G E M E E N T E A R C H I E F S C H I E D A M INVENTARIS VAN DE COLLECTIE ILLEGALE EN PRO-DUITSE KRANTEN, PERIODIEKEN, BROCHURES EN PAMFLETTEN

Transcriptie

1 G E M E E N T E A R C H I E F S C H I E D A M INVENTARIS VAN DE COLLECTIE ILLEGALE EN PRO-DUITSE KRANTEN, PERIODIEKEN, BROCHURES EN PAMFLETTEN DOOR J.M.M. JANSEN SCHIEDAM 2012

2 INHOUDSOPGAVE INLEIDING Verwerving en aanwijzingen voor de gebruiker Wijze van citeren Literatuuropgave... 3 INVENTARIS... 4 I. Illegale kranten en periodieken... 4 II. Legale en in het buitenland uitgegeven kranten en periodieken A. Anti-Duits Uitgaven van het Militair Gezag Overige uitgaven B. Pro-Duits Uitgaven van de NSB Overige uitgaven III. Pamfletten en brochures A. Anti-Duits B. Pro-Duits... 19

3 INLEIDING 1. Verwerving en aanwijzingen voor de gebruiker Tot de verzamelingen van het Gemeentearchief behoort van oudsher een collectie ondergrondse kranten, periodieken en pamfletten. Deze collectie was, ook voor zover het de Schiedamse uitgaven betrof, echter verre van compleet. Hoewel A. van der Poest Clement, gemeentearchivaris van 1937 tot 1954, een bijna complete verzameling Schiedamse uitgaven bijeen had gebracht, ging deze collectie, die uit voorzorg in de kolenkelder van het Gemeentearchief verborgen was, in de Hongerwinter van -, samen met de gehele steenkolenvoorraad door diefstal verloren. 1 Na de oorlog werd opnieuw begonnen met het aanleggen van een collectie illegale bladen, die echter, waar die het moest hebben van incidentele schenkingen, verre van volledig bleef. Een eerste volledige Schiedamse uitgave werd pas weer verworven in 1994, toen een van de gewezen redactieleden van Bulletin deze aan het Gemeentearchief schonk (zie inv. nr. 2). Een belangrijke aanvulling werd ontvangen in 2011 toen de Historische Vereniging Schiedam haar collectie illegale bladen schonk. Deze collectie, die afkomstig was uit de verzameling van het Schiedamse Politiemuseum, bevatte onder andere de bijna complete uitgave van het Schiedamse blad De N.O., waarvan het Gemeentearchief tot op dat moment slechts enkele afleveringen bezat. De N.O. of Neutrale Organisatie was een Schiedamse verzetsgroep die oorspronkelijk de uitgaven verspreidde van andere illegale groepen. In juni ging de N.O. over tot de uitgave van een eigen orgaan, waarvoor de ontslagen burgemeester mr. F.L.J. van Haaren de hoofdartikelen schreef die altijd eindigden met de woorden Vergeten. Nooit. Na de oorlog werden deze artikelen gebundeld onder de zelfde titel. 2 Andere Schiedamse kranten die met deze schenking werden aangevuld zijn onder meer Trouw- Speciale uitgave voor de Rechter Maasoever (inv. nr. 43), De Vrije Pers (inv. nr. 64), Vrije Stemmen (inv. nr. 65) en De Waarheid Roept de Wereld (inv. nr. 68). Daarnaast bevatte deze aanvulling vele exemplaren van regionale en landelijke uitgaven. De collectie is onderverdeeld in twee gedeelten, namelijk: kranten en periodieken en pamfletten en brochures. De kranten en periodieken zijn onderverdeeld in enerzijds illegale uitgaven en anderzijds legale en/of in het buitenland verschenen uitgaven. Daarbinnen zijn de uitgaven alfabetisch geordend op naam van het blad, naar het voorbeeld van L.E. Winkels De ondergrondse pers Per uitgave zijn, voor zover mogelijk, de volgende gegevens gebruikt: 1. titel, ondertitel en/of leuze; 2. het catalogusnummer van Winkels publicatie; Voor een toelichting op de voornaamste historische en andere bijzonderheden van de betreffende uitgave wordt verwezen naar deze publicatie, die te vinden is in de studiezaal van het Gemeentearchief onder nummer Daarnaast zijn soms andere relevante publicaties vermeld betreffende het blad. 3. de plaats van uitgave en/of het verspreidingsgebied, voor zover bekend. In de regel is dit gegeven ook aan Winkel ontleend, aangezien de uitgaven zelf in het algemeen, begrijpelijk genoeg, geen plaats van uitgave vermelden; 4. eventuele bijzonderheden betreffende de uitgave; 5. de aanwezige jaargangen en/of afleveringen en tijdstip van publicatie, ontleend aan de vermelding in de publicatie. 1. Verslag omtrent den toestand van het Gemeentearchief Schiedam over het jaar. 2. Schiedam. 3. s-gravenhage

4 Het tweede gedeelte bevat de collectie pamfletten en brochures. Deze zijn onderverdeeld in antien pro-duitse uitgaven, waarbinnen ze chronologisch zijn geordend. Onder een pamflet wordt hier, overeenkomstig Van Dale, verstaan een eenmalig verschenen gedrukt geschrift van niet meer dan één blad papier over een actueel onderwerp dat zich op felle toon tegen iemand of iets richt. Onder een brochure versta ik, ook overeenkomstig Van Dale, een geschrift van geringe omvang, in de regel een katern, over een actuele kwestie. Er moet op worden gewezen dat deze collectie lang niet al het bij het gemeentearchief Schiedam aanwezige oorlogsgerelateerde materiaal bevat. Behalve het materiaal in archieven moet worden gewezen op: - de Collectie Tweede Wereldoorlog, toegangsnummer 460; - affiches en aanplakbiljetten in de Topografisch Historische Atlas toegangsnummer 526 inv. nr. 264; - de bibliotheek van het Gemeentearchief; - de documentaire verzameling van de Werkgroep Tweede Wereldoorlog, aangelegd ten behoeve van de samenstelling van de twee delen Schaduwen over Schiedam, verschenen in respectievelijk 1995 en Van het oorlogsgerelateerde materiaal in de Schiedamse archieven wordt een opgave gedaan in E. Somers en M. Pier, Archievengids van de Tweede Wereldoorlog, Zutphen 1994 (aanwezig in de studiezaal van het Gemeentearchief onder nummer 21.13). Aangezien deze uitgave enigszins verouderd is, is het raadzaam ook het huidig archievenoverzicht te raadplegen op onze webstek archief.schiedam.nl. Tenslotte kan nog worden verwezen naar de krantenbank van de Koninklijke Bibliotheek, waar veel van deze uitgaven gedigitaliseerd zijn te raadplegen. Er moet echter op gewezen worden dat, vooral de Schiedamse publicaties daarin niet voorkomen of (veel) incompleter zijn. 2. Wijze van citeren Verwijzing naar archiefstukken uit dit archief geschiedt door (eerste maal altijd volledig): Gemeentearchief Schiedam, Archief van de Collectie illegale en pro-duitse kranten, periodieken, brochures en pamfletten, 1940-, inv. nr...: of (verkort) GA Schiedam, COK, inv. nr Literatuuropgave F.L.J. van Haaren, Vergeten nooit, Schiedam []. Redactie, Schaduwen over Schiedam, 2 delen, Schiedam E. Somers en M. Pier, Archievengids van de Tweede Wereldoorlog; Nederland en Nederlands- Indië, Zutphen L.E. Winkel, De ondergrondse Pers 1940-, s-gravenhage

5 INVENTARIS I. Illegale kranten en periodieken 1. De BEVRIJDING Cat. nrs. Winkel: Plaats van uitgave: Rotterdam? Nr (25 september). Nr. 220 (12 april, Uitgave voor Zuid-Holland). 2. BULLETIN Cat. nr. Winkel: Niet vermeld. Plaats van uitgave: Schiedam. Bijzonderheden: Dit in Schiedam verschijnende blad werd geredigeerd door F. Klapwijk, het BS-lid F. Meeuse en J. van Marion, lid van de BS Strijdend Gedeelte en na de oorlog werkzaam bij de Schiedamse politie als inspecteur. Zie over de laatste: Schaduwen over Schiedam pag Het Bulletin bevat het nieuws van de verschillende fronten. - Nrs , (16 januari - 15 juni ). Compleet. 3. BULLETIN (VAN DE A.P.C.) Cat. nr. Winkel: Niet vermeld. Plaats van uitgave: Onbekend. Bijzonderheden: Bevat becommentarieerde nieuwsberichten. Het is niet bekend waar de afkorting A.P.C. voor staat Nrs (16 november en 17 december). 4. De FRIESCHE COURANT Cat. nr. Winkel: 181. Plaats van uitgave: Leeuwarden. 3 e jrg. nr. 210 (7 september). 5. GEÏLLUSTREERD VRIJ NEDERLAND Cat. nr. Winkel: 196. Plaats van uitgave: IJsselmonde-Utrecht. 4 e jrg. nrs (april-mei). 6. Het GETIJ Cat. nr. Winkel: 198. Plaats van uitgave: Rotterdam. Nr. 1 (mei). 7. De GEUS onder studenten Cat. nr. Winkel: 199. Plaats van uitgave: s-gravenhage. 4

6 1943 Nr. 17 (7 april). Nr. 26 (15 mei). 8. HOUDT STAND; dagblad voor Zuid-Holland Cat. nr. Winkel: 242. Plaats van uitgave: Delft. Nooduitgave (30 april). 9. ICK WAECK Cat. nr. Winkel: 247. Plaats van uitgave: Vlaardingen. 3 e jrg. nrs. 87 (4 mei) en 94 (16 mei). 10. INTERNATIONALE INFORMATIEBLADEN VAN VRIJ NEDERLAND Cat. nr. Winkel: 252. Plaats van uitgave: Amsterdam. Januari en julinummers. 11. JE MAINTIENDRAI Cat. nr. Winkel: 270. Plaats van uitgave: Utrecht-Amsterdam. 4 e jrg. nr. 10 (1e januarinummer), 12(52) (eind februari), 13 (53) (1 e maartnummer), 17(57) (1e meinummer), 18(58) (2e meinummer), 5e jrg. nr. 3(63) (augustusnummer), 7(67) (2 e decembernummer). Nrs. 14(74) (extra nummer maart), 17(77) (1 e aprilnummer), 21(81) (bevrijdingsnummer mei), 23(83) (9 juni), 25(85) (23 juni). 12. JE MAINTIENDRAI; verkorte uitgave voor Rotterdam en omstreken Cat. nr. Winkel: Niet vermeld. Plaats van uitgave: Rotterdam. Bijzonderheden: Bevat opinieartikelen en becommentarieerde nieuwsberichten. z.j., z.nr., aprilnummer, en viertalig pamflet Welkom. 13. JEUGD Cat. nr. Winkel: 275. Plaats van uitgave: o.a. Rotterdam. z.nr., z.d. [na 10 maart]. 14. KATHOLIEK KOMPAS Cat. nr. Winkel: 286. Plaats van uitgave: Arnhem-Nijmegen. Mei. 5

7 15. KRONIEK VAN DE WEEK; Vriheyt en is om gheen gelt te coop Cat. nr. Winkel: 330. Plaats van uitgave: Rotterdam. TOEGANGSNUMMER 610 Eerste jrg. nr. 31 (20 februari), 32 (27 februari), 34 (12 maart), 35 (19 maart), 36 (26 maart), 37 (2 april), 38 (9 april), 39 (16 april) 40 (23 april), 41 (30 april), 42 (7 mei), 43, 44, 45 (28 mei), 46 (4 juni), 47 (10 juni), 47A, 48 (18 juni), 49 (25 juni), 51 (9 juli), 52 (16 juli). Tweede jrg. nr. 1 (23 juli), 2 (30 juli), 3 (6 augustus), 4 (13 augustus), 5 (20 augustus), 6A, 6B (27 augustus, 7A (30 augustus), 7B (3 september), 8B (9 september), 9A (13 september), 10A (20 september), 11A (27 september), 11B ( 30 september), 13 (17 oktober), 14 (19 oktober), 20B (22 september), 23C (9 december). 32 (7 februari), 37 (7 april), Extra nummer (z.d.). 16. Het LAATSTE NIEUWS; van ver en dichtbij Cat. nr. Winkel: Niet vermeld. Plaats van uitgave: Doetinchem. Bijzonderheden: Bevat opinieartikelen en becommentarieerde nieuwsberichten. Mogelijk was dit een door de Duitsers uitgegeven vervalste illegale krant. 8 februari. 17. De MARSKRAMER; voorwaarts vaderland, riemen om de kin, met God door bloed en tranen een schooner toekomst in Cat. nr. Winkel: 408. Plaats van uitgave: Zoetermeer. 1e jrg. nr. 44 (3 februari). 18. De NEDERLANDER; (Bulletin) Cat. nr. Winkel: 457. Plaats van uitgave: s-gravenhage. 9 en 12 mei. 19. Het NIEUWE RIJK; uitgegeven door De Kroniek van de Week en Bevrijding Cat. nr. Winkel: 476. Plaats van uitgave: Leiden. Nr. 1 (4 oktober). 20. De NIEUWE VRIJHEID Cat. nr. Winkel: 477. Plaats van uitgave: Amsterdam.? Z. nr., z.d. 21. Het NIEUWS Cat. nr. Winkel: 483. Plaats van uitgave: s-gravenhage. 21 mei. 6

8 22. NIEUWSBERICHTEN Cat. nr. Winkel: Niet vermeld of 507 of 508. Plaats van uitgave: Onbekend. Bijzonderheden: Bevat het nieuws van de verschillende fronten maart, 2-6, 9-12, 14, 17-18, 23-26, 30 april, 1-3 mei. 23. De N.O.; Orgaan van de Neutrale Organisatie Cat. nr. Winkel: 548. Plaats van uitgave: Schiedam. Bijzonderheden: Zie Schaduwen over Schiedam pag Zie ook: F.L.J. van Haaren, Vergeten Nooit, Schiedam (Bibliotheek GA Schiedam nr. 351). Nrs. 1 (26 mei), 2 (3 juni), 3 (6 juni), 5 (14 juni), 7 (21 juni), 8 (24 juni), 9 (28 juni), 10 (1 juli), 12 (8 juli), 13 (12 juli), 14 (15 juli), 15 (19 juli), 16 (22 juli), 17 (26 juli), 18 (29 juli), 19 (2 augustus), 20 (5 augustus), 21 (9 augustus), 22 (12 augustus), 23 (16 augustus), 24 (19 augustus), 26 (29 augustus), 27 (1 september), [28] (5 september), 29 (8 september), 30 (12 september), 31 (15 september), 32 (19 september), 33 (22 september), 34 (26 september), 35 (29 september), [36] (3 oktober), 37 (6 oktober), 38 (10 oktober), [39] (13 oktober), 40 (17 oktober), 41 (20 oktober), 46 (21 november), 47 (24 november), 48 (28 november), 49 (1 december), 50 (5 december), 51 (8 december), 52 (12 december), 53 (15 december), 54 (19 december), 55 (22 december). Nrs. 57 (2 januari), 58 (5 januari ), 59 (9 januari ), 60 (12 januari), 61 (16 januari), 62 (19 januari), 63 (23 januari), 64 (25 januari), 64 (sic) (30 januari, 66 (6 februari), 67 (9 februari), 68 (13 februari), 69 (16 februari), 70 (20 februari), 71 (23 februari), 72 (27 februari), 73 (2 maart), 74 (6 maart), 75 (9 maart), 76 (13 maart), 77 (16 maart), 78 (20 maart), 79 (23 maart), 80 (28 maart), 81 (3 april), 82 (6 april), 83 (10 april), 84 (13 april), 85 (17 april), 86 (20 april), 87 (24 april), 88 (27 april), 89 (1 mei), 89 (sic) (4 mei ), 90 (5 mei), 91 (8 mei), 92 (11 mei). 24. ONS KOMPAS Cat. nr. Winkel: 571. Plaats van uitgave: Rotterdam. 26 en 31 maart en 30 april. 25. ONS VOLK; Den vaderlant ghetrouwe Cat. nr. Winkel: 581. Plaats van uitgave: Utrecht-Amsterdam- s-gravenhage-rotterdam Nr. 1 (7 oktober). Nrs. 4 (januari), 5 (maart), 9 (juli), 10 (2 e julinummer, 15 juli), 11 (augustus), extra nummer (5 september), vierde extra nummer (9 oktober), 5e extra nummer (18 oktober), 18 (10 december), 20 (23 december). Nrs. 21 (februari), 22 (tweede februarinummer), speciale uitgave voor Rotterdam (eind april), extra uitgave voor Rotterdam en omgeving ( mei), slotnummer (juli). 26. ONS VRIJE NEDERLAND Cat. nr. Winkel: 583. Plaats van uitgave: Utrecht. Bijzonderheden: Voortzetting van GEÏLLUSTREERD VRIJ NEDERLAND, zie inv. nr e Jrg. nr. 16 (begin augustus). 7

9 27. OP WACHT; Voor God, Nederland, Oranje Cat. nr. Winkel: 592. Plaats van uitgave: s-gravenhage. 15, 25 februari, 3, 7, 10, 14, 28, 31 maart, 19, 19 (sic, 29?) april, 3, 6, 10 mei, 3, 5, 13, 23 juni, 6, 14, 19 juli, 8, 16, 24, 31 augustus, 27 september, 11 oktober. Nrs. 81 (5 april), 82 (11 april), 83 (18 april), 84 (25 april), 85 (2 mei). 28. De OPDRACHT; Tijdschrift gewijd aan het Nieuwe Indië Cat. nr. Winkel: 596. Plaats van uitgave: s-gravenhage. Extra nummer, nr. 3 (februari). 29. De ORANJEKRANT; Vivere militare est Cat. nr. Winkel: 624. Plaats van uitgave: Zeist(?) 1942 Nr PARAAT Cat. nr. Winkel: 639. Plaats van uitgave: Amsterdam. Tweede augustusnummer. 31. Het PAROOL; vrij onverveerd Cat. nr. Winkel: 648. Plaats van uitgave: Amsterdam - s-gravenhage - Utrecht - Amsterdam Nrs. 42 (10 mei), 56 (30 juli), 60 (30 oktober). Nrs. 65 (26 april), 68 (10 juli), 69 (8 augustus), 70 (7 september). Bevrijdingsnummer, 5 e jrg. nr. 35 (9 mei), nr. 102 (9 mei). 32. Het PAROOL; vrij onverveerd; Dagblad voor Den Haag Cat. nr. Winkel: 654. Plaats van uitgave: s-gravenhage. 5 mei. 33. Het PAROOL; vrij onverveerd; Extra editie voor Zuid-Holland Cat. nr. Winkel: 655. Plaats van uitgave: s-gravenhage. Nrs. 95 (27 april), 96 (29 april). 34. Het PAROOL; vrij onverveerd; Extra editie voor Rotterdam en omstreken 8

10 Cat. nr. Winkel: 661. Plaats van uitgave: Rotterdam Z.nr., z.d. 14, 19, 28 september, 5, 11 oktober, nrs. 8 (20 oktober), 13 (23 november), 16 (16 december). Nrs.18 (2 januari), 19 (9 januari), 20 (15 januari), 21 (22 januari), 22 (29 januari), 23 (5 februari), 24 (12 februari), 26 (26 februari), 27 (19 maart), 28 (28 maart), 29 (31 maart), 30 ( 7 april), 31 (16 april), 32 (23 april), 35 (9 mei), 53 ( 31 mei), 54 (1 juni), 71 (21 juni), 79 (2 juli), 91(16 juli), 9 (20 juli), 112 (9 augustus). 35. Het PAROOL; driemaal wekelijks verschijnend bulletin voor Rotterdam en omgeving Cat. nr. Winkel: 662. Plaats van uitgave: Rotterdam. Nrs. 41 (27 februari), [42] (15 maart), 43 (17 maart), 44 (20 maart), 45 (22 maart), 46 (24 maart), 47 (26 maart), 48 (27 maart), 49 (29 maart), 50 [30 maart], 51 (31 maart), 52 (3 april), 53 (4 april), 54 (5 april), 55 (6 april), 56 (7 april), 57 (9 april), 58 (10 april), 59 (11 april), 60 (12 april), 61 (13 april), 62 (14 april), 63 (16 april), 64 (17 april), 65 ( 18 april), 66 (19 april), 67 (20 april), 68 (21 april), 69 (23 april), 70 (24 april), 71 (30 april), 72 (1 mei), 73 (2 mei), 74 (3 mei), 75 (4 mei), 77 (7 mei). 36. Het PAROOL; vrij onverveerd; voor-uitgave van de speciale editie van de abonné s van de Schiedamsche Courant Cat. nr. Winkel: Niet vermeld. Plaats van uitgave: Schiedam. Bijzonderheden: Bovenstaande nummers zijn niet opgenomen in de Schiedamse krantenbank op archief.schiedam.nl. Voor het vervolg zie aldaar. 5 e jrg. nrs. 35 (9 mei), 36 (10 mei), 37 (11 mei), 38 (12 mei), 39 (14 mei), 40 (15 mei). 37. PRO PATRIA Cat. nr. Winkel: Niet vermeld. Plaats van uitgave: Rotterdam. Bijzonderheden: Bevat de berichten van de verschillende fronten. 1 e jrg. nr. 3 (14 december), 4 (15 december), 5 (17-18 december), 6 (19 december), 8 (22 december). 17 (9 januari), 18 (10 januari), 19 (11 januari), 20 (12 januari), 22 (16 januari), 23 (17 januari), 30 (26 januari), 32 (30 januari), 33 (31 januari), 34 (1 februari), 34 (sic) (2 februari), 36 (5 februari), 37 (6 februari), 38 (7 februari), 39 (8 februari), 40 (9 februari), 41 (12 februari), 42 (13 februari), 43 (14 februari), 44 (15 februari), 45 (16 februari), 45 (sic) (19 februari), 47 (20 februari), 48 (21 februari), 49 (22 februari), 50 (23 februari), 51 (26 februari), 52 (27 februari), 53 (28 februari), 55 (2 maart), 56 (5 maart), 57 (6 maart), 58 (7 maart), 59 (8 maart), 60 (9 maart), 61 (12 maart), 63 (13 maart), 64 (15 maart), 65 (16 maart), 66 (19 maart), 67 (20 maart), 68 (21 maart). 38. STENTOR Cat. nr. Winkel: 775? Plaats van uitgave: s-gravenhage? 6, 7 en 8 februari. 39. De TOEKOMST Cat. nr. Winkel:

11 Plaats van uitgave: s-gravenhage. Nrs. 3 (maart), 4 (mei), 5 (juni), z.nr. (juli), 7 (oktober), 9 (december), 10 (z.d.), 11 (maart). 40. TROUW; Delflander editie Cat. nr. Winkel: 830? Plaats van uitgave: Delft. 3 e jrg. nr. 5 (5 mei), 7 (8 mei). 41. TROUW Cat. nr. Winkel: 857. Plaats van uitgave: Meppel-Amsterdam e jrg. nr. 13 (november). 2e jrg. nrs. 15 (januari), 2 (februari), 3 (maart), 4 (april), 5 (mei), 6 (juni), 7 (juli), 9 (11 september), 12 (19 september), 14 (oktober), 18 (november). 2e jrg. nrs. 19 (januari), speciale uitgave (januari), 3 e jrg. nr. 2 (februari), 3 (maart), 4 (april), 5 (mei), Bevrijdingsnummer, 9 (11 mei), 12 (15 mei), 13 (16 mei), 14 (17 mei), 15 (18 mei), 16 (19 mei), 18 (23 mei), 19 (24 mei), 20 (25 mei), 22 (28 mei), brochure Onze politiek in de toekomst, z.d. 42. TROUW; speciale uitgave voor Rotterdam en omstreken Cat. nr. Winkel: 862. Plaats van uitgave: Rotterdam. Nrs. B (15 november), Q (7 december), R (8 december), X (15 december), Z (18 december). 19 januari, nr. 53 (28 maart), 56 (31 maart). 43. TROUW; speciale uitgave Rechter Maasoever Cat. nr. Winkel: 864. Plaats van uitgave: Rotterdam - (Schiedam, Vlaardingen). Nrs. AE (27 december), AF (28 december). Nrs. 4 (4 januari), 5 (5 januari), 7 (8 januari), 9 (10 januari), 10 (11 januari), 13 (15 januari), 15 (17 januari), 18 (20 januari), 19 ( 22 januari), 20 (23 januari), 22 (24 januari), 23 (26 januari), 24 (27 januari), 25 (29 januari), 26 (30 januari), 27 ( 31 januari), 28 (1 februari), 29 (2 februari), 30 (3 februari), 31 (5 februari), 33 (7 februari), 38 (13 februari), 39 (14 februari), 40 ( 15 februari), 41 (16 februari), 44 (20 februari), 45 (21 februari), 46 (22 februari), 49 (26 februari), 51 (28 februari), 52 (1 maart), 53 (2 maart), 54 (3 maart), 55 (5 maart), 57 (7 maart), 58 (8 maart), 60 (10 maart), 61 (12 maart), 62 (13 maart), 66 (17 maart), 68 (20 maart), 69 (21 maart), 70 (22 maart), 71 (23 maart), 72 (24 maart), 73 (26 maart), 74 (27 maart), 75 (28 maart), 76 (29 maart), 77 (30 maart), 78 (31 maart), 79 (1 april), 81 (4 april), 82 (5 april), 83 (6 april), 84 (7 april), 85 (8? April), 86 (10 april), 87 (11 april), 88 (12 april), 90 (14 april), 91 (16 april), 92 (17 april), 93 (18 april), 94 (19 april), 95 (20 april), 96 (21 april), 97 (23 april), 98 (24 april), 99 (25 april), 100 (26 april), 101 (27 april), 102 (28 april), 104 (1 mei), 105 (2 mei), 106 (3 mei), 107 (4 mei), 108 (5 mei). 44. De TYPHOON Cat. nr. Winkel: 887. Plaats van uitgave: Zaandam. 10

12 2e jrg. nrs. 51 (4 maart), 57 (8 april). 45. Den VADERLANT GHETROUWE Cat. nr. Winkel: 902. Plaats van uitgave: Voorburg - Leidschendam. Nr. 59 (mei). 46. VERITAS Cat. nr. Winkel: 913. Plaats van uitgave: Delft. Nr. 40 (8 mei). Nrs. 201 (28 maart), 230 (30 april), 231 ( 1 mei), 236 (7 mei), 237 (8 mei), 238 (9 mei). 47. VERSPREIDING Cat. nr. Winkel: Niet vermeld. Plaats van uitgave: Onbekend. Bijzonderheden: Bevat de voornaamste artikelen uit Vrij Nederland en Het Parool januari (1 nummer). 48. VERZET Cat. nr. Winkel: 922. Plaats van uitgave: Haarlem - Apeldoorn e jrg. nr. 3 (augustus). 49. VOD; voorlichtingsdienst van Je Maintiendrai Cat. nr. Winkel: 932. Plaats van uitgave: Utrecht - Hilversum. Nr. 97 (21 december). Nrs. 102 (9 januari), 103 (11 januari), 104 (13 januari), 119 (20 februari), 120 (22 februari), 129 (15 maart). 50. De VOLHOUDER (Hallo, Hallo, hier is de V.) Cat. nr. Winkel: 935. Plaats van uitgave: Vlaardingen. Nrs. 6 (2 december), 12 (9 december), 24 (23 december), 28 (30 december). Nrs. 39 (13 januari), 57 (3 februari), 63 (10 februari), 87 (10 maart), 93 (17 maart), 96 (21 maart), 97 (22 maart), 99 (24 maart), 100 ( 26 maart), 101 (27 maart), 102 (28 maart), 103 (29 maart), 104 (30 maart), 105 (31 maart), 106 (2 maart), 108 (4 april), 109 (5 april), 110 (6 april), 111 (7 april), 118 (16 april), 119 (17 april), 120 (18 april), 121 (19 april), 122 (20 april), 123 (21 april), 131 (1 mei), 132 (2 mei), 133 (3 mei), 134 (4 mei), 136 (5 mei), afscheidsnummer (17 mei). 51. De VONK; uit de Vonk zal de Vlam oplaaien (Poesjkin) Cat. nr. Winkel: 937 of 942. Plaats van uitgave: Amsterdam en/of Rotterdam. 11

13 4 e jrg nr. 8 (30 september), 16(?) december. 52. VOOR GOD EN DE KONINGIN Cat. nr. Winkel: 946. Plaats van uitgave: Utrecht Nrs. 29 (16 november), 30 (19 november). 53. VOOR KONINGIN EN VADERLAND; voor vrijheid, waarheid en recht Cat. nr. Winkel: 950. Plaats van uitgave: s-gravenhage. Nrs. 133 (28 april), 136 (1 mei), 137 ( 2 mei), 138 (3 mei), 139 (4 mei), 140 (5 mei), 141 (6 mei), Bevrijdingsnummer (z.d.). 54. VRIJ NEDERLAND; Nederland Oranje Cat. nr. Winkel: 965. Plaats van uitgave: Amsterdam e jrg. nrs. 6 (16 november). Januari, 4e jrg. nr. 9 (15 februari)3e extra nummer (april), 13 (29 juni), 14 (29 juli), 5e jrg. nrs. 1 (19 augustus), 6 (1 december), 7 (21 december), 11 (29 april), z.nr. (6 juni). 5e jrg. z.nr. (eind januari), bevrijdingsnummer (17 mei). 55. VRIJ NEDERLAND; Nederland Oranje; voor Alblasserwaard, Vijfheerenlanden, Land van Heusden en Altena en West-Bommelerwaard Cat. nr. Winkel: 971. Plaats van uitgave: Gorinchem. Regionaal bevrijdingsnummer (5 mei). 56. VRIJ NEDERLAND; Nederland Oranje; extra uitgave voor Zuid-Holland Cat. nr. Winkel: 974. Plaats van uitgave: s-gravenhage 5 e jrg. nrs. 2 (9 december), 3 (december). 5 e jrg. nrs. 5 (23 februari), 6 (begin maart), 7 (eind maart). 57. VRIJ NEDERLAND BULLETIN Cat. nr. Winkel: 979. Plaats van uitgave: Naarden - Bussum. Nr. 151 (6 mei). 58. VRIJ NEDERLAND; Nederland Oranje; extra uitgave voor Rotterdam Cat. nr. Winkel: 983. Plaats van uitgave: Rotterdam - Schiedam. 12

14 Bijzonderheden: Gedrukt bij H.A.M. Roelants te Schiedam. 5 e jrg. nr. 3 (mei) en z.nr. (bevrijdingsnummer). 59. VRIJ NEDERLAND; Nederland Oranje Cat. nr. Winkel: Niet vermeld. Plaats van uitgave: Dordrecht. Bijzonderheden: Volgens impressum Gezet en gedrukt tijdens de Duitsche overheersing ter Drukkerij J. de Longte, Dordrecht. 5 e jrg., Plaatselijk bevrijdingsnummer (mei). 60. VRIJE GEDACHTEN; Sociaal-democratisch orgaan Cat. nr. Winkel: 1004? Plaats van uitgave: Rotterdam? Nrs, 15 (2 e aprilnummer), extra nummer (1 mei). 61. De VRIJE KATHEDER Cat. nr. Winkel: 1015? Plaats van uitgave: s-gravenhage? 5 e jrg. eind maart (1 aflevering). 62. De VRIJE KUNSTENAAR; religieus en politiek onafhankelijke orgaan voor de Nederlandsche kunstenaars waarin opgenomen De BRANDARISBRIEF. Cat. nr. Winkel: Plaats van uitgave: Amsterdam December (1 aflevering). 63. De VRIJE PERS; orgaan ter voorlichting van het Nederlandsche volk. Cat. nr. Winkel: Plaats van uitgave: Amsterdam - Velsen Februari (1 aflevering). 64. De VRIJE PERS Cat. nr. Winkel: Plaats van uitgave: Rotterdam - Schiedam - Vlaardingen. Nrs. [1] (25 september), 2 (27 september), 3 (29 september), 4 (2 oktober), 5 (4 oktober), 5(sic) (5 oktober), 6 (7 oktober), 8 (12 oktober), 9 (13 oktober), 10 (16 oktober), 11 (18 oktober), 12 (21 oktober), 13 (24 oktober), nooduitgave De Nieuwsberichten 3(23) (19 november), 24 (21 november), 26 (27 november), 28 (1 december), 29 (4 december), 30 (6 december), 31 (8 december), 32 (11 december), 33 (13 december), 34 (15 december), 35 (18 december), 36 (20 december), 37 (22 december), 38 (27 december), 39 (29 december). Nrs. 40 (3 januari), 41 (5 januari), 42 (8 januari), 43 (10 januari), 44 (12 januari), 45 (15 januari), 46 (17 januari), 47 (17 januari), 47 (sic) (19 januari), 48 (22 januari), 49 (24 januari), 50 (26 januari), 51 (29 januari), 52 (31 januari), 53 (2 februari), 54 (5 februari), 55 (7 februari), 56 (9 februari), 57 (12 februari), 58 (14 februari), 58 (14 februari), 59 (16 februari), 60 (19 februari), 62 (23 februari), 64 (28 februari), 64 (28 februari), 65 (2 maart), 66 (5 maart), 67 (7 maart), 68 (9 maart), 69 (12 maart), 70 (14 maart), 71 (16 maart), 73 (19 maart), 74 (23 maart), 75 (26 maart), 76 (28 maart), 77 (30 maart), 78 (2 april), 79 (4 april), 13

15 80 (6 april), 81 (9 april), 81a (10 april), 82 (11 april), 82a (12 april), 83a (14 april), 84 (16 april), 84a (17 april), 85 (18 april), 85a (19 april), 86 (20 april), 86a (21 april), 87 (23 april), 87a (24 april), 88 (25 april), 88a (26 april), 89 (27 april), 89a (28 april), extra uitgave voor Schiedam en Vlaardingen (29 april), 90 (30 april), 90a (1 mei), 91 (2 mei), 91a (3 mei), 92 (4 mei), 2 e extra uitgave voor Schiedam en Vlaardingen (4/5 mei), z.nr. (5 mei), 94 (6 mei), 3 e extra uitgave voor Schiedam en Vlaardingen (6 mei), 96 (7 mei), 97 (8 mei). 65. VRIJE STEMMEN; voor koningin en vaderland Cat. nr. Winkel: Plaats van uitgave: Schiedam. Extra uitgaven van de berichtendienst nrs. 2 (19 november), 3 (16 november), 5 (18 november), 4 (sic) 21 november, 6 (5 december), 7 (13 december), 8 (22 december), 9 (30 december). Berichtendienst nrs. 85 (2 december), 91 (8 december), 94 (11 december), 108 (24 december), 109 (25 december). Extra uitgaven van de berichtendienst nrs. 10 (6 januari). Berichtendienst nrs. 191 (16 maart), 224 (19 april), 226 (21 april), 228 (23 april), 229 (24 april), 230 (25 april), 231 (26 april), 232 (27 april), 233 (28 april), 234 (29 april), 235 (30 april), 236 (1 mei), 237 (2 mei), 238 (3 mei), 239 (4 mei), 240 (5 mei), 241 (6 mei). 66. De WAARHEID Cat. nr. Winkel: Plaats van uitgave: Amsterdam. Extra verspreidblad (1 juli), 4 e jrg. nrs. 37 (15 juli), 40 (5 augustus), 42 (18 augustus), 44 (1 september), 45 (8 september), 46 (15 september), 47 (22 september), 48 (29 september), 49 (6 oktober), 51 (20 oktober), 5e jrg. nrs. 5 (9 december), extra uitgave (23 december). 5 e jrg. extra editie (4 januari), nrs. 9 (januari), z.nr. (18 januari), 10 (15 februari), 11 (februari), 11 (februari), 12 (16 februari), 13 (23 februari), 14 (2 maart), 16 (23 maart), 17 (30 maart), 18 (6 april), 19 (13 april), 19a (17 april), 20 (20 april), 21 (27 april), Manifest [5 mei], Thanks / Dank [5 mei], 24 (7 mei), z.nr. (8 mei), 26 (9 mei), Nooduitgave (9 mei), Bevrijdingsnummer no. 4 (9 mei), 27 (11 mei), z.nr. (14 mei), 30 (15 mei), z.nr. (16 mei), z.nr. (17 mei), z.nr. (18 mei), z.nr. (22 mei), z.nr. (23 mei). 67. De WAARHEID; al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel Cat. nr. Winkel: Plaats van uitgave: Zoetermeer - Den Haag. Nrs. 30 (25 februari), 34 (10 maart), 35 (14 maart), 39 (29 maart), 40 (31 maart), 42 (18 april), 44 (25 april), 45 (28 april), 46 (2 mei), 48 (9 mei), 49 (12 mei), 50 (16 mei), 51 (19 mei), 52 (23 mei), 55 2 juni). 68. De WAARHEID roept de wereld; drie maal per week verschijnend nieuwsbulletin voor Rotterdam en omstreken, resp. (vanaf nr. 11) drie maal per week in Schiedam en randgemeenten verschijnend nieuwsbulletin Cat. nr. Winkel: Niet vermeld. Plaats van uitgave: Rotterdam - Schiedam. Bijzonderheden: Bevat de berichten van de verschillende fronten en becommentarieerde nieuwsberichten. Nrs. 1 (1 februari), 10 (22 februari), 11 (24 februari), 12 (27 februari), 16 (9 maart), 21 (24 maart), 22 (27 maart), 27 (6 april), 32 (18 april), 33 (20 april), 35 (25 april), 36 (27 april), 37 (30 april), 38 (2 mei), 39 (4 mei), Vrede [5 mei]. 14

16 69. De WACHT Cat. nr. Winkel: Plaats van uitgave: Rotterdam. 18 mei (1 aflevering). 70. Zonder titel 1 Cat. nr. Winkel: Niet vermeld of nr. 1066? Plaats van uitgave: Schiedam? Bijzonderheden: 71. Zonder titel 2 Cat. nr. Winkel: Niet vermeld of nr. 1066? Plaats van uitgave: Schiedam? Bijzonderheden: 72. Zonder titel 3 Onregelmatig getypte of handgeschreven nieuwsberichten van 1 december 1942 en tussen 23 september tot 14 november en van 14 april tot 23 mei. Onregelmatig, soms dagelijks, getypte nieuwsberichten tussen 5 januari tot 15 mei. Cat. nr. Winkel: Niet vermeld. Plaats van uitgave: Onbekend. Bijzonderheden: Betreft niet nader geïdentificeerde fragmenten van illegale kranten en periodieken. II. Legale en in het buitenland uitgegeven kranten en periodieken A. Anti-Duits 1. Uitgaven van het Militair Gezag 73. COMMENTAAR; Officieel orgaan van de Sectie Voorlichting Militair Gezag Nrs. 2 (13 december), 3 (16 december), 3 (28 december), 6 (30 december). Nrs. 1 (1 januari), 7 (6 januari), 8 (10 januari), 9 (13 januari), 10 (24 januari), 11 (5 februari), 13 (15 februari), 14 (17 februari), 15 (23 februari), 16 (26 februari), 17 (8 maart), 18 (12 maart), 19 (15 maart), speciaal nummer (z.d.), 19A (15 maart), 20 (20 maart), 21 (26 maart), 22 (6 april), 23 (9 april), 24 (19 april), 25 (21 april), 1 (16 juni). 74. OUD NIEUWS; Uitgave van de Sectie Voorlichting Militair Gezag Nrs. 3 (16 januari), 5 (31 januari), 6 (9 februari), 9 (28 februari), 11 (14 maart), 12 (21 maart), 13 (28 maart), 14 (2 april). 75. PERSSTEMMEN UIT BEVRIJD NEDERLAND; Uitgave van het Militair Gezag Sectie Voorlichting Nrs. 29 ( 9 januari), 30 (13 januari), 31 (15 januari), 32 (17 januari), 33 (19 januari), 35 (22 januari), 36 (26 januari), 37 ( 29 januari), 38 (2 februari), 40 (9 februari), 41 (12 februari), 42 (16 februari), 43 (19 februari), 44 (21 februari), 45 (24 februari), 47 (3 maart), 48 (6 maart), 49 (8 maart), 50 (12 maart), 51 (16 maart), 52 (20 maart), 53 (23 maart), 54 (29 maart), 55 (2 april), 56 (4 april), 58 (10 april), 59 (19 april), 60 (23 april), 77 (20 juli), 78 (25 juli). 2. Overige uitgaven 15

17 76. De LUCHTPOST; Verspreid door uwe vrienden van de R.A.F Nr. 3 (15 juli). 77. NACHRICHTEN FÜR DIE TRUPPE Nrs. 343 (25 maart), 348 (30 maart). TOEGANGSNUMMER ORANJE; Nieuwsblad voor de Nederlandsche en Nederlandsch-Indische gemeenschap in de Zuid-Pacific 3 e jrg. nrs 38 (11 januari), 44 (1 februari), 47 (12 februari). 79. STERNENBANNER; Herausgeber U.S.A. Kriegsinformationsambt 1943 November De TROM; Officieel orgaan van het Nationaal Jongerenverbond No. 1, Bevrijdingsnummer (oktober). 81. De VLIEGENDE HOLLANDER; (Dagblad) Verspreid door de geallieerde luchtmacht B. Pro-Duits Nrs. 19 (17 februari), 23 (16 maart), 24 (23 maart), 25 (30 maart), 28 (20 april), 29 (27 april), 35 (8 juni), 38 (29 juni), 42 (27 juli), z.nr. (september), 81 (30 november), 82 (1 december). Nrs. 98 (26 januari), 101 (5 februari), 103 (9 februari), 107 (23 februari), 114 (9 maart), 121 (27 maart), 124 (6 april), 126 (13 april), 130 (23 april), 132 (27 april), 137 (4 mei), 138 (7 mei), laatste nummer (10 mei). 1. Uitgaven van de NSB 82. VOLK EN VADERLAND; Weekblad voor de Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland 1934 mei januari De ZWEEP 1935 maart 30, mei SCHOON SCHIP; extra verkiezingsnummer voor Schiedam e jrg. nr. 21a, 22 mei. 16

18 2. Overige uitgaven 85. DE FASCIST; Officieel orgaan van den Algemeenen Nederlandschen Fascistenbond e jrg. nr. 7 (23 februari). 86. SOLDATENBLÄTTER FÜR FEIER UND FREIZEIT; Herausgegeben vom Oberkommando der Wehrmacht 1940 Juni. 87. VICTORIE; Gewijd aan de victorievolle Engelsche terugtochten 1941 augustus. 88. De GIL; Clandestien orgaan voor Groot-Nederland N.B.: Zie ook inv. nr Nr. 11 (2 augustus) Speciaal gekken-nummer. 89. IMPERATOR; Technisch en economisch maandblad resp. Pangermanistisch maandblad voor Groot Nederland resp. Strijdblad voor Pan-Germanisme en Nationaal Socialisme Schiedam e jrg. nr. 1 (januari) e jrg. nr. 6 (juli), 7 (augustus) e jrg. nr. 3 (maart). 90. STORM z.d. Artikel De SS-gedachte in het huisgezin. III. Pamfletten en brochures A. Anti-Duits 91. Pamflet Geen buitenlandsche namaak aldus geen N.S.B., uitgegeven door het Comité voor Christelijke Volkslectuur Pro Patria et Regina, Pamfletten met gedichten van P. de Bruin 10 Mei 1940, De Brandende stad, 1 mei 1941 en 1 januari Gestencild. N.B.: P. de Bruin ( ) was wethouder van Schiedam van 1917 tot 1932 en gedeputeerde van Zuid-Holland van

19 93. Brochure De Overweldiging der Nederlanden (The rape of the Netherlands), Zijne Excelentie Minister van Kleffens, uitgave door Maandblad De Verrekijker, [1941]. Gestencild. 94. Pamflet Aan het Nederlandse publiek tegen het Theatergilde en de Kultuurkamer, [1942]. Gestencild. 95. Pamflet Aan het Nederlandsche volk ( ) Gaat over tot ernstig verzet, december Getypte doorslag. 96. Brochure Om Neerland s Toekomst verspreid door de CPN, Getypte doorslag. 97. Brochure De kaarten op tafel, oktober Pamflet Rede van minister Gerbrandy gehouden op 8 December Pamflet Waarom leef jij nog, waarom ben je nog niet naar Rusland van Drukkerij De Flitspuit Bijltjesdaglaan te Overal [ 1943]. Stencil Pamflet Zeer belangrijk!!! Bijgaand geven wij u enkele regelen die bij het illegale werk in acht genomen dienen te worden, [1943 of ] Pamflet Manifest, 15 april Brochure Nederlands wedergeboorte, uitgave van De Waarheid, voorjaar Pamflet De dag der vergelding; De C.P.N. en de bestraffing der oorlogsmisdadigers, uitgave van De Waarheid, voorjaar Pamflet Oproep aan alle Nederlanders, houdt u gereed, de invasie is op komst, []. Getypte doorslag Pamflet Oproep aan het Nederlandsche Volk! door bladen van de Vrije pers, augustus Pamflet Hollandia Bevrijd; Het Rood-Wit-Blauw opnieuw geplant; Nederlanders terug in Nederlands-Indië, Pamflet Open brief der Nederlandse artsen: aan den Heer [Rijkscommissaris van] het bezette Nederlandse gebied,. Stencil 108. Pamflet Tot hiertoe of nog verder, van het Ondergrondsche front van Schiedam, [ca. ] Pamflet, Mannen en vrouwen van Nederland door [minister-president] P.S. Gerbrandy, [] Pamflet De kop op en er recht tegen in; onze houding tegenover de nieuwe plannen tot massadeportatie, door V.N., januari Brochure Ons land uit lijden ontzet; Oorlogsprentenboek,. 18

20 112. Brochure Gek en wijs tijdens Seyss, uitgave Kompas Den Haag, [] Brochure Wie is er de baas en waarom, uitgegeven door de Sectie Voorlichting van het Militair Gezag, z.d. []. N.B.: Zie ook inv. nrs Brochure De ontwikkeling der illegaliteit, door TD, januari Brochure Dwang of Vrijheid, door N.H., maart Brochure Zuivering en illegaliteit, door TD, april Pamflet Aufruf an die Deutsche Soldaten, Matrozen und Offizieren der Bezatzung Rotterdam, [april ] Pamflet Judas en de honger, uitgegeven door De Vrije Pers, maart Pamflet Leve de meidag der bevrijding, uitgegeven door De Waarheid, mei. Stencil Pamflet Welcome to our liberators, mei Pamflet Proclamation to the citizens of the provinces of Utrecht, North and South Holland by lieutenant-general Charles Foulkes, Pamflet Een gloednieuwe lente, een dito geluid, [] Brochure Oranjehotel; episoden uit het leven van no. 724 politiek gevangene in de Polizeigefängnis te Scheveningen, bewerkt door J. Verstraeten, [] Pamflet Dit is boer Geradts uit Maasbrêe; Eisch Duitschen grond van het Nederlandsch Comité voor Gebiedsuitbreiding, [] Brochure De terugkeer der Nederlandsche arbeiders uit het buitenland en de volksgezondheid, []. B. Pro-Duits 126. Pamflet Hoort den noodkreet, steunt den middenstand van de Algemeene Nederlandschen Fascistenbond afdeling Schiedam, [ca.1933] Pamflet Wie zijn de moordenaars, daarover spreekt Jan Baars leider der Nederl. Fascistische Beweging ( ) in gebouw Centraal ingang Broersveld 62, Pamflet Kameraden ( ) Komt u tot het VERDINASO, uitgegeven door het Verbond van Dietsche Nationaalsolidaristen, [ca.1935] Pamfletten van de NSB, m.n. betreffende openbare vergaderingen te Schiedam, en z.d Pamflet Wie het bruine hemd draagt erkent Adolf Hitler, uitgegeven door de Nationaal Socialistische Nederlandsche Arbeiderspartij, [ca. 1940]. 19

21 131. Brochure Rede van den Führer en Rijkskanselier Adolf Hitler ( ) over de schuld aan den oorlog van Franklin D. Roosevelt, Brochure Werken en verdienen betreffende arbeid in Duitsland, [1941] Brochure Zeg weet je t al; leest vooral niet De Gil, verkrijgbaar aan alle kiosken. N.B.: Zie ook inv. nr Brochure Landverraders, door Max Blokzijl, [ca.1941] Brochure Voor het te laat is, door Max Blokzijl, [1942] Brochure Adolf Hitler, zijn leven, zijn werk, [ca.1943] Pamflet Nederlanders betreffende de voedselvoorziening door de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied, 25 april. 20