Geschiedenis 2e fase DE ARMEENSE GENOCIDE 1915 BRONNEN
|
|
- Martha de Smet
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geschiedenis 2e fase DE ARMEENSE GENOCIDE 1915 BRONNEN NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
2 Deze kaarten, statistische gegevens, kranten, verhalen van ooggetuigen en slachtoffers en andere gegevens vertellen samen het verhaal van wat er met de Armeniërs gebeurd is tijdens de Eerste Wereldoorlog. Let op: de bronnen staan NIET in chronologische volgorde. BRON 1 Geografische informatie Op de kaarten boven zie je de neergang van het Turkse Rijk tot het begin van WO I. Ook zie je waar de meeste Armeniërs leefden. Op de kaart onder zie je de neergang van het Turkse Rijk tot het begin van WOI. 2
3 BRON 2 Statistische en bestuurlijke gegevens over het Turkse Rijk rond 1900 Gegevens uit volkstelling 1906 Totaal aantal inwoners Totaal aantal moslims Totaal aantal Grieken Totaal aantal Armeniërs Gegevens uit volkstelling 1914 Totaal aantal inwoners ± Totaal aantal moslims Totaal aantal Grieken Totaal aantal Armeniërs Minderheden en bestuur Grieken en Armeniërs waren de grootste minderheid in het Osmaanse Rijk. Maar zij waren niet de enige minderheid, denk bijvoorbeeld ook aan joden, Bulgaren, Arabieren. De minderheden werden achtergesteld ten opzichte van de Turkse moslims. Armeniërs, Grieken en joden betaalden bijvoorbeeld meer belasting dan Turkse moslims. Iedere minderheidsgroepering was naar religieuze overtuiging. Economisch overwicht Van de 166 Osmaanse importeurs waren er 14 Armeniër en 13 Turk. Van de 9800 winkeliers en ambachtslieden waren er 6800 Armeens en 2550 Turks. Van de 150 exporteurs waren er 127 Armeens en 23 Turks. Van de 153 industriëlen waren 130 Armeens en 23 Turks. Van de 37 bankiers in het hele land waren er 32 Armeens. Cijfers volkstelling: Stanford J. Shaw, The Ottoman Census System and Population, Economische gegevens: Ugur Ümit Üngör, De Armeense genocide, in: De Holocaust en andere genociden (Amsterdam, 2012) BRON 3 De Armeense kerk is een van de oudste christelijke kerken ter wereld. Armeniërs hebben een eigen patriarch. BRON 4 Het Armeense alfabet. 3
4 BRON 5 Op 25 april 1915 begint na maandenlange voorbereiding de slag bij Gallipoli. Britten proberen het Turkse vasteland te veroveren. Zij slagen hier uiteindelijk niet in omdat Mustafa Kemal, de latere Atatürk, dat verhindert. Kemal maakte deel uit de Jong Turken maar had met de drie machthebbers van het Turkse Rijk op dat moment geen goed contact. BRON 6 Dr. Mehmed Reshid, gouverneur van Diyarbekir, tijdens moorden en deportaties in 1915: Dat ik een dokter ben, kon me mijn nationaliteit niet doen vergeten! Ik ben een arts maar werd geboren als Turk.. Mijn Turkse identiteit nam de overhand over mijn beroep. Ik dacht: voordat zij ons uitroeien, roeien wij hen uit. Op de vraag hoe ik als arts, heb kunnen moorden, kan ik als volgt antwoorden: de Armeniërs waren gevaarlijke microben in het lichaam van dit land geworden. Nou, is het niet de plicht van een arts om bacteriën te doden? Bron: Ugur Ümit Üngör, De Armeense genocide, 1915, in: De Holocaust en andere genociden (Amsterdam, 2012) BRON 7 In de oorlogen voorafgaand aan WOI verloren de Turken veel grondgebied. De Turken die in de veroverde gebieden woonden, werden verdreven. Op de foto zie je verarmde Turkse vluchtelingen die naar Anatolië trekken, net voor WOI. BRON 8 Foto van Armeense vluchtelinge met haar kinderen uit Aan het einde van de 19e eeuw organiseren Armeniërs zich en vragen de overheid om stemrecht. Ook willen ze geen extra belasting meer betalen vanwege hun christelijke geloof. Het streven naar gelijke rechten van de Armeniërs wordt door de Turkse sultan bloedig onderdrukt. Meer dan doden en grote vluchtelingenstromen zijn het gevolg. 4
5 BRON 9 Voorpagina van Le Petit Journal van 9 februari BRON 10 De voorpagina van de New York Times in maart Talaat Pasha was minister van Binnenlandse Zaken tijdens de regering van de Jong Turken. Hij vluchtte na WOI onmiddellijk het land uit en werd bij verstek ter dood veroordeeld. Hij was een van de hoofdverantwoordelijken voor de genocide op de Armeniërs. Talaat werd in Berlijn vermoord door de Armeniër Soghomon Tehlirian, die zijn ouders in de genocide verloren had. Tehlirian werd door een Duitse rechtbank vrijgesproken van vervolging en is vandaag de dag een nationale held in Armenië. 5
6 BRON 11 Een telegram van de Amerikaanse ambassadeur Henry Morgenthau aan de Amerikaanse regering over deportaties vanuit Erzurum. Amerika is op dit moment nog niet in oorlog met Turkije. De eerste zin luidt: Deportatie van en toenemende excessen tegen vredelievende Armeniërs nemen toe en door angstwekkende verslagen van ooggetuigen lijkt het erop dat er een programma van raciale vernietiging gaande is onder het voorwendsel van het bestrijden van een opstand. Bron: Armenian National Institute BRON 12 Kennisgeving van de overheid, opgehangen op openbare plaatsen op 15 juni 1915: Laat al uw eigendommen achter uw huisraad, uw beddengoed, uw kunstvoorwerpen. Sluit winkels en bedrijven en laat alles binnen staan. De deuren zullen worden afgesloten met een speciaal zegel. Zodra u terugkomt, krijgt u alles wat u hebt achtergelaten weer terug. Verkoop uw huis of andere waardevolle zaken niet. Zowel kopers als verkopers zullen worden vervolgd. Maar een lijst van al uw eigendommen, inclusief het vee dat u bezit, en overhandig deze aan de toegewezen beambte, zodat al uw spullen later aan u kunnen worden teruggegeven. U hebt tien dagen om aan dit ultimatum gehoor te geven. Bron: Ugur Ümit Üngör, De Armeense genocide, 1915, in: De Holocaust en andere genociden (Amsterdam, 2012) BRON 13 Een beroemde foto waarop de deportatie in Kharpert is vastgelegd. Het is niet bekend wie deze foto gemaakt heeft, wel is zeker dat deze is genomen vanuit het Amerikaanse consulaat. BRON 14 Deze foto is genomen door Armin Wegner. Hij was tweede luitenant in het Duitse leger en fotografeerde in 1915 tegen de orders van zijn legerleiding in de moord op de Armeniërs. Bron: Armenian National Institute 6
7 BRON 15 Een aantal van de Armeense intellectuelen die op 24 april 1915 werden gearresteerd en vermoord. BRON 16 Een foto van Armeense vrijwilligers aan het Russische front. Een (gering) aantal Armeniërs trad aan het begin als vrijwilliger in dienst van het Russische leger. Begin 1915 leden de Turken in de Kaukasus een aantal grote nederlagen tegen het Russische leger. BRON 17 Turkse troepen, bondgenoot van de Duitsers, paraat in BRON 18 Monument van de Armeense genocide in Jerevan, de hoofdstad van Armenië, waar jaarlijks de herdenking op 24 april plaatsvindt. 7
8 BRON 19 Citaat van de oma van Fethiye Cetin die haar kleindochter vertelt over haar ervaringen in haar jeugd tijdens WOI. Zij is gered tijdens de deportaties in 1915 door een Turkse korporaal die haar als Turks (dienst)meisje in huis nam. Over haar Armeense achtergrond mocht zij nooit meer spreken. Er werd over haar gezegd dat zij over was van de grote slacht. Degene die mij had meegenomen was korporaal Hüseyin, de commandant van de militaire politiepost in Cermik Moge Allah hem genade schenken, moge hij rusten in vrede, Hüseyin was een goed mens. Hij had het gezag van een majoor. Hij behandelde me heel goed, als was ik zijn eigen kind. Hüseyin had de naam een hart van peperkoek te hebben. Ze hadden ook de Armeniërs in Cermik gedood en die in een diepe put gegooid. Korporaal Hüseyin had wel meegedaan aan het doden van de mannen, maar hij was er niet bij geweest toen ze de vrouwen en kinderen in de put gooiden. Hij had niet had aan dat bevel gehoorzaamd. Men zei dat hij daar ook voor was bestraft. Bron: Fethiye Cetin, Het geheim van mijn grootmoeder (2010) BRON 20 Het Turkse standpunt over de Armeense kwestie De Turkse staat ontkent dat er in 1915 een genocide heeft plaatsgevonden. Hij bestrijdt de toepasbaarheid van het begrip genocide en relativeert de gebeurtenissen. Het was oorlog en er vielen veel slachtoffers door gewapende strijd, honger en ziektes: Armeniërs, maar nog veel meer Turken en andere moslims. De kwestie wordt consequent aangeduid als de zogenaamde genocide of er wordt verwezen naar de Armeense beschuldigingen. De Armeense kwestie wordt in Turkije weliswaar langzamerhand bespreekbaar, maar binnen strikte grenzen en niet in de laatste plaats onder druk van buitenaf, met name door de EU. Bron: Turkije Instituut 8
9 BRON 21 New York Times, december 1915 Wekelijks Journaal, Moskou, 27 november 1916: Slachtoffers van Turkse wreedheden BRON 22 Henry Morgenthau, ambassadeur van de VS, over de staatsgreep van de Jong Turken: In plaats van een democratische constitutionele staat hebben ze het idee van het Pan-Turkisme opgericht; in plaats van gelijke behandeling van alle Osmanen hebben ze besloten dat deze nieuwe staat enkel en alleen voor Turken is. Hun plan om alle christelijke scholen op te heffen of ze tenminste om te vormen in Turkse instellingen was slechts een detail in hun hele raciale programma. Ze proberen buitenlandse bedrijven te dwingen om Turk-se arbeidskrachten in te huren en blijven benadrukken dat Grieken, Armeniërs en Joodse werknemers ontslagen moeten worden Ze gaan helemaal op in het onderdrukken van alle andere talen, behalve het Turks. In Constantinopel werd altijd Frans en Turks gesproken, veel straatbordjes waren in allebei de talen. Van de ene nacht op de andere hebben ze alle Franse borden verwijderd. Dat was voor veel buitenlanders enorm verwarrend maar de machthebbers weigerden de Franse bewegwijzering terug te plaatsen. Bron: Crimes against humanity and civilization: the Armenian genocide (Facing history and ourselves 2004) 9
10 BRON 23 Vanaf april 1915 worden Armeense vrouwen en kinderen uit huis gehaald en gedeporteerd naar de Syrische woestijn. De tocht moet meestal te voet worden afgelegd. Er wordt geen voedsel geboden, geen onderdak en geen beschutting tegen de zon. De gewapende begeleiders maken op alle mogelijke manieren misbruik van vrouwen en kinderen. Sommige kinderen worden geroofd en komen als dienstmeisje terecht bij Turkse gezinnen. Sommigen overleven door de hulp van (Turkse) buren of soldaten. BRON 24 Afschuwelijk lijden van christen Armeniërs Men herinnert zich wat enkele maanden geleden onze Romeinsche correspondent berichtte over den Heilige Stoel (= de paus, red.) ten bate van der door Turkije onderdrukte Armeniërs en het gedeeltelijk welslagen dier pauselijke tusschenkomst. Thans bericht het bestuur te New-York van de buitenlandsche zending der Presbyterianen (= protestante kerk, red.) in een rapport over den toestand, waarin de uit Armenië naar noordelijk Arabië en Syrië gedeporteerde Armeniërs verkeeren. Het volgende wordt daarin vermeld uit een ingekomen schrijven van een zendeling: Te Meskene heb ik gezien, dat vrouwen en kinderen zich in grafkuilen wierpen en de doodgravers smeekten, hen te begraven. De regeering verschaft geen brood. Te Hamar waren van de 7000 daar naar toe gebrachte Armeniërs er 3000 zoo goed als naakt; zij hielden zich bezig met het verzamelen van sprinkhanen, die zij rauw of gekookt nuttigden, al naarmate zij vuur konden krijgen of niet. Sommigen vingen honden op straat en aten die rauw. Te Rakka waren Armeniërs, die daar in tenten waren in een kamp ter weerzijden van den Eufraat. Dien lieden was niet toe- gestaan de stad binnen te komen. Overal zag men vreeselijke tooneelen van naaktheid, honger en dood; de autoriteiten deden niets om te helpen. Sommigen van deze ongelukkigen wierpen zich uit wanhoop in de rivier. Dikwijls zagen zij heele rijen griezelige gestalten plotseling uit graven oprijzen en om brood en water smeeken. Zij hadden hun eigen graven gedolven en wachtten den dood af. De Gelderlander, 16 september
Battle over History. (kijk vanaf 01min00 tot en met 7min39)
Battle over History (kijk vanaf 01min00 tot en met 7min39) De Armeense genocide, 1915 Wat is er gebeurd met de Armeniërs? De Armeense genocide, 1915 Wat is er gebeurd met de Armeniërs? Nabespreking Opdracht
Nadere informatieBronnenopdracht bij de stadia van Stanton
Bronnenopdracht bij de stadia van Stanton Tijdens deze opdracht gaan leerlingen aan de slag met bronnenmateriaal over de Holocaust en de Armeense genocide. Leerlingen bekijken het model van de Amerikaanse
Nadere informatieLeerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam
Leerlingen handout stadswandeling Amsterdam Groep 1: de Surp Hoki Armeens Apostolische kerk Adres: Kromboomsloot 22, Amsterdam Namen leerlingen: In deze handout staat alle informatie die je nodig hebt
Nadere informatieGeschiedenis 2e fase DE ARMEENSE GENOCIDE 1915 LESSEN
Geschiedenis 2e fase DE ARMEENSE GENOCIDE 1915 LESSEN NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies LES 1 WAT IS ER GEBEURD MET DE ARMENIËRS? Tijdens WOI zijn er in het Osmaanse Rijk (nu:
Nadere informatieGeachte gasten van de herdenkingsplechtigheid, Het is voor mij een grote eer vandaag tijdens deze. herdenkingsplechtigheid het woord te mogen voeren.
Manuscript toespraak 29-04-2013 Mevr. Dr. Eva Högl - lid van de Bondsdag, toespraak t.g.v. de Nederlandse herdenkingsplechtigheid op 4 mei 2013 Geachte heer Snep, Geachte ambassadeur, Geachte gasten van
Nadere informatieSCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS
SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS Dit onderzoek bestaat uit 40 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad. Meerkeuze antwoorden worden
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b
Bijlage VMBO-KB 2014 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-14-1-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een politieke prent over een biddende fabrikant (1907): Onderschrift
Nadere informatieKerkelijk Café. Vredesweek, 27 september 2015, Lebuinuskerk
1 Kerkelijk Café Vredesweek, 27 september 2015, Lebuinuskerk Na een welkom door Hans van Olst, spreekt Hans Magdelijns met Aziz Beth Aho, voorzitter van de Aramese Beweging voor Mensenrechten en de aanwezigen,
Nadere informatieEnkele vragen aan Kristin Harmel
Enkele vragen aan Kristin Harmel Waar gaat Zolang er sterren aan de hemel staan over? Zolang er sterren aan de hemel staan gaat over Hope McKenna- Smith, eigenaresse van een bakkerij in Cape Cod. Ze komt
Nadere informatieHitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?
Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke
Nadere informatieLeven in veiligheid. Artikel 1, Vluchtelingenverdrag van Genève, 1951
Leven in veiligheid Niemand laat zonder reden zijn familie, vrienden en bezittingen achter. Vluchtelingen kunnen niet anders. De situatie in hun eigen land is te gevaarlijk om er te blijven. Ze vluchten
Nadere informatie100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna.
100 jaar geleden t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. t Is oorlog! Binderveld, Kozen, Nieuwerkerken en Wijer 100 jaar geleden is een
Nadere informatieHONDERD JAAR GELEDEN. Nieuws uit de krant van 10 tot 15 maart 1913
HONDERD JAAR GELEDEN aflevering 12 Nieuws uit de krant van 10 tot 15 maart 1913 Een vast onderwerp waaraan in de kranten aandacht werd besteed, was de oorlog op de Balkan. Turkije was er bij betrokken
Nadere informatieTijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.
1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.
Nadere informatieDe tijd die ik nooit meer
De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.
Nadere informatieWelke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.
Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b
Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-12-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een beschrijving van een politieke stroming (rond 1870): Zij
Nadere informatieToespraak 4 mei 2010 dodenherdenking Ds. A.J. Haak 1
Toespraak 4 mei 2010 dodenherdenking Ds. A.J. Haak 1 Beste mensen, De meimaand is een mooie maand. Mei betekent zon en voorjaar, het betekent weer buiten kunnen zitten. Maar de maand mei betekent ook denken
Nadere informatieDANIËL EN DE LEEUWENKUIL
Bijbel voor Kinderen presenteert DANIËL EN DE LEEUWENKUIL Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Jonathan Hay Aangepast door: Mary-Anne S. Vertaald door: Erna van Barneveld Geproduceerd door:
Nadere informatieNaam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld
Naam KIDS FOR WARCHILD Oorlog en vrede in de wereld In meer dan dertig landen in de wereld is er oorlog. Wereldwijd zijn er dus miljoenen kinderen die een oorlog meemaken. Vraag 1. Kun je drie landen noemen
Nadere informatieTijdvak II. november 2013 8: 30-10:00.
SCHOOLONDERZOEK Tijdvak II GESCHIEDENIS november 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.
Nadere informatiegermaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).
Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest
Nadere informatie2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg
2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatieSO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht
SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste
Nadere informatieSamenvattingen Geloof ABC
Samenvattingen Geloof ABC Info 1ABC: Wat is geloof? Het gaat in dit project om de belangrijkste wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Deze godsdiensten geven antwoorden
Nadere informatieVoorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.
Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik
Nadere informatieIK OVERLEEFDE AUSCHWITZ
Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr
Nadere informatieWaar gebeurde het? Korte omschrijving. Lesdoel. Lesbeschrijving. Materiaal. Docentenblad
Docentenblad Waar gebeurde het? Korte omschrijving In de strip worden vaak plaatsen genoemd. Er zijn drie kaartjes (Nederland, Europa en de wereld) en een aantal stripplaatjes waarin plaatsen genoemd worden.
Nadere informatieWat rest is een foto
Wat rest is een foto Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum, Leeuwarden
Nadere informatieVoorbeelden van draaiboeken
Praktische tips 2 Voorbeelden van draaiboeken 3 Voorbeeld uitnodiging herdenking 4 Voorbeeld uitnodiging overdracht 5 Voorbeeld welkomstwoord 5 Voorbeeld slotwoord 6 Gedichten Voorbeelden van draaiboeken
Nadere informatieVoorwoord. Rome en de Romeinen
Voorwoord Rome en de Romeinen Dit verhaal speelt in Rome, ongeveer 2000 jaar geleden. Rome was toen een rijke stad, met prachtige gebouwen. Zoals paleizen voor de keizers, voor de Senaat en voor de grote
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-11-1-b
Bijlage VMBO-KB 2011 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een mening over het bijzonder onderwijs (rond 1900): Kinderen leren al op jonge
Nadere informatieWelke opdracht gaf Jakob aan zijn zonen vanwege de hongersnood?
Jozefs broers bij de onderkoning. Welke opdracht gaf Jakob aan zijn zonen vanwege de hongersnood? Genesis 42:1-2 1 Toen Jakob zag dat er koren in Egypte was, zei Jakob tegen zijn zonen: Waarom kijken jullie
Nadere informatieNaam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)
Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2013 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Bronnenboekje GT-0125-a-13-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Standpunten van drie politieke partijen aan het begin
Nadere informatieDagboek Sebastiaan Matte
Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen
Nadere informatieGESCHIEDENIS LES 2 STAP VOOR STAP VOORUIT
GESCHIEDENIS LES 2 STAP VOOR STAP VOORUIT Wie zei: Het is mijn taak om dit land goed te besturen. Maar al die ministers moeten zich er niet mee bemoeien. 1. koning Willem I 2. koning Willem II 3. koning
Nadere informatieVerdrag over de rechten van het kind
Verdrag over de rechten van het kind Een verdrag is een afspraak tussen landen. Op 20 november 1989 is in New York het Verdrag over de Rechten van het Kind gesloten. Dit Verdrag is een afspraak tussen
Nadere informatieBij wie vroeg Jakob hulp toen zijn zonen de tweede reis naar Egypte gingen maken?
De tweede reis van Jozefs broers naar Egypte. Bij wie vroeg Jakob hulp toen zijn zonen de tweede reis naar Egypte gingen maken? Genesis 43:14 14 God, de Almachtige, geve jullie barmhartigheid in de ogen
Nadere informatieJohannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,
Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...
Nadere informatieToespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag
Toespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag Elk jaar op de ochtend van 14 augustus is er een korte plechtigheid in de ontvangsthal van de oude Tweede Kamer. Een kleine groep
Nadere informatieDADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
DADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog DAD_02 Dadizele, voor de oorlog. De kinderen wachten op de tram. Overal in de streek liepen tramlijnen. Maar de tram maakte plaats voor de auto. Ook
Nadere informatieFototentoonstelling WO I
Fototentoonstelling WO I gewone dieren, bijzondere situaties Ook op de kinderboerderij zijn we de herdenking van WO I niet vergeten. Hoe kan het ook anders, bij ons staat deze in het teken van de dieren.
Nadere informatiePinksteren 2015 -- oogst van de vruchten. Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11
Pinksteren 2015 -- oogst van de vruchten Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11 Als wij Pinksteren vieren, dan vieren we toch ook dat de boodschap van Gods liefde wereldwijd rondgaat. Dat we in het
Nadere informatieOver het toneelstuk Gijsbrecht van Amstel
Voorwoord Gijsbrecht van Amstel leefde rond 1300. Hij was de belangrijkste man van de stad Amsterdam in die tijd. Gijsbrecht was geliefd bij de bevolking van Amsterdam, maar hij had ook veel vijanden.
Nadere informatieMaatschappijwetenschappen 2e fase DE GENOCIDE IN SREBRENICA 1995 KNIPVELLEN
Maatschappijwetenschappen 2e fase DE GENOCIDE IN SREBRENICA 1995 KNIPVELLEN NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies OPDRACHT 2 HET FEITENRELAAS Zet de feiten op een rijtje door een
Nadere informatieDodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2015
Dodenherdenking Beuningen, 4 mei 2015 Voor het eerst in mijn leven bezocht ik twee weken geleden Auschwitz en Birkenau. Twee plekken in het zuiden van Polen waar de inktzwarte geschiedenis van Europa je
Nadere informatieProject Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC
Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Prehistorie De geschiedenis in Nederland begint al heel lang geleden. Lang voordat de Romeinen in Nederland kwamen, waren er al mensen.
Nadere informatieGeschiedenis 2e fase DE ARMEENSE GENOCIDE 1915 HANDLEIDING
Geschiedenis 2e fase DE ARMEENSE GENOCIDE 1915 HANDLEIDING NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies INLEIDING Deze lessenserie gaat over de Armeense genocide en is ontwikkeld door het
Nadere informatieGeachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes,
Toespraak Gerdi Verbeet Onthulling vernieuwd monument Voorhout, 3 mei 2017 Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes, Hartelijk dank dat u mij vandaag de gelegenheid geeft iets te
Nadere informatieLees het verhaal Een monument geschreven door Jan Terlouw.
EEN MONUMENT Bij het verhaal van Jan Terlouw Lees het verhaal Een monument geschreven door Jan Terlouw. Opdracht 2 Zet de volgende gebeurtenissen uit het verhaal in de goede volgorde. 1 De soldaat geeft
Nadere informatieBijbel voor Kinderen. presenteert DE VERLOREN ZOON
Bijbel voor Kinderen presenteert DE VERLOREN ZOON Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Ruth Klassen en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd door: Bible
Nadere informatieSamenvattingen Geloof ABC
Samenvattingen Geloof ABC Info 1ABC: Wat is geloof? Het gaat in dit project om de belangrijkste wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Deze godsdiensten geven antwoorden
Nadere informatieToespraak van Anouchka van Miltenburg, Voorzitter van de Tweede Kamer, bij de bijeenkomst van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945, op 14 augustus 2015 in de Tweede Kamer We dachten dat we na de capitulatie
Nadere informatieDe koude oorlog Jesse Klever Groep 7
De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 1 Voorwoord Tijdens het maken van mijn spreekbeurt over Amerika kwam ik de Koude oorlog tegen. De koude oorlog leek mij een heel interessant onderwerp waar ik niet
Nadere informatieDE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848. 3. Hebben alle partijen min of meer gelijke kansen in de campagneperiode?
DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848 ACHTERGRONDINFORMATIE PERIODE 1815-1848 DE EERSTE JAREN VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN Tussen 1795 en 1813 was Nederland overheerst geweest door de Fransen. In
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Paspoort Ik houd mijn spreekbeurt over paspoorten. Sommige van jullie zijn vast wel eens naar het gemeentehuis geweest om met jullie vader of moeder een paspoort te halen. Ik moest ook een keer mee en
Nadere informatieToespraak tijdens afsluitende bijeenkomst over 400 jaar handelsbetrekkingen Turkije-Nederland, 19 april in Arnhem
Toespraak tijdens afsluitende bijeenkomst over 400 jaar handelsbetrekkingen Turkije-Nederland, 19 april in Arnhem Dames en heren, Er wordt tegenwoordig veel gefeest in Nederland. We vieren 100 jaar Vredespaleis,
Nadere informatieEen greep uit een presentatieviering met als thema: Licht zijn voor anderen
Een greep uit een presentatieviering met als thema: Licht zijn voor anderen Openingstekst: (Door een ouder en kind) A. Zeg zou jij het licht aandoen? Je moet opschieten, want het is bijna tijd. Dadelijk
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieSessie 64. Meningen over Johan van Oldenbarnevelt. Mening in 1618. Mening Nu. Niet waar of Valt niet te zeggen
Sessie 64. Meningen over Johan van Oldenbarnevelt Mening in 1618 Mening Nu Niet waar of Valt niet te zeggen Sessie 64. Uitspraken over Johan van Oldenbarnevelt Johan van Oldenbarnevelt verdiende het om
Nadere informatie4 mei 2014. Dodenherdenking. Wij zijn hier bijeen gekomen om doden te herdenken. Geschaard rondom het oorlogsmonument. Een monument ter herinnering.
Hardinxveld-Giessendam, 4 mei 2014 Dodenherdenking Theo Boerman, loco-burgemeester 1: 4 mei 2014. Dodenherdenking. Wij zijn hier bijeen gekomen om doden te herdenken. Geschaard rondom het oorlogsmonument.
Nadere informatieIZEGEM TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
IZEGEM TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Op 31 juli 1914 staat de stad in rep en roer: het is oorlog! Overal wordt erover gepraat, de mensen staan allemaal op straat. De volgende
Nadere informatie6 Stefanus gevangengenomen
6 Stefanus gevangengenomen 8. En Stefanus, vol geloof en kracht, deed wonderen en grote tekenen onder het volk. 9. En enigen van hen die behoorden tot de zogenoemde synagoge van de Libertijnen, van de
Nadere informatieHans van der Beek. over schrijven en alles
Hans van der Beek over schrijven en alles Hijschrijftcolumns,boekenennogveelmeer, behoorttotde KunstenMedia redactievanhet Parool,isvadervantweejongensenisbezigte halveren.juist,afvallen.hansvanderbeekschrijft.
Nadere informatieKUNST IN DE aanklacht tegen de oorlog
KUNST IN DE OORLOG Een aanklacht tegen de oorlog BEELD: TREUREND OUDERPAAR v Käthe Kollwitz v Eigen zoon: Peter v Begraafplaats: Vladslo (Duits kerkhof) v Oorlogsverdriet treft iedereen (vriend en vijand)
Nadere informatieAchor, 31 jaar. Nakisha, 11 jaar
Achor, 31 jaar Achor is gevlucht voor de gevechten tussen regerings- en rebellengroepen. Achor is geboren in Darfoer in Soedan, een regio die geteisterd wordt door gewapende conflicten en geweld. Decennialang
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Afgelopen maandag hebben we met de deelnemers van de kring Eigentijds Bijbellezen Paasverhalen gelezen. Vier verhalen van de opstanding, verteld door
Nadere informatieHij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te
Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen
Nadere informatieArigato. opdrachtenblad. Regie: Anielle Webster Scenario: Sandra Beerends Jaar: 2012 Duur: 10 minuten
Arigato opdrachtenblad Regie: Anielle Webster Scenario: Sandra Beerends Jaar: 2012 Duur: 10 minuten Lesuurpakket Arigato Thema s: oorlogsverleden; mensenrechten; vergeven; herdenken. Verdiepingsopdrachten:
Nadere informatie14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.
Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het
Nadere informatieNaam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn
Naam: DE BEELDENSTORM Ketters Luther en Calvijn Filips II In 1566, meer dan vierhonderd jaar geleden, zijn veel mensen boos. Er is onrust in de Nederlanden. Er zijn spanningen over het geloof, veel mensen
Nadere informatieNaam: JODENVERVOLGING Kristallnacht en Februaristaking
Naam: JODENVERVOLGING Kristallnacht en Februaristaking Jodenvervolging in Duitsland De reden dat de joden vervolgd en vermoord werden tijdens de Tweede Wereldoorlog was, dat de joden rijk en succesvol
Nadere informatieTrok Moab ten oosten of ten westen van Moab en wat mocht Israël beslist niet veroorzaken?
Israël verslaat Sihon en Og. Trok Moab ten oosten of ten westen van Moab en wat mocht Israël beslist niet veroorzaken? Nadat de Israëlieten ten zuiden om Edom heen waren getrokken, keerden ze naar het
Nadere informatieWe zijn 2 zusjes Leah en Dika, we komen uit een gezin van 10 kinderen. We zijn in Teuge geboren en opgegroeid, waar we een geweldige jeugd hebben
Barakkenkampen In 1951 kwamen 12.000 Molukse KNIL-militairen en hun gezinnen noodgedwongen in Nederland aan voor een tijdelijk verblijf. Ze werden opgevangen in kampen. Het woonoord in Lage Mierde was
Nadere informatie10. Bijbel, Lucas 15. Vertaling L. ten Kate. Vertaling NBG/BBG, Haarlem/Brussel 1951.
10. Bijbel, Lucas 15. Vertaling L. ten Kate. Vertaling NBG/BBG, Haarlem/Brussel 1951. 5. Bijbel, Lucas 15. Vertaling L. ten Kate. Vertaling NBG/BBG, Haarlem/Brussel 1951. Lucas 15 Vertaling L. ten Kate
Nadere informatieDe daden van de vergoddelijkte Augustus, met welke hij de wereld aan het oppergezag van het Romeinse volk onderwierp.
Het leven van Jezus 2.0 Preek over Handelingen 1:1-5 [dia 1] Pas kregen we van mijn schoonmoeder een foto. Een foto van vroeger, van het gezin van de opa van mijn schoonmoeders moeder. Er staat geen jaartal
Nadere informatieWaar in de Bijbel vraagt God aan Abraham om een opmerkelijk offer? Genesis 22. Abraham wordt door God op de proef gesteld!
Waar in de Bijbel vraagt God aan Abraham om een opmerkelijk offer? Genesis 22 Abraham wordt door God op de proef gesteld! Wat verzoekt God aan Abraham? Genesis 22:2 2 En Hij zeide: Neem toch uw zoon, uw
Nadere informatieEyüp de wijk: De geschiedenis van de Eyüp Moskee:
Hoofdonderwerpen: - Eyup de wijk. - De geschiedenis van de Eyüp Moskee. - De geschiedenis van Eyüp Ensari. - Architectuur. - De tombes. - Café Pierre Loti. Nadia & Moniek: Eyup de wijk, Piere loti café
Nadere informatieToespraak van commissaris van de Koning Max van den Berg, Bevrijdingsdag, 5 mei 2014, Delfzijl
Toespraak van commissaris van de Koning Max van den Berg, Bevrijdingsdag, 5 mei 2014, Delfzijl Dames en heren, Oorlog. Dat lijkt iets van generaals. Van presidenten en wereldleiders. Van Napoleon, Hitler
Nadere informatiePastoraat wat is dat?
Pastoraat wat is dat? Eigenlijk best een lastige vraag! Pastoraat daar zijn heel veel dikke boeken over geschreven. Maar na het lezen weet je het soms nog niet!? Daarom mogen jullie een paar minuten daar
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2019 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Bronnenboekje GT-0125-a-19-1-b 1 / 14 lees verder bron 1 Een zin uit het programma van een politieke partij (1894): Het
Nadere informatieSamenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties
Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De
Nadere informatieLES 11. Respect tonen of een lesje leren? Sabbat
LES Respect tonen of een lesje leren? Heb je ooit het gevoel dat je niet respectvol of eerlijk werd behandeld? Behandel jij anderen altijd op die manier? Omdat we allemaal Gods kinderen zijn, moeten we
Nadere informatie1. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde. Noteer alleen de letters.
Oefenrepetitie geschiedenis SUCCES!!! 4 Havo Periode 1 Tijdvakken 1 t/m 4 Dyslectische leerlingen slaan de vragen met een asterisk (*) over. DOOR DE TIJD HEEN 1. Zet de onderstaande gebeurtenissen in de
Nadere informatieGITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
GITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Op vrijdag 31 juli 1914 staat Gits in rep en roer: de algemene mobilisatie wordt afgekondigd. Alle jongemannen die in aanmerking komen voor
Nadere informatieEr was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig
Nadere informatieBrandaan. Geschiedenis WERKBOEK
6 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK 6 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Katrui ten Barge, Wilfried Dabekaussen, Juul Lelieveld, Frederike
Nadere informatieChristus heeft ons bevrijd opdat wij in vrijheid zouden leven; houd dus stand en laat u niet opnieuw een slavenjuk opleggen. (Gal.
Christus heeft ons bevrijd opdat wij in vrijheid zouden leven; houd dus stand en laat u niet opnieuw een slavenjuk opleggen. (Gal. 5:1) Korte samenvatting We zijn bevrijd om in vrijheid te leven Laat je
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-13-2-b
Bijlage VMBO-KB 2013 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-13-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een prentbriefkaart uit 1908 Dit is Kenau, die in 1573 in Haarlem
Nadere informatieMaria, de moeder van Jezus
Maria, de moeder van Jezus Kerstoverdenking Rotary 2014 1. Maria in de kerkgeschiedenis 2. Maria in de Bijbel 3. Boodschap 1. Wees gegroet Wees gegroet Maria, vol van genade. De Heer is met u. Gij zijt
Nadere informatieTITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.
TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende
Nadere informatieMysterie De vluchtende keizer
Mysterie De vluchtende keizer De les in een oogopslag Onderwerp: Activiteit: Tijdsduur: Doelen: Beginsituatie: Voorbereiding: Vlucht Keizer Wilhelm naar Nederland Deze mysterie- activiteit is een goede
Nadere informatieT4 Oefen SED Geschiedenis Module 6
T4 Oefen SED Geschiedenis Module 6 1. Bekijk bron 1. De titel van de onderstaande Russische cartoon is: De Amerikaanse stemmachine. De Verenigde Staten drukken op het knopje voor, dat naast het knopje
Nadere informatieDe gelijkenis van het huis op de rots en op het zand.
De gelijkenis van het huis op de rots en op het zand. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel
Nadere informatieLandenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u?
Landenspel Korte omschrijving werkvorm: In deze opdracht wordt de klas verdeeld in vijf groepen. Iedere groep krijgt een omschrijving van een land en een instructie van de opdracht. In het lokaal moeten
Nadere informatieVandaag is rood. Pinksteren 2014. Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen
Vandaag is rood. Pinksteren 2014 Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen Dat mooie rood was ooit voor mij Een kleur van passie
Nadere informatieDames en heren, Mijn besef van oorlog en vrede. heb ik meegekregen van mijn. vader, die de gastvrijheid van. de Duitse bezetter aan den lijve
Dames en heren, Mijn besef van oorlog en vrede heb ik meegekregen van mijn vader, die de gastvrijheid van de Duitse bezetter aan den lijve heeft mogen ondervinden. Mijn vader heeft in Scheveningen gezeten,
Nadere informatieWerkbladen voortgezet onderwijs. Naam leerling:
Werkbladen voortgezet onderwijs Naam leerling: Inhoud: Uitleg werkbladen Deze werkbladen horen bij de film D-Day, Normandy 1944. Een film die je meeneemt naar een beslissend moment in de geschiedenis:
Nadere informatie