macbeth Beste docent Binnenkort gaat u met uw leerlingen naar de voorstelling Macbeth van de Toneelmakerij en ICK Amsterdam.

Transcriptie

1 > 1 de toneelmakerij & ICKAMSTERDAM macbeth Beste docent Binnenkort gaat u met uw leerlingen naar de voorstelling Macbeth van de Toneelmakerij en ICK Amsterdam. Hij is jong, deze Macbeth en hunkert naar leven. Net terug van de oorlog, weet hij wat het is om te doden. Hij heeft de macht van het bloed leren kennen en in zijn hoofd spookt het. Stemmen fluisteren dat hij niet terug kan naar de jongen van vroeger. Die is er niet meer. Hij gaat nemen wat hem toekomt. Niet denken, niet twijfelen. Dood aan de bestaande wereldorde. Het is zijn tijd en het gelijk staat aan zijn kant. Op weg naar absolute macht zijn er geen wetten meer. Fuck the world. Macbeth moordt. Maar met elke dode worden de stemmen in zijn hoofd luider. De vermoorde kinderen dansen om hem heen. De afgeslachte vrienden overvallen hem. Het kwaad dat hij in zichzelf heeft toegelaten, keert zich tegen hem. Is er een weg terug? En wat blijft er over als de woede verdwijnt? In Macbeth wordt gedanst als de demonen opstaan. Zij breken door alle pantsers heen, zijn wat alleen Macbeth kan zien. Schuld? Geweten? Spijt...

2 > 2 Achtergrond informatie > Macbeth is Shakespeare s kortste en meest gewelddadige tragedie. De jonge, heldhaftige generaal Macbeth komt op de terugweg van een bloedige oorlog twee wezens tegen. Zij voorspellen hem, dat hij koning van Schotland wordt. Aangemoedigd door zijn vrouw Lady Macbeth en vol van ambitie helpt Macbeth het lot een handje. Hij doodt koning Duncan en krijgt zijn voorspelde troon, maar de moord valt hem zwaar. Macbeth krijgt last van slapeloosheid, angst en waanbeelden en er lijkt geen weg meer terug naar de onschuld. Macbeth als jonge soldaat In de regie van Liesbeth Coltof wordt Macbeth gespeeld door een jonge acteur. Jonge mannen hebben momenteel veel macht op allerlei gebieden in de wereld. Nog nooit waren bankdirecteuren of CEO s van grote bedrijven zo jong en de druk om het vroeg te maken zo groot. Hoge posities zijn sneller te krijgen en het lange termijn perspectief verdwijnt steeds meer uit de samenleving. De soldaten die later terug kwamen werden bevraagd, uitgescholden, bespuugd en beschuldigd. Macbeth is ook tomeloos ambitieus, wil uniek en machtig zijn en heeft behoefte aan een groots en meeslepend leven. De emotie wint het van de ratio. Herkenbare drijfveren in de adolescente levensfase, maar ook alom vertegenwoordigd in de huidige maatschappij.

3 > 3 Ook in de oorlogen die op dit moment worden uitgevochten spelen jonge mannen een belangrijke rol. Vanuit de hele wereld vertrekken ze naar het Midden Oosten om te vechten. Liesbeth Coltof stelt zich de volgende vragen bij deze actuele ontwikkelingen: Wat is de aantrekkingskracht van die oorlog? Hoe is het om je weer aan het dagelijkse leven aan te passen na een oorlog? Na een tijd waarin elke dag een spannende strijd is van leven op dood? Wat is de weerslag van zoveel agressie op je ziel? Bestaat er zoiets als goed en slecht geweld en heeft het onderscheid daartussen te maken met de publieke rechtvaardiging ervan? Over deze laatste vraag is in het verleden veel onderzoek gedaan, onder andere aan de hand van de Amerikaanse soldaten die terugkeerden uit de Vietnamoorlog. (Oorlog tussen Vietnam en de Verenigde Staten die plaats vond tussen 1955 en 1975). De eerste lichting soldaten die terugkeerden werden als helden ontvangen: zij hadden dapper gestreden voor de goede zaak. Toen er na verloop van tijd via de media bekend werd wat voor gruwelijkheden zich in Vietnam voltrokken, keerde de publieke opinie; mondiaal verzette men zich tegen de oorlog. De soldaten die later terug kwamen werden niet meer zegevierend binnengehaald. Ze werden bevraagd, uitgescholden, bespuugd en beschuldigd van onmenselijke praktijken. Zij kampten daardoor in veel grotere mate met een posttraumatisch stresssyndroom, angst en schuldgevoelens. Hun daden voelden als een persoonlijke fout, als opzettelijk geweld tegen onschuldige mensen en dat gevoel bleek voor de meesten ondragelijk. Geweld plegen is makkelijker, of dapper en nobel, als de maatschappij erachter staat, als het wordt gepleegd vanuit een ideologie en een gemeenschappelijk belang. Hetzelfde geweld verafschuwen wij als het ons niet dient. Het onderzoek over goed en slecht geweld en hoe verschillende vormen van geweld de mens verandert, liggen ten grondslag aan de eigentijdse Macbeth die ICK Amsterdam en de Toneelmakerij maken.

4 > 4 Theater en dans Voor Macbeth sloegen ICK Amsterdam en de Toneelmakerij hun handen ineen en maakten een explosieve voorstelling met twaalf performers! Liesbeth Coltof herschreef de tekst, die wordt gespeeld door vier acteurs, waarbij ze rekening hield met een jong publiek. De vele personages die kenmerkend zijn in Shakespeares stukken bracht ze terug tot heldere karakters en bepaalde thematieken kregen meer de nadruk, zonder af te doen aan de kracht van Shakespeares verhaal en taal. Emio Greco, Pieter C Scholten en Jesus de Vega onderzochten samen met Liesbeth Coltof een eigentijdse manier om de duisternis van het stuk vorm te geven op het toneel. Acht dansers dansen de oorlog, de eindeloze nachten, de waanzin en de geesten. Wat diep verborgen in Macbeth zit, maken zij fysiek voelbaar voor het publiek. Macbeth wordt verteld door menselijke personages, door stemmen, door wisselende muziek, door abstracte beweging en energieke dans, met als resultaat een krachtige voorstelling die zowel realistisch als abstract is. de waanzin wordt gedanst Voorbereiding Omdat een goede omkadering van de voorstelling ervoor zorgt dat uw leerlingen meer uit de voorstelling halen, maakten wij een lesbrief in de vorm van een powerpoint die u als aparte bijlage heeft ontvangen, met opdrachten en kijktips die u met uw leerlingen kunt behandelen. We gaan bondig in op de belangrijkste aspecten van de voorstelling: de personages, de centrale thema s van het stuk en de taal. Voor de opdrachten (in de powerpoint) heeft u een digiboard nodig. Mocht u niet in het bezit zijn van een digiboard (of een beamer, waar een computer met internet aan gekoppeld zit) dan kun u ons mailen, dan sturen wij u een dvd toe met al het onderstaande materiaal.

5 > 5 Personages Bij deze lesbrief heeft u een powerpoint ontvangen die u met uw klas kunt bekijken. BIJLAGE 1 heet Het koningshuis. Hierin vindt u foto s van alle acteurs en dansers uit Macbeth en welke rollen zij spelen. In Macbeth komen meerdere dubbelrollen voor. Het helpt, wanneer uw leerlingen vooraf weten welke personages in het stuk voorkomen en door wie zij worden gespeeld. Macbeth en taal Macbeth is geschreven in rijke taal, vol beeldspraak en dynamiek. Over de hele wereld worden dichters, rappers en schrijvers nog altijd geïnspireerd door de teksten van Shakespeare. Hedendaagse raps en spoken word vertonen grote gelijkenissen met de sonnetten van Shakespeare wat betreft ritme, rijm, thema s en de manier waarop de teksten zijn opgebouwd. Dynamiek speelt in de uitvoering van de Toneelmakerij en ICK een wezenlijke rol. Er wordt gedanst op verschillende muziekstijlen, waaronder Franse hip - hop. Voor ons was het een voor de hand liggende keus om in deze lesbrief dieper in te gaan op de combinatie van Macbeth en spoken word. Kijktip > De Engelse Akala van de Hip Hop Shakespeare Compagnie gaf een fantastische Tedtalk waarin hedendaagse raps van artiesten als Jay Z en de Wu Tang Clan vergeleken worden met de sonnetten van Shakespeare. In de powerpoint vindt u een link naar deze Tedtalk (BIJLAGE 2). De lezing is in het Engels, maar is goed te volgen. Het filmpje duurt 20 minuten. U kunt ook een stukje van de Tedtalk met uw klas bekijken.

6 > 6 De opdracht > Spoken word Om uw leerlingen ook actief voor te bereiden op de voorstelling gaan zij een spoken word tekst schrijven die ze kunnen opvoeren. Wij maakten hiervoor een gefilmde spoken word tutorial, waarin taal en de inhoud van Macbeth centraal staan. Spoken word is een schrijf- en vertelvorm waar elementen van rap, maar ook van Shakespeare s taal in terug komen: verschillende rijmvormen, beeldspraak, ritme en muziek. Het verschil tussen rap en spoken word is dat rap vast zit aan een zeer strikt ritme (de beat van de muziek) en spoken word niet. Hierdoor is het voor iedereen mogelijk om een spoken word tekst te schrijven en op te voeren. We vroegen schrijfster en artiest Tifène Huchet een tekst te schrijven over Macbeth én ons uit te leggen hoe je zelf een spoken word tekst schrijft. In de powerpoint bij deze lesbrief, vindt u een digitale les, waarin Tifène de leerlingen haar spoken word laat horen. Daarna legt ze in vijf korte, heldere opdrachten uit hoe zij tot haar tekst is gekomen. In de schrijfopdracht staan de belangrijkste vragen over Macbeth centraal. Wanneer vind ik geweld gerechtvaardigd, of zou ik bereid zijn het te gebruiken? Wat zou de weerslag hiervan zijn op mij? Tifène geeft in haar filmpjes aan hoe lang elke opdracht duurt. De muziek die zij gebruikt bij haar spoken word staat ook in de powerpoint en kunnen leerlingen gebruiken bij het schrijven en opvoeren van hun tekst. (ook in BIJLAGE 3)

7 > 7 De gehele schrijfopdracht kunt u in één lesuur behandelen. De opdracht is zowel geschikt voor een CKV les, als voor een les Nederlands of Engels. Als er uit de les bijzondere resultaten komen dan plaatsen wij die (uiteraard met toestemming en naamsvermelding van de leerling) met veel plezier op onze Facebookpagina! Deze teksten (of filmpjes) kunt u mailen naar: educatie@toneelmakerij.nl Wij wensen u veel plezier bij het voorbereiden van de voorstelling! Als er vragen zijn, kunt u mij uiteraard mailen. Ook reacties op de lesbrief of de voorstelling zijn van harte welkom! Vriendelijke groet, Wieke ten Cate Educatie medewerker wieke@toneelmakerij.nl