Copyrights liturgische teksten

Transcriptie

1 Home Onderw erpen Video Nieuw sbrief Over Contact Copyrights liturgische teksten 27 novem ber 2013 Jan Marten de Vries en Gerben de Vries In het nieuw ste nummer van Laetare (november 2013) verscheen het onderstaande artikel: Het kerklied op w eb en papier Er is ontzettend veel aan liedgoed en liturgische teksten op het w eb te vinden. Wie bijvoorbeeld de tekst van het lied Kondigt het jubelend aan w il kopiëren en plakken heeft ruim 40 bronnen tot zijn beschikking. Licht dat ons aanstoot is zelfs 156 maal te vinden, w aarvan enkele tientallen malen met de noten erbij. Wie tegenw oordig een orde van dienst samenstelt, hoeft maar even op het internet te zoeken of daar verschijnt al de goede tekst of de juiste noten. Heel handig. Maar staat het materiaal op het w eb daar w el legaal? In onderstaande tw eespraak, gebaseerd op praktische

2 vragen die w ij kregen, w ordt daar nader op ingegaan. Abonneren op Theoblogie Vul je adres in en ontvang automatisch de nieuw e artikelen van Theoblogie. -adres A bonneren Meest recente berichten Fantastisch, ik kan tegenwoordig met hooguit twee muisklikken kopiëren! Heel handig bij het maken van een orde van dienst. Mag dat eigenlijk? We hebben hier te maken met de Auteursw et. In principe moet u voor elke vermenigvuldiging en openbaarmaking toestemming vragen. Wel zijn er uitzonderingen. U mag bijvoorbeeld zonder toestemming een kopie maken als u geen commercieel oogmerk hebt en de kopie uitsluitend bedoeld is voor eigen studie, oefening of gebruik. Dit gebruik is dan begrensd tot degene die de kopie zelf maakt. Maar: u kopieert dit lied niet voor niets. U w il er, zegt u, een orde van dienst van maken. Die zet u ook netjes in elkaar op het scherm. Misschien stuurt u het materiaal naar iemand anders die er mooie boekjes van gaat maken. Ja, dat klopt. Ik gebruik het voor de diensten in mijn wijkgemeente. Doe ik dan iets verkeerd? Strikt genomen is de kopie op uw harde schijf mogelijk al een verveelvoudiging die niet aan de voorw aarden voor een eigen kopie voldoet. U kopieert dit namelijk voor de orde van dienst. U mag het materiaal zeker niet doorsturen, w ant dan is er sprake van vermenigvuldiging die niet onder een uitzondering valt. En u mag het dus ook niet kopiëren op papier. Ja, maar ik wil het echt op papier hebben: als orde van Dat Koninkrijk, verw achten w e dat nog? Herman van Wijngaarden over Oké, ik ben dus homo Bernhard Reitsma over de gelijkenissen van Jezus God als kind Copyrights liturgische teksten Eindejaarsgeschenken Recente reacties Vic Mortelmans op Copyrights liturgische teksten Johan op Emancipatie als spirituele groei Maarten Wisse op Oefening baart

3 dienst. Dan moet u toestemming vragen aan de rechthebbenden, w aarschijnlijk via de uitgever, of aan de (nabestaanden) van de auteur(s). Krijg ik die toestemming dan zomaar? kerk Elly Linger op Pleidooi voor de vreugde Ruben op De vrouw voor w ie Jezus buigt Nee, in verrew eg de meeste gevallen moet u ervoor betalen. O. Wat kost dat dan? Dat verschilt: het gaat meestal om enkele euro s per lied aan auteursrechten. Maar dan kost mij deze orde van dienst misschien wel 25 euro! Moet ik dat dan echt betalen? Ja, dat kost het. Als u geen toestemming vraagt en niet betaalt, pleegt u voor de w et een misdrijf. Een misdrijf? Ik ben toch zeker geen dief! En wat een schandalig hoog bedrag! Dan kost een jaargang aan wekelijkse diensten zo n duizend euro! En waarom zou ik dat dan betalen? Ja, het is inderdaad een substantieel bedrag dat u zult moeten begroten. Maar of het veel is, daar zouden w e het nog eens over kunnen hebben. U moet het ook zo zien: uitgevers van liedbundels betalen aan de auteurs een Volg Boekcentrum op Tw itter Tw eets De nieuwsbrief die we v andaag v erstuurden kun je gerust zien als multimediaal tijdschrif t. Veel v ideo's, blogs etc. samm-direct.nl/samm-direct/di Uitv ouwen Nieuw op Theoblogie: tv -interv iew met Herman v an Wijngaarden ov er homoseksualiteit in Caf é Tinto theoblogie.nl/herman-v an-wij Uitv ouwen Tweeten Volgen 3u 29 november bijdrage op basis van het aantal gedrukte exemplaren. Als u op eigen houtje liederen vermenigvuldigt, stopt de inkomstenbron voor auteur en uitgever. Dan zullen er geen nieuw e liederen meer gemaakt en gepubliceerd w orden. Maar waarom moet er dan geld aan verdiend worden? Ik vind dat kerkmuziek gratis zou moeten zijn! Auteurs en uitgevers moeten van hun w erkzaamheden leven, net zoals de predikant, die u ook betaalt. En zoals de loodgieter die komt, als het dak lekt. Er zijn vast w el mensen te vinden die gratis en voor niets liederen w illen maken, maar dat zijn per definitie niet de beroepsauteurs. U zult het dan in de kerk zonder Sytze de Vries, Huub Psalmen voor Nu Interview met Ruud ter Beek (Hebraïcus)

4 Oosterhuis, Willem Vogel, Willem Barnard, Christiaan Winter en veel anderen moeten doen. Maar als dat zo zit, dan hadden we, even rekenen, de afgelopen tien jaar euro moeten betalen aan auteursrechten. Klopt dat? In feite w el, ja. Kijk, als u een orde van dienst maakt met liederen uit de bundel die u toch al in dezelfde aantallen hebt aangeschaft, dan zal niemand daar moeilijk over doen als u een orde van dienst afdrukt, denk ik. Anders zou u in feite dubbel betalen. Trouw ens, als u heel veel liederen gebruikt, zou u afspraken kunnen maken met uitgevers en auteurs. Nee, wij hebben in onze kerk geen bundels. We gebruiken alleen kopieën. Dus dan hebben we echt euro te weinig betaald? Ja, in die orde van grootte zit het, een andere conclusie kan ik niet trekken. Daar schrik ik van. Enerzijds omdat ik niet zou willen dat ik anderen benadeel, anderzijds omdat ik het bedrag wel erg hoog vind. Maar voor de rest zal het toch bij onze wijkgemeente wel goed zitten? Dat hangt ervan af: zet u de orde van dienst ook op het w eb? Ja, wij zetten altijd zaterdag de liturgie op het web, zodat mensen thuis ook mee kunnen vieren. En dan laten we dat staan, dat is toch een mooi archief. Mag dat dan niet? Ja, dat mag w el, mits u van tevoren om toestemming vraagt. Interview met producer Minco Eggersman Psalmen voor Nu bij Family7 Hagars nageslacht (psalm 83) Lang en Gelukkig (Psalm 91) Reform atorisch Dagblad Optimisme bisschoppen misplaatst Dr. Kater neemt afscheid van St Jansklooster Commissie NGK: schep mogelijkheid voor predikant om in team te w erken Christendom staat haaks op Japans denken Henk Binnendijk: Niet te lang stilstaan bij w aaromvragen Abonneer je op nieuw e blogs RSS - Berichten RSS - Reacties Maar dat is toch ondoenlijk! Dan moet ik al die adressen opsporen om toestemming te vragen? Dat valt w el mee: als u toch van plan bent de orde van dienst legaal in elkaar te zetten, kan u bij precies de zelfde instellingen en personen om toestemming voor plaatsing op het w eb terecht.

5 En wat kost dát dan? Dat verschilt w eer per lied. Als u bijvoorbeeld het lied Licht dat ons aanstoot op het w eb w il zetten, kost u dat 25 euro per jaar. Het lied 573 uit het nieuw e liedboek van Willem Wilmink kost u 69 euro per jaar. Maar, dat kost dan nog veel meer! Zijn die auteurs en uitgevers helemaal gek geworden? Nou, het kan inderdaad voor uw w ijkgemeente w at aan de hoge kant zijn. Als u een hele jaargang met ordes van dienst op het w eb zet, kost u dat met de huidige tarieven tienduizend euro per jaar. Maar goed: die keuze maakt u zelf. In feite maakt u het materiaal w ereldw ijd beschikbaar, w aardoor anderen het w eer met tw ee muisklikken verder kunnen verspreiden. Dat betekent derving van inkomsten voor auteur en uitgever. En daar hangt dan een prijskaartje aan. Nou, ik vind het allemaal veel te duur. Weet u, we betalen gewoon niets. En dat houden we zo. Het lijkt me toch een principezaak om als kerk legaal te w erken. Hoe kan je immers de ander recht in de ogen kijken als je hem niet geeft w at hem toekomt? Het bedrag mag dan discutabel zijn, het principe kennelijk niet. En op dit moment vraagt u dus nergens toestemming voor en betaalt u helemaal niets. U gaat toch ook niet naar de supermarkt om de boodschappen zonder betalen mee te nemen, omdat u ze te duur vindt? Dat is wel een aardige vergelijking. En, als ik even nadenk, het plaatsen van ordes van dienst op internet is helemaal niet nodig om een kerkdienst te houden. Voor de ouderen en zieken is het wel handig natuurlijk. Als we dan het materiaal achter een wachtwoord zetten, zijn we er dan niet uit? Dan hebt u w el een belangrijk punt, namelijk de w ereldw ijde beschikbaarheid, opgelost. Maar w ettelijk is dat ook niet mogelijk zonder toestemming. Het is namelijk

6 net zo als het maken van enkele kopietjes op papier. Want: hoeveel mensen kennen dat w achtw oord? Daarover moet je afspraken maken. Goed, ik laat dat hele internet dus even los. Het gaat dus alleen om het afdrukken (of: beamen, lijkt me) van materiaal in een orde van dienst. En dat valt, zo begreep ik net van u, uiteindelijk wel mee zolang we de bundels in voldoende aantallen in ons bezit hebben. Dan gaat het alleen om de nieuwe liederen of de liederen uit andere bundels? Dan zijn de kosten niet eens erg hoog. Inderdaad, zolang u ervoor kiest het materiaal niet openbaar op internet te plaatsen. Jan Marten de Vries, redactielid van Laetare. Gerben de Vries, jurist en gespecialiseerd in muziekauteursrecht. Foto: Chris. Het bureau Juridische Zaken van de PKN heeft enkele maanden geleden een brochure het licht doen zien: Auteursrecht en naburige rechten in de kerk, te vinden op de w ebsite van de PKN. Daarin staat helder hoe te handelen bij gebruik van beschermde w erken. 4 Reacties Vic Mortelmans 27 november 2013 om 11:36 Beantw oorden Interessante discussie. Randbemerking: er zijn genoeg oudere liederen w aarop

7 het auteursrecht is vervallen, die minstens zo mooi zijn, w aarom zingen w e die niet w at vaker? De aanhef van het artikel suggereerde dat het ook zou gaan over liturgische teksten, w aaronder ik de teksten van het missaal versta en in brede zin het lectionarium (gebaseerd op een specifieke bijbelvertaling Petrus Canisius?). Daarover w erd verder echter niet gesproken? Wie houdt daarop auteursrechten? Hoe zit het met (nieuw e) vertalingen? Groeten, Vic Geef een reactie Naam * E-m ailadres *(w ordt niet gepubliceerd) Website V ers t uur reac t ie me als er nieuw e reacties zijn.

8 me als er nieuw e berichten zijn. «Bas van der Graaf over Oefenruim te van Sake Stoppels God als kind» Theoblogie is een initiatief van Boekencentrum Home Onderw erpen Video Nieuw sbrief Over Contact