAFIE
SCREENING MAMMOGRAFIE Wat is de toegevoegde waarde? Dr. Christel Depestel Borstkliniek Voorkempen 17/11/2010 1 Waar staan we op dit moment met borstkankerscreening in België? Doel van borstkankerscreening
Nadere informatieBorst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen
Borst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen In onze bevolking heeft iedere vrouw een risico van ongeveer 10% om in de loop van haar leven borstkanker te krijgen en 1,5% om eierstokkanker
Nadere informatieKosteneffectiviteit colonscreening
Kosteneffectiviteit colonscreening 19 januari 2016 Arjan de Kwant (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieSpreker Functie. Bevolkingsonderzoek Borstkanker Vlaanderen
Spreker Functie Bevolkingsonderzoek Borstkanker Vlaanderen Inhoud 1. Bevolkingsonderzoek 2. Bevolkingsonderzoek Borstkanker in Vlaanderen de uitnodiging de screeningsmammografie de beoordeling het resultaat
Nadere informatieProf. dr. Steven Weyers Namens de werkgroep BVO naar baarmoederhalskanker ter voorbereiding van de Gezondheidsconferentie Bestuurslid VVOG
Prof. dr. Steven Weyers Namens de werkgroep BVO naar baarmoederhalskanker ter voorbereiding van de Gezondheidsconferentie Bestuurslid VVOG Diensthoofd Vrouwenkliniek UZ Gent Baarmoederhalskanker als ziekte
Nadere informatieWat is een borstkliniek?
Wat is een borstkliniek? Een borstkliniek bestaat uit een multidisciplinair team van gespecialiseerde artsen, borst verpleegkundigen, borst psychologen, sociale assistenten die zich bezighouden met de
Nadere informatieRisico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald
PERSMEDEDELING VAN JO VANDEURZEN, VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN 4 oktober 2012 Risico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald De kans dat Vlamingen
Nadere informatieVan darmpoliep tot darmkanker:
Endoscopische Opvolging na poliepen/carcinoom Wetenschappelijke studies beperkt: Richtlijnen voornamelijk gebaseerd op observaties. Sinds screeningsprogramma lopend: toenemend aantal gevorderde adenomen,
Nadere informatieGEZONDHEIDSENQUETE 2013
GEZONDHEIDSENQUETE 2013 RAPPORT 5: PREVENTIE Stefaan Demarest, Rana Charafeddine (ed.) Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat
Nadere informatieMamma diagnostiek: Een paar dilemma s in de spreekkamer
Mamma diagnostiek: Een paar dilemma s in de spreekkamer Hier gaat het om u. J. Journee / E. Bakker Een paar dilemma s in de spreekkamer Dense mammae, wat moet/kun je daar mee? Is een MRI niet beter? Mamma
Nadere informatiePrimaire preventie en kankeropsporing: zin en negatieve effecten. Prof dr Dirk Devroey December 2011
Primaire preventie en kankeropsporing: zin en negatieve effecten Prof dr Dirk Devroey December 2011 Kankerpreventie Er worden 1000x minder levens gered met kankerpreventie dan dat er mensen ongerust gemaakt
Nadere informatiede ziekte van Alzheimer
Wanneer het geheugen ons in de steek laat de ziekte van Alzheimer Prof. Dr. Sebastiaan Engelborghs Afdeling Neurologie en Geheugenkliniek ZNA-Middelheim & ZNA-Hoge Beuken Referentiecentrum voor Biologische
Nadere informatieFeedback borstkankerscreening. okt
Feedback borstkankerscreening IMA Uitgave 2009 okt. 2009 1 Programma Doelen programma Casus 1 Bespreking feedback Risicobepaling, casus 2 en 3 Kernboodschappen Evaluatie okt. 2009 2 Doelen feedback borstkankerscreening
Nadere informatieFeedback borstkankerscreening IMA
Feedback borstkankerscreening IMA Uitgave 2009 okt. 2009 1 Programma Doelen programma Casus 1 Bespreking feedback Risicobepaling, casus 2 en 3 Kernboodschappen Evaluatie okt. 2009 2 Doelen feedback borstkankerscreening
Nadere informatie