Verslag Afasieconferentie, 8 oktober 2010 Laura S. Bos, Rimke Groenewold, Sanne Hulsegge Rijksuniversiteit Groningen
|
|
- Gerda van der Ven
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Verslag Afasieconferentie, 8 oktober 2010 Laura S. Bos, Rimke Groenewold, Sanne Hulsegge Rijksuniversiteit Groningen Plenaire lezingen Therapiesucces: time post onset versus intensiteit van therapie Mieke van de Sandt-Koenderman Na de welkomstwoorden van de dagvoorzitter, Prof. Roelien Bastiaanse, vindt de eerste plenaire lezing plaats. Van de Sandt-Koenderman omschrijft het onderwerp van haar presentatie als volgt: Afasietherapie anno 2010: eerder en meer? Verschillende casestudies, kleine groepstudies en gerandomiseerde groepstudies tonen een effect aan van therapiemethodes (o.a. Cicerone, 2000, 2005), maar latere reviewstudies met iets strengere eisen voor de bewijsvoering zijn iets voorzichtiger (o.a. Kelly et al., 2010). Wat in ieder geval duidelijk wordt, is dat een hogere intensiteit van therapie positief gecorreleerd is met de effectiviteit, maar wat dan precies de juiste intensiteit is, is onbekend. Van der Sandt-Koenderman geeft een aantal adviezen met betrekking tot afasierevalidatie. De revalidatie zou een proces van samenhangende, elkaar opvolgende stappen moeten zijn en zou zo vroeg mogelijk moeten beginnen. De frequentie moet hoog zijn; een halfuur per week is niet zinvol. Op alle niveaus moet er diagnostiek en behandeling plaatsvinden. Een goede effectmeting is ook raadzaam. Er is evidentie dat aandacht voor de stoornis helpt. Wat betreft het advies om vroeg te beginnen met therapie is een nadere specificatie nodig. De evidentie tot nu toe maakt namelijk geen onderscheid binnen verschillende startmomenten van de therapie binnen de eerste drie maanden. Bovendien is van geen enkele methode bewezen dat hij wel in de eerste maanden werkt, maar niet meer na een jaar. In het verlengde hiervan kondigt de spreekster een studie aan van het Rijndam Revalidatiecentrum die inzicht moet geven in de vraag of vroege interventie bij afasie beter is voor de effectiviteit dan latere interventie. Deze mededeling wordt zonder veel directe discussie door het publiek ontvangen, maar wordt wel na afloop van de lezing bevraagd. Afasietherapie & Executieve functies Voorwaarden voor zelfstandige compensatie Marina Ruiter en Ellis Vissers De tweede plenaire lezing wordt door twee spreeksters verzorgd. Ruiter vertelt tijdens het eerste deel van de lezing over de resultaten van haar therapiestudie, die de Adaptatietheorie van Kolk (2006) als uitgangspunt heeft genomen. Volgens Kolk is er in het geval van agrammatisme geen sprake van verlies van taalkennis, maar van een vertraging in het taalsysteem. Ruiter vergelijkt deze vertraging met die van een computer: ook al is er voldoende (taal)kennis aanwezig, een trage processor leidt tot toename van fouten en een tragere verwerking. De wijze waarop afasiepatiënten met hun taalstoornis omgaan, varieert. Hierdoor verschilt tevens hun manier van spreken. Sommige patiënten passen de herstartstrategie toe met tot doel toch complexe zinnen te produceren
2 (correctieve adaptatie). In dit geval is de kans op fouten groot, omdat het brein deze wijze van taalproductie niet meer kan bewerkstelligen. Voor zowel de luisteraar als de spreker is deze zogenoemde herstartstrategie vermoeiend. Andere patiënten beginnen bij voorbaat aan minder complexe zinnen (preventieve adaptatie). In dit geval produceert de afasiepatiënt ellipsen: onvolledige maar grammaticaal correcte uitingen. Op deze manier kunnen worden fouten worden voorkomen. Ruiter (2008) heeft onderzocht in hoeverre agrammatische sprekers zelfstandig voor hun chronische taalproblemen kunnen compenseren door continu in ellipsen te spreken. Hiertoe heeft zij een Nederlandstalige, aangepaste versie van de REST (Schlenck, Schlenck & Springer, 1995) ontwikkeld. Het ultieme doel van de therapie was het bereiken van snelle maar begrijpelijke communicatie. Tijdens de therapie werden twaalf agrammatische patiënten getraind in het continu spreken in ellipsen. De patiënten kregen gedurende 16 weken, vier uur per week, intensieve REST therapie. Uit de resultaten is gebleken dat het continu gebruiken van ellipsen voor patiënten met een afasie van Broca leerbaar is. Tijdens de therapie produceerden alle patiënten ellipsen. Daarnaast bleek dat ook buiten de therapie elf van de twaalf proefpersonen meer en/of langere ellipsen toepasten voor materiaal waarmee niet was geoefend. Voor negen van de elf patiënten hield het effect bovendien aan op lange termijn. De meeste deelnemers die in ellipsen spraken, communiceerden volgens de onderzoekers efficiënter maar toch begrijpelijk. Toch blijkt de REST therapie niet voor alle afasiepatiënten nuttig. Spreken is een automatisme, waardoor het voor sommige patiënten moeilijk is om niet terug te vallen op (complexe) gewoontes. Bovendien blijkt het continu spreken in ellipsen niet voor iedereen acceptabel. Het aanpassen aan een strategie die gevoelsmatig onnatuurlijk is, vergt mentale flexibiliteit. Zowel acceptatie als executief functioneren zijn dus belangrijke voorwaarden voor het doen slagen van de REST therapie. Tijdens het tweede deel van de lezing spreekt Vissers over executieve functies. Executieve functies worden vooral ingezet bij complexe situaties die nieuw en nietroutinematig zijn. Vissers vergelijkt een executieve functie met een secretaresse: deze bepaalt welke zaken prioriteit hebben en maakt een gedegen planning. Net als het menselijk vermogen tot plannen, evalueren en bijsturen valt communicatie onder doelgericht, complex gedrag. Als het gaat om communicatieproblemen als gevolg van een verminderd vermogen van executieve functies na hersenletsel, kan worden gedacht aan het formuleren van doelen, het bepalen van deelstappen en het initiëren, volhouden, evalueren en aanpassen van uitvoer. Afasiepatiënten hebben dikwijls problemen met selfmonitoring en zijn daardoor niet in staat gebruik te maken van feedback van anderen of zelfwaarneming. Dergelijke problemen in de executieve functies van afasiepatiënten zijn vanzelfsprekend van invloed op therapiesucces. Door een verminderde foutregistratie, is een patiënt vaak niet in staat om van ervaringen te leren. Executieve functies zijn echter moeilijk meetbaar. Tests die executieve functies in kaart brengen zijn voor afasiepatiënten nieuw en niet routinematig. Bovendien moet rekening worden gehouden met taalbegripsproblemen, die mede verantwoordelijk kunnen zijn voor slechte prestaties. Het doel van diagnostiek van executieve functies is het stellen van doelen die concreet en haalbaar zijn. Vissers benadrukt hierbij het multidisciplinaire karakter van afasietherapie, met name als het gaat om therapie die compensatie tot doel heeft.
3 Posterpresentaties Poster: Mensen met afasie en hun sociale participatie Ruth Dalemans, Derick Wade, Wim Van den Heuvel en Luc de Witte Op deze poster worden een literatuurstudie en een kwalitatief en kwantitatief onderzoek over de sociale participatie van mensen met afasie gepresenteerd. Hieruit blijkt dat afasie een grote invloed heeft op de sociale participatie van de getroffenen. Bij sociale activiteiten vinden mensen met afasie de ervaren betrokkenheid belangrijker dan het aantal activiteiten. De omgeving zou actief betrokken moeten worden tijdens de revalidatie en logopedisten moeten ook als facilitator en coach fungeren. Uit de studie komt ook het belang van chronische nazorg naar voren. Poster: Het auditieve taalbegripsprogramma (ATP) Roelien Bastiaanse en Mariëlle Zwaga Het ATP is een programma voor het trainen van het begrip van zelfstandige naamwoorden en werkwoorden en wordt in 2010 door Bohn Stafleu en Van Loghum op de markt gebracht. Op de poster wordt een onderzoek gepresenteerd naar effectiviteit van trainen met het ATP. Uit de resultaten blijkt dat in de onderzochte groep van 8 afasiepatiënten een verbetering van het taalbegrip van zelfstandige naamwoorden en werkwoorden bewerkstelligd is. Of de werkwoorden of de zelfstandige naamwoorden eerst getraind worden maakt niet uit, maar een vooruitgang op het begrip van de werkwoorden blijkt wel belangrijk te zijn voor een vooruitgang van het onderdeel taalbegrip van de AAT. Poster: Werkwoordproductie op woord- en zinsniveau (WWZ): Evaluatie van een therapieprogramma voor afasiepatiënten Petra Links, Joost Hurkmans en Roelien Bastiaanse Op deze poster wordt therapie met het programma "Werkwoordproductie op woord- en zinsniveau" (WWZ, Bastiaanse et al., 1997) geëvalueerd, vooral om na te gaan of mensen met een Broca-afasie beter gaan praten na training met WWZ. Uit de conclusies blijkt dat voor deze groep patiënten het trainen van de persoonsvorm in zinsverband en het trainen van de zinsconstructie effectiever is dan het trainen van het invullen van een infinitief. De vooruitgang op het invullen van de persoonsvorm is een therapiegerelateerd effect. Na de therapie werd een vooruitgang gemeten op de AAT- zinsconstructie, de ANTAT en de ASTA, die ook op een later testmoment nog meetbaar was. Poster: Effectiviteit van de Melodic Intonation Therapy Ineke van der Meulen, Mieke van de Sandt-Koenderman, Hugo Duivenvoorden, Aad van der Lugt, Marion Smits, Evy Visch-Brink en Gerard Ribbers
4 Op deze poster wordt een lopend onderzoek naar de effectiviteit van de MIT gepresenteerd. De Melodic Intonation Therapy (MIT) is erop gericht de taalproductie en vloeiendheid van afasiepatiënten met een ernstige productiestoornis te verbeteren door het gebruik van de melodie en het ritme van een zin. Het onderzoek is bedoeld om een hoger niveau van bewijs voor MIT te verkrijgen, om het effect van MIT in de post-acute en in de chronische fase te meten en om reorganisatie van taalprocessen in de hersenen die gerelateerd zijn aan MIT in de kaart te brengen. Workshop 1: Verbale Apraxie Onderzoek (VAO) en Therapieprogramma voor Verbale Apraxie (TVA) Judith Feiken Meestal zijn logopedisten het met elkaar eens op basis van het horen van een stuk spontane taal of het doen van een herhaaltaak over het wel of niet aanwezig zijn van Apraxie van de Spraak bij een patiënt (Mumby e.a., 2007). Echter: wat is de exacte definitie? Welke symptomen zijn specifiek voor Apraxie van de Spraak; en welke kunnen eveneens het gevolg zijn van afasie en dysartrie? Het Centrum voor Revalidatie van het Universitair Medisch Centrum Groningen wil in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen graag meedoen met de internationale discussie, vooral nu is gebleken dat er onder logopedisten in Nederland geschikt test- en therapiemateriaal wordt gemist in de klinische praktijk (Feiken, Hofstede & Jonkers; 2008). Er is daarom gestart met een onderzoek naar dit onderwerp en er is ten doel gesteld een diagnostisch instrument en therapiemateriaal te ontwikkelen op basis van de meest recente inzichten in de wetenschappelijke literatuur. Het wordt gedurende de workshop duidelijk dat het vinden van een degelijke, hanteerbare en afgebakende definitie niet simpel is. Via discussievorm komen de deelnemers overeen dat Apraxie van de Spraak getypeerd kan worden als een pure articulatorisch motorische programmeerstoornis, die niet is veroorzaakt door een linguïstische stoornis en/of een motorische planningsstoornis. Ook wordt er in groepsvorm door de aanwezige logopedisten gezocht naar overeenstemming wat symptomatologie betreft en wordt er gediscussierd over de praktische waarde van een therapie die toegespitst is op Apraxie van de Spraak. Op interactieve wijze maakt Judith Feiken de deelnemers bewust van de noodzaak tot gebruik van degelijke diagnostische en therapiematerialen. Zij besluit de workshop veelbelovend met enige toelichting op de toekomstplannen met het diagnostisch instrument DIAS en een therapieprogramma dat momenteel in ontwikkeling is. Workshop 2: Therapiemateriaal Frontomix Marijke van Rumst Veel personen met afasie hebben naast hun linguïstische stoornis ook executieve functiestoornissen. De ernst van deze stoornissen gaat niet noodzakelijk samen met de ernst van de afasie, maar blijkt wel sterk te correleren met het niveau van functionele
5 communicatie. Deze theoretische inzichten verbreden duidelijk de taak van de afasietherapeut. Executieve functies kunnen gedefinieerd worden als een set van vaardigheden of processen die noodzakelijk is voor adequaat probleemoplossen, planning en zelforganistatie, zelfmonitoring, initiatiefname, foutencorrectie en gedragsregulatie (Evans, 2003). Aan de hand van een aantal concrete voorbeelden en casussen wordt tijdens de workshop duidelijk wat de invloed van executieve functiestoornissen op taal en communicatie kan zijn. Ook wordt er inzicht verschaft in de wijze waarop een therapeut informatie over het executief functioneren van een afasiepatiënt zou kunnen krijgen. Zo is het naast het bekijken van testresultaten op klassieke tests voor executief functioneren ook raadzaam te observeren en informeren naar het algemeen functioneren en functionele communicatie in de thuis-setting. Marijke van Rumst maakt duidelijk dat wanneer een afasiepatiënt met behulp van therapie zich weer leert sterken in communicatieve situaties, dit complexer is dan voorheen. Uit observaties blijkt dat patiënten moeite kunnen hebben met het switchen tussen verschillende communicatiekanalen (spreken, gebaren maken, tekenen, etc.), de eigen fouten niet corrigeren, perseveren, een probleem in de informatieoverdracht niet kunnen oplossen of zich moeilijk kunnen verplaatsen in de situatie van de gesprekspartner. Al deze problemen slaan terug op functies die in basis onderdeel uitmaken van het executieve systeem. Tijdens de workshop wordt er bovendien stilgestaan bij de implicaties van executieve functiestoornissen voor de behandeldoelstellingen. Met als uitgangspunt dat linguïstische vaardigheden en functionele communicatiemogelijkheden niet los van elkaar staan is het Frontomix model ontwikkeld door Paemaleire en collega s (2009). Dit programma is gericht op het zelf leren oplossen van communicatieve problemen en is bij uitstek geschikt voor personen met een lichte tot matige afasie. Gedurende de workshop wordt bepleit dat elke afasiebehandeling gericht zou moeten zijn op het zelf leren oplossen van communicatieve problemen. Aan de hand van praktijkvoorbeelden en videofragmenten wordt inzicht gegeven in de methodiek, activiteiten en taken uit het Frontomix model. Workshop 3: Gespreksboektraining L. Sietsma-van Zeist en M. Vermeulen Deze workshop is gericht op de Gespreksboektraining, die in Reade te Amsterdam is uitgevoerd om patienten te trainen het gespreksboek vaker en gerichter in te zetten. De training wordt in groepsverband aangeboden, omdat er dan onder andere meer oefenmomenten konden zijn, de deelnemers van elkaar konden leren en een stimulans waren voor elkaar. Deelnemers aan de workshop worden aangemoedigd na te denken over bijvoorbeeld in welke situaties het gespreksboek kan worden ingezet. Na afloop van een groepsgewijze brainstorm worden de uitkomsten aan elkaar gepresenteerd. Workshop 4: Partners van Afasiepatiënten Conversatie Training (PACT); Nina Dammers, Rianne Brinkman, Sandra Wielaert
6 In de Partners van Afasiepatiënten Conversatie Training (PACT) therapie staat de partner van de afasiepatiënt centraal. De PACT is een bewerking van de Supporting Partners of people with Aphasia in Relationships & Conversation (Lock, Wilkinson & Bryan, 2001). PACT past conversatieanalyse van interactie tussen afasiepatiënt en communicatiepartner toe op drie niveaus: (1) Probleem en herstel, (2) Beurtwisseling en sequenties en (3) Topic en algehele conversatie. Het materiaal dat wordt geanalyseerd, bestaat uit opnames van natuurlijke interacties tussen patiënt en communicatiepartner (man/vrouw, broer/zus, etc.). Door te werken met interactie in een natuurlijke en alledaagse setting, wordt het zogenaamde white room effect - waarvan sprake is in experimentele settings - geminimaliseerd. Het koppel krijgt een camera mee om conversaties in de thuissituatie te kunnen vastleggen. De onderzoeker analyseert de interacties en geeft op een assessmentformulier aan op welke gebieden het koppel goed dan wel zwak is. De resultaten worden besproken met het koppel en vormen de basis voor een training op maat. De training behelst drie stadia: 1. Bewustmaken van conversatie in het algemeen, 2. Bewustmaken van eigen stijl en 3. Strategieën voor veranderingen. Hoewel er nog geen methodologisch onderbouwde effectmeting heeft plaatsgevonden, is de eerste indruk van de PACT-ontwikkelaars positief. Plenaire discussie In de plenaire discussie onder leiding van dagvoorzitter Prof. Roelien Bastiaanse werden alle sprekers van de dag op het podium gevraagd. Ter discussie stond het thema van deze Afasieconferentie: Is therapiesucces te verklaren? Om deze vraag te beantwoorden zal allereerst duidelijk moeten zijn wat therapiesucces is. Is dat een betere score op taaltests of een betere dagelijkse verbale communicatie? En bepaalt de patiënt of de partner of de communicatie verbeterd is? Prof. Roelien Bastiaanse stelt dat gedegen effectiviteitsonderzoek noodzakelijk is, zowel door middel van grote randomised control trials als door kleiniere multiple case studies. De zaal is het ermee eens dat wetenschappelijk onderzoek nodig is om therapiesucces vast te stellen. Er is een regionale drie-eenheid nodig voor het effectief vaststellen van therapiesucces, bestaande uit afasieteams, het afasiecentrum en de universiteit/hogescholen. Het is daartoe van belang dat er regionale afasieteams zijn. Dit is deels al het geval. Deze afasieteams zijn er voor de multidisciplinaire diagnostiek, het ontwikkelen van test- en therapiemateriaal en voor effectiviteitsstudies. Ten tweede zullen de afasiecentra, die een cruciale rol spelen in de nazorg, ook meer onderzoek moeten uitvoeren naar de effectiviteit van therapie. Ten derde zullen de universiteiten (en hogescholen) het voortouw moeten nemen bij het uitvoeren van onderzoek. De SAN is bezig de afasiekennis te bundelen in een landelijk kennisplatform waar in ieder geval de SAN-CT, de NVAT en VKL aan meewerken. Door het bundelen van de krachten zal er meer kunnen worden bewerkstelligd op het gebied van onderzoek, ontwikkeling van therapiemateriaal en belangenbehartiging.
7 Referenties Bastiaanse, R., Jonkers, R. Quak Ch. & Varela Put, M. (1997). Werkwoordproductie op Woord- en Zinsniveau (WWZ). Lisse: Swets Test Publishers. Cicerone, K. D., Dahlberg, C., Kalmar, K., Langenbahn, D. M., Malec, J. F., Bergquist, T. F., et al. (2000). Evidence-based cognitive rehabilitation: Recommendations for clinical practice. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 81, Cicerone, K. D., Dahlberg, C., Malec, J. F., Langenbahn, D. M., Felicetti, T., Kneipp, S., et al. (2005). Evidence-based cognitive rehabilitation: Updated review of the literature from 1998 through Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 86, Evans, J.J. (2003). Rehabilitation of executive deficits. In B.E.Wilson (Red.), Neuropsychological rehabilitation: Theory and practice (pp ). Lisse: Swets & Zeitlinger. Feiken, J., Hofstede, G. en R.Jonkers (2008.) De diagnostiek van verbale apraxie. Logopedie en Foniatrie 80, 7-8, Kelly, H., Brady, M.C. & Enderby, P. (2010) Speech and language therapy for aphasia following stroke. Cochrane Database of Systematic Reviews 2010: 5. Kolk, H. (2006). How language adapts to the brain: An analysis of agrammatic aphasia. In L. Progovac, K. Paesani, E. Casielles, & E. Barton (Eds.), The syntax of nonsententials: Multidisciplinary aspects (pp ). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company. Lock, S., Wilkinson, R. & Bryan, K. (2001). Supporting Partners of People with Aphasia in Relationships & Conversation (SPPARC). Oxon: Speechmark Mumby, K., Bowen, A. & Hesketh, A. (2007). Apraxia of speech: How reliable are speech and language therapists' diagnoses? Clinical Rehabilitation, 21, Paemeleire, F., Heirman, M., Savonet, A. & Van Beneden, G. (2009). FRONTOMIX. Behandelingsprogramma voor volwassenen met executieve stoornissen. Destelbergen: Sig. Ruiter, M.B. (2008). Speaking in ellipses: The effect of a compensatory style of speech on functional communication in chronic agrammatism. Doctoral dissertation, Radboud University, Nijmegen. Schlenck, C., Schlenck, K.J., & Springer, L. (1995). Die Behandlung des schweren Agrammatismus - Reduzierte-Syntax-Therapie (REST). Stuttgart: Thieme.
Executieve functiestoornissen en afasie
Executieve functiestoornissen en afasie implicaties voor diagnostiek en behandeling Frank Paemeleire www.mixreeks.be www.mixreeks.be 1 Hij kan het wel! Waarom doet hij het niet? Voorbeeld persoon met globale
Nadere informatiePACT Partner interview
PACT Partner interview Inleiding In de periode 2012-2014 werd het implementatie project ImPACT uitgevoerd. In dit project is de Partners van Afasiepatiënten Conversatie Training (PACT) geïntroduceerd in
Nadere informatieRICHTLIJN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE
RICHTLIJN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE Samenvatting versie voor mensen met afasie en naasten Afasie is een taalstoornis, geen intelligentiestoornis Juli 2017 1 van 23 Inhoud Inleiding... 3 H1:
Nadere informatieSAMENVATTING Het doel van dit proefschrift is drieledig. Ten eerste wordt inzicht verschaft in het gebruik van directe-rede-constructies (bijvoorbeeld Marie zei: Kom, we gaan! ) door sprekers met afasie.
Nadere informatieSpreken in ellipsen bij Broca afasie een N=1 studie
Spreken in ellipsen bij Broca afasie een N=1 studie Ingrid Doezeman Logopedist MRC Doorn Inleiding Patiëntbeschrijving Hulpvraag Therapiekeuze N=1 studie Reduced Syntax Therapy Resultaten Conclusie Patiëntbeschrijving
Nadere informatieSMTA. Uitgangspunt SMTA. Innovaties in de Geriatrische Revalidatie Symposium UNO-VUmc Martine Verkade en Joost Hurkmans 1
Madeleen de Bruijn, muziektherapeut Martine Verkade, logopedist SMTA SPEECH MUSIC THERAPY FOR APHASIA Speech Music Therapy for Aphasia Uitgangspunt SMTA Combinatiebehandeling van logopedie en muziektherapie
Nadere informatieCommunicatiestoornissen:
Communicatiestoornissen: Hoe herken je ze en hoe ga je ermee om? Dr. Marina Ruiter Docent / Onderzoeker - Radboud Universiteit Spraak- en patholoog / Logopedist Sint Maartenskliniek Inhoud (1) Overzicht
Nadere informatieUitgangsvragen en aanbevelingen
Uitgangsvragen en aanbevelingen behorende bij de richtlijn Diagnostiek en Behandeling van afasie bij volwassenen. De aanbevelingen dienen te worden gelezen in relatie tot de tekst in de desbetreffende
Nadere informatieSCHEMA AFASIE. Stap Methodisch handelen nr. Uitgangsvraag nr. Aanbeveling
SCHEMA AFASIE Stap Methodisch handelen nr. Uitgangsvraag nr. Aanbeveling Verwijzing en aanmelding 3 Welke invloed hebben duur en intensiteit van afasietherapie op het herstel van de afasie? 4 Wat is voor
Nadere informatieAanpassing aan het beschadigde (taal)brein: Complexiteit in telegramstijltherapie voor Broca-afasie
Aanpassing aan het beschadigde (taal)brein: Complexiteit in telegramstijltherapie voor Broca-afasie Dr. Marina Ruiter Klinisch onderzoeker - Sint Maartenskliniek RD&E Spraak- en taalpatholoog/logopedist
Nadere informatieSchema Afasie. 1 De logopedist neemt bij het vermoeden van een afasie de ScreeLing af, bij voorkeur binnen een week na de beroerte.
Schema Afasie Stap Methodisch handelen nr. Uitgangsvraag nr. Aanbeveling Verwijzing en aanmelding 3 Welke invloed hebben duur en intensiteit van afasietherapie op het herstel van de afasie? 11 De logopedist
Nadere informatieInhoud. predictie predictie afasie predictiemodel ontwikkeling predictiemodel afasie predictiemodel afasie conclusies aanbeveling
VOORSPELLEN VAN VERBAAL COMMUNICATIEVE VAARDIGHEID VAN AFASIEPATIËNTEN NA KLINISCHE REVALIDATIE AfasieNet Netwerkdag 31.10.2014 Marieke Blom-Smink Inhoud predictie predictie afasie predictiemodel ontwikkeling
Nadere informatieIn antwoord op uw schrijven
188 Stem-, Spraak- en Taalpathologie VISCH-BRINK & WIELAERT 32.8310/03/1305-188 Vol. 13, 2005, No. 3, pp. 188-193 Nijmegen University Press In antwoord op uw schrijven Evy Visch-Brink 1, Sandra Wielaert
Nadere informatieGesprekstraining van partners van mensen met afasie
B3 Spagaat in de praat Gesprekstraining van partners van mensen met afasie Sandra Wielaert, Mphil, logopedist Rijndam revalidatiecentrum PhD candidate, Universiteit van Manchester, UK Credits Financier:
Nadere informatieJaarbeeld AfasieNet 2012
Jaarbeeld AfasieNet 2012 Jaarbeeld AfasieNet 2012. Auteurs: Dineke Blom, Henriëtte van der Wielen en Mariëlle Zwaga. 1 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding - Wat is AfasieNet 2. Afasieconferentie 2012 3. Werkgroepen
Nadere informatieComprehensive Aphasia Test (CAT) CAT workshop juni 2014. Evy Visch-Brink
Comprehensive Aphasia Test (CAT) CAT workshop juni 2014 Evy Visch-Brink Dutch version CAT Comprehensive Aphasia Test, 2004 Kate Swinburn, Gillian Porter, David Howard CAT-NL, 2014 Evy Visch-Brink, Dorien
Nadere informatieFunctionele of stoornisgerichte therapie: keus of geen keus
Stem-, Spraak- en Taalpathologie 32.8310/03/1305-173 Vol. 13, 2005, No. 3, pp. 173-178 Nijmegen University Press Functionele of stoornisgerichte therapie: keus of geen keus Judith Faber-Feiken 1 en Roel
Nadere informatieAltijd Wat. Muziek en taal. Overeenkomsten muziek en taal. Zingen ingang tot spreken
HersenletselCongres 2014 3 november Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen De betrokken relaties bij dit project zijn: CLUSTER C Sponsoring of onderzoeksgeld: Al zingend
Nadere informatieExecutieve functiestoornissen bij afasie: Implicaties voor therapie en prognose
Executieve functiestoornissen bij afasie: Implicaties voor therapie en prognose Frank Paemeleire Als afasie enkel een taalstoornis is waarom slagen dan zo weinig personen erin om zich non-verbaal duidelijk
Nadere informatiePatiënteninformatie. Afasie. Dienst Logopedie & Afasiologie. GezondheidsZorg met een Ziel
i Patiënteninformatie Dienst Logopedie & Afasiologie Afasie GezondheidsZorg met een Ziel Wat is afasie? Afasie is een verworven taalstoornis ten gevolge van een hersenletsel. We lichten de belangrijkste
Nadere informatieGluren bij de Buren Spreken en slikken lijkt zo vanzelfsprekend. Anne Pross & Lindy Geerink Logopedisten bij Carintreggeland
Gluren bij de Buren Spreken en slikken lijkt zo vanzelfsprekend Anne Pross & Lindy Geerink Logopedisten bij Carintreggeland Inhoud 1. Carintreggeland 2. Wie zijn wij? 3. Het werkveld van de logopedist
Nadere informatieWat is een specifieke taalontwikkelingsstoornis? dr Ellen Gerrits, logopedist Congres TaalStaal 9 november 2012 Koninklijke Auris Groep
Wat is een specifieke taalontwikkelingsstoornis? dr, logopedist Congres 9 november 2012 Koninklijke Auris Groep Over welke kinderen praten we vandaag? Engels: Specific Language Impairment: Is SLI wel zo
Nadere informatieTaalherstel na intensieve revalidatie is beter te voorspellen: Wie wordt er beter van?
Taalherstel na intensieve revalidatie is beter te voorspellen: Wie wordt er beter van? Marieke Blom-Smink R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h RoNeRes Zal ik weer kunnen
Nadere informatieHet Afasieteam. Afasie. Denken. Spraak. Communicatie. Taal. Revalidatie
Revalidatie Het Afasieteam Spraak Denken Afasie Communicatie Taal Het Afasieteam Afasie is een taalstoornis die veroorzaakt wordt door een hersenbeschadiging. De beschadiging treedt op door een beroerte
Nadere informatieVerworven taalstoornissen
Verworven taalstoornissen Verworven taalstoornissen Handboek Stem, Spraak en Taalpathologie 19 Houten 2014 Ó 2014 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden. Niets
Nadere informatiePrimaire progressieve afasie & Spontane-taalanalyse
Primaire progressieve afasie & Spontane-taalanalyse Onderzoek naar de spontane taal van patiënten met primaire progressieve afasie. Carolien de Vries 28 oktober 2008 Rijksuniversiteit Groningen Onderzoek
Nadere informatieATP. NVLF congres 18 november R. Bastiaanse M.M.V.M. Van Groningen-Derksen S. Nijboer M. Taconis N. Verwegen M.Zwaga
ATP NVLF congres 18 november 2011 R. Bastiaanse M.M.V.M. Van Groningen-Derksen S. Nijboer M. Taconis N. Verwegen M.Zwaga 275,- Verkrijgbaar bij Bohn Stafleu van Loghum Opzet presentatie Wat is het auditief
Nadere informatieCommunicatie en revalidatie. Esther van Elk, neuroverpleegkundige & Noortje Houdèl van der Reijden, logopedist klinische neurorevalidatie
Communicatie en revalidatie Esther van Elk, neuroverpleegkundige & Noortje Houdèl van der Reijden, logopedist klinische neurorevalidatie Sint Maartenskliniek afdeling Neuro-revalidatie 2 afdelingen met
Nadere informatieweken na het ontstaan van het hersenletsel niet zinvol is. Geheugen Het is aangetoond dat compensatietraining (het aanleren van
Richtlijn Cognitieve revalidatie Niveau A (1) Het is aangetoond dat.. Aandacht Het is aangetoond dat aandachtstraining gedurende de eerste 6 weken na het ontstaan van het hersenletsel niet zinvol is. Geheugen
Nadere informatieCharter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten
Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor logopedisten ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek: Vroegtijdig starten Uitgebreid
Nadere informatieUniversity of Groningen. Direct and indirect speech in aphasia Groenewold, Rimke
University of Groningen Direct and indirect speech in aphasia Groenewold, Rimke IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatie- 172 - Prevention of cognitive decline
Samenvatting - 172 - Prevention of cognitive decline Het percentage ouderen binnen de totale bevolking stijgt, en ook de gemiddelde levensverwachting is toegenomen. Vanwege deze zogenaamde dubbele vergrijzing
Nadere informatieCognitieve Revalidatie. Dr S. Rasquin 17 september 2015
Cognitieve Revalidatie Dr S. Rasquin 17 september 2015 Definitie Cognitieve Revalidatie CR can apply to any intervention strategy or technique which intends to enable clients or patients and their families
Nadere informatieSpiegeltherapie. Martine Eckhardt, fysiotherapeut/bewegingswetenschapper Rijndam revalidatiecentrum
Spiegeltherapie Martine Eckhardt, fysiotherapeut/bewegingswetenschapper Rijndam revalidatiecentrum Plasticiteit v.d. hersenen 7 jarig Turks meisje Op drie-jarige leeftijd oa taalgebieden verwijderd Tweetalig
Nadere informatieVandaag. Programma (webshop afasienet.com) Even voorstellen Ontvangst
Vandaag Programma (webshop afasienet.com) 14.15-14.30 Ontvangst Even voorstellen 14.30-15.15 Lezing over de klinische implicaties van het proefschrift 15.15-15.45 Discussie over toepassen van gebaren in
Nadere informatieDIAS: Diagnostisch Instrument voor Apraxie van de Spraak
DIAS: Diagnostisch Instrument voor Apraxie van de Spraak Judith Feiken, Centrum voor Revalidatie- UMCG, loc. Beatrixoord Roel Jonkers, Rijksuniversiteit Groningen Met dank aan: Stichting Afasie Nederland
Nadere informatieCOGNITIEVE REVALIDATIE THERAPIE VOOR KINDEREN, ADOLESCENTEN EN VOLWASSENEN
VOOR KINDEREN, ADOLESCENTEN EN VOLWASSENEN CURSUS VOOR ERGOTHERAPEUTEN OPLEIDING TOT CPCRT-GECERTIFICEERD THERAPEUT De cursus richt zich op de ergotherapeutische diagnostiek, benadering en behandeling
Nadere informatieVandaag. Achtergrond NAH - oorzaken. Cognitive revalidatie Definitie. Achtergrond NAH - gevolgen
Disclosure belangen sprekers C5 Train je brein met strategietraining voor kinderen en jongeren met NAH Christine Resch onderzoeker/neuropsycholoog, Maastricht University Roeli Wierenga GZ-psycholoog/neuropsycholoog
Nadere informatieHelpt het hulpmiddel?
Helpt het hulpmiddel? Het belang van meten Zuyd, Lectoraat Autonomie en Participatie Faculteit Gezondheidszorg Dr. Ruth Dalemans, Prof. Sandra Beurskens 08-10-13 Doelstellingen van deze presentatie Inzicht
Nadere informatieWorkshop afasieconferentie SCA in de praktijk. 8 oktober 2016 Judith Oostveen, MSc Logopedist Radboudumc
Workshop afasieconferentie SCA in de praktijk 8 oktober 2016 Judith Oostveen, MSc Logopedist Radboudumc Persoonsgerichte zorg voor patienten met afasie. Op weg naar een afasievriendelijke omgeving. Training
Nadere informatieCognitieve stoornissen na een hersenletsel en gevolgen hiervan voor de afasiebehandeling
Cognitieve stoornissen na een hersenletsel en gevolgen hiervan voor de afasiebehandeling Doriene van der Kaaden Logopedist/afasietherapeut en psycholoog i.o. Opbouw lezing Doel lezing Interdisciplinaire
Nadere informatieHet tweede boek van deze driedelige reeks Neurowetenschappen
voorwoord Het tweede boek van deze driedelige reeks Neurowetenschappen in Taal en Spraak is opgemaakt als bovenbouw op het eerste boek Neuroanatomie en Neurofysiologie en richt zich op de organisatie van
Nadere informatieTraining Con-tAct Communicatietraining voor zorgprofessionals die werken met cliënten met afasie
Training Con-tAct Communicatietraining voor zorgprofessionals die werken met cliënten met afasie Philine Berns, Hogeschool Rotterdam Rotterdam Stroke Service 6 november 2018 Onderwerpen Afasie Afasie en
Nadere informatieConcentratie- en geheugenproblemen als beperking op de communicatieve interactie
Concentratie- en geheugenproblemen als beperking op de communicatieve interactie Francien Lammerts Logopedist Groene Hart Ziekenhuis Neurologie symposium concentratie & geheugen 15 november 2016 Voorstellen
Nadere informatieLogopedische Richtlijn Diagnostiek en behandeling van afasie
Logopedische Richtlijn Diagnostiek en behandeling van afasie Conferentie AfasieNet 10 oktober 2015 Philine Berns & Sofie van Wessel Meertaligheid en afasie Werkgroep P.E.G. Berns, NVAT, voorzitter N. Jünger,
Nadere informatieWorkshops en cursussen H E R S E N W E R K. Scholing en advies op het gebied van hersenletsel
Workshops en cursussen H E R S E N W E R K Scholing en advies op het gebied van hersenletsel 2016 Hersenwerk Hersenwerk is een organisatie die kennis en wetenschap verzamelt en verspreidt op het gebied
Nadere informatieOpzet van het boek 13. Deel 1. Definiëring & symptomatologie 17
Inhoud Voorwoord 11 Opzet van het boek 13 Deel 1. Definiëring & symptomatologie 17 1. Normale spraakproductie 19 Soorten spraakproductiemodellen 19 Spraakproductiemodel van McNeil (2002) 21 Neuroanatomische
Nadere informatieFysiotherapie en Benigne Pijn: Welke vraag?
Fysiotherapie en Benigne Pijn: Welke vraag? Prof. dr. Rob A.B. Oostendorp Nederlands Paramedisch Instituut Amersfoort UMC St Radboud, Nijmegen Werkgroep Onderzoek Kwaliteit AANDACHTSPUNTEN doel conventionele
Nadere informatiePATIËNTENINFO Dysartrie
PATIËNTENINFO Dysartrie LOGOPEDIE / AFASIOLOGIE Wat is dysartrie? Dysartrie is een verworven motorische spraakstoornis ten gevolge van een neurologische aandoening. We lichten de belangrijkste termen van
Nadere informatieNeurofeedback: een geschikte behandeling voor autisme?
Neurofeedback: een geschikte behandeling voor autisme? Mirjam Kouijzer, MSc Radboud Universiteit Nijmegen Het programma Controversiële behandelingen Wat is biofeedback? Mijn onderzoek naar de effecten
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het is een uitdaging om ouderen te identificeren die baat kunnen hebben bij een interventie gericht op de preventie van beperkingen in het dagelijks leven op het moment dat dergelijke
Nadere informatieDe Klinisch Linguïst. Specialist in. Taalontwikkelingsstoornissen Verworven taalstoornissen
De Klinisch Linguïst Specialist in Taalontwikkelingsstoornissen Verworven taalstoornissen Copyright Vereniging voor Klinische Linguïstiek (VKL) April 2000 Secretariaat: Vereniging voor Klinische Linguïstiek
Nadere informatieExecutieve functies in vogelvlucht (met autisme als voorbeeld)
Executieve functies in vogelvlucht (met autisme als voorbeeld) Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis Boodschap 1. Bij mensen met verschillende diagnoses zien we meer EF problemen
Nadere informatieAandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen
SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt
Nadere informatiemeer dan technologie alleen ehealth Beleidsadviseur ehealth SMK Associate lector ehealth HAN Lilian Beijer
ehealth meer dan technologie alleen Lilian Beijer Associate lector ehealth HAN Beleidsadviseur ehealth SMK Afasienet conferentie,8 oktober 2016 Overzicht E-Health Vergrijzing en afasie Why How What Lessons
Nadere informatieHet Afasieteam. Gluren bij de buren 2 oktober 2013. Elsbeth Boxum
Het Afasieteam Gluren bij de buren 2 oktober 2013 Elsbeth Boxum Introductie: - van mij - van jullie Kennisrondje Inhoud van deze presentatie 1. Doelstellingen en uitgangspunten van het afasieteam 2. Samenstelling
Nadere informatieSTEM-, SPRAAK- EN TAALPATHOLOGIE BERICHTEN 17-03 CONFERENTIE 2011. Vol. 17, No. 03, 2012, pp. vi-xv
STEM-, SPRAAK- EN TAALPATHOLOGIE Vol. 17, No. 03, 2012, pp. vi-xv 32.8310/03/1712-vi c Groningen University Press BERICHTEN 17-03 CONFERENTIEVERSLAG CONFERENTIE 2011 - AFASIE- Op 4 november 2011 vond de
Nadere informatieJaarcongres Ergotherapie
Jaarcongres Ergotherapie 22 maart 2019 Suzanne Van den Broek Heidi Lemmens met grote dank aan Bie Op de Beeck keuze is afhankelijk van: de aard van de cognitieve problemen de ernst van de cognitieve problemen
Nadere informatieDia 1. Dia 2. Dia 3. Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen. Executieve functies en autisme (Hill, 2004)
Dia 1 Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen Een reactie van Bibi Huskens Dia 2 Executieve functies en autisme (Hill, 2004) Problemen in: Planning Inhibitie Schakelvaardigheid
Nadere informatiee-rest: Een webgebaseerde therapie voor mensen met afasie REST = Nederlandse en aangepaste Reduced Syntax Therapy
e-rest: Een webgebaseerde therapie voor mensen met afasie REST = Nederlandse en aangepaste Reduced Syntax Therapy Dr. Marina Ruiter Sint Maartenskliniek / Radboud Universiteit Nijmegen Inhoud - Stellingen
Nadere informatieZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN
ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN Veerle Duprez Prof. dr. Ann Van Hecke AANLEIDING Beroeps- & opleidingsprofiel Mensen met chronische aandoening
Nadere informatie1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek:
Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor zorgmedewerkers, mantelzorgers en patiënten 1. ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek:
Nadere informatieFunctionele meerwaarde van woordvoorspellingssoftware bij chronische dysgrafie: een casusbeschrijving.
Functionele meerwaarde van woordvoorspellingssoftware bij chronische dysgrafie: een casusbeschrijving. Arteveldehogeschool Katholiek Hoger Onderwijs Gent Postgraduaat Neurologische Taal- en Spraakstoornissen
Nadere informatieProblemen met executieve functies bij kinderen met DCD: een literatuuroverzicht
1 Problemen met executieve functies bij kinderen met DCD: een literatuuroverzicht Marina Schoemaker, Merel Timmer, Marleen van der Wees, Heleen Reinders Messelink, Chiel Volman, Jolien van den Houten Wat
Nadere informatieRichtlijn DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE
Richtlijn DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE Versie voor mensen met afasie en naasten Juli 2017 1 van 77 Inleiding... 3 H1: Over de richtlijn... 6 H2: Over afasie... 11 H3: Meetinstrumenten om de aard
Nadere informatieRichtlijn DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE
Richtlijn DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE Versie voor mensen met afasie en naasten Juli 2017 1 van 77 Inleiding... 3 H1: Over de richtlijn... 6 H2: Over afasie... 11 H3: Meetinstrumenten om de aard
Nadere informatieLeerbaarheid. Le ren. Overzicht. HersenletselCongres 2015 4-11-2015. A5 Leerbaarheid: veel besproken, weinig onderzocht
Disclosure belangen sprekers (Potentiële) belangenverstrengeling Geen A5 Leerbaarheid: veel besproken, weinig onderzocht Dr. Hileen Boosman De betrokken relaties bij dit project zijn: Financiering: Projectgroep:
Nadere informatiePROMOTIEONDERZOEK ARBEIDSPARTICIPATIE VAN JONGVOLWASSENEN MET LICHAMELIJKE BEPERKINGEN. Joan Verhoef
PROMOTIEONDERZOEK ARBEIDSPARTICIPATIE VAN JONGVOLWASSENEN MET LICHAMELIJKE BEPERKINGEN Joan Verhoef PROMOTIEONDERZOEK Eigen promotieonderzoek: Verbeteren arbeidsparticipatie van jongvolwassenen met lichamelijke
Nadere informatieSpeech-Music Therapy for Aphasia (SMTA)
Informatie voor de professional Speech-Music Therapy for Aphasia (SMTA) Laat zien wat je kunt Speech-Music Therapy for Aphasia Revalidatie Friesland heeft een behandelprogramma ontwikkeld voor mensen met
Nadere informatieCommunicatie bij afasie
Communicatie bij afasie Informatie voor patiënten en naasten F0802-3560 februari 2011 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatieInhoudsopgave verkorte versie Concept Richtlijn Afasie
Inhoudsopgave verkorte versie Concept Richtlijn Afasie 1. Welke meetinstrumenten kunnen gebruikt worden om de aard en de ernst van de afasie vast te stellen in de verschillende fasen van herstel?... 2
Nadere informatieEVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp
EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Nederlands Paramedisch Instituut UMC St Radboud Hogeschool van Arnhem en Nijmegen NVLF 1 ORIËNTATIE op LOGOPEDIE NVLF Visie 2000-2005 NVLF
Nadere informatie- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?
- Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen
Nadere informatieSpraak & Taal Ambulatorium
Spraak & Taal Ambulatorium Communicatieontwikkeling van het kind weer snel op het goede spoor Hans Kaffener, Gz-psycholoog h.kaffener@kentalis.nl Wendy Boelhouwer, klinisch linguïst w.boelhouwer@kentalis.nl
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting 135
Samenvatting 135 Samenvatting Dit proefschrift beschrijft een zoektocht naar de ecologische validiteit (de waarde van onderzoeksresultaten bij toepassing in het dagelijks leven) van executieve functie
Nadere informatieVoorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel
Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Een onderzoek naar de invloed van cognitieve stijl, ziekte-inzicht, motivatie, IQ, opleiding,
Nadere informatie18-4-2013. Werkgeheugen en executieve functies. Opzet presentatie. 1. Executieve functies. 1. Executieve functies. 1. Werkgeheugen. 1.
Opzet presentatie Werkgeheugen en executieve functies Wat moeten we ermee in de klinische praktijk? 1. Werkgeheugen en executieve functies werkgeheugen en executieve functies 12 april 2013 Brigitte Vugs
Nadere informatieLeeswijzer evidence summaries logopedische behandeling
Leeswijzer evidence summaries logopedische behandeling Inge Zoutenbier, Lotte Versteegde, Jenta Sluijmers, Ingrid Singer en Ellen Gerrits (2016) 1 In opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Logopedie
Nadere informatieSpeech-Music Therapy for Aphasia (SMTA)
Speech-Music Therapy for Aphasia (SMTA) informatie voor de professional Inleiding Vanuit de vakgroepen logopedie en muziektherapie van Revalidatie Friesland is een behandelprogramma ontwikkeld voor mensen
Nadere informatieMeertalige ontwikkeling Adviezen voor ouders van kinderen met een auditieve / communicatieve beperking die in een meertalige omgeving wonen
Meertalige ontwikkeling Adviezen voor ouders van kinderen met een auditieve / communicatieve beperking die in een meertalige omgeving wonen Door: Mirjam Blumenthal Projectleider CLD M.Blumenthal@effathaguyot.nl
Nadere informatieMuziek beweegt Neurologische muziektherapie De invloed van muziektherapie & muziek op het brein
Muziek beweegt Neurologische muziektherapie De invloed van muziektherapie & muziek op het brein 15 april 2014 Team muziektherapie Vitalis Judith Bauwens Neurologisch muziektherapeut Ester Alofs Neurologisch
Nadere informatieNAH bij kinderen en jongeren: plasticiteit en herstel Caroline van Heugten
NAH bij kinderen en jongeren: plasticiteit en herstel Caroline van Heugten Universiteit Maastricht c.vanheugten@np.unimaas.nl Inhoud presentatie Plasticiteit van het brein Hersenletsel Schade en herstel
Nadere informatieInhoudelijke onderwerpen In 2006 werden vier inhoudelijke vergaderingen gehouden waarin de volgende onderwerpen zijn besproken:
Jaarverslag 2006 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag 2006 van de Nederlandse Vereniging van Afasie Therapeuten. U vindt in dit verslag een overzicht van inhoudelijke onderwerpen die in 2006 aan de orde
Nadere informatieDe plaats van neuropsychologisch onderzoek binnen het diagnostisch proces
De plaats van neuropsychologisch onderzoek binnen het diagnostisch proces Werkgroep: Audrey Mol, Ilse Noens, Annelies Spek, Cathelijne Tesink, Jan-Pieter Teunisse Inhoud NPO en differentiaal diagnostiek
Nadere informatieInhoud. Voorwoord prof. dr. P.H. Dejonckere bij de eerste druk 10. Woord vooraf bij de tweede, geheel herziene druk 12
Inhoud Voorwoord prof. dr. P.H. Dejonckere bij de eerste druk 10 Woord vooraf bij de tweede, geheel herziene druk 12 1 Inleiding 14 1.1 Wat is evidence-based handelen? 14 1.2 Evidentie in de logopedie
Nadere informatieErgotherapeutische Energiemanagement interventies en de effecten op vermoeidheid
Ergotherapeutische Energiemanagement interventies en de effecten op vermoeidheid Resultaten van een systematisch review en een toepassing voor de praktijk Lyan Blikman, MSc. Bewegingswetenschapper PhD
Nadere informatieHoofdstuk 1. Inleiding.
159 Hoofdstuk 1. Inleiding. Huisartsen beschouwen palliatieve zorg, hoewel het maar een klein deel van hun werk is, als een belangrijke taak. Veel ongeneeslijk zieke patiënten zijn het grootse deel van
Nadere informatieInformatiebrochure Apraxie
Informatiebrochure Apraxie UZ Leuven 2 Beste familie, deze informatiebrochure bieden wij u aan naar aanleiding van de spraak-, taal - en/of slikproblemen die uw familielid momenteel ondervindt. In deze
Nadere informatieLogopedische Richtlijn Diagnostiek en behandeling van afasie
Logopedische Richtlijn Diagnostiek en behandeling van afasie 8-4-2015 1 Leden werkgroep - P.E.G. Berns, Nederlandse Vereniging van afasietherapeuten, voorzitter - N. Junger, Nederlandse Vereniging van
Nadere informatiebehandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.
Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan
Nadere informatieCommunicatie bij afasie
Communicatie bij afasie U bent in HMC opgenomen. Veel mensen hebben na een hersenletsel problemen met het praten. De logopedist is hiervoor bij u langs geweest. In deze folder vindt u informatie over de
Nadere informatieTraining in het gebruik, de scoring en interpretatie van de ADOS
Training in het gebruik, de scoring en interpretatie van de ADOS ADOS-training Karakter organiseert een training in het gebruik, de scoring en interpretatie van de ADOS. Wat is ADOS? Het Autisme Diagnostisch
Nadere informatieAfasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud 9-10-2013. Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen
Voorlichting RST Zorgverleners Inhoud Spraak- en taalproblemen bij ouderen Afasie Dysartrie Verbale apraxie Dysfagie Datum, Instelling Plaats Door Baukje Dijk, logopedist Doel voorlichting Na deze bijeenkomst
Nadere informatieAfasie-adviesteam. Taal. Denken
Afasie-adviesteam Taal Denken Communicatie Spraak Afasie Afasie is een taalstoornis ten gevolge van hersenletsel. Dit hersenletsel kan optreden door een beroerte (herseninfarct of hersenbloeding), een
Nadere informatie17-5-2014 GEFELICITEERD! Evidence-based logopedie. Evidence-based logopedie: 10 jaar! Taakverdeling. Wat ben jij? @hannekekalf
Evidence-based logopedie - wat is er in 10 jaar veranderd? GEFELICITEERD! Dr. Hanneke Kalf hanneke.kalf@radboudumc.nl www.hannekekalf.nl @hannekekalf 15 mei 2014 @hannekekalf Evidence-based logopedie:
Nadere informatieDe spontane taal van patiënten met restafasie
STEM-, SPRAAK- EN TAALPATHOLOGIE Vol. 18, No. 02, 2013, pp. 13-23 32.8310/02/1813-13 c Groningen University Press De spontane taal van patiënten met restafasie Renate Lindner 1, Elsbeth Boxum 2, Roel Jonkers
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/56845
Nadere informatieDomeinen onderliggend aan de communicatieve ontwikkeling
ISAAC-NF congres Communicatie in een nieuw perspectief Domeinen onderliggend aan de communicatieve ontwikkeling Prof. Dr. Hans van Balkom, Radboud Nijmegen/Milo/Kentalis Dr. Yvonne van Zaalen, Fontys Paramedische
Nadere informatieZINnig. Innovatie van taaltherapie voor kinderen met complexe taalproblemen
ZINnig Innovatie van taaltherapie voor kinderen met complexe taalproblemen Nieuwsbrief 2 ZINnig april 2019 Via deze Nieuwsbrief van het onderzoeksproject ZINnig brengen we u op de hoogte van de activiteiten
Nadere informatie