Aanvraagformulier voor de indiening van projecten Oproep 1 Nieuw Industrieel Beleid Nieuwe Fabriek voor de Toekomst

Transcriptie

1 Bijlage 3 bij het Ministerieel Besluit van xx december 2011 houdende de uitvoering van het besluit van de Vlaamse Regering van 24 april 2009 tot toekenning van steun voor projecten ter bevordering van het ondernemerschap Aanvraagformulier voor de indiening van projecten Oproep 1 Nieuw Industrieel Beleid Nieuwe Fabriek voor de Toekomst Vlaamse Overheid Agentschap Ondernemen Afdeling Economisch Ondersteuningsbeleid Koning Albert II laan 35, bus Brussel oproep.ondernemerschap@agentschapondernemen.be In te vullen door de behandelende afdeling Ontvangstdatum Dossiernummer

2 1. Projectnaam naam of roepnaam van het project imade 2. Gegevens van de indiener 2.1. Vul hieronder de gegevens in van de entiteit die de aanvraag indient. naam Plan C straat en nummer Stationsstraat 110 postnummer en gemeente 2800 Mechelen werkingsgebied Vlaanderen juridisch statuut (bvb vzw, nv, ) Vzw (in oprichting) KBO-nummer rekeningnummer (IBAN) webadres Vul hieronder de gegevens in van de contactpersoon bij de indienende entiteit, die het project coördineert en er de eindverantwoordelijkheid van draagt voornaam en achternaam Karel Van Acker functie Voorzitter karel.vanacker@lrd.kuleuven.be telefoonnummer faxnummer 3. Gegevens van de eventuele andere (dan deze vermeld onder punt 2.) betrokken partners die conceptueel-inhoudelijk meewerken(indien meer dan 2. gelieve zelf verder aan te vullen) 3.1. Partner Partner 2 naam Colruyt Group straat en nummer Edingsesteenweg 196 postnummer en gemeente 1500 Halle juridisch statuut NV KBO-nummer BE naam en voornaam Mieke Vercaeren contactpersoon telefoonnummer 02/ faxnummer Mieke.vercaeren@colruyt.be webadres naam Telenet NV straat en nummer Liersesteenweg 4 postnummer en gemeente 2800 Mechelen juridisch statuut NV KBO-nummer BE naam en voornaam Michel Defloor contactpersoon telefoonnummer 015/

3 3.2. Partner Partner Partner Partner 2 faxnummer Michel.defloor@telenet.be webadres naam Ecover NV straat en nummer Steenovenstraat 1A postnummer en gemeente 2390 Malle juridisch statuut NV KBO-nummer BE naam en voornaam Tom Domen contactpersoon telefoonnummer 03/ faxnummer 03/ domen.tom@ecover.com webadres naam Robberechts NV / Ervo-Projects straat en nummer Slachthuisstraat 21 postnummer en gemeente 2300 Turnhout juridisch statuut NV KBO-nummer BE naam en voornaam Van Gael Jef contactpersoon telefoonnummer faxnummer Jef.vangael@robberechts.be webadres naam Philips Innovative Applications straat en nummer Tweestationsstraat 80 postnummer en gemeente 1070 Anderlecht juridisch statuut NV KBO-nummer naam en voornaam Eric Moons contactpersoon telefoonnummer faxnummer Eric.moons@philips.com webadres naam Sirris straat en nummer A. Reyerslaan 80 postnummer en gemeente 1030 Brussel juridisch statuut Andere privaatrechtelijke vorm met rechtspersoonlijkheid (Centrum De Groote) KBO-nummer naam en voornaam Benjamin Denaeyer contactpersoon telefoonnummer

4 3.2. Partner Partner Partner Partner 2 faxnummer Benjamin.denayer@sirris.be webadres naam Vito straat en nummer Boeretang 200 postnummer en gemeente 2400 Mol juridisch statuut NV KBO-nummer BE naam en voornaam Dirk Fransaer contactpersoon telefoonnummer faxnummer Dirk.fransaer@vito.be webadres naam KULeuven LRD straat en nummer Waaistraat 6 bus 5105 postnummer en gemeente 3000 Leuven juridisch statuut Kenniscentrum KBO-nummer BE naam en voornaam Sabine Van Langendonck contactpersoon telefoonnummer 016/ faxnummer sabien.vanlangendonck@lrd.kuleuven.be webadres naam OVAM straat en nummer Stationsstraat 110 postnummer en gemeente 2800 Mechelen juridisch statuut Intern Verzelfstandigd Agentschap met Rechtspersoonlijkheid KBO-nummer BE naam en voornaam De Baets Henny contactpersoon telefoonnummer faxnummer Hdbaets@ovam.be webadres naam Sustenuto straat en nummer Thijskensstraat 26A postnummer en gemeente 9990 Maldegem juridisch statuut BVBA KBO-nummer BE naam en voornaam Dirk Le Roy contactpersoon telefoonnummer 02/ faxnummer 02/

5 3.2. Partner Partner Partner Partner 2 Dirk.leroy@sustenuto.be webadres naam Materialise straat en nummer Technologielaan 15 postnummer en gemeente 3001 Leuven juridisch statuut NV KBO-nummer BE naam en voornaam Bart Van Der Schueren contactpersoon telefoonnummer faxnummer bart.vanderschueren@materialise.be webadres naam Melotte straat en nummer Industrieweg 2019 postnummer en gemeente 3520 Zonhoven juridisch statuut N.V. KBO-nummer naam en voornaam Mario Fleurinck contactpersoon telefoonnummer faxnummer Mario.fleurinck@melotte.be webadres naam Howest Industrial Design Center straat en nummer Marksesteenweg 58 postnummer en gemeente 8500 Kortrijk juridisch statuut Kenniscentrum KBO-nummer naam en voornaam Jeurgen Ceuppens contactpersoon telefoonnummer faxnummer Jurgen.Ceuppens@howest.be webadres naam Komosie straat en nummer Uitbreidingsstraat 470 postnummer en gemeente 2600 Berchem juridisch statuut Vzw KBO-nummer BE naam en voornaam Willem Marc contactpersoon telefoonnummer faxnummer Marc.willem@komosie.be

6 3.2. Partner Partner Partner Partner 2 webadres naam Pars Pro Toto straat en nummer Snepkaai 5 postnummer en gemeente 9000 Gent juridisch statuut Bvba KBO-nummer BE naam en voornaam Wim Van den Hende contactpersoon telefoonnummer faxnummer wim.vandenhende@parsprototo.be webadres naam Royal Haskoning straat en nummer Schaliënhoevedreef 20d postnummer en gemeente 2800 Mechelen juridisch statuut Nv KBO-nummer BE naam en voornaam Bart Vecoutere contactpersoon telefoonnummer faxnummer b.vercoutere@royalhaskoning.com webadres naam Flanders InShape straat en nummer Etienne Sabbelaan 51 postnummer en gemeente 8500 Kortrijk juridisch statuut Vzw KBO-nummer naam en voornaam Maka De Lameillieure contactpersoon telefoonnummer faxnummer Maka.de.lameillieure@flandersinshape.be webadres naam D&C Services straat en nummer Gladiatorenstraat 1 postnummer en gemeente 1800 Vilvoorde juridisch statuut nv KBO-nummer BE naam en voornaam Didier Pierre contactpersoon telefoonnummer faxnummer Didier.pierre@nnof.be webadres

7 Bovenvermelde partners vormen samen het samenwerkingsverband. Een samenwerkingsovereenkomst dient als bijlage (AV2 samenwerkingsovereenkomst ) te worden toegevoegd zoals uiteengezet in de handleiding, rubriek 2.5 (zie ook vraag 10).

8 4. Duurtijd van het project De startdatum is de datum waarop de activiteiten voor het project starten. De einddatum is de datum waarop het project wordt afgerond. Dit is meestal uit te drukken op basis van de datum waarop de eerste, resp. laatste kosten worden gemaakt. Naargelang het gekozen projecttype gelden volgende maximale uitvoeringstermijnen: - Ondersteunend: bewustmaking 24 maanden - Ervaringsuitwisseling 36 maanden - Studie 18 maanden - Gerichte bedrijfsbenadering 36 maanden startdatum project 3 september 2012 einddatum project 2 september 2014 duurtijd project 24 maanden, uitgesplitst naar: voorbereidende fase 0 maanden operationele fase 24 maanden borgingsfase 0 maanden 5. Positionering van het project 5.1. Voor welk thema (operationele doelstelling) kiest u in dit project? Transformatietraject Open productie concept (beheerscomponent) 5.2. Over welk type project gaat het? U kan maar voor één type kiezen. Indien u voor meerdere projecttypes project(en) wil indienen, dient u dit via verschillende aanvragen te doen. Ondersteunend: bewustmaking Ervaringsuitwisseling Studie Gerichte bedrijfsbenadering 5.3. Wat is het verband met de andere pijlers van het Nieuw Industrieel Beleid? imade schrijft zich volop in tot de algemene doelstelling van het NiB om via een transformatiebeleid de industrie in Vlaanderen een toekomst en een groeipotentieel te geven. imade wil onderzoeken hoe fundamentele andere productieprocessen tewerkstelling in de maakindustrie kan bevorderen door te focussen op productie op maat en duurzaam materialengebruik. Door de productie infrastructuur dicht bij de klant te localiseren zal imade een groenere, socialere en innovatievere (op maat) productie mogelijk maken. - Pijler industrieel innovatiebeleid: imade wil van Vlaanderen een regionaal testgebied maken voor productie op maat en duurzaamheid door de uitbouw van een open productieinfrastructuur die digitale manufacturing (additieve productie zoals 3D-printing, lasersintering, lasercutting) mogelijk maakt nabij de klant. Deze infrastructuur zou moeten toelaten om nieuwe bedrijven in Vlaanderen te laten ontstaan, KMO bedrijven verder te laten groeien en internationale bedrijven sneller te laten innoveren.

9 Consumer Electronics en Automotive: Eén van de proeftrajecten van imade is het uitwerken van een modulair design voor televisies waarin bij voorbeeld de expertise vanuit de automotive kan worden ingesourced. Flanders' Drive is bereid gevonden via imade hun inzichten te delen. Hierdoor genereert imade positieve spillover-effecten tussen industriële sectoren waarmee de respectievelijke sectoren zich verder kunnen inbedden en versterken in Vlaanderen. Op die wijze probeert imade bijzondere aandacht voor hoe de kennis en expertise van de ene sector specifiek in modulaire design kan ingezet worden in andere sectoren. Innovatie regiegroepen: Duurzaam materialenbeheer en tewerkstelling zijn sleutelaspecten in verschillende regiegroepen. imade beoogt door lokaal te produceren (dicht bij de consument) productie op maat mogelijk te maken. Link met strategische onderzoekscentra: imade heeft als doelstelling om een open platform te zijn waarin verscheidene kennisinstellingen kennis kan delen. Hierin is de deelname van HOWEST, Vito en KULeuven instrumenteel Innovatiegericht ondersteunen van lead-plants: imade heeft de ambitie om twee bedrijven te begeleiden in het evolueren naar leadplants voor productie op maat door middel van onder meer additieve manfacturing (KMO: Robberechts; Internationale onderneming: Phillips). Tevens wil zij mee de ontwikkeling verwezelijken om in twee sectoren in Vlaanderen lead-clusters te doen ontstaan in het gebruik van digitale fabricagetechnolgie. Tenslotte, willen zij meebouwen samen met de industrie in de ontwikkeling van Vlaanderen als een lead-market voor toepassingen in hoogtechnologische productie in verschillende industrie-sectoren bij de uitbouw van een regionaal open business model (Van cloud computing naar cloud manufacturing). imade zal daarbij zeer concrete obstakels kunnen identificeren, die sectoren afremmen in doorbraken op het vlak van technologische ontwikkeling, business development en product-diversificatie. - Pijler competentieontwikkeling en arbeidsorganisatie: imade heeft de doelstelling over verschillende sectoren heen (industrie, dienstensector, sociale economie) de bewustwording te versterken voor de noodzaak van samenwerking voor lokale productie op maat mogelijk te maken. De omwentelling naar additieve locale productie zal een belangrijke transformatie vergen in de arbeidsorganisatie in de maakindustrie. imade zal door haar ervaring met de ondersteuning van leadplants in twee sectoren knowhow uitbouwen over de impact van arbeidsorganisatie en competentieontwikkeling. Deze ervaring zal essentieel zijn voor de verdere opschaling van imade. Een indirecte impact is dat zo'n project in belangrijke mate de jongere generatie zal aanspreken en aansporen om onderwijs te volgen in technische en industriele richtingen. - Pijler ondersteunend infrastructuur beleid: Centraal bij imade is de uitbouw van een business plan voor een open productiemodel voor snelle digitale productietechnieken. Hierdoor bouwt imade aan een kritische innovatie- en productieinfrastructuur voor Vlaanderen die zich ent tot een belangrijke transformatie in de maakindustrie met name voor de productie-op-maat en de productie van veelvuldige kleine

10 volumes in de long tail economie. imade zal gecoördineerd worden door Plan C Vlaams Transitienetwerk voor Duurzaam Materialenbeheer. De ultieme doelstelling van Plan C is samen met de industriële en andere actoren (diensten economie, sociale economie en kennisinstellingen) tot een industriele infrastructuur te komen die toelaat om een Vlaamse economische regio uit te bouwen tot een groeiende lead-market die drastisch duurzamer met materialen omgaat in haar productie industrie. imade wil de architect zijn van het transitiepad voor deze uitdaging. 6. Beschrijving van het project 6.1. Beschrijf hieronder nauwkeurig het projectconcept en de projectmethodiek ( plan van aanpak ). Geef ook duidelijk aan op welke wijze werd ingespeeld op de doelstellingen van de projectoproep. imade Inleiding imade is een project dat als doelstelling heeft het vormen van een regionaal netwerk waarbij cutting edge technologie en gedeelde infrastructuur flexibel worden ingezet om lokale productie-op-maat en snelle, veelvuldige productie van kleine volumes mogelijk te maken. Het geeft aanleiding tot het veel beter inspelen op de reële lokale vraag, met meer oog voor sociaal-maatschappelijk trends. Daarom luidt de centrale probleemstelling van imade: hoe kan de industriële productie in Vlaanderen lokaal en duurzaam worden ingebed voor een productie-op-maat? Een belangrijk aandeel toekomst van de Vlaamse maakindustrie ligt volgens PLAN C dus in de meervoudige nicheproductie (Long Tail) waarbij snel en flexibel wordt ingespeeld op de lokale vraag. Maar dat moet ook duurzaam kunnen. Van meet af aan zet imade in op een duurzaam materialengebruik. Het sluiten van de kringlopen is van strategisch belang voor Vlaanderen. Voor imade start dat proces bij de design van producten die lokaal kunnen worden gemaakt door slimme verbindeingen te maken tussen rapid manufacturing en het inzetten van doelgroepmedewerkers. Daarom is imade een B-2-B-2-C project omdat het er op is gericht de slimme en duurzame productie van nicheproducten die inspeelt op de lokale vraag van consumenten (massa customisatie) mogelijk te maken in een regionaal en sociaal verankerd open productie-model. Zo ontstaat er een nieuwe relatie tussen de klant en het bedrijf. Het open productie model staat ook veel sneller een activiteit in de maakindustrie op te starten en op te schalen. Zo geeft imade Vlaanderen een geheel nieuw, inclusief en uitdagend perspectief voor de maakindustrie. Drie niveau s imade ontwikkelt in de eindfase een business model voor de maakindustrie in Vlaanderen geënt op

11 drie strategische pijlers aan elkaar te koppelen: 1. Slim delen van infrastructuur in een regionaal productienetwerk 2. Duurzaam materialenbeheer 3. Nieuwe business modellen (long tail) De uitdagingen voor imade De digitalisering van de maakindustrie De digitalisering van kennis is een continu proces, dat niet ophoudt bij de eenmalige overzetten van informatie op digitale dragers. De digitale informatiebronnen genereren zelf nieuwe pistes voor kennisverwerking, innovatie en ondernemerschap. Een groeiend deel van de levencyclus van het ontwikkelen, ontwerpen, fabriceren van objecten en producten vindt plaats in een digitale omgeving. Dat luidt een tijdperk in waarin het digitale object in groeiende mate gelijk is aan het fysieke object, op de gebruikte materialen na. Het is een paradigmaverandering die in alle geledingen van de economische leven een impact heeft. Er is een systeemverandering op til die de logistieke en economisch-commerciële aspecten van de handel in producten grondig wijzigt. imade anticipeert daarop. Opkomst van de homefactory De digitale revolutie schudt de economische realiteit dus continu door elkaar. Vandaag kan je met één druk op de knop van een digitaal ontwerp een fysiek voorwerp maken. De technologie evolueert snel. 3D-printer doet de intrede in de huiskamer. Al zijn er nog heel wat praktische hordes te nemen, de weg van de Home Factory wordt ingeslagen. imade formuleert een alternatief en stelt voor een Vlaams regionaal netwerk voor duurzame rapid manufacturing uit te bouwen. Op die manier kan Vlaanderen wereldwijd de eerste proeftuin worden voor nieuwe business modellen voor de productie-op-maat. Long Tail Economy Met The Long Tail Economy 1 beschrijft auteur Chris Anderson een groeiende cultuur en economie die evolueert van massaconsumptie en -productie van uniforme producten naar een veelheid aan nicheproducten op maat. In de traditionele economie was de grootschalige productie van bijvoorbeeld films, foto s, kranten of tijdschriften uitsluitend een zaak van een beperkt aantal kapitaalkrachtige organisaties. De voortdurende technologische ontwikkelingen hebben er intussen voor gezorgd dat iedereen nu producten onder de aandacht kan brengen van een groot publiek. In de nieuwe economie, waarin de kosten van (virtuele) opslag en distributie verwaarloosbaar zijn 1 Anderson, Chris (2006). The Long Tail: Why the Future of Business Is Selling Less of More. New York: Hyperion

12 geworden, wordt het mogelijk om met nicheproducten toch een belangrijke winst te behalen. een nieuwe economische reus als Amazon.com haalt 25 % van zijn omzet uit de verkoop van de long tail van de 3,6 miljoen minst verkopende boeken. Een markt heeft enerzijds enkele producten zeer veel worden verkocht (de hits), en anderzijds zeer veel producten die weinig worden verkocht (de niches). Nu deze nicheproducten niet meer moeten strijden om schaarse schapruimte vinden ze makkelijker hun weg tot de markt. Eens tot volle maturiteit gekomen, zullen 3D-printing en aanverwante technologieën hetzelfde realiseren voor de maakindustrie. Duurzaam Materialenbeheer en de Resource Revolution imade wil de nieuwe productietechnieken op een doordachte manier introduceren bij de bedrijven en consumenten in Vlaanderen, en stelt als vereiste de technologische innovatie te koppelen aan een duurzaam materialenbeheer. Duurzaam beheer van materialen is van strategisch belang. Het aantal grondstoffen en hulpbronnen is eindig. De volgende kwart eeuw worden 3 miljard nieuwe consumenten in de middenklasse verwacht. Dat impliceert een steeds versnellende race op grondstoffen en hulpbronnen. imade wil dat Vlaanderen inzet op een slim hergebruik van materialen en hoogwaardig gesloten kringlopen en zich zo onafhankelijk als mogelijk maakt van de materialenrace om zich heen. De digitale productietechnologie laat toe lokaal producten op maat te vervaardigen, assembleren en vermarkten. In de plaats van massaproductie, wordt een maatproductie economisch haalbaar voor een heel aantal producten. Het biedt een nieuw perspectief op arbeid in de maakindustrie in een zinvolle symbiose met nieuwe technologie. De lokale productie op maat schrijft in op een cradle-to-cradle-logica. Lokale productie en korte ketens Businessmodellen die de productie-infrastructuur zo dicht mogelijk bij de klant positioneren, winnen letterlijk en figuurlijk terrein. De lokale infrastructuur laat toe om de transportkost te minimaliseren, maar zorgt bovenal voor een drastische vermindering van de transactiekost tussen producent en consument. Er treedt met de economische crisis in bepaalde segmenten een omkering op in het proces van outsourcing en delokalisatie naar landen met lagere kosten en grotere markten, wanneer niches kunnen worden bediend met aanpassing aan de lokale vraag. Dit creëert enorme opportuniteiten voor het samengaan van hightech productie en sociale economie voor dergelijke aanpassingen. Lokale productie en een korte productieketen zijn bovendien de beste garanties voor lokale tewerkstelling. In dit verband is het belangrijk te verwijzen naar het Atkins rapport 2, waarin aangetoond wordt dat additieve technologieën wel degelijk duurzaam kunnen zijn. Hoogwaardig gesloten kringlopen De problematiek inzake materialengebruik is strategisch belangrijk, zowel [a] defensief: Vlaanderen voert 90 % van zijn grondstoffen in; als [b] offensief: innovaties betreffende materialenbeheer stimuleren onze economie en geven een concrete invulling aan de vraag naar een groenere economie. Daarom kunnen innovatieve businessmodellen op basis van een additieve productietechnologie een extra concurrentieel voordeel halen indien ze een platform delen voor het beheer van de materialenkringloop. Plan C heeft met imade een visionair model dat een infrastructuur creëert die toelaat om toepassingen voor productie-op-maat te vermenigvuldigen, zonder dat dit hoeft aanleiding te geven tot een proliferatie van materialenverbruik. Tezelfdertijd heeft de uitrol van een dergelijke infrastructuur een sterk marktcreërend effect. Eén van de vormen van die infrastructuur is een keten van dienstencentra met state-of-the-art additieve technologie, die kwaliteitsborging op alle vlakken garanderen, inbegrepen materiaalbeheer. 2 Atkins: Manufacturing a Low Carbon Footprint, Loughborough University

13 Van bedrijfsinnovatie naar systeeminnovatie imade is een voorbeeld van een systeeminnovatie omdat het verder gaat dan het traditionele denken. Spontaan ontstaan binnen het imade-netwerk nieuwe relaties en samenwerkingsvormen (lead clusters). De kern van de innovatie in dit voorbeeld is de combinatie van een aantal vernieuwingen: technologische (3D-printing, slimme en hernieuwbare materialen, nieuw datamanagement), structurele (closed-loop logistiek), sociaaleconomische (arbeid en tewerkstelling) en culturele (veranderende consumentenbehoeften). Dankzij nieuwe businessmodellen vullen producenten, dienstverleners en consumenten hun behoeften op een geheel nieuwe of andere wijze in. Dat leidt tot een doorbraak die bij losstaande innovaties niet optreedt. Plan van aanpak Opbouw van het project imade in 3 modules Het project imade wordt opgezet in drie operationele modules die gefaseerd opstarten om samen te eindigen na een duurtijd van 2 jaar. Module 1, opgebouwd rond twee cases, loopt 24 maanden. Module 2, waarin een opschaling plaats vindt van de leerlessen naar de respectievelijke sectoren en relevante stakeholders en een intensieve analyse gebeurt van de uitdagingen op sectorniveau om de vorming van lead clusters voor te bereiden, loopt 18 maanden. De derde module brengt de conclusies uit module 1 & 2 samen om Vlaanderen lead market te maken van de lokale productie op maat. Deze module loopt 12 maanden. De imade- stuurgroep zal Plan C bijstaan om de strategie doorheen de modules te bewaken.

14 Module 1: lead plants In een eerste operationele module krijgen twee individuele doelgroepbedrijven uit verschillende sectoren, Philips BG Television en Robberechts, intensieve begeleiding voor de duurzame productie op maat. Een innovatief business model wordt ontwikkeld dat is gericht op nicheproductie waarbij de design en productie wordt herdacht op basis van vernieuwende technologische mogelijkheden en een duurzaam beheer van materialen. De doelstelling is Philips BG Television en Robberechts te positioneren als lead plants voor imade. Module 2: lead clusters In de tweede operationele module worden de krijtlijnen voor het opzetten van lead clusters uitgetekend. Er vindt een gedetailleerde overdracht van de leerlessen van deze twee cases plaats door middel van twee workshops. Daar zullen de twee bedrijven Robberechts en Philips BG Television de geboekte resultaten presenteren. Ook de kennisinstellingen die hen daarbij hebben begeleid, zullen hun inzichten delen. Doelgroep voor deze twee workshops zijn sectorgenoten en relevante stakeholders. In de workshops zal een aanzet gebeuren voor de analyse van de noden die op sectorniveau bestaan om de productie op maat te integreren. Daarbij gaat bijzondere aandacht naar de vorming van clusters die, via het aangaan van nieuwsoortige partnerschappen, beter gewapend kunnen zijn voor de uitdagingen voor de massale vervaardiging van nicheproducten. Nog in de tweede operationele module zullen drie workshops worden georganiseerd rond de drie strategische pijlers van imade: (a.) slim delen van infrastructuur, (b.) duurzaam materialenbeheer en (c.) nieuwe long tail-business modellen. Daarvoor wordt de specifieke expertise van de partners en derden aangetrokken. Zij zullen in de tweede operationele module in totaal 23 analytische rapporten voorbereiden en presenteren om de strategische pijlers van imade vanuit het perspectief van de sectoren en de vorming van lead clusters uit te diepen. Voor elk van de workshops wordt een strategisch verslag opgesteld. De verslagen bevatten de presentaties per workshop, een verslag van de workshop en ze brengen een hoogstaande synthese van de leerlessen voor elke workshop. Uit alle kennis die wordt opgedaan in fase twee, zal Plan C de aanbevelingen voor een imade-productiemodel distilleren. Plan C zal voor die opdracht een aanbestedingsopdracht uitschrijven. Module 3: lead market In de derde operationele module moeten alle leerlessen en kennis hun beslag krijgen in een operationeel plan voor de regionale ontwikkeling van imade in Vlaanderen. In deze module wordt een doorbraaknota opgesteld voor de transitie van de maakindustrie in Vlaanderen. Daarin worden de transitiepaden voor de duurzame, lokale productie op maat

15 uitgewerkt. De nota moet een overzicht geven van de knelpunten in het huidige systeem van de maakindustrie, en de paden voor een systeeminnovatie te identificeren. Deze transitiepaden geven een duidelijke richting aan voor de ontwikkeling van een strategisch business plan voor imade op regionaal niveau. Dat business plan moet Vlaanderen als lead market voor de lokale productie op maat positioneren en de basis vormen voor het opstarten van een open-productie-model, of ook cloud manufacturing model. Het werk in module 3 resulteert in een uitgewerkt investeringsdossier om imade te operationaliseren in Vlaanderen. Plan C zal dit investeringsdossier in stelling brengen bij het TINAfonds. Stuurgroep In de loop van het hele traject, dat 24 maanden duurt, zal de imade-stuurgroep Plan C bijstaan bij de de terugkoppeling van strategisch advies bij de werkzaamheden in de drie modules, die zich elk concentreren op een eigen niveau: de lead plants, lead clusters en lead market. De stuurgroep staat mee in voor het succesvol opschalen van imade in de ontwikkeling van Vlaanderen als lead market voor de lokale productie op maat. Aangezien daarbij drie strategische pijlers centraal staan (a.) slim delen van infrastructuur, (b.) duurzaam materialenbeheer en (c.) nieuwe business modellen werd een zeer sterke en gevarieerde stuurgroep samengesteld met vertegenwoordigers uit zowel de industrie, retailsector, technologiepartners, kennisinstellingen als overheidsbedrijven: Telenet, Ecover, Colruyt, Sirris, VITO, OVAM, KULeuven MRC en Plan C. Het samenwerkingsverband: Plan C treedt op aan indiener van imade en neemt ook de operationele verantwoordelijkheid voor het project. Plan C verzamelt een consortium bedrijven en kennisinstellingen in een samenwerkingsverband om hier aan mee te werken: - Colruyt - Telenet - Ecover - Robberechts NV - Philips BG Television

16 - SIRRIS - VITO - KULeuven MRC - KULeuven Incentim/Fablab Leuven - OVAM - Sustenuto - Materialise - Melotte - Howest Industrial Design Center - Komosie - Pars Pro Toto - Royal Haskoning - Flanders InShape - D&C Services (divisie Nearly New Office Facilities) De leden van het samenwerkingsverband kunnen worden ingedeeld in drie types. Sommige leden zijn zowel lid van de groep experten als van de strategische stuurgroep. Groep A: twee doelgroepbedrijven Twee individuele doelgroepbedrijven die in imade-productieinfrastructuur nieuwe, duurzame business modellen willen testen en daarvoor gerichte begeleiding krijgen. 1. Robberechts NV is een kmo in de meubelsector. Robberechts NV zal binnen imade gericht zoeken naar oplossingen om flexibel lage volumes van hun kantoormeubilair te produceren door onder meer in te zetten op nieuwe designtechnieken (vb. met gestandardiseerde modules) en digitale productietechnieken (vb. laser-cutting). 2. Philips BG Television is het R&D centrum van een multinationale onderneming. Philips BG Television zal binnen imade gericht zoeken naar een oplossing om high end televisies sneller te produceren met duurzame materialen door middel van onder meer het gebruik van digitale manufacturing. Groep B: experten Bedrijven en kenniscentra die over een specifieke kennis beschikken op het vlak van rapid manufacturing, delen van infrastructuur, duurzaam materialenbeheer, lokale dienstennetwerken en nieuwe business modellen. In module 1 zullen zij instaan voor de intensieve begeleiding van de twee doelgroepbedrijven. Zij krijgen vooral in module 2 een actieve rol binnen het imade-project. Groep C: strategische stuurgroep De strategische stuurgroep zijn bedrijven en organisaties die imade strategisch ondersteunen. Zij flankeren Plan C in strategische keuzes en bij de terugkoppeling tussen de drie modules van imade op bedrijfs-, cluster en regionaal niveau. Deze bedrijven en organisaties staan mee in voor het succesvol strategisch opschalen van imade in de ontwikkeling van Vlaanderen als lead market voor de lokale productie op maat. De leden van het samenwerkingsverband worden in de loop van het project continu door Plan C geïnformeerd over de voortgang van de activiteiten in de drie modules. Zij worden steeds uitgenodigd deel te nemen aan de workshops en krijgen als eerste alle rapporten en presentaties. Plan C zal ook andere, relevante stakeholders uitnodigen om deel te nemen aan de werksessies. Zo hebben bij voorbeeld Fedustria en Flanders Drive zich geëngageerd om actief deel te nemen aan de workshops van imade.

17 6.2. Geef hieronder een overzicht van de verschillende activiteiten en initiatieven, die in het kader van het project worden ondernomen, evenals van hun voorziene frequentie indien van toepassing. Geef bovendien aan de hand van een tijdslijn aan uit welke fasen het project bestaat. Tijdslijn

18 Inleiding Het project imade wordt opgezet in drie operationele modules die gefaseerd opstarten om samen te eindigen na een duurtijd van 2 jaar. Module 1, opgebouwd rond twee cases, loopt 24 maanden. Module 2, waarin een opschaling plaats vindt van de leerlessen naar de respectievelijke sectoren en relevante stakeholders en een intensieve analyse gebeurt van de uitdagingen op sectorniveau om de vorming van lead clusters voor te bereiden, loopt 18 maanden. De derde module brengt de conclusies uit module 1 & 2 samen om Vlaanderen lead market te maken van de lokale productie op maat. Deze module loopt 12 maanden. De imade- stuurgroep zal Plan C bijstaan om de strategie doorheen de modules te bewaken. Module 1: Lead plants: nieuwe business modellen voor twee doelgroepbedrijven imade introduceert digitale manufacturing technieken voor een innovatief productieproces van twee doelgroepbedrijven Robberechts NV en Philips BG Television. Er wordt gezocht naar een oplossing op maat van die bedrijven met de ontwikkeling van nieuwe business modellen. De twee cases worden aan de hand van 5 chronologische werkpakketten gedurende 24 maanden parallel ontwikkeld. De leerlessen van deze twee cases worden in een tweede fase gedeeld met relevante sectoren en stakeholders. Doelstellingen tweede imade-case met doelgroepbedrijf uit meubelsector imade bouwt in nauwe samenwerking met Robberechts, Sirris, Vito, KULeuven MRC en Pars Pro Toto een case voor de meubelsector. Het doel is de lokale productie van kleine volumes customiseerbare producten mogelijk te maken. In deze oefening wordt duurzaam materialenbeheer mee opgenomen. Voor een bedrijf als Robberechts dient courant binnen een zéér korte tijdspanne een product ontwikkeld en productierijp gemaakt te worden. De totale doorlooptijd wordt cruciaal. Robberechts wordt dus geconfronteerd met een verschuiving van grote productieruns, en producten met een lange levenscyclus naar een sterk gediversifiëerde productie van producten met een zeer korte levenscyclus (eenmalige productieruns). Klanten willen van hun producten een grotere identiteitsbeleving. De producten moeten een deel worden van de interieurvormgeving. Vanwege de steeds verder gaande vraag naar flexibiliteit en individualisering dient een totaalpakket uitgewerkt te worden, gaande over state-of-the-art productiemiddelen, netwerken tussen toeleveranciers en productiebedrijven, ICT-oplossingen om snél calculaties te maken en de communicatie te accomoderen, optimaal inzetten van materialen en productiemiddelen. Proefmodellen moeten vaak op zeer korte termijn aan de klant worden geleverd. Deze modellen worden op kosten van de fabrikant vervaardigd. Robberechts wil een productieapparaat uitbouwen gefocust op een sterk gestandaardiseerde productie met tegelijkertijd een zo groot mogelijke personalisatiegraad en identiteit in de afwerking. Het doel is om onderdelen die de identiteit van producten bepalen te produceren met een hoge flexibiliteit, snelheid en tegen een aanvaardbare kost. Ook de onderliggende processen om de productie aan te sturen dienen in het project meegenomen te worden. Robberechts wil binnen imade onderzoeken welke de best mogelijke infrastructuur wordt om lokale productie op maat met flexibele state-of-the-art technologie en arbeidskansen doorbraak te doen vinden. Die flexibele technologieën zijn bij voorbeeld 3D-printing, laser-sintering, nestingtechnologie, lasersnijmachines en waterstraalsnijden. Een ander, complementair deel van die innovatieve infrastructuur is een software-oplossing die het delen en distribueren van 3D-CAD-designs coherent, veilig en vlot kan laten verlopen binnen de productieomgeving (vb. naar montagecel in de fabriek) en in de samenwerking met toeleveranciers. Daarbij zou een geautomatiseerde kostenberekening snel en parallel met de design voor een productie-op-maat moeten kunnen gebeuren.

19 Van bij de start wordt de opschaling van principes voor de sector in het achterhoofd gehouden. Zo ook bij voorbeeld in die mate waar de sector kortere, meer transparante materiaalkringlopen kan organiseren. Vijf werkpaketten Voor de case Robberechts NV definiëren we 5 werkpakketten. Tussen elk werkpakket organiseert Robberechts samen met PLAN C een coördinatievergadering met de uitvoerders van het vorige en het volgende takenpakket. 1. Omgevingsanalyse - Technologische verkenning van de mogelijkheden van maatproductie en productie van lage volumes - Keuze van kandidaat-producten of productonderdelen die lokaal en flexibel kunnen worden geproduceerd. - Positionering en ambitie: beschrijving van de roadmap voor de productie in samenwerking met leveranciers van diensten in de digitale fabricage van producten of onderdelen Trekkers: SIRRIS, Materialise, Melotte, Plan C, Robberechts 2. Duurzaamheid materialen en processen - Er wordt een impactanalyse gemaakt van de gebruikte materialen bij de ingebruikname van nieuwe productietechnologie met partner-leveranciers. - Er gebeurt een analyse van de impact op de productieprocessen zoals ze vandaag bestaan bij Robberechts. - Er wordt nagegaan welke mogelijkheden er zijn om minder materialen te gebruiken om dezelfde producten te vervaardigden door kansen te grijpen die met nieuwe materialen en productietechnologie mogelijk worden. - De valorisatie van afval kan mee de sleutel zijn voor een succesvol innovatief productiemodel. Meer maatwerk kan aanleiding geven tot meer afval. De optimalisatie van het proces zal ook vanuit dit perspectief worden bestudeerd. - Een screening levenscyclusanalyse (screening LCA) maakt een snelle vergelijking tussen de nieuwe productie en de bestaande productie. Er wordt daarbij gekozen voor een beperkte LCA die een sterke indicatie geeft van de mogelijke succesvolle pistes. - In deze fase worden pistes voor recyclage, herstellingen en upgrades meegenomen in de ontwerpoefening. Er wordt gestreefd naar cradle-to-cradle producten. Trekkers: KULeuven MRC, Sirris, Robberechts 3. Technische impact en implementatie - De nieuwe productiewijze zorg voor een impact op de technische specificaties en de kostencalculatie. Die worden in kaart gebracht en de modaliteiten voor de geuatomatiseerde kostenberekening beschreven. - In deze fase wordt ook de impact op datamanagement in kaart gebracht. Zo zullen de digitale ontwerpen en data moeten worden bewaard en open gesteld worden voor customisatie. De producten en ontwerpen zullen op een nieuwe manier zichtbaar moeten worden gemaakt voor de klanten, digitaal, dan wel aan de hand van prototypes en macquettes. Deze veranderende omgeving wordt in kaart gebracht.

20 - De impact voor een automatische, snelle verpakking-op-maat van producten-op-maat zal worden berekend. Trekkers: Sirris, Melotte, Materialise, Robberechts 4. Business model ontwikkeling & innovatie Het in gebruik nemen van rapid manufacturing technologie opent de deur voor een nieuw gamma aan producten en diensten. Het wordt mogelijk om productie op maat van lage volumes aan te bieden die sterker inspelen op de lokale vraag. Door bedrijfsmodelinnovatie willen we de technologie economisch zo optimaal mogelijk inzetten. Het identificatie van het bedrijfsmodel met het grootste potentieel is echter een grote uitdaging aangezien innovatieve bedrijfsmodellen niet zomaar te kopiëren zijn. In deze fase gaan we na wat de mogelijkheden zijn voor aanpassing van het bestaande bedrijfsmodel voor de inzet van rapid manufacturing. Hiervoor voeren we een verregaande analyse uit van minstens 5 van de volgende bouwstenen: - Waardepropositie: deze is niet enkel gebaseerd op de fysieke eigenschappen en mogelijkheden tot maatwerk van de producten maar ook op de aanvullende dienstenportfolio s - Identificatie van de klantensegmenten - Distributie- en verkoopskanalen: in deze bouwsteen gaat aandacht uit naar de go-tomarket aanpak. - Klantenrelaties: hier is het onderzoeken van de mogelijkheden tot co-creatie met klanten een optie - Kostenbasis en earning model - Sleutelactiviteiten en key resources: om deze bouwstenen te kunnen invullen is het o.a. nodig te weten welke technische expertise ontwikkeld moet worden en welke mensen hiervoor nodig zijn - Partners: voor deze bouwsteen is er input uit werkpakket 1 (positionering en ambitie) - Kostenbasis en verdienmodel Mass customisation en open-source worden dikwijls in één adem uitgesproken. Bovenstaande bouwstenen kunnen gerealiseerd worden binnen een gesloten bedrijfsmodel maar voor een opensource model zullen zij een andere invulling moeten krijgen. In dit werkpakket gaan we ook na wat de impact van een open-source model kan zijn op het bestaande bedrijfsmodel. K O S T E N B A S I S V E R D I E N M O D E L Figuur: bouwstenen van een bedrijfsmodel; Aanpassing van Osterwalder & Pigneur, 2010

21 Trekkers = VITO, Robberechts 5. Design en Proof of concept - In de laatste fase wordt een industrieel testontwerp van geselecteerde concepten gedesigned. - Het testontwerp wordt met behulp van rapid manufacturing technologie vervaardigd. - Er wordt een testplan voor de kwaliteitscontrole opgesteld van de producten en onderdelen opgesteld. - Er worden tests uitgevoerd om het product in productie te brengen. - Het productieproces wordt gedetailleerd beschreven. - Aan het einde van dit werkpakket gebeurt een kwaliteitscontrole en wordt een evaluatie gemaakt van doorlooptijd bij de productie waarbij het resultaat ook op dat vlak specifieke efficiëntiewinsten moet aantonen. Trekkers: Pars Pro Toto, Robberechts Doelstellingen tweede imade case met een doelgroepbedrijf in de sector van Consumer Electronics imade bouwt in nauwe samenwerking met Philips BG Television, Sirris, Vito en KULeuven MRC een case voor de sector van high end consumer electronics. Het doel van dit project is actiegericht na te gaan hoe met behulp van onder meer rapid manufacturing televisies sneller en flexibeler en met meer design-vrijheid kunnen worden geproduceerd enerzijds en anderzijds duurzamer op het vlak van materialen. In dit traject wordt ook nagegaan of de nieuwe productiewijze pistes opent voor mass customization. In deze case willen we daarom onder meer nagaan hoe de meer gelijktijdige ontwikkeling van de producten en de productie, kunnen gebeuren met behulp van rapid manufacturing. Daarbij zal gelijktijdig de ingebruikname van nieuwe materialen worden onderzocht. Materiaaleigenschappen zoals stress, strength, stability over time, wear resistance en recyclagemogelijkheden worden daarbij een bouwsteen van deze case. Belangrijke uitdaging is de productie van grote productonderdelen op maat met gebruik van rapid manufacturing en 3D-printing. PLAN C wil in samenwerking met Philips daarbij het belang van de rol van R&D voor de realisatie van een duurzaam en milieuvriendelijk productiesysteem onderstrepen en toekomstgericht herdefiniëren. Vijf werkpaketten Voor de case Philips BG Television definiëren we 5 werkpakketten. Tussen elk werkpakket organiseert Robberechts samen met PLAN C een coördinatievergadering met de uitvoerders van het vorige en het volgende takenpakket. 1. Omgevingsanalyse - Technologische verkenning van de mogelijkheden van maatproductie en productie van lage volumes - Keuze van kandidaat-producten of productonderdelen die lokaal en flexibel kunnen worden geproduceerd. - Positionering en ambitie: beschrijving van de roadmap voor de productie in samenwerking

22 met leveranciers van diensten in de digitale fabricage van producten of onderdelen Trekkers: PLAN C, SIRRIS, Philips 2. Duurzaamheid materialen en processen - Er wordt een impactanalyse gemaakt van de gebruikte materialen bij de ingebruikname van nieuwe productietechnologie met partner-leveranciers. - Er gebeurt een analyse van de impact op de productieprocessen zoals ze vandaag bestaan bij Philips BG Television. - Er wordt nagegaan welke mogelijkheden er zijn om minder materialen te gebruiken om dezelfde producten te vervaardigden door kansen te grijpen die met nieuwe materialen en productietechnologie mogelijk worden. - De valorisatie van afval kan mee de sleutel zijn voor een succesvol innovatief productiemodel. Meer maatwerk kan aanleiding geven tot meer afval. De optimalisatie van het proces zal ook vanuit dit perspectief worden bestudeerd. - Een screening levenscyclusanalyse (screening LCA) maakt een snelle vergelijking tussen de nieuwe productie en de bestaande productie. Er wordt daarbij gekozen voor een beperkte LCA die een sterke indicatie geeft van de mogelijke succesvolle pistes. - In deze fase worden pistes voor recyclage, herstellingen en upgrades meegenomen in de ontwerpoefening. Er wordt gestreefd naar cradle-to-cradle producten. Trekkers: SIRRIS, KULeuven MRC, Philips 3. Technische impact en implementatie - De nieuwe productiewijze zorg voor een impact op de technische specificaties en de kostencalculatie. Die worden in kaart gebracht en de modaliteiten voor de geautomatiseerde kostenberekening beschreven. - In deze fase wordt ook de impact op datamanagement in kaart gebracht. Zo zullen de digitale ontwerpen en data moeten worden bewaard en open gesteld worden voor customisatie. De producten en ontwerpen zullen op een nieuwe manier zichtbaar moeten worden gemaakt voor de klanten, digitaal, dan wel aan de hand van prototypes en macquettes. Deze veranderende omgeving wordt in kaart gebracht. - De impact voor een automatische, snelle verpakking-op-maat van producten-op-maat zal worden berekend. Trekkers: SIRRIS, Philips 4. Business model ontwikkeling & innovatie Het in gebruik nemen van rapid manufacturing technologie opent de deur voor een nieuw gamma aan producten en diensten. Het wordt mogelijk om productie op maat van lage volumes aan te bieden die sterker inspelen op de lokale vraag. Door bedrijfsmodelinnovatie willen we de technologie economisch zo optimaal mogelijk inzetten. De identificatie van het bedrijfsmodel met het grootste potentieel is echter een grote uitdaging aangezien innovatieve bedrijfsmodellen moeten gezien worden in de complexe context van bestaande en evoluerende systemen. In deze

23 fase gaan we na wat de mogelijkheden zijn voor aanpassing van het bestaande bedrijfsmodel voor de inzet van rapid manufacturing. Hiervoor voeren we een verregaande analyse uit van minstens 5 van de volgende bouwstenen: - Waardepropositie: deze is niet enkel gebaseerd op de fysieke eigenschappen en mogelijkheden tot maatwerk van de producten maar ook op de aanvullende dienstenportfolio s, partnerships, synergieën en bestaande leveranciersnetwerken - Identificatie van de klantensegmenten - Distributie- en verkoopskanalen: in deze bouwsteen gaat aandacht uit naar de go-tomarket aanpak. - Klantenrelaties: hier is het onderzoeken van de mogelijkheden tot co-creatie met klanten een optie - Kostenbasis en earning model - Sleutelactiviteiten en key resources: om deze bouwstenen te kunnen invullen is het o.a. nodig te weten welke technische expertise ontwikkeld moet worden en welke mensen hiervoor nodig zijn - Partners: voor deze bouwsteen is er input uit werkpakket 1 (positionering en ambitie) - Kostenbasis en verdienmodel Mass customisation en open-source worden dikwijls in een adem uitgesproken. Bovenstaande bouwstenen kunnen gerealiseerd worden binnen een gesloten bedrijfsmodel maar voor een opensource model zullen zij een andere invulling moeten krijgen. In dit werkpakket gaan we ook na wat de impact van een open-source model kan zijn op het bestaande bedrijfsmodel. K O S T E N B A S I S V E R D I E N M O D E L Figuur: bouwstenen van een bedrijfsmodel; Aanpassing van Osterwalder & Pigneur, 2010 Trekkers: VITO, Philips 5. Design en Proof of concept - In de laatste fase wordt een industrieel testontwerp van geselecteerde concepten gedesigned. - Het testontwerp wordt met behulp van rapid manufacturing technologie vervaardigd. - Er wordt een testplan voor de kwaliteitscontrole opgesteld van de producten en onderdelen opgesteld. - Er worden tests uitgevoerd om het product in productie te brengen.

24 - Het productieproces wordt gedetailleerd beschreven, mede in functie van een maximalisatie van duurzaamheid. VITO zal hier, vanuit de werkzaamheden van werkpakket 4, de inhoudeling koppeling bijdragen om van de nieuwe business modellen een geslaagde proof of concept mogelijk te maken. - Aan het einde van dit werkpakket gebeurt een kwaliteitscontrole en wordt een evaluatie gemaakt van doorlooptijd bij de productie waarbij het resultaat ook op dat vlak specifieke efficiëntie- en duurzaamheidswinsten moet aantonen. Trekkers: Philips, VITO Module 2: Vijf workshops voor het opschalen van de leerlessen uit module 1 en verdiepen van de drie kernthema s van imade Inleiding In module 2 zal Plan C in samenwerking met haar partners 5 intensieve workshops organiseren waar relevante sectoren en stakeholders zullen worden samengebracht. De workshops zullen worden samengesteld met presentaties enerzijds, en gefaciliteerde workshop-activiteiten anderzijds. De presentaties het zijn er 23 in totaal - worden grondig voorbereid door de betrokken partners van het samenwerkingsverband. Vooraf worden de thema s en doelstellingen per presentatie nauwgezet voorbereid in samenwerking met Plan C. Plan C zal daarin de rol spelen van spelverdeler door er over te zorgen dat er geen inhoudelijke overlap ontstaat tussen de verschillende rapporten en presentaties onderling. Plan C zal ook er mee over waken dat kwalitatieve prestaties worden geleverd. De doelgroepbedrijven die in het kader van imade nieuwe business modellen in de praktijk hebben getest, zullen tijdens twee intensieve workshops de leerlessen overbrengen op de sectorgenoten en relevante stakeholders. Meer nog zullen zij hun inzichten en adviezen delen met betrekking op een andere, betere organisatie van de industriële activiteit in de sector. Zij zullen het werk dat ze hebben uitgevoerd in de eerste fase, mee helpen doordenken voor hun respectievelijke sector en andere relevante stakeholders. Het is op die wijze dat imade poogt te komen tot de vorming van lead clusters, die door het onstaan van nieuwe verbindingen, het testen van innovatieve processen en een continue focus op het sluiten van kringlopen, een reële richting aangeven voor de toekomst van de maakindustrie in Vlaanderen. In module wordt daardoor in de eerste twee workshops in de eerste plaats gefocust op de twee sectoren waarin de doelgroepbedrijven van module 1 actief zijn, met name de meubelindustrie en de sector van de consumer electronics. Bij die workshops worden uiteraard relevante partners uit andere sectoren uitgenodigd. Bij voorbeeld uit de autmotive, textielsector, kunststoffensector, retail, afvalverwerking ea. Daarnaast worden nog eens drie workshops georganiseerd rond de drie strategische doelstellingen van imade: het slim delen van infrastructuur, duurzaam materialenbeheer en nieuwe long tailbusiness modellen. Het uitgangspunt van imade is dat die drie strategische pijlers de sleutel zijn van een succesvolle ontwikkeling van lead plants, lead clusters en een lead market voor de lokale, duurzame productie op maat. Plan C kan buigen op ruime ervaring op het vlak van organiseren, begeleiden en faciliteren van multistakeholder workshops en visieateliers. Plan C zal dan ook de organisatie van deze workshops

25 verzorgen, alsook een strategische verslag met een overzicht van de presentaties en deelrapporten, een verslag van de workshop en een slimme synthese van de resultaten met identificatie van de transitiepaden die bijdragen tot de vorming van lead clusters. Overzicht van de workshops: Workshop 1: Opschaling Case 'Meubelsector' Rapport & Presentatie 1: case Robberechts : leerlessen en opschaling Rapport & Presentatie 2: delen van infrastructuur Rapport & Presentatie 3: duurzaam materialenbeheer Rapport & Presentatie 4: nieuwe business modellen Transitierapport: imade, systeeminnovatie voor meubelsector Workshop 2: Opschaling case Consumer Electronics Rapport & Presentatie 1: Case Philips : leerlessen en opschaling Rapport & Presentatie 2: delen van infrastructuur Rapport & Presentatie 3: duurzaam materialenbeheer Rapport & Presentatie 4: nieuwe business modellen Rapport: imade, systeeminnovatie voor de sector Consumer Electronics Workshop 3: Sessie: delen van infrastructuur Rapport & Presentatie 1: Leerlessen 'Spare Parts' in de cloud Rapport & Presentatie 2: State-of-art digitale manufacturing Rapport & Presentatie 3: Sociale innovatie Rapport & Presentatie 4: Flexibele fabriek Rapport & Presentatie 5: cloud manufacturing & IT infrastructure Rapport: imade, slim delen van infrastructuur Workshop 4: Sessie: duurzaam materialenbeheer Rapport & Presentatie 1: duurzaamheidsbewaking Rapport & Presentatie 2: Materialentechnologie Rapport & Presentatie 3: Sluiten van de kringloop: problemen van regulatie Rapport & Presentatie 4: Procesdesign voor duurzaam materialenbeheer Presentatie 5: Cradle-to-cradle business modellen Workshop 5: Sessie: nieuwe business modellen (Long Tail) Rapport & Presentatie 1: Mass customisation Rapport & Presentatie 2: slim herstellen en upgraden Rapport & Presentatie 3: Long tail business modellen Rapport & Presentatie 4: Nieuwe productie modellen voor de creative economies Robberechts & Pars Pro Toto SIRRIS KULeuven MRC VITO PLAN C Philips & Vito SIRRIS KULeuven MRC VITO PLAN C Materialise SIRRIS Komosie Melotte Telenet PLAN C VITO KULeuven MRC OVAM Royal Haskoning Sustenuto Flanders InShape D&C Services - Nearly New Office Facilities KULeuven Incentim/Fablab Leuven Howest Industrial Design Center

26 Rapport & Presentatie 5: Long tail in synergie met duurzaamheid Workshop begeleiding, organisatie, facilitatie, rapport Colruyt PLAN C De output van de vijf workshops in deze tweede operationele fase omvat evenveel rapporten opgemaakt door Plan C en 23 rapporten + presentaties van leden van de samenwerking rond imade. Plan C zal in deze module ook een opdracht uitbesteden voor het formuleren van aanbevelingen die zullen worden opgenomen in het business plan en investeringsdossier rond imade (module 3). De aanbevelingen zullen ingaan op de drie pijlers van imade (slim delen van infrastructuur, duurzaam materialenbeheer en nieuwe long tail-business modellen) en de uitdagingen scherp stellen voor het business plan, tevens investeringsdossier, van imade. Dit werk dient als voorstudie en basis voor het uitschrijven van het business plan. Module 3: Een imade business model voor Vlaanderen & de identificatie van transitiepaden De doelstelling van module 3 is de uitbouw van een productieinfrastructuur in alle Vlaamse provincies. De infrastructuur wordt gekenmerkt door een open structuur waarop bedrijven lokale productie op maat kunnen enten. In de derde module worden de leerlessen van de twee cases, de kennisoverdracht naar de sectoren en het uitdiepen van de drie pijlers van imade verwerkt. Het doel is een plan voor te bereiden voor de regionale ontwikkeling en lokale inbedding van imade. Het business plan zal de lokale productie van veelvuldige lage volumes haalbaar maken voor kmo s zoals Robberechts. Het business plan zal ook beschrijven hoe de uitbouw van de productieinfrastructuur haalbaar zal worden gemaakt. In het business model zal rekening worden gehouden met impactmeting op het duurzamer materialenbeheer en hoe indirecte economische spill-overs kunnen worden gemeten. Deze opdracht wordt uitbesteed. Plan C zal in de derde module de mogelijke remmingen op vlak van systeeminnovatie identificeren. In de derde operationele module worden aldus twee documenten voorbereid en opgeleverd. Het eerste document is doorbraaknota imade en de transitie van de maakindustrie in Vlaanderen dat zal worden opgesteld door Plan C. Het tweede is een uitgewerkt business plan en investeringsdossier voor imade als productiemodel voor Vlaanderen. Dit imade-investeringsdossier zal door Plan C daarna in stelling worden gebracht bij het TINA-fonds. Stuurgroep: 6 vergaderingen + verslagen Gedurende de twee jaar dat imade loopt, zal de strategische stuurgroep 6 keer samenkomen. De stuurgroep moet Plan C strategisch adviseren bij de operationele ontwikkeling van imade in de drie modules. De stuurgroep stuurt inhoudelijk bij en scherpt mee de randvoorwaarden aan voor het creëren van lead plants, lead clusters en een Vlaamse lead market.

27 Van elke stuurgroepvergadering zal Plan C een verslag opmaken. Plan C zal op basis van de vergaderingen ook operationeel bijsturen waar nodig binnen de drie modules Omschrijf de doelstelling(en) van het project en geef per doelstelling een indicator en een streefcijfer. De indicator is de maatstaf aan de hand waarvan u kunt nagaan in welke mate de doelstelling bereikt is. Geef ook voor elke indicator een streefcijfer op. Bij toewijzing van de projecten zullen vervolgens ook bindende indicatoren worden opgelegd. Doelstelling indicator streefcijfer Ontwikkeling nieuw business plan op bedrijfsniveau (module 1: lead plants) Ontwikkeling nieuw productiemodel op bedrijfsniveau (module 1: lead plants) Ontwikkeling nieuw product concept of design (module 1: lead plants) Ontwikkeling van een duurzame materiaaltechnologische strategie op bedrijfsniveau (module 1: lead plants) Onderzoek en rapport met de uitwerking van vernieuwende concepten voor de maakindustrie (module 2: lead clusters) Presentatie over de uitwerking van van vernieuwende concepten voor de maakindustrie (module 2: lead clusters) Workshops voor de opschaling van geleerde principes en concepten (module 2: lead clusters) Workshops voor het delen en clusteren van strategische modellen voor de maakindustrie (module 2: lead clusters) Strategische verslagen van 5 workshops (module 2: lead clusters) Aanbevelingen vanuit de 5 workshops voor de ontwikkeling van een business plan met inveesteringsdossier (module 2: lead clusters) Doorbraaknota imade voor de transitie van de maakindustrie in Vlaanderen (module 3: lead cluster) Business plan met investeringsdossier voor de regionale ontwikkeling van imade in Vlaanderen (module 3: lead cluster) Business plan 2 Rapport 2 Rapport + visualisatie 2 Rapport 2 Rapport 23 Presentatie 23 Workshop 2 Workshop 3 Strategisch Verslag 5 Rapport 1 Rapport 1 Business plan 1

28 6 vergaderingen van de strategische stuurgroep van imade (Stuurgroep) Verslag 6 Profit Op de middellange termijn zal imade een hefboom creëren voor een regionaal netwerk van productieinfrastructuur. Hierdoor zal er in iedere provincie een economische activiteit worden opegstart met gemiddeld 8 werkkrachten. Wij verwachten ook dat in iedere provincie minimaal 5 kmo's zullen transformeren en gebruik zullen maken van die infrastructuur, dat twee multinationals Vlaanderen als testgebied zullen gebruiken voor de productie op maat en dat het uniek model van de lead market zal navolging krijgen buiten Vlaanderen. People Sociaal en creatief ondernemerschap zullen van imade enorm stimulansen ondervinden. Initiatiefnemers zullen op een nieuwe wijze inspelen op lokale sociale noden. Volgens onze inschatting zullen per provincie minstens drie sociale ondernemers een activiteti opstarten onder impul van imade. Trends als vergrijzing, zorginnovatie, eco-innovatie en sociale innovatie spelen daarin een cruciale rol. Nog onder impuls van imade zal een lokale gediversificeerde tewerkstelling worden versterkt en nieuwe perspectieven bieden. Planet imade zal een enorme impact op de middellange termijn hebben qua bewustwording op het vlak van duurzaam materialenbeheer bij bedrijven en consumenten. We bouwen met imade aan een productieinfrastructuur die integraal is ingericht voor een duurzaam materialenbeheer Systeeminnovatie en industriële transformatie imade zal een concrete stap voorwaarts betekenen voor de transformatie van de Vlaamse industrie die integraal zal bijdragen tot een duurzame economie en maatschappij Beschrijf de mate waarin het project verbanden heeft met de innovatie-knooppunten. Transformatie door innovatie De fabriek van de toekomst heeft in het imade-model baat bij een goede lokale verankering met bij voorbeeld servicehubs die heel dicht bij de klanten staan. Verspreid over de Vlaamse provincies kan het imade-model mee instaan voor een gediversifieerde tewerkstelling. De transformatie naar een open productiemodel gebaseerd op onder meer additive manufacturing kan naast de afstemming op lokale noden er ook mee voor zorgen dat meer ondernemingen worden opgestart. De drempel voor de toegang tot cutting edge technologie verlaagt drastisch. De uitrol van een dergelijke infrastructuur krijgt aldus een een sterk marktcreërend effect. Eco-innovatie Het Plan C model voor imade beklemtoont materiaalgebruik in hoogwaardig gesloten kringlopen. Een dergelijke gedeelde materialeninfrastructuur genereert grote maatschappelijke en economische voordelen voor alle deelnemers maar heeft ook een hogere instapdrempel dan de introductie van individuele productie (bv thuisprinters) die ongetwijfeld hoge externe kosten creëren.

29 De focus op materialen is essentieel. Innovatie door het optimaal gebruik van materialen is cruciaal voor onze economische groei, en dus voor het blijvend verzekeren van meer welvaart en werkgelegenheid in Vlaanderen. Cruciaal hierbij is dat bestaande kennis snel wordt omgezet in marktinitiatieven. Groene energie Er zijn geen rechtstreekse koppelingen met groene energie, maar ze zijn mogelijk. Zorginnovatie Lokale productie-op-maat betekent ook sneller inspelen op lokale of individuele zorgbehoeften. Een krachtig model voor lokale productie op maat moet toelaten veel sneller in te spelen op sociaalmaatschappelijke trends zoals de vergrijzing. Lokale productie betekent dus ook met meer oog voor lokale noden. Additive manufacturing speelt nu al een rol bij de individuele zorg. De ontwikkeling van een imade-model moet dat soort oplossingen nog veel toegankelijker maken en ook toelaten de kosten te verlagen. Duurzame mobiliteit en logistiek imade ontwikkelt businessmodellen die de productie-infrastructuur zo dicht mogelijk bij de klant. Om vanuit een toekosmtbeeld van imade te vertrekken, de technologische evolutie is zo dat de digitale manufacturing stilaan kan toelaten dat je lokaal producten kan laten printen, sinteren, cutten of kladden. Ook de afwerking, assemblage en verpakking kunnen dan lokaal gebeuren. imade wil nu al stappen in die richting zetten en nieuwe modellen zoeken voor de maakindustrie. Zo n lokale infrastructuur zou het logistiek proces zeer ingrijpend wijzigen. Het laat toe om de transportkost te minimaliseren, en zorgt voor een drastische vermindering van de transactiekost tussen producent en consument. Sociale innovatie Er treedt met de economische crisis in bepaalde segmenten een omkering op in het proces van outsourcing en delokalisatie naar landen met lagere kosten en grotere markten, wanneer niches kunnen worden bediend met aanpassing aan de lokale vraag. Dit creëert enorme opportuniteiten voor het samengaan van hightech productie en sociale economie voor dergelijke aanpassingen. Lokale productie en een korte productieketen zijn bovendien de beste garanties voor lokale tewerkstelling. Dat staat centraal in imade. Het uitrollen van een lokale productieinfrastructuur zal bovendien een aantrekkingskracht uitoefenen op sociale entrepeneurs, die daarmee willen zorgen voor lokale tewerkstelling of lokaal nieuwe sociale diensten willen aanbieden. Ook op het vlak van de arbeidsorganisatie kan imade een grote impact hebben. Zo zullen de digitale ontwerpen en data moeten worden bewaard en open gesteld worden. De producten en ontwerpen zullen op een nieuwe manier zichtbaar moeten worden gemaakt op de werkvloer, digitaal en aan de hand van prototypes en macquettes. Arbeids- en competentieontwikkeling komen in convergentie met de technologische ontwikkeling. De productie wordt ook horizontaal georganiseerd. Klant en producent of vakman, komen veel dichter bij elkaar te staan, ze gaan een nieuwe dialoog aan. Er ontstaat een nieuwe communicatie doorheen de value chain, wanneer de klant steeds meer interrageert met het productieproces.

30 6.5. Geef aan of het project verbanden heeft met andere projectinitiatieven en licht deze verbanden toe. Geef ook aan of u nog andere projectvoorstellen indient voor hetzelfde of voor andere projecttypes en hoe deze zich tot elkaar verhouden. Open uitnodiging aan KMOs voor demonstratie- en disseminatieprojecten Additive Manufacturing imade streeft bovendien naar maximale synergie met de Open uitnodiging aan KMOs voor demonstratie- en disseminatieprojecten Additive Manufacturing, een initiatief van VITO en OVAM. In zo n project kunnen bedrijven (technologieleveranciers en gebruikers) samen de mogelijkheden en hinderpalen van additive manufacturing voor een concreet productieproces verkennen. Waar imade zich richt op B2B2C cases en enkel vernieuwende business modellen kent, richt het VITO-OVAM initiatief zich op B2B zakelijke cases, en zal additive manufacturing ook binnen bestaande business modellen gedemystifieerd worden. Op deze wijze zijn beide initiatieven complementair, zullen ze naar elkaar doorverwijzen voor wat betreft vragen tot deelname van geïnteresseerde bedrijven, en zullen ze maximaal van elkaars leerpunten profiteren. Budgetair verlopen beide initiatieven los van elkaar. imade geniet cofinanciering vanuit Agentschap Ondernemen in het kader van NIB-Fabriek voor de Toekomst. Voor de VITO-OVAM projecten voorzien OVAM en VITO ondersteunende middelen (voor VITO komen deze uit haar kmocleantech programma) Welke zijn de beoogde specifieke doelgroep(en) van het project? Omschrijf deze doelgroepen en staaf indien mogelijk met cijfergegevens. Plan C heeft een sterk consortium voor samenwerking gebouwd met deelnemers uit diverse sectoren. Zij zijn de eerste doelgroep voor imade. Module 1, en ook de opschalingsfase van module 2, zijn sterk gericht op twee sectoren: meubelsector en consumer electronics. In module 1 wordt gewerkt aan twee zeer verschillende case, een kmo enerzijds, en een R&Ddivisie van een multinationale onderneming anderzijds. Dat geeft ook aan dat imade wil bouwen aan een model dat voor deze beide soorten ondernemingen relevant wordt. Van bij de aanvang van imade wordt echter uitwisselingsplatform opgezet voor kennis en expertise met als belangrijke polen kennisinstellingen en infrastructuurproviders in sector van digitale manufacturing. Vooral tijdens de workshops zal een brede groep van potentiële stakeholders worden uitgenodigd om mee na te denken welke randvoorwaarden dienen vervuld te zijn om te kunnen bouwen aan lead clusters en een lead market voor productie op maat. Vanuit Plan C wordt een breed netwerk van actoren die groene business modellen ontwikkelen en ijveren voor een economische transformatie. Zij zullen ook ruim aan bod komen tijdens het workshopgedeelte. Plan C zal ook met hen continu communiceren over de voortgang van imade. Ook de overheid is een belangrijke doelgroep voor imade. Tijdens het project zullen waarschijnlijk zaken worden ontdekt die een systeeminnovatie belemmeren. Mogelijk is de wisselwerking met de overheid dan essentieel om te komen tot goede oplossingen.