De Belgische cementindustrie. Standpunt

Transcriptie

1 De Belgische cementindustrie Standpunt

2 1. Eén van de pijlers van het Waalse ecnmische landschap. De cementindustrie is één van de "pijlers" van het Belgische industriële landschap en van het Waalse in het bijznder, met haar drie ndernemingen van wereldfrmaat, CBR, Hlcim België en CCB, die verspreid zijn ver zeven sites, waarvan zes in Wallnië. Al sinds haar ntstaan is de industrie zeer nauw betrkken bij de grei van verschillende nderdelen van de ecnmie. En dit zwel p het vlak van mzetcijfer, rechtstreekse f nrechtstreekse werkgelegenheid, investeringen en exprt als inzake kwaliteitsprducten die beantwrden aan de nieuwe vereisten van de buwsectr. Een paar belangrijke gegevens De drie cementbedrijven in België zijn CBR, Hlcim België en CCB. Ze maken deel uit van grte internatinale grepen, HeidelbergCement, Hlcim Ltd en Italcementi. Zeven prductiesites in België, waarvan zes in Wallnië (Gent, Lixhe, Anting, Harmignies, Oburg, Haccurt en Gaurain). Een mzet van 551 miljen eur in Een gemiddelde jaarlijkse investering de laatste tien jaar van ngeveer 48 miljen. In 2010: 30 miljen eur werknemers, vr het merendeel geschlde arbeiders, een gevlg van de steeds tenemende mdernisering van de uitrusting en de geleidelijke autmatisering van het prductieprces mensen die nrechtstreeks aan de slag zijn, rekening hudend met de verwante sectren van het strtklaar betn en het geprefabriceerd betn. Een uitgebreide grep gebruikers, in de industriële, penbare en privé-sectr, tt de metselaars te. Een cementverbruik in 2011 van tn, een stijging van 12,5% in vergelijking met 2010 : vr rekening van de gebuwsectr vr de buw van nieuwe wningen en van de burgerlijke buwkunde vr de verwezenlijking en de vernieuwing van wegen en kunstwerken. Kenmerken : De cementindustrie heeft zich ntwikkeld dr verticale integratie waardr ze geleidelijk aan dichter bij de klanten is gaan staan en ze een betere kijk heeft verkregen p hun beheften. Dr deze strategie kn ze een actief prductvernieuwingsbeleid veren dat is afgestemd p de verwachtingen van de markt. De cementindustrie in België werkt vlgens een specifiek ecnmisch mdel : m rendabel te kunnen zijn, heeft deze industrie nd aan zware investeringen (maintenance, infrastructuur ). Dit ecnmische mdel, dat lijnrecht tegenver het mdel van de nmiddellijke financiële rendabiliteit staat, gaat gepaard met riginele ecnmische plssingen (waarnder de nuttige tepassing van afval) die wrden gerealiseerd dr de leaders van de industrie en waardr die hun vrbestaan en hun ntwikkeling zwel in België als in het buitenland kunnen garanderen.

3 2. Cement is het meest gebruikte buwmateriaal ter wereld Dr in te spelen p de marktvereisten van de buw, de burgerlijke buwkunde, de penbare werken en de industrie, prduceert de cementindustrie het buwmateriaal dat het meest wrdt gebruikt ter wereld. De Belg, van zijn kant, verbruikt meer cement dan zijn buren (in 2011: 601 kg/inw. in België). Het hfdbestanddeel van cement is klinker. Klinker is een mengeling van twee natuurlijke grndstffen : kalksteen (ngeveer 80%) en klei (ngeveer 20%) die wrden gebakken p 1450 C. De klinker wrdt vervlgens gemalen met een variabele heveelheid teslagstffen, afhankelijk van de eigenschappen die men wenst te geven aan het eindprduct, het cement. Deze teslagstffen kmen hfdzakelijk vrt uit nevenprducten van andere industrieën, zals hgvenslakken uit de staalnijverheid f vliegas van de verbranding van klen in de elektriciteitscentrales. Het cement is dan p zijn beurt het "bindmiddel" dat dient vr de prductie van betn. - Er bestaan verschillende types cement naar gelang van het gebruik en de kenmerken die men wenst te geven aan het betn : CEM I, zuiver cement, en Cem II, III en V, Cement met teslagstffen, en Speciaal Cement. Betn wrdt p die manier aangepast aan het buwwerk waarvr het bestemd is: bestand tegen zeewater, snelle bekisting f zichtbaar parament. We maken met name een nderscheid tussen cement vr curant gebruik en cement vr specifiek gebruik. 3. Betn is een materiaal van de tekmst dat vrtdurend wrdt vernieuwd. In het kader van de industriële en stedelijke vernieuwing ing is de Belgische cementindustrie erin geslaagd m aan haar traditinele prductieactiviteit, hgtechnlgische prducten te kppelen die haar leiderschap naar de tekmst te blijven garanderen en die inspelen p de nieuwe uitdagingen in de buwsectr. Innvatie in nieuwe prducten : buw in agressief milieu (zeewater, landbuw), esthetisch betn, verdichtend betn, geluidsarme verhardingin, geluidswerende muren enz. Betn heeft bvendien het kenmerk dat het gerecycleerd kan wrden en dat het als steenslag kan hergebruikt wrden, bijvrbeeld in wegfunderingen. Betn is een buwmateriaal "p maat", waarvan de kenmerken nder elkaar gecmbineerd kunnen wrden m z ged mgelijk te beantwrden aan de nieuwe vereisten wat buw en kunstwerken betreft. De prestaties en de kwaliteit die verwacht kunnen wrden van een buwwerk in betn zijn zeer gevarieerd : Hygrthermisch cmfrt : betn bevrdert de stabiliteit van de temperatuur binnenin de gebuwen => gematigd klimaat het hele jaar dr en gegarandeerd cmfrt vr de gebruikers. Akestisch cmfrt : betn zrgt vr een uitstekende geluidsislatie en -absrptie. Olfactief cmfrt / Sanitaire kwaliteit van de lucht : inert en mineraal betn garanderen binnenin de gebuwen een uitstekende luchtkwaliteit en hebben een gunstig effect p het geurcmfrt. Visueel cmfrt : Luchtiger maken van de architecturale vrmen / Kwalitatief uiterlijk van het ppervlak / Meer uitgewerkte vrmen. Gezndheid van de gebruikers van gebuwen in betn : gehard betn is inert : niemand lpt het risic p een allergie. Sanitaire kwaliteit van het water : betn maakt het mgelijk m niet alleen drinkwater maar k afvalwater in perfect geznde sanitaire mstandigheden te ververen. Duurzaamheid van het buwwerk en matig nderhud. Omwille van zijn verschillende kwaliteiten, wrdt betn gebruikt vr de realisatie van de meeste nieuwe buwwerken in België, f het nu gaat m cnstructies die vlledig in betn wrden

4 pgetrkken f m buwwerken waarin betn wrdt gecmbineerd met andere materialen (hut, glas, aluminium enz.). Al deze innvaties staan ten dienste van een beter levenscmfrt, van de prestaties van een buwwerk, van de industriële en stedelijke esthetiek en van de verbetering van het leefmilieu. 4. De cementindustrie nauw betrkken bij de duurzame ntwikkeling Duurzame ntwikkeling berust p drie fundamentele pijlers : leefmilieu, de sciale pijler en de ecnmie. De cementindustrie zet zich al verschillende jaren in vr een cherent beleid inzake duurzame ntwikkeling, ing, in verleg met alle betrkken partijen. Ze det dat dr gezamenlijk te investeren in deze drie dmeinen. Het milieubeleid van de sectr werd uitgestippeld met als hfdbekmmernis de leefbaarheid en het vrtbestaan van het ecnmische mdel alsk het welzijn en de belangen van de werknemers en van de buurtbewners van de prductiecentra Het milieuluik Er werden dr de cementindustrie belangrijke acties ndernmen in de hele prductieketen, zwel strmpwaarts (explitatie van de greves ) als strmafwaarts (uitstt van gassen, recyclage van afval), m de impact p het milieu te verminderen die gepaard gaat met haar activiteiten. Daarbij gaat ze veel verder dan het lutere naleven van de van kracht zijnde reglementering. Er wrden elk jaar in dit dmein aanzienlijke investeringen gedaan De nuttige tepassing van afval in de cementfabrieken : een aanzienlijke besparing van natuurlijke rijkdmmen. De cementindustrie, een enrme energieverbruiker, maakt als sinds een paar tientallen jaren werk van een beleid inzake de nuttige tepassing van afval, met als del een deel van de fssiele brandstffen (zware stklie, petrleum) te vervangen dr afval. Vandaag dekt dit afval 40 tt 60% van de energiebeheften van de industrie, waardr ngeveer tn equivalentpetrleum per jaar kan wrden bespaard. Dit afval wrdt p een zeer strenge manier geselecteerd pdat het gebruikt zu kunnen wrden in het cementprcédé en het cmpatibel zu zijn met de kwaliteit van het eindprduct, waarbij de vrwaarden van de vergunningen strikt wrden nageleefd. De kenmerken van het cementprcédé (vlamtemperatuur van 2000 graden, verblijfsduur in de rtatieven ) maken een nuttige tepassing van afval mgelijk znder risic's. Het gaat hier m een prcédé dat reeds zijn diensten heeft bewezen tijdens de dixinecrisis en bij de verwerking van dierlijk meel en verntreinigde aarde. Het gebruik van vervangende brandstffen biedt eveneens tal van vrdelen : tal van industrieën en penbare diensten krijgen een betruwbare en eclgische plssing vr de nuttige tepassing van hun afval, de beschikbaarheid van traditinele brandstffen en grndstffen blijft gegarandeerd, een dubbele emissie van CO2 wrdt vermeden indien dit afval in een gespecialiseerd centrum zu wrden verwerkt. de uitgaven van de gemeenschap vr de buw van nieuwe gespecialiseerde verbrandingsvens wrden gedrukt, de strtplaatsen wrden minder belast.

5 De nuttige tepassing van afval in cementfabrieken heeft geen enkele negatieve invled p de kwaliteit van het geprduceerde cement en gebeurt helemaal binnen het kader van de pgelegde reglementaire emissiewaarden Nuttige tepassing van nevenprducten uit andere industrieën ter vervanging van klinker De cementindustrie gebruikt traditineel 4/5 kalksteen en 1/5 klei vr de prductie van cement. Sinds lang gebruiken de cementfabrikanten k nevenprducten (f afval) ter vervanging van grndstffen, znder de kwaliteit van het cement te wijzigen. Klei kan bijvrbeeld gedeeltelijk wrden vervangen dr vliegas uit de thermische klencentrales, terwijl klinker gedeeltelijk vervangbaar is dr hgvenslakken uit de staalnijverheid. Deze reststffen heven daardr niet langer p een andere manier geëlimineerd te wrden. Op die manier kunnen jaarlijks hnderdduizenden tnnen grevegrndstffen bespaard wrden. Dr deze cmpnenten te gebruiken ter vervanging van klinker kunnen bijzndere cementsrten wrden geprduceerd met bijzndere fysisch-chemische eigenschappen (meer bepaald verhgde weerstand in agressieve mgevingen). Ze hebben bvendien psitieve milieueffecten : - gebruik van deze subprducten als eclgisch alternatief vr dumping p de strtplaats - vrijwaring van de natuurlijke rijkdmmen die ndig zijn vr de fabricage van klinker - ntwikkeling van cementsrten die uiteindelijk een langere levensduur hebben - nrechtstreekse vermindering van de CO2-uitstt. De Belgische cementindustrie behrt tt de Eurpese tp wat het gebruik van teslagstffen betreft, en levert daardr een van de beste resultaten vr de uitstt van CO2 per tn cement Een industrie die de wet respecteert Naleving van de emissiedrempels. Alle Belgische cementfabrieken respecteren de emissiedrempels die werden bepaald in het kader van haar hfdactiviteit, de cementprductie, en van haar aanverwante activiteit, zijnde de nuttige tepassing van afval. Deze wettelijke drempels werden bepaald in het kader van een Eurpese richtlijn in 2000, die getranspneerd werd in België in 2002 en in vege trad in Breikasgassen. De cementindustrie verbindt er zich te m zveel mgelijk de emissie van breikasgassen (CO2) te den dalen aan de hand van een aantal maatregelen (betere prestaties van de prcédés, nuttige tepassing van afval, gebruik van gedecarbnateerde teslagstffen), k al is het huidige wettelijke kader (strenge quta) niet aangepast m de typische ecnmische en eclgische prblematiek te beheren die eigen is aan de sectr. Brancheakkrd met het Waals Gewest In samenwerking met de Waalse regering heeft de cementindustrie de eerste brancheakkrden in Wallnië uitgewerkt - en in 2004 ndertekend. Dit "accrd cimentier" (cementakkrd) heeft betrekking p de vermindering van de specifieke uitstt van CO2 en p de verbetering van het energierendement.

6 De ndertekening van dit akkrd, een heus engagement vr elke entiteit, werd bepaald dr de uitvering - p elke industriële site - van een energieaudit dr een erkende en nafhankelijke cnsultant, waardr een nauwkeurig beeld kn wrden pgehangen van het resterende ptentieel inzake technisch en ecnmisch haalbare verbeteringen. Het engagement van de cementsectr bestaat erin de energiedeltreffendheid van de sectr met 3,5% te verbeteren en de breikasgassenindex met 8,3% te verbeteren tegen , in vergelijking met SO2 en VOS Anderzijds, kent de reglementering aan de cementindustrie specifieke afwijkingen te met betrekking tt de emissies van VOS, vermits zwavel en klstf aanwezig zijn in de grndstffen die in greves wrden gewnnen (klei en kalksteen). Deze emissies, die inherent zijn aan de cementprductie, hebben geen verband met de activiteiten inzake nuttige tepassing van afval. NOX De verbranding bij zeer hge temperatuur (vlam van 2000 C en sintering bij 1450 C) prduceert mechanisch een uitstt van stikstfxide (NOx), die de cementindustrie de laatste tien jaar heeft teruggeschrefd met 14% (met name dr teveging van gedecarbnateerde materialen). We meten echter nderstrepen dat de emissie van bepaalde gassen (met name NOx) inherent is aan de activiteit van de cementindustrie (en van elke industriële activiteit) : het heeft dus geen enkele zin m ze helemaal te willen afschaffen, want dat zu neerkmen p het afschaffen van de hele cementindustrie. Bedeling is dus m deze emissies te beperken binnen de prprties die verenigbaar zijn met de vereisten van de penbare gezndheid en de ecnmische deltreffendheid die eigen zijn aan de sectr. 4.2 Het sciale luik : een industrie die actief is in de bescherming van het levenskader van werknemers en buurtbewners De cementindustrie vert, via infrmatie en pleiding en via analyse en preventie van risic's, een actief beleid inzake sanitaire veiligheid en preventie van arbeidsngevallen wat leidt tt een vermindering van het aantal ngevallen en van de risic's p ngevallen en tt de vrkming van berepsziekten. Studies die al een jaar f vijftien wrden gerealiseerd rnd de Belgische cementfabrieken, in andere Eurpese landen en in de Verenigde Staten hebben geen enkel specifiek f chrnisch prbleem aan het licht gebracht. Vr de buurtbewners van CCB heeft een eerste bijkmende studie, in pdracht van het Ministerie van Vlksgezndheid van het Waalse Gewest, nlangs aangetnd dat er geen enkele aanwijzing is dat de cementfabrieken een negatieve invled zuden hebben p de gezndheid van de buurtbewners uit de Turnaisis. Ze werkt prgramma's uit vr de rehabilitatie van greves en vr de vrijwaring van de nmiddellijke mgeving dr de vermindering van de uitstt in de atmsfeer en het beheer van het afvalwater. Ze vert een permanente dialg met de buurtbewnerscmités. 5. Een industrie die samenwerkt met alle actren van de sectr Naast haar banden met de verheden via het brancheakkrd, met de Administraties, en met de wetenschappelijke en academische actren, is de industrie p Eurpees vlak nauw betrkken bij de

7 studies van de penbare gezndheid via CEMBUREAU en werkt ze nauw samen met de Wrld Business Cuncil Fr Sustainable Develpment. De cementindustrie besteedt k zeer veel aandacht aan haar samenwerking met ntwerpers, studiebureaus en architecten. 6. Een industrie die nauw betrkken is bij het publieke debat Samengevat, heeft de cementindustrie zeer veel inspanningen geleverd m zwel strmpwaarts als strmafwaarts bij te dragen tt de verbetering van het leefmilieu, ten vrdele van de gemeenschap. In het industriële prductieprces vr de vrijwaring van de natuurlijke rijkdmmen, vr de vermindering van het energieverbruik, vr de vermindering van de uitstt, Ten vrdele van de cnsument, dr energetisch zeer perfrmante prducten uit te werken en ter beschikking te stellen. Dr zijn thermische inertie en zijn islerende vermgen draagt betn immers bij tt een aanzienlijke energiebesparing tijdens de hele levensduur van gebuwen. Van de ttale uitstt van CO2 in de levenscyclus van een gebuw, heeft slechts 4,22% van die uitstt betrekking p de prductie van cement (inbegrepen in de 7% die zijn gekppeld aan de buw/afbraak van gebuwen). In werkelijkheid wrdt z ged als alle uitstt van CO2 gegenereerd dr de gebuwen gedurende hun hele levensduur (92%), waarbij de rest van de uitstt vereenstemt met renvatie (1%).