Donatus Dichterbij. Donatus in jaartallen. 11 e jaargang - nummer 3 - november Informatie over verzekeren van kerken en monumenten

Transcriptie

1 11 e jaargang - nummer 3 - november 2012 o n a t u s o u w d v e r z e k e r d Donatus Dichterbij Informatie over verzekeren van kerken en monumenten Donatus in jaartallen Het is u vast niet ontgaan: Donatus viert haar 160 jarig bestaan, een historisch feit waaraan in diverse media aandacht is besteed. Voor een impressie hiervan, zie onze jubileumwebsite We blikken terug op 160 jaar Donatus. Het was Katholieke geestelijken van verschillende vicariaten (voorlopers van de bisdommen) richtten een onderlinge verzekeringsmaatschappij op voor het dekken van brandschades. Wat was namelijk het geval? Hele geloofsgemeenschappen verdwenen soms zomaar nadat hun kerkgebouwen waren af gebrand en niemand de herstelwerkzaamheden of herbouw voor zijn rekening nam. Om die ontwikkeling tegen te gaan, besloten de geestelijken Galaten 6:2 in praktijk te brengen: Help elkaars lasten te dragen; op die manier zult u de wet van Christus vervullen. Dit Bijbelwoord namen ze heel letterlijk; deelnemende katholieke gemeenschappen legden jaarlijks een premie in. Raakte een van hun kerkgebouwen beschadigd door brand of bliksem, dan werd de schade betaald door de gezamenlijke leden, uit de nieuwe verzekering. Als naam werd gekozen voor Brandverzekeringmaatschappij voor R.K. Kerken. Tot op de dag van vandaag houdt Donatus vast aan dezelfde grondslag, zij is altijd een onderlinge verzekeringsmaatschappij gebleven. Priester Hofman uit Amsterdam was de eerste directeur ( ). In de eerste eeuw van het bestaan van Donatus bekleedden alleen priesters deze functie. Vijftien jaar later, Op voorspraak van de bisschop van Haarlem - de vicariaten waren in 1853 in Nederland bisdommen geworden- kreeg de jonge onderlinge een nieuwe naam: Onderlinge Kerkelijke Brandwaarborgmaatschappij St. Donatus. Donatus zou een christelijke Romeinse soldaat zijn geweest die al op zeventienjarige leeftijd als legeraanvoerder zijn manschappen op bijzondere wijze leidde naar een overwinning op 1

2 Priester Hofman uit Amsterdam was de eerste directeur. Hij bekleedde deze functie van 1852 tot De verzekerde som van D o n a t u s anno 2012 is 34 miljard euro, waarvan de monumentenportefeuille sterk groeiende is. de Germaanse vijand. Op het gebed van Donatus en de andere christelijke soldaten verwoestte een verschrikkelijk onweer het Germaanse legerkamp. De Romeinen waren gered, terwijl ze tot op dat moment aan de verliezende hand waren geweest. Met Donatus liep het echter slecht af. Toen de keizer hem wilde belonen door hem zijn nicht tot vrouw te schenken, weigerde Donatus dat, waarna hij ter dood werd gebracht. Dat mocht niet verhinderen dat de Romein in de eeuwen die volgden als heilige werd vereerd. Hij werd de beschermheilige tegen onweer, bliksem, hagel en brand. We maken een grote sprong in de tijd, Naast branden bliksemschade gaat Donatus ook het risico s op ontploffingsschade verzekeren. In 1950 komt daar stormschade bij. In 1968, na ruim honderd jaar sneuvelt het predikaat Sint, maar de naam Donatus houdt stand. De verzekeringsmaatschappij kijkt nu namelijk verder dan de katholieke en kerkelijke wereld. Ook protestantse kerkgenootschappen kunnen aanhaken, evenals bijvoorbeeld zorginstellingen Donatus richt zich op een uitbreiding van doelgroepen en biedt steeds meer verzekeringsproducten aan Donatus neemt het risico van de Hervormde makelaar Stormbrand over. Een cruciaal moment in haar bestaansgeschiedenis, want Donatus slaat nu echt haar vleugels uit in de kerkelijke wereld en ontwikkelt zich tot een interkerkelijke verzekeraar. Tijdens het proces van toenemende samenwerking tussen Hervormd en Gereformeerd Nederland, die uiteindelijk zou resulteren in de oprichting van de Protestantse Kerk Nederland (PKN), werden steeds meer gereformeerde gebouwen ondergebracht bij Donatus Donatus verwelkomt meer en meer protestantse kerkgenootschappen, waaronder Doopsgezinden en Remonstranten. Vanaf de negentiger jaren neemt ook het aantal orthodox gereformeerde en reformatorische leden toe, zoals Christelijke Gereformeerden en Gereformeerd Vrijgemaakten. Donatus kan inmiddels meer dan 80% van de kerken in Nederland tot haar leden rekenen. Sterker nog, Donatus is dé verzekeraar geworden van Nederlandse bedehuizen, want ook andere godsdiensten wenden zich voor de verzekering van hun religieuze gebouwen tot Donatus. Deze kerk in Margraten was één van de eerste door Donatus verzekerde kerken. Een monument als kasteel Coevorden kan Donatus ook verzekeren. 2

3 2009. Kerken zijn vaak monumentale gebouwen, die gerekend mogen worden tot Nederlands cultureel erfgoed. Aangezien Donatus grote deskundigheid heeft opgebouwd in de taxatie van deze eeuwenoude gebouwen, was de stap naar het verzekeren van andere dan religieuze monumenten voor de hand liggend. Steeds meer eigenaren van monumenten vinden dan ook de weg naar Donatus. De verzekerde som van Donatus is 34 miljard euro, waarvan de monumentenportefeuille sterk groeiende is. Anno nu is Donatus dus al lang niet meer alleen een brandverzekeraar van katholieke kerken. Zij is uitgegroeid tot dé kerken- en monumentenverzekeraar van Nederland. TIP De levensduur van een plat dak is twintig tot veertig jaar. Laat bij oudere daken het dak periodiek inspecteren. Daarmee voorkom je lekkages. TIP De levensduur van kitranden bij douchebakken is acht tot vijftien jaar. Bij gebruik van agressieve schoonmaakmiddelen korter. Vervang kitranden tijdig, zeker bij schimmelvorming of verkleuring. Stilstaan bij verleden en toekomst DIRECTIE Dit jaar viert Donatus Verzekeringen haar 160 jarig jubileum. In 2002, bij het 150- jarig bestaan, keken wij vooral achterom. In het jubileumboek dat toen verscheen - Ad Securitatem Donatus (tot zekerheid gegeven) - werden de geschiedenis en de ontwikkeling van Donatus geschetst. Bij ons 160-jarig jubileum staan we vooral stil bij de toekomst. Wij kijken vooruit. En ook dit jaar verscheen een jubileumboek: Oren van Steen. Donatus besloot in 2009 om van monumentale kerkenverzekeraar dé kerken- en monumentenverzekeraar te worden. Eigenlijk waren wij al dé monumentenverzekeraar, want de grootste monumenten zijn over het algemeen kerkgebouwen. Maar liefst 41% van de kerkgebouwen in eigendom van de twee grootste kerkgenootschappen in Nederland (PKN en RK) is rijksmonument. Daarnaast zijn er tal van kerkgebouwen die een gemeentelijke monumentale status hebben. Als dé kerken- en monumentenverzekeraar van Nederland wilden wij monumenten in het zonnetje zetten. Maar dan niet op een droge architectonische, wetenschappelijk manier. Neen, het ging ons om de ziel van het monument. Hoe leefden mensen in die gebouwen? Netjes gestapelde stenen, met cement, balken, dakpannen en glas zijn aanzienlijk meer dan de som van die materiële delen. Niet alleen door de erosie van de tijd, maar doordat er geleefd, gebeden, gehuild, gemoord en gefeest is. En de littekens bepalen de identiteit. Met trots presenteerden wij in ons jubileumboek Oren van Steen 24 bezielde verhalen over monumentaal Nederland. Wij zijn dankbaar dat wij kunnen bijdragen aan het besef dat monumentaal erfgoed van belang is. Daarmee zeg je dat je in een traditie staat. Erfgoed krijg je van een vorige generatie en wil je doorgeven aan de volgende. Monumentaal doelt op zaken die het waard zijn om levend te houden in de herinnering. Zo levert Donatus een bijdrage aan de continuïteit van religieus en ander materieel erfgoed. In de maatschappij leeft weleens de gedachte, dat verzekeraar en verzekerde elkaars opponenten zijn, ze hebben tegengestelde belangen. Maar Donatus Verzekeringen heeft als onderlinge verzekeraar juist hetzelfde belang als haar leden: continuïteit. Daarom helpen wij risico s vermijden en/of beperken. Kan dat niet, dan verzekeren we de risico s tegen onverwachte voorvallen. En zo gaan we vol vertrouwen de toekomst in als dé kerken- en monumentenverzekeraar van Nederland. Simon Kadijk, directeur drs. Alphons van der Voorn, directievoorzitter (rechts) 3

4 Oren van Steen maakt mensen warm voor historie Het jubileumboek, Oren van Steen is reeds veel besproken en bezongen. Wie stonden aan de wieg van deze uitzonderlijke uitgave? Een blauwe lucht en een lachend zonnetje. Geen straf om vandaag af te reizen naar een centrale plek in Nederland om daar met het redactieteam te praten over de totstandkoming van Oren van Steen. Op de plaats van bestemming zie ik aan het eind van een oprijlaan een monumentaal huis opdoemen, grind rondom, een trapgevel, luiken. Groot, maar toch huiselijk. Ik begin monumentenliefhebbers al ietsje beter te begrijpen. Dooie gemak Ik bel aan en word begroet door een - zo te horen - flinke hond. Niemand doet open. Even later arriveren ook Lilian Grootswagers, Erik Janssen en Joop Koopmanschap, maar de deur blijft dicht. We zijn te gast op een landgoed, maar onze gastvrouw zal ons toch niet vergeten zijn? Op ons dooie gemak verkennen we eerst maar eens Lilian Grootswagers (49), van Erfgoed.nu: Ik vond dat het tijd werd ons culturele erfgoed van een andere kant te belichten. de omgeving. Je zou niet zeggen dat we ons op een paar minuten van een rumoerig stadscentrum bevinden. Het heeft kort geleden geregend. Ik draag hoge hakken, die diep wegzakken in de modder. Hoe doen die landlady s dat, vraag ik me af. Dan gaat er een deur open. De buurvrouw. Wachten jullie nog steeds? Jullie mogen mijn keuken wel gebruiken 160 jaar Donatus En daar installeren we ons. Het eerste waar mijn oog op valt, is de berg laarzen in de hal. Ah, zo doen ze dat dus. Lilian gaat direct van start. Een ontmoeting met Alphons van der Voorn in 2011 vormde de basis van het boek. Ik sprak met hem over religieus erfgoed in Nederland, zijdelings kwamen andere onderwerpen aan de orde en ik vertelde hem over mijn idee van een boek. Hij was meteen enthousiast en nodigde me uit om er eens verder over te komen praten. Niet veel later werden ze het eens, het boek zou verschijnen ter ere van het 160-jarige jubileum van Donatus. 24 monumenten werden geselecteerd, twee per provincie, waarvan de helft religieus. Lilian vroeg Erik Janssen de verhalen op papier te zetten. Ik kende Erik van de tijd dat we bij hetzelfde bureau werkten. Ik vind hem een groot woordkunstenaar, en dacht: Die moet ik erbij hebben. Met Joop werkte ik al eerder aan de Religieus Erfgoedwijzer Gelderland. Hij fotografeert met hart en ziel, precies wat we zochten voor het boek. Kleine menselijke geschiedenis Ons erfgoed staat nogal onder druk, vertelt Lilian. Ik vond 4

5 Joop Koopmanschap (57), fotograaf: We wilden een boek maken dat mensen inzicht geeft in het belang van de kleine menselijke geschiedenis. Erik Janssen (52), tekstschrijver: Gebouwen zijn veel meer dan de stenen, het cement en de balken waaruit ze zijn opgebouwd. dat het tijd werd ons culturele erfgoed van een andere kant te belichten, om zo op grote schaal waardering te kunnen creëren voor cultuurhistorisch waardevolle bouwwerken. De ziel van de monumenten wilde ik aan het woord laten. Joop: We wilden een boek maken dat mensen aanzet om monumenten te gaan bezoeken. Dat mensen warm maakt voor historie en inzicht geeft in het belang van de kleine menselijke geschiedenis. Erik: Gebouwen zijn veel meer dan de stenen, het cement en de balken waaruit ze zijn opgebouwd. Er is gewoond, geleefd, gehuild, gemoord en gefeest. Die verhalen wilden we vertellen. En dat is gelukt, zegt Lilian, niet zonder trots. Elk verhaal heeft een andere invalshoek Erik: Het was soms moeilijk om origineel te blijven, ik ben wel eens 24 uur met een verhaal bezig geweest. Elk verhaal anders Inderdaad, elk verhaal is totaal anders. Het ene is in dichtvorm, het andere vertelt een lokale legende. We lezen over een heldhaftige Urker jongeman, over de Reformatie, over een jonkvrouw die er hoogstpersoonlijk voor zorgde dat een uniek stuk neogotische kunst gered werd van de ondergang. Soms leest het als een roman, een andere keer voert een gebouw een monoloog. Erik: Het verhaal van de synagoge in Groningen was zo zwaar, de enige oplossing was dat de synagoge het zelf vertelde. Wat daar gebeurd is Van de 3000 joden die in Groningen leefden, zijn er 200 teruggekeerd, waarvan onze gesprekspartner er één was. Verschrikkelijk. De geïnterviewden werd direct verteld dat het verhaal wel eens een andere wending zou kunnen krijgen dan ze dachten. Erik: Een voorbeeld. We waren bij een onlangs gerestaureerde kerk, de haan - een bijzonder verguld exemplaar - lag nog in de kast. Met de pastoor liep ik erheen en hij deed de deur open. Was ie weg! Gestolen! Zoiets is natuurlijk een leuke invalshoek, al is dat verhaal er uiteindelijk niet ingekomen. Details Sla je het boek open, dan springt allereerst de paginagrote fotografie in het oog. Soms herken je heel duidelijk het gebouw waar het om gaat. Een andere keer moet je even zoeken, zie je slechts een detail. Joop: Voor mij was dit ook helemaal nieuw. Meestal kiezen mensen toch de foto van het gebouw. Lachend: Nu kon ik foto s slijten die normaal nooit gekozen worden. Maar niet alleen de monumenten waren indrukwekkend, vertelt Erik, Ook de mensen die de verhalen vertelden. We hebben zoveel wonderlijke personen ontmoet. Lief, aardig, erudiet, gastvrij. En meestal hadden ze deze eigenschappen allemaal. Lilian: En wat te denken van Alphons van der Voorn en Simon Kadijk van Donatus. Het vertrouwen dat zij ons gaven, is ongelooflijk. Uniek. Geen enkel verhaal keurden ze af. We kregen de creatieve vrijheid en het vertrouwen dat leidde tot dit mooie eindresultaat. Onze gastvrouw is inmiddels gearriveerd en we verplaatsen ons naar haar chique eetkamer, een ruimte Oren van Steen waardig. Ze bakt een omelet voor ons en de buurvrouw krijgt een passend aandenken aan ons bezoek. Een groot, gebonden boek met ontroerende verhalen en even ontroerende foto s. Juist, Oren van Steen. Eerste boek voor Van Vollenhoven Tijdens de officiële opening van Open Monumentendag kreeg prof. mr. P. van Vollenhoven het monumentenboek Oren van Steen aangeboden. De heer Van Vollenhoven schreef als voorzitter van het Nationaal Restauratiefonds zelf het voorwoord. Met gepaste trots presenteerden de directieleden van Donatus het fraaie boek aan Van Vollenhoven op Chateau St. Gerlach te Houthem, Limburg, waar de startbijeenkomst van Open Monumentendag plaats vond. Het is één van de in totaal vierentwintig locaties (uit elke provincie twee), die in Oren van Steen in beeld zijn gebracht. Op de foto: Prof. mr. Pieter van Vollenhoven en Camille Oostwegel van Chateau St. Gerlach ontvangen het eerste exemplaar van Oren van Steen. 5

6 In de mooie neogotische kerk van Vierakker wordt het jubileumboek van Donatus gepresenteerd aan de direct betrokkenen. Presentatie jubileumboek voor genodigden Na de officiële aanbieding van het eerste exemplaar van Oren van Steen aan Prof. Mr. Pieter van Vollenhoven vond op 17 september de presentatie plaats aan de direct betrokkenen. Hiervoor waren onder anderen de beheerders en eige naren uitgenodigd van de monumenten die in Oren van Steen belicht worden. Uiteraard op een plek die ook in het jubileumboek beschreven is: de St. Willibrorduskerk in Vierakker. We rijden kilometerslang door bossen en langs weiden met alleen hier en daar een boerderij: de Achterhoek. Dan doemt uit het groen Huize t Suideras op. Aan de andere kant van het smalle weggetje de neo-gotische kerk. Zo mooi in authentieke staat behouden dat het gebouw in 2009 werd uitgeroepen tot de mooiste kerk van Gelderland. Het blijft droog deze middag. Mevrouw Bonga - Tulleken, bewoonster van t Suideras, biedt de genodigden een hapje en drankje aan in de tuin, die een weidse blik biedt op rustig gra- Foto links: Directievoorzitter Alphons van der Voorn wacht samen met mevr. Bonga van t Suideras de genodigden op in de tuin van het landgoed. Foto midden: Lilian Grootswagers (Erfgoed.nu) legt uit hoe Oren van Steen tot stand is gekomen. Foto rechts: Directeur Simon Kadijk verzorgt de slottoespraak in de St. Willibrorduskerk. 6

7 zende schapen, water en een weidelandschap tot aan de einder. Als iedereen deze bijzondere plek gevonden heeft en gelaafd is, wandelen we onder eeuwenoude beuken door naar het kerkje. Ademloos bewonderen we het prachtige interieur. Waar je ook kijkt, telkens zie je nieuwe ornamenten, muurschilderingen, tegels en luchters. De perfecte ambiance om een bijzonder boek te presenteren. De beide directeuren van Donatus voeren het woord, de makers van het boek lichten een tipje van de sluier op over de totstandkoming van hun meesterwerk en dan mag Prof. Dr. Jonkvrouwe M. van Winter, ook haar woonhuis is geportretteerd in Oren van Steen, het eerste exemplaar in ontvangst nemen. Maar hoogtepunten waren toch wel de muzikale intermezzo s, waar werken van Anton Bruckner, Gabriël Fauré, William Byrd en Georg Friedrich Händel ten gehore werden gebracht door Fermate onder leiding van Hans de Wilde. We spoeden ons, nu weer over een ander bospad, terug naar huize t Suideras, want daar ligt voor alle genodigden een exemplaar van Oren van Steen klaar. bestellen Bent u geïnteresseerd in Oren van Steen? Dan kunt u via de bestelbon bij deze nieuwsbrief of via een exemplaar bestellen. Lezers die gebruik maken van de bestelbon ontvangen 10 korting ( 19,95 i.p.v. 29,95 incl. bezorgkosten). Koper en lood gewild bij dievengilde Steeds weer worden kerken opgeschrikt door het dievengilde, dat het op koper heeft gemunt. Kerken worden steeds vaker geconfronteerd met beschadiging van regenpijpen, dakgoten en bliksembeveiligingsleidingen aan de buitenzijde van hun kerkgebouw en aan woningen. Ook zinkwerk of daklood worden vaak weggesneden. Dit houdt onmiddellijk verband met vraag en aanbod van edele metalen op de markt. Donatus heeft hiervoor al veel schades uitgekeerd. Alleen als uw gebouw verzekerd is op basis van een uitgebreide opstalverzekering of woonhuisverzekering heeft u dekking voor diefstal aan de buitenzijde van het pand. Dit geldt tevens als de dieven bij de actie worden gestoord, en het koperwerk heeft moeten achterlaten. U bent overigens verplicht aangifte te doen bij de politie. Bij het indeuken, kapotslaan of verbuigen van metalen onderdelen of andere vernielzuchtige handelingen zonder materieel voordeel biedt uitsluitend de vandalismeverzekering dekking. Bij alle andere verzekeringsvormen, zoals brand/storm/inbraak is er bij Donatus voor dit soort schades geen dekking. Op de inbraakvoorwaarden is er geen dekking voor diefstal buitenshuis, alleen voor binnenshuis na braak aan het gebouw. TIP Voorkom waterschade. Maak daken en goten bladvrij en let speciaal op de bladkorven en de afvoerkanalen. TIP Voorzie uw wasmachine, vaatwasser en koffiemachine, die op de waterleiding zijn aangesloten, van een waterslot. 7

8 Dé monumentenverzekeraar sinds 2009 Donatus verzekert naast kerken en kloosters sinds tientallen jaren ook zorginstellingen zoals verzorgingshuizen en verpleeginstellingen. Verder verzekeren wij particulieren voor zover zij een werkgever hebben die behoort tot de doelgroep van Donatus. En sinds 2009 presenteren wij ons ook als dé monumentenverzekeraar van Nederland. Wat zijn monumenten? Onder monumenten verstaat Donatus: rijksmonumenten, provinciale monumenten, gemeentelijke monumenten en panden die behoren tot een beschermd stads- of dorpsgezicht. Voorbeelden zijn historische buitenplaatsen, kastelen en molens. Ook als het gaat om monumenten werkt Donatus volgens een persoonlijke en professionele aanpak. De medewerkers nemen persoonlijk contact op met nieuwe klanten en bespreken op maat de risico s en mogelijkheden om die te beperken. De buitendienst taxeert de monumenten waarvoor geen kosten berekend worden. Ook wordt gegarandeerd geen beroep gedaan op onderverzekering. Comfort, Royaal en Subliem De herbouwwaarde van een monument ontwikkelt zich in de loop van de tijd anders dan die van moderne panden. Daarom hanteert Donatus sinds 2005 een eigen index voor kerken en monumenten. Speciaal voor monumenten zijn aparte producten ontwikkeld die afgestemd zijn op de behoeften van monumenteneigenaren (zie de voorwaarden op Wij hanteren drie mogelijkheden: Comfort, Royaal en Subliem al naar gelang de behoeften en mogelijkheden van de verzekerden. Bij Subliem is bijvoorbeeld ook vandalisme aan de buitenzijde van het monument verzekerd. Voor bewoonde monumenten geldt alleen bij storm en vandalisme een eigen risico. De producten blijken in een grote behoefte te voorzien. Inmiddels hebben monumenteneigenaren meer dan 1 miljard aan verzekerde som bij Donatus ondergebracht. Samenwerking met Restauratiefonds Kandidaat-verzekerden die klant zijn bij het Nationaal Restauratiefonds (NRF) krijgen bij Donatus onder bepaalde voorwaarden korting. Donatus heeft op 15 juni 2012 een samenwerkingsovereenkomst gesloten met dit fonds. Hun site meldt: Wij hebben in Donatus Verzekeringen een partij gevonden met verstand van zaken en een productaanbod dat goed aansluit op de behoefte van monumenteigenaren. Daarnaast sluiten de bedrijfsdoelstellingen van Donatus Verzekeringen (zonder winstoogmerk) goed aan op die van het Restauratiefonds. Daarom attenderen wij u voor een passende verzekering van uw monument graag op Donatus. Daar heeft het Restauratiefonds overigens geen enkel financieel belang bij. U als klant van het Restauratiefonds wel. U krijgt van Donatus een aantrekkelijke korting op de CAR- en Opstalverzekering. Donatus is als het ware een natuurlijke partner van eigenaren van erfgoed. Als onderlinge verzekeringmaatschappij dient Donatus immers een gemeenschappelijk belang: continuïteit, ook na een schadegeval. Rayons Haruo Takahashi Chris van Eldik Peter Huvenaars Derk-Jan Baarda Nick Fortezza Guido Terpelle Donatus Dichterbij verschijnt enkele keren per jaar en wordt gratis toegezonden aan geïnteresseerden. Donatus Verzekeringen Hoff van Hollantlaan 8 Postbus AM Rosmalen tel info@donatus.nl Patrick Schalken De Donatus buitendienstmedewerkers en de rayons waarin zij werkzaam zijn. Voor telefoonnummers: zie de website.