Mechelen (Kazerne Dossin), 27 januari Genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Mechelen (Kazerne Dossin), 27 januari 2015. Genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid"

Transcriptie

1 Mechelen (Kazerne Dossin), 27 januari 2015 Toelichting bij de Gemeenschappelijke engagementsverklaring inzake aandacht voor genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog in het curriculum van het gewoon secundair onderwijs Genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid De term genocide werd in 1944 geïntroduceerd door jurist Raphael Lemkin 1 om te verwijzen naar de opzettelijke vernietiging van nationale groepen op basis van hun collectieve identiteit. Lemkin wilde aan de hand van die term een internationaal rechtskader opzetten voor het voorkomen en bestraffen van wat de Britse premier Winston Churchill a Crime Without a Name had genoemd. Het lobbywerk van Lemkin bleek in 1948 succesvol met de opstelling van het Verdrag inzake de voorkoming en bestraffing van genocide door de Verenigde Naties. Artikel II van dit verdrag geeft de, vooralsnog enige, internationale juridische definitie van de misdaad van genocide: In dit verdrag wordt onder genocide verstaan één van de volgende handelingen, gepleegd met het opzet om een nationale, etnische of godsdienstige groep, dan wel een groep, behorende tot een bepaald ras, geheel of gedeeltelijk als zodanig te vernietigen: (a) het doden van leden van de groep; (b) het toebrengen van ernstig lichamelijk of geestelijk letsel aan leden van de groep; (c) het opzettelijk aan de groep opleggen van levensvoorwaarden die gericht zijn op haar gehele of gedeeltelijke lichamelijke vernietiging; (d) het nemen van maatregelen, bedoeld om geboorten binnen de groep te voorkomen; (e) het gewelddadig overbrengen van kinderen van de groep naar een andere groep. Velen hebben het moeilijk met de definitie door de beperkte lijst van potentiële slachtoffergroepen (waarin politieke groepen bijvoorbeeld ontbreken) en/of de eis dat bewijs van opzet moet worden geleverd. 2 1 Lemkin, Raphael. Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation, Analysis of Government, Proposals for Redress. Washington: Carnegie Endowment for International Peace, Division of International Law, Voor meer info omtrent wetenschappelijke definities van genocide: Jones, Adam. Genocide: A Comprehensive Introduction. New York: Routledge,

2 Misdaden tegen de menselijkheid/mensheid 3 zijn wijdverbreide en systematische gewelddadige handelingen (het kan gaan om moord, uitroeiing, deportatie, foltering, slavernij, verkrachting en andere onmenselijke daden) die gepleegd worden tegenover de burgerbevolking, in vredestijd of oorlogstijd, ongeacht het motief voor de handelingen. In het internationaal recht is het begrip met andere woorden een overkoepelende categorie die zowel oorlogsmisdaden als genocide omvat. Genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog De Tweede Wereldoorlog vormt een fundamentele breuklijn (sociaal, cultureel, politiek, economisch) in de twintigste eeuw. De genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid die toen plaatsvonden zijn moeilijk te vatten. Voor het eerst in de geschiedenis werden industriële methoden gebruikt voor de massale uitroeiing van een volk. Ongeveer zes miljoen Joden, waaronder kinderen, werden tussen 1933 en 1945 het slachtoffer van een door nazi-duitsland en zijn collaborateurs uitgevoerde systematische vervolging en vernietiging. Na een periode van overwegend stilzwijgen heeft deze verschrikking in de loop van de jaren verschillende namen gekregen. Grote publieke aandacht kwam er onder andere door de tv-serie The Holocaust (1978). Het begrip Holocaust (Grieks voor brandoffer ) kwam al eerder voor, maar werd vanaf dat moment internationaal gebruikt om de tragedie van de moord op de Joden aan te duiden. Anderen, met name Joden zelf, vinden de naam minder geschikt en spreken liever over de Sjoa, het Hebreeuwse woord voor catastrofe. Endlösung der Judenfrage en Judeocide zijn andere veel gebruikte termen voor de systematische genocide van nazi-duitsland op het Joodse volk in Europa. Niet enkel het Joodse volk werd slachtoffer van het Nazi-regime. Miljoenen anderen waaronder Sinti en Roma, mensen met een lichamelijke of geestelijke handicap, Polen, Jehova s getuigen, Russische krijgsgevangenen, vakbondsleden, politieke dissidenten, gewetensbezwaarden en homoseksuelen leden onder de zware oppressie van het nazibewind. Ze werden massaal onderdrukt, vermoord of uitgeroeid om raciale, religieuze, etnische, politieke of nationale redenen. Op 24 januari 2013 is in de Senaat een resolutie gestemd waarin wordt erkend dat Belgische overheden op cruciale vlakken gecollaboreerd hebben met de Duitse bezetter op een voor een democratie onwaardige manier en dat dat dramatische gevolgen had voor de Joodse bevolking 3 De uitdrukking komt voor het eerst voor in het Handvest van het Internationaal Militair Tribunaal in Nürnberg. Nadien in het Statuut van Rome, het verdrag dat ten grondslag ligt aan het Internationaal Strafhof (2002). 2

3 (zowel van Belgische als van buitenlandse nationaliteit). 4 Die zwarte bladzijde in de mondiale en Belgische geschiedenis mag niet vergeten worden. Niet enkel vanwege het verleden, maar ook omwille van de toekomst. In 2012 nam België het voorzitterschap waar van het International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA). Het voorzitterschap bood de mogelijkheid om de Belgische ervaring in onderwijs, herinnering en onderzoek te delen op internationaal niveau en om het belang ervan zeker voor de toekomst te benadrukken. 5 Een verdere verankering van de herinneringsplicht werd door het voorzitterschap mogelijk gemaakt. Het is niet meer dan vanzelfsprekend dat ook onderwijs aan die herinnering bijdraagt. 4 Voorstel van resolutie strekkende om de verantwoordelijkheid van de Belgische overheid te erkennen voor de Jodenvervolging in België, Tekst aangenomen door de commissie voor de institutionele aangelegenheden, Belgische Senaat, 24 januari Brochure Na de Holocaust - Recente Belgische initiatieven (2012), op initiatief van de FOD Kanselarij van de Eerste Minister, in samenwerking met de FOD Buitenlandse zaken, het Instituut voor Veteranen (NIODD) en de Gemeenschappen. 3

4 Engagementsverklaring ter verankering in het curriculum voor alle leerlingen van het gewoon secundair onderwijs De ondertekenaars van de gemeenschappelijke verklaring nemen een engagement op om via gerichte acties alle leerlingen in het secundair onderwijs op een duurzame manier inzicht te laten verwerven in de mechanismen van genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog. Actie 1: Een gerichte communicatie van het engagement door de onderwijsverstrekkers aan de schoolbesturen De rol van de Vlaamse overheid is gericht op het garanderen van kwaliteitsvol onderwijs in Vlaanderen. Eén van de opdrachten is het bepalen van een kerncurriculum, bestaande uit eindtermen en/of ontwikkelingsdoelen voor basisvorming in het leerplichtonderwijs. Scholen genieten de pedagogische vrijheid om hun eigen beleid te voeren, het onderwijsaanbod te organiseren en verdere concrete inhoud te geven. Dat gebeurt onder andere aan de hand van leerplannen. De schoolbesturen, netten of koepels kunnen leerplannen indienen waarin ze minstens de minimumdoelen van de overheid verwerken. 6 In het kerncurriculum van het gewoon secundair onderwijs zijn er heel wat aanknopingspunten te vinden voor het thema genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog. In eerste instantie denken we aan de eindtermen van het vak geschiedenis in het aso, tso en kso waarin het ontwikkelen van een historische attitude centraal staat: de leerlingen bouwen een historisch referentiekader op en verwerven historische vaardigheden. De eindtermen leggen de te behandelen historische werkelijkheid niet vast, maar stellen een aantal criteria voorop waaraan moet worden voldaan. Er is dus geen expliciete vermelding van genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook in de leerplannen is dat niet altijd het geval, want afhankelijk van koepel of net wordt soms gewerkt met (half)open leerplannen waarbij de leerkracht leerinhouden moet kiezen. Toch zijn alle onderwijsverstrekkers ervan overtuigd dat in de 6 Voor alle regelgeving, inclusief afwijkingsprocedure: Codex secundair onderwijs, Afdeling 3: Eindtermen, ontwikkelingsdoelen en leerplannen 4

5 geschiedenislessen (aso, kso en tso) genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog aan bod komen. 7 Voor leerlingen uit het (deeltijds) beroepssecundair onderwijs lijkt dat minder vanzelfsprekend. De historische component kan geïntegreerd worden onder "project algemene vakken" (PAV), waarbij de huidige eindtermen en leerplannen PAV op dit moment geen garantie bieden dat er voldoende aandacht gaat naar genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat maakt dat de behandeling ervan leraar-afhankelijk is. In de vakoverschrijdende eindtermen wordt in context 7: socioculturele samenleving het thema herinneringseducatie naar voor geschoven als middel om te leren hoe het met de samenleving verder moet vanuit een leerzaam omzien naar negatieve en positieve gebeurtenissen uit het eigen verleden en dat van samenlevingen elders in Europa of de wereld. Het is duidelijk dat genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog een aanleiding kunnen vormen voor de twee eindtermen gelinkt aan herinneringseducatie: De leerlingen trekken lessen uit historische en actuele voorbeelden van onverdraagzaamheid, racisme en xenofobie; De leerlingen geven voorbeelden van de potentieel constructieve en destructieve rol van conflicten; Verwante thema s als verdraagzaamheid, mensenrechten, kenmerken en werking van een democratie treffen we aan in context 5: politiek-juridische samenleving. De vakoverschrijdende eindtermen zijn ruim opgevat waardoor er geen expliciete garantie is dat de genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog deel uitmaken van het curriculum voor elke leerling. Actie 2: Binnen het geheel van het curriculum voor alle leerlingen van het secundair onderwijs expliciet een plaats geven aan het verwerven van inzicht in de mechanismen van genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog door hieraan bij de herziening van de betrokken leerplannen aandacht te besteden 7 De Tweede Wereldoorlog vormt (in Europa) een ontegensprekelijke fundamentele breuklijn in de 20ste eeuw. Alle leerplannen (of bijgevoegde visieteksten) schenken hier de nodige aandacht aan. 5

6 De ondertekenaars beogen dat de invulling van de engagementsverklaring doordringt tot op het klasniveau. Dat is essentieel om te kunnen garanderen dat alle leerlingen in het gewoon secundair onderwijs bereikt worden. Lesgeven over genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog is allesbehalve een gemakkelijke opdracht. Het betreft niet enkel het overdragen van historische kennis over het verleden, maar ook inzicht verwerven in de maatschappelijke en culturele processen die op lange en korte termijn genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid mogelijk hebben gemaakt. Aandacht en respect voor de historische context zijn daarbij cruciaal. Verder dient er aandacht te gaan naar de impact op de hedendaagse samenleving. De leerlingen dienen inzicht te krijgen in hoe mensen kunnen samenleven in een multiculturele en democratische samenleving, in bestaande inspraakprocedures, in de fundamentele rechten en vrijheden en de werking van een democratie. De genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog vormen hierin een tragisch voorbeeld van het menselijk falen. De leerkracht dient er zich bewust van te zijn dat een zelfde conflict andere herinneringen oproept bij verschillende culturen of groepen leerlingen. De diversiteit van een klasgroep kan ook een aanleiding zijn om andere genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid het bredere perspectief van herinneringseducatie - ter sprake te brengen. Zo leven er bijvoorbeeld in de diverse Romagemeenschap en bij de Sinti heel wat taboes en frustraties over hun donkerste historische ervaringen, wat vaak een stilzwijgen in de hand werkt. Waar liggen de mogelijkheden om die gevoelige materies om te buigen tot gesprekken die ieders opinie aanscherpen? Er lijkt een gebrek te zijn aan leermiddelen en werkvormen die aan specifieke doelgroepen en omstandigheden zijn aangepast. Hoe pak je die thema s bijvoorbeeld aan in het beroepssecundair onderwijs? Het is daardoor van groot belang dat scholen, vakgroepen en leerkrachten ondersteund worden met aanbodgerichte nascholingsactiviteiten en didactisch materiaal. Actie 3: Initiatieven nemen ter ondersteuning van scholen, vakgroepen en leerkrachten inzake het thema genocide(s) en misdaden tegen de menselijkheid tijdens de Tweede Wereldoorlog en de actualisering en historisering ervan Expertiseopbouw en expertisedeling is geen eenrichtingsverkeer, maar krijgt vorm door een gerichte samenwerking met verschillende partners. 6

7 In eerste instantie denken we daarbij aan de expertise van betrokken leraren(verenigingen). In Vlaanderen zijn ook enkele uitgeverijen actief die leermiddelen ontwikkelen en daardoor doordringen tot op de klasvloer. En uiteraard zijn er de leerlingen zelf die betrokken kunnen worden. Sinds het schooljaar ontvangt het Bijzonder Comité Herinneringseducatie (BCH) financiële ondersteuning van het Ministerie Onderwijs en Vorming met het oog op het vergroten van de transparantie en de kwaliteit van het herinneringseducatieve aanbod 8. Het BCH is opgericht in de schoot van de vzw Kazerne Dossin. Het Comité is samengesteld uit belangrijke actoren die actief zijn op het vlak van herinneringseducatie: het In Flanders Fields Museum, Oorlog en Vrede in de Westhoek, Kazerne Dossin, Stichting Auschwitz, Nationaal Gedenkteken van het Fort van Breendonk, het Instituut voor Veteranen (IV-NIOOO) en Tumult. Ook de pedagogische begeleidingsdiensten van de onderwijsnetten zijn betrokken. De voorbije jaren heeft het BCH zich - in samenspraak met academici, leerkrachten en lerarenopleiders - sterk toegelegd op de ontwikkeling van een toetssteen voor kwaliteitsvolle herinneringseducatie. Die toetssteen is een reflectie-instrument waarmee iedereen die aan herinneringseducatie doet (schoolteams, individuele leraren, lerarenopleiders, begeleiders of educatieve medewerkers in organisaties) de eigen projecten en het eigen materiaal kan toetsen en evalueren. In samenwerking met de Stichting Vredeseducatie te Utrecht is het instrument in 2012 vertaald naar een online tool: Start to Remember. Binnen het Interfacultair Departement Lerarenopleiding (IDLO) van de Vrije Universiteit Brussel loopt momenteel een verkennend onderzoek naar de perceptie door leraren geschiedenis, cultuurwetenschappen en PAV van de realisatievoorwaarden van de vakoverschrijdende eindterm: de leerlingen trekken lessen uit historische en actuele voorbeelden van onverdraagzaamheid, racisme en xenofobie. Daarbij staat een analyse van herinneringseducatie in schoolverband centraal. De resultaten van het onderzoek worden gepubliceerd in juni De site biedt leraren, begeleiders en lerarenopleiders inzicht in het ruime aanbod aan herinneringseducatie in België. Om het bereik van het BCH te vergroten, heeft het BCH een samenwerkingsverband opgezet met het platform KlasCement ( 9 Het betreft 2 artikels (vooralsnog niet duidelijk in welk(e) tijdschrift(en) ze zullen verschijnen): Vaesen, Kavadias en Van Looy. War over the Past? Expert Perceptions of Remembrance Education in Flanders; Vaesen, Kavadias en Van Looy. From 'Servant-Maid of Lobbyists' to 'Indispensable Multiannual Learning Programs'. Teacher Perceptions of Remembrance Education in Flanders. 7

8 In 2013 heeft het Vlaams Parlement een resolutie goedgekeurd die het stimuleren van een bezoek aan de Kazerne Dossin, Memoriaal, Museum en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten beoogt. De educatieve dienst van Kazerne Dossin biedt een voorbereidend lessenpakket aan ter voorbereiding van een actiever en gerichter bezoek. Ook het Nationaal Gedenkteken van het Fort van Breendonk biedt een pedagogisch dossier aan. Actie 4: Samenwerken met partners (zoals het Bijzonder Comité voor Herinneringseducatie, lerarenopleidingen, representatieve instellingen die werken rond het thema, uitgeverijen, lerarenverenigingen, leerlingen, ) met het oog op efficiënte expertisedeling zodat het thema op een duurzame manier aandacht blijft krijgen in het gewoon secundair onderwijs De ondertekenaars engageren zich er toe voorgaande acties ter harte te nemen en deze jaarlijks te evalueren. Actie 5: Jaarlijks op 27 januari een gezamenlijk opvolgingsverslag bezorgen aan de Vlaams minister van Onderwijs. De engagementsverklaring werd officieel bekrachtigd op 27 januari 2015 te Mechelen (Kazerne Dossin) met als bevoorrechte getuige mevr. Hilde CREVITS, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Onderwijs 8

9 Viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Onderwijs, mevr. Hilde CREVITS het Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs, vertegenwoordigd door: dhr. Lieven BOEVE, directeur-generaal het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, vertegenwoordigd door: mevr. Raymonda VERDYCK, afgevaardigd bestuurder het Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap, vertegenwoordigd door: dhr. Patriek DELBAERE, algemeen directeur het Provinciaal Onderwijs Vlaanderen, vertegenwoordigd door: dhr. Patrick WEYN, directeur het Overleg Kleine Onderwijsverstrekkers, vertegenwoordigd door: dhr. Paul Buyck, afgevaardigde Secundair Onderwijs 9

ADVIES. 21 juni Advies bij de operationalisering van de Vlaamse vakoverschrijdende eindtermen: herinnerings- en vredeseducatie

ADVIES. 21 juni Advies bij de operationalisering van de Vlaamse vakoverschrijdende eindtermen: herinnerings- en vredeseducatie 21 juni 2010 Advies bij de operationalisering van de Vlaamse vakoverschrijdende eindtermen: herinnerings- en vredeseducatie 1 Inleiding Op 22 april 2009 nam het Vlaams Parlement een decreet aan dat nieuwe

Nadere informatie

Engagementsverklaring

Engagementsverklaring Engagementsverklaring van de erkende instanties en vereniging van de levensbeschouwelijke vakken en de onderwijskoepels van het officieel onderwijs en het GO! met het oog op een versterking van de interlevensbeschouwelijke

Nadere informatie

Voorstel van resolutie. betreffende het verplicht aanbieden van cursussen eerste hulp bij ongevallen (EHBO) in het lager en secundair onderwijs

Voorstel van resolutie. betreffende het verplicht aanbieden van cursussen eerste hulp bij ongevallen (EHBO) in het lager en secundair onderwijs stuk ingediend op 1224 (2010-2011) Nr. 1 6 juli 2011 (2010-2011) Voorstel van resolutie van de heer Jean-Jacques De Gucht, de dames Ann Brusseel, Marleen Vanderpoorten en Elisabeth Meuleman, de heren Boudewijn

Nadere informatie

Geschiedenis en VOET

Geschiedenis en VOET Geschiedenis en VOET Per 1 september 2010 traden de nieuwe vakoverschrijdende eindtermen (VOET) in werking en vanaf 1 september 2011 zal de doorlichting de VOET meenemen in de focus van de scholen. De

Nadere informatie

Workshop levensverhalen van Duitse soldaten infobrochure voor leraren

Workshop levensverhalen van Duitse soldaten infobrochure voor leraren Workshop levensverhalen van Duitse soldaten infobrochure voor leraren Deze infobrochure bevat een inhoudelijke beschrijving van de workshop en zijn doelstellingen. Ten tweede vinden begeleidende leraren

Nadere informatie

www.deandereverbeeld.wordpress.com

www.deandereverbeeld.wordpress.com Tentoonstelling 24/04/2014 22/05/2014 BERINGEN www.deandereverbeeld.wordpress.com 1. Wie is KMS? Kerkwerk Multicultureel Samenleven (KMS) is een open socioculturele organisatie met als opdracht te sensibiliseren,

Nadere informatie

Vredesopvoeding en herinneringseducatie in Vlaanderen. Rond de tafel. Structuur van de presentatie

Vredesopvoeding en herinneringseducatie in Vlaanderen. Rond de tafel. Structuur van de presentatie Vredesopvoeding en herinneringseducatie in Vlaanderen 30 maart 2010 Tomas Baum en Geert Castryck Rond de tafel Na een korte situering van de concepten herinneringseducatie en vredeseducatie, bekijken we

Nadere informatie

De rechten van de mens

De rechten van de mens A 342286 Paul Morren De rechten van de mens Vereniging voor de Verenigde Naties Brussel ÖQÏÏM -Apeldoorn Inhoud Voorwoord Mare Bossuyt 9 Deel I: De rechten van de mens: waarover gaat het? 13 1. Het concept

Nadere informatie

Pascal Smet reageert op gebrek aan kennis in onderwijs - Belg...

Pascal Smet reageert op gebrek aan kennis in onderwijs - Belg... Pascal Smet reageert op gebrek aan kennis in onderwijs (http://www.knack.be/auteurs/simon-demeulemeester/author- Simon Demeulemeester demeulemeester/author-4000174167085.htm) woensdag 23 januari 2013 om

Nadere informatie

GELIJKE KANSEN IN BELGIË

GELIJKE KANSEN IN BELGIË GELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK 1. EEN WOORDJE UITLEG Tijdens het bezoek aan de Democratiefabriek hebben jullie kunnen vaststellen dat bepaalde elementen essentieel zijn om tot een democratie

Nadere informatie

Voorstel van resolutie

Voorstel van resolutie stuk ingediend op 2195 (2013-2014) Nr. 1 2 oktober 2013 (2013-2014) Voorstel van resolutie van de heer Jean-Jacques De Gucht, de dames Ann Brusseel, Irina De Knop, Marleen Vanderpoorten en Fientje Moerman

Nadere informatie

SAMENWERKINGSOVEREENKOMST TUSSEN DE VLAAMSE REGERING EN DE PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENSTEN

SAMENWERKINGSOVEREENKOMST TUSSEN DE VLAAMSE REGERING EN DE PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENSTEN SAMENWERKINGSOVEREENKOMST TUSSEN DE VLAAMSE REGERING EN DE PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENSTEN Tussen de Vlaamse Regering, vertegenwoordigd door de heer Frank Vandenbroucke, Vlaams minister van Onderwijs

Nadere informatie

Kinderrechten- en ontwikkelingseducatie voor uw toekomstige leerkrachten!

Kinderrechten- en ontwikkelingseducatie voor uw toekomstige leerkrachten! Kinderrechten- en ontwikkelingseducatie voor uw toekomstige leerkrachten! samen voor kinderen 2 2 Waarom is het belangrijk om leerlingen en leerkrachten te sensibiliseren over de Rechten van het Kind?

Nadere informatie

PROJECTAANVRAAG GASTTENTOONSTELLING & EVENEMENT

PROJECTAANVRAAG GASTTENTOONSTELLING & EVENEMENT PROJECTAANVRAAG GASTTENTOONSTELLING & EVENEMENT Inleiding Kazerne Dossin toont, behalve haar permanente tentoonstelling, jaarlijks ook een eigen grote tijdelijke tentoonstelling, die vijf jaar vooruit

Nadere informatie

ONDERWIJSWOORDENLIJST VOOR SCHOOLRADERS ALS JE NIET HELEMAAL MEE BENT

ONDERWIJSWOORDENLIJST VOOR SCHOOLRADERS ALS JE NIET HELEMAAL MEE BENT ONDERWIJSWOORDENLIJST VOOR SCHOOLRADERS ALS JE NIET HELEMAAL MEE BENT < verwijder geen elementen boven deze lijn; ze bevatten sjabloon-instellingen - deze lijn wordt niet afgedrukt > Deze woordenlijst

Nadere informatie

De gemeenteraad. Ontwerpbesluit. Onderwerp: Beginselverklaring neutraliteit van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs - Goedkeuring

De gemeenteraad. Ontwerpbesluit. Onderwerp: Beginselverklaring neutraliteit van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs - Goedkeuring De gemeenteraad Ontwerpbesluit OPSCHRIFT Vergadering van 26 september 2016 Besluit nummer: 2016_GR_00779 Onderwerp: Beginselverklaring neutraliteit van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs - Goedkeuring

Nadere informatie

Vraag nr. 403 van 8 maart 2013 van MARIJKE DILLEN

Vraag nr. 403 van 8 maart 2013 van MARIJKE DILLEN VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 403 van 8 maart 2013 van MARIJKE DILLEN Resolutie kinderarmoede Onderwijs en

Nadere informatie

Krachtige leeromgevingen. Groepssessie 1: Curriculum Versie groep 1

Krachtige leeromgevingen. Groepssessie 1: Curriculum Versie groep 1 Krachtige leeromgevingen Groepssessie 1: Curriculum Versie groep 1 Planning groepssessies 1. Curriculum (vandaag) 2. Toetsen en evalueren (donderdag 30/10) Groepssessie 1 1. Curriculum op macroniveau 2.

Nadere informatie

AANBOD VOOR SCHOLEN

AANBOD VOOR SCHOLEN AANBOD VOOR SCHOLEN 2017-2018 MENSENRECHTEN IN KLARE TAAL! NT2 Wat vertellen de mensenrechten ons over het verleden? Leer meer over de geschiedenis van de Dossinkazerne en de holocaust. Voorwerpen en opdrachten

Nadere informatie

Infosessie LASSO 29 april 2013

Infosessie LASSO 29 april 2013 Infosessie LASSO 29 april 2013 Deel 1: Onderwijs in Vlaanderen 1. Algemene principes 1.1 Vrijheid van onderwijs Grondwet garandeert vrijheid van onderwijs: Ouders hebben keuzevrijheid Elke natuurlijke

Nadere informatie

Bijzonder topsportconvenant

Bijzonder topsportconvenant Bijzonder topsportconvenant Afgesloten tussen: De Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming, De topsportschool: Onze-Lieve-Vrouwecollege Mechelsestraat 7 1800 Vilvoorde De unisportfederatie: Vlaamse Volleybalbond

Nadere informatie

Buitengewoon onderwijs - Bijkomende of gespecialiseerde opleidingen voor leerkrachten

Buitengewoon onderwijs - Bijkomende of gespecialiseerde opleidingen voor leerkrachten SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 163 van KATHLEEN HELSEN datum: 21 januari 2016 aan HILDE CREVITS VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS Buitengewoon onderwijs - Bijkomende

Nadere informatie

WORKSHOP HET AFRIKAANSE SCHOONHEIDSIDEAAL

WORKSHOP HET AFRIKAANSE SCHOONHEIDSIDEAAL WORKSHOP HET AFRIKAANSE SCHOONHEIDSIDEAAL NAAM ORGANISATIE : AFRIKA AT HOME vzw TITEL WORKSHOP: HET AFRIKAANSE SCHOONHEIDSIDEAAL. Beleef de schoonheid in Afrika DOELGROEP : Kleuter / Lager Onderwijs 3

Nadere informatie

Education Working Group Paper: DE HOLOCAUST, GENOCIDE EN MISDADEN TEGEN DE MENSELIJKHEID

Education Working Group Paper: DE HOLOCAUST, GENOCIDE EN MISDADEN TEGEN DE MENSELIJKHEID International Holocaust Remembrance Alliance Education Working Group Paper: DE HOLOCAUST, GENOCIDE EN MISDADEN TEGEN DE MENSELIJKHEID Inleiding Zowel onder docenten als leerlingen rijst steeds opnieuw

Nadere informatie

WORKSHOP DE SMAAK VAN AFRIKA : proeven van de Oost-Afrikaanse keuken

WORKSHOP DE SMAAK VAN AFRIKA : proeven van de Oost-Afrikaanse keuken WORKSHOP DE SMAAK VAN AFRIKA : proeven van de Oost-Afrikaanse keuken NAAM ORGANISATIE : AFRIKA AT HOME vzw TITEL WORKSHOP: DE SMAAK VAN AFRIKA : proeven van de Oost- Afrikaanse keuken DOELGROEP : Kleuter

Nadere informatie

Gemeentelijke basisschool De Knipoog Cardijnlaan 10 2290 Vorselaar 014/51 27 00 0478/28 82 63 014/ 51 88 97 directie@deknipoog.be

Gemeentelijke basisschool De Knipoog Cardijnlaan 10 2290 Vorselaar 014/51 27 00 0478/28 82 63 014/ 51 88 97 directie@deknipoog.be Gemeentelijke basisschool De Knipoog Cardijnlaan 10 2290 Vorselaar 014/51 27 00 0478/28 82 63 014/ 51 88 97 directie@deknipoog.be Elementen van een pedagogisch project 1 GEGEVENS M.B.T. DE SITUERING VAN

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE

EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE CRI(97)36 Version néerlandaise Dutch version EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE TWEEDE ALGEMENE BELEIDSAANBEVELING VAN DE ECRI: SPECIALE ORGANEN OP NATIONAAL NIVEAU GERICHT OP DE BESTRIJDING

Nadere informatie

Bijzonder procesdoel 3: ontdekken van mensenrechten

Bijzonder procesdoel 3: ontdekken van mensenrechten Bijzonder procesdoel 3: ontdekken van mensenrechten Eerste leerjaar B 3.1. Mijn rechten Beroepsvoorbereidend leerjaar 3.1. Mijn rechten Wie ben ik? * De leerlingen ontdekken wie ze zelf zijn - de mogelijkheden

Nadere informatie

KINDERRECHTEN IN UW KLAS?

KINDERRECHTEN IN UW KLAS? KINDERRECHTEN IN UW KLAS? Doe een beroep op UNICEF België voor gratis lesmateriaal, thematische gastlessen en concrete acties over kinderrechtenen ontwikkelingseducatie. Over UNICEF België UNICEF (het

Nadere informatie

HET TOPSPORTCONVENANT

HET TOPSPORTCONVENANT HET TOPSPORTCONVENANT 1. Toelichting Het topsportconvenant bestaat uit: Een globaal topsportconvenant, dat wordt afgesloten door de Vlaamse minister bevoegd voor Onderwijs, de Vlaamse minister bevoegd

Nadere informatie

Ronde van Vlaanderen VVSG

Ronde van Vlaanderen VVSG Ronde van Vlaanderen VVSG 9, 13, 20, 21 en 23 maart 2017 Patriek Delbaere Bruno Sagaert Hildegard Schmidt Actuele onderwijsdossiers Neutraliteit stedelijk en gemeentelijk onderwijs Bestuurlijke optimalisatie

Nadere informatie

Internationale Dag van de Roma - zigeunerhaat in Europa en erkenning door de EU van de herdenkingsdag van de genocide op Roma tijdens WO II

Internationale Dag van de Roma - zigeunerhaat in Europa en erkenning door de EU van de herdenkingsdag van de genocide op Roma tijdens WO II EUROPEES PARLEMENT 2014-2019 AANGENOMEN TEKSTEN P8_TA(2015)0095 Internationale Dag van de Roma - zigeunerhaat in Europa en erkenning door de EU van de herdenkingsdag van de genocide op Roma tijdens WO

Nadere informatie

Open Forum. Kinderrechteneducatie. 25 februari 2005

Open Forum. Kinderrechteneducatie. 25 februari 2005 Open Forum Kinderrechteneducatie 25 februari 2005 Kinderrechtencoalitie Vlaanderen vzw Eekhout 4 9000 Gent Tel: 09/225.90.25 info@kinderrechtencoalitie.be www.kinderrechtencoalitie.be INHOUD Inhoud 2 Programma

Nadere informatie

BIJLAGE 1 DE HOLOCAUST, GENOCIDE EN MISDADEN TEGEN DE MENSELIJKHEID BIJLAGE 1 INLEIDING

BIJLAGE 1 DE HOLOCAUST, GENOCIDE EN MISDADEN TEGEN DE MENSELIJKHEID BIJLAGE 1 INLEIDING BIJLAGE 1 DE HOLOCAUST, GENOCIDE EN MISDADEN TEGEN DE MENSELIJKHEID BIJLAGE 1 INLEIDING Inleiding Zowel onder docenten als leerlingen rijst steeds opnieuw de vraag waarom we in het onderwijs zoveel aandacht

Nadere informatie

Het aanvragen van een programmatie of overheveling

Het aanvragen van een programmatie of overheveling Het aanvragen van een programmatie of overheveling Schooljaar 2017-2018 29-6-2017 Onderwijsorganisatie en -personeel Huis van het GO! Willebroekkaai 36 1000 Brussel Inhoudsopgave Regelgeving inzake programmatie

Nadere informatie

Besluit van de Vlaamse Regering betreffende het tijdelijk project Leerlingenvervoer buitengewoon onderwijs

Besluit van de Vlaamse Regering betreffende het tijdelijk project Leerlingenvervoer buitengewoon onderwijs Besluit van de Vlaamse Regering betreffende het tijdelijk project Leerlingenvervoer buitengewoon onderwijs DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het decreet van 9 december 2005 betreffende de organisatie van tijdelijke

Nadere informatie

Tussen Vlaams minister van Onderwijs en Vorming, de heer Frank V ANDENBROUCKE

Tussen Vlaams minister van Onderwijs en Vorming, de heer Frank V ANDENBROUCKE Vlaamse overheid RLLL/EXT/ADV/005 bijl2 INTENTIEVERKLARING TOT ONTWIKKELING V AN MODULAIRE OPLEIDINGEN VOOR HET ONDERWIJS VOOR SOCIALE PROMOTIE, IN UITVOERING V AN ARTIKEL 15 V AN HET DECREET V AN 2 MAART

Nadere informatie

betreffende de herdenking van de honderdste verjaardag van de Armeense genocide

betreffende de herdenking van de honderdste verjaardag van de Armeense genocide ingediend op 328 (2014-2015) Nr. 1 22 april 2015 (2014-2015) Voorstel van resolutie van Karim Van Overmeire, Ward Kennes, Jean-Jacques De Gucht, Marc Hendrickx, Bart Somers en Karl Vanlouwe betreffende

Nadere informatie

10/02/17. Onderwijsregelgeving gebeurt op het niveau van. Wie heeft wetgevende bevoegdheid in de beleidscyclus? Voorkennis?

10/02/17. Onderwijsregelgeving gebeurt op het niveau van. Wie heeft wetgevende bevoegdheid in de beleidscyclus? Voorkennis? Voorkennis? De Belgische voorgeschiedenis Structuren SESSIE 1 Wie heeft wetgevende bevoegdheid in de beleidscyclus? A. ministers B. departement C. een regering D. het parlement Onderwijsregelgeving gebeurt

Nadere informatie

9/02/16. De Belgische voorgeschiedenis Structuren SESSIE 1. Voorkennis?

9/02/16. De Belgische voorgeschiedenis Structuren SESSIE 1. Voorkennis? De Belgische voorgeschiedenis Structuren SESSIE 1 Voorkennis? 1 Wie heeft wetgevende bevoegdheid in de beleidscyclus? A. ministers B. departement C. een regering D. het parlement 0% 0% 0% 0% ministers

Nadere informatie

Advies over eindtermen natuurwetenschappen ASO (tweede graad) en BSO (tweede en derde graad)

Advies over eindtermen natuurwetenschappen ASO (tweede graad) en BSO (tweede en derde graad) RAAD SECUNDAIR ONDERWIJS 9 juni 2011 RSO-RSO-JVR-ADV-015 Advies over eindtermen natuurwetenschappen ASO (tweede graad) en BSO (tweede en derde graad) Vlaamse Onderwijsraad Kunstlaan 6 bus 6 BE-1210 Brussel

Nadere informatie

Vredescentrum. AANBOD SECUNDAIR ONDERWIJS Schooljaar

Vredescentrum. AANBOD SECUNDAIR ONDERWIJS Schooljaar Vredescentrum AANBOD SECUNDAIR ONDERWIJS Schooljaar 2017-2018 1 Vredescentrum van de provincie en stad Antwerpen vzw Het Vredescentrum voor de vrienden. Het Vredescentrum is al 30 jaar lang een enthousiaste

Nadere informatie

PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS- EU

PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS- EU PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS- EU Commissie politieke zaken 5.3.2009 AP/100.506/AM1-24 AMENDEMENTEN 1-24 Ontwerpverslag (AP/100.460) Co-rapporteurs: Ruth Magau (Zuid-Afrika) en Filip Kaczmarek

Nadere informatie

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, artikel 20;

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, artikel 20; Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de lokale samenwerkingsinitiatieven tussen scholen voor basis- en secundair onderwijs, instellingen voor hoger onderwijs en de academies voor deeltijds kunstonderwijs

Nadere informatie

Belgian Chairmanship Council of Europe

Belgian Chairmanship Council of Europe Belgian Chairmanship Council of Europe Evenementen tijdens het Belgisch Voorzitterschap van de Raad van Europa 2014/2015 Datum Evenement Plaats Verantwoordelijke organisatie voor het evenement 2014 12

Nadere informatie

Sire, Geachte ministers uit binnen- en buitenland, Heren en dames ambassadeurs, Mevrouw de gouverneur, Mijnheer de burgemeester, Dames en heren,

Sire, Geachte ministers uit binnen- en buitenland, Heren en dames ambassadeurs, Mevrouw de gouverneur, Mijnheer de burgemeester, Dames en heren, TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW EN PLATTELANDSBELEID Opening Kazerne Dossin 26 november 2012 Sire, Geachte ministers

Nadere informatie

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.8 - Mei 2008-245-

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.8 - Mei 2008-245- Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.8 - Mei 2008-245- VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN FRANK VANDENBROUCKE VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN WERK, ONDERWIJS

Nadere informatie

Tussen de Vlaamse Regering, vertegenwoordigd door de heer Frank Vandenbroucke, Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming,

Tussen de Vlaamse Regering, vertegenwoordigd door de heer Frank Vandenbroucke, Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming, SAMENWERKINGSOVEREENKOMST TUSSEN DE VLAAMSE REGERING, DE PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENSTEN EN HET VLAAMS ONDERSTEUNINGSCENTRUM VOOR HET VOLWASSENENONDERWIJS Tussen de Vlaamse Regering, vertegenwoordigd

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE

EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE CRI(98)29 Version néerlandaise Dutch version EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE DERDE ALGEMENE BELEIDSAANBEVELING VAN DE ECRI: BESTRIJDING VAN RACISME EN ONVERDRAAGZAAMHEID JEGENS ROMA/ZIGEUNERS

Nadere informatie

Burgerschapsonderwijs op school in Europa 2017

Burgerschapsonderwijs op school in Europa 2017 Eurydice studie Burgerschapsonderwijs op school in Europa 2017 VLOR 6 maart 2018 Opzet van de studie Doel: verschillende benaderingen van burgerschapsonderwijs in Europa in kaart brengen Breed conceptueel

Nadere informatie

Embargo tot de datum waarop deze toespraak wordt gehouden / toetsen aan deze datum

Embargo tot de datum waarop deze toespraak wordt gehouden / toetsen aan deze datum Bouwen aan de democratische veiligheid in Europa Ontwerptoespraak van de secretaris-generaal Brussel, woensdag 12 november 2014 Embargo tot de datum waarop deze toespraak wordt gehouden / toetsen aan deze

Nadere informatie

Samenwerking over lerarenopleidingen heen:

Samenwerking over lerarenopleidingen heen: Samenwerking over lerarenopleidingen heen: Hoe aspirant-leraren voorbereiden op inclusief lesgeven? Debbie De Neve, Ellen Vandervieren Overzicht Context Doel van het inclusietraject Verloop van het inclusietraject

Nadere informatie

EUROPEES PARLEMENT. Recht en Criminaliteit in cyberspace

EUROPEES PARLEMENT. Recht en Criminaliteit in cyberspace EUROPEES PARLEMENT TIJDELIJKE COMMISSIE ECHELON-INTERCEPTIESYSTEEM SECRETARIAAT MEDEDELING TEN BEHOEVE VAN DE LEDEN De leden treffen als aanhangsel een document aan met de titel Recht en Criminaliteit

Nadere informatie

Over de grens: Holocaust Memorial Day 2017

Over de grens: Holocaust Memorial Day 2017 Over de grens: Holocaust Memorial Day 2017 Op 27 januari 1945 werd het nazi-concentratiekamp Auschwitz door Sovjet-soldaten bevrijd. Tijdens de oorlogsjaren werden er in Auschwitz meer dan 1 miljoen Joden,

Nadere informatie

De Vlaamse kwalificatiestructuur

De Vlaamse kwalificatiestructuur De Vlaamse kwalificatiestructuur Onderwijskwalificaties niveau 1-5 11 mei 2009 Rita Dunon en Kaat Huylebroeck Strategisch Onderwijs- en Vormingsbeleid Onderwijskwalificaties Een onderwijskwalificatie is:

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van het Mater Salvatorisinstituut te Kapellen

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van het Mater Salvatorisinstituut te Kapellen Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Advies over het voorstel van specifieke eindtermen voor de optie Sportwetenschappen aso

Advies over het voorstel van specifieke eindtermen voor de optie Sportwetenschappen aso RAAD SECUNDAIR ONDERWIJS 7 april 2011 RSO-RSO-JVR-ADV-012 Advies over het voorstel van specifieke eindtermen voor de optie Sportwetenschappen aso Vlaamse Onderwijsraad Kunstlaan 6 bus 6 BE-1210 Brussel

Nadere informatie

PEDAGOGISCH DOSSIER DE RONDE VAN BELVUE

PEDAGOGISCH DOSSIER DE RONDE VAN BELVUE PEDAGOGISCH DOSSIER DE RONDE VAN BELVUE 3 DE EN 4 DE GRAAD BEROEPSSECUNDAIR ONDERWIJS EINDTERMEN IN DE RONDE VAN BELVUE KENNIS, INZICHT EN VAARDIGHEDEN I.V.M. DE BESTUDEERDE SAMENLEVINGEN UIT DE 19 DE

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Sint-Franciscusinstituut te BRAKEL

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Sint-Franciscusinstituut te BRAKEL Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Diversiteit als meerwaarde Engagementsverklaring van de Vlaamse onderwijswereld

Diversiteit als meerwaarde Engagementsverklaring van de Vlaamse onderwijswereld Diversiteit als meerwaarde Engagementsverklaring van de Vlaamse onderwijswereld Overwegende - dat de diversiteit in de Vlaamse samenleving voortdurend toeneemt en een maatschappelijke uitdaging vormt,

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: Resolutie van de Raad en de vertegenwoordigers van de regeringen

Nadere informatie

Besluit van de Vlaamse Regering houdende de vastlegging van de lijst van educatieve masteropleidingen

Besluit van de Vlaamse Regering houdende de vastlegging van de lijst van educatieve masteropleidingen Besluit van de Vlaamse Regering houdende de vastlegging van de lijst van educatieve masteropleidingen DE VLAAMSE REGERING, Gelet op de Codex Hoger Onderwijs van 11 oktober 2013, bekrachtigd bij het decreet

Nadere informatie

Vlaams minister van Werk, Onderwijs en Vorming, Frank VANDENBROUCKE,

Vlaams minister van Werk, Onderwijs en Vorming, Frank VANDENBROUCKE, Brussel, 22 maart 2007. PROTOCOL BETREFFENDE DE SAMENWERKING TUSSEN DE MEDISCHE SECTOR EN ONDERWIJS IN HET KADER VAN HET ACTIEPLAN EEN SLUITENDE AANPAK VAN SPIJBELEN EN SCHOOLVERZUIM Vlaams minister van

Nadere informatie

Achtergrond van het onderzoek:

Achtergrond van het onderzoek: Bureau van de Europese Unie voor de Grondrechten (FRA) MEMO / 26 januari 2010 De Holocaust bezien vanuit mensenrechtenperspectief: het eerste EU-brede onderzoek naar Holocaust-onderwijs en mensenrechtenonderwijs

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Moderne Talen - Wetenschappen AO AV 009 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 27 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding...

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Economie - Moderne Talen AO AV 006 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 28 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5

Nadere informatie

-Onze school behoort tot het officieel gesubsidieerd onderwijsnet. Het schoolbestuur is de gemeente Olen.

-Onze school behoort tot het officieel gesubsidieerd onderwijsnet. Het schoolbestuur is de gemeente Olen. Pedagogisch project 1. situering onderwijsinstelling 2. levensbeschouwelijke uitgangspunten 3. visie op ontwikkeling en opvoeding 4. het schoolconcept 1. Situering onderwijsinstelling 1.1 Een gemeenteschool:

Nadere informatie

Vakoverschrijdende eindtermen/ontwikkelingsdoelen globaal voor het secundair onderwijs

Vakoverschrijdende eindtermen/ontwikkelingsdoelen globaal voor het secundair onderwijs t Gasthuys Stedelijk Museum Aalst op schoolmaat (16+) Eindtermen 3 de graad secundair onderwijs 1. inleiding In de tijdelijke tentoonstelling Aalst 1815-1830. Geschiedenis van een provinciestad tijdens

Nadere informatie

Speech van minister Van der Steur, minister van Veiligheid en Justitie op de EU-dag tegen straffeloosheid op 23 mei 2016

Speech van minister Van der Steur, minister van Veiligheid en Justitie op de EU-dag tegen straffeloosheid op 23 mei 2016 Speech van minister Van der Steur, minister van Veiligheid en Justitie op de EU-dag tegen straffeloosheid op 23 mei 2016 Hartelijk dank aan mevr. Coninsx en Eurojust. De rol van Eurojust als medeorganisator

Nadere informatie

Hoe kan de school in het algemeen werk maken van het nieuwe concept (stam + contexten)?

Hoe kan de school in het algemeen werk maken van het nieuwe concept (stam + contexten)? Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VOET EN STUDIEGEBIED ASO STUDIERICHTING : ECONOMIE Hoe kan de school in het algemeen werk maken van het nieuwe concept

Nadere informatie

Ouderwerking. (feitelijke vereniging)

Ouderwerking. (feitelijke vereniging) Ouderwerking (feitelijke vereniging) Inhoudstabel Inhoudstabel... 2 OUDERWERKING (feitelijke vereniging)... 3 versie website 8 oktober 2015... 3 Woord vooraf:... 3 Missie... 3 Visie... 3 HUISHOUDELIJK

Nadere informatie

nr. 218 van WARD KENNES datum: 29 januari 2015 aan HILDE CREVITS Samenwerking Vlaanderen-Nederland - Onderwijs

nr. 218 van WARD KENNES datum: 29 januari 2015 aan HILDE CREVITS Samenwerking Vlaanderen-Nederland - Onderwijs SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 218 van WARD KENNES datum: 29 januari 2015 aan HILDE CREVITS VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS Samenwerking Vlaanderen-Nederland - Onderwijs

Nadere informatie

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.2 - November 2008-147-

Vlaams Parlement - Vragen en Antwoorden - Nr.2 - November 2008-147- Vlaams Parlement Vragen en Antwoorden Nr.2 November 2008 47 VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN FRANK VANDENBROUCKE VICEMINISTERPRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN WERK, ONDERWIJS

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van College van het Eucharistisch Hart te Essen

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van College van het Eucharistisch Hart te Essen Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van WICO te Neerpelt

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van WICO te Neerpelt Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Onderafdeling "Vlaamse Gemeenschap". OVERKOEPELEND ONDERHANDELINGSCOMITE VRIJ GESUBSIDIEERD ONDERWIJS

Onderafdeling Vlaamse Gemeenschap. OVERKOEPELEND ONDERHANDELINGSCOMITE VRIJ GESUBSIDIEERD ONDERWIJS SECTORCOMITE X ONDERWIJS (Vlaamse Gemeenschap) COMITE VOOR DE PROVINCIALE EN PLAATSELIJKE OVERHEIDSDIENSTEN Afdeling 2 Onderafdeling "Vlaamse Gemeenschap". OVERKOEPELEND ONDERHANDELINGSCOMITE VRIJ GESUBSIDIEERD

Nadere informatie

1. ICT in de Beleidsnota van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming Frank Vandenbroucke

1. ICT in de Beleidsnota van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming Frank Vandenbroucke Commentaar bij 1. ICT in de Beleidsnota van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming Frank Vandenbroucke 2. Onderwijs wordt internationaler De dertien doelstellingen van het doelstellingenrapport zijn

Nadere informatie

5-4-2016. Welke gevolgen hebben gewapende conflicten? Inleiding tot het internationaal humanitair recht BTC infocyclus april 2016.

5-4-2016. Welke gevolgen hebben gewapende conflicten? Inleiding tot het internationaal humanitair recht BTC infocyclus april 2016. Inleiding tot het internationaal humanitair recht BTC infocyclus april 2016 Marijke Peys, stafmedewerker humanitair recht marijke.peys@rodekruis.be Brainstorm Welke gevolgen hebben gewapende conflicten?

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Humane Wetenschappen ASO3 AO AV 008 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 24 Inhoud 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1 Korte beschrijving... 5 1.1.1 Inhoud... 5 1.1.2 Modules...

Nadere informatie

Besluit van de Vlaamse Regering betreffende curriculumdossiers en leerplannen in het onderwijs

Besluit van de Vlaamse Regering betreffende curriculumdossiers en leerplannen in het onderwijs Besluit van de Vlaamse Regering betreffende curriculumdossiers en leerplannen in het onderwijs DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het decreet basisonderwijs van 25 februari 1997, artikel 45, vervangen bij het

Nadere informatie

Voorstel van resolutie. betreffende de invoering van een nieuw onderwijsvak rond burgerschap, filosofie en levensbeschouwing

Voorstel van resolutie. betreffende de invoering van een nieuw onderwijsvak rond burgerschap, filosofie en levensbeschouwing stuk ingediend op 1437 (2011-2012) Nr. 1 19 januari 2012 (2011-2012) Voorstel van resolutie van mevrouw Elisabeth Meuleman betreffende de invoering van een nieuw onderwijsvak rond burgerschap, filosofie

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van K.T.A. Alicebourg te Lanaken

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van K.T.A. Alicebourg te Lanaken Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Sint-Maarteninstituut eerste graad te AALST

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Sint-Maarteninstituut eerste graad te AALST Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Norbert De Batselier

Norbert De Batselier Norbert De Batselier CURRICULUM VITAE Persoonlijke gegevens Norbert DE BATSELIER Geboren te Dendermonde, op 24 december 1947 Woont te Dendermonde, Sint-Gillislaan 45 Gehuwd met Henny De Baets (administrateur-generaal

Nadere informatie

Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes,

Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes, Toespraak Gerdi Verbeet Onthulling vernieuwd monument Voorhout, 3 mei 2017 Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes, Hartelijk dank dat u mij vandaag de gelegenheid geeft iets te

Nadere informatie

Engamentsverklaring tussen het Executief van de Moslims van België en de Vlaamse Overheid/beleidsdomein Onderwijs en Vorming

Engamentsverklaring tussen het Executief van de Moslims van België en de Vlaamse Overheid/beleidsdomein Onderwijs en Vorming Engamentsverklaring tussen het Executief van de Moslims van België en de Vlaamse Overheid/beleidsdomein Onderwijs en Vorming Inleiding Het dossier is te kaderen binnen de uitrol van het Actieplan ter preventie

Nadere informatie

Engagementsverklaring ter ondersteuning van het dranken- en tussendoortjesbeleid van scholen

Engagementsverklaring ter ondersteuning van het dranken- en tussendoortjesbeleid van scholen Engagementsverklaring ter ondersteuning van het dranken- en tussendoortjesbeleid van scholen - Gelet op art. 74 van het Decreet van 21 november 2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid, waarin

Nadere informatie

Uitdagingen voor de professionalisering en de loopbaan van leerkrachten. Geert Devos.

Uitdagingen voor de professionalisering en de loopbaan van leerkrachten. Geert Devos. Uitdagingen voor de en de loopbaan van Geert Devos www.steunpuntssl.be Systeem van Effectieve Effectieve Focus op lespraktijk en leren van leerlingen Actief leren Observatie expert leraren met feedback

Nadere informatie

EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE

EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE CRI(96)43 Version néerlandaise Dutch version EUROPESE COMMISSIE TEGEN RACISME EN INTOLERANTIE EERSTE ALGEMENE BELEIDSAANBEVELING VAN DE ECRI: BESTRIJDING VAN RACISME, VREEMDELINGENHAAT, ANTISEMITISME EN

Nadere informatie

Aanvraag voor deelname tot de wedstrijd voor projecten rond de Eerste Wereldoorlog.

Aanvraag voor deelname tot de wedstrijd voor projecten rond de Eerste Wereldoorlog. Aanvraag voor deelname tot de wedstrijd voor projecten rond de Eerste Wereldoorlog. Provinciebestuur West-Vlaanderen Cel Oorlog & Vrede Streekhuis Westhoek Woumenweg 100 8600 Diksmuide tel. 051/519433

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Moderne Talen - Wiskunde AO AV 010 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 27 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5

Nadere informatie

VOOR DE PROVINCIALE EN PLAATSELIJKE OVERHEIDSDIENSTEN

VOOR DE PROVINCIALE EN PLAATSELIJKE OVERHEIDSDIENSTEN SECTORCOMITE X ONDERWIJS (Vlaamse Gemeenschap) COMITE VOOR DE PROVINCIALE EN PLAATSELIJKE OVERHEIDSDIENSTEN Afdeling 2 Onderafdeling "Vlaamse Gemeenschap". OVERKOEPELEND ONDERHANDELINGSCOMITE VRIJ GESUBSIDIEERD

Nadere informatie

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING

STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Economie - Wiskunde AO AV 007 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 26 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Heilig-Hart&College 1 te Halle

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Heilig-Hart&College 1 te Halle Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Politieke actualiteit. Diocesane jaarvergadering 12 juni 2017

Politieke actualiteit. Diocesane jaarvergadering 12 juni 2017 Politieke actualiteit Diocesane jaarvergadering 12 juni 2017 Overzicht Bestuurlijke optimalisering en schaalvergroting Ondersteuningsmodel Lerarenopleiding 2017-2018: jaar van de netwerkorganisatie Onze

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Sint-Pieterscollege te LEUVEN

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Sint-Pieterscollege te LEUVEN Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Hoofdstuk I: Eindtermen de basics

Hoofdstuk I: Eindtermen de basics Maatschappelijk debat eindtermen Hoofdstuk I: Eindtermen de basics Inhoud Inleiding... 2 Gewoon lager onderwijs... 2 Kleuteronderwijs... 2 Gewoon secundair onderwijs... 3 Buitengewoon onderwijs... 4 Overzichtstabel...

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

Studiedag "Wat kan ik (van) je leren? Samenwerkend leren in onderwijs Lerende netwerken

Studiedag Wat kan ik (van) je leren? Samenwerkend leren in onderwijs Lerende netwerken Studiedag "Wat kan ik (van) je leren? Samenwerkend leren in onderwijs Lerende netwerken Marieke van Nieuwenhuyze Karine De Gendt 9 juni 2015 Introductiesessie lerende netwerken Waarom heb je voor deze

Nadere informatie