Meldcode huiselijk geweld & kindermishandeling

Transcriptie

1 Meldcode huiselijk geweld & kindermishandeling SO De Regulier Pyler; afdeling & SO-Autisme SO-Regulier, SO-Autisme & VSO Versie:

2 MELDCODE HUISELIJK GEWELD & KINDERMISHANDELING Inhoud Kwaliteitsnorm Speciaal onderwijs... 3 Algemene opmerkingen... 4 Vaststelling Protocol (Innovo)... 5 Verbeterde Meldcode met afwegingskader... 7 De Meldcode... 7 Meldnormen: in welke situaties moeten beroepskrachten melden?... 7 Situaties van onveiligheid... 7 Acute onveiligheid... 7 Structurele onveiligheid... 8 Disclosure... 8 Afwegingsvragen... 8 Overzicht wettelijk verplichte stappen Omschrijving van de stappen Stap 1: In kaart brengen van signalen Stap 2: Collegiale consultatie Noodsituaties Stap 3: Gesprek met betrokkene(n) en kind Stap 4: Wegen van geweld en/of kindermishandeling Vijf afwegingsvragen Stap 5: Beslissen met Veilig Thuis: Hulp organiseren en effecten volgen Melden en bespreken met de ouder Verantwoordelijkheden van SO/VSO De Pyler in het scheppen van randvoorwaarden voor een veilig werk- en meldklimaat directie, bestuur en/of leidinggevenden: Schoolmaatschappelijk werker (= regisseur) en/of intern begeleider: Leerkracht, vakleerkracht, orthopedagoog en/of remedial teacher: De directie, de leidinggevende en de medewerkers zijn niet verantwoordelijk voor: 21 1

3 Wettelijke verplichtingen Verantwoordelijkheid Vertrouwelijke informatie Documenteren Instructie gebruik Kindcheck Deskundigheid eergerelateerd geweld/meisjesbesnijdenis Informatie over meldrecht in relatie tot beroepsgeheim Meldrecht Verwijsindex risicojongeren Participatie van kinderen Termen Informatie over het proces Informatie over veilig opgroeien Recht op eigen mening Vragen en luisteren naar de visie van het kind De mening van het kind in de besluitvorming Route bij disclosure Steun Tips voor gesprek Bijlage Definities en voorbeelden acute, structurele onveiligheid en disclosure Acute onveiligheid Structurele onveiligheid Disclosure Bijlage Format Meldcode met afwegingskader Eduscope / Phorthos LVS Bijlage Sociale kaart van SO/VSO De Pyler Bijlage Licht Instrument Risicotaxatie Kindveiligheid Evaluatie Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs

4 KWALITEITSNORM SPECIAAL ONDERWIJS. Procescoördinator Maatschappelijk Deskundige Betrokkenen Locatie-directeur Intern begeleider Orthopedagoog Maatschappelijk Deskundige Gehanteerde documenten MELDCODE HUISELIJK GEWELD & KINDERMISHANDELING Evaluatiecyclus jaarlijks. Laatste evaluatie Inspectie-indicator(en) SK1 3

5 ALGEMENE OPMERKINGEN Iedere gemeente in Nederland heeft de vrijheid om het jeugdbeleid naar eigen inzicht in te richten. Hierdoor zijn er geen eenduidige namen voor de toegangsloketten als het gaat om jeugdbeleid. Veel voorkomende namen in parkstad zijn: Expertise- / wijkteam / WMO-loket / Team Jeugdhulp. Omdat SO de Pyler een streekschool is, zijn er contacten met diverse gemeenten. Om de leesbaarheid van dit document te vergroten, hanteren wij de algemene term gemeente. De parkstadgemeenten hanteren de naam Vroeg samenwerken in Parkstad voor de Verwijsindex. Om de leesbaarheid van dit document te vergroten, hanteren wij aanduiding verwijsindex. CvB (Commissie van Begeleiding): deze interne commissie bestaat uit de voorzitter en tevens directielid, de jeugdarts (op aanvraag), de schoolmaatschappelijk werkster, de orthopedagoog en de intern begeleider. Vanaf 12 jaar is het meeondertekenen door de jeugdige wettelijk verplicht. In het verdere protocol, wordt dit niet telkens vermeldt. Inzake privacyregelgeving school / bezwaarprocedure wordt verwezen naar de schoolgids (Algemene gedeelte / A-gedeelte): hoofdstuk 2.12, 2.13, 3.7 t/m

6 VASTSTELLING PROTOCOL (INNOVO) Het bevoegd gezag (Stichting Innovo) van: SO/VSO De Pyler Overwegende: dat SO/VSO De Pyler verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van dienstverlening aan zijn leerlingen en dat deze verantwoordelijkheid zeker ook aan de orde is in geval van dienstverlening aan leerlingen die (vermoedelijk) te maken hebben met huiselijk geweld of kindermishandeling; dat van de medewerkers die werkzaam zijn bij SO/VSO De Pyler, op basis van deze verantwoordelijkheid, wordt verwacht dat zij in alle contacten met leerlingen en ouders/verzorgers attent zijn op signalen die kunnen duiden op huiselijk geweld of kindermishandeling en dat zij effectief reageren op deze signalen; dat SO/VSO De Pyler,een meldcode wenst vast te stellen zodat de medewerkers, die binnen SO/VSO De Pyler werkzaam zijn, weten welke stappen van hen worden verwacht bij signalen van huiselijk geweld of kindermishandeling; dat SO/VSO De Pyler in deze code ook vastlegt op welke wijze zij de medewerkers bij deze stappen ondersteunt; dat onder huiselijk geweld wordt verstaan: (dreigen met) geweld, op enigerlei locatie, door iemand uit de huiselijke kring, waarbij onder geweld wordt verstaan: de fysieke, seksuele of psychische aantasting van de persoonlijke integriteit van het slachtoffer, daaronder ook begrepen ouderenmishandeling, eergerelateerd geweld en vrouwelijke genitale verminking (meisjesbesnijdenis). Tot de huiselijke kring van het slachtoffer behoren: (ex)partners, gezinsleden, familieleden en huisgenoten; dat onder kindermishandeling wordt verstaan: iedere vorm van een voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend, of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel, daaronder ook begrepen eergerelateerd geweld en vrouwelijke genitale verminking; dat onder medewerker in deze code wordt verstaan: de medewerker die voor SO/VSO De Pyler werkzaam is en die in dit verband aan leerlingen van deze school zorg, begeleiding, of een andere wijze van ondersteuning biedt; dat onder leerling in deze code wordt verstaan: de leerling aan wie de medewerker zijn professionele diensten verleent. 5

7 In aanmerking nemende: de Wet maatschappelijke ondersteuning; de Wet op de jeugdzorg; de Wet bescherming persoonsgegevens; de Wet op het primair onderwijs; het privacyreglement van SO/VSO De Pyler stelt de volgende Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling vast. Route bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling 6

8 VERBETERDE MELDCODE MET AFWEGINGSKADER Vanaf januari 2019 moeten organisaties met de verbeterde Meldcode en het afwegingskader werken. De verbeterde Meldcode is tot stand gekomen om situaties van onveiligheid beter en eerder in beeld te krijgen. In de Meldcode is in stap 4 en 5 een afwegingskader opgenomen. Het afwegingskader bestaat uit vijf vragen. In de verbeterde Meldcode is ook de participatie van kinderen opgenomen. Het gaat hierbij om negen actiepunten, en in stap 3 is het gesprek met het kind toegevoegd. DE MELDCODE De Meldcode is gebaseerd op drie pijlers: Meldnormen, Situaties van Onveiligheid en de Afwegingsvragen. Meldnormen: in welke situaties moeten beroepskrachten melden? Beroepskrachten moeten een melding doen bij Veilig Thuis in de volgende situaties: 1. In alle gevallen van acute onveiligheid en/of structurele onveiligheid en disclosure. 2. In alle andere gevallen waarin de beroepskracht meent dat hij, gelet op zijn competenties, zijn verantwoordelijkheden en zijn professionele grenzen, in onvoldoende mate effectieve hulp kan bieden of kan organiseren bij (risico s op) huiselijk geweld en/of kindermishandeling. 3. Wanneer een beroepskracht die hulp biedt of organiseert om betrokkenen te beschermen tegen het risico op huiselijk geweld en/of kindermishandeling constateert dat de onveiligheid niet stopt of zich herhaalt. Situaties van onveiligheid In het afwegingskader zijn er situaties vastgelegd waarin de beroepskracht altijd moet melden bij Veilig Thuis. Dit zijn situaties waarbij er sprake is van: Acute onveiligheid Structurele onveiligheid Disclosure (d.w.z. kind/volwassene geeft zelf aan slachtoffer te zijn van mishandeling /verwaarlozing) Acute onveiligheid Een zorgvrager die in direct fysiek gevaar is, diens veiligheid is de komende dagen niet gegarandeerd en hij of zij heeft direct bescherming nodig. Bij het afwegen van signalen van huiselijk geweld en/of kindermishandeling schat een 7

9 beroepskracht allereerst en voortdurend in of een betrokkene acuut (levens)gevaar loopt. Dit betreft de aanwezigheid van fysiek of seksueel geweld (met of zonder letsel) of, in geval van zorgafhankelijke kinderen of (oudere) volwassenen, de afwezigheid van de meest basale verzorging (waaronder eten, drinken, kleding en onderdak) maar bijvoorbeeld ook om het onnodig toedienen of juist nalaten van toedienen van medicijnen. Structurele onveiligheid Er is sprake van herhaling of voortduren van onveilige situaties of geweld. Een voorgeschiedenis van huiselijk geweld of kindermishandeling is de belangrijkste voorspeller voor voortduren van onveiligheid (daderschap en slachtofferschap) in de toekomst. Disclosure Slachtoffers die uit zichzelf een beroepskracht om hulp vragen bij huiselijk geweld of kindermishandeling of zich uiten bij een beroepskracht zonder hulp te vragen. Deze slachtoffers dienen ook bij Veilig Thuis gemeld te worden. Dit noemen we disclosure oftewel: onthulling. Wanneer een kind of volwassene uit zichzelf praat over mogelijk huiselijk geweld en/of kindermishandeling betekent dit veelal dat het (minderjarige) slachtoffer een acute crisis ervaart en vreest voor de veiligheid en/of het welzijn van zichzelf of gezinsleden. De drie meldnormen zijn te vertalen in vijf afwegingsvragen die u in stap 4 stelt. Voorbeelden van acute, structurele onveiligheid en disclosure voor deze beroepspraktijk zijn te vinden in de bijlage(n). Afwegingsvragen Het afwegingskader (toe te passen in stap 4), bevat de vijf afwegingsvragen waarmee beroepskrachten bij de twee beslissingen, die in stap 5 van de meldcode moeten worden genomen, worden ondersteund. 8

10 OVERZICHT WETTELIJK VERPLICHTE STAPPEN. Stap 1 In kaart brengen van signalen Kindcheck* De leerkracht: observeert signalen in kaart brengt * Kindcheck doet indien nodig documenteert Stap 2 Collegiale consultatie Bij twijfel: Veilig Thuis (anoniem) Bij twijfel: letseldeskundige De leerkracht, IB-er en/of AF: collegiale consultatie doet advies vraagt bij de AF advies vraagt bij Veilig Thuis (indien van toepassing) signaal zet in verwijsindex documenteert KNMG: arts verplicht advies vragen bij Veilig Thuis Stap 3 Gesprek met betrokkene(n) en (indien van toepassing) kind De leerkracht, IB-er en/of AF: het gesprek met de betrokkene(n)/kind heeft documenteert Stap 4 Wegen van geweld en/of kindermishandeling Gebruik het afwegingskader Bij twijfel: altijd Veilig Thuis De AF in samenspraak met de leerkracht en MT: eventueel de risicotaxatie en/of de beoordeling van de veiligheidssituatie uitvoert, en wie de 5 vragen van het afwegingskader beantwoordt bij twijfel contact opneemt met Veilig Thuis beslist over wel/niet naar stap 5 bij doorgaan naar stap 5, de melding doet, en wie de melding met de betrokkenen bespreekt documenteert Stap 5 Beslissen met Veilig Thuis De IB-er en/of AF: de vervolgstappen documenteert Afweging 1 Is melden noodzakelijk? De IB-er en/of AF: de vervolgstappen documenteert Melden is noodzakelijk als er sprake is van acute of structurele onveiligheid Afweging 2 Is hulpverlening (ook) mogelijk? De IB-er en/of AF: de vervolgstappen documenteert 9

11 OMSCHRIJVING VAN DE STAPPEN. Beschrijf hier hoe de stappen in uw organisatie worden gezet. Stap 1: In kaart brengen van signalen Breng de signalen die een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling bevestigen of ontkrachten in kaart en leg deze concreet vast. Leg ook de contacten over de signalen vast, evenals de stappen die worden gezet en de besluiten die worden genomen. Naar aanleiding van een niet-pluis-gevoel en/of een signaal van zorg is het in de eerste plaats noodzakelijk dat u dit serieus neemt. Wees extra alert en begin met zoeken naar meer duidelijkheid. Bij een niet-pluis-gevoel verzamel je signalen die het niet-pluis-gevoel bevestigen of ontkrachten! Signalen in kaart brengen doet u concreet en binnen de context waarin de signalen van zorgelijk gedrag zich afspelen. Dit is wat u beschrijft. Bij vroeg signalering worden signalen gezien die duiden op een zorgelijke of mogelijk bedreigde ontwikkeling. Zelden zullen deze signalen direct duidelijkheid geven over de oorzaak zoals huiselijk geweld of kindermishandeling. Het is daarom verstandig uit te gaan van de signalen die u als leerkracht of andere betrokkene bij de leerling of in de interactie tussen ouder en leerling waarneemt. In deze fase observeert u de leerling in de klas en eventueel daarbuiten (bijvoorbeeld tijdens een huisbezoek) waardoor u de signalen in kaart kunt brengen. Alle gegevens die te maken hebben met het signaleren en handelen legt u schriftelijk vast. Dit wordt vastgelegd in het leerlingendossier. Voor de SO-afdelingen gebeurt dit in Eduscope / Phorthos LVS Journaal / logboek sjabloon: Meldcode. Indien de signalen duiden op kindermishandeling gepleegd door een medewerker van de school dient dit onmiddellijk gemeld te worden bij de Commissie van Begeleiding / directie. Signalen van geweld door een beroepskracht in een zorg of onderwijsrelatie Gaan de signalen over mogelijk geweld gepleegd door een beroepskracht ten opzichte van een leerling, meld de signalen dan bij de directie, conform de interne richtlijnen. In dat geval is dit stappenplan niet van toepassing. 10

12 Stap 2: Collegiale consultatie Bespreek de signalen met een deskundige collega. Vraag zo nodig ook advies aan Veilig Thuis of een letseldeskundige. Zoeken naar meer duidelijkheid kunt u niet alleen. Deel uw gevoel met directe collega s en CVB/ Aandachtsfunctionaris Toets bij hen uw indrukken en vraag ook hen extra alert te zijn. Leg intussen alle signalen voor uzelf vast, zodat een en ander helder kan worden samengevat in Eduscope / Phorthos LVS. Leg de feitelijke zaken vast (met omschrijving / type: Meldcode. Recente gebeurtenissen worden geclusterd in 1 journaal / logboekitem. Ieder stukje wordt voorzien van datum). Indrukken legt u vast in werkaantekeningen die geen onderdeel van het dossier zijn en die niet bewaard blijven. Het gaat hier om het in kaart brengen van o.a.: het gedrag van het kind, de interactie tussen ouders en kind, tussen ouders onderling, lichamelijk letsel waarnemingen van derden Alle stappen in deze fase zijn gericht op het krijgen van meer helderheid. Overleg met de Aandachtsfunctionaris hoe een en ander in Eduscope / Phorthos LVS wordt vastgelegd. Ouders van kinderen tot 16 jaar en kinderen boven 12 jaar hebben recht op inzage en correctie van het dossier. De formulering in Eduscope / Phorthos LVS moet dus zorgvuldig zijn en niet contraproductief werken. In deze eerste fase staat het vermoeden en het verzamelen van zoveel mogelijk informatie, samen met anderen centraal. Indien het niet-pluis-gevoel bevestigd wordt, wordt overgegaan naar de volgende fase. Hoewel het overleg al in de eerste fase start, staat het in de tweede fase centraal. Deze tweede fase kan al parallel aan de eerste fase starten. Ook kan er ruimte gegeven worden aan emoties die een proces als dit met zich mee kunnen brengen. Vermoedens ontstaan op basis van signalen die lang niet altijd even duidelijk zijn, waarmee het risico ontstaat dat de situatie verkeerd wordt ingeschat. Het kan zijn dat u de signalen uitvergroot, maar ook dat u ze ten onrechte bagatelliseert. Daarom is het heel belangrijk uw vermoedens te uiten en te toetsen bij uw directe collega s en CVB. De stappen die vervolgens worden gezet gebeuren onder verantwoordelijkheid en coördinatie van de CvB, (de Aandachtsfunctionaris/ schoolmaatschappelijk werkende voert de regie) om zoveel mogelijk de relatie tussen de leerkracht en het kind en de leerkracht en de ouders, maar ook de positie van de leerkracht veilig te stellen. Een en ander vanzelfsprekend in nauw overleg met de leerkracht, want deze is eerst betrokkene. Als zorgvuldige observatie het niet-pluis-gevoel bevestigt zal de CvB kiezen voor consultatie van Veilig Thuis, waarbij de inbreng van de leerkracht van het grootste 11

13 belang is. Veilig Thuis kan in de eerste plaats ondersteuning bieden bij de interpretatie van de signalen en meedenken over de vervolgstappen die noodzakelijk zijn. Hierbij valt onder meer te denken aan: mogelijkheden voor verder onderzoek van het vermoeden, vragen naar diagnostiek, vragen naar mogelijke hulpverlening, mogelijke verdeling van verantwoordelijkheden gedurende het traject. De rapportage in Eduscope / Phorthos LVS van het verdere proces gebeurt door de CvB. Het dagelijkse journaal / logboek wordt door de leerkracht, in overleg met schoolmaatschappelijk werk, bijgehouden voor wat betreft de onderhavige problematiek Om de leerling open (niet anoniem) te bespreken met andere externe deskundigen is schriftelijke toestemming van de ouder vereist. Indien u in het contact transparant en integer bent, is de kans groot dat over deze zaken een open gesprek mogelijk is. In de meeste gevallen wordt toestemming door de ouder gegeven. U kunt advies krijgen van Veilig Thuis over het in gesprek gaan met de ouder. Indien de ouder weigert, is dit een zorgelijk signaal en moet het worden meegenomen in de weging (stap 4). De leerling kan overigens anoniem worden besproken wanneer de ouder geen toestemming heeft gegeven, maar dit verdient niet de voorkeur vanwege de eventuele vervolgacties. Indien u ook maar enige twijfel heeft over de oorzaak van de situatie en/of eventuele mogelijke onveiligheid bij de leerling, moet u advies vragen bij Veilig Thuis. Veilig Thuis kan een eerste weging maken of het terecht is dat u zich zorgen maakt over deze situatie en of er mogelijk sprake kan zijn van kindermishandeling of huiselijk geweld. Zorgvuldig handelen vereist dat u nagaat of u advies moet vragen bij Veilig Thuis. Voor letselduiding wordt een letseldeskundige geconsulteerd. Hiervoor wordt contact gezocht met Veilig Thuis, waar vertrouwensartsen werken, voor advies. Door de ouder continu te betrekken en in overleg te treden, is de kans groter dat de ouder gemotiveerd is om de situatie te verbeteren en/of hulp te aanvaarden. In die gevallen waarin er behoefte bestaat aan meer duidelijkheid over aard en oorzaak van letsel kan een Veilig Thuis vertrouwensarts of een forensisch geneeskundige om advies worden gevraagd. Noodsituaties Bij signalen die wijzen op acuut en zodanig ernstig geweld dat de leerling of een gezinslid daartegen onmiddellijk moet worden beschermd, kunt u meteen advies vragen aan Veilig Thuis. Komt men daar, op basis van de signalen, tot het oordeel dat onmiddellijke actie is geboden, dan kunt u zo nodig in hetzelfde gesprek een melding doen zodat op korte termijn de noodzakelijke acties in gang kunnen worden gezet. In noodsituaties kunt u naast Veilig Thuis de gemeente en/of de politie vragen om hulp te bieden. 12

14 Stap 3: Gesprek met betrokkene(n) en kind Bespreek de signalen met de ouder. In school worden de gesprekken samen gevoerd met Aandachtsfunctionaris / schoolmaatschappelijk werk. Hebt u ondersteuning nodig bij het voorbereiden of het voeren van het gesprek met de ouder, raadpleeg dan CVB en/of Veilig Thuis Leerlingen staan geregistreerd in de Verwijsindex. De leerkracht en IB-er en/of AF bespreken in onderling overleg wie in gesprek gaat met de ouders/verzorgers en wie (indien van toepassing) met de leerling. De uitkomst van stap 3 wordt genoteerd in Eduscope / Phorthos LVS. Plan van aanpak: In deze fase staat het onderzoek naar de situatie van het kind centraal Blijft gedurende de overlegfase de ongerustheid bestaan dan wordt een plan van aanpak gemaakt, om uiteindelijk helderheid te krijgen omtrent de situatie van het kind. Er zullen hierbij afspraken worden gemaakt omtrent: *de verdere observatie en benadering van het kind Naast een nadere observatie kunnen, als de leeftijd en de mogelijkheden van het kind het toelaten, gesprekken met het kind meer duidelijkheid bieden. Anders dan in de eerste fase zullen deze gesprekken in tegenwoordigheid van een lid van de CvB worden gevoerd en kan, nog altijd afhankelijk van de leeftijd en de mogelijkheden van het kind, de mogelijke relatie tussen het gesignaleerde probleemgedrag en mogelijke mishandeling/misbruik aan de orde gesteld worden. *de benadering van de ouders In een gesprek met de ouders worden de zorgen omtrent de signalen van hun kind met hen gedeeld. De mogelijke relatie tussen het gedrag en problemen in de thuissituatie, zoals mishandeling, verwaarlozing of misbruik kunnen expliciet aan de orde gesteld worden. Ga aan dezelfde kant van de ouders staan. Hulpvraag kan zijn: Wat is uw grootste frustratie? *mogelijke rol van de schoolarts (extern) Voordat een leerling wordt opgeroepen door de jeugdarts, moet de CVB eerst haar zorg daarover uitspreken naar de ouders. De jeugdarts kan hier dan namelijk bij de oproep op inspelen. We kunnen het noodzakelijk achten het kind te laten onderzoeken. Hiervoor is altijd toestemming van de ouders of de voogd noodzakelijk. Indien ouders deze toestemming niet geven, wordt door de CVB zorgvuldig overwogen of onderzoek toch nodig is in het belang van het kind. In dit geval kan de gemeente of Veilig Thuis geconsulteerd worden. *mogelijke rol van de orthopedagoog (intern) We kunnen het noodzakelijk achten het kind te laten onderzoeken. Hiervoor is altijd toestemming van de ouders of de voogd noodzakelijk. 13

15 Indien ouders deze toestemming niet geven, wordt door de CVB zorgvuldig overwogen of onderzoek toch nodig is in het belang van het kind. In dit geval kan de gemeente of Veilig Thuis geconsulteerd worden. Gesprek met de ouder: 1. Leg de ouder het doel uit van het gesprek. 2. Beschrijf de feiten die u hebt vastgesteld en de waarnemingen die u hebt gedaan. 3. Nodig de ouder uit om een reactie hierop te geven. 4. Kom pas na deze reactie zo nodig en zo mogelijk met een interpretatie van hetgeen u hebt gezien, gehoord en waargenomen. In geval van een vermoeden van seksueel misbruik, (voorgenomen) vrouwelijke genitale verminking (meisjesbesnijdenis) of eergerelateerd geweld neemt u vóórafgaand aan het gesprek met spoed contact op met Veilig Thuis. 5. Leg het gesprek vast en laat het indien mogelijk ondertekenen door alle betrokkenen. In de meeste gevallen is het onduidelijk wat de oorzaken zijn van de signalen. Door ouders te informeren en uit te wisselen over de ontwikkeling van de leerling, kunnen zorgen verduidelijkt, ontkracht of bekrachtigd worden. Nodig de ouder expliciet uit tot het geven van zijn/haar mening en vraag door over leerling gerelateerde onderwerpen in de thuissituatie. Herkent de ouder de situatie? Hoe gedraagt de leerling zich thuis? Hoe reageert de ouder daarop? Hoe gaat het opvoeden thuis? Hoe reageert de leerling hierop? Hoe is de ontwikkeling van de leerling tot nu toe verlopen? Wat vindt de ouder daarvan? Hoe ervaart de ouder de opvoeding en zijn rol als ouder? Breng de ouder na overleg met anderen op de hoogte. Informeer en wissel tijdens deze contacten continue uit over de ontwikkeling van de leerling en de zorgen die u hebt. Standaard loopt er een ontwikkelingsplan (OPP) voor de leerling dat met ouders besproken wordt. Indien de ouder de zorgen herkent, kan een begin worden gemaakt met het onderzoeken van kansen en oplossingen. Daarnaast kunnen handelingsadviezen worden uitgewisseld voor in de klas en thuis. Indien tijdens het gesprek met de ouder blijkt dat de zorgen een andere oorzaak hebben, kunt u dit traject afsluiten. U kunt de leerling en de ouder binnen de interne en externe zorgstructuur van de school verder begeleiden. Geen gesprek met de ouder of het doen van een melding bij Veilig Thuis zonder dat de signalen zijn besproken met de ouder, is alleen mogelijk als: de veiligheid van de ouder, die van u zelf, of die van een ander in het geding is; of als u goede redenen hebt om te veronderstellen dat de ouder door dit gesprek het contact met u zal verbreken en de school zal verlaten. Bij het vragen van advies aan Veilig Thuis geldt dit niet, advies vragen mag altijd anoniem. 14

16 Stap 4: Wegen van geweld en/of kindermishandeling Weeg op basis van de signalen, van het ingewonnen advies en van het gesprek met de ouder het risico op huiselijk geweld of kindermishandeling. Weeg eveneens de aard en de ernst van het huiselijk geweld of de kindermishandeling. Neem bij twijfel altijd (opnieuw) contact op met Veilig Thuis. De IB-er en/of AF doorloopt het afwegingskader, waarbij hij/zij gebruik maakt van de inbreng van de leerkracht. Waar nodig kan ter ondersteuning Veilig Thuis ingeschakeld worden bij het doorlopen van de stappen. De stappen 3 t/m 5 van het afwegingskader worden altijd samen met een medewerker van Veilig Thuis doorlopen. De uitkomst van stap 4 wordt genoteerd in Eduscope / Phorthos LVS. Schat het risico in op grond van de volgende drie basisvragen 1. Is er direct fysiek gevaar? 2. Belemmert de opvoedingssituatie een veilige en gezonde ontwikkeling van het kind? 3. Zijn er risico s voor de veiligheid van het kind in de nabije toekomst? Neem bij twijfel altijd contact op met Veilig Thuis. Eventueel kan de LIRIK afgenomen worden. De LIRIK is bedoeld om een vermoeden van kindermishandeling of anderszins onveilige opvoedingssituatie te onderkennen en het risico op kindermishandeling in de nabije toekomst in te schatten. De checklist helpt de medewerker zijn professionele oordeel over het vermoeden van kindermishandeling en de mogelijke risico's te expliciteren en onderbouwen. 15

17 Vijf afwegingsvragen 1 Heb ik op basis van de stappen 1 tot en met 4 van de Meldcode een vermoeden van (dreiging van) huiselijk geweld en/of kindermishandeling? Nee: Afsluiten en vastleggen in dossier. Ja: Ga verder met afweging 2. Meldnorm 1 2 Schat ik op basis van de stappen 1 tot en met 4 van de Meldcode in dat er sprake is van acute onveiligheid en/of structurele onveiligheid? Nee: Ga verder met afweging 3. Ja: Melden bij Veilig Thuis. De afwegingen 3 tot en met 5 worden samen met Veilig Thuis doorlopen. 3 Ben ik in staat effectieve hulp te bieden of organiseren om dreiging van (toekomstig) huiselijk geweld en/of kindermishandeling af te wenden? Bij acute onveiligheid en/of structurele onveiligheid wordt deze afweging samen met Veilig Thuis doorlopen. Nee: Melden bij Veilig Thuis. Ja: Ga verder met afweging 4. Meldnormen 2 en 3 4 Aanvaarden de betrokkenen hulp om dreiging van (toekomstig) huiselijk geweld en/of kindermishandeling af te wenden en zijn zij bereid zich hiervoor in te zetten? Bij acute onveiligheid en/of structurele onveiligheid wordt deze afweging samen met Veilig Thuis doorlopen. Nee: Melden bij Veilig Thuis. Ja: Hulp bieden of organiseren, ga verder met afweging 5. 5 Leidt de hulp binnen de gewenste termijn tot de noodzakelijke resultaten ten aanzien van de veiligheid en/of het welzijn (herstel) van alle betrokkenen? Bij acute onveiligheid en/of structurele onveiligheid wordt deze afweging samen met Veilig Thuis doorlopen. Nee: (Opnieuw) melden bij Veilig Thuis. Ja: Hulp opstarten met afspraken over het volgen van toekomstige (on)veiligheid met betrokkenen en samenwerkingspartners. 16

18 Stap 5: Beslissen met Veilig Thuis: 1: Is melden noodzakelijk? 2: Is hulp inzetten/organiseren (ook) mogelijk? Hulp organiseren en effecten volgen Meent u, op basis van uw afweging in stap 4, dat u de leerling en zijn gezin redelijkerwijs voldoende tegen het risico op huiselijk geweld of op kindermishandeling kunt beschermen: organiseer dan de noodzakelijke hulp; volg de effecten van deze hulp; en doe alsnog een melding als er signalen zijn dat het huiselijk geweld of de kindermishandeling niet stopt, of opnieuw begint. De melder neemt bij een melding samen met Veilig Thuis de laatste drie vragen van het afwegingskader door. Het is belangrijk dat wanneer de IB-er en/of AF in samenwerking met Veilig Thuis de stappen doorlopen, de IB-er en/of AF alle gegevens en de doorlopen stappen bij de hand hebben. De CVB bespreekt samen met aanwezige ketenpartners of een medewerker van betreffende gemeente de hulpvraag van school en ouders. Zij beoordelen de hulpvraag, stellen een aanpak vast, geven handelingsadviezen voor de leerkracht en adviseren over verdere hulp. De schoolmaatschappelijk werkende, samen met een CVB lid bespreekt met de ouder de uitkomst van bovenstaande bespreking. Bespreek met de ouder de verder te nemen stappen voor geadviseerde hulpverlening voor de leerling en/of de ouder. Geef informatie en maak afspraken over de eventuele indicaties die nodig zijn voor verdere hulp. Verwijs de ouder door en vraag daarna of de ouder is aangekomen bij de hulp. Voor het kind loopt al een ontwikkelingsplan (OPP), pas dit daar waar nodig aan. Deel de uitkomst van deze bespreking met de ouders. 17

19 Melden en bespreken met de ouder Kunt u uw leerling niet voldoende tegen het risico op huiselijk geweld of kindermishandeling beschermen, of twijfelt u er aan of u hiertegen voldoende bescherming kunt bieden dan: meld uw vermoeden bij Veilig Thuis ; sluit bij uw melding zoveel mogelijk aan bij feiten en gebeurtenissen en geef duidelijk aan indien de informatie die u meldt (ook) van anderen afkomstig is; overleg bij uw melding met Veilig Thuis wat u na de melding, binnen de grenzen van uw gebruikelijke werkzaamheden, zelf nog kunt doen om uw leerling en zijn gezinsleden tegen het risico op huiselijk geweld of op mishandeling te beschermen. U bespreekt de signalen van zorg met ouders: Getracht wordt hierbij ouders te motiveren voor het accepteren van hulpverlening bij het oplossen van de problemen en bij het herstellen van de ontwikkelingskansen van het kind, omdat werkelijk vrijwillige hulpverlening de beste kans van slagen heeft!! Als de ouders niet openstaan voor enige vorm van hulp, of de problemen blijven ontkennen kan (zal) een zorgmelding worden gedaan bij de gemeente. Daarnaast is er ook de optie om bij Veilig Thuis ¹) te melden. Ook beroepskrachten met een beroepsgeheim of zwijgplicht hebben het recht (morele plicht) om een zorgmelding bij de gemeente of een melding te doen bij Veilig Thuis en om daarbij relevante gegevens over te dragen. Deze melding zal altijd gebeuren namens de CvB om de melding te objectiveren en de positie van de leerkrachten te beschermen. Ziet ook de gemeente of Veilig Thuis geen mogelijkheden om hulp op vrijwillige basis op gang te brengen, dan schakelen zij de Raad voor de Kinderbescherming in en vragen een onderzoek in te stellen. Bespreek uw melding vooraf met de ouder. U kunt de melding ook bespreken met de leerling wanneer deze 12 jaar of ouder is. 1. Leg uit waarom u van plan bent een melding te gaan doen en wat het doel daarvan is. 2. Vraag de leerling en/of ouder uitdrukkelijk om een reactie. 3. In geval van bezwaren van de leerling en/of ouder, overleg op welke wijze u tegemoet kunt komen aan deze bezwaren en leg dit in het document vast. 4. Is dat niet mogelijk, weeg de bezwaren dan af tegen de noodzaak om uw leerling of zijn gezinslid te beschermen tegen het geweld of de kindermishandeling. Betrek in uw afweging de aard en de ernst van het geweld en de noodzaak om de leerling of zijn gezinslid door het doen van een melding daartegen te beschermen. 5. Doe een melding indien naar uw oordeel de bescherming van de leerling of zijn gezinslid de doorslag moet geven. Van contacten met de leerling en/of ouder over de melding kunt u afzien: als de veiligheid van de leerling, die van u zelf, of die van een ander in het geding is; of als u goede redenen hebt om te veronderstellen dat de leerling en/of de ouder daardoor het contact met de school zal verbreken. 18

20 Nazorg vanuit school: Het evalueren van het traject met betrokkenen staat centraal om daarvan te leren en zo nodig de afspraken voor de toekomst bij te stellen. In deze fase staat het alert blijven op het verloop/effect van de hulpverlening centraal. Het op gang brengen van hulp in een gezin is de aanzet tot het verhelpen van de problemen. Het kost enige tijd voordat die hulp vruchten gaat afwerpen. Het is van belang alert te blijven op de vraag of het traject ook daadwerkelijk leidt tot een verbetering van het welzijn en de ontwikkelingskansen van het kind. De leerkracht bewaakt dit proces en koppelt terug naar de CVB. De rapportage in Eduscope / Phorthos LVS gebeurt door de leerkracht via het dagelijks journaal / logboek. Als de indruk ontstaat dat geen of te weinig verbetering komt in de situatie van het kind roepen de leerkracht en de IB-er de betrokkenen weer bij elkaar om te zien welke acties nodig zijn om het kind beter te ondersteunen. Indien na enige periode onvoldoende verbetering zichtbaar is, is het van belang opnieuw contact op te nemen met Veilig Thuis en eventueel opnieuw een melding te doen. Veilig Thuis adviseert, indien nodig, meerdere keren contact op te nemen indien u onvoldoende verbetering of verslechtering ziet. Ouders worden hiervan door de CvB tevoren op de hoogte gebracht. ¹) Er zijn verschillende redenen om bij Veilig Thuis te melden: - Wanneer de melding anoniem moet geschieden (als professional moet er hiervoor dan wel een zwaarwegende reden gegeven worden). Veilig Thuis waarborgt de anonimiteit van de melder naar het gezin. Bij dreiging kind of dreiging leerkracht school - Consultatie - Vermoeden van seksueel misbruik. De vertrouwensarts van Veilig Thuis zal de situatie mee onderzoeken. - Lichamelijk letsel - Kind jonger dan 6 weken - Ongeboren kind - Veilig Thuis doet onderzoek om informatie te vergaren rondom het kind en de opvoedsituatie, om een beoordeling te geven of er sprake is van kindermishandeling en welke hulp of vervolgstap er nodig is om de mishandeling te stoppen. Veilig Thuis gaat met ouders praten of zij openstaan voor hulp en welke hulp er nodig is om de opvoedsituatie te verbeteren. Ook zij benaderen informanten om een beeld te krijgen van de gezinssituatie. 19

21 VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN SO/VSO DE PYLER IN HET SCHEPPEN VAN RANDVOORWAARDEN VOOR EEN VEILIG WERK- EN MELDKLIMAAT Om het voor medewerkers mogelijk te maken om in een veilig werkklimaat huiselijk geweld en kindermishandeling te signaleren en om de stappen van de meldcode te zetten, draagt SO/VSO De Pyler er zorg voor dat: directie, bestuur en/of leidinggevenden: de meldcode opnemen in het zorgbeleid en/of veiligheidsbeleid van de organisatie; een Aandachtsfunctionaris huiselijk geweld en kindermishandeling aanstellen ( in SO/VSO de Pyler: schoolmaatschappelijk werk); deskundigheidsbevordering opnemen in het scholingsplan; regelmatig trainingen en andere vormen van deskundigheidsbevordering aanbieden aan medewerkers, zodat medewerkers voldoende kennis en vaardigheden ontwikkelen en ook op peil houden voor het signaleren van huiselijk geweld en kindermishandeling en voor het zetten van de stappen van de code; de meldcode aansluiten op de werkprocessen binnen de organisatie; de meldcode aansluiten op de zorgstructuur van de organisatie; ervoor zorgen dat er voldoende deskundigen intern en extern beschikbaar zijn om de medewerkers te kunnen ondersteunen bij het signaleren en het zetten van de stappen van de meldcode; de werking van de meldcode regelmatig evalueren en zo nodig acties in gang zetten om de toepassing van de meldcode te optimaliseren; binnen de organisatie en in de kring van ouders bekendheid geven aan het doel en de inhoud van de meldcode; afspraken maken over de wijze waarop SO/VSO De Pyler zijn medewerkers zal ondersteunen als zij door ouders in of buiten rechte worden aangesproken op de wijze waarop zij de meldcode toepassen; afspraken maken over de wijze waarop SO/VSO De Pyler de verantwoordelijkheid opschaalt indien de signalering en verwijzing voor een leerling stagneert; eindverantwoordelijkheid dragen voor de uitvoering van de meldcode. Schoolmaatschappelijk werker (= regisseur) en/of intern begeleider: als Aandachtsfunctionaris huiselijk geweld en kindermishandeling is aangesteld; als vraagbaak functioneert binnen de organisatie voor algemene informatie over (de meldcode) kindermishandeling; signalen herkent die kunnen wijzen op kindermishandeling of huiselijk geweld; kennis heeft van de stappen volgens de meldcode; taken vaststelt van een ieder (Wie doet wat wanneer) en deze in de meldcode vastlegt; de sociale kaart in de meldcode invult; de aansluiting van de meldcode op de werkprocessen uitvoert; 20

22 de aansluiting van de meldcode op de zorgstructuur uitvoert; samenwerkingsafspraken vastlegt met ketenpartners in de meldcode (sociale kaart); de uitvoering van de meldcode coördineert bij een vermoeden van huiselijk geweld en/of kindermishandeling; waakt over de veiligheid van de leerling bij het nemen van beslissingen; zo nodig contact opneemt met Veilig Thuis voor advies of melding; de genomen stappen evalueert met betrokkenen; toeziet op zorgvuldige omgang met de privacy van het betreffende gezin; toeziet op dossiervorming en verslaglegging. Leerkracht, vakleerkracht, orthopedagoog en/of remedial teacher: signalen herkent die kunnen wijzen op kindermishandeling of huiselijk geweld; overlegt met schoolmaatschappelijk werker / de intern begeleider bij zorg over een leerling aan de hand van waargenomen signalen die kunnen wijzen op kindermishandeling of huiselijk geweld; afspraken uitvoert die zijn voortgekomen uit het overleg met schoolmaatschappelijk werker /de intern begeleider of andere betrokkenen, zoals observeren of een gesprek met de ouder; de resultaten bespreekt van deze ondernomen stappen met schoolmaatschappelijk werker /de intern begeleider of andere betrokkenen. De directie, de leidinggevende en de medewerkers zijn niet verantwoordelijk voor: het vaststellen of er al dan niet sprake is van kindermishandeling of huiselijk geweld; het verlenen van professionele hulp aan ouders of leerlingen (begeleiding). 21

23 WETTELIJKE VERPLICHTINGEN Verantwoordelijkheid In de Meldcode dient de organisatie vast te leggen wie binnen de organisatie de stappen doorloopt. Bijvoorbeeld een leerkracht die de signalen bespreekt met de zorgcoördinator/aandachtsfunctionaris van een school. Daarnaast moet de organisatie in de Meldcode vastleggen wie eindverantwoordelijk is voor de beslissing om wel of geen melding te doen. Vertrouwelijke informatie Vertrouwelijke informatie wordt altijd conform de AVG-wet verwerkt. Ouders hebben te allen tijde recht op inzage in het dossier van hun kind(eren). Het belang van het juist documenteren van informatie (feitelijk, objectief, specifiek, etc) is van belang. School heeft geen toestemming nodig van ouders om Veilig Thuis om advies te vragen en/of een melding te doen. Documenteren Bij Onderwijsstichting INNOVO is het stappenplan verwerkt in een journaal / logboeksjabloon binnen Eduscope / Phorthos LVS. Binnen dit administratiesysteem wordt alle informatie feitelijk en duidelijk vast gelegd. Hiervoor wordt het standaard sjabloon gebruikt. Instructie gebruik Kindcheck De Kindcheck is onderdeel van de Wet Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Doel van de Kindcheck is om meer kinderen in beeld te brengen die ernstig risico lopen mishandeld of verwaarloosd te worden door de situatie waarin hun ouder(s) verkeert of verkeren. De Kindcheck vindt plaats in stap 1 van de Meldcode. De Kindcheck geldt voor alle beroepskrachten die onder de Wet verplichte Meldcode vallen. De Kindcheck is gericht op beroepskrachten die contacten hebben met volwassen cliënten en niet met hun (klein-)kinderen, en daarom ook niet beschikken over kindsignalen. De Kindcheck is in alle gevallen aan de orde waarin de beroepskracht zich, vanwege de ernstige situatie van zijn volwassen cliënt, zorgen maakt over mogelijk aanwezige minderjarige kinderen. De Kindcheck geldt als een beroepskracht meent dat er, vanwege de toestand van zijn volwassen cliënt, risico s zijn op ernstige schade voor kinderen of een bedreiging van de veiligheid van kinderen die afhankelijk zijn van de zorg van cliënt. Zo geldt de Kindcheck bijvoorbeeld in geval van een ernstige (chronische) depressie, zware verslaving, (dreigende) huisuitzetting, geweld tussen huisgenoten, suïcidepoging. 22

24 NB: Ook het contact met een adolescent waarbij de beroepskracht zich zorgen maakt over eventueel aanwezige broertjes en zusjes in het gezin kan aanleiding zijn voor het uitvoeren van de Kindcheck; De Kindcheck geldt ook voor zwangere vrouwen. Heeft u twijfels over de veiligheid van de kinderen? Dan doorloopt u de stappen van de Meldcode. U legt eerst vast door welke signalen bij de ouder u twijfelt over de veiligheid van de kinderen. Daarna volgt u de verdere stappen van de Meldcode die ervoor zorgen dat er ook verder onderzoek plaatsvindt en dat er, zo nodig, passende hulp komt. Deskundigheid eergerelateerd geweld/meisjesbesnijdenis Er gelden specifieke aandachtspunten als er sprake is van (een vermoeden van) eergerelateerd geweld. Zo dient men in deze zaken altijd een deskundige te raadplegen, omdat het collectieve karakter van deze vorm van geweld specifieke expertise vraagt. U kunt een op het gebied van eergerelateerd geweld deskundige raadplegen of Veilig Thuis. Bij acute bedreiging van de veiligheid worden de stappen versneld, zo nodig binnen een uur. Denk hierbij aan (vermoedens van) een gedwongen huwelijk, achterlating, eerwraak die op (zeer) korte termijn dreigen plaats te vinden. Niet ingrijpen kan leiden tot moeilijk of niet omkeerbare situaties. Neem in dergelijke gevallen direct contact op met een aandachtsfunctionaris eergerelateerd geweld bij de politie of een andere in uw eigen Meldcode vermelde deskundige op dit specifieke terrein.voor deze expertise neemt INNOVO contact op met Veilig Thuis. Informatie over meldrecht in relatie tot beroepsgeheim Het beroepsgeheim of de zwijgplicht is een belangrijke voorwaarde voor effectieve hulpverlening. De vertrouwensrelatie met een cliënt of patiënt is van wezenlijk belang. Toch kunnen er situaties zijn waarin de problematiek zo ernstig is dat het doorbreken van het beroepsgeheim noodzakelijk is. Meldrecht De regels voor het verbreken van het beroepsgeheim gelden voor alle situaties waarin een cliënt zich in een ernstige situatie bevindt. Bij een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld is dit in een meldrecht vastgelegd in de Wet maatschappelijke ondersteuning (art Wmo). Dit biedt iedere beroepskracht met een beroepsgeheim of een andere zwijgplicht het recht om een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld bij Veilig Thuis te melden. Ook als zijn cliënt, patiënt of leerling daar geen toestemming voor geeft. Daarnaast biedt het meldrecht beroepskrachten de mogelijkheid om informatie over een cliënt, patiënt of leerling te verstrekken als Veilig Thuis daarbij in een onderzoek naar vraagt. NB: Het wettelijk meldrecht geldt ook als er alleen meerderjarigen bij het huiselijk geweld zijn betrokken. NB: Voor een zorgvuldige besluitvorming is het noodzakelijk dat de beroepskracht de situatie, voordat hij zijn besluit neemt, bespreekt met een deskundige collega en zo nodig 23

25 ook (op basis van anonieme cliëntgegevens) advies vraagt aan Veilig Thuis. Verder is het van belang dat de aanwezigheid van voldoende relevante feiten of signalen en zorgvuldige verzameling van deze feiten en signalen aantoonbaar is, en dat er een zorgvuldige en concrete afweging van belangen is geweest. Alle stappen van de meldcode zijn zorgvuldig doorlopen, en de gesprekken met de betrokkene(n) zijn gevoerd. Verwijsindex risicojongeren De organisatie moet zijn medewerkers op de hoogte stellen van de meldingsprocedure voor de Verwijsindex risicojongeren. Dit geldt alleen voor organisaties die bevoegd zijn een melding te doen in dit systeem. PARTICIPATIE VAN KINDEREN Voor kinderen die mishandeld, verwaarloosd of seksueel misbruikt worden, is het essentieel dat zij gezien en gehoord worden door volwassenen in hun omgeving die (professioneel) betrokken zijn en die zij vertrouwen. 1. Termen In dit protocol wordt er gesproken over kind en/of leerling. In stap 3 is het kind ook expliciet als gesprekspartner benoemd. Binnen INNOVO vinden we het belangrijk dat het kind gezien en gehoord wordt. 2. Informatie over het proces In eerste instantie zal het contact tussen de leerkracht en het kind plaatsvinden. Uiteraard in afstemming met de aandachtsfunctionaris. De leerkracht is vaak het meest vertrouwde gezicht op school. Mocht om welke reden dit geen passende keuze zijn, kan er altijd voor gekozen worden om een andere vertrouwde professionele volwassene in gesprek te laten gaan. Denk hierbij aan een andere leerkracht waar het kind een goede band mee heeft of de aandachtsfunctionaris. Het kind zal waar mogelijk deelgenoot gemaakt worden van de zorgen, de te nemen stappen, het besluit, enz. Uiteraard blijft het belangrijk dat het kind altijd de keuze heeft om wel of geen gesprek te voeren. Er kunnen ook zwaarwegende redenen zijn waarop besloten wordt om niet alle informatie met het kind te delen. Dit wordt altijd in onderling overleg bepaald (al dan niet in samenspraak met VT). 3. Informatie over veilig opgroeien Zoals bij punt 2 benoemd is de persoon die in gesprek gaat met het kind meestal de eigen vertrouwde groepsleerkracht, tenzij. Deze persoon informeert het kind over wat een normale omgang tussen ouder en kind zou moeten zijn en wat het recht van het kind is. Er dient duidelijk naar voren te komen dat het kind nooit de schuldige is. 4. Recht op eigen mening Zoals bij punt 2 benoemd is de persoon die in gesprek gaat met het kind meestal de eigen vertrouwde groepsleerkracht, tenzij. Deze persoon legt ook duidelijk uit dat het kind 24

26 zijn/haar eigen mening mag geven en de mogelijkheden hiervan. Belangrijk in het gesprek met het kind is altijd een veilig gevoel op basis van vertrouwen. 5. Vragen en luisteren naar de visie van het kind Zoals bij punt 2 benoemd is de persoon die in gesprek gaat met het kind meestal de eigen vertrouwde groepsleerkracht, tenzij. Deze informeert het kind, maar luistert ook goed naar de visie van het kind. Denk hierbij aan: De mening van het kind over bestaande zorgen. De door het kind geopperde oplossingen. De mening over voorgestelde beslissingen. 6. De mening van het kind in de besluitvorming Zoals bij punt 2 benoemd is de persoon die in gesprek gaat met het kind meestal de eigen vertrouwde groepsleerkracht, tenzij. Deze vraagt ook naar de mening van het kind voor wat betreft de besluitvorming. De leerkracht, aandachtsfunctionaris en mogelijk andere betrokkenen (o.a. VT) nemen dit mee in de besluitvorming. 7. Route bij disclosure Op het moment dat er sprake is van disclosure dient de betrokken volwassene direct aan te geven dat dit een belangrijk signaal is dat hij/zij moet bespreken met de aandachtsfunctionaris (vaak IB-er). In overleg met de AF kan besloten worden wie de vervolgstappen uitleg aan het kind. Denk hierbij aan bijvoorbeeld: direct contact met Veilig Thuis en samen vervolgstappen bepalen. 8. Steun Belangrijk is de steun die de leerling wordt geboden door de betrokkenen. Er kunnen adviezen gevraagd worden aan VT. Het kind wordt betrokken bij de wenselijke steun. Waar heeft dit kind behoefte aan, of juist niet? De AF heeft nauw contact met VT en mogelijk andere hulpverleningsinstanties. Ook zij worden op de hoogte gebracht van de steun die het kind op school wenst en kan verwachten. 9. Tips voor gesprek Leerkrachten en/of aandachtsfunctionarissen wordt aanbevolgen gebruik te maken van kwalitatieve gesprekstips. Deze zijn opgenomen in de Handreiking Participatie van kinderen in de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling (VWS, 2018) 25

27 BIJLAGE 1 Definities en voorbeelden acute, structurele onveiligheid en disclosure In samenspraak met Veilig Thuis zijn standaard definities en voorbeelden opgesteld. Deze voorbeelden zijn gericht op de praktijk van het onderwijs, bijvoorbeeld: basisonderwijs, voortgezet onderwijs, speciaal onderwijs en leerplicht. Acute onveiligheid Definitie Toelichting Voorbeelden Een persoon is in direct fysiek gevaar, diens veiligheid is de komende dagen niet gegarandeerd en hij of zij heeft direct bescherming nodig. Bij het afwegen van signalen van huiselijk geweld en/of kindermishandeling schat een beroepskracht allereerst en voortdurend in of een betrokkene acuut (levens)gevaar loopt. Dit betreft de aanwezigheid van fysiek of seksueel geweld (met of zonder letsel) of, in geval van zorgafhankelijke kinderen of (oudere) volwassenen, de áfwezigheid van de meest basale verzorging (waaronder eten, drinken, kleding en onderdak) maar bijvoorbeeld ook het onnodig toedienen van medicijnen of het verrichten van onnodige zorg. Door geweld toegebrachte verwonding die medische behandeling behoeft. (Ernstig) letsel met een vermoeden dat dit is toegebracht, of een poging daartoe. Poging tot verwurging. Wapengebruik. Geweld tijdens de zwangerschap. (Vermoeden van) seksueel misbruik of seksueel geweld of seksuele exploitatie van kinderen jonger dan 18 jaar. Acute bedreiging om zichzelf of een naaste (waaronder (ex)-partner, kinderen of familielid) te doden, ernstig letsel toe te brengen of hun vrijheid te benemen (familiedrama, eerwraak, vrouwelijke genitale verminking). Onthouden van zorg die acuut de gezondheid bedreigt van -9 maanden tot jaar, waaronder het onthouden van voedsel. Als een ouder/verzorger (medische) klachten/aandoeningen bij een kind verzint/aandikt, (medische) onderzoeksgegevens betreffende bij het kind bestaande klachten en afwijkingen vervalst of in het kader van een onderzoek selectief verstrek of (medische) klachten en afwijkingen bij het kind daadwerkelijk veroorzaakt. Vrijheidsbeperkende maatregel voor pleger loopt af zonder dat er afdoende veiligheidsmaatregelen genomen zijn. 26

28 Acuut onveilige situatie bestaat of zorg dreigt weg te vallen vanwege suïcidepoging, automutilatie, acuut psychiatrisch beeld, intoxicatie door alcohol of drugs. Noodgedwongen vlucht van huis door (dreiging van) huiselijk geweld en/of kindermishandeling. Een minderjarig kind dat alleen gelaten wordt in huis zonder toezicht en verzorging van een volwassene. Minderjarigen die opgesloten worden in huis en onthouden worden van eten en drinken. Minderjarigen die met een alleenstaande ouder leven, waarbij deze ouder een acute psychose krijgt. Structurele onveiligheid Definitie Toelichting Voorbeelden Er is sprake van herhaling of voortduren van onveilige situaties of van geweld. Een voorgeschiedenis van huiselijk geweld of kindermishandeling is de belangrijkste voorspeller voor voortduren van onveiligheid (daderschap en slachtofferschap) in de toekomst. In de afweging of sprake is van structurele onveiligheid is ten minste over de volgende factoren informatie nodig: herhaling van geweld /onveiligheid, oudersignalen en eventuele kindsignalen/signalen van slachtoffers. Minderjarigen die opgroeien bij ouders met zodanig ernstige problematiek ten gevolge van verstandelijke beperking, middelenverslaving, psychische problematiek dat de fysieke en emotionele veiligheid van het kind bij herhaling en/of voortdurend wordt bedreigd en de ontwikkelmogelijkheden van deze minderjarigen structureel ingeperkt worden. Ernstige verwaarlozing die voor jonge opgroeiende kinderen blijvende schade kan veroorzaken. Minderjarigen die een hoog schoolverzuim hebben. Minderjarigen die stelselmatig getuige zijn van huiselijk geweld. Minderjarigen die geregeld fysiek mishandeld worden. Psychische en/of fysieke mishandeling door escalerende vormen van langdurige stalking in partnerrelaties. 27

29 Disclosure Definitie Toelichting Slachtoffers die uit zichzelf een beroepskracht om hulp vragen of zich uiten bij (mogelijk) huiselijk geweld en/of kindermishandeling. Wanneer een slachtoffer, kind of volwassene, uit zichzelf een beroepskracht om hulp vraagt bij mogelijk huiselijk geweld en/of kindermishandeling of zich hierover uit, zonder hulp te vragen, betekent dit veelal dat het (minderjarige) slachtoffer een acute crisis ervaart en vreest voor de veiligheid en/of het welzijn van zichzelf of gezinsleden. Het met onvoldoende voorbereiding met de ouders/pleger(s) bespreken van de (door het slachtoffer) geuite zorgen kan leiden tot (verergering van) situaties van acute of structurele onveiligheid. Dit geldt uitdrukkelijk ook voor specifieke vormen van huiselijk geweld zoals (ex-)partnerstalking, huwelijksdwang, eergerelateerd geweld en ouderenmishandeling. Een professionele norm tot melden betekent in dit geval zorgvuldige afstemming over de vervolgacties tussen de beroepskracht, Veilig Thuis en het slachtoffer. Voorbeelden 28

30 BIJLAGE 2 Format Meldcode met afwegingskader Eduscope / Phorthos LVS Per 1 januari 2019 Stap 1: In kaart brengen van signalen. Noteer zo concreet en feitelijk mogelijk de waarnemingen. Noteer ook data, aantallen, bronnen, etc. Let op speculatieve formuleringen. Stap 2: Overleggen met een collega en evt. Veilig Thuis Bespreek je signalen met de aandachtsfunctionaris, collega s uit vorige groepen en/of raadpleeg Veilig Thuis. Noteer hier beknopt maar volledig de uitkomsten van stap 2. Gesprek met [naam/functie] Resultaten gesprek: Overweeg laagdrempelig een signaal af te geven in de Verwijsindex. Er hoeft (nog) geen sprake te zijn van HG of KM. Er zijn wel al zorgen. Stap 3: Gesprek met de ouder en het kind Ga, indien mogelijk, in gesprek met de betrokkenen. Deel de objectieve bevindingen en uit je zorgen. Noteer duidelijk de uitkomsten van het gesprek. Gesprek met leerling Gesprek met ouders/verzorgers Stap 4: Wegen van huiselijk geweld of kindermishandeling Afweging 1: Heb ik op basis van de stappen 1 t/m 3 van de meldcode een vermoeden van (dreiging) van huiselijk geweld en/of kindermishandeling? Nee: Afsluiten en vastleggen in dossier. Ja: Ga verder met afweging 2. Ja / nee Afweging 2: Schat ik op basis van de stappen 1 t/m 3 van de meldcode in dat er sprake is van acute onveiligheid en/of structurele onveiligheid? Afweging 3: Ben ik in staat effectieve hulp te bieden of organiseren om dreiging van (toekomstig) huiselijk geweld en/of kindermishandeling af te wenden? Nee: Ga verder met afweging 3. Ja: Melden bij Veilig Thuis. De afweging 3 t/m 5 worden samen met Veilig thuis doorlopen. Nee: Melden bij Veilig Thuis (zie stap 5). Ja: Ga verder met afweging 4. Zodra er een melding bij VT gedaan wordt en/of hulp georganiseerd wordt, dient een signaal in de Ja / nee Ja / nee Signaal Verwijsindex: ja / nee 29

31 Afweging 4: Aanvaarden de betrokkenen hulp om dreiging van (toekomstig) huiselijk geweld en/of kindermishandeling af te wenden en zijn zij bereid zich hiervoor in te zetten? Afweging 5: Leidt de hulp binnen de gewenste termijn tot de noodzakelijke resultaten ten aanzien van de veiligheid en/of het welzijn (herstel) van alle betrokkenen? Verwijsindex af gegeven te worden. Nee: Melden bij Veilig Thuis (zie stap 5). Ja: Hulp bieden of organiseren, ga verder met afweging 5. Indien ja, noteer SMART de gemaakte afspraken en betrokken samenwerkingspartners. Nee: (opnieuw) melden bij Veilig Thuis. Ja: Hulp afsluiten met afspraken over het volgen van toekomstige (on-)veiligheid met betrokkenen en samenwerkingspartners. Indien ja, noteer concreet de gemaakte afspraken en betrokken samenwerkingspartners. Ja / nee Ja / nee Stap 5: Beslissen met Veilig Thuis 1: Is melden noodzakelijk? 2: Is hulp inzetten/organiseren (ook) mogelijk? De melder neemt bij een melding samen met Veilig Thuis de laatste drie vragen van het afwegingskader door. Resultaat van het gesprek met Veilig Thuis. Check: Alle stappen (indien noodzakelijk) doorlopen? Zijn de gemaakte afspraken SMART vastgelegd? Afgesloten op: Door: Ja / nee Ja / nee Datum Naam en functie 30

32 BIJLAGE 3 Sociale kaart van SO/VSO De Pyler Organisatie : Politie alarmnummer (bij noodsituaties) Telefoonnummer : 112 Organisatie : Veilig Thuis Adres : Postbus HA Geleen contact@veiligthuiszl.nl Telefoonnummer : / voor professionals: Organisatie : Bureau Jeugdzorg Parkstad Limburg Telefoonnummer : Afdeling Spoedeisende hulp: Organisatie : Bureau Jeugdzorg Maastricht- Heuvelland Telefoonnummer : Afdeling Spoedeisende hulp: Organisatie : Bureau Jeugdzorg Sittard Telefoonnummer : Afdeling Spoedeisende hulp: Organisatie : GGZ Mondriaan Zorggroep. Virenze, Amacura, PPL (Psychologen Praktijk Lionarons) Organisatie : Jeugdgezondheidszorg Adres : Het Overloon TE Heerlen Telefoonnummer : Organisatie : Maatschappelijk Werk Alcander, Impuls, Tracee, Radar. Organisatie : MEE Adres : Frankenlaan 7, 6419 BT Heerlen Telefoonnummer : Organisatie : Politie Heerlen centrum-zuid Telefoonnummer : (Wijkagent: Erik Amkreutz: ) Organisatie : VSV Adres : Maanplein AZ Heerlen (Postbus 1; 6400 AA Heerlen) Telefoonnummer :

33 BIJLAGE 4 Licht Instrument Risicotaxatie Kindveiligheid De LIRIK is een hulpmiddel voor hulpverleners bij het onderkennen van een vermoeden van kindermishandeling en bij een eerste inschatting van het risico op kindermishandeling in de nabije toekomst. De LIRIK is gericht op gestructureerde oordeelsvorming. Doel De LIRIK is bedoeld om een vermoeden van kindermishandeling of anderszins onveilige opvoedingssituatie te onderkennen en het risico op kindermishandeling in de nabije toekomst in te schatten. De checklist helpt de medewerker zijn professionele oordeel over het vermoeden van kindermishandeling en de mogelijke risico's te expliciteren en onderbouwen. Doelgroep De LIRIK is een instrument dat bedoeld is ter ondersteuning van het besluitvormingsproces van hulpverleners. Het kan ingezet worden bij kinderen en jongeren van alle leeftijden. Materialen De LIRIK bestaat uit een checklist en de toelichting daarop. Bij alle bureaus jeugdzorg is de LIRIK geïntegreerd in IJ (het registratiesysteem van BJZ). Gebruik Een jeugdhulpverlener/maatschappelijk werker vult de LIRIK in op basis van de informatie die hij verzameld heeft in gesprek met de ouders, het kind of derden. De items in de LIRIK zijn bedoeld als aandachtspunten, wat betekent dat niet alles verplicht ingevuld hoeft te worden. Afhankelijk van de casus is er meer of minder informatie beschikbaar. De kernvragen en conclusies moeten jeugdhulpverleners/maatschappelijk werkers wel altijd invullen. Dit maakt immers het oordeel van de hulpverlener expliciet. Ook als er weinig informatie beschikbaar is, komt hij tot een oordeel. De LIRIK kan de hulpverlener ook helpen om zijn conclusies met de ouders en het kind te bespreken. Het helpt hem helder uit te leggen tot welke hij is gekomen en op grond waarvan. Dit kan een uitgangspunt bieden voor een verder gesprek met ouders en kind. Meer informatie Nederlands Jeugdinstituut: 32

34 33

35 34

36 35

37 36