Inspanning voor culturele ontspanning

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inspanning voor culturele ontspanning"

Transcriptie

1 Inspanning voor culturele ontspanning Aanpak van rechtsradicale jongeren in stad en ommeland Eind 2004 ging in de Brabantse gemeente Uden de islamitische basisschool Bedir in vlammen op. Aanleiding voor de brandstichting was de moord op Theo van Gogh en de hoogopgelopen spanningen tussen de allochtonen en autochtonen in de provincieplaats. De brand vestigde de aandacht op de activiteiten van extreemrechtse jongeren in Brabant. Na de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh kwamen Lonsdale-jongeren en extreemrechtse gabbers ook elders veelvuldig in het nieuws. Niet alleen in de Brabantse Kempen broeide het, maar ook in de voorsteden rond Rotterdam, in de Betuwe, het Land van Altena, in Limburg, op het Noord-Hollandse platteland en in afgelegen Oost-Groningse en Friese gemeenten. In allerlei delen van het land zorgden ze voor racistische bedreigingen gericht tegen allochtonen in het algemeen en moslims in het bijzonder. Onderzoekers van de Anne Frank Stichting en de Universiteit Leiden telden tussen januari 2001 en augustus gabbergroepen die betrokken waren bij rechtsextremistische activiteiten of incidenten. Voor de Monitor racisme & extremisme (2005) telden ze in deze periode 200 incidenten met extreemrechtse gabbers, waarvan zo n 140 gewelddadige. Naast demonstraties, beledigingen en ordeverstoringen ging het daarbij om bedreigingen, confrontaties, vernielingen, brandstichtingen en mishandelingen (Van Donselaar 2005). Het afgelopen jaar is het verschijnsel er niet minder op geworden, zo blijkt uit de zevende rapportage van de Monitor racisme & extremisme (2006). Er is zelfs sprake van verdere radicalisering en snelle groei van neonazigroepen die tot geweld geneigd zijn. Overigens worden de meeste incidenten helemaal niet geregistreerd en ligt het werkelijke aantal waarschijnlijk nog veel hoger. In deze brochure bespreken we aan de hand van een aantal praktijkcasussen rond rechtsradicale jongeren wat er in de betreffende gemeenten aan de hand is en welke maatregelen genomen kunnen worden om de problemen aan te pakken. Hoe reageren gemeenten op de aanwezigheid van sluimerende rechtsradicale sympathieën? Welke ervaringen zijn er met de benadering van de ouders? Met welke preventieve en repressieve scenario s kunnen gemeenten aan de slag? In deze handleiding vindt u * drie voorbeeldgemeenten en hun aanpak van rechtsradicale jongeren. * de rol van ouders: wat te doen als het thuis misgaat. * twee scenario s om culturele spanningen en radicalisering aan te pakken: anticiperen of beheersen.

2 Op de grens van stad en ommeland Vooral in de kleinere steden blijken autochtone jongeren zich nogal eens vijandig op te stellen tegenover allochtonen. De spanningen doen zich voor aan de randen van stedelijke centra, daar waar stad en ommeland elkaar raken. Cyriel Triesscheijn, directeur van RADAR, het antidiscriminatiebureau van Rotterdam- Rijnmond, signaleert bijvoorbeeld dat de vragen over discriminatie niet uit de Rotterdamse binnenstad komen, maar uit regionale kernen als Krimpen aan de Lek, Hoogvliet en Spijkenisse. Blijkbaar zijn er wrijfpunten tussen stad en ommeland. Blijkbaar denkt men dat er ergens vluchthavens zijn, waar je de multiculturele samenleving kunt ontlopen. Maar ook buiten de steden verkleurt de samenleving steeds meer. Jongeren met rechtsradicale ideeën komen op de middelbare school vaak voor het eerst in aanraking met allochtonen. Deze jongeren komen meestal uit regio s die economisch zwak zijn, signaleert Gé Grubben van het LBR, het Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie. Die jongeren, en vaker nog hun ouders, zien allochtonen als concurrentie. Ze denken dat ze hun huis en baan afpakken. (uit: Generatie Lonsdale). Het Lonsdale-vraagstuk is geen generatieprobleem, betoogt Jaap van Donselaar, onderzoeker van de Monitor racisme en extremisme. Veel rechtsradicale jongeren delen juist het ideeëngoed met hun ouders. Hun frustraties over de bedreigingen van de multiculturele samenleving hebben ook culturele en sociaaleconomische kanten. Uit onderzoek naar jongerenculturen blijkt dat deze vaak een uitvergroting zijn van stijlkenmerken en opvattingen die bij de sociaal-culturele en sociaal-economische klasse van hun ouders horen. Hier in het boerendorp zijn weinig buitenlanders. En via de media krijg je toch een vrij negatief beeld vind ik, van buitenlanders. En omdat ze niet met een andere cultuur in aanraking komen of met mensen met een andere kleur om het zo maar te zeggen, houden ze die negatieve beelden vast. Een jongere (in: Rechtsextremisme en racisme bij jongeren) De Limburgse gemeente: Nog niks aan de hand, maar voorkomen is beter Een Noord-Limburgse gemeente ligt in een afgelegen, economisch zwakke plattelandsregio waar culturele spanningen voorkomen. Eén jongere die het jongerencentrum van deze gemeente bezoekt, was betrokken bij een poging tot brandstichting in een nabijgelegen provinciestad. Inwoners hebben het gevoel dat er onderhuids spanningen groeien. Een jongerenwerker ziet een toename van het aantal Lonsdale-jongeren met extreemrechtse sympathieën. Hitler-dingetjes worden populair en er is een sterke wij/zij-houding. Groepen jongeren polariseren op basis van Hollander en moslim. Maar Lonsdalers en racistische uitingen zijn een modeverschijnsel. Jongeren grijpen zoiets aan om onderscheid te maken. Dat is altijd al zo geweest. Ambtenaren verklaren de problemen tussen groepen uit de groeiende stigmatisering in het maatschappelijk debat. De oorzaak van spanningen ligt in het landelijke klimaat: verharding op dat niveau leidt tot verharding op lokaal niveau. Een beleidsmedewerker ziet een culturele botsing ontstaan op het moment dat jongeren uit de dorpen naar het voortgezet onderwijs in de stad gaan. In het basisonderwijs zijn er nog hechte contacten tussen ouders en kinderen, de jongeren en het dorp. Met het vertrek naar het voortgezet onderwijs buiten het dorp verliest de gemeenschap de jongeren uit het zicht. Hoewel de betrokkenen de problemen niet willen opkloppen, hebben gemeenteraadsleden een preventief actieplan opgesteld. Zij willen meer aandacht voor de begeleiding van jongeren, vroegsignalering en inschakeling van bureau Halt. Diverse partijen zijn het erover eens dat voorkomen beter is dan genezen. De jongerenwerker pleit voor een ketenaanpak, waarin allerlei groepen samenwerken die van belang zijn bij de oplossing: ouders, jongerenwerk, opbouwwerk, school, politie en gemeente. Ook hij waarschuwt ervoor de problematiek niet op te kloppen. Volgens mij wordt het probleem ook vaak groter gemaakt dan het is en dat stimuleert die jongeren juist. Als je in de media komt heb je status, dat is stoer. Volgens mij ligt hier ook een deel van de oplossing. Je moet de problematiek niet overdrijven. Anderen zien de oplossing in een dialoog

3 tussen de groepen. Van belang is dat men bij elkaar komt en met elkaar praat. Zodat men elkaar makkelijker durft aan te spreken. Daarna moet je activiteiten aanbieden. Niet alleen voor jongeren, ook de ouders moeten erbij betrokken worden. En kinderen moeten al vroeg les krijgen in verdraagzaamheid, vinden sommigen. Over één ding zijn veel betrokkenen het eens: een preventieve aanpak moet niet alleen op allochtonen of jongeren gericht zijn, ook autochtonen en, meer specifiek, de ouders moeten erbij betrokken worden. De Noord-Brabantse gemeente: Geen rechtsextremisme maar jeugdproblematiek Uit een agrarische gemeente op de grens van Zuid- Holland en Noord-Brabant komen veel klachten over discriminatie en extreemrechtse uitingen door jongeren. Die incidenten zijn soms gewelddadig en lopen uiteen van ruiten ingooien bij asielzoekerscentra tot het in elkaar slaan van allochtone jongeren. Sinds een jaar is het tamelijk rustig, afgezien van de racistische spreuken die zo nu en dan op de muren verschijnen. Opvallend is dat er in de regio amper allochtonen wonen. Mediterrane groepen ontbreken volledig. De gemeente telt op inwoners zo n 200 asielzoekers. Van oudsher was de plaats een orthodox gereformeerde enclave in een grotendeels katholieke omgeving. Er heerst angst voor het onbekende, denkt een oudmedewerkster van het vluchtelingenwerk. Deze regio is altijd relatief geïsoleerd geweest en had weinig binding met de omgeving. De gemeenschap is erg gesloten, met een laag opleidingsniveau en weinig invloed van andere culturen. De generaties lastige jongeren volgen elkaar op en de ene generatie uit zich heftiger dan de andere. Het gaat vooral om jongeren van 15 tot zo n 22 jaar met een vmbo-achtergrond. Daarna zakt hun belangstelling voor dit soort gedrag weg. Ze manifesteren zich duidelijk met hun uiterlijk, meent de wijkagent. Volgens hem zit er geen extreemrechtse filosofie achter en zullen deze jongeren niet deelnemen aan demonstraties. Het is vooral In 2004 heeft ons jongerencentrum een project gehouden voor Lonsdalers en allochtone jongeren. We hebben toen een voetbaltoernooi georganiseerd. Ik kreeg telefoontjes van ouders die lieten weten dat hun dochter niet mocht meedoen. Zij mocht niet omgaan met buitenlanders. Dan houdt je invloed op. Rob van der Holst, sociaal-cultureel werker in De Tille, Dokkum (in: Generatie Lonsdale) meeloopgedrag, denkt de medewerker van het antidiscriminatiebureau. Eigen frustraties, verveling en stoer doen zijn belangrijke redenen voor negatief gedrag. Je moet op straat zijn om het vertrouwen van deze jongeren te winnen. Dat vertrouwen krijg je als ze merken dat ze echt iets aan je hebben. Dat je ze kunt helpen om zaken voor elkaar te krijgen, problemen op te lossen. Er ontstaat dan ook ruimte om ze aan te spreken op bijvoorbeeld racisme, en een breder perspectief te schetsen, waar ze ook wel over gaan nadenken. In mijn werk mik ik vooral op de leidersfiguren, die bepalen de toon en de houding van een hele groep. Een jongerenwerker uit Noord-Brabant (in: Leefbaarheid op het (verstedelijkt) platteland). De ambtenaar Openbare orde en veiligheid constateert dat de lokale bestuurders de term racisme vermijden en met enig understatement van jeugdproblematiek spreken. Op het niveau van het aanpakken van ernstige incidenten zijn we goed bezig. Maar of je daar de veenbrand mee blust, is zeer de vraag. Bestuurders staan niet graag te boek als een gemeente waar het niet pluis is. Bovendien moet je voorkomen dat daders aan de aandacht een soort heldenstatus ontlenen. Na incidenten in 2004 heeft de gemeente in samenwerking met het welzijnswerk en de politie een plan van aanpak opgesteld voor de jeugdproblematiek. Belangrijkste element is de inzet van een jongerenopbouwwerker op straat. Daar moet deze professional het vertrouwen winnen van de jongeren. De jongerenwerker wil bovendien dat er gesprekken met de ouders worden gevoerd omdat de voedingsbodem voor racistische opvattingen sterk gevoed wordt door ideeën en opstelling van de ouders. Andere sleutelfiguren in de ketenaanpak zijn de gemeente (met de regie en de middelen) en de politie (door signalering, repressie, bemiddeling en beïnvloeding). Verder spelen het antidiscriminatiebureau en

4 het onderwijs een rol met programma s om vooroordelen te doorbreken en tolerantie te stimuleren. Er is een protocol opgesteld over hoe te handelen bij racistisch getinte incidenten. De Noord-Hollandse gemeente: Alle registers open tegen extremisme De Noord-Hollandse gemeente ligt in een regio waarin veel spanningen met rechtsextremistische jongeren voorkomen. Sinds twee jaar is een groep Lonsdalejongeren actief, maar ook allochtone jongeren veroorzaken spanningen. Rond de kermis in september 2005 breekt er een ruzie uit tussen autochtone en Marokkaanse jongeren. Er wordt ook een poging tot brandstichting gedaan bij een moskee. De verrechtsing van jongeren uit zich in hun kleding, hun gedrag en het optreden in grotere groepen. Als de katalysator van de spanningen worden onbekendheid met allochtonen en negatieve berichten in de media genoemd. Maar ook de plattelandsmentaliteit speelt een rol, menen sommigen. De oude bewoners zijn nog niet gewend aan de multiculturele samenleving. Dat zal nog wel even duren. Bestuur en politie schatten het gevaar op escalatie hoog in en ontwikkelen een crisisscenario. De gemeente laat onderzoek doen en investeert in netwerken en contacten leggen. Ze ontwikkelt bovendien een integrale aanpak: ze trekt de ketenregie naar zich toe en ondersteunt de vrijwillige inzet bij ontmoetingsactiviteiten. Daarnaast neemt ze specifieke maatregelen: bij de politie worden jeugdagenten aangesteld en er wordt een jongerentoezichtteam opgezet onder politiebegeleiding. Rechtsradicale jongeren moeten een plek krijgen in het jongerenwerk. Uitsluiting vergroot de kans dat deze jongeren zich verder van de samenleving verwijderen en in het uiterste geval een ondergrondse organisatie vormen. Dat zou veel gevaarlijker zijn. Dirk van der Plas, jongerenwerker in Venray (in: Generatie Lonsdale) Verschillende betrokkenen wijzen erop dat er te weinig jongerenvoorzieningen zijn, en dat de bestaande accommodaties ontoegankelijk zijn. Bij de Stichting Jeugd- en Jongerenwerk komen nauwelijks allochtone jongeren binnen, constateert een politieman. De jongerenwerker erkent dat het jongerenwerk zijn contacten met allochtone jongeren moet intensiveren. Maar veel Marokkanen zetten het liefst eigen sociaalculturele voorzieningen op, verweert hij zich. De jongerenwerker vindt dat de gemeente en politie te snel conclusies trekken en te veel ophef maken over het vermeende extreemrechtse karakter van de jongeren. Hierdoor is het opgeblazen. Een aantal zaken is niet waar. Bijvoorbeeld dat er twee grote groepen, Lonsdalers en Marokkanen, tegenover elkaar staan. Er zijn wel incidenten. Ze ruien elkaar wel op, maar niet zodanig dat het serieus dreigt te escaleren. De Marokkaanse gemeenschap zet zich actief in om een dialoog te organiseren tussen jongeren. Een medewerker van het sportservicepunt wil jongeren in beweging krijgen. En initiatieven vanuit de wijk kunnen rekenen op professionele ondersteuning. Een wijkcoördinator organiseert ontmoetingsactiviteiten om het contact tussen allochtone en autochtone wijkbewoners en jongeren te bevorderen. Ook wordt er een debat georganiseerd om te kijken welke wensen jongeren hebben. De gemeentelijke aanpak begint zijn vruchten af te werpen. De confrontatie tussen de twee groepen is gesust door een Marokkaanse familie die een bemiddelende rol speelt in de Marokkaanse groep. Ook de politie krijgt minder klachten, vertelt een agent. Dat komt misschien doordat de politie een aantal contacten met beide partijen heeft gehad, waardoor het wat rustiger is geworden. Niet alleen kennismaken en contact leggen helpen in deze situatie, maar ook hard ingrijpen. Het is goed dat de twee jongeren die de moskee in de fik wilden steken zijn opgepakt, zegt de jongerenwerker. Dat was een goed signaal, waardoor de Lonsdale-jongeren zien dat zoiets niet zomaar kan. De Marokkaanse gemeenschap ziet tegelijk dat er een stokje voor gestoken is.

5 Tabel 1 De casussen samengevat Hieronder vatten we de gegevens uit de casussen nog eens samen onder twee koppen: gemeenten waar niets aan de hand lijkt, en gemeenten waar wel degelijk iets aan de hand is op het gebied van jongeren, rechtsextremisme en culturele spanningen. Spanningen Sfeer Oorzaken Sense of urgency Aanpak Niets aan de hand? * Feitelijke incidenten zijn er bij de buren, niet bij ons en zeker niet structureel. * Soms worden er ruiten ingegooid of jongeren in elkaar geslagen. Dit wordt geweten aan toevallige omstandigheden, als eenmalig en betrekkelijk onschuldig. * Groepjes manifesteren zich rechtsradicaal. * Er is geen verschil met vroeger. * Het is niet erger dan in andere gemeenten. * Er is hooguit een enkele rotte appel. * Binnenshuis heerst een negatieve sfeer ten opzichte van allochtonen. * Er heerst een gesloten plattelandsmentaliteit, wantrouwen naar de overheid toe en angst voor het onbekende. * De dorpsgemeenschap blijft gesloten. * Jeugdcultuur en maatschappelijke ontwikkelingen zoals individualisering. * Internationale en nationale gebeurtenissen hebben invloed op lokaal niveau. * Probleemgezinnen met lage opleiding. Stigmatiserende media-aandacht voor allochtonen. * De ontwikkeling van een collectieve radicale identiteit op internet speelt een belangrijke rol. * Spanningen tussen jeugdgroepen zijn van alle tijden. * Het platteland verkleurt zo langzaam dat er geen tegenstellingen zijn. * Het bewustzijn dat er iets aan de hand kan zijn botst met de passiviteit van de inwoners. * Onder de lokale autochtone bevolking bestaat geen draagvlak om iets te doen aan de spanningen. * Visieontwikkeling. * Opzet van een gemeentelijke keten bij de aanpak jeugdproblematiek. * Inzet van de politie en het jeugdwerk in preventieve zin. * Opwaardering van jeugdbeleid. * Ontmoetingsactiviteiten voor verschillende groepen. Iets aan de hand * Feitelijke incidenten krijgen een structureel karakter. * Vechtpartijen tussen allochtone en autochtone jongeren bij feesten zoals de lokale kermis krijgen een structureel karakter. Vernielingen van bezittingen van allochtonen vinden systematisch plaats. De meeste incidenten worden niet geregistreerd. * Er is een duidelijke verharding van het klimaat. * Er is meer aan de hand dan in andere gemeenten * In het openbare (uitgaans)leven heerst spanning. * Allochtonen worden belaagd in de openbare ruimte. * Er heerst een gesloten plattelandsmentaliteit, wantrouwen naar de overheid toe en angst voor het onbekende. * De dorpsgemeenschap blijft gesloten. * Jeugdcultuur en maatschappelijke ontwikkelingen zoals individualisering. * Internationale en nationale gebeurtenissen hebben invloed op lokaal niveau. * Probleemgezinnen met lage opleiding hebben invloed, met als gevolg negatieve beeldvorming over en weer. * De media waarin incidenten worden uitvergroot hebben grote invloed. * De ontwikkeling van een collectieve radicale identiteit op internet is zeer bepalend. * Nieuw is dat allochtonen uit traditionele plattelandsgemeenten en autochtonen komen met elkaar in contact in provinciesteden. Er ontstaan interetnische spanningen. * Allochtonen worden tot zondebok gemaakt. * Sociaal-economische factoren die de schaal van het dorp of de provinciestad overstijgen (relatief grotere economische kwetsbaarheid). * De provinciesteden verkleuren in hoog tempo met alle spanningen van dien. * De gevaren worden hoog ingeschat en behandeld in termen van een nieuw beleidsprobleem of zelfs een beleidscrisis. * Onder de lokale autochtone bevolking bestaat draagvlak om iets te doen aan de spanningen. * Onderzoek naar de concrete probleemsituaties en visieontwikkeling. * Opzet van de ketenaanpak onder gemeentelijke regie. * Sterke rol politie. * Bemoeizorg voor risicojongeren door jeugdwerk. * Ontmoetingsactiviteiten voor verschillende groepen. * Actieve betrokkenheid van migranten en ouders.

6 Als het thuis misgaat De oorzaak van de problemen ligt bij de ouders, zeggen agenten in het Friese Dokkum (in Generatie Lonsdale). Je zou eigenlijk de ouders moeten aanpakken. Thuis gaat het helemaal mis. Ook onderzoeker Jaap van Donselaar (van de Monitor racisme & extremisme) constateert dat veel rechtsradicale jongeren hun ideeëngoed met hun ouders delen. Jan Kuitert van het anti-discriminatiebureau Tûmba in Dokkum ziet een relatie tussen het maatschappelijke klimaat na de moorden op Fortuyn en Van Gogh en de manier waarop ouders tegenwoordig hun kinderen opvoeden. De ouders brengen de leuze van Fortuyn Zeggen wat je denkt in praktijk, constateert hij in Generatie Lonsdale. Ook de deelnemers aan verschillende onderzoeken bijvoorbeeld naar de leefbaarheid op het (verstedelijkt) platteland (Cadat, M., R. Engbersen, 2006) constateren dat ouders nogal eens een negatieve rol spelen. Sommige ouders willen de identiteit van het platteland behouden, staan negatief tegenover allochtonen of zijn soms ronduit xenofoob. Deze ouders hebben erg veel negatieve invloed op de jongeren, zegt bijvoorbeeld een actieve ouder op een school in Noord-Limburg. Daardoor gaan de jongeren vreemden ook als een bedreiging zien. Zij uiten het meer, het is inherent aan de puberteit om je te onderscheiden. Maar de ideeën komen bij de oudere, traditionele bevolking vandaan. Ik merk om mij heen onderhuids een negatieve sfeer: er wordt negatief over allochtonen gepraat. Ouders laten extreemrechtse denkbeelden toe, zo merkte een agent in Gelderland. De problematiek bij de Lonsdalers begint eigenlijk thuis. Ze zijn vaak lager opgeleid en laten zich steeds moeilijker aansturen door ouders. Ze vertonen extreemrechts gedrag, zonder theoretische onderbouwing. Het is stoerdoenerij met een Ik droeg Lonsdale om erbij te horen, want door die kleding liet je zien dat je tegen buitenlanders was. Ik ben beter gaan nadenken na alles wat er is gebeurd. Buitenlanders zijn ook mensen, weet je. Ik was een racist, maar nu niet meer. Bauke, ex-lonsdaler in Dokkum (in: Generatie Lonsdale) racistische ondertoon, die door veel meer mensen in de dorpen wordt geaccepteerd. Daarover het gesprek aangaan is niet eenvoudig, zo blijkt. Een enkele keer heb ik geprobeerd om met ouders van een groepje jongeren in gesprek te komen over extreemrechts gedrag, zoals hakenkruisen voor het slaapkamerraam. Ook bij ouders leeft niet veel sympathie voor buitenlanders, hoewel ze hakenkruizen afkeuren. In de preventie van rechtsextremistisch gedrag van autochtone jongeren in plattelandsgebieden en randstedelijke gemeenten is de betrokkenheid van ouders een belangrijke sleutel. Ouderbetrokkenheid bij het vraagstuk van culturele spanningen moet vroeg beginnen. Op de peuterspeelzaal kunnen al projecten worden georganiseerd om bekend te raken met veranderingen in de multiculturele samenleving. De ouderbetrokkenheid bij het verenigingsleven en het onderwijs kan veel meer worden gestimuleerd. De roc s en scholen voor het voortgezet onderwijs in regionale centrumsteden kunnen veel meer aandacht besteden aan de culturele spanningen in stad en ommeland. Ze zouden de jongeren die instromen beter moeten opvangen. Om culturele spanningen en rechtsextremistisch gedrag in jongerenculturen te beheersen is een persoonlijke, normerende en strenge benadering het meest effectief. Oudergesprekken en huisbezoeken door bestuurders, professionals van maatschappelijke organisaties en wijkagenten bij jongeren die dreigen te ontsporen zijn bruikbare outreachende instrumenten. Daarbij is het belangrijk dat met name bestuurders en wijkagenten een stok achter de deur hebben. Zij kunnen een strenge en normerende aanpak onderbouwen door sancties in het vooruitzicht te stellen: korten op uitkeringen, hinderlijk volgen. Nog belangrijker is echter dat er onderling begrip wordt opgebouwd en de onderlinge communicatie tussen jongeren, ouders, professionals en bestuurders wordt versterkt. Anders zijn er uiteindelijk alleen maar verliezers.

7 Twee scenario s: anticiperen en beheersen Uit de casussen blijkt dat in sommige van de bezochte gemeenten grote culturele spanningen voorkomen, terwijl in andere daar nog geen sprake van is, maar er wel tekenen zijn die wijzen op mogelijke toekomstige ontsporingen. MOVISIE (voorheen NIZW Sociaal Beleid) heeft deze voorbeelden geanalyseerd in het onderzoek Leefbaarheid op het (verstedelijkt) platteland (2006). Uit die analyse komen twee mogelijke scenario s naar voren. Voor gemeenten die indirect met culturele spanningen geconfronteerd worden, is het scenario Anticiperen van belang. Gemeenten waar zich al culturele spanningen voordoen, kunnen een scenario voor Beheersen inzetten. Scenario 1 Anticiperen In dit scenario ligt de nadruk op risicoanalyse en preventieve interventies. Hierbij is het belangrijk om verder te kijken dan de eigen gemeente, en risicofactoren voor culturele spanningen in de regio te analyseren. Het gaat dan niet alleen om factoren die culturele spanningen zouden kunnen versterken, maar juist ook om kansen die er zijn om de culturele spanningen te verzachten, de kop in te drukken of in positieve zin te benutten. Denk daarbij aan de kansen die het onderwijs, de sportvereniging en de muziekvereniging bieden. Korte termijn: * Verzamel informatie over multiculturalisering in de gemeente en de regio. Val daarbij terug op informatie uit de Gemeentelijke Basis Administratie, de registraties van politie en informatie van welzijnsinstellingen en het jongerenwerk over de leefbaarheid en culturele spanningen. Verzamel de informatie niet alleen op lokaal niveau, maar ook op regionaal niveau. Daarmee verkrijg je inzicht in wat er aan de hand is. Dit inzicht heb je nodig om een strategie te bepalen, partners te zoeken. * Creëer een netwerk van betrokkenen: gemeentelijke diensten en bestuurders, (voortgezet) onderwijs, welzijn, onderwijs, jeugdzorg, politie, woningcorporatie. * Zorg ervoor dat professionals urgentie voelen in preventieve zin. Schenk daarbij niet alleen aandacht aan de jongeren, maar ook aan hun ouders, de peergroups en de buurt of het dorp in historische zin: waar komt het gedrag vandaan? * Maak samen een risicoanalyse in termen van ontworteling, binding en afhankelijkheid. * Maak op basis van deze analyse een actieplan en verbind daar resultaatafspraken aan. * Spreek af hoe en wanneer over die resultaatafspraken rekenschap wordt afgelegd. Middellange en lange termijn: * Ga ontworteling van jongeren tegen, met name in het onderwijs. Vang de gevolgen van ontworteling proactief op door op de basisschool een intercultureel lesprogramma aan te bieden. Denk daarbij aan leerpaden, ontmoetingsactiviteiten met allochtone jongeren en uitwisselingen met multiculturele basisscholen en andere instellingen. * Voorzie in de behoefte aan binding, met name door het jongerenwerk. Zorg dat de jongeren zich verbonden blijven voelen met het dorp dat zij overdag verlaten om naar school te gaan. Stimuleer ook dat zij een band ontwikkelen met de gemeente, de wijk, de school waar zij terecht komen in het voortgezet onderwijs. * Stem het aanbod van het jeugdwerk af op de behoeften van deze groep. Werk in het voortgezet onderwijs aan de vorming van gemengde etnische groepen, die rond gemeenschappelijke doelen samenwerken (vrijetijdsactiviteiten). * Stimuleer betrokkenheid, gemeenschapszin en verminder afhankelijkheid (met name door de jeugdzorg). Scenario 2 Beheersen Dit scenario is gebaseerd op snelle en kortdurende crisisinterventies. Daarnaast wordt er ingezet op stevige ingrepen met behulp van de organisaties in de brede sociale infrastructuur. Doel van die ingrepen is de situatie te normaliseren en tot een duurzame oplossing te komen voor radicalisering van rechtsextremistische jongeren en hun sociale omgeving. Korte termijn: * Probeer niet te bagatelliseren, maar reageer vooral ook niet te heftig. Kijk of het mogelijk is om op basis van een driehoeksmeting met professionals een afstandelijke analyse te maken van de incidenten. Stel op basis hiervan een interventieprogramma op. Roep eventueel externe hulp in. * Externe hulp: Bij (structurele) incidenten worden lokale spelers (ook professionele instellingen) te vaak geassocieerd met één van de partijen in een conflict. FORUM, Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling, beschikt over de nodige deskundigheid om snel te interveniëren bij ernstige incidenten. Het Interventieteam interetnische spanningen kan in acute gevallen een adviserende en bemiddelende rol spelen. Het interventieteam heeft sinds 2005 op verzoek van gemeenten al ruim dertig interventies gepleegd. In 2004 heeft FORUM de handreiking Interetnische spanningen. Een draaiboek uitgebracht. FORUM beschikt over een Sociaal calamiteitenplan. Hierover kunt u met Rob Witte, programmamanager Jeugd & Veiligheid, contact leggen: r.witte@forum.nl Middellange en lange termijn: * Kies voor een indringende aanpak van radicaliserende jongeren. Organiseer bemoeizorg. Dit betekent dat er ongevraagde interventies in de privésfeer plaatsvinden wanneer het om jongeren gaat die psychisch in de war zijn. Zorg ervoor dat de indringende aanpak breed wordt ingezet: door de jongerenwerker, op school, door de politie en door de jeugdzorg. Regel een effectieve en dekkende ketenaanpak. * Organiseer huisbezoeken. Laat bestuurders, welzijnswerkers, wijkagenten en hulpverleners op bezoek gaan bij jongeren die zich radicaal gedragen en de gezinnen waaruit ze afkomstig zijn. Het accent ligt op het terugwinnen van normativiteit bij jongeren die ontsporen (en bij hun ouders). Met jongeren en hun ouders worden heldere afspraken gemaakt. Aan het nietnakomen van de afspraken zijn consequenties verbonden. * Stel een convenant op waarin een integraal sociaal veiligheidsbeleid is uitgestippeld. Mogelijke samenwerkingspartners zijn scholen voor voortgezet of basisonderwijs, welzijnswerk en jongerenwerk, jeugdzorg, politie, gemeente en woningcorporaties.

8 Websites Over de brochure Radicaal jong over herkenning en aanpak radicalisering jongeren. Dossier Radicalisering van Zorg+Welzijn, vakblad voor sociale professionals. Het Meldpunt Discriminatie Internet (MDI) legt zich er op toe om meldingen van uitingen op het Internet van discriminatie te beoordelen en zonodig aktie te ondernemen. Dossier Lonsdale van de Monitor racisme & extremisme. Radicalisering/index.html Dossier Radicalisering van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid. Interventieteam Interetnische spanningen van FORUM, Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling. Geraadpleegde literatuur Cadat, M. & R. Engbersen Lonsdale-clash op het verstedelijkte platteland. In: Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken TSS, maart 2006 Cadat, M. & R. Engbersen Leefbaarheid op het (verstedelijkt) platteland. Anticiperen op multi-etniciteit. Een verkenning naar culturele spanningen op het platteland. Utrecht: NIZW, 2006 Donselaar, Jaap van en Peter R. Rodrigues (red.) Monitor racisme & extremisme. Zevende rapportage. Amsterdam: Anne Frank Stichting, 2006 Donselaar, Jaap van (eindred.) Cahier Het Lonsdalevraagstuk. Amsterdam: Anne Frank Stichting, Leiden: Universiteit Leiden, 2005 Homan, Maaike Generatie Lonsdale. Extreem-rechtse jongeren in Nederland na Fortuyn en Van Gogh. Antwerpen: Houtekiet, 2006 Vogel-van der Duin, E.M. Rechtsextremisme en racisme bij jongeren. Beweegredenen en motieven. Kwalitatief en exploratief onderzoek in Noord-Limburg. Scriptie Universiteit Utrecht. Utrecht: 2006 Witte, R., M. Veenstra, K. Schram, F. Korst Interetnische spanningen. Een draaiboek. Den Haag: SDU, 2003 COLOFON 2007 MOVISIE Auteurs Mellouki Cadat, Radboud Engbersen, Ard Sprinkhuizen en Martin Zuithof Foto s Hollandse Hoogte ISBN Te bestellen via (publicaties leefbaarheid) MEER INFORMATIE m.cadat@movisie.nl MOVISIE Postbus 19129, 3501 DC Utrecht info@movisie.nl Sinds 1 januari maakt NIZW Sociaal Beleid samen met vijf andere landelijke organisaties deel uit van MOVISIE Kennis en advies voor maatschappelijke ontwikkeling.

NIZW Sociaal Beleid Catharijnesingel 47 3511 GC Utrecht. M. Cadat & R. Engbersen

NIZW Sociaal Beleid Catharijnesingel 47 3511 GC Utrecht. M. Cadat & R. Engbersen NIZW Sociaal Beleid Catharijnesingel 47 3511 GC Utrecht M. Cadat & R. Engbersen LEEFBAARHEID OP HET (VERSTEDELIJKT) PLATTELAND ANTICIPEREN OP MULTI-ETNICITEIT Een verkenning naar culturele spanningen op

Nadere informatie

Bruggenbouwers Linko ping, Zweden

Bruggenbouwers Linko ping, Zweden Bruggenbouwers Linko ping, Zweden Het Bruggenbouwers project wordt in de Zweedse stad Linköping aangeboden en is één van de succesvolle onderdelen van een groter project in die regio. Dit project is opgezet

Nadere informatie

Ontwikkelingen na de moord op Van Gogh

Ontwikkelingen na de moord op Van Gogh ANNEX Monitor racisme en extreem-rechts, zesde rapportage: Ontwikkelingen na de moord op Van Gogh Jaap van Donselaar Peter R. Rodrigues Anne Frank Stichting, Onderzoek en Documentatie Universiteit Leiden,

Nadere informatie

De rol van de school. bij polarisatie en radicalisering van jongeren

De rol van de school. bij polarisatie en radicalisering van jongeren De rol van de school bij polarisatie en radicalisering van jongeren Haagse Hogeschool 11 november 2015 Stichting School & Veiligheid ondersteunt scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat.

Nadere informatie

Opgave 1 Agressie op het sportveld

Opgave 1 Agressie op het sportveld Opgave 1 Agressie op het sportveld Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje. Inleiding In 12 raakte een grensrechter na afloop van een amateurvoetbalwedstrijd ernstig gewond

Nadere informatie

Percepties van jongeren over politieoptreden: ethnic profiling in België?

Percepties van jongeren over politieoptreden: ethnic profiling in België? Percepties van jongeren over politieoptreden: ethnic profiling in België? dr. Antoinette Verhage Vakgroep Criminologie, Strafrecht en Sociaal Recht Universiteit Gent VANASSCHE, N., VERHAGE, A., (2015),

Nadere informatie

Een crisiskaart omdat je het voor jezelf het beste weet

Een crisiskaart omdat je het voor jezelf het beste weet Crisiskaart Een crisiskaart omdat je het voor jezelf het beste weet Consulent Crisiskaart Nel van kempen Diane Hek Crisiskaart Wat is een crisiskaart: Een uitvouwbaar kaartje van bankpasformaat. Samenvatting

Nadere informatie

Team Bemoeizorg Wageningen. Tientallen hulpvragen, twee organisaties, één meldpunt

Team Bemoeizorg Wageningen. Tientallen hulpvragen, twee organisaties, één meldpunt Team Bemoeizorg Wageningen Tientallen hulpvragen, twee organisaties, één meldpunt Team Bemoeizorg Wageningen Tientallen hulpvragen, twee organisaties, één meldpunt We willen allemaal wel hulp bieden aan

Nadere informatie

'Voor mekaar, actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid'

'Voor mekaar, actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid' 'Voor mekaar, actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid' Voor Mekaar is de titel van het Rotterdamse actieprogramma gericht op het bestrijden van eenzaamheid (december 2014). Het volledige

Nadere informatie

Opvoeden in andere culturen

Opvoeden in andere culturen Opvoeden in andere culturen Bevorderen en versterken: competenties vergroten Een betere leven DVD 1 Bevolkingsgroepen aantal Allochtoon3.287.706 Autochtoon13.198.081 Europese Unie (exclusief autochtoon)877.552

Nadere informatie

eflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen

eflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen Redactie: Marieke Haitsma en Corrie van Dam Eindredactie: afdeling communicatie

Nadere informatie

Dierenmishandeling in gezinnen

Dierenmishandeling in gezinnen Dierenmishandeling in gezinnen Prof.dr. Marie-Jose Enders-Slegers, Leerstoel Antrozoologie, Faculteit Psychologie Stichting Cirkel van Geweld, Werkgroep Dierenpleegzorg marie-jose.enders@ou.nl Link - letter

Nadere informatie

Onkundig en onaangepast: eenzaamheid en sociaal isolement

Onkundig en onaangepast: eenzaamheid en sociaal isolement Onderwerpen Onkundig en onaangepast: eenzaamheid en sociaal isolement Wat is sociaal isolement? Oorzaken en gevolgen De leefsituatie van sociaal geïsoleerden Wat kunnen we doen aan sociaal isolement? Conclusies

Nadere informatie

Datum 26 februari 2018 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht 'Zorg over groei geweld door verwarde mensen in Rotterdam'

Datum 26 februari 2018 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht 'Zorg over groei geweld door verwarde mensen in Rotterdam' 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/jenv

Nadere informatie

Zorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen

Zorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen Zorg op Tijd EIF Conferentie Nijmegen 19-11-2015 Projectpartners Project in Gouda Scholen in Gouda Onderdelen Training van professionals Overleg over de screening Bijeenkomsten met ouders Individuele

Nadere informatie

N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen.

N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. ADHD Wachtkamerspecial Onderbehandeling van ADHD bij allochtonen: kinderen en volwassenen N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. Inleiding

Nadere informatie

STICHTING SCHOLENGROEP PRIMATO

STICHTING SCHOLENGROEP PRIMATO STICHTING SCHOLENGROEP PRIMATO OPENBAAR PRIMAIR ONDERWIJS HENGELO OV. PROTOCOL AGRESSIE EN GEWELD (TUSSEN OUDERS EN SCHOOL) Indien er sprake is van een calamiteit in de zin van geweld op school kan het

Nadere informatie

We zijn in de buurt. Over het beleidsplan 2013-2017 van Partis

We zijn in de buurt. Over het beleidsplan 2013-2017 van Partis We zijn in de buurt Over het beleidsplan 2013-2017 van Partis We zijn in de buurt Over het beleidsplan 2013-2017 van Partis Over Partis Partis is de Brede Welzijnsinstelling in Sint-Michielsgestel. Partis

Nadere informatie

Families onder druk. Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen. Drs. Ibrahim Yerden. Probleemstelling

Families onder druk. Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen. Drs. Ibrahim Yerden. Probleemstelling Families onder druk Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen Drs. Ibrahim Yerden Probleemstelling Hoe gaan Marokkaanse en Turkse gezinsleden, zowel slachtoffers als plegers om met huiselijk

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Informatie voor professionals 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut Signaleren en samen aanpakken Wat is huiselijk geweld en wat is kindermishandeling? Verplicht

Nadere informatie

Eindexamen maatschappijleer 2 vmbo gl/tl 2006 - I

Eindexamen maatschappijleer 2 vmbo gl/tl 2006 - I Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. DE MULTICULTURELE SAMENLEVING 1p 1 Het aantal asielaanvragen is sinds 2000 gedaald. Waardoor is het aantal asielzoekers in Nederland

Nadere informatie

U-shake: Jongeren in Utrecht over radicalisering

U-shake: Jongeren in Utrecht over radicalisering U-shake: Jongeren in Utrecht over radicalisering Highlightsverslag van een Trendspotronde Voor: Saluti Stedelijk Adviesorgaan Interculturalisatie & Gemeente Utrecht - DMO Contactpersonen: Mieke van Gool

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Daarvoor gaat u naar Minters

Daarvoor gaat u naar Minters Opvoeden & Opgroeien Eigen functioneren & Relaties Een leefbare buurt Daarvoor gaat u naar Minters U weet zelf vaak het beste wat goed is voor uzelf of uw gezin. En u gaat voor goede raad of praktische

Nadere informatie

Gezondheidsachterstanden. Gelijke kansen voor iedereen

Gezondheidsachterstanden. Gelijke kansen voor iedereen Gezondheidsachterstanden Gelijke kansen voor iedereen Goede gezondheid: niet voor iedereen Een goede gezondheid is een groot goed, voor de individuele burger én voor de samenleving als geheel. We worden

Nadere informatie

Datum 4 juni 2013 Onderwerp Beantwoording kamervragen over Gemeente Venray in gesprek met Marokkaanse overheid over criminele jongeren

Datum 4 juni 2013 Onderwerp Beantwoording kamervragen over Gemeente Venray in gesprek met Marokkaanse overheid over criminele jongeren 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Welkom. Presentatie wijkteams in de gemeente Leeuwarden en hoe zij de financiële hulpverlening hebben ingericht

Welkom. Presentatie wijkteams in de gemeente Leeuwarden en hoe zij de financiële hulpverlening hebben ingericht Welkom Presentatie wijkteams in de gemeente Leeuwarden en hoe zij de financiële hulpverlening hebben ingericht Inhoud Inrichting werkwijze wijkteams Leeuwarden Verdieping in schuldhulpverlening Verdieping

Nadere informatie

Omgaan met radicalisering: Doelen

Omgaan met radicalisering: Doelen Religieuze leiders Omgaan met radicalisering: Doelen Deze aanbevelingen zijn bedoeld voor religieuze leiders die regelmatig contact hebben met leden van de gemeenschap. Doel van deze cursus is dat u: Zich

Nadere informatie

WIJKACCOMMODATIES: BREDER EN BETER Groeiend nut en noodzaak van het netwerk van wijkaccommodaties in de stad Groningen

WIJKACCOMMODATIES: BREDER EN BETER Groeiend nut en noodzaak van het netwerk van wijkaccommodaties in de stad Groningen STRATEGISCHE VISIE BBOG zomer 2010 WIJKACCOMMODATIES: BREDER EN BETER Groeiend nut en noodzaak van het netwerk van wijkaccommodaties in de stad Groningen 1. BBOG Het BBOG staat voor Buurtcentra Besturen

Nadere informatie

2013-2017. Actief burgerschap en sociale integratie

2013-2017. Actief burgerschap en sociale integratie 201-2017 Actief burgerschap en sociale integratie Inhoudsopgave: Kwaliteitszorg actief burgerschap en sociale integratie Visie en planmatigheid Visie Doelen Invulling Verantwoording Resultaten Risico s

Nadere informatie

kinderen toch blijven ondersteunen. Het maakt niet uit wat (Surinaamse vader, 3 kinderen)

kinderen toch blijven ondersteunen. Het maakt niet uit wat (Surinaamse vader, 3 kinderen) In opdracht van de Gemeente Amsterdam (Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling) Als ik mijn vader had gehad vanaf mijn jeugd, dan zou ik misschien anders zijn in het leven. (...) Wat ik allemaal wel niet

Nadere informatie

Rapport 833 Derriks, M., & Kat, E. de. (2020). Jeugdmonitor Zeeland Amsterdam: Kohnstamm Instituut.

Rapport 833 Derriks, M., & Kat, E. de. (2020). Jeugdmonitor Zeeland Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Samenvatting Rapport 833 Derriks, M., & Kat, E. de. (2020). Jeugdmonitor Zeeland Amsterdam: Kohnstamm Instituut. De Jeugdmonitor Zeeland De Jeugdmonitor Zeeland is een plek waar allerlei informatie bij

Nadere informatie

Beïnvloeding Samen sta je sterker

Beïnvloeding Samen sta je sterker Beïnvloeding Samen sta je sterker Aan de slag Om uw doel te bereiken, moet u gericht aan de slag gaan. Het volgende stappenplan kan u hierbij helpen. 1. Analyseer het probleem en bepaal uw doel Als u een

Nadere informatie

Workshop 3 e nationaal congres Opvoedingsondersteuning. Opvoedingsondersteuning. Kenniswerkplaats Tienplus

Workshop 3 e nationaal congres Opvoedingsondersteuning. Opvoedingsondersteuning. Kenniswerkplaats Tienplus Kenniswerkplaats Tienplus Laagdrempelige ondersteuning aan ouders met tieners in Amsterdam Pauline Naber, Hogeschool INHolland Marjan de Gruijter, Verwey-Jonker Instituut http://www.kenniswerkplaats-tienplus.nl/

Nadere informatie

Scholen herdenken vermoorde leraar

Scholen herdenken vermoorde leraar ANALYSE MAATSCHAPPELIJK VRAAGSTUK: ZINLOOS GEWELD tekst 26 NOS-nieuws van 16 januari 2004: Scholen herdenken vermoorde leraar Scholen in het hele land hebben om 11.00 uur één minuut stilte in acht genomen

Nadere informatie

Tolerantieklimaat sportverenigingen Noord-Holland Noord Samenvatting I&O Research Art.1 Bureau Discriminatiezaken NHN Maart 2014

Tolerantieklimaat sportverenigingen Noord-Holland Noord Samenvatting I&O Research Art.1 Bureau Discriminatiezaken NHN Maart 2014 Tolerantieklimaat sportverenigingen Noord-Holland Noord Samenvatting I&O Research Art.1 Bureau Discriminatiezaken NHN Maart 2014 I Handen schudden voor de wedstrijd, heldere communicatie met ouders en

Nadere informatie

Ouderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs

Ouderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs Ouderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs Een goede relatie tussen ouders en school komt het leerresultaat ten goede en dat is wat we allemaal willen! Convenant Impuls Kwaliteitsverbetering Onderwijs

Nadere informatie

De jeugd heeft de toekomst. Notitie Jeugd

De jeugd heeft de toekomst. Notitie Jeugd De jeugd heeft de toekomst Notitie Jeugd Apeldoorn, maart 2018 De jeugd heeft de toekomst De samenleving is volop in beweging. We willen graag dat iedereen mee kan doen en ook mee doet. Daarbij zien we

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directoraat-Generaal Preventie, Jeugd en Sancties Schedeldoekshaven

Nadere informatie

Buurtbemiddeling helpt!

Buurtbemiddeling helpt! helpt! als effectief middel voor meer leefbaarheid helpt! Waar in een buurt een conflict ontstaat, kan een instantie ongetwijfeld een schuldige aanwijzen en sancties opleggen. Dat lijkt op een oplossing,

Nadere informatie

Inhoudsopgave Beginpagina...1 Vragenlijst...2 Afsluitende pagina...7

Inhoudsopgave Beginpagina...1 Vragenlijst...2 Afsluitende pagina...7 20151020 NETQ verwarde personen/ggz Inhoudsopgave Beginpagina...1 Vragenlijst...2 Afsluitende pagina...7 i Beginpagina Beste heer, mevrouw, Aedes krijgt van leden regelmatig signalen over overlast en andere

Nadere informatie

Vraag 1 http://vms.thiememeulenhoff.nl/view/html/?p=basic_480_360&c=1119055 Voor een correct antwoord is meer dan één keuze mogelijk. 'Uithuwelijken' kunnen we beschouwen als een: a. Cultureel gebruik

Nadere informatie

22 januari 2015. Onderzoek: Jouw vrijheid, mijn vrijheid

22 januari 2015. Onderzoek: Jouw vrijheid, mijn vrijheid 22 januari 2015 Onderzoek: Jouw vrijheid, mijn vrijheid 1 Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

RAPPORT OKTOBER Discriminatiemonitor. Midden-Drenthe TRENDBUREAU DRENTHE IS ONDERDEEL VAN CMO STAMM

RAPPORT OKTOBER Discriminatiemonitor. Midden-Drenthe TRENDBUREAU DRENTHE IS ONDERDEEL VAN CMO STAMM RAPPORT OKTOBER 2017 Discriminatiemonitor TRENDBUREAU DRENTHE IS ONDERDEEL VAN CMO STAMM Midden-Drenthe Colofon Titel Discriminatiemonitor Midden-Drenthe Datum Oktober 2017 Trendbureau Drenthe, onderdeel

Nadere informatie

Adviesraad Sociaal Domein Baarle-Nassau

Adviesraad Sociaal Domein Baarle-Nassau Adviesraad Sociaal Domein Baarle-Nassau Aan het College van Burgemeester en wethouders van de gemeente Baarle-Nassau Postbus 105 5110 Baarle-Nassau Baarle-Nassau,16-10-2018 Onderwerp: Adviesaanvraag aanpak

Nadere informatie

De spin in het web. Handreiking. voor werkers die direct. aan de slag willen met. de sociale netwerken van. mensen met verstandelijke

De spin in het web. Handreiking. voor werkers die direct. aan de slag willen met. de sociale netwerken van. mensen met verstandelijke De spin in het web Handreiking voor werkers die direct aan de slag willen met de sociale netwerken van mensen met verstandelijke beperkingen Anne Wibaut, Willy Calis Ad van Gennep Inleiding Wij hebben

Nadere informatie

1 Ben of word jij weleens gepest?

1 Ben of word jij weleens gepest? Onderzoeksresultaten TipHorstaandeMaas.nl Pesten Pesten is van alle generaties. Het kan bijna overal plaatsvinden en is daarom dichterbij dan mensen soms denken 8 1 Ben of word jij weleens gepest? 7 6

Nadere informatie

Aanpak van radicalisering op school

Aanpak van radicalisering op school Aanpak van radicalisering op school dr. Daan Wienke/Nederlands Jeugdinstituut mei 2016 begrippen* Polarisatie Verscherping van tegenstellingen tussen groepen in de samenleving die kan resulteren in spanningen

Nadere informatie

Trainingsaanbod. Studiecentrum Bureau Jeugdzorg Utrecht Voor beroepskrachten die met ouders en kinderen werken

Trainingsaanbod. Studiecentrum Bureau Jeugdzorg Utrecht Voor beroepskrachten die met ouders en kinderen werken Trainingsaanbod Studiecentrum Bureau Jeugdzorg Utrecht Voor beroepskrachten die met ouders en kinderen werken 1 Trainingsaanbod Als beroepskracht hoort en ziet u veel en bent u vaak de eerste die mogelijke

Nadere informatie

Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444

Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Wet van 9 december 2005, houdende opneming in de Wet op het

Nadere informatie

Actieplan radicalisering en polarisatie

Actieplan radicalisering en polarisatie Actieplan radicalisering en polarisatie gemeente Eindhoven VB - Veiligheid en Bestuur, VH - Veiligheid Sociaal Domein Support, Programmering, Ontwikkeling & Kwaliteit mei 2015 Colofon Uitgave Gemeente

Nadere informatie

Veiligheid van kinderen preventie seksueel misbruik

Veiligheid van kinderen preventie seksueel misbruik Veiligheid van kinderen preventie seksueel misbruik Even voorstellen Marijke Lammers, MOVISIE Adviseur, trainer en auteur bejegeningsvraagstukken en preventie & aanpak seksueel en huiselijk geweld. Veel

Nadere informatie

Logopedie en Kindermishandeling. Toelichting op de Meldcode en het Stappenplan

Logopedie en Kindermishandeling. Toelichting op de Meldcode en het Stappenplan Logopedie en Kindermishandeling Toelichting op de Meldcode en het Stappenplan Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie (NVLF) Juni 2009 Inleiding Omgaan met (vermoedens van) kindermishandeling

Nadere informatie

Werkinstructie benaderen intermediairs Sense

Werkinstructie benaderen intermediairs Sense Werkinstructie benaderen intermediairs Sense BIJLAGE 7 Voorbeeld van de opzet van de presentatie in PowerPoint BIJLAGE 7 VOORBEELD VAN DE OPZET VAN DE PRESENTATIE IN POWERPOINT] 1 WERKINSTRUCTIE BENADEREN

Nadere informatie

De lokale verbinding JOGG en GIDS

De lokale verbinding JOGG en GIDS De lokale verbinding JOGG en GIDS Studiedag Gezond in 3 november 2016 Wat is ook alweer het verschil tussen JOGG en GIDS? Wat doen gemeenten die zowel JOGG als GIDS zijn? Voorbeelden: Nuth, Weststellingwerf,

Nadere informatie

Willem (59) Gerichte vraagverduidelijking, informatie en advies. Snel beeld van knelpunt, passende en gekantelde oplossing

Willem (59) Gerichte vraagverduidelijking, informatie en advies. Snel beeld van knelpunt, passende en gekantelde oplossing Willem (59) Willem heeft chronische rugklachten en kan niet meer werken. Hij is boos en neerslachtig omdat het hem niet lukt een hogere WAO-uitkering te krijgen. Hij vraagt MEE om hulp bij de aanvraag.

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE . > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat

Nadere informatie

Docenten en jeugdwerkers

Docenten en jeugdwerkers Docenten en jeugdwerkers Omgaan met radicalisering: Doelen Deze aanbevelingen zijn bedoeld voor docenten op middelbare scholen en alle andere professionals die regelmatig contact hebben met jongeren. Doel

Nadere informatie

Voorstel voor een Maatschappelijke Verkenning naar de beleving van het begrip Veiligheid door de inwoners van Maassluis

Voorstel voor een Maatschappelijke Verkenning naar de beleving van het begrip Veiligheid door de inwoners van Maassluis Voorstel voor een Maatschappelijke Verkenning naar de beleving van het begrip Veiligheid door de inwoners van Maassluis Het instrument Een Maatschappelijke Verkenning is een instrument voor de gemeenteraad

Nadere informatie

1. De Vereniging - in - Context- Scan... 2. 2. Wijk-enquête... 3. 3. De Issue-scan en Stakeholder-Krachtenanalyse... 4. 4. Talentontwikkeling...

1. De Vereniging - in - Context- Scan... 2. 2. Wijk-enquête... 3. 3. De Issue-scan en Stakeholder-Krachtenanalyse... 4. 4. Talentontwikkeling... Meetinstrumenten De meetinstrumenten zijn ondersteunend aan de projecten van De Sportbank en ontwikkeld met de Erasmus Universiteit. Deze instrumenten helpen om op een gefundeerde manier te kijken naar

Nadere informatie

Lonsdale-jongeren in Nederland Feiten en fictie van een vermeende rechts-extremistische subcultuur

Lonsdale-jongeren in Nederland Feiten en fictie van een vermeende rechts-extremistische subcultuur Lonsdale-jongeren in Nederland Feiten en fictie van een vermeende rechts-extremistische subcultuur 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Gabbers in Nederland: Lonsdale-jongeren... 3 3. Gabbercultuur en

Nadere informatie

Visie Jongerenwerk Leidschendam-Voorburg

Visie Jongerenwerk Leidschendam-Voorburg Visie Jongerenwerk Leidschendam-Voorburg Juni 2014 Waarom een visie? Al sinds het bestaan van het vak jongerenwerk is er onduidelijkheid over wat jongerenwerk precies inhoudt. Hierover is doorgaans geen

Nadere informatie

Gemeenten en de kwaliteit van sociale interventies

Gemeenten en de kwaliteit van sociale interventies Gemeenten en de kwaliteit van sociale interventies Gemeenten en de kwaliteit van sociale interventies Werkt buurtbemiddeling nu eigenlijk echt? Welke resultaten zijn hiervan bekend? En wat weten we bijvoorbeeld

Nadere informatie

CMWW. Evaluatie Jeugd Preventie Programma Brunssum

CMWW. Evaluatie Jeugd Preventie Programma Brunssum CMWW Evaluatie Jeugd Preventie Programma Brunssum 2013 Inhoudsopgave 1. Inleiding Blz. 3 2. Uitvoering Blz. 3 3. Aanpak Blz. 4 4. Ontwikkelingen van het JPP Blz. 5 5. Conclusies en Aanbevelingen Blz. 6

Nadere informatie

THEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo

THEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Zelf Gevoelens Verbaal en non-verbaal primaire gevoelens beschrijven en uiten. Kwaliteiten Verbaal en non-verbaal beschrijven dat fijne en nare

Nadere informatie

Quickscan Radicalisering en Maatschappelijke Spanningen

Quickscan Radicalisering en Maatschappelijke Spanningen Quickscan Radicalisering en Maatschappelijke Spanningen Een verkennend onderzoek onder gemeenten naar lokale problematiek, beleid en behoeften Expertise-unit Sociale Stabiliteit September 2015 Tijdens

Nadere informatie

Zelfhulp: vat op eigen zorgen. Een logische stap voor gemeenten in de nieuwe Wmo

Zelfhulp: vat op eigen zorgen. Een logische stap voor gemeenten in de nieuwe Wmo Zelfhulp: vat op eigen zorgen Een logische stap voor gemeenten in de nieuwe Wmo Zelfredzaamheid en eigen regie van burgers. Dat is het credo van de nieuwe Wmo. In zelfhulpgroepen helpen kwetsbare burgers

Nadere informatie

Protocol omgaan met de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor vrijwilligersorganisaties

Protocol omgaan met de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor vrijwilligersorganisaties Protocol omgaan met de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor vrijwilligersorganisaties 2 Inhoud 1. Inleiding 4 2. Contactpersoon binnen de vrijwilligersorganisatie 6 3. Protocol Omgaan met

Nadere informatie

FOTO: KOEN VERHEIJDEN/HH TSS MAART 2006

FOTO: KOEN VERHEIJDEN/HH TSS MAART 2006 FOTO: KOEN VERHEIJDEN/HH 8 Radicaliserende jongeren veroveren het verstedelijkte platteland Lonsdale-clash Een vloed van krantenberichten en een toenemende stroom onderzoeksgegevens maken steeds duidelijker

Nadere informatie

De rol van de school

De rol van de school De rol van de school Bij het omgaan met polarisatie en radicalisering van jongeren Maatschappelijke opdracht van de school De school staat midden in de samenleving Leidt op tot burgers met een startkwalificatie

Nadere informatie

Verschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels

Verschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels Huiselijk geweld: achtergronden Verschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels 29 mei 2008 Congres Huiselijk Geweld: Families onder Druk Amsterdam, De Meervaart Meeste plegers zijn mannen,

Nadere informatie

Onderzoek Geweldsfilmpjes

Onderzoek Geweldsfilmpjes Onderzoek Geweldsfilmpjes 21 april 2015 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 14 april tot en met 20 april 2015, deden 1.165 jongeren mee. De uitslag is na weging representatief voor

Nadere informatie

IN GESPREK MET OUDEREN UIT VERSCHILLENDE CULTUREN OVER EENZAAMHEID

IN GESPREK MET OUDEREN UIT VERSCHILLENDE CULTUREN OVER EENZAAMHEID IN GESPREK MET OUDEREN UIT VERSCHILLENDE CULTUREN OVER EENZAAMHEID Werkconferentie 6 juli 2017 VOORWOORD DE WERKCONFERENTIE Mens onder de mensen zijn, meedoen en meetellen. Dingen voor jezelf of anderen

Nadere informatie

Protocol gedrag. Recht op veiligheid Iedere leerling heeft recht zich veilig te voelen in de klas en in de school.

Protocol gedrag. Recht op veiligheid Iedere leerling heeft recht zich veilig te voelen in de klas en in de school. Protocol gedrag Een goede school heeft geen pestprojecten nodig, of anders gezegd: doet dagelijks een pestproject, mits zij zich er steeds van bewust blijft welke processen in de groepsvorming een belangrijke

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 29 754 Terrorismebestrijding 29 240 Veiligheid op school Nr. 305 BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP

Nadere informatie

Scholen in de Randstad sterk gekleurd

Scholen in de Randstad sterk gekleurd Scholen in de Randstad sterk gekleurd Marijke Hartgers Autochtone en niet-westers allochtone leerlingen zijn niet gelijk over de Nederlandse schoolvestigingen verdeeld. Dat komt vooral doordat niet-westerse

Nadere informatie

PvdA D66. r i CDA. ChristenUnie GROEN LINKS. De gemeenteraad van Haarlem in vergadering bijeen op 10 november 2016; Constaterende dat:

PvdA D66. r i CDA. ChristenUnie GROEN LINKS. De gemeenteraad van Haarlem in vergadering bijeen op 10 november 2016; Constaterende dat: PvdA D66 Motie 'Kansen voor ieder kind' GROEN LINKS HAARLEM r i CDA ChristenUnie Actiepartij voor Haarlem De gemeenteraad van Haarlem in vergadering bijeen op 10 november 2016; Constaterende dat: Tijdens

Nadere informatie

Iedereen moet kunnen meedoen

Iedereen moet kunnen meedoen Nieuwe wet voor maatschappelijke ondersteuning in uw gemeente Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Inhoud 2 Voorwoord 5 Wat is de Wmo? 5 Waarom is de Wmo belangrijk? 9 Negen taken voor uw

Nadere informatie

De piek van het pesten ligt tussen 10 en 14 jaar, maar ook in lagere en hogere groepen wordt gepest.

De piek van het pesten ligt tussen 10 en 14 jaar, maar ook in lagere en hogere groepen wordt gepest. PESTPROTOCOL Pesten komt helaas op iedere school voor> Het is een probleem dat we onder ogen zien en op onze school serieus aanpakken. De manier waarop dat gebeurt, wordt beschreven in dit protocol. Het

Nadere informatie

Aanpak risicojeugd 18 tot 23 jaar in Amsterdam Nieuw-West

Aanpak risicojeugd 18 tot 23 jaar in Amsterdam Nieuw-West Inleiding Aanpak risicojeugd 18 tot 23 jaar in Amsterdam Nieuw-West Als portefeuillehouder Jeugd, zorg en welzijn in Amsterdam Nieuwe West wil ik heel bewust agenderen dat de groep jongeren of jongvolwassenen

Nadere informatie

Bedir, voor kwaliteit en identiteit. Basisschool. Onderwijs. Educatie. Adres: Klarinetstraat 4, 5402 ZC Uden

Bedir, voor kwaliteit en identiteit. Basisschool. Onderwijs. Educatie. Adres: Klarinetstraat 4, 5402 ZC Uden Bedir, voor kwaliteit en identiteit Basisschool Onderwijs Educatie Adres: Klarinetstraat 4, 5402 ZC Uden Basisschool Bedir: Thuis voelen en jezelf zijn. Op basisschool Bedir bepaalt de islamitische levensbeschouwelijke

Nadere informatie

Vluchtelingenjeugd Centraal

Vluchtelingenjeugd Centraal pilot cursus Vluchtelingenjeugd Centraal Trainerspool VWMN april 2012 Programma Introductie Uitleg project en cursus Informatie over vluchtelingenjeugd ~ korte pauze ~ Rol VluchtelingenWerk Houding, tips

Nadere informatie

Protocol Polarisatie en radicalisering

Protocol Polarisatie en radicalisering Protocol Polarisatie en radicalisering Inhoud Protocol blz. Inleiding 3 Wat is een protocol polarisatie en radicalisering? Waarom een protocol voor polarisatie en radicalisering? Algemene informatie over

Nadere informatie

WAT WERKT BIJ DE AANPAK VAN ARMOEDE?

WAT WERKT BIJ DE AANPAK VAN ARMOEDE? WAT WERKT BIJ DE AANPAK VAN ARMOEDE? WAT WE KUNNEN LEREN VAN EMPOWERMENT 16 MAART 2016 Werkconferentie Sint Laurensfonds: Kinderen en armoede - naar een gerichte inzet Dr. Jurriaan Omlo ROTTERDAM IS DE

Nadere informatie

JONGEREN IN GELDERLAND OVER

JONGEREN IN GELDERLAND OVER JONGEREN IN GELDERLAND OVER een sterk bestuur en hun gemeente Aanleiding De provincie Gelderland werkt samen met VNG Gelderland aan het project Sterk Bestuur Gelderland (SBG). In het project wordt het

Nadere informatie

Geweld in Nederland Een verkenning

Geweld in Nederland Een verkenning Geweld in Nederland Een verkenning dr. F.M.H.M. Driessen Bureau Driessen Sociaal Wetenschappelijk Onderzoek Congres Agressie, Geweld en het Politiewerk Nunspeet 14-11-28 Achtergrond Politie wordt vaker

Nadere informatie

30 mei 2016. Onderzoek: Racisme in Nederland?

30 mei 2016. Onderzoek: Racisme in Nederland? 30 mei 2016 Onderzoek: Racisme in Nederland? Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek.

Nadere informatie

Universiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar

Universiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar Overzicht bachelorcursussen Dit overzicht geeft een groot aantal bachelorcursussen weer die aandacht besteden cultuur en/of gender op het gebied van gezondheidszorg. Het overzicht betreft cursussen uit

Nadere informatie

Nypels Speelt. 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken

Nypels Speelt. 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken Nypels Speelt 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken Inleiding Het Nypels wordt steeds leuker, doe jij ook mee? Nypels Speelt, onder die titel wordt op een nieuwe manier gewerkt aan de betrokkenheid

Nadere informatie

Programma Ouders van Tegendraadse Jeugd Informatie voor verwijzers

Programma Ouders van Tegendraadse Jeugd Informatie voor verwijzers Programma Ouders van Tegendraadse Jeugd Informatie voor verwijzers Ouders en verzorgers spelen vanzelfsprekend een zeer belangrijke rol in de ontwikkeling van het gedrag van hun kind. Uit onderzoek blijkt

Nadere informatie

VERDRINGING STAGEPLAATSEN VMBO? RESULTATEN VAN EEN INSPECTIEONDERZOEK IN HET SCHOOLJAAR 2008/2009

VERDRINGING STAGEPLAATSEN VMBO? RESULTATEN VAN EEN INSPECTIEONDERZOEK IN HET SCHOOLJAAR 2008/2009 VERDRINGING STAGEPLAATSEN VMBO? RESULTATEN VAN EEN INSPECTIEONDERZOEK IN HET SCHOOLJAAR 2008/2009 Utrecht, maart 2010 INHOUD Inleiding 7 1 Het onderzoek 9 2 Resultaten 11 3 Conclusies 15 Colofon 16

Nadere informatie

Bijlage 3 Jaaruitvoeringsplan Tweestromenland 2015

Bijlage 3 Jaaruitvoeringsplan Tweestromenland 2015 Bijlage 3 Jaaruitvoeringsplan Tweestromenland 2015 Veiligheidsbeleving Inzicht krijgen in de factoren die van invloed zijn op de veiligheidsbeleving bij de inwoners van Tweestromenland. Afhankelijk van

Nadere informatie

De toekomst van gezondheid, zorg, wonen, opvoeden, werk en inkomen

De toekomst van gezondheid, zorg, wonen, opvoeden, werk en inkomen De toekomst van gezondheid, zorg, wonen, opvoeden, werk en inkomen Stap voor stap op weg naar een nieuwe samenleving 1 Gemeenten krijgen de komende jaren steeds meer taken in de ondersteuning van inwoners

Nadere informatie

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische

Nadere informatie

Je steunsysteem is overal om je heen.

Je steunsysteem is overal om je heen. Je steunsysteem is overal om je heen. Kwartiermaken in de wijken in Oss en in de regio. Burgerkracht en Presentie Definitie kwartiermaken: Kwartiermaken gaat over het bevorderen van het maatschappelijk

Nadere informatie

TKM Online, april 2012

TKM Online, april 2012 TKM- enquête onder ruim 1.400 professionals Het zwarte gat na een melding Marie-José Linders voor Tijdschrift Kindermishandeling 'Je ziet niet hoe het verder gaat met een kind. Wat gebeurt er? Wat doen

Nadere informatie

Multi cultureel samenleven. Themamanager Natascha Mooij

Multi cultureel samenleven. Themamanager Natascha Mooij Multi cultureel samenleven Themamanager Natascha Mooij Aanleiding Motie formatie multiculturele samenleving 1. Handhaven capaciteit. 2. Aan te geven hoe thematiek, bewustzijn met diversiteit in de stad,

Nadere informatie

Alle diensten hebben tot doel te stimuleren dat gebruikers meedoen aan de samenleving en het opruimen van eventuele participatieblokkades.

Alle diensten hebben tot doel te stimuleren dat gebruikers meedoen aan de samenleving en het opruimen van eventuele participatieblokkades. Welzijn is meedoen. Alle diensten hebben tot doel te stimuleren dat gebruikers meedoen aan de samenleving en het opruimen van eventuele participatieblokkades. Kwetsbare inwoners worden gedefinieerd als:

Nadere informatie