Internet Academie. Datum : 14 december 2009

Transcriptie

1 Haalbaarheidsonderzoek.frl Top Level Domein, namens de werkgroep.frl Top Level Domein Status: Eindversie Versie: 5.0 Auteursrecht voorbehouden. Dit document is uitsluitend voor intern gebruik voor die partijen waaraan het beschikbaar gesteld is. Gehele of gedeeltelijke overneming of reproductie van de inhoud van deze uitgave op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbende is verboden, behoudens de beperking bij de wet gesteld. Het verbod betreft ook gehele of gedeeltelijke bewerking. Het is niet toegestaan derde partijen hiervan op de hoogte te brengen zonder schriftelijke goedkeuring vooraf van de auteursrechthebbende. Bladzijde 1 van 45

2 Bladzijde 2 van 45

3 Inhoudsopgave: Hoofdstuk 2: Uitgevoerde activiteiten in de eerste fase... 9 Hoofdstuk 3: Achtergrondinformatie Hoofdstuk 6: Financiële scenario s Lijst met gebruikte afkortingen en termen Bladzijde 3 van 45

4 Hoofdstuk 1: Inleiding Aanleiding Fryslân is een provincie met een geheel eigen sociaal-culturele identiteit, waarmee zij zich nadrukkelijk onderscheidt van andere provincies en regio s. Deze identiteit wordt onder meer bepaald door de eigen taal en cultuur, tradities en karakteristieke waarden als rust, ruimte, water en natuur. Als Fryslân zou kunnen beschikken over een eigen top level domein op internet (verder in de tekst aangeduid als TLD (zie voor een toelichting hoofdstuk 3.)) is de verwachting dat deze identiteit verder versterkt zal kunnen worden en de herkenbaarheid van Fryslân op het internet aanzienlijk zal toenemen. Dit blijkt uit contacten met andere regio s, die nu al over een TLD beschikken of daarvoor aan het lobbyen zijn, zoals: Vlaanderen, Catalonië en Berlijn. Het hebben van een eigen TLD is daarnaast eveneens vanuit economische optiek interessant. Als Friese bedrijven, organisaties en instellingen beschikken over een domeinnaam binnen het TLD.frl dan vergroot dat de vindbaarheid: voor zoekmachines (zoals bijvoorbeeld Google) wordt het zoeken naar content gerelateerd aan Fryslân daardoor immers sneller, eenvoudiger en eenduidiger. Nu ICANN (zie hoofdstuk 3) de weg begint vrij te maken voor het aanvragen en verkrijgen van nieuwe TLD s ten behoeve van o.a. communities en regio s, biedt dat kansen voor Fryslân om in het verlengde van het voorgaande zélf in aanmerking te komen voor zo n TLD. Wanneer dit wordt toegekend, verkrijgt Fryslân zijn eigen TLD en daarmee zijn eigen identiteit in het internetdomein. In de vergadering van Provinciale Staten van 12 november 2008, heeft het College van Gedeputeerde Staten een amendement van het CDA (ondersteund door de PVDA en de Christenunie) op de begroting van 2009 overgenomen om het proces in gang te zetten om een eigen TLD voor Fryslân te verwerven. Op basis van dit besluit is een kleine informele projectgroep samengesteld om de eerste stappen voor te bereiden. Dit document is het resultaat van de werkzaamheden van de projectgroep en vormt de basis waarop de projectgroep aan Gedeputeerde Staten adviseert om het traject om een Fries TLD te verwerven te vervolgen door de bijgevoegde besluiten en het voorgestelde plan van aanpak van de projectgroep goed te keuren. De belangrijkste reden hiervoor is dat de projectgroep heeft geconstateerd dat het hebben van een TLD voor de provincie Fryslân zowel een grote sociaal-culturele als een economische waarde vertegenwoordigt en het mogelijk is om een Fries TLD op middellange termijn volledig kostenneutraal in stand te houden. Bladzijde 4 van 45

5 Samenstelling projectgroep In de projectgroep hebben naast beleidsmedewerkers van de Provincie ook een aantal externen zitting, vanwege de benodigde expertise die zij inbrengen. De projectgroep bestaat uit de volgende leden: Martijn Ledegang van de afdeling Economie, Recreatie en Toerisme (ERT) van de Provincie Fryslân. Martijn is coördinator ICT en Breedband bij de Provincie. Daarnaast heeft ook de afdeling Cultuur, Taal en Onderwijs haar bijdrage geleverd aan het voortraject. Markus Travaille, SIDN, Stichting Internet Domeinregistratie Nederland, de registry van.nl. Klaus Spithost, registrar, directeur IT-Works. Max Vijftigschild, directeur Internet Academie. Aangezien dit onderwerp in eerste instantie de meeste raakvlakken vertoont met de provinciale beleidsterreinen ICT en Breedband, en Cultuur, Taal en Onderwijs zijn Martijn Ledegang en Sybren Posthumus bij dit proces betrokken geweest. Max Vijftigschild, Markus Travaille en Klaus Spithost hebben allen een zeer ruime ervaring in het Internetdomein. Max Vijftigschild vanuit zijn vorige functies bij KPN, als manager van KPN-Intranet en vertegenwoordiger van KPN in het internationale standaardisatieoverleg, en nu als directeur van de Internet Academie, een onderdeel van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL) dat mede mogelijk gemaakt is door een bijdrage van de Provincie. Markus Travaille als beleidsmedewerker van SIDN, de registry van het.nl TLD, gevestigd in Arnhem, en Klaus Spithost als een registrar van het eerste uur die o.a..nl domeinen en.eu domeinen registreert. Doelen en aanpak van de projectgroep Het doel van de projectgroep is het in kaart brengen van de elementen die een rol spelen bij het verkrijgen en het in stand houden van een Fries TLD. Deze informatie zal de provinciale bestuurders in staat moeten stellen een weloverwogen besluit te kunnen nemen. De volgende aspecten zijn daarbij van belang: het verkrijgen van inzicht in de voorwaarden waaraan een aanvraag voor een TLD moet voldoen; het in kaart brengen van de juridische en financiële kaders die van toepassing zijn op de acquisitie en de exploitatie van een Fries TLD; het ontwikkelen van een voorlopige businesscase voor een Fries TLD, op basis van de op dit moment voor handen zijnde gegevens. Bij aanvang van de projectgroep is het duidelijk geworden dat er sprake moet zijn van een gefaseerde aanpak met duidelijke besluitvormingsmomenten. Bladzijde 5 van 45

6 Het plan van aanpak bestaat uit twee hoofdfasen. Dit document is het resultaat van Fase 1, de fase van het vooronderzoek. In deze fase is de haalbaarheid van een Fries TLD onderzocht. Wanneer Gedeputeerde Staten besluiten om door te gaan met de voorbereiding van een Fries TLD, waarvoor dit document de basis biedt, vangt Fase 2 aan. Aan het einde van Fase 2 heeft Fryslân zijn eigen TLD, heeft er een succesvolle sunrise (= de start van een nieuw TLD) plaatsgevonden, en is er een werkende organisatie voor de uitgifte van domeinnamen met de extensie.frl. Fase 2 zelf bestaat uit vier afzonderlijke deelfasen: Fase 2A: Voorbereiding op de aanvraag bij ICANN middels het verder, zowel inhoudelijk als financieel, uitwerken van een businessplan voor de registry van het Friese TLD; Fase 2B: Het schrijven en indienen van de aanvraag bij ICANN en, parallel aan de behandeling van de aanvraag door ICANN, het uitvoeren van verdere voorbereidende werkzaamheden om na goedkeuring van de aanvraag een vliegende start te kunnen maken; Fase 2C: Implementatie van de registry en alle operationele activiteiten, predelegatie testen en het organiseren en uitvoeren van de sunrise; Fase 2D: Het Friese TLD en de daarbij behorende organisatie, procedures en processen zijn volledig operationeel. De Provincie heeft zowel bij het afsluiten van Fase 2A als gedurende Fase 2B op verschillende, nog nader te noemen momenten, de mogelijkheid om de aanvraag in te trekken. Uiteraard zullen daar wel kosten mee gepaard gaan. Gedurende Fase 2A zullen deze exitmomenten en de exitkosten die daarbij horen expliciet in kaart worden gebracht. Centrale vraagstelling en deelvragen In deze eerste fase van het proces ten behoeve van het mogelijk verwerven van een Fries TLD stond de volgende vraagstelling centraal: In hoeverre is het praktisch en financieel haalbaar om ten behoeve van de Friese community in den brede een eigen Fries Top Level Domein in het internetdomein te verwerven en te exploiteren. Van deze vraagstelling kunnen een aantal deelvragen worden afgeleid, die ieder in deze fase een richtinggevend antwoord behoeven: Bladzijde 6 van 45

7 Is het praktisch en financieel haalbaar een Fries TLD te exploiteren à la.nl-domein? Wat zijn de procedures en de (juridische) randvoorwaarden op basis waarvan een TLD wordt toegewezen en wat zijn de consequenties wanneer meerdere entiteiten voor hetzelfde TLD opteren? Op welk TLD moet voor Fryslân richting de ICANN en het internationale lobbycircuit worden ingezet? Welke eisen, organisatorisch en financieel, stelt ICANN ten aanzien van de registry? Op welke wijze kan met inachtneming van deze eisen de organisatie kostenneutraal opereren na een periode van 5 jaar? Welke juridische entiteit moet voor de registry worden gekozen? Hoe kan de inrichting van deze entiteit gestalte krijgen? Welke policies zijn denkbaar voor de uitgifte van domeinnamen aan gebruikers van de Friese TLD-domeinextensie? Wat zijn de praktische consequenties van deze policies en hoe vertaalt dit zich naar marges en prijsstellingen? Welke alternatieven zijn er ten aanzien van de operationele taken van de registry? In welke mate hebben Friese bedrijven, organisaties en instellingen belangstelling voor een Fries TLD? Welke stappen, incl. tijdsplanning, moeten na positieve besluitvorming in GS worden genomen om de aanvraag voor te bereiden en in te dienen en de registry van het Friese TLD operationeel te krijgen? Uitgevoerde werkzaamheden Ten aanzien van de werkzaamheden die in deze eerste fase zijn uitgevoerd, verwijzen wij naar Hoofdstuk 2, waar dit expliciet beschreven is. Toelichting bij de hoofdstukken Het document bestaat in totaal uit acht hoofdstukken. Hoofdstuk 2 beschrijft de werkzaamheden die door de projectgroep uitgevoerd zijn. Hoofdstuk 3 geeft achtergrondinformatie over een aantal begrippen, organisaties en procedures uit het internetdomein, zoals de URL, het Top Level Domein, de ICANN, SIDN en het aanvraagproces voor.nl-domeinnamen. In Hoofdstuk 4 worden de uitkomsten van het marktonderzoek en de consultatie van de registrars besproken. In Hoofdstuk 5 wordt een mogelijke inrichting van het Friese TLD voorgesteld zoals de voorgestelde naam, afwegingen bij het beleid en de mogelijke organisatievorm. Bladzijde 7 van 45

8 Hoofdstuk 6 beschrijft de voorlopige business case van een Fries TLD. Hoofdstuk 7 gaat in op de te nemen stappen en activiteiten van Fase 2A inclusief de daarbij behorende kosten, alsmede een inschatting van de activiteiten van Fase 2B, 2C en 2D en de daarbij behorende kosten. Hoofdstuk 8 bevat de algemene samenvatting en conclusies, alsmede een voorgestelde besluitenlijst op basis waarvan Gedeputeerde Staten een besluit kan nemen over te nemen vervolgstappen. Bladzijde 8 van 45

9 Hoofdstuk 2: Uitgevoerde activiteiten in de eerste fase Het afgelopen jaar is met name besteed aan het doen van onderzoek. Alle partijen hebben hieraan bijgedragen zonder kosten in rekening te brengen. Hieronder worden puntsgewijs alle activiteiten die door de projectgroep zijn uitgevoerd benoemd. Allereerst is onderzocht wat de voorwaarden zijn voor het doen van een aanvraag voor een Fries TLD en vanaf wanneer een aanvraag ingediend kan worden. Hoewel ICANN, de organisatie die TLD s uitgeeft, al in juni 2008 heeft aangekondigd dat er nieuwe TLD s kunnen worden aangevraagd, is ICANN op dit moment nog druk bezig om de aanvraagprocedure en de criteria voor een aanvraag vast te stellen. Gezien de zeer complexe materie is het nog niet duidelijk wanneer ICANN daarmee klaar is, maar de inschatting is dat het in 2010 mogelijk wordt om een TLD aan te vragen. De projectgroep is een aantal keren bij elkaar geweest om te discussiëren over de toegevoegde waarde van een Top Level Domein voor Fryslân. Uit deze discussie kwam nadrukkelijk naar voren dat een eigen TLD de (sociaal-)culturele identiteit van Fryslân en de Friezen zou kunnen versterken, maar dat ook de economische waarde van een eigen TLD niet mis te verstaan is. In de afgelopen periode zijn er meerdere kontakten geweest met een aantal Friese internet service providers, die domeinnamen en daarbij behorende diensten aan eindgebruikers aanbieden en is er een bespreking geweest met een selectie van Friese registrars om na te gaan hoe zij als frontrunner in het internetdomein de ambities van Fryslân ervaren om een eigen TLD op te richten. De resultaten van deze ontmoetingen zijn verwerkt in dit rapport. Verder heeft SIDN namens de projectgroep op een aantal ICANN conventies bij verschillende partijen dit Friese initiatief gesondeerd, informatie ingewonnen en contacten gelegd t.b.v. het op te richten TLD. Dit is gebeurd bij de bijeenkomsten van ICANN in Cairo, Mexico-Stad en Sydney. Tijdens deze bijeenkomsten is onder andere contact gelegd met het al bestaande TLD van Catalonië (.cat) en met andere partijen die een TLD voor hun provincie of stad willen aanvragen zoals.berlin,.paris,.nyc (New York),.bcn (Barcelona),.bzh (Bretagne), en.gal (Galicië). Bladzijde 9 van 45

10 Er is een voorbespreking geweest van de Internet Academie met SIDN om de mogelijkheden van outsourcing te onderzoeken. SIDN is op dit moment de enige partij in Nederland die een TLD beheert en zij heeft aangegeven open te staan voor het verzorgen van een aantal operationele activiteiten voor een Fries TLD op contractuele basis. Daarnaast heeft SIDN aangegeven bereid te zijn als adviseur bij de aanvraag en de inrichting van een Fries TLD te worden betrokken. Als onderbouwing van de business case is in de afgelopen periode onderzocht welke kosten en opbrengsten te verwachten zijn bij het beheer en de exploitatie van een Fries TLD. Op basis hiervan is een voorlopige business case uitgewerkt met als uitgangspunt dat een Fries TLD op termijn zelfstandig kan opereren zonder publieke co-financiering. Als laatste is een uitgebreid onderzoek gedaan naar de verwachtingen van potentiële afnemers. Dit is gedaan in de vorm van een uitgebreide telefonische enquête, die is uitgevoerd door de Provincie Fryslân in samenwerking met een groot aantal studenten van de NHL (studenten Bedrijfsinformatica en studenten Management, Economie en Recht). Bladzijde 10 van 45

11 Hoofdstuk 3: Achtergrondinformatie Inleiding In dit hoofdstuk wordt achtergrondinformatie gegeven over het internet, (domeinnaam)extensies en de relevante partijen en organisaties die hierbij betrokken zijn. Daarnaast is bij dit rapport een begrippenlijst als bijlage opgenomen. De rol en werking van het internet Het internet is ontstaan door het aan elkaar koppelen van computernetwerken waardoor deze met elkaar informatie kunnen uitwisselen (1961). Op basis van dit netwerk zijn allerlei toepassingen zoals websites (het WWW) en ontwikkeld. Op dit moment is een wereld zonder het internet niet meer denkbaar, vanwege het grote economische en sociaal-culturele belang ervan en de impact die het heeft op ons dagelijks leven. Een Top Level Domein (TLD), of internetextensie, heeft een heel specifieke en belangrijke rol in het internet. Voorbeelden van bestaande TLD s zijn.nl,.com en.eu. Om de verschillende aspecten van een eigen Fries TLD goed te kunnen plaatsen is het van belang om enig inzicht te hebben in de werking van het internet en de onderliggende protocollen zoals het Internet Protocol (IP), Domein Naam Systeem (DNS) en Universal Resource Locators (URL). Het Internet Protocol (IP) Om informatie-uitwisseling op het internet technisch mogelijk te maken wordt gebruik gemaakt van het zogenaamde Internet Protocol (IP). Een onderdeel van dit protocol is dat elke computer die met het internet verbonden is een eigen IPadres moet hebben. Deze IP-adressen bestaan uit een reeks van nummers, en zijn vergelijkbaar met de rol van telefoonnummers op een telefonienetwerk. Helaas zijn deze nummers voor mensen lastig te onthouden vanwege hun lengte en het numerieke karakter. De rol van het Domein Naam Systeem (DNS) Het Domein Naam Systeem zorgt ervoor dat computers in het internet niet alleen via een IP-adres, maar ook via een logische naam kunnen worden gevonden. Dat gebeurt door een domeinnaam te resolven middels een DNS database (een DNS-server geeft een IP-adres terug op basis van een domeinnaam). De DNS database is zeer robuust en snel. Dit heeft te maken met de simpelheid van de vragen die gesteld worden (het DNS protocol), maar ook met de manier waarop DNS vragen worden afgehandeld. Het DNS maakt namelijk gebruik van een gedistribueerde database waardoor er niemand is die de volledige database Bladzijde 11 van 45

12 hoeft te beheren. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de hiërarchische structuur van het DNS zoals in onderstaande figuur is weergegeven. ICANN, een Amerikaanse non-profit organisatie, beheert daarbij de root en zorgt ervoor dat de Top Level Domeinen zoals.nl en.com hierin zijn opgenomen. De Top Level Domeinen worden vervolgens door registries gemanaged, zoals SIDN dat doet voor.nl. Domeinnamen worden, in naam van de houder, door registrars bij de registries geregistreerd. Door deze organisatie van het DNS heeft elke partij slechts de verantwoordelijkheid over zijn eigen deelgebied. Mede hierdoor is het mogelijk dat er in Fryslân eigen domeinen kunnen worden gebruikt die niet hoeven te worden afgestemd met bijvoorbeeld.nl domeinen. Verderop in dit hoofdstuk worden de termen die hier worden gebruikt nader toegelicht. SIDN exploiteert als registry voor het.nl domein, de primaire domeinnaamservers van het.nl TLD. Deze domeinnaamservers zijn voor het.nl domein van wezenlijk belang omdat anders geen enkele.nl domeinnaam meer werkt. Vanwege dit belang heeft SIDN als norm dat de uptime van haar DNS infrastructuur 100% moet zijn. Ook voor een.frl TLD zal de uptime van deze infrastructuur op 100% moeten liggen. Gezien de structuur en de werking van het DNS is deze uptime reëel, maar het vereist wel de nodige aandacht en zorgvuldigheid. Het gebruik van domeinen als internetadres (URL) Domeinnamen zijn in feite internetadressen. Hieronder is een voorbeeld weergegeven van een browser met daarin een URL ingevuld. De afkorting URL staat voor Uniform Resource Locator, de Engelse term voor internetadres. Bladzijde 12 van 45

13 Aan de hand van dit voorbeeld worden de volgende begrippen uiteengezet: Protocol Domeinnaam Padnaam Querystring De URL, die in de adresbalk van het voorbeeld staat, heeft de volgende vorm: Het gedeelte geeft het gebruikte protocol aan. In dit geval wordt het httpprotocol gebruikt. 1 Het gedeelte google.nl is de domeinnaam, waarbij.nl de Top Level Domein aanduiding is. Achter de slash ( / ) tot in dit geval het vraagteken wordt het pad aangegeven. Dit is een plaats op de webserver waar dit domein draait. Alles achter het vraagteken wordt de querystring genoemd. Hiermee worden parameters van de ene webpagina naar de volgende webpagina doorgegeven. De complete string kent nog meer mogelijkheden, maar die worden hier niet behandeld omdat die buiten de scope van dit document vallen. Verder is het punt van de querystring 1 Domeinnamen kunnen voor veel meer dan alleen webpagina s (http) worden gebruikt. Ook en FTP (een protocol voor dataverzending) zijn veelgebruikte toepassingen van domeinnamen. Bladzijde 13 van 45

14 meer voor de volledigheid opgenomen, omdat dit veel gebruikt wordt op het web. De volgende URL geeft de volledige syntax en beschrijving van de URL weer. Top Level Domein (TLD) Dit document gaat over het verwerven van een top level domein voor Fryslân. Het huidige internetadres van de Provincie Fryslân is: Dus het domein is een onderdeel van het Top Level Domein.nl. Wanneer Fryslân zijn eigen top level domein heeft zou de URL van de provinciale website ook kunnen worden. Er zijn meerdere categorieën van top level domeinen. De volgende top level domeinen zijn te onderscheiden: De generic top level domeinen. De zogenaamde gtld s, zoals.com,.net,.org,.edu,.gov. De country code top level domeinen, cctld s. Voorbeelden hiervan zijn.nl voor Nederland,.fr voor Frankrijk en.de voor Duitsland. Verderop in dit hoofdstuk worden de verschillen tussen beide categorieën nader uitgewerkt. Relevante organisaties betrokken bij het Domein Naam Systeem ICANN De naam ICANN staat voor Internet Corporation for Assigned Names and Numbers. Het hoofdkantoor is gevestigd in Marina del Rey, in Californië in de Verenigde Staten. ICANN is een private non-profit organisatie, die in 1998 is opgericht om een aantal taken uit te voeren, die daarvoor werden verricht door de Amerikaanse overheid. ICANN is voor een groot aantal zaken verantwoordelijk ten aanzien van het complete internetdomein. Het gaat daarbij vooral om zaken die betrekking hebben op gtld s en cctld s. In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat ICANN verantwoordelijk is voor de uitgifte van Top Level Domeinnamen. Zeg maar de backbone van het volledige internet-domein. De totstandkoming van het beleid van ICANN kan beschreven worden als bottom-up, consensus gedreven. Dit leidt ertoe dat besluitvorming in de regel traag plaatsvindt. Dit geldt zeker waar het gaat om het vaststellen van de randvoorwaarden en eisen voor aanvragen van nieuwe gtld s. Alhoewel het principe-besluit om nieuwe gtld s toe te staan al in juni 2008 is genomen is het de verwachting dat de daadwerkelijke aanvragen pas op zijn vroegst in de loop van de eerste helft van 2010 zullen kunnen worden ingediend. Inmiddels is Bladzijde 14 van 45

15 bekend dat aanvragen tussen 12 januari en 12 april 2012 kunnen worden ingediend. Voor meer informatie over ICANN wordt verwezen naar de ICANN-website, en SIDN SIDN speelt als registry van het.nl TLD een vergelijkbare rol als ICANN voor de root. SIDN staat voor Stichting Internet Domeinregistratie Nederland. Sinds 1996 beheert SIDN de domeinnamen van het.nl TLD. Hiervoor werd dit gedaan door het Centrum voor Wiskunde en Informatica. SIDN is zelfregulerend, maar vanwege het grote belang van.nl zijn er afspraken gemaakt met het Ministerie van Economische Zaken over de stabiliteit van het.nl domein en de waarborgen die SIDN biedt om deze te garanderen. SIDN is gevestigd in Arnhem. SIDN beheert de registratie van.nl domeinnamen waarvan er op dit moment (medio 2009) ongeveer 3.5 miljoen zijn geregistreerd (situatie 2011: 4 miljoen). Hiermee neemt het.nl TLD de 4e plaats in op de wereldranglijst van cctld s. SIDN geeft gemiddeld domeinnamen per dag uit. Vanwege de grootte van het.nl TLD en het belang ervan voor Nederland staan bij SIDN betrouwbaarheid en bedrijfszekerheid zeer hoog in het vaandel. Dit leidt ertoe dat de bedrijfsvoering uiterst effectief en transparant verloopt. Registry, registrar en registrant In het vakjargon wordt de beheerder van een TLD een registry genoemd. De partijen die domeinnamen namens registrants, of houders, registreren, worden aangeduid als registrars. Voor het.nl TLD zijn er zo n 2100 registrars actief. Deze bedrijven registeren de domeinnamen voor bedrijven en particulieren. Hiervoor draagt een registrar per verkocht domein jaarlijks een fee af aan de registry. In hoofdstuk 6 wordt nader ingegaan op het business model van de registry en de registrars. Specifieke aspecten van de registry rol Een belangrijk pluspunt van SIDN is het vertrouwen dat zij als registry van het.nl TLD geniet in de markt. De verdere ontwikkeling van het.nl TLD en ook van het internet als geheel is afhankelijk van het toenemen van het vertrouwen van de gebruikers. Dit betekent dat good governance, transparantie en duidelijke en heldere regels enorm belangrijk zijn en hoog op de agenda staan. Thema s als toegang, diversiteit, veiligheid en vertrouwen zijn daarbij van eminent belang. Registries van TLD s spelen hierin vaak een belangrijke rol vanwege hun positie Bladzijde 15 van 45

16 in het DNS. Dit zal ook gelden voor het Friese TLD, wanneer dit operationeel wordt. Voor het Friese TLD is de samenwerking met SIDN van wezenlijk belang voor het welslagen van de aanvraag bij ICANN, de sunrise en de organisatie van beheer en uitgifte. SIDN is de enige partij in Nederland die ruime ervaring heeft met alle aspecten die te maken hebben met de uitgifte van domeinnamen en de problemen die daar eventueel uit zouden kunnen ontstaan. Op dit moment maakt de projectgroep al in ruime mate gebruik van het netwerk van SIDN om contacten met andere TLD s te leggen en informatie te verkrijgen ten aanzien van aanvraagprocedures etc. SIDN heeft aangegeven bereid te zijn om als adviseur en als Registry Service Provider (RSP) bij een aanvraag en de exploitatie van een Fries TLD betrokken te willen zijn. De rol van de registrar bij het aanvraagproces van.nl domeinnamen Uit de paragrafen hiervoor blijkt dat SIDN de registry is van het.nl TLD. Hiervoor heeft SIDN een aanvraag- en beheersproces geïmplementeerd. Als resultaat van een aanvraag wordt de naam beschikbaar in het internetdomein. Het aanvragen van domeinnamen geschiedt via een registrar. Hiervan zijn er ongeveer 2100 in Nederland, waarvan er ongeveer 50 in Fryslân zitten. Dit zijn bedrijven, waar bedrijven of particulieren een domeinnaam kunnen registreren. Meestal is de domeinnaam onderdeel van een package. Zo n package bestaat uit de domeinnaam plus een web- en mailomgeving bij een hostingprovider. Meerdere domeinnamen kunnen naar eenzelfde webdomein wijzen. Wanneer een domeinnaam aangevraagd wordt, wordt eerst gekeken of de voorgestelde naam nog beschikbaar is. De beschikbaarheid van een domeinnaam is te checken via de WHOIS service op De registrant, eigenaar van een domeinnaam De registrant, ook wel houder genoemd, is de persoon of het bedrijf dat een domeinnaam registreert om er vervolgens gebruik van te maken. Er zijn zeer veel typen gebruik van domeinnamen mogelijk. Hieronder worden een paar voorbeelden genoemd: Domeinen voor gebruik van websites en Defensieve domeinnaamregistratie, eventueel doorgelinkt naar de primaire website Domeinnaamhandel (speculatie op de waarde van domeinnamen op de tweedehands markt) Bladzijde 16 van 45

17 Daarnaast kan er ook misbruik van domeinen worden gemaakt zoals phishing (het namaken van een bekende website onder een fake domeinnaam) of spam (het versturen van ongewenste ). Verschillen tussen cctld s en gtld s Op dit moment is ICANN de voorwaarden en regels aan het bepalen om nieuwe gtld s toe te laten. Wanneer Fryslân haar eigen TLD wil hebben, zal dit TLD vallen onder het regime van de gtld s en niet onder het regime van de cctld s. Voor de laatste gelden aparte regels waarbij landen een zeer grote autonomie hebben. Voor gtld s gelden meer uniforme regels die wereldwijd van kracht zijn en die door ICANN worden vastgesteld en afgedwongen. De aanvraag van Fryslân voor een TLD heeft dus betrekking op een gtld en niet op een cctld. De belangrijkste verschillen zijn samengevat in de onderstaande tabel. Contract Vaststelling beleid Registrars Bijdrage aan ICANN Eisen aan registry gtld Verplicht standaard contract met ICANN Vaststellen beleid door ICANN. Registry kan zelf met voorstellen komen maar heeft toestemming van ICANN nodig. Alle wijzigingen worden voorgelegd ter consultatie aan de ICANN community Alleen ICANN accredited registrars. Alle ICANN accredited registrars moeten worden toegelaten Vaste jaarlijkse bijdrage van minimaal $ of een bedrag van $ 0,25 per domein ICANN stelt eisen aan registry vast cctld Geen verplicht contract met ICANN cctld bepaalt zelf, in consultatie met de locale internet gemeenschap, het beleid. ICANN heeft hier geen zeggenschap over Registry bepaalt zelf wie registrar kunnen worden. ICANN accreditatie niet nodig Vrijwillige, zelf vast te stellen bijdrage aan ICANN Geen specifiek uitgewerkte eisen Deze verschillen zorgen ervoor dat een gtld minder vrijheid heeft in het vaststellen van het beleid dan een cctld, zoals.nl. Voor een Fries TLD geldt dat het verstandig is om van tevoren goed na te denken over het vast te stellen Bladzijde 17 van 45

18 beleid zodat dit in één keer aan ICANN kan worden voorgelegd. De reden hiervoor is dat er zo min mogelijk gebruik moet worden gemaakt van het wijzigingsproces voor TLD beleid dat ICANN hanteert Elke wijziging die na goedkeuring van de aanvraag plaatsvindt moet namelijk worden goedgekeurd door de ICANN community middels een openbaar proces van consultatie. Een dergelijk proces kan de nodige tijd in beslag nemen. Voor het vaststellen van het beleid van een Fries TLD zal in Fase 2A tijd worden vrijgemaakt. Overigens geldt ook voor cctld s dat zij hun beleid moeten afstemmen met de lokale internet gemeenschap. Ook dit kan een langdurig en traag proces zijn. Zorgvuldigheid is voor registries van TLD s over het algemeen belangrijker dan snelheid. De ICANN aanvraagprocedure De procedure en de voorwaarden voor het indienen van een aanvraag voor een gtld bij ICANN zijn in grote lijnen bekend, maar nog niet in detail. Dat is een complicerende factor, maar de verwachting is dat deze voorwaarden in Q bekend zullen worden (de procedure en de voorwaarden zijn inmiddels bekend). Gegeven de complexiteit van dit proces voor ICANN zou het niet vreemd zijn, wanneer de aanstaande mogelijkheid om het aantal TLD s uit te breiden wel eens de eerste en laatste is. Dit betekent dat de aanstaande mogelijkheid om een TLD aan te vragen direct ook de enige kans lijkt! In Fase 2A zullen de procedure en de voorwaarden, alsmede de consequenties daarvan voor een Fries TLD, uitgebreid worden uitgewerkt. Een aantal voorwaarden staan echter min of meer al wel vast: Het bedrag dat bij het indienen van een aanvraag aan ICANN dient te worden betaald is $ ,- Aanvragen vanuit een community krijgen voorrang boven open aanvragen als ze allebei een TLD met dezelfde extensie willen aanvragen. De eisen om in aanmerking te komen voor een community TLD zijn nog aan verandering onderhevig. Een aanvraag voor een Fries TLD zou op basis van een community voorstel moeten worden ingediend. ICANN stelt wel strengere eisen aan community TLD s in het contract. Indien een of meerdere partijen dezelfde extensie voor een TLD aanvragen en allebei dezelfde status hebben (open of community), zal er Bladzijde 18 van 45

19 een veilingproces in werking treden. Er moet naar gestreefd worden om dit te voorkomen aangezien de kosten dan niet meer voorspelbaar zijn. Een aanvrager moet minimaal vijf jaar instaan voor de jaarlijkse uitgaven die de registry minimaal nodig heeft. Dit is een bedrag van ,- tot ,-. Hiervoor dient een garantstelling te worden afgegeven. Een goedgekeurde aanvraag leidt tot delegatie van het TLD en een contract met ICANN onder het gtld regime. Binnen dit regime gelden een aantal eisen waar een TLD minimaal aan moet voldoen. Daarnaast zal er een minimum bedrag van $ per jaar (of $ 0,25 per geregistreerd domein indien er meer dan domeinen geregistreerd zijn) aan ICANN moeten worden betaald. Bladzijde 19 van 45

20 Hoofdstuk 4: Uitkomsten van het uitgevoerde marktonderzoek Om meer inzicht te krijgen in de behoefte aan en de belangstelling voor een Fries TLD vanuit de Friese samenleving zijn er verschillende methoden door de projectgroep gehanteerd. In de eerste plaats was er op 26 februari 2009 een bijeenkomst met een aantal Friese registrars, bedrijven die domeinnamen verkopen. Doel van deze bijeenkomst was om te toetsen of de uitgangspunten van de projectgroep ten aanzien van de exploitatie van een Fries TLD klopten en na te gaan aan welke andere randvoorwaarden voldaan zou moeten worden. Ten tweede heeft er ook een grootschalig representatief marktonderzoek plaatsgevonden onder 1148 organisaties/bedrijven in Fryslân. Consultatie Friese registrars Op 26 februari 2009 heeft er op het Provinciehuis een consultatie plaatsgevonden met acht mensen van een viertal Friese registrars. Enkele onderwerpen die aan de orde kwamen waren: omvang van de markt van een Fries TLD; de retailprijs/wholesaleprijs die voor een.frl domeinnaam reëel zou zijn; te hanteren policies; invulling van de sunrise; overige randvoorwaarden en mogelijkheden. Volgens de aanwezigen is een marktomvang van frl domeinnamen realistisch, zeker als je dit relateert aan het totale aantal inwoners en bedrijven. Men denkt dat het haalbaar is om een retailprijs van maximaal per jaar en een wholesaleprijs van 10 tot 15 per jaar te gaan hanteren. Over het algemeen is de opvatting dat er in het begin redelijk strenge regels dienen te zijn ( code of conduct ), onder meer om het kapen van domeinnamen te voorkomen. Door de registrars wordt bevestigd dat er ten aanzien van policies en voorwaarden onderscheid dient te worden gemaakt tussen de initiële (sunrise) fase en de operationele fase. Een groot aantal domeinnamen zou in de sunrise al op voorhand vastgelegd kunnen worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de namen van Friese steden en dorpen in het Fries en in het Nederlands. Om te voorkomen dat je last krijgt van zogenaamde opkopers zou je ervoor kunnen kiezen om de eerste domeinnaam voor 30,- te verkopen en de tweede en volgende voor 100,-. Let wel: je kunt een eenmaal vastgestelde policy niet zomaar wijzigen. Bladzijde 20 van 45