ONDERZOEK SUBSIDIEREGELING AMATEURKUNST NIJMEGEN

Transcriptie

1 BUYS Culturele Profielen ONDERZOEK SUBSIDIEREGELING AMATEURKUNST NIJMEGEN Nijmegen, november 2013 Rapporteur: Loek Buys Buys Culturele Profielen Postbus BH Nijmegen Tel (024)

2 Inhoudsopgave - Samenvatting 3 1. Inleiding 6 2. De huidige subsidieregeling 8 3. De gesubsidieerde amateurgezelschappen Aantallen gesubsidieerde gezelschappen Wat doen de amateurgezelschappen met de subsidie? Het belang van de subsidies voor de amateurgezelschappen De gesubsidieerde koepelorganisaties Nijmeegse Federatie van Muziekverenigingen NFM Stichting Nijmeegs Muziek Festival SNMF Het belang van de subsidies voor de overkoepelende organisaties De Lindenberg De effectiviteit van de huidige subsidieregeling Toetsing effectiviteit subsidieregeling Conclusie Subsidie voor activiteiten en projecten Denkrichting gemeente Nijmegen niet helemaal in lijn met de Cultuurvisie Wenselijkheid nieuwe subsidieregeling Haalbaarheid nieuwe subsidieregeling Conclusie Naar een nieuwe subsidieregeling voor amateurgezelschappen Subsidieregeling amateurs wordt onderdeel van een nieuw subsidiestelsel Toelichting subsidie hafabra-gezelschappen en de symfonie-orkesten Toelichting subsidieregeling Cultuurinitiatieven Nijmegen (SCIN) Geen aparte subsidieregeling voor de koepelorganisaties 29 Bijlagen: Definities Amateurkunst versus Professionele kunst 30 Overzicht geraadpleegde subsidieregelingen referentiegemeenten 32 Overzicht gesubsidieerde amateurgezelschappen Geraadpleegde organisaties/interviews 36 buys culturele profielen nijmegen 2

3 Samenvatting In de Cultuurvisie Werken in Ketens is een onderzoek aangekondigd naar de Nijmeegse subsidieregelingen voor amateurgezelschappen. De gemeente Nijmegen is op zoek naar de beste manier om de Nijmeegse amateurkunst te ondersteunen. De kaders van het onderzoek zijn: (a) de uitgangspunten van de Cultuurvisie Werken in Ketens, (b) de wens om de bestaande subsidieregelingen voor amateurgezelschappen te transformeren tot stimuleringssubsidies en (c) het gegeven dat het huidige subsidievolume in de begroting Cultuur niet voor uitbreiding in aanmerking komt ( ). Het onderzoek is in 2013 uitgevoerd en deze rapportage brengt verslag uit van de bevindingen. De bestaande regelingen De huidige subsidieregelingen zijn primair bedoeld ter ondersteuning van de georganiseerde amateursector. Ze hebben een beperkte reikwijdte, in die zin dat alleen hafabraverenigingen, zangkoren en theater-/dansgroepen in aanmerking komen voor een subsidiebijdrage. Gezelschappen met rechtspersoonlijkheid in de disciplines beeldende kunst, audiovisuele kunst en literatuur hebben geen toegang tot de uitvoeringsregelingen. De regelingen hebben bovendien het karakter van een instandhoudingsubsidie of waarderingsubsidie. Van een activiteitensubsidie of stimuleringssubsidie is geen sprake. Er worden geen eisen gesteld aan de kwaliteit van de gesubsidieerde amateurgezelschappen. Meedoen is belangrijker is dan winnen of anders geformuleerd, de Nijmeegse regelingen zijn gericht op het stimuleren van een actieve participatie in de amateurkunst en niet op het beter worden van de amateurgezelschappen en hun leden. In die zin sluiten de regelingen niet goed aan op de drie speerpunten uit de cultuurvisie Werken in Ketens : talentontwikkeling, experiment en excellentie. In vergelijking met de regelingen van twintig andere grote gemeenten blijkt dat de Nijmeegse regelingen wel eenvoudiger van opzet en makkelijker uitvoerbaar zijn. De gesubsidieerde gezelschappen Jaarlijks maakt een kleine honderd amateurgezelschappen gebruik van de subsidieregelingen. Tien van deze gezelschappen cq. organisaties ontvangen een structurele/meerjarige subsidie, aan de overige gezelschappen wordt een 1-jarige subsidie verleend. Er zijn ook twee koepelorganisaties, de Nijmeegse Federatie van Muziekverenigingen (NFM) en Stichting Nijmeegs Muziekfestival (SNM) die gebruik maken van de subsidieregeling. Per gezelschap, maar ook per amateurkunstdiscipline, bestaan behoorlijke verschillen in de begrotingsopbouw en het aandeel hierin van de gemeentesubsidie. De hafabra-verenigingen zijn gemiddeld voor 35% van hun begroting afhankelijk van de subsidies. Bij de zangkoren draagt de subsidie voor gemiddeld 10% bij in de dekking van de kosten, bij de theater-/dansgezelschappen 20%, en bij de meerjarig buys culturele profielen nijmegen 3

4 gesubsidieerde gezelschappen 15%. Met name voor de hafabraverenigingen en de symfonieorkesten is de subsidie onmisbaar voor het dekken van de vaste kosten. De effectiviteit van de subsidieregeling Met de effectiviteit van de subsidieregeling blijkt het wel goed te zitten. Het eerste doel van de regeling -ondersteuning van de Nijmeegse amateursector- wordt met goede cijfers gerealiseerd. Een kleine honderd amateurgezelschappen doet jaarlijks met succes een beroep op de regeling. De regeling wordt door het amateurveld grosso modo als belangrijk ervaren. De financiële ondersteuning wordt, afhankelijk van de hoogte van de bijdrage, door de gezelschappen gekwalificeerd in een bandbreedte van onmisbaar, belangrijk tot een blijk van waardering. Ook het tweede doel van de regeling het vergroten van de zichtbaarheid van de amateursector in de Nijmeegse samenleving - levert aansprekende cijfers op. De gesubsidieerde gezelschappen staan als tegenprestatie jaarlijks garant voor minimaal 400 optredens in Nijmegen. Voor de uitvoering van de subsidieregeling is per jaar beschikbaar. Dit budget wordt jaarlijks voor 85% tot 95% benut. Een nieuwe subsidieregeling voor amateurgezelschappen? Hoewel de effectiviteit van de huidige instandhoudingsregeling goed is, bestaat er bij het College van B&W de behoefte om de regeling meer in lijn te brengen met de cultuurvisie Werken in Ketens Veel van de gesubsidieerde gezelschappen ontvangen al jarenlang een jaarlijkse subsidie op basis van een historisch gegroeide subsidierelatie met de gemeente. Het College van B&W wil deze wijze van subsidiëren transformeren tot stimuleringsregelingen. Het College wil activiteiten en projecten gaan subsidiëren die blijk geven van ambitie op het gebied van talentontwikkeling, experiment en excellentie in brede zin, inclusief deskundigheidsbevordering. Er komen subsidiemogelijkheden voor bijzondere activiteiten en projecten van amateurgezelschappen die beter willen worden. De nadruk ligt op presentaties, uitvoeringen, producties en deskundigheidsbevordering, en niet op het faciliteren van repetitieruimtes of een upgrading van de organisatiegraad. Bijzondere projecten kunnen ook meerjarig zijn. Het verlenen van een subsidie voor 2 of 3 jaar is dus mogelijk. De subsidieregeling worden opengesteld voor amateurgezelschappen uit alle kunstdisciplines. De keuze voor een stimuleringsregeling die zich richt op talentontwikkeling, experiment en excellentie is echter niet helemaal in lijn met de visie op de functie van de amateurkunst die in Werken in Ketens is vastgesteld. Volgens deze cultuurvisie speelt de amateurkunst (en dus ook de amateurgezelschappen) een cruciale rol bij het behoud van de toegankelijkheid tot de culturele ketens en bij het hoog houden van de Nijmeegse cultuurparticipatie. Dan zou het logisch zijn dat een nieuwe subsidieregeling als beleidsinstrument wordt ingezet om deze kenmerken van amateurkunst zoveel mogelijk te benutten, conform de eerste ambitie: Toegankelijke en Open Ketens. De nu voorgestelde subsidieregeling sluit echter aan bij de buys culturele profielen nijmegen 4

5 tweede ambitie: Talent, Excellentie en Experiment. Het valt te betwijfelen of een subsidieregeling ter stimulering van talent, excellentie en experiment substantieel bijdraagt aan een hoge participatiegraad. In deze rapportage wordt gepleit voor een duale regeling. De amateursector is een zeer divers samengestelde sector, zowel wat betreft disciplines, activiteiten, participatiegraad, wijze van organisatie, kostenstructuren als (artistieke) kwaliteiten. Daarom is het ook niet wenselijk en niet haalbaar om een uniforme subsidieregeling voor de gehele sector in te stellen. Voor de hafakorpsen, de grote muziekensembles en de meerjarige gesubsidieerde gezelschappen is een soort van instandhoudingsubsidieregeling die bijdraagt in de vaste kosten van deze gezelschappen van groot belang. Zonder een dergelijke regeling komt de continuïteit van deze gezelschappen in gevaar. Het is echter ook wenselijk en haalbaar om een nieuwe regeling in werking te stellen die de amateurgezelschappen stimuleert, prikkelt, die is gericht op stimulering van uitvoeringen en optredens in plaats van op dekking van vaste kosten, en die aansluit bij de productiegerichte dynamiek van de gezelschappen. We pleiten daarom voor een duale regeling die recht doet aan dit gevarieerde deel van het culturele speelveld, maar die ook tegemoetkomt aan twee van drie ambities die de gemeente Nijmegen in haar cultuurvisie Werken in Ketens heeft geformuleerd: (1) Toegankelijke en Open Ketens, en (2) Talent, excellentie en experiment: Het Berlijn van Nederland. In het laatste hoofdstuk 7 worden nieuwe subsidievoorstellen uitgewerkt die recht doen beide ambities. buys culturele profielen nijmegen 5

6 1. Inleiding Op 27 juni 2012 heeft Raad van de gemeente Nijmegen de Cultuurvisie Werken in Ketens vastgesteld. In de Cultuurvisie wordt onder meer aangekondigd dat er een onderzoek gaat plaatsvinden naar de Nijmeegse subsidieregelingen voor amateurgezelschappen. Het gaat om de vraag wat de beste manier is om de Nijmeegse amateurkunst te stimuleren. De huidige subsidieregelingen zijn voor het merendeel niet zozeer gericht op het stimuleren van de amateursector als wel op het in standhouden van amateurverenigingen. Met de huidige regelingen komen de volgende doelgroepen in aanmerking voor een subsidie: Amateurgezelschappen die een jaarlijkse subsidie krijgen via de subsidieregelingen zang, theater en muziek (hafabra) op basis van specifieke criteria; Amateurgezelschappen die jaarlijks subsidie krijgen via het uitvoeringsprogramma subsidies; Overkoepelende organisaties: Stichting Nijmeegs Muziekfestival en de Federatie van de Nijmeegse Muziek. In totaal is een bedrag van subsidie per jaar beschikbaar. Veel van de gesubsidieerde gezelschappen ontvangen al jarenlang een jaarlijkse subsidie op basis van een historisch gegroeide subsidierelatie met de gemeente. Het College van B&W wil deze wijze van subsidiëren veranderen. Het College streeft naar een subsidieregeling voor activiteiten en projecten die appelleren aan één van de drie speerpunten van de Cultuurvisie: talentontwikkeling, experiment en excellentie. De subsidieregeling wordt opengesteld voor alle kunstdisciplines. Het huidige subsidiebudget voor de amateurkunstgezelschappen ter grootte van per jaar blijft ook in de toekomst beschikbaar. De nieuwe situatie zal per 1 januari 2014 van kracht worden. Het in de Cultuurvisie aangekondigde onderzoek dient handvatten te geven voor de uitvoering van dit beleidsvoornemen. De centrale vraag luidt: Wat is voor de gemeente Nijmegen de beste manier om de Nijmeegse amateurkunst te stimuleren? De kaders van deze vraag zijn: (a) de uitgangspunten van de Cultuurvisie Werken in Ketens, (b) de wens om de bestaande subsidieregelingen voor amateurgezelschappen te transformeren tot stimuleringssubsidies en (c) het gegeven dat het huidige subsidievolume in de begroting Cultuur niet voor uitbreiding in aanmerking komt ( ). De gemeente Nijmegen heeft zich deze vraag gesteld vanuit twee invalshoeken. Op de eerste plaats bestaat er behoefte aan inzicht of een transformatie van de huidige regeling met instandhoudingssubsidies naar een regeling met stimuleringssubsidies wenselijk en haalbaar is. En op de tweede plaats leeft bij de gemeente de wens om een vereenvoudiging van de subsidieregelingen te realiseren. In dit licht hebben we de algemene onderzoeksvraag vertaald in drie deelonderzoeken: buys culturele profielen nijmegen 6

7 1. Analyse van de huidige situatie van de subsidiëring van de amateurkunst Gesubsidieerde amateurgezelschappen Welke amateurgezelschappen hebben in de periode gebruik gemaakt van de gemeentelijke subsidieregelingen? Wat doen de amateurverenigingen met de gemeentelijke subsidie? Hoe groot is het belang van de subsidies voor het voortbestaan van de gesubsidieerde amateurgezelschappen? Gesubsidieerde overkoepelende organisaties Welke taken en functies hebben de overkoepelende organisaties? Vervullen de gesubsidieerde overkoepelende organisaties een noodzakelijke cq. onmisbare rol voor de Nijmeegse amateurs? Hoe groot is het belang van de subsidies voor het voortbestaan van de gesubsidieerde overkoepelende organisaties? Effectiviteit van de huidige subsidieregelingen Bereikt de regeling wat ze beoogt te bereiken? 2. Subsidie voor bijzondere activiteiten en projecten De gemeente Nijmegen beoogt de huidige subsidieregelingen voor de amateursector te transformeren tot stimuleringsregelingen. De gemeente wil activiteiten en projecten gaan subsidiëren die blijk geven van ambitie op het gebied van talentontwikkeling, experiment en excellentie in brede zin, inclusief deskundigheidsbevordering. Er komen subsidiemogelijkheden voor bijzondere activiteiten en projecten van amateurgezelschappen die beter willen worden. De nadruk ligt op presentaties, uitvoeringen, producties en deskundigheidsbevordering, en niet op het faciliteren van repetitieruimtes of een upgrading van de organisatiegraad. Bijzondere projecten kunnen ook meerjarig zijn. Het verlenen van een subsidie voor 2 of 3 jaar is dus mogelijk. De subsidieregelingen worden opengesteld voor amateurgezelschappen uit alle kunstdisciplines. Dit beleidsvoornemen is getoetst met de volgende onderzoeksvraag als leidraad: Is de transformatie van de bestaande subsidieregelingen naar een stimuleringsregeling conform het beschreven scenario wenselijk en haalbaar, gegeven de resultaten van de analyse van de huidige situatie (deelonderzoek 1)? 3. Handvatten voor de nieuwe situatie per 2014 Indien het beleidsvoornemen om over te gaan tot stimuleringssubsidies wenselijk en haalbaar is (resultaat deelonderzoek 2), dan leidt dit tot de vraag op welke wijze de nieuwe subsidieregeling(en) moeten worden opgebouwd. Hier speelt ook de wens van de gemeente mee om zo mogelijk tot een vereenvoudiging van de subsidieregelingen te komen: a) Op welke manier kan de nieuwe wijze van subsidiëring worden ingericht? b) Zijn er subsidieregelingen in andere steden die als voorbeeld kunnen dienen? c) Wat zijn handzame definities voor amateurkunst en professionele kunst (zie bijlage 1)? Deze rapportage brengt verslag uit van het onderzoek. buys culturele profielen nijmegen 7

8 2. De huidige subsidieregeling Op 1 januari 2010 is de uitvoeringsregeling Beleidsregels Subsidies Amateurkunst gemeente Nijmegen 2010 in werking getreden. Nijmeegse hafabra-orkesten, amateurkoren en amateurtheater- en dansgezelschappen kunnen in het kader van deze regeling jaarlijks een subsidie aanvragen bij de gemeente Nijmegen. De subsidie is een bijdrage in de vaste kosten (artistieke leiding) van het amateurgezelschap en/of een bijdrage in de kosten van (semi-) openbare optredens in Nijmegen. In 2012 was een bedrag van beschikbaar voor de uitvoeringsregeling. Om voor de subsidie in aanmerking te komen dient een gezelschap aan de volgende voorwaarden te voldoen: 1) minimaal 1 jaar actief op het gebied van de amateurkunst; 2) statutair gevestigd in Nijmegen; 3) een eigen bijdrage in de kosten van minimaal 60% in de jaarlijkse exploitatiekosten; 4) een minimaal aantal (semi-) openbare optredens per jaar in de gemeente Nijmegen (amateurorkest: minimaal 2, amateurkoor: minimaal 2, en theater- of dansgroep minimaal 1 optreden); 5) de optredens worden ten minste een maand van tevoren gemeld bij de gemeente; 6) een minimaal aantal actieve leden (amateurorkest: minimaal 15, amateurkoor: minimaal 8, theatergroep: minimaal 5 en dansgroep: minimaal 15 leden). De hoogte van de subsidie is afhankelijk van de kunstsector waarin het gezelschap actief is: Amateurorkesten (hafabra) Een hafabra-orkest ontvangt een standaardsubsidie van plus een bedrag van 800,- voor dekking van de kosten van de artistieke leiding; Dit bedrag wordt aangevuld met 422,- als het amateurorkest uit meerdere secties bestaat (bijvoorbeeld drumband + fanfare); Verder ontvangt het gezelschap een bedrag van 50,- per jeugdlid of 25,- per jeugdlid als het gezelschap uitsluitend jeugdleden telt; De gemeente stelt 200,- beschikbaar voor elk openbaar optreden tot een maximum van 3 optredens. Daarvan mag 1 optreden buiten de gemeente Nijmegen plaatsvinden; De gemeente stelt 100,- beschikbaar voor elk optreden in een zorginstelling of andere semi-openbare instelling tot een maximum van 2 optredens. Amateurkoren Een zangkoor ontvangt 600,- voor dekking van de kosten van de artistieke leiding; De gemeente stelt 100,- beschikbaar voor elk openbaar optreden tot een maximum van 3 optredens. Daarvan mag 1 optreden buiten de gemeente Nijmegen plaatsvinden; Theater- en dansgroepen Een theater-/dansgroep ontvangt een standaardbedrag van 700,-. buys culturele profielen nijmegen 8

9 In de toelichting op de uitvoeringsregeling wordt aangegeven dat het College van B&W de hoogte van de hiervoor genoemde subsidiebedragen kan aanpassen (gemandateerd aan de wethouder tot ). Hierdoor wordt voorkomen dat voor elke aanpassing de beleidsregels als geheel opnieuw moeten worden vastgesteld door het college. In de volgende paragraaf zullen we zien dat de gemeente ten behoeve van enkele culturele gezelschappen cq. initiatieven gebruik maakt van deze regeling. Een paar aspecten van de uitvoeringsregeling vallen op: Beperkte reikwijdte qua kunstdisciplines Op de eerste plaats is de regeling niet op alle kunstdisciplines van toepassing, maar alleen voor de hafabra-verenigingen, zangkoren en theater-/dansgroepen. Amateurgezelschappen met rechtspersoonlijkheid op het gebied van symfonische muziek, kamermuziek, opera/operette, beeldende kunst, audiovisuele kunst en schrijverscollectieven komen niet voor de regeling in aanmerking. De Beleidsregels Amateurkunst noch het cultuurbeleid van Nijmegen bieden argumenten voor deze keuze. Wellicht is de keuze ingegeven vanwege beperkte financiële middelen. Het is ook plausibel dat deze indeling uit traditie is voortgekomen. Nijmegen is overigens geen uitzondering. Ook gemeenten als Den Haag, Rotterdam, Alkmaar, Arnhem, Haarlem, Zaanstad en Zwolle hebben een vergelijkbare Subsidieregeling Amateurkunst met beperkte reikwijdte. Instandhoudingsubsidie Op de tweede plaats heeft de regeling het karakter van een instandhoudingsubsidie of waarderingssubsidie. Het grootste deel van de subsidie is bedoeld voor een bijdrage in de vaste kosten van de gezelschappen (basisbedrag plus bijdrage in kosten van artistieke leiding). Hoewel er wel een subsidiebedrag wordt verstrekt per openbaar optreden, is dit bedrag zo bescheiden van omvang dat van een activiteitensubsidie of stimuleringsubsidie geen sprake is. Geen eisen aan kwaliteit uitvoeringen De tegenprestatie die de gezelschappen moeten leveren beperkt zich tot enkele openbare optredens in de gemeente Nijmegen. Aan de kwaliteit van deze optredens worden geen eisen gesteld. Deze constatering geeft voeding aan de notie dat in Nijmegen meedoen belangrijker is dan winnen of anders geformuleerd, dat actieve participatie in de amateurkunst een hogere prioriteit heeft dan beter worden. In die zin sluit de regeling niet goed aan op de drie speerpunten uit de cultuurvisie Werken in Ketens : talentontwikkeling, experiment en excellentie. Nijmeegse regeling is eenvoudig uit te voeren De Nijmeegse subsidieregeling is vergeleken met regelingen van twintig andere grote gemeenten (zie bijlage 2). Daaruit blijkt dat de Nijmeegse uitvoeringsregeling eenvoudiger van opzet en makkelijker uitvoerbaar is dan het merendeel van de andere regelingen. buys culturele profielen nijmegen 9

10 Sommige regelingen kennen ingewikkelde berekeningen, gebaseerd op puntensystemen, om de financiële bijdrage aan een amateurgezelschap vast te stellen (Tilburg, Eindhoven). Nogal wat regelingen stellen ten opzichte van de Nijmeegse regeling meer eisen aan de gezelschappen, zoals een minimumpercentage leden dat inwoner van de gemeente moet zijn, een verplicht lidmaatschap van een landelijke of provinciale koepelorganisatie, een gediplomeerde artistieke leiding, de mate waarin leden zelf bijdragen in de exploitatiekosten, een plafond aan het eigen vermogen, of het verplicht heffen van entreegelden bij gesubsidieerde uitvoeringen (Almere, Amersfoort, Haarlem, Zaanstad). Andere regelingen hebben een sterk gedifferentieerde subsidieopbouw met aparte subsidiebedragen voor allerlei kosten zoals artistieke leiding, huur repetitieruimte, huur optreedlocaties, investeringen instrumenten, of subsidiebedragen per lid of een subsidiebijdrage voor deelname aan een concours of kampioenschap (Maastricht, Groningen, Zwolle). In sommige regelingen zijn eisen of criteria opgenomen die lastig zijn te toetsen dan wel eenvoudig zijn te omzeilen. In dit opzicht is de Nijmeegse regeling te kwalificeren als een wonder van eenvoud. buys culturele profielen nijmegen 10

11 3. De gesubsidieerde amateurgezelschappen 3.1 Aantallen gesubsidieerde gezelschappen Welke Nijmeegse amateurgezelschappen hebben in de periode gebruik gemaakt van de gemeentelijke subsidieregelingen? Tabel 1 biedt een overzicht van het aantal gezelschappen dat jaarlijks een subsidie heeft ontvangen. Tabel 2 op de volgende bladzijde biedt een overzicht van het aantal organisaties dat een meerjarige subsidie heeft ontvangen. In bijlage 3 wordt een overzicht gegeven van alle gesubsidieerde gezelschappen. Tabel 1. Beleidsregels Subsidie Amateurkunst gemeente Nijmegen van : een overzicht van gezelschappen met een jaarlijkse subsidie ZANG aantal gesubsidieerde gezelschappen aantal openbare optredens aantal leden subsidie totaal subsidie per lid 23,28 23,96 23,69 HAFABRA aantal gesubsidieerde gezelschappen aantal (semi) openbare optredens aantal leden * subsidie totaal subsidie per lid 86,35 83,44 100,81 THEATER/DANS aantal gesubsidieerde gezelschappen aantal voorstellingen aantal leden subsidie totaal subsidie per lid 67,38 54,34 55,80 TOTALEN aantal gesubsidieerde gezelschappen aantal voorstellingen/concerten/openbare optredens aantal leden subsidie totaal subsidie per lid 51,42 46,91 52,34 * Daling ledental in 2012 als gevolg van het niet meer subsidiëren van Politiekapel Gelderland- Zuid en Muziekvereniging TNT Nijmegen buys culturele profielen nijmegen 11

12 In 2010 hebben in totaal 82 amateurgezelschappen subsidie ontvangen voor een totaalbedrag van ,-. De amateurgezelschappen telden in actieve leden en ze verzorgden tezamen 424 optredens. Het jaar 2011 laat min of meer vergelijkbare cijfers zien. In 2012 is sprake van een behoorlijke afname, zowel van het aantal gesubsidieerde gezelschappen (-/- 22%) als het aantal optredens (-/- 25%). De afname is veroorzaakt door een afname in het aantal subsidieaanvragen bij de zangkoren (-/-7) en de theater-/dansgroepen (-/-12). Wat hiervan de reden is, is niet bekend. Behalve de aantallen die in tabel 1 worden gepresenteerd heeft de gemeente Nijmegen nog een aantal cultuurgezelschappen cq. initiatieven subsidie verstrekt op basis van de subsidieregeling. Het gaat in meerderheid om organisaties die al meer dan tien jaar gemeentelijke subsidie ontvangen. Tabel 2. Beleidsregels Subsidie Amateurkunst gemeente Nijmegen van : een overzicht van gezelschappen met een structurele/meerjarige subsidie subsidie subsidie subsidie Vereniging Bachkoor Stichting Moderne Muziek Nijmegen Nijmeegs Muziekensemble Flos Campi Symfonieorkest Nijmegen Nijmeegs Opera- en Operettegezelschap (NOOG) Stichting Nijmeegse Orgelkring Volksdansgroep Nijmegen Nijmeegs Studentenorkest Collegium Musicum Carolinum Nijmeegs Blazerensemble I Compani totaal Deze organisaties ontvangen subsidie waarbij de portefeuillehouder zijn mandaat gebruikt om de hoogte van de subsidiebedragen aan te passen. Strikt genomen vallen Stichting Moderne Muziek Nijmegen, Stichting Nijmeegse Orgelkring en I Compani niet onder de doelgroep Amateurgezelschappen. Stichting Moderne Muziek organiseert concerten voor hedendaagse muziek. Stichting Nijmeegse Orgelkring is een promotor van de orgelcultuur in Nijmegen en omstreken. En I Compani is een muziekgezelschap dat uit professionele musici bestaat, zij het in wisselende samenstelling. De overige gezelschappen vallen wel onder doelgroep Amateurkunstgezelschappen. buys culturele profielen nijmegen 12

13 3.2 Wat doen de amateurgezelschappen met de subsidie? De gesubsidieerde amateurgezelschappen vormen tezamen een lappendeken. Ze variëren in kunstdiscipline, activiteiten, omvang en leeftijd, ledenbestand, ambitie, kwaliteit, organisatieslagkracht en financiële draagkracht. Ook de begrotingsopbouw en het aandeel van de gemeentesubsidie binnen de begroting verschilt per gezelschap, maar ook per amateurkunstdiscipline. Tabel 3 biedt een overzicht. Tabel 3. Globale verhouding in baten- en kostensoorten per amateursector (in %) hafabra zangkoren theater/dans meerjarig gesubsidieerd Inkomsten - activiteiten 15% 35% 50% 40% - contributie/lesgeld 30% 50% 25% 10% - subsidie 35% 10% 20% 15% - overig 20% 5% 5% 35% totaal 100% 100% 100% 100% Uitgaven - artistieke leiding 35% 45% 25% 35% - huisvesting 10% 5% 5% 5% - activiteiten 25% 35% 60% 35% - organisatie 30% 15% 10% 25% totaal 100% 100% 100% 100% (bron: jaarcijfers 2012 resp. 2011/2012 van 52 Nijmeegse gesubsidieerde AK-gezelschappen) hafabra Het merendeel van de hafabra-orkesten werkt met een jaarlijkse begroting van euro. De inkomsten van de hafabra-orkesten steunen grofweg op vier pijlers: - activiteiteninkomsten (15% van de totale inkomsten) - contributiegelden (30%) - subsidie (35%) - overige inkomsten, waaronder donaties, bijdrage fondsen en ophalen oud papier (20%). De activiteiteninkomsten zijn bij de hafabra-orkesten naar verhouding een stuk lager dan bij de andere disciplines, en dat komt vooral omdat hun activiteiten zich voor een deel in de openbare ruimte afspelen waarbij geen entreegelden (kunnen) worden geheven. De inkomstenbronnen worden vooral gebruikt om de vaste kosten te dekken. Dan gaat het om de kosten van de dirigent/instructeurs, de huur van de repetitieruimte, en de aanschaf en het onderhoud van het instrumentarium en uniformen (zie onder Organisatiekosten). De financiering van de aanschaf/vervanging van het instrumentarium en de uniformen vormt overigens bij diverse verenigingen een bron van zorg. Van de gesubsidieerde buys culturele profielen nijmegen 13

14 amateurgezelschappen zijn de hafabra-verenigingen het meest afhankelijk van een subsidiebijdrage. Zangverenigingen Bij de zangkoren is de verdeling naar inkomstenbronnen als volgt: - activiteiteninkomsten (35% van de totale inkomsten) - contributiegelden (50%) - subsidie (10%) - overige inkomsten waaronder donaties, sponsoring en fondsen (5%). Bij de zangverenigingen zijn de exploitatieverschillen groter in vergelijking met de hafabraorkesten. De jaarlijkse begrotingen variëren van tot euro. En ook is er een duidelijk verschil in de verhouding tussen de verschillende inkomstenbronnen. De koren zijn in hoge mate afhankelijk van de inkomsten uit contributiegelden (50%). De subsidiebijdrage (10%) is marginaal binnen de totale begroting. De kosten van de dirigent/artistieke leiding (45%) en de productiekosten voor een jaarlijkse uitvoering (35%) vormen de grootste kostenposten. Theater-/dansgroepen Bij de theatergroepen is het beeld zeer diffuus. Het merendeel van de gezelschappen werkt met zeer bescheiden begrotingen ( 2.000,- tot 5.000,-). Maar er zijn uitzonderingen: het Nimweegs Soaptheater heeft een jaarlijkse begroting van meer dan Sommige gezelschappen (theatersport) zijn sterk afhankelijk van contributiebijdragen, andere gezelschappen heffen helemaal geen contributie. Ook de inkomsten uit activiteiten en donaties en sponsorbijdragen lopen erg uiteen. De inkomstenbronnen zijn globaal: - activiteiteninkomsten/recettes (50%) - contributie (25%) - subsidie (20%) - overige inkomsten waaronder donaties, sponsoring en fondsen (5%). Het is lastig om bij dit segment amateurgezelschappen een patroon vast te stellen. Wel is duidelijk dat de kostenstructuur van de theater-/dansgroepen meer is ingericht op het maken van producties (60% van de totale kosten) dan bij de zangkoren en de hafabraorkesten. Meerjarig gesubsidieerde gezelschappen De meerjarig gesubsidieerde gezelschappen werken met aanmerkelijk grotere begrotingen dan de jaarlijks gesubsidieerde amateurgezelschappen. De begrotingen variëren van tot meer dan De verdeling naar inkomstenbronnen is: - activiteiteninkomsten (40% van de totale inkomsten) - contributiegelden (10%) 1 Het Nijmeegs Blazersensemble vormt met een begroting van hierop een uitzondering buys culturele profielen nijmegen 14

15 - subsidie (15%) - overige inkomsten waaronder donaties, sponsoring en fondsen (35%). De meerjarig gesubsidieerde gezelschappen slagen er in om hun activiteitenkosten (35%) volledig te dekken met de inkomsten (recettes) uit hun activiteiten (40%). Het aandeel Organisatiekosten is behoorlijk hoog (25%). Dit is in hoofdzaak terug te voeren op enkele gezelschappen die (althans in 2012) een omvangrijke dotatie hebben gestort in één of meerdere reserves of voorzieningen (stroppenpot, groot onderhoudsvoorziening, voorziening Jubileum). Bijna alle gezelschappen beschikten op 31 december 2012 over ruime liquide middelen (in een incidenteel geval oplopend tot ). 3.3 Het belang van de subsidies voor de amateurgezelschappen Zoals eerder al werd vastgesteld is de huidige subsidieregeling een instandhoudingsregeling, eenvoudig en transparant van opzet, niet in de laatste plaats ook voor de amateurgezelschappen zelf. Niet de artistieke kwaliteit en de ontwikkeling van de gezelschappen vormen de kern van de regelgeving, maar de instandhouding van de gezelschappen met als achterliggend doel de instandhouding respectievelijk de bevordering van de actieve cultuurparticipatie. De gemeente Nijmegen heeft de wens uitgesproken om de bestaande subsidieregeling te stroomlijnen met de Cultuurvisie Werken in Ketens. Daarbij is het de bedoeling dat de speerpunten Talentontwikkeling, Excellentie en Experiment als richtlijnen gaan dienen voor de verstrekking van stimuleringsubsidies en projectsubsidies. Welke consequenties zou dit hebben voor de amateurgezelschappen? Hafabra-orkesten Voor de hafabra-orkesten is de huidige subsidiebijdrage een van de pijlers onder hun exploitatie. De subsidie draagt gemiddeld voor 35% bij in de kosten. De bestuurders van de geïnterviewde gezelschappen zijn allemaal stellig in de overtuiging dat ze zullen omvallen als de subsidie wegvalt. Ook een eventuele wijziging in de bestaande regeling in de richting van een projectsubsidieregeling wordt met grote reserve bekeken. De bestuurders geven aan dat het de orkesten eenvoudigweg aan organisatiecapaciteit ontbreekt om projecten en activiteiten te bedenken en te realiseren die voor subsidie in aanmerking komen. Overigens zou een deel van de huidige gesubsidieerde hafabra-orkesten waarschijnlijk in aanmerking voor stimuleringssubsidies of projectsubsidies omdat hun activiteiten en prestaties kunnen worden gekwalificeerd onder noemer talentontwikkeling of excellentie. Ter illustratie, De Stefaantjes zijn een begrip in Nijmegen. Zij leiden kinderen op tot volwaardige korpsleden, en ze vormen een belangrijke bron van nieuwe korpsleden voor andere Nijmeegse hafa-gezelschappen. Drumfanfare Sint Michaël staat hoog in de hafahiërarchie. Ze zijn meermalen Nederlands kampioen geworden in hun klasse. Op het voorlaatste Wereldmuziekconcours in Kerkrade eindigde het korps op de twintigste plaats. Daarmee behoort het korps tot de top van de hafa-sector. buys culturele profielen nijmegen 15

16 Zangkoren Voor de zangkoren lijkt de subsidie geen halszaak te zijn. De subsidiebijdragen van per jaar zijn bescheiden te noemen, waarmee overigens niet is gezegd dat het geen belangrijke bijdragen in de kosten zijn. De subsidiebijdrage beslaat gemiddeld 10% van de begroting van deze gezelschappen. Voor de grotere koren (>30 leden) zou het wegvallen van de subsidie met een bescheiden verhoging van de contributie kunnen worden opgevangen. Voor de kleine zangkoren (<10) zou de verhoging van de contributie wel fors uitvallen, en daarmee kan het wegvallen van de subsidie hen mogelijk voor problemen stellen. Maar of daarmee het voortbestaan van deze koren in gevaar komt, is twijfelachtig. Theater-/dansgroepen Voor de theater-/dansgroepen met een stevige begroting (> euro) is het wegvallen van de subsidie overkomelijk. Zij zullen het verlies van 700 euro wel weten op te vangen. Voor de kleine gezelschappen levert het wegvallen mogelijk problemen op omdat de subsidie een substantieel deel van hun begroting uitmaakt. De activiteiten van de theatergezelschappen die zich richten op 1 of 2 producties per jaar zijn overigens in beginsel goed in te passen in een projectmatige subsidieregeling. Opvallend is dat nogal wat theatergezelschappen niet elk jaar een subsidie aanvragen. Met name in 2012 daalde het aantal aanvragen aanzienlijk. Het is in dit verband interessant om te achterhalen of deze gezelschappen gestopt of slapende zijn, of dat ze het zonder subsidie ook redden. In het laatste geval is het antwoord op de noodzaak van subsidie gegeven. Meerjarig gesubsidieerde gezelschappen Voor de meerjarig gesubsidieerde gezelschappen moet het belang van de subsidie vooral gezocht worden in de continuïteit van de bijdrage en in de dekking van de kosten voor de artistieke leiding en de organisatiekosten. We stellen bij enkele gezelschappen wel vraagtekens bij de noodzaak van de (hoogte) van de subsidiebijdrage, gelet op de florissante vermogenspositie. buys culturele profielen nijmegen 16

17 4. De gesubsidieerde koepelorganisaties Nijmegen telt momenteel twee koepelorganisaties in de amateursector: de Nijmeegse Federatie van Muziekverenigingen NFM en Stichting Nijmeegs Muziek Festival. 4.1 Nijmeegse Federatie van Muziekverenigingen NFM Korte historie Tot medio jaren zeventig waren er twee subsidieregelingen: een regeling voor drumbands en een regeling voor harmonieën en fanfares. Daarna zijn de regelingen in elkaar geschoven tot één subsidieregeling. De gemeente Nijmegen heeft aan de NFM gevraagd om de coördinatie en administratie van de regeling namens de gemeente te verzorgen. De NFM diende bij de gemeente de aanvragen van de verenigingen in. De gemeente kende per vereniging de subsidie toe. Het gehele subsidiebedrag werd overgemaakt naar de NFM die het vervolgens doorsluisde naar de verenigingen. Sinds vier jaar heeft de gemeente Nijmegen deze taak weer in eigen hand genomen. Huidige functies/taken NFM Met wegvallen van de subsidieverdeling kwam de hoofdtaak van de NFM te vervallen. De volgende functies/taken zijn nog wel actueel: 1) de NFM verzorgt het programmatechnisch deel van het Nijmeegs Muziekfestival 2) de NFM overlegt met Stichting Nijmeegs Muziekfestival 3) de NFM heeft drie werkgroepen die informatie vergaren en doorspelen naar de verenigingen: - de werkgroep inventarisatie repetitie- en optreedlocaties - de werkgroep imago, pr/communicatie - de werkgroep subsidie 4) de NFM is belangenbehartiger van de sector richting gemeente 5) de NFM heeft een signalerende functie voor Nijmeegse verenigingen 6) de NFM organiseert jaarlijks een overleg met Nijmeegse verenigingen. Bij de NFM zijn 18 verenigingen aangesloten. De NFM heeft geen contacten met de landelijke koepels. De federatie ontvangt 600,- subsidie per jaar. 4.2 Stichting Nijmeegs Muziek Festival SNMF SNMF organiseert het Nijmeegs Muziek Festival. De stichting begon eind jaren zeventig met een korencompetitie in De Vereeniging. Vijftien jaar geleden is deze formule gewijzigd in een amateurmuziekfestival dat jaarlijks in de binnenstad van Nijmegen plaatsvindt op een koopzondag in juni. Aanvankelijk was het een korenfestival. De deelname van zangkoren was verzekerd omdat de Nijmeegse zangverenigingen alleen in aanmerking voor gemeentesubsidie kwamen als ze aan het festival deelnamen. Deze verplichting is er echter niet meer. Bovendien is het festival breder van opzet geworden omdat het met succes is buys culturele profielen nijmegen 17

18 opengesteld voor de Nijmeegse amateurmuziekverenigingen. Veel zangkoren en muziekverenigingen nemen het festival te baat om zich in het openbaar te presenteren aan het winkelend publiek of om een tipje van de sluier op te lichten over de uitvoeringen van het nieuwe seizoen. Aan de laatste editie, op zondag 2 juni 2013, namen 16 muziekverenigingen en 26 zangkoren deel. Er waren negen podiumlocaties in de Nijmeegse binnenstad. Het festival draait met een begroting van tot euro. De stichting ontvangt euro subsidie. De overige kosten worden gedekt uit de reserve van de Nijmeegse Federatie van Zangverenigingen die vier jaar geleden ter ziele is gegaan. Met deze reserve kan de stichting nog enkele jaren vooruit. 4.3 Het belang van de subsidies voor de overkoepelende organisaties Hoewel de verenigingen niet direct overlopen van enthousiasme bij het ter sprake brengen van de NFM, vervult de koepel voor de Nijmeegse hafasector toch een belangrijke functie. De contacten tussen de verenigingen over en weer zijn beperkt. Hier speelt de NFM een goede en bemiddelende rol. De signaalfunctie van NFM wordt goed opgepakt (werkgroepen). De jaarvergaderingen worden goed bezocht en ze hebben een zinvolle agenda. Het Nijmeegs Muziek Festival is een belangrijk festival voor het Nijmeegse amateurmuziekleven. Het gaat met name om de zichtbaarheid van de muziekverenigingen en de zangkoren te vergroten. Dat is ook een van de doelstellingen van de huidige subsidieregeling. Dat lukt met het festival dat in combinatie met een koopzondag garant staat voor een groot publieksbereik. 4.4 De Lindenberg De rol van De Lindenberg als ketenintendant voor het traditionele amateurveld is tot nu toe niet zo groot. Er zijn incidenteel muziekonderwijsprojecten in samenwerking met het veld georganiseerd, zoals met de verenigingen Theresia Lent en Tarcitius Brakkenstein. Ook heeft De Lindenberg de projectentak van de ontmantelde Stichting PAN geadopteerd. De Lindenberg is wel zeer actief in de ontwikkeling en facilitering van de talrijke eigen amateurprojecten en amateurensembles. Grofweg gesteld bewegen de amateurensembles van De Lindenberg en de traditionele amateurverenigingen zich in twee verschillende werelden. Bij De Lindenberg bestaan volop ideeën over de invulling van het intendantschap: op het gebied van bemiddeling (het bij elkaar brengen van partijen), het faciliteren van nieuwe initiatieven, het bevorderen van de zichtbaarheid van de sector, het gebruik van de organisatie en de accommodaties van De Lindenberg, en het matchen van gemeentelijke stimuleringssubsidies met andere financieringsstromen (landelijke, provinciale subsidies en fondsen). Maar vanwege de financiële taakstelling waarvoor men staat gesteld ziet De Lindenberg geen kans om dit nu allemaal vorm te geven. De verenigingen zien de Lindenberg als een prachtige locatie om op te treden, maar ondanks de gereduceerde huurtarieven zijn de kosten van het gebruik van de podiumvoorzieningen voor menig amateurgezelschap nog altijd te hoog. buys culturele profielen nijmegen 18

19 5. De effectiviteit van de huidige subsidieregeling Om de effectiviteit van de huidige subsidieregeling goed te kunnen beoordelen moeten we terug naar de vorige cultuurnota Op Koers: Cultuur aan de Waal Deze nota was opgezet rondom de thema s Verbreding, Verankering, Verbinding en Doorstroming. Het cultuurbeleid uit de vorige periode zette Cultuureducatie en Amateurkunst in om het thema Verankering inhoud te geven. Een de speerpunten uit de nota was een toegankelijke cultuursector: Cultuur is er niet voor de happy few, maar voor iedereen die dat wil. Verankering hiervan draagt bij aan een sterker cultureel klimaat in Nijmegen (Op Koers, pagina 24). De amateurgezelschappen werden beschouwd als organisaties die cultuur tot in alle uithoeken van de Nijmeegse samenleving voerden, ook naar die bevolkingsgroepen waarvan het niet vanzelfsprekend is dat ze naar de professionele voorzieningen gaan. Om die reden wilde Nijmegen de amateurkunst en ook de amateurgezelschappen krachtig blijven steunen. De subsidieverordeningen voor muziek, zang en theater bleven van kracht. Ze werden geactualiseerd aan de hand van vijf uitgangspunten: 1. De subsidieregelingen worden aangepast aan de nieuwe diversiteit in het aanbod amateurkunst: we streven naar interculturalisering van de toegang tot deze subsidies; 2. Het maken van producties en het geven van uitvoeringen wordt gestimuleerd. De subsidiëring wordt minder gericht op input (subsidiëring van kosten) en meer op output (optredens en uitvoeringen). Voor de muziekgezelschappen wordt een uitzondering gemaakt van de afwijkende aard van de kostenstructuur; 3. Verenigingen die een rol willen spelen bij cultuureducatie worden hierin gestimuleerd (met een bedrag per lid dat door de eigen vereniging worden opgeleid); 4. De subsidieregelingen worden vereenvoudigd om administratieve redenen; 5. Conform de wens van de gemeenteraad krijgen de meeste verenigingen volgens de nieuwe regels meer subsidie dan voorheen. De subsidieregels zijn in 2010 nog ietwat vereenvoudigd maar in essentie vormen de beleidsregels 2008 nog altijd de basis voor de vigerende subsidieregeling. 5.1 Toetsing effectiviteit subsidieregeling De effectiviteit van de subsidieregeling is getoetst op de volgende facetten: 1) Komt de subsidie bij de juiste doelgroep terecht? 2) Worden de doelen van de regeling gerealiseerd? 3) Wordt de beschikbare subsidie volledig benut/ingezet? Komt de subsidie op de juiste plaats terecht? Voor wat betreft de jaarlijkse subsidies kan worden vastgesteld dat alle verleende subsidie is terechtgekomen bij de gezelschappen waarvoor de regeling is bedoeld. Van maakten achtereenvolgens 82, 85 en 64 amateurgezelschappen gebruik van de eenjarige subsidieregeling. Tabel 4 geeft een overzicht. buys culturele profielen nijmegen 19

20 Tabel 4. Beleidsregels Subsidie Amateurkunst gemeente Nijmegen van : Aantal gezelschappen met een jaarlijkse subsidie aantal gesubsidieerde gezelschappen aantal uitvoeringen/openbare optredens aantal leden subsidie totaal SUBSIDIE PER LID Over de afgelopen drie jaar hebben 95 verschillende amateurgezelschappen met succes een beroep gedaan op de subsidieregeling. We constateren dat er weinig doorstroming is onder de aanvragers (zie ook bijlage 3). Het grootste deel (55 gezelschappen) heeft alle jaren gebruik gemaakt van de regeling. Het meeste verloop zit bij de theatergezelschappen. Bij de meerjarige subsidies ligt de zaak iets anders. In de afgelopen subsidieperiode hebben tien gezelschappen een meerjarige subsidie ontvangen. Zeven van de tien gezelschappen - het Bachkoor, Flos Campi, Symfonieorkest Nijmegen, Nijmeegs Opera- en Operettegezelschap, Volksdansgroep Nijmegen, het Nijmeegs Studentenorkest en het Nijmeegs Blazersensemble - behoren tot de doelgroep waarvoor de subsidie is bedoeld. Drie organisaties/gezelschappen Stichting Moderne Muziek Nijmegen, Stichting Nijmeegse Orgelkring en I Compani behoren om uiteenlopende redenen niet tot de doelgroep amateurgezelschappen Doet de regeling waarvoor hij bedoeld is? De regeling is bedoeld om steun te bieden aan het functioneren van de Nijmeegse amateurgezelschappen. Achterliggend doel is het zichtbaar maken van het amateurleven in de Nijmeegse samenleving via optredens en uitvoeringen van de gesubsidieerde gezelschappen. Er zijn dertien amateurgezelschappen geraadpleegd. De muziekverenigingen geven aan dat de verleende subsidie een onmisbare bijdrage is in het sluitend krijgen van hun begroting. De zangkoren en theatergezelschappen met een grote begroting (> euro) spreken van een bijdrage die in dank wordt aanvaard en waarvan ze vinden dat er waardering van de zijde van de gemeente uit spreekt. Voor de kleinere zangkoren en theatergezelschappen is de bijdrage van euro, hoe bescheiden ook, een belangrijk onderdeel van de begroting. Of de subsidiebijdrage ook specifiek is ingezet voor optredens, concerten of uitvoeringen of de dekking van de vaste kosten valt niet te achterhalen. De gezelschappen met een eenjarige subsidie ontvingen gezamenlijk een jaarlijkse bijdrage van circa 1 ton euro. Als tegenprestatie moesten zij gezamenlijk per jaar minimaal 385 buys culturele profielen nijmegen 20

21 openbare optredens verzorgen. In werkelijkheid zal het aantal gerealiseerde optredens substantieel hoger liggen omdat de meeste gezelschappen veel vaker optredens verzorgen dan het aantal waarvoor ze subsidie ontvangen. Over de aantallen optredens van de gezelschappen met een meerjarige subsidie hebben we geen gegevens Wordt de beschikbare subsidie volledig benut/ingezet? Op jaarbasis is beschikbaar voor de uitvoering van de subsidieregeling. In 2010 werd voor aan subsidies verleend (90% dekkingsgraad), in (95% dekkingsgraad) en in (85% dekkingsgraad). 5.2 Conclusie Met de effectiviteit van de subsidieregeling blijkt het wel goed te zitten. Het eerste doel van de regeling -ondersteuning van de Nijmeegse amateursector- wordt met goede cijfers gerealiseerd. Een kleine honderd amateurgezelschappen doet jaarlijks met succes een beroep op de regeling. De regeling wordt door het amateurveld grosso modo als belangrijk ervaren. De financiële ondersteuning wordt, afhankelijk van de hoogte van de bijdrage, door de gezelschappen gekwalificeerd in een bandbreedte van onmisbaar, belangrijk tot een blijk van waardering. Ook het tweede doel van de regeling het vergroten van de zichtbaarheid van de amateursector in de Nijmeegse samenleving - levert aansprekende cijfers op. De gesubsidieerde gezelschappen staan als tegenprestatie jaarlijks garant voor minimaal 400 optredens in Nijmegen. Voor de uitvoering van de subsidieregeling is per jaar beschikbaar. Dit budget wordt jaarlijks voor 85% tot 95% benut. buys culturele profielen nijmegen 21

22 6. Subsidie voor activiteiten en projecten In de Nijmeegse Kunst- en Cultuurvisie Werken in Ketens heeft de gemeente drie ambities geformuleerd: A. Toegankelijke en open culturele ketens Kunst en Cultuur blijven toegankelijk voor iedereen met behoud van de hoge participatiegraad in Nijmegen. Amateurkunst en kunst- en cultuureducatie zijn daarvoor van wezenlijk belang; B. Talent, excellentie en experiment: Het Berlijn van Nederland We zijn op zoek naar het nog niet ontdekte talent en kunst en cultuur op speciale plekken. Dat betekent dat we talent zichtbaarder maken en dat we in de stad op zoek gaan naar ruimte voor experimenten. Ook zetten we in op talentontwikkeling. Daarnaast verwelkomen we net als in Berlijn- excellente artiesten, gezelschappen en kunstenaars; C. Moderne culturele organisaties 2 Culturele instellingen gaan zich sterker positioneren in de samenleving en worden een matchmaker tussen publiek en cultuurmakers. (uit: Werken in Ketens, pag. 15) Over het belang van de amateurkunst is in de cultuurvisie het volgende geschreven (enkele frases worden hier geciteerd): Kunst- en cultuureducatie en amateurkunst staan aan de basis van de culturele keten en zijn daarom een wezenlijk onderdeel van de keten; Amateurparticipatie versterkt het culturele vermogen van de stad; Met het oog op de mens van morgen is het zaak vandaag een brede en toegankelijke amateursector te hebben. De vraag is echter wel wat de beste manier van ondersteuning is: directe subsidieverlening of meer faciliteren; Wij subsidiëren op dit moment veel amateurgezelschappen voor een relatief laag bedrag (minder dan 2.000). Dat doen we omdat alle vormen en niveaus van culturele activiteit bijdragen aan de ontwikkeling van de inwoners en aan het versterken, verduurzamen en socialer maken van de stad. Juist met deze kleine subsidies geven we veel mensen net die ene stimulans. De komende periode gebruiken we om de subsidieregelingen tegen het licht te houden en te vereenvoudigen. (uit: Werken in Ketens, pag.23) 2 De ambitie Moderne Culturele Organisaties heeft met name betrekking op de grote Nijmeegse culturele instellingen Bibliotheek, Museum Valkhof, De Lindenberg, LUX, Keizer Karel Podia en Doornroosje. buys culturele profielen nijmegen 22

23 6.1 Denkrichting gemeente Nijmegen niet helemaal in lijn met de Cultuurvisie Sinds de vaststelling van de cultuurvisie zijn de gedachten over de richting van de subsidieregeling voor de amateurgezelschappen wat meer uitgekristalliseerd. De gemeente Nijmegen wil de huidige subsidieregelingen voor de amateursector transformeren tot stimuleringsregelingen. De gemeente wil activiteiten en projecten gaan subsidiëren die blijk geven van ambitie op het gebied van talentontwikkeling, experiment en excellentie in brede zin, inclusief deskundigheidsbevordering. Er komen subsidiemogelijkheden voor bijzondere activiteiten en projecten van amateurgezelschappen die beter willen worden. De nadruk ligt op presentaties, uitvoeringen, producties en deskundigheidsbevordering, en niet op het faciliteren van repetitieruimtes of een upgrading van de organisatiegraad. Bijzondere projecten kunnen ook meerjarig zijn. Het verlenen van een subsidie voor 2 of 3 jaar is dus mogelijk. De subsidieregeling worden opengesteld voor amateurgezelschappen uit alle kunstdisciplines. De keuze voor een stimuleringsregeling die zich richt op talentontwikkeling, experiment en excellentie staat haaks op de visie op de functie van de amateurkunst die in Werken in Ketens is vastgesteld. Volgens deze cultuurvisie speelt de amateurkunst (en dus ook de amateurgezelschappen) een cruciale rol bij het behoud van de toegankelijkheid tot de culturele ketens en bij het hoog houden van de Nijmeegse cultuurparticipatie. Dan zou het logisch zijn dat een nieuwe subsidieregeling als beleidsinstrument wordt ingezet om deze kenmerken van amateurkunst zoveel mogelijk te benutten, conform de eerste ambitie: Toegankelijke en Open Ketens. De nu voorgestelde subsidieregeling sluit echter aan bij de tweede ambitie: Talent, Excellentie en Experiment. Het valt te betwijfelen of een subsidieregeling ter stimulering van talent, excellentie en experiment substantieel bijdraagt aan een hoge participatiegraad. 6.2 De wenselijkheid van een nieuwe subsidieregeling De huidige subsidieregeling heeft kenmerken van een instandhoudingsubsidie (t.b.v. de hafabra-orkesten), een waarderingsubsidie (t.b.v. de koren en theater-/dansgezelschappen) en een meerjarensubsidie (onder andere t.b.v. Bachkoor, Flos Campi, Nijmeegse Orgelkring). Een inhoudelijke toetsing van de activiteiten of producties vindt niet plaats. Er worden alleen eisen gesteld aan een minimum aantal (semi-)openbare optredens. Bij de zangverenigingen en de theater-/dansgezelschappen gaat het om marginale subsidiebijdragen. In die zin is het geen regeling die stimuleert om het beste uit jezelf te halen, die aanzet tot vernieuwende activiteiten of die een samenwerking met andere gezelschappen of instellingen beloont. Overigens moet niet onderschat worden hoe groot de betekenis is van de huidige instandhoudingsubsidieregeling voor de hafa-verenigingen en voor de meerjarig gesubsidieerde, amateurgezelschappen. Het reilen en zeilen van een hafa-orkest, een symfonie-orkest of een operagezelschap vergt een vrij hoge mate van organisatiegraad en er buys culturele profielen nijmegen 23