Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008

Transcriptie

1 Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008 T.A. Wiegers W. Devillé U vindt dit rapport en andere publicaties van het NIVEL in PDF-format op:

2 ISBN Telefoon Fax NIVEL, Postbus 1568, 3500 BN UTRECHT Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaan de schriftelijke toestemming van het NIVEL te Utrecht. Het gebruik van cijfers en/of tekst als toelichting of ondersteuning in artikelen, boeken en scripties is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

3 Inhoud Voorwoord 5 1 Inleiding 7 2 Methode 9 3 Resultaat herziening Resultaten analyse buurten Vergelijking 2003 buurten 2008 buurten 14 4 Conclusies en aanbevelingen 23 Bijlage 1: Achterstandsgebieden op buurtniveau Bijlage 2: Buurten met 5-positie postcodes Bijlage 3: Buurten met kerncijfers en achterstandindex 2008, geordend naar achterstandindex 45 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

4 4 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

5 Voorwoord Dit rapport gaat over de systematiek die sinds 1996 wordt gebruikt voor het identificeren van achterstandsgebieden voor de huisartsenzorg. Tot 2006 ontvingen de huisartsen voor de ziekenfondsverzekerden, en sinds 2006 voor alle ingeschrevenen in deze gebieden, een toeslag op het abonnementstarief. Voor iedere (ziekenfondsverzekerde) inwoner van een erkend achterstandsgebied ging er eveneens een bedrag in een lokaal achterstandfonds. Hieruit worden projecten gefinancierd op basis van knelpunten zoals die door huisartsen worden ervaren. In 1999 werd een verfijning van de systematiek toegepast en werd in de ledenvergadering van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) besloten om de identificatie in een cyclus van 4 jaar te herzien om de uitkomst dan het volgende jaar in te voeren. Het onderzoek uit 2003 betrof de eerste herziening na De LHV en ZN, gezamenlijk verantwoordelijk voor de vierjaarlijkse cyclus van herijking van de postcodegebieden inzake de identificatie van achterstandgebieden, hebben het NIVEL verzocht een nieuwe ronde Herijking stedelijke achterstandsgebieden in 2008 uit te voeren op de meest recente gegevens van het CBS, gekoppeld aan de meest recente indeling van postcodes uit Utrecht, 2008 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

6 6 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

7 1 Inleiding Sinds 1996 ontvangen huisartsen een toeslag op het abonnementstarief voor ziekenfondspatiënten die wonen in zogenaamde stedelijke achterstandsgebieden. Op verzoek van de Landelijke Huisartsenvereniging (LHV) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN) werd daarvoor een systematiek ontworpen aan de hand waarvan stedelijke gebieden werden geïdentificeerd met een hoog percentage uitkeringsgerechtigden en lage inkomens (Reijneveld et al., 2000; 2001). De behoefte aan een dergelijke systematiek vloeide voort uit afspraken die binnen de Paritaire Werkgroep Huisartsenzorg (PWH) waren gemaakt rond een aantal knelpunten in de huisartsenzorg in de stedelijke achterstandsgebieden (Paritaire Werkgroep Huisartsenzorg 1995). Aan de hand van deze systematiek worden de beschikbare gestelde financiële middelen verdeeld (toen jaarlijks 20 miljoen gulden) (Werkgroep LHV/ZN 1995; Van der Velden et al.,1997). Voor de ziekenfondsverzekerden uit deze gebieden ontvangen de huisartsen sinds 1 juli 1996 een toeslag op het abonnementstarief van (omgerekend) 6,70 per jaar (COTG 1997). In 2006, na invoering van het nieuwe zorgstelsel, waarbij het onderscheid tussen ziekenfondsverzekerden en particulier verzekerden is verdwenen, is de toeslag verhoogd naar 6,80 per jaar per ingeschreven patiënt. Naast de verhoging van het abonnementstarief voor individuele huisartsen, gekoppeld aan individuele, bij de praktijk ingeschreven patiënten, bestaat de regeling uit een financiële bijdrage op het gemeentelijk of regionaal niveau, gekoppeld aan het aantal inwoners van het betreffende achterstandsgebied. Die houdt in dat, tot 2006, er voor iedere ziekenfondsverzekerde inwoner van een erkend achterstandsgebied een bedrag van (omgerekend) 7,10 (COTG 1997) en sinds 2006 voor iedere inwoner van een erkend achterstandsgebied een bedrag van 6,00 per jaar in een lokaal achterstandfonds gestort wordt. Hieruit financieren de achterstandsfondsen samen met zorgverzekeraars projecten op basis van knelpunten zoals die door huisartsen worden ervaren (R. Verheij et al., ). In 1996 werd in de Ledenvergadering van de LHV bepaald dat de methode van de toenmalige systematiek na twee á drie jaar gevalideerd moest worden om eventuele knelpunten op te lossen. In 1998 heeft een validering en evaluatie van de systematiek aan de hand waarvan stedelijke achterstandsgebieden worden onderscheiden, plaatsgevonden (R.Verheij et al., ; 2001). Uit het onderzoek bleek dat de toenmalige systematiek een goed onderscheid maakte naar de werklast van de huisarts, maar dat een nog beter onderscheid mogelijk was bij een verdere verfijning. Drie alternatieven werden onderzocht waarbij uiteindelijk door de LHV gekozen is voor het alternatief waarin de volgende variabelen zijn opgenomen: percentage uitkeringsgerechtigden, gemiddeld inkomen per ontvanger, omgevingsadressendichtheid en percentage allochtonen. Ook werd besloten de identificatie in een cyclus van vier jaar te herzien om de uitkomst steeds halverwege het volgende jaar in te voeren (te beginnen per 1 juli 1999). Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

8 De keuze om de identificatie iedere 4 jaar met nieuwe cijfers te actualiseren aan de hand van dezelfde methode schept ruimte voor een langere beleidsperiode en de mogelijkheid de identificatie zo actueel mogelijk te houden. De tweede herziening is uitgevoerd in 2003 aan de hand van de systematiek waarvoor in 1999 werd gekozen. Een nieuwe herziening zou in 2007 moeten hebben plaatsvinden, maar om gebruik te kunnen maken van zo actueel mogelijke CBS-cijfers is besloten de herijking in 2008 te laten uitvoeren. Het voorliggende onderzoek betreft dus de derde herziening van de identificatie van achterstandswijken voor huisartsen aan de hand van de systematiek waarvoor in 1999 is gekozen. In hoofdstuk 2 staat de analysemethode beschreven inclusief de aanpassingen die in 2003 zijn doorgevoerd. Hoofdstuk 3 beschrijft de resultaten van de huidige herziening en vergelijkt deze met de situatie op basis van de resultaten van de eerdere herzieningen in 2003 en in 1998/1999. In hoofdstuk 4 staan conclusies en aanbevelingen en tenslotte staan de details van de herziening inclusief de lijst van de geïdentificeerde buurten met hun respectievelijke 5-positie postcodes in 3 bijlagen. 8 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

9 2 Methode Het doel van het identificeren van achterstandsgebieden is om tot een rechtvaardige verdeling te komen van extra middelen ter ondersteuning van de huisartsenzorg. Om onderscheid tussen gebieden te maken kan gebruik gemaakt worden van verschillende geografische indelingen. De meest gebruikte geografische ordening is die op gemeentelijk niveau, waarbij elke gemeente is onderverdeeld in een aantal wijken en elke wijk vervolgens is onderverdeeld in een aantal buurten. Het CBS verzamelt en publiceert allerlei kenmerken op het niveau van gemeenten, wijken en buurten. Een andere veel gebruikte geografische ordening is de indeling in postcodegebieden. Ook hierbij is van een vergelijkbare ordening sprake: binnen een gebied met 4-positie postcodes (alleen cijfers) is onderscheid te maken naar kleinere gebieden met een gelijke 5-positie postcode (4 cijfers + 1 letter) en nog kleinere gebieden met een gelijke 6-positie postcode (4 cijfers + 2 letters). Deze indeling in postcodegebieden loopt echter niet parallel met de indeling in wijken en buurten en in de CBS-databestanden wordt per buurt alleen de meest voorkomende 4-positie postcode vermeld. Om vast te kunnen stellen voor welke patiënten de huisarts een toeslag ontvangt, moet bekend zijn welke patiënten in een erkend achterstandsgebied wonen. Daarvoor zijn adresgegevens nodig. De naam van een wijk of buurt maakt geen deel uit van een adres, de postcode wel. Daarom wordt voor alle buurten die in dit rapport geïdentificeerd worden als achterstandsbuurt een overzicht gegeven van de daarin voorkomende postcodes. De postcodes spelen dus geen rol in de analyse, maar zijn alleen bedoeld voor identificatie van bewoners van erkende achterstandsgebieden. De systematiek De basis voor de berekening van de achterstandsindex vormen, zoals vermeld, de CBSgegevens op wijk- en buurtniveau. De huidige herziening maakt gebruik van de meest actuele CBS-gegevens, de kerncijfers wijken en buurten 2007, waarvoor de laatste indicatoren beschikbaar kwamen per eind april Het betreft de volgende gegevens: aantal inwoners per buurt, de omgevingsadressendichtheid, het percentage niet-westerse allochtonen per buurt. De inkomensgegevens, dat wil zeggen: het gemiddelde inkomen van inkomens-ontvangers per buurt en het percentage niet-actieven onder de beroepsbevolking per buurt, zijn van een oudere datum: de laatst beschikbare gegevens betreffen Vóór 2003 publiceerde het CBS ook kerngegevens op postcodeniveau. In de eerdere berekeningen van mogelijke achterstandsindexen, zowel in 1996 als in 1998, werd daarom de afweging gemaakt of uitgegaan moest worden van het postcodeniveau of het buurtniveau. Daarbij is gebleken dat sociaaleconomische en fysiek ruimtelijke verschillen binnen de 4-positie postcodegebieden teveel uitgemiddeld werden. Administratieve problemen in de uitvoering verhinderden echter een uitgewerkte vergelijking (R. Verheij, ). De vorige analyse, in 2003, werd alleen op buurtniveau uitgevoerd en een keuze tussen beide benaderingen is nu niet meer mogelijk, want vanaf 2003 zijn de kerncijfers Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

10 van het CBS alleen nog beschikbaar per gemeente, wijk en buurt. Het CBS geeft daarbij voor elke buurt alleen de meest voorkomende 4-cijferige postcode aan, samen met de daarbij behorende dekkingsgraad, dat wil zeggen: een indicatie (in zes klassen) van het percentage adressen in een buurt met de meest voorkomende postcode. Zo kan het gebeuren dat een postcode, die in meerdere buurten voorkomt, maar in geen enkele buurt de méést voorkomende postcode is, helemaal niet in de CBS-gegevens voorkomt. Daarom is analyse op postcodeniveau niet meer mogelijk. Berekening van de achterstandindex Voor het berekenen van de achterstandindex wordt, net als in 2003, gebruik gemaakt van gegevens op buurtniveau. Om vervolgens te weten te komen welke postcodes in deze buurten voorkomen naast de meest voorkomende postcode, zoals aangegeven door het CBS, wordt er gebruik gemaakt van een Geodan-bestand met alle 5-positie postcodes per buurt. Voor sommige buurten is het noodzakelijk om de 6-positie postcodes te vermelden, omdat er geen 5-positie postcodes voor die buurten in het bestand staan. De beschikbare kerncijfers die gebruikt zijn voor het berekenen van de achterstandsindex zijn de volgende (CBS, 2008): - naam buurt (+ code) 2007: het bestand omvat in totaal buurten. - aantal inwoners per buurt 2007: het aantal inwoners op 1 januari, ontleend aan de Structuurtelling Gemeentelijke Basisadministratie (GBA), afgerond op tientallen. - omgevingsadressendichtheid 2007: het gemiddeld aantal adressen per vierkante kilometer. Voor ieder adres wordt de omgevingsadressendichtheid vastgesteld in een gebied met een straal van 1 km rondom dat adres. Op grond daarvan wordt de gemiddelde omgevingsadressendichtheid per buurt bepaald. Hoe hoger de omgevingsadressendichtheid, hoe hoger de bijdrage aan de achterstandsindex. - niet-westerse allochtonen percentage 2007: het aantal niet-westerse allochtonen op 1 januari 2007, uitgedrukt in hele procenten van het aantal inwoners, per buurt. Uit privacyoverwegingen worden lage percentages niet gegeven, maar zo mogelijk geschat. De definitie van westerse en niet-westerse allochtonen is conform de definitie die het CBS in alle publicaties hanteert en betreft alle eerste en tweede generatie allochtonen. Het percentage niet-westerse allochtonen is vermeld bij meer dan 50 inwoners per buurt. Hoe hoger het percentage niet-westerse allochtonen, hoe hoger de bijdrage aan de achterstandsindex. - gemiddeld inkomen per inkomstenontvanger 2005: het gemiddeld inkomen per individu met 52 weken inkomen over het jaar 2005, per buurt. Dit gegeven is vermeld bij minimaal 200 inwoners per buurt. Hoe lager het gemiddelde inkomen, hoe hoger de bijdrage aan de achterstandsindex. - niet-actieven percentage 2005: Het aantal inkomensontvangers van 15 tot en met 64 jaar met 52 weken inkomen dat in het voorgaande jaar een uitkering als voornaamste inkomensbron had, uitgedrukt in hele procenten van het totaal aantal inkomensontvangers van 15 tot en met 64 jaar. Personen met een werkloosheidsuitkering, arbeidsongeschikten, pensioenontvangers, bijstandontvangers en de groep 'overige inkomensontvangers' worden tot de niet-actieven gerekend. Vanaf het verslagjaar 2002 worden ook werkstudenten meegenomen in de populatie. Zij worden ook tot de 10 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

11 niet-actieven gerekend. Het percentage is vermeld bij minimaal 200 inwoners per buurt. Hoe hoger het percentage niet-actieven, hoe hoger de bijdrage aan de achterstandsindex. - 5-positie postcodes per buurt (Geodan). Voor sommige buurten zijn geen 5-positie postcodes beschikbaar. In die gevallen zijn 6-positie postcodes weergegeven. De formule voor het berekenen van de achterstandindex maakt gebruik van gestandaardiseerde variabelen ((waarde variabele gemiddelde waarde)/ standaarddeviatie). Gemiddelden en standaarddeviatie zijn gewogen naar het aantal inwoners per buurt. Vanwege de sterke scheefverdeling van alle variabelen zijn deze eerst getransformeerd naar de natuurlijke logaritme (ln) van dezelfde variabelen, alvorens ze te wegen. De gebruikte formule voor de herziening 2008 op buurtniveau op basis van het buurtregister 2007 is als volgt: achterstandindex = ((ln percentage niet-actieven ) / ) - ((ln gemiddeld inkomen ontvanger ) / ) + ((ln omgevingsadressendichtheid ) / ) + ((ln percentage niet-westerse allochtonen ) / ). Het afkappunt voor inclusie is, evenals bij de herijking van 2003, gelegd bij een totale bevolkingsomvang van de geselecteerde buurten van inwoners. Buurten met minder dan 200 inwoners zijn buiten de analyse gelaten omdat tenminste twee van de vier variabelen voor die buurten niet ingevuld zijn. Na berekening van de achterstandindex worden buurten met minder dan inwoners, die geïsoleerd liggen, dat wil zeggen: geen aansluiting hebben bij andere buurten met een hoge achterstandsindex, vervolgens uit de selectie verwijderd. De reden daarvoor is om versnippering van de achterstandgelden tegen te gaan. Door de gewijzigde definitie van het CBS met betrekking tot het percentage niet-actieven is te verwachten dat buurten met een grote studentenpopulatie een relatief hoge achterstandindex krijgen. De variabele: aandeel ingeschreven voltijdstudenten aan het hoger onderwijs maakt echter geen deel uit van de formule voor berekening van de achterstandindex. Daarom is het niet mogelijk met deze variabele rekening te houden. Uitgangspunt bij de berekening van de achterstandindex is bovendien om geen buurten vooraf uit te sluiten, tenzij gegevens ontbreken, zoals bij buurten met minder dan 200 inwoners. Er zijn vervolgens twee mogelijkheden om met de studentenbuurten om te gaan: 1) het wordt geaccepteerd dat dit inherent is aan de gebruikte systematiek, immers: de formule voor het berekenen van de achterstandindex is niet gewijzigd, alleen de achterliggende data zijn veranderd, door een wijziging in de definitie die door het CBS wordt gehanteerd. 2) buurten met een hoge achterstandindex, waarvan meer dan 50% van de inwoners student zijn, worden, evenals geïsoleerde buurten, uit de selectie verwijderd. In overleg met LHV en ZN is ervoor gekozen om studentenbuurten achteraf uit de selectie te verwijderen. Door de geselecteerde buurten uit het bestand Kerncijfers wijken en buurten 2007 van het CBS te combineren met het 5-posities postcodebestand van Geodan, zijn de gegevens Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

12 voor de geselecteerde buurten aangevuld met alle vijfpositie postcodes die in deze buurten voortkomen (Bijlage 2). In de gevallen waarin de 5-positie postcodes de buurt niet voldoende identificeren zijn 6-positie postcodes vermeld. De vergelijking van de resultaten van de huidige analyse met de vorige ijking gebeurt op buurtniveau (Bijlage 1). Praktische knelpunten Bij het koppelen van bestanden met gegevens over 2005 (gemiddeld inkomen en percentage niet-actieven) aan bestanden met gegevens over 2007 (omgevingsadressendichtheid en percentage niet-westerse allochtonen) blijkt een probleem op te treden. Er zijn verschillen tussen de bestanden wat betreft een aantal gemeente- wijk- en buurtcodes. Sommige gemeenten zijn opgeheven: 28 gemeentecodes uit het bestand van 2005 komen niet meer voor in het bestand van Voor 13 van die gemeenten zijn voor de afzonderlijke buurten geen inkomensgegevens in het bestand opgenomen, dus die zouden bij het berekenen van de achterstandsindex toch afvallen. De overige 15 (kleine gemeenten) zijn noodgedwongen buiten beschouwing gebleven. Daarnaast zijn bij 9 gemeenten wijzigingen opgetreden in een aantal van de wijk- en buurtcodes. Het betreft Boarnsterhim (gemeentecode 55), Brummen (gemeentecode 213), Nijmegen (gemeentecode 268), Zevenaar (gemeentecode 299), Zutphen (gemeentecode 301), Hendrick-Ido-Ambacht (gemeentecode 531), Etten-Leur (gemeentecode 777), Goirle (gemeentecode 785) en Pijnacker-Nootdorp (gemeentecode 1926). Het gevolg is dat bij buurten waarvan de code gewijzigd is, de benodigde variabelen voor 2005 of voor 2007 ontbreken, of dat verkeerde gegevens aan een buurt gekoppeld worden. Ten behoeve van de berekening van de achterstandsindex zijn de wijk- en buurtcodes van Nijmegen handmatig aangepast omdat bij de vorige herijking 3 Nijmeegse wijken in de lijst van achterstandsgebieden stonden. Zouden de gegevens niet handmatig worden aangepast, dan zouden die wijken automatisch, door ontbrekende gegevens, buiten de analyse vallen. De andere gemeenten waarvan wijk- of buurtcodes veranderd zijn, kwamen in de vorige herijking niet in de selectie voor en zijn daarom vóór de analyse uit het bestand verwijderd. 12 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

13 3 Resultaat herziening Resultaten analyse buurten 2008 Met een analyse uitgevoerd op buurtniveau en het afkappunt voor inclusie in de selectie op een totaal van inwoners, worden 227 buurten (delen of combinaties van delen van postcodegebieden) geïdentificeerd als achterstandsgebieden met een totale populatie van inwoners. Er blijken 9 studentenbuurten, dat wil zeggen: buurten met meer dan 50% studenten, deel uit te maken van de selectie. Het betreft de volgende buurten (% studenten): In Utrecht: Galgenwaard en Kromhoutkazerne (80%); de Uithof (67%); in Diemen: studentenflats (56%); in Amstelveen: Uilenstede en Kronenburg (51%), in Delft: TU-Campus (72%); Stationsbuurt (55%); in Enschede: Drienerveld-U.T. (74%); in Wageningen: Verspreiden huizen het Binneveld (53%); in Amsterdam: Buiksloterham (58%). Deze buurten, met samen inwoners, zijn uit de selectie verwijderd. Vervolgens zijn acht buurten met minder dan inwoners, die geïsoleerd liggen, dat wil zeggen: geen aansluiting hebben bij andere buurten met een hoge achterstandsindex, met een gezamenlijk inwoneraantal van 3.740, uit de lijst verwijderd. Het betreft de volgende buurten (inwonersaantal): in Sittart-Geleen, Recreatiegebied Schwienswei (200), in Bloemendaal, Provinciaal Ziekenhuis (200), in Apeldoorn, Apeldoornse Bos (580), in Haarlemmermeer, Graan voor Visch Zuid (640), in Echt-Susteren, Peijerveld (750), in Diemen, Beukenhorst (680), in Alphen aan den Rijn, Hooge Burch (470) en in Heiloo, Willibrord (220). Hierdoor omvat de selectie 210 buurten met in totaal inwoners. Door vijf buurten die in eerste instantie net buiten de selectie vielen er alsnog aan toe te voegen wordt de vooraf vastgestelde grenswaarde van inwoners weer bereikt in een uiteindelijke selectie van 215 buurten (Bijlage 1). Op buurtniveau laat de analyse de volgende verschuiving zien als vergeleken wordt met de 2003-lijst op basis van 80% ziekenfondsverzekerden: 56 nieuwe buurten, vijf buurten die opnieuw worden geselecteerd (waren in 1999 ook geselecteerd, maar in 2003 niet) en 41 buurten vervallen, waarvan twee verwijderd vanwege geïsoleerdheid en geringe omvang. Van de 195 geselecteerde buurten in 2003 zijn er in (79%) opnieuw geselecteerd. Het aantal geselecteerde buurten is iets groter dan in 2003, terwijl dezelfde grens voor het totale inwonersaantal is gehanteerd. Dat geeft aan dat de geselecteerde buurten gemiddeld kleiner zijn dan in De verschuivingen zijn overigens in dezelfde orde van grootte als bij de analyse van 2003: toen waren er ten opzichte van buurten nieuw en acht opnieuw geselecteerd na eerder vervallen te zijn. Het is belangrijk om zich te realiseren dat buurten niet synoniem zijn met postcodegebieden, maar vaak delen van postcodegebieden zijn. Er zijn bijvoorbeeld in Zwolle 4 buurten met dezelfde meest voorkomende 4-cijferige postcode. Eén van die buurten heeft een hoge achterstandsindex, de drie andere buurten niet. Was het hele postcodegebied als analyse-eenheid genomen, dan was het hele gebied waarschijnlijk niet geselecteerd. De nu geselecteerde buurt heeft slechts inwoners. De vier buurten samen hebben inwoners. Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

14 3.2 Vergelijking 2003 buurten 2008 buurten In de analyse van 2003 werd, evenals in die van 1999, aangegeven welke DHVen achterstandsgebieden in hun regio hadden. Sinds de oprichting van de ROSsen (Regionale OndersteuningsStructuren) zijn de DHVen (Districts Huisartsen Verenigingen) verdwenen en worden de achterstandsgelden beheerd door achterstandsfondsen die voor een deel overlappen met de ROSsen, maar voor een deel ook niet. In tabel 1 wordt daarom een overzicht gegeven van de achterstandsfondsen die in 2003 door de DHVen beheerd werden en nu zelfstandig zijn ofwel door een ROS beheerd worden. Tabel 1 Vergelijking van DHV-en met achterstandsgebieden 2003 en ROSsen DHV-en met achterstandsgebieden 1-Amsterdam 2-Kennemerland-Haarlem 3-Holland Noord 4-Den Haag 5-Rijnland Midden-Holland 6-Rotterdam en omgeving 7-Zuid-Holland Zuid 8-Zeeland 9-Brabant West 10-Brabant Noordoost 11-Limburg 12-Midden Nederland 14-Groot Gelre 15-Steden Driehoek 16-Zwolle Flevoland 17-Twente 18-Drente 19-Friesland 20-Groningen 21-Westland Schieland 22-Brabant Midden 23-Brabant Zuidoost achterstandsfondsen Stichting Achterstandsfonds Amsterdam (AOF) Stichting Zorgondersteuning Noord-Holland Noord (ZONnh) Stichting Zorgondersteuning Noord-Holland Noord (ZONnh) Fonds Huisartsen in Achterstandswijken (FHA) Trend, REOS Zorg Fonds Achterstandswijken Rotterdam Trend Stichting Achterstandsgebieden Zuidwest Nederland Stichting Achterstandsgebieden Zuidwest Nederland Stichting Robuust Huisartsenkring Limburg, Stichting Beyaert Robuust Limburg Achterstandsfonds Utrecht (UFA) Arnhems Fonds Achterstandswijken (AFA), SAN (Stichting Achterstandswijken Nijmegen) Fonds Achterstandswijken Deventer LHV-huisartsenkring Zwolle/Flevoland Huisartsenkring Twente LHV-huisartsenkring Zwolle/Flevoland Achterstandsontwikkelingsfonds Leeuwarden ELANN Eerstelijns Advies Noord Nederland Stichting ELO Stichting Achterstandsgebieden Zuidwest Nederland Stichting Robuust In Tabel 2 wordt in het aantal inwoners in achterstandsgebieden per achterstandsfonds en per gemeente weergegeven. 14 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

15 Tabel 2 Vergelijking aantal inwoners in achterstandsgebieden per achterstandsfonds en gemeente in 2003 en in 2008 Inwoners in achterstandsgebieden Achterstandsfonds Gemeente AOF AMSTERDAM AMSTERDAM ZUIDOOST Totaal: nog nader te bepalen ALMERE Totaal: ZONnh BLOEMENDAAL 230 0* HEEMSKERK ALKMAAR DEN HELDER HOORN ZAANSTAD Totaal: Haarlem HAARLEM Totaal: FHA S GRAVENHAGE LEIDSCHENDAM-VOORBURG Totaal: Trend DORDRECHT GOUDA Totaal: nog nader te bepalen ZWIJNDRECHT SPIJKENISSE Totaal: REOS Zorg LEIDEN NOORDWIJK ZH OEGSTGEEST Totaal: Fonds Achterstandswijken CAPELLE A/D IJSSEL Rotterdam ROTTERDAM Totaal: Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

16 Inwoners in achterstandsgebieden Achterstandsfonds Gemeente ROBUUST EINDHOVEN HELMOND Totaal: Fonds Achterstandsgebieden TILBURG Zuidwest Nederland S HERTOGENBOSCH ROSMALEN VLISSINGEN BREDA ROOSENDAAL OOSTERHOUT TERNEUZEN Totaal: Huisartsenkring Limburg, ECHT-SUSTEREN 870 0* Stichting Beyaert Robuust HEERLEN Limburg MAASTRICHT ROERMOND Totaal: UFA AMERSFOORT UTRECHT Totaal: AFA ARNHEM Totaal: nog nader te bepalen EDE Totaal: SAN NIJMEGEN Totaal: Fonds Achterstandswijken DEVENTER Deventer Totaal: LHV-huisartsenkring ZWOLLE Zwolle/Flevoland ASSEN Totaal: Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

17 Inwoners in achterstandsgebieden Achterstandsfonds Gemeente Huisartsenkring Twente ALMELO ENSCHEDE Totaal: Achterstandsontwikkelingsfonds LEEUWARDEN Leeuwarden Totaal ELANN GRONINGEN HOOGEZAND- SAPPEMEER STADSKANAAL Totaal: Stichting ELO DELFT SCHIEDAM VLAARDINGEN Totaal: Totaal Nederland * verwijderd vanwege geïsoleerde ligging en kleine omvang In Tabel 3 worden de verschuivingen naar aantal inwoners binnen de achterstandsfondsen ten opzichte van 2003 samengevat. Bij alle drie de grote fondsen is het totaal inwonersaantal van de achterstandsbuurten teruggelopen. Drie van de vier middelgrote fondsen zijn in inwoneraantal sterk toegenomen. Tabel 3 laat eveneens zien dat er ten opzichte van 2003 een toename is van de fondsen met meer dan maar minder dan inwoners in achterstandsbuurten: van 5 in 2003 naar 9 in Het aantal kleine fondsen, met tussen de en inwoners in achterstandsbuurten, is verder teruggelopen, van 7 naar 3. Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

18 Tabel 3 Verschuivingen naar aantal inwoners van buurten met een hoge achterstandsindex binnen de achterstandfondsen in 2008 ten opzichte van (=100%) 2008 Verschuiving in aantal inwoners ten opzichte van 2003: - Grote fondsen (> ): * Amsterdam: * Rotterdam: * Den Haag: - Middelgrote fondsen (> ): * UFA: * Zuidwest Nederland: * Twente: * Groningen: - 19,0% - 8,6% - 4,4% + 5,5% + 34,6% + 7,0% + 66,0% Verdeling fondsen naar aantal inwoners in achterstandsgebieden: - < < < < < In de analyses werd op 5-positie postcodeniveau gekeken welke postcodes in de geselecteerde buurten voorkwamen. In bijlage 2 staan alle 5-positie postcodes van de betrokken buurten. Postcodegebieden en buurten overlappen elkaar bijna nooit 100%, waardoor 4-cijferige postcodes voor de geselecteerde buurten vermeld in bijlage 1 ook vaak voorkomen in buurten daaromheen, die niet geselecteerd werden. Om praktische redenen werd voor de voorliggende analyse gekozen voor de 5-positie postcode, maar een herleiding van buurten tot de volledige 6-positie postcodes is evenzeer mogelijk. In 2007 heeft het Kabinet besloten om 40 aandachtswijken aan te merken als krachtwijken, met het doel door gerichte wijkaanpak een positieve ontwikkeling op gang te brengen. De aandachtswijken zijn gedefinieerd op basis van sociaaleconomische kenmerken van de inwoners (inkomen, opleiding, arbeidsdeelname), fysieke wijkkenmerken (prijs, bouwjaar en grootte van de woningen) en het voorkomen van sociale en fysieke problemen (Brouwer & Willems, 2007). De geselecteerde krachtwijken liggen in de gemeenten: Alkmaar, Amersfoort, Amsterdam, Arnhem, Den Haag, Deventer, Dordrecht, Eindhoven, Enschede, Groningen, Heerlen, Leeuwarden, Maastricht, Nijmegen, Rotterdam, Schiedam, Utrecht en Zaanstad. Minister Vogelaar bezoekt elk jaar deze veertig krachtwijken om met bewoners en andere betrokkenen te praten. 18 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

19 In tabel 4 wordt aangegeven welke buurten met een hoge achterstandsindex volgens de hier gepresenteerde berekening deel uit maken van een van de zogenaamde Vogelaarwijken, dat wil zeggen: de 40 probleemwijken die extra steun ontvangen om ze om te vormen tot prachtwijken. Tabel 4 Buurten met hoge achterstandsindex in Vogelaarwijken GEMEENTE 4-positie Vogelaarwijken postcode Wijknaam Buurtnaam ALKMAAR 1813 Overdie Overdie-Oost AMERSFOORT 3814 De Kruiskamp Evertsenstraat Neptunusplein AMSTERDAM 1024 Amsterdam Noord 1031 Volewijck Westelijke Tuinsteden De Kolenkit Slotermeer-Noordoost 1064 Slotermeer-Zuidwest Geuzenveld Osdorp-Midden 1055 Bos en Lommer Landlust 1056 De Kommert 1057 Van Galenbuurt Hoofdweg e.o 1092 Amsterdam Oost Transvaalbuurt 1094 Indische Buurt-West Bijlmer-oost ARNHEM 6822 Klarendal Klarendal-Zuid 6826 Presikhaaf Presikhaaf I Presikhaaf II 6828 Het Arnhemse Broek Van Verschuerbuurt 6832 Malburgen / Immerloo Immerloo I Zeegsingel e.o Kamillehof en Bakenhof 6841 Malburgen-West S-GRAVENHAGE 2515 Stationsbuurt Huygenspark Rivierenbuurt-Zuid Rivierenbuurt-Noord Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

20 GEMEENTE 4-positie postcode Vogelaarwijken Wijknaam Buurtnaam 2525 Schilderswijk Groente- en Fruitmarkt Schildersbuurt-West 2526 Schildersbuurt-Noord Schildersbuurt-Oost 2532 Den Haag Zuid-West Moerwijk-Zuid 2533 Moerwijk-West 2541 Morgenstond-Zuid Morgenstond-Oost 2542 Dreven en Gaarden 2544 Venen Oorden en Raden Transvaal Transvaalkwartier-Midden Transvaalkwartier-Zuid DEVENTER 7417 Rivierenwijk Rivierenbuurt Deltabuurt Hoornwerk DORDRECHT 3317 Wielwijk Crabbehof Admiraalsplein Cornelis Evertsenstraat e.o. Dorus Rijkersstraat e.o. Van Ewijckstraat e.o Crabbehof-Zuid EINDHOVEN 5621 Woensel West Groenewoud 5642 Doornakkers Doornakkers-Oost 5654 Bennekel Bennekel-Oost ENSCHEDE 7533 Welve-Lindenhof GRONINGEN 9715 Korrewegwijk West-Indischebuurt Oost-Indischebuurt 9716 De Hoogte De Hoogte HEERLEN 6415 Meezenbroek LEEUWARDEN 8924 Hechterp / Schieringen Heechterp Schieringen MAASTRICHT 6222 Maastricht Noord Limmel 6224 NIJMEGEN 6535 Hatert 20 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

21 GEMEENTE 4-positie Vogelaarwijken postcode Wijknaam Buurtnaam ROTTERDAM 3014 Rotterdam West Oude Westen 3021 Middelland Delfshaven 3025 Bospolder 3026 Tussendijken 3031 Rotterdam Noord Rubroek 3033 Provenierswijk 3034 Nieuw-Crooswijk Oud-Crooswijk Oude Noorden 3038 Bergpolder 3042 Overschie 3072 Oud Zuid Katendrecht Afrikaanderwijk 3073 Bloemhof 3074 Hillesluis 3081 Tarwewijk Vreewijk 3085 Zuidelijke Tuinsteden 3086 Pendrecht SCHIEDAM 3118 Nieuwland Buurt Buurt 63 Buurt 67 UTRECHT 3526 Kanaleneiland 3527 Kanaleneiland-Noord 3552 Ondiep Ondiep 3554 Zuilen Oost De Driehoek J.M. de Munck Keizerlaan e.o Overvecht Wolga- en Donaudreef e.o Neckardreef e.o Zambesidreef e.o ZAANSTAD 1504 Poeleburg Poelenburg Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

22 22 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

23 4 Conclusies en aanbevelingen De analyse op basis van gegevens uit 2007 met betrekking tot het aantal inwoners per buurt, de omgevingsadressendichtheid en het percentage niet-westerse allochtonen, en gegevens uit 2005 met betrekking tot het gemiddelde inkomen per buurt en het percentage niet-actieven, levert een lijst van buurten met een hoge achterstandindex op die niet sterk verschilt van die uit Van de 195 buurten die in 2003 als zodanig geïdentificeerd werden, komen 154 (79%) in deze analyse opnieuw in de selectie. De nieuwe selectie bestaat uit 215 buurten, verdeeld over 19 achterstandsfondsen. Door het gebruik van vijfpositie postcodes (en soms zespositie postcodes) is het mogelijk om een achterstandsidentificatie aan een inwoner van een geïdentificeerde buurt toe te kennen. Op uitvoeringsniveau betekent dit dat de 5-positie of 6-positie postcodes van verzekerden gekoppeld worden aan de administraties van de verschillende zorgverzekeraars, zowel voor het opslaggedeelte voor de huisartsen, als voor de financiering van de achterstandsfondsen. De financiële middelen voor de achterstandsfondsen worden naar rato van het aantal inwoners in achterstandsbuurten over de fondsen verdeeld (evenals in 2003 over alle DHV-en). Bij de grote fondsen (> ) is het inwonersaantal in achterstandsbuurten afgenomen, terwijl bij de middelgrote fondsen het inwonersaantal in achterstandsbuurten is toegenomen, in één geval (ELANN) zelfs met 66%. Het aantal kleine fondsen is verder afgenomen. Deze verschuivingen zijn mede tot stand gekomen door de veranderde verdeling: niet meer via DHVen, maar via ROSsen of zelfstandige achterstandsfondsen die een groter gebied bestrijken dan de vroegere DHVen. Hierbij speelt ook mee dat, om versnippering van de beschikbare gelden te voorkomen, geïsoleerde buurten met minder dan 1000 inwoners uit de selectie zijn gehaald. In deze berekening betreft het acht buurten op een totaal van 227 (3,5%) buurten in de aanvankelijke selectie. Daarnaast zijn nog eens negen buurten uitgesloten op basis van het hoge percentage studenten onder de inwoners. De algemene mening van vertegenwoordigers van de achterstandsfondsen was dat deze studentenbuurten niet thuishoorden in de selectie. Vervolgens is de selectie weer aangevuld tot de grenswaarde van inwoners met de eerstvolgende vijf buurten op de rangorde van de achterstandsindex. Voor een nieuwe herijking is het aan te bevelen om vooraf afspraken te maken over de criteria op grond waarvan dergelijke beslissingen genomen gaan worden. Bij het koppelen van de verschillende databestanden bleek dat in sommige gemeenten de buurt- en wijkcodes veranderd waren. Dit had tot gevolg dat automatische koppeling niet meer mogelijk was. In één geval (Nijmegen) is daarom een handmatige correctie uitgevoerd, omdat bestaande achterstandsbuurten anders buiten de berekening zouden vallen. In andere gevallen is er voor gekozen de gemeenten buiten beschouwing te laten. Voor een nieuwe herijking zal aan dit punt extra aandacht besteed moeten worden. Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

24 Literatuur Brouwer J. Willems J. Ruimtelijke concentratie van achterstanden en problemen Delft, ABF-research, 2007 CBS. Kerncijfers wijken en buurten Voorburg: CBS, 2008 Devillé. W., Verheij. R.A., Bakker D.H. de Herijking stedelijke achterstandsgebieden Verdeling van extra middelen aan huisartsen. Utrecht: NIVEL, 2003 Velden J. van der, Rasch P.C., Reijneveld S.A. Identificatie van achterstandsgebieden: een systematiek voor de verdeling van extra middelen aan huisartsen. Nederlands Tijdschrift voor de Geneeskunde, 1997: 141 p Verheij RA, Bakker DH de, Beschikbaarheid en toegankelijkheid van huisartsenzorg in stedelijke achterstandsgebieden: eerste meting. Utrecht: NIVEL, Verheij RA, Reijneveld SA, Bakker DH de, Identificatie van stedelijke achterstandsgebieden: evaluatie van een systematiek voor de verdeling van extra middelen aan huisartsen. Utrecht: NIVEL, TNO Preventie en Gezondheid, Verheij RA, Bakker DH de, Reijneveld SA,(2001).GP income in relation to workload in deprived urban areas in the Netherlands: before and after the 1996 pay review. European Journal of Public Health 2001; 11(3): p Verkleij H, Verheij.RA, Zorg in de grote steden. Bilthoven: RIVM, 2003 Werkgroep LHV/ZN Identificatie van achterstandsgebieden Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

25 Bijlage 1: Achterstandsgebieden op buurtniveau 2008 ACHTERSTANDSGEBIEDEN OP BUURTNIVEAU 2008 gemeente meest voorkomende postcode in buurt buurtnaam aantal inwoners per buurt 2008 mutatie ALKMAAR 1813 Overdie-Oost voortzetting totaal stad: ALMELO 7601 Arendsboer e.o. Zuid 370 nieuw 7601 Riet Zuid 740 voortzetting 7601 Riet Noord (De Riet) 800 voortzetting 7604 Kerkelanden 900 voortzetting 7604 Dijkstraat e.o. vervallen 7605 Wonde e.o 800 voortzetting 7605 Witvoet e.o 730 voortzetting 7605 Nieuwstraat e.o voortzetting 7606 Ossenkoppelerhoek-Midden-Zuid voortzetting 7606 Beeklust 820 voortzetting 7606 Ossenkoppelerhoek-Midden-Noord voortzetting totaal stad: ALMERE 1314 Staatsliedenwijk nieuw totaal stad: AMERSFOORT 3813 Meridiaan nieuw 3813 Jericho en Jeruzalem vervallen 3814 Evertsenstraat voortzetting 3814 Neptunusplein nieuw 3816 Ariaweg nieuw totaal stad: AMSTERDAM 1013 Spaarndammer- en Zeeheldenbuurt voortzetting 1021 IJplein en Vogelbuurt voortzetting 1031 Volewijck voortzetting 1051 Staatsliedenbuurt vervallen 1052 Frederik Hendrikbuurt vervallen 1053 Van Lennepbuurt voortzetting 1053 Kinkerbuurt voortzetting 1055 Landlust voortzetting 1055 Erasmuspark vervallen 1056 Van Galenbuurt voortzetting 1056 De Kommert voortzetting 1057 Hoofdweg e.o voortzetting 1061 De Kolenkit voortzetting Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

26 ACHTERSTANDSGEBIEDEN OP BUURTNIVEAU 2008 gemeente meest voorkomende postcode in buurt buurtnaam aantal inwoners per buurt 2008 mutatie AMSTERDAM (vervolg) 1062 Overtoomse Veld vervallen 1063 Slotermeer-Noordoost voortzetting 1064 Slotermeer-Zuidwest voortzetting 1067 Geuzenveld voortzetting 1069 Osdorp-Midden voortzetting 1072 Nieuwe Pijp vervallen 1073 Diamantbuurt voortzetting 1091 Oosterparkbuurt voortzetting 1092 Transvaalbuurt voortzetting 1093 Dapperbuurt voortzetting 1094 Indische Buurt-West voortzetting 1095 Indische Buurt-Oost voortzetting totaal stad: AMSTERDAM ZUIDOOST 1102 Bijlmer-Centrum D,F,H voortzetting totaal stad: ARNHEM 6822 Klarendal-Zuid voortzetting 6822 Klarendal-Noord vervallen 6826 Presikhaaf II voortzetting 6826 Presikhaaf I voortzetting 6828 Van Verschuerbuurt 420 voortzetting 6828 Arnhemse Broek vervallen 6832 Zeegsingel e.o voortzetting 6832 Immerloo I voortzetting 6832 Middelgraaflaan e.o. vervallen 6833 Kamillehof en Bakenhof voortzetting 6834 Immerloo II voortzetting 6841 Malburgen-West voortzetting totaal stad: ASSEN 9404 Stichtingsterrein vervallen 9406 Nobellaan 900 nieuw 9406 Oostermoer 730 nieuw totaal stad: BLOEMENDAAL 2061 Provinciaal Ziekenhuis verwijderd totaal stad: 26 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

27 ACHTERSTANDSGEBIEDEN OP BUURTNIVEAU 2008 gemeente meest voorkomende postcode in buurt buurtnaam aantal inwoners per buurt 2008 mutatie BREDA 4811 Fellenoord nieuw 4827 Geeren-Noord voortzetting 4827 Geeren-Zuid voortzetting totaal stad: CAPELLE A/D IJSSEL 2905 Schermerhoek voortzetting totaal stad: DELFT 2612 Biesland nieuw 2613 Krakeelpolder nieuw 2624 Poptahof-Noord voortzetting 2624 Poptahof-Zuid 950 voortzetting 2624 Multatulibuurt vervallen 2625 Gillisbuurt voortzetting 2625 Het Rode Dorp voortzetting totaal stad: DEN HELDER 1784 Zuiderzeebuurt 740 voortzetting 1784 Falga 620 voortzetting totaal stad: DEVENTER 7413 Rode Dorp voortzetting 7413 Burgemeestersbuurt nieuw 7415 Landsherenkwartier nieuw 7417 Rivierenbuurt voortzetting 7417 Hoornwerk 200 voortzetting 7417 Deltabuurt nieuw totaal stad: DORDRECHT 3311 Lijnbaan vervallen 3311 Matena s Pad e.o. vervallen 3313 Noorderkwartier 650 voortzetting 3314 Krispijnse Driehoek voortzetting 3314 Waldeck Pyrmontweg e.o. 900 voortzetting 3314 Anna Paulownastraat e.o 730 voortzetting 3314 Pr. Bernhardstraat e.o voortzetting 3314 Jacob Maisstraat e.o. vervallen 3317 Van Ewijckstraat e.o voortzetting 3317 Admiraalsplein 660 voortzetting Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

28 ACHTERSTANDSGEBIEDEN OP BUURTNIVEAU 2008 gemeente meest voorkomende postcode in buurt buurtnaam aantal inwoners per buurt 2008 mutatie DORDRECHT (vervolg) 3317 Cornelis Evertsenstraat e.o. 880 voortzetting 3317 Dorus Rijkersstraat e.o 650 voortzetting 3317 Crabbehof-Zuid voortzetting 3317 Crabbehof-Noord vervallen totaal stad: ECHT-SUSTEREN 6102 Peijerveld Verwijderd totaal stad: EDE 6714 De Burgen nieuw 6717 Hoogbouw-Zuid nieuw totaal stad: EINDHOVEN 5612 Hemelrijken nieuw 5621 Groenewoud opnieuw 5631 Eckartdal 300 voortzetting 5642 Doornakkers-Oost nieuw 5645 Tivoli nieuw 5654 Bennekel-Oost nieuw totaal stad: ENSCHEDE 7513 Veldkamp-Getfert-West nieuw 7514 De Laares (West) voortzetting 7543 Cromhoffsbleek-Kotman voortzetting 7544 Wesselerbrink Noord-Oost voortzetting 7544 Wesselerbrink Zuid-Oost voortzetting 7545 Pathmos voortzetting 7545 Stadsveld-Zuid nieuw totaal stad: GOUDA 2806 Oosterwei voortzetting totaal stad: GRONINGEN 9711 Binnenstad-Oost nieuw 9712 Stadscentrum nieuw 9713 Oosterparkbuurt voortzetting 9713 Bloemenbuurt voortzetting 9715 Oost-Indischebuurt voortzetting 9715 West-Indischebuurt voortzetting 28 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

29 ACHTERSTANDSGEBIEDEN OP BUURTNIVEAU 2008 gemeente meest voorkomende postcode in buurt buurtnaam aantal inwoners per buurt 2008 mutatie GRONINGEN (vervolg) 9716 De Hoogte voortzetting 9727 Woonwagenkamp 270 voortzetting 9741 Concordiabuurt voortzetting 9741 Selwerd nieuw 9742 Paddepoel-Zuid voortzetting 9743 Vinkhuizen-Zuid vervallen 9743 Vinkhuizen-Noord nieuw totaal stad: HAARLEM 2033 Slachthuisbuurt voortzetting 2033 Parkwijk nieuw totaal stad: HEEMSKERK 1967 Oud Haarlem vervallen totaal stad: HEERLEN 6412 Hoppersgraaf vervallen 6414 Weggebekker 430 voortzetting 6416 Dr. Schaepmanlaan e.o nieuw 6419 Ziekenhuis vervallen totaal stad: HELMOND 5701 Heipoort nieuw 5701 Leonardus nieuw 5701 Vossenberg nieuw 5701 Binnenstas-Oost vervallen totaal stad: HOOGEZAND SAPPEMEER Gorecht-West voortzetting 9602 Gorecht-Noord nieuw 9602 Spoorstraat en Kieldiep nieuw 9603 De Vosholen-West 620 nieuw 9611 De Vosholen-Oost vervallen totaal stad: HOORN 1622 Buurt nieuw 1628 Buurt nieuw totaal stad: Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

30 ACHTERSTANDSGEBIEDEN OP BUURTNIVEAU 2008 gemeente meest voorkomende postcode in buurt buurtnaam aantal inwoners per buurt 2008 mutatie LEEUWARDEN 8911 Hoek 960 voortzetting 8911 Blokhuisplein 400 nieuw 8915 Valeriuskwartier nieuw 8917 Rengerspark 970 nieuw 8918 Bilgaard opnieuw 8921 Indische buurt nieuw 8923 Vrijheidswijk-West voortzetting 8923 Vrijheidswijk-Oost vervallen 8924 Heechterp voortzetting 8924 Schieringen nieuw 8936 Wielenpolle vervallen 8937 Schepenbuurt 980 voortzetting totaal stad: LEIDEN 2312 Marewijk nieuw 2316 Noorderkwartier voortzetting totaal stad: LEIDSCHENDAM VOORBURG Prinsenhof-Hoogbouw nieuw totaal stad: MAASTRICHT 6214 Mariaberg opnieuw 6222 Limmel nieuw totaal stad: NIJMEGEN 6531 Nije Veld voortzetting 6537 Meijhorst vervallen 6542 Wolfskuil voortzetting totaal stad: NOORDWIJK ZH 2201 Dr. Mr. W. van den Berghstichting vervallen totaal stad: OEGSTGEEST 2342 Gestichten vervallen totaal stad: OOSTERHOUT 4904 Paterserf vervallen totaal stad: 30 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

31 ACHTERSTANDSGEBIEDEN OP BUURTNIVEAU 2008 gemeente meest voorkomende postcode in buurt buurtnaam aantal inwoners per buurt 2008 mutatie ROERMOND 6043 Sterrenberg voortzetting 6043 Roermondse Veld voortzetting 6044 Componistenbuurt voortzetting 6045 De Kemp voortzetting totaal stad: ROOSENDAAL 4702 Kalsdonk voortzetting totaal stad: ROSMALEN 5248 Maliskamp-West vervallen totaal stad: ROTTERDAM 3014 Oude Westen voortzetting 3015 Dijkzigt 640 nieuw 3021 Middelland voortzetting 3023 Nieuwe Westen voortzetting 3024 Delfshaven voortzetting 3025 Bospolder voortzetting 3026 Tussendijken voortzetting 3027 Spangen voortzetting 3028 Witte Dorp 600 voortzetting 3029 Schiemond voortzetting 3031 Rubroek voortzetting 3032 Agniesebuurt voortzetting opnieuw 3034 Oud-Crooswijk voortzetting 3034 Nieuw-Crooswijk voortzetting 3036 Oude Noorden voortzetting 3061 Kralingen-West voortzetting 3071 Feijenoord voortzetting 3072 Afrikaanderwijk voortzetting 3072 Katendrecht voortzetting 3073 Bloemhof voortzetting 3074 Hillesluis voortzetting 3081 Tarwewijk voortzetting 3084 Wielewaal 990 opnieuw 3085 Zuidwijk vervallen 3086 Pendrecht voortzetting totaal stad: Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

32 ACHTERSTANDSGEBIEDEN OP BUURTNIVEAU 2008 gemeente meest voorkomende postcode in buurt buurtnaam aantal inwoners per buurt 2008 mutatie SCHIEDAM 3112 Buurt voortzetting 3112 Buurt 14 vervallen 3118 Buurt voortzetting 3119 Buurt voortzetting 3119 Buurt voortzetting 3119 Buurt 64 vervallen totaal stad: S GRAVENHAGE 2515 Huygenspark voortzetting 2515 Rivierenbuurt-Zuid 670 voortzetting 2515 Rivierenbuurt-Noord voortzetting 2516 Noordpolderbuurt voortzetting 2521 Laakhaven-Oost voortzetting 2521 Laakhaven-West nieuw 2524 Spoorwijk voortzetting 2525 Schildersbuurt-West voortzetting 2525 Groente- en Fruitmarkt nieuw 2526 Schildersbuurt-Noord voortzetting 2526 Schildersbuurt-Oost voortzetting 2531 Moerwijk-Oost voortzetting 2532 Moerwijk-Zuid voortzetting 2533 Moerwijk-West voortzetting 2541 Morgenstond-Oost voortzetting 2541 Morgenstond-Zuid voortzetting 2542 Dreven en Gaarden voortzetting 2544 Venen Oorden en Raden voortzetting 2545 Morgenstond-West vervallen 2562 Rond de Energiecentrale vervallen 2571 Transvaalkwartier-Noord voortzetting 2572 Transvaalkwartier-Midden voortzetting 2572 Transvaalkwartier-Zuid voortzetting totaal stad: S HERTOGENBOSCH 5213 De Hinthamerpoort voortzetting 5215 De Bossche Pad 590 voortzetting 5231 De Muziekinstrumentenbuurt nieuw totaal stad: Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

33 ACHTERSTANDSGEBIEDEN OP BUURTNIVEAU 2008 gemeente meest voorkomende postcode in buurt buurtnaam aantal inwoners per buurt 2008 mutatie STADSKANAAL 9501 Maarstee nieuw totaal stad: SPIJKENISSE 3201 De Hoek IV vervallen totaal stad: TILBURG 5011 Vlashof voortzetting 5018 Jeruzalem nieuw 5021 Trouwlaan nieuw 5042 Mariaziekenhuis-Vredeburcht 840 voortzetting totaal stad: TERNEUZEN 4537 Triniteit vervallen totaal stad: UTRECHT 3513 Pijlsweerd-Noord vervallen 3515 Staatsliedenbuurt voortzetting 3525 Nieuw Hoograven voortzetting 3527 Kanaleneiland-Noord voortzetting 3531 Lombok-Oost voortzetting 3552 Ondiep voortzetting 3552 Loevenhoutsedijk e.o. vervallen 3554 De Driehoek 750 voortzetting 3554 J.M. de Munck Keizerlaan e.o nieuw 3561 Wolga- en Donaudreef e.o voortzetting 3562 Neckardreef e.o voortzetting 3564 Zambesidreef e.o voortzetting 3582 Rubenslaan e.o. 910 nieuw totaal stad: VLAARDINGEN 3135 Babberspolder Oost nieuw totaal stad: VLISSINGEN 4382 Bonedijksestraat e.o nieuw totaal stad: ZAANSTAD 1504 Poelenburg nieuw totaal stad: Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL

34 ACHTERSTANDSGEBIEDEN OP BUURTNIVEAU 2008 gemeente meest voorkomende postcode in buurt buurtnaam aantal inwoners per buurt 2008 mutatie ZWIJNDRECHT 3331 Sterrenbeeldenbuurt 720 nieuw 3331 Planetenbuurt 630 voortzetting 3331 Langeraarstraat e.o. 390 voortzetting totaal stad: ZWOLLE 8021 Bollebieste vervallen 8031 Holtenbroek I voortzetting totaal stad: TOTAAL NEDERLAND: Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL 2008

35 Herijking stedelijke achterstandsgebieden 2008, NIVEL