Curacao, water en land Korsou, awa i tera

Transcriptie

1 Curacao, water en land Korsou, awa i tera Lessenserie project Daaibooi voor klas 6 van het basisonderwijs Leon Pors CARMABI Sectie Natuur en Milieu educatie CARMABI, september 2003

2 Curacao, water en land Korsou, awa i tera CARMABI Sectie Natuur en Milieu educatie (NME) Postbus 2090 Curaçao Tel: (toestel 11) educatie@carmabi.org 2

3 Inhoudsopgave 1. De geheimzinnige zee bladzijde 4 Werkblad 1 bladzijde 8 Werkblad 2 bladzijde 9 2. De sterke kust bladzijde 10 Werkblad 1 bladzijde 14 Werkblad 2 bladzijde 15 Werkblad 3 bladzijde Het logboek bladzijde 17 Bijlagen Bijlage I : Handleiding voor de docent Bijlage II : Plaatje A: kaart van Curacao met alle natuurgebieden Bijlage III: Bouw van een koraaldiertje (uitvergroot plaatje) Bijlage IV: Mangrovebomen met steltwortels (uitvergroot plaatje) Bijlage V: De verschillende mangrovebomen (uitvergoot plaatje) Bijlage VI: Waar de mangrovebomen staan (uitvergroot plaatje) 3

4 1. De geheimzinnige zee Het grootste deel van de aarde bestaat uit zee. Dat betekent dat wel 70 % van het oppervlakte van de aarde uit water bestaat. En dat is niet mis. Nu zien wij op Curaçao altijd water om ons heen. Dat komt omdat we een eiland zijn. Wat zijn eilanden? Eilanden zijn kleine stukjes land met aan alle kanten zee er omheen. Of je nu naar Zuid of naar Noord gaat, naar Oost of naar West, overal kom je de zee tegen. Daardoor is de zee een onderwerp dat in heel veel verhalen een grote rol speelt. Vooral vissers, die bijna hun hele leven op zee zijn, kunnen prachtige verhalen vertellen over de zee. De zee is hun vriend, maar kan ook soms hun vijand zijn. Vooral wanneer het stormt zoals met orkaan Lenny, dan durven ook de vissers niet de wilde golven op te gaan met hun kleine vissersboten. Op plaatje A zie je een kaart van Curaçao. Kun jij op de kaart aanwijzen waar je woont? A Shete Boka Park Christoffelpark N Hoffi Pastoor W E S ## Daaibooi Beschermde grotten Hermanus # Kabouterbos Midden Seinpost Kilometers Plaatje A: kaart van Curaçao met alle natuurgebieden * Marine park De zee is de vriend van velen Niet alleen vissers hebben de zee als vriend. Natuurlijk is de zee ook de vriend van veel dieren, zoals vogels die vis vangen om van te leven. En natuurlijk is de zee ook de vriend van de vissen, garnalen, zeekomkommers, koralen en nog veel meer andere dieren die er in leven. Maar er zijn ook andere mensen die de zee als vriend hebben, want ook toeristen, snorkelaars en duikers houden van de zee. Toeristen komen speciaal naar ons eiland om te zwemmen in het mooie blauwe water. Snorkelaars en duikers komen kijken naar de kleurige vissen en de mooie koraalriffen. Allemaal proberen ze de geheimen van de zee te ontdekken. De zee heeft namelijk heel veel geheimen. We gaan jullie een paar van deze geheimen vertellen. B 4

5 Koraalriffen Koraalriffen zijn de steden van de onderwaterwereld. Als je met je duikbril en snorkel op, vanaf het strand een stukje de zee in zwemt, kom je al gauw koraalriffen tegen. Een koraalrif is een hele drukke stad. Er leven honderden verschillende diertjes op het rif zoals: verschillende vissen, krabben, wormen, schelpdieren, zeeanemonen en natuurlijk het koraal zelf. Een stukje koraal is net een groot gebouw met heel veel kamers. Veel mensen denken dat koraal een plant is. Dat is niet zo. Een stukje koraal bestaat uit duizenden kleine diertjes die we koraaldiertjes noemen. Deze diertjes gaan samenwonen. Ieder diertje maakt een klein huisje van kalk om zich heen. Al die kleine huisjes samen vormen zo een koraal. En alle koralen samen vormen een rif. Op plaatje B kun je goed zien hoe een koraaldiertje is gevormd. Koralen worden ook wel eens de oase s van de zee genoemd, omdat ze zo vol met leven zijn. Op de plaatjes C en D kun je een paar riffen zien. C Plaatje B: bouw van een koraaldiertje* Plaatje C: een koraalrif Poep Plaatje D: een koraalrif Een koraaldiertje heeft een mond om te eten. Maar hij heeft geen billen om te poepen. Dat zou betekenen dat alle poep in het koraaldiertje blijft en hij dood gaat. Gelukkig heeft het koraaldiertje er iets op gevonden. Hij heeft een hele goede vriend die in hem groeit. Die vriend is een alg (lima). Deze eet de poep van het koraal op en kan daarvan leven. Nu moet de alg ook wel eens poepen, en het koraaldiertje vindt deze poep weer heel erg lekker. Deze twee werken dus heel goed samen. Ze kunnen niet zonder elkaar leven. (Via zijn mond eet het koraaldiertje ook andere dingen.) Elke soort alg maakt zijn eigen kleurstoffen. Sommige maken geel, en anderen roze. Hierdoor heeft ook elk koraal een andere kleur. 5

6 Koralen krijgen ook kindjes Net als alle dieren en planten op onze aarde krijgen ook de koraaldiertjes kindjes. Hoe doen ze dat dan? Er zijn koraaldiertjes die mannetjes zijn en koraaldiertjes die vrouwtjes zijn. Maar een koraaldiertje zit zijn hele leven op dezelfde plaats en kan zich niet bewegen. Hoe kunnen de mannetjes en de vrouwtjes elkaar dan vinden? Ze zien elkaar toch nooit? Nee, ze zien elkaar nooit maar ze vinden elkaar wel. Ra ra! Elk jaar op een bepaalde dag leggen de koraaldiervrouwtjes een ei. En je raad het al omdat er zoveel koraaldiertjes zijn die allemaal op dezelfde tijd een ei leggen, is er opeens een regen van eieren in de zee. Dat noemen we spawning. De eitjes komen niet uit zonder een soort sap die de koraaldiermannetjes op hun beurt in het water spuiten. Dit gebeurt altijd s nachts na een volle maan. Na een tijdje komen de eitjes uit en kruipen er larfjes uit de eitjes. Deze larfjes zwemmen naar een plek waar ze zich lekker voelen en daar gaan ze met een heleboel samenwonen. Plaatje E: een Murene Plaatje F: een Inktvis Andere dieren op het koraalrif Plaatje G: Spons Plaatje H: Nog een spons We hebben eerder al verteld dat er op de koraalriffen nog veel meer verschillende dieren leven. Zoals bijvoorbeeld verschillende soorten vissen. Een voorbeeld zijn: purunchi, grastèlchi en piská korá. Ook leven er murenen of Kulebra di laman (plaatje E), inktvissen ofwel zeekat (plaatje F), en sponsen. Sponsen bestaan ook uit een grote hoeveelheid kleine diertjes die samenwonen in een huis. Vroeger gebruikte men de sponsen uit de zee als spons in huis. Tegenwoordig zijn de sponsen die we thuis hebben gemaakt van plastic. Op de plaatjes G en H kun je een paar sponsen zien. D 6

7 Diepzee De zee is op veel plaatsen heel erg diep. Op sommige plaatsen nog dieper dan de hoogste berg op de aarde hoog is. Deze plaatsen noemen we de diepzee. En er is geen plek op aarde die geheimzinniger is dan de diepzee. Mensen weten nog niet veel over de diepzee, omdat je er helemaal niet makkelijk kunt komen. Een hele tijd lang hebben we altijd gedacht dat er zo diep in de zee geen dieren konden leven. Kun jij je voorstellen dat er zo diep in de oceaan, soms wel 10 kilometer diep, een vis kan zwemmen. Met al dat water boven hem? Soms komt er wel eens een geheim van de diepzee bovendrijven. Vissen uit de diepzee die per ongeluk worden gevangen door vissers, als de vissen in ondieper water gaan zwemmen. Rond ons eiland is dat ook wel eens gebeurd. En wat ze toen hebben gevangen kun je zien op plaatje I. Veel mensen vinden dit soort vissen er uit zien als monsters, daarom worden ze ook wel diepzeemonsters genoemd. Maar ja, zo diep in de zee waar nooit het licht van de zon komt hoef je ook niet mooi te zijn. Niemand ziet je toch! E Plaatje I: diepzeevis 7

8 De geheimzinnige zee WERKBLAD 1 A Hoe ziet Curaçao eruit? In je les heb je een kaart van Curaçao gezien waar alleen maar natuurgebieden op staan. Teken deze kaart over op een papiertje of in je schrift. Jouw juffrouw of meneer heeft dezelfde kaart maar dan alleen groter. Pak de atlas erbij of gebruik de grote eilandkaart van de school. Vergelijk de 2 kaarten met elkaar en beantwoord de volgende vragen: 1. Waar is Oost, West, Noord en Zuid (teken dit op jouw eigen kaart) 2. Waar woon jij? (teken een kruisje op je kaart) 3. Waar is jouw school? (teken een rondje op de kaart) 4. Welk natuurgebied is het dichtste bij jouw huis? (teken een sterretje op de kaart) 5. Waar liggen de meeste natuurgebieden op Curaçao? (in een groepje bespreken) 6. Waarom denk je dat dat zo is? (in een groepje bespreken) B Geheimen van de zee! Heb jij wel eens een slok zeewater in je mond gehad? Hoe smaakte dat? Het smaakte inderdaad zout. Maar wist jij dat het keukenzout wat je moeder of vader in het eten doet uit de zee komt? Vroeger, op Curaçao, en nog steeds in andere landen zoals Bonaire, lieten mensen een stuk land onderlopen met zeewater. Dat noemden ze op ons eiland een zoutpan. Als het water verdampte dan bleef het zout achter en dat verkochten ze dan. Misschien wist je dit al, maar nu gaan we bewijzen dat dat zo is. We gaan zelf zeezout maken. Je hebt nodig: - Een paar grote diepe borden - Een fles met zeewater die de juffrouw/ meneer of een van je klasgenoten heeft meegenomen Wat je moet doen: Schenk in elk bord een laagje met zeewater. Zet de borden nu allemaal bij het raam, op een warm plekje waar de zon er goed bij kan. Kijk elke dag wat er gebeurd en proef ook elke dag een klein beetje met je vinger. Uiteindelijk is al het water verdampt en wat je over houdt is...zout. 8

9 De geheimzinnige zee WERKBLAD 2 C Koralen: Hoe zitten ze in elkaar? Nu je weet hoe koralen in elkaar zitten, kun je ze zelf tekenen. Teken hieronder een koraaldiertje en een heel koraal dat bestaat uit tientallen koraaldiertjes. D VIDEO: Nos Refnan/Onze riffen Je gaat nu naar een video kijken over koraalriffen. Kijk goed en luister goed, dan kun je alle waar/ niet waar vragen hieronder zonder problemen beantwoorden. Streep het foute antwoord door! Waar/ Niet waar Waar/ Niet waar Waar/ Niet waar Waar/ Niet waar Waar/ Niet waar Waar/ Niet waar Waar/ Niet waar Waar/ Niet waar Koralen zijn dieren! Spawning is een ziekte die koralen kunnen hebben. Als koralen eieren leggen is de zee helemaal troebel van alle eieren die er rond drijven. Heel veel dieren gebruiken het koraal rif als schuilplaats! Koralen bestaan maximaal uit 10 koraaldiertjes of koraalpoliepen! Als het eitje bevrucht wordt dan komt er een larfje uit die zich ergens gaat vastzetten. Daaruit groeit dan een koraal! Plankton bestaat voor een groot deel uit koraallarfjes! Een koraalpoliep vangt eten met zijn tentakels. 9

10 2. De sterke kust Het is heel jammer dat niet iedereen in zijn leven de kans zal krijgen om in de donkere diepten van de diepzee te kijken. Sommige mensen zullen ook nooit een stukje koraalrif kunnen zien. Maar bijna iedereen, jong en oud, heeft de mogelijkheid om de onvergetelijke zee te zien aan de rand waar land en zee elkaar ontmoeten. Met twee benen in het zand of staande op een rotsblok kan dan het onderzoek naar de zee beginnen. Maar wat eigenlijk nog interessanter is, is het onderzoek naar die rand die we ook wel de kust noemen. Het leven is hard aan de kust Je kunt je voorstellen dat het leven aan de kust helemaal niet makkelijk is. Kijk maar naar de kust aan de noordkant. Het waait heel erg hard en elke keer neemt de wind spetters mee van de golven die constant tegen de rotsen slaan. Dit zijn spetters van zout water. Daarom komt het zoute water van de zee tot diep op het land. Daar komt ook nog bij dat de zon heel fel schijnt aan de noordkant. Het licht en de warmte van de zon kaatst terug op het zout en maakt het zo nog onherbergzamer. De meeste planten en dieren van het land kunnen hier niet tegen en groeien hier dan ook niet. Maar als je goed gaat kijken zie je dat er toch plantjes leven in deze harde omgeving. En je ziet af en toe ook een hagedis voorbij schieten. Een strand is ook een kust. Wij vinden het lekker om aan het strand te zitten omdat we graag zwemmen. Bijna alle baaien waar we graag gaan zwemmen liggen aan de zuidkant van ons eiland. Hier waait de wind niet zo hard en is de golfslag niet zo sterk. A Plaatje A: de ruwe Noordkust Plaatje B: een strand Dieren en planten aan de kust Aan de kust groeien toch best veel planten en er leven ook best veel dieren. En dat terwijl het leven zo hard is aan de kust. Daar heb je al over gelezen. Zo zijn er heel veel vogels die aan de kust leven. Goede voorbeelden zijn de pelikaan, en ook de fregatvogel die we ook wel skèrchi of makuaku noemen. Deze dieren leven van vissen. Pelikanen scheren over de zee om te kijken of ze een lekker visje kunnen pakken. Als ze er één zien, duiken ze met een grote snelheid in de golven om met een volle snavel weer op te vliegen. Ze zijn er ook heel goed in om kleine visjes te pakken die net uit de netten van vissers vallen. Fregatvogels zie je heel vaak heel hoog in de lucht vliegen. Ook deze vogels kunnen zich ineens naar beneden laten vallen om een lekker visje te pakken. 10

11 Dieren en planten aan de kust (vervolg) Er zijn ook andere dieren aan de kust. Zo zijn er kleine zandkrabbetjes op de stranden en schelpdiertjes op de rotskusten. Ook zijn er veel plantjes te vinden. Bijvoorbeeld de banana di ref. Dit is een klein plantje met kleine ovale blaadjes die heel dik kunnen worden. Ze smaken heel erg zout. Een ander plantje is de yerba di plata. B Binnenwateren Binnenwateren zijn overgangsgebieden tussen de zee en het land. Op Curaçao zijn er heel veel binnenwateren. Zo heb je bijvoorbeeld Fuikbaai, het Spaanse Water, de St. Annabaai, Piscaderabaai en St. Marthabaai. Al deze baaien zijn eigenlijk inhammen in het land die in verbinding staan met de zee. Ze hebben een monding waardoor de zee naar binnen kan en het water uit het binnenwater naar buiten kan. Er is continu een wisselwerking tussen de zee en het binnenwater. Maar toch is het leven in het binnenwater een beetje rustiger dan buiten aan de kust. Want in het binnenwater is bijvoorbeeld niet zoveel golfslag als buiten. En omdat het water rustiger is in het binnenwater kunnen er andere plantjes en diertjes leven. Plaatje C: Spaanse water Zoute planten Plaatje D: een onderzoeker meet de grootte van een mangroveboom Vergeet niet dat het water in het binnenwater net zo zout is als het water van de zee. Dus er kunnen alleen planten groeien en dieren leven die goed tegen de zoute omgeving kunnen, maar die weinig golfslag kunnen hebben. Zo staan er in een binnenwater vaak heel veel mangrovebomen. Vaak staan ze zelfs helemaal met hun wortels in het water. Het is heel bijzonder dat mangrovebomen zomaar in zout water kunnen groeien. De meeste planten gaan dood met zoveel zout. Maar de mangrove heeft er wat op gevonden. Het zout dat hij binnen krijgt, wordt bewaard in zijn bladeren en als er teveel zout in zit, dan valt het blad af. 11

12 Mangroven Er zijn verschillende soorten mangrovebomen (palu di mangel) op Curaçao. Er zijn mangrovebomen die er net uitzien alsof ze op stelten in het water staan. Die stelten zijn de wortels en we noemen ze natuurlijk steltwortels*. En er zijn ook mangrovebomen die vanuit hun ondergrondse wortels een soort snorkeltjes omhoog laten groeien. Deze komen tot boven de grond uit en ook tot boven het water uit waar ze soms in komen te staan. Andere soorten mangroven staan met hun wortels gewoon in de grond, net als andere bomen op het land. Als je goed kijkt op plaatje E dan zie je hoe ze eruit zien. Niet alle mangrovebomen groeien op dezelfde plaats in een binnenwater. Ze hebben allemaal hun eigen plek. Dat kun je heel goed zien op plaatje F. Zo heeft alles in de natuur zijn eigen plek om te wonen. Net zoals dat geldt voor planten op het land, geldt dat ook voor planten in het water. Plaatje E.: de verschillende mangrovebomen* Plaatje F: waar de mangrovebomen staan* Mangrovebomen zijn belangrijk! Plaatje G: de guengu Mangrovebomen zijn heel belangrijk. Ze vangen bijvoorbeeld al het regenwater en afvalwater op dat van het land komt en naar de zee wil gaan. Op een natuurlijke manier maakt de mangrove het water weer schoon zodat ook de zee schoon blijft. Vooral het regenwater komt vaak met steentjes en modder aan. Deze prut blijft netjes tussen de wortels van de mangrovebomen zitten en kan zo dus niet in de zee terechtkomen. Maar mangroven zijn ook belangrijk voor heel veel dieren. Zo groeien er allerlei mossels en sponsen aan de wortels in het water en leven er in de modder tussen de wortels verschillende krabbetjes. Een soort krabbetje die er leeft is de wenkkrab of de guengu. 12

13 Kindjes krijgen Stel je voor: Mama vis wil haar eieren leggen zodat haar kindjes veilig geboren kunnen worden. Onze ouders doen de deur op slot om te zorgen dat er geen indringers komen om ons op te eten. Hoe gaat dat nu in het binnenwater? Mama Vis heeft een prachtig beschut plekje gevonden om haar eieren te leggen. Dat doet ze niet op het rif maar in het binnenwater. Ze legt haar eitjes tussen de wortels van de mangrovebomen. Op een plekje waar vijanden er niet bij kunnen en de kleine visjes zonder problemen geboren kunnen worden. Als de jonge visjes uit het ei zijn blijven ze nog een hele tijd tussen de wortels van de mangroven wonen. Daar zijn ze veilig en ze vinden genoeg eten om hun buikje te vullen. Want een grote barracuda kan echt niet makkelijk met zijn neus tussen de wortels van de mangroven komen. Als hij niet oppast blijft hij zelfs vast zitten. Dus dat zal hij niet gauw doen. C 13

14 De sterke kust WERKBLAD 1 A Hoe wordt een kust gevormd? Er zijn veel verschillende soorten kusten. Zo heb je rotskusten waar de hoge rotsen eindigen in de zee. Maar ook stranden zijn natuurlijk kusten. We gaan kijken hoe een zandstrand zich vormen kan onder invloed van de zee. Je hebt nodig: - afwasbak - een vel dik karton - aarde - zand (van het strand) - water Kijk goed op het plaatje wat hieronder staat: Het karton moet ongeveer even hoog zijn als de rand van de afwasbak. Vul De ene kant van de bak met aarde en maak het nat totdat het plakkerige modder is geworden. Druk het stevig aan en laat het een paar dagen drogen. Als de aarde is opgedroogd leg je een laag van 7 cm zand aan de andere kant van het karton. Daarboven schenk je 5 cm water. Haal nou het karton uit de bak en beweeg het heen en weer in het water totdat je kleine golfjes maakt. Kijk goed wat er gebeurt en schrijf het op. Beantwoord de volgende vragen: Wat gebeurde er met het zand toen het water er tegenaan kwam? Beweegt water op het strand ook? Gaat het zand verder als de golven groter zijn? Hoe denk jij dat golven van de zee stranden beinvloeden? Je hebt nu gezien hoe een strand gevormd wordt. Dit heb je niet in het echt gezien, maar je hebt een model gemaakt. Zo doen ook veel wetenschappers hun onderzoek. Eigenlijk ben je nu dus een wetenschapper. 14

15 De sterke kust WERKBLAD 2 B Dieren en planten in en bij de zee! In en bij de zee wonen heel veel dieren en planten. Deze zijn heel goed aangepast aan het leven in deze zoute omgeving. De klas wordt ingedeeld in kleine groepjes en jij gaat met je groepje in boeken (of op het internet), zoeken naar plaatjes van 2 verschillende dieren die in of bij de zee leven. Teken ze en schrijf bij je tekening wat voor bijzonderheden deze dieren hebben. Als je klaar bent presenteer je wat je hebt gevonden aan de klas. Hieronder kun je je tekeningen maken. 15

16 De sterke kust WERKBLAD 3 C Kijk of jullie deze vragen kunnen beantwoorden! 1. Waarom zijn mangrovebomen zo belangrijk? (2 redenen) 2. Heb jij wel eens mangrovebomen gezien? Hoe zagen ze eruit? 3. Als we mangrovebomen omkappen krijgen we veel minder vissen op onze koraalriffen! Is dit waar? Leg uit: 4. Wat zijn de kenmerken van een binnenwater? (3 stuks) 5. Wat is het meest bekende binnenwater van Curacao? Waarom is deze zo belangrijk voor ons eiland? 6. Op de Christoffelberg groeien heel veel planten en bomen zoals de orchidee. Waarom groeit deze plant wel op de Christoffelberg en niet aan de Noordkant? 16

17 3. Het Logboek Mensen hebben ogen. Met die ogen kun je om je heen kijken en bijvoorbeeld ook lezen. Maar kijken kun je ook met andere lichaamsdelen, zoals bijvoorbeeld met je handen. Vaak vergeten wij ook dingen die we hebben gezien. Weet jij nog, welke vogel je gisteren hebt gezien? Of wat voor kleren je juffrouw of meneer vorige week aan had? Veel dingen zijn leuk om te onthouden, en om dat onthouden makkelijker te maken kun je ze opschrijven. Als je bijvoorbeeld gaat wandelen in de mondi of op schoolreisje gaat met school is het leuk om de dingen die je ziet op te schrijven zodat je ze niet vergeet. Een logboek op Daaibooi Als jullie op excursie komen op Daaibooi ga je heel veel werken met je logboek. Alles wat je ziet, leg je vast in je eigen logboek. Dat kan een schrift zijn, een mooi album of een ringband. Het moet wel stevig zijn zodat het niet makkelijk kapot gaat. We gaan je leren hoe je zelf een leuk logboek kunt maken. Dan vergeet je niets meer van wat je op Daaibooi gaat zien en beleven. Kijk goed naar de tekening!! Zelf een logboek maken Je hebt nodig:! Een schrift of een bloknoot of een ringschrift! Dikke permanente marker! Lijm! Schaar! Stuk draad of touw! Pen! Foto s of plaatjes van de zee, of iets wat met de zee te maken heeft zoals zand/schelpen,krantenknipsels enzovoort En zo doe je dat! Knip met je schaar krantenknipsels over de zee, foto s en plaatjes uit en plak ze op je schrift op de manier zoals jij dat leuk vindt. Maak er je eigen kunstwerk van. Als je altijd een pen dicht bij je schrift wilt hebben dan kun je een pen aan een touw rijgen en die aan je schrift vastplakken. Zo verlies je hem nooit meer! Als je tijdens de excursie naar Daaibooi leuke dingen ziet, hoort of voelt dan schrijf je dat gewoon op in je logboek. Zo vergeet je het nooit meer en kun je ook aan je ouders laten zien wat je allemaal hebt gedaan op Daaibooi. 17

18 Bijlage I: Docentenhandleiding lesmateriaal Daaibooi Beste docent, Voor u ligt een compleet nieuwe uitgave van CARMABI, met daarin het nieuwste lesmateriaal wat is ontwikkeld voor de 6de klassen van het basisonderwijs. Dit lesmateriaal is speciaal ontwikkeld voor het project Daaibooi, maar kan natuurlijk ook los in de klas worden behandeld, daar het is ontwikkeld voor natuuronderwijs (het kan dus in de KDN les worden behandeld). De leerlingen zullen ontdekken hoe belangrijk Curaçao is vanwege het simpele feit dat het een eiland is. Eilanden, over de hele wereld, zijn ieder uniek. Er is geen enkel ander eiland op de wereld die er exact hetzelfde uitziet en exact dezelfde flora en fauna bevat. En zo ook ons eiland Curaçao. Tot op heden heeft geen enkel educatief natuurprogramma deze focus gehad op ons eiland. We hebben het project en de daarbij behorende lesmaterialen dan ook met veel plezier ontwikkeld! En we hopen dat u er net zoveel plezier mee beleefd door ermee te werken! We zijn goed bekend met het tijdsgebrek dat de 6de klassen in het algemeen hebben, wat introductie van nieuwe materialen moeilijk maakt. We hebben hier dan ook zo veel mogelijk rekening mee gehouden, door een begin te maken met een nieuwe lesmethode. Zoals u vast al heeft gezien, bestaat deze bundel uit 3 lesjes. De lesjes zijn ontwikkeld voor de leerlingen. U kan dus zonder problemen de lesjes kopiëren en die aan de leerlingen uitreiken. Hetzelfde geldt voor de werkbladen die verbonden zijn aan de eerste twee lessen. Alle lesjes zijn opgedeeld in overzichtelijke blokjes met in elk een ander onderwerp dat in subkopjes is weergegeven. Dit maakt het voor u makkelijk om kleine stukjes uit de lesjes te nemen en deze in de klas te behandelen. Ondanks dat er werkbladen met opdrachtjes zijn bijgevoegd zullen deze bij lange na niet alle in de lesjes behandelde stof toetsen. Dit omdat we de kennis van de leerlingen toetsen tijdens de ochtend op Daaibooi. Ook het taalgebruik wat in de lesjes is verwerkt, is aangesloten op het niveau van de 6 de klas. U kunt eventueel zelfs kleine stukjes tekst verwerken in een taaloefening ter voorbereiding op de gecoördineerde proefwerken. In de teksten en onder de plaatjes zult u af en toe sterretjes tegen komen (*). Deze sterretjes betekenen dat het plaatje of onderwerp waarachter het staat, in de bijlagen uitvergroot terug komt, zodat u het makkelijker in de klas kunt behandelen of zelfs kunt ophangen. In de lessen staan onder verschillende blokjes de volgende figuren: Deze hebben in de verschillende lessen verschillende kleuren. Deze A 18

19 Bijlage I: Docentenhandleiding lesmateriaal Daaibooi (vervolg) letters geven aan dat er een opdracht is verbonden aan de stof die in de blokjes staat. De bijbehorende opdrachten staan op de werkbladen. De opdrachten die op de werkbladen staan zijn zeer divers. Niet alleen de kennis wordt getoetst, maar de leerlingen worden onder andere ook gestimuleerd om in groepjes te werken en creatief bezig te zijn. Om het voor u en voor uw leerlingen makkelijker te maken maken we in deze methode gebruik van icoontjes die uitbeelden wat voor soort opdrachten in de werkbladen staan. Deze icoontjes zult u terug vinden vóór de desbetreffende opdrachten. Hieronder ziet u een overzicht van de icoontjes en de bijbehorende betekenissen. = creatieve tekenopdracht = onderzoeksopdracht/ proefje = opzoekopdracht (boeken, internet) = toetsingsvragen = groepswerk = video 19

20 We hopen dat zowel u als uw leerlingen veel plezier beleven aan deze lessen! Heeft u nog vragen of opmerkingen of wilt u nog meer informatie over bijvoorbeeld het gebied Daaibooi dan kunt u ons altijd bellen op telefoonnummer (toestel 11) of op Wij houden ons aanbevolen voor suggesties en tips van uw kant! Met vriendelijke groeten, Michelle da Costa Gomez Sectie NME, CARMABI educatie@carmabi.org 20