SECONDANT#2. Tijdschrift van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid april e jaargang

Transcriptie

1 SECONDANT#2 Tijdschrift van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid april e jaargang Geweld daalt niet Onderzoeker Kees Keizer over verloedering en normovertredend gedrag Burgers en preventie Acqusitiefraude

2 2 secondant #2 april 2009 Inhoud Geweldscriminaliteit Het totale aantal aangiften is in de periode met 16 procent afgenomen. Maar het aantal door de politie geregistreerde geweldsmisdrijven is sinds 2002 juist met 16 procent toegenomen. 6 Crimi-trends 14 Broken-windowstheorie Interview Onderzoeker Kees Keizer: Beleidsmakers moeten de invloed van de omgeving niet uitvlakken. 20 Werkvloer> Publieke functie Fotoserie Onder de paraplu van het programma Veilige Publieke Taak wordt agressie tegen werknemers met een publieke taak bestreden. 32 Privacy en veiligheid Het juridische systeem voor omgang met persoonsgegevens is niet praktisch voor de werkvloer, vindt de Commissie Veiligheid en Persoonlijke Levenssfeer. 26 Preventie door burgers Aan de hand van gegevens over de beveiliging van fietsen en fietsdiefstal is het effect van preventie door burgers onderzocht. 38 Kredietcrisis en veiligheid Opinie Jaap de Waard (Justitie) en de lectoren Marnix Eysink Smeet en Peter Klerk over de consequenties van de kredietcrisis voor de criminaliteit. 42 Veiligheidshuizen Veiligheidshuizen schieten in verschillende varianten als paddenstoelen uit de grond. Uitvoeringsgerichte samenwerking zorgt voor succes. 46 Bedrijfsleven> Acquisitiefraude Reportage Nota s voor niet-geleverde diensten en andere vormen van acquisitiefraude berokkenen ondernemers en overheid enorme schade. >> VASTE RUBRIEKEN 03 Redactioneel 04 Snippers 52 Column 53 Buitenlandse berichten 54 CCV-nieuws 55 Colofon Omslag: In grote gemeenten worden relatief meer aangiften van geweld geregistreerd dan in kleinere gemeenten / foto: Inge van Mill.

3 Redactioneel Lange adem secondant #2 april In sommige gebieden rukken ambulances tegenwoordig gewapend met camera s uit om het personeel tegen klappen van heetgebakerde omstanders te beschermen. Van de aanwezigheid van camera s moet een preventieve werking uitgaan. De gedachte is dat potentiële daders zich wel twee keer bedenken voor zij voor het oog van de camera pontificaal het ambulancepersoneel nog durven aan te vliegen. Of er zoveel nagedacht wordt op momenten dat emoties hoog oplaaien, is de vraag. Wel kunnen de camera s een handje helpen om geweldplegers te achterhalen en te straffen. Deze maatregel is onderdeel van de aanpak van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak. Tot deze brede groep behoren bijvoorbeeld ambulancepersoneel, politie en brandweer, toezichthouders, baliemedewerkers, onderwijs- en ziekenhuispersoneel en politici. Twee derde is wel eens geconfronteerd met ongewenst gedrag zoals schelden en treiteren maar ook lichamelijk geweld, zo bleek uit onderzoek in Het zwaarst hadden ambulancepersoneel, trein conducteurs en gevangenispersoneel het te verduren. Vrijwel alle werknemers in deze beroepsgroepen hadden er wel eens mee te maken gehad. Eind 2007 besloot het kabinet dat geweld en agressie tegen deze groep in 2010 met 15 procent gedaald moet zijn ten opzichte van Daartoe werd het programma Veilige Publieke Taak gelanceerd. Dat moet vooral maatregelen ter bescherming van werknemers stimuleren. Aan de doelstelling van het kabinet om geweldscriminaliteit in het algemeen te bestrijden zoals verwoord in het beleidsprogramma van het kabinet-balkenende IV Samen werken samen leven moet het programma óók bijdragen. Daarbij wordt een substantiële daling (in 2010 ten opzichte van 2002) van 19 procent beoogd. Ook het programma Geweld in de (semi)publieke ruimte moet een steentje bijdragen. Ondertussen daalt de geweldscriminaliteit niet, constateert Jessica van Mantgem in het hoofdartikel. De aanpak van een ernstig probleem, dat diep ingezonken ligt in de samenleving, is een kwestie van lange adem. De kwaliteit van de aanpak is daarbij interessanter dan allerlei streefdoelen. << Alfred Hakkert Het actieprogramma Veilige Publieke Taak richt zich op de bescherming van werknemers die een publieke taak vervullen in dienst van de samen leving, waaronder brandweer lieden / foto: Inge van Mill.

4 4 secondant #2 april 2009 Snippers Tekst Lynsey Dubbeld. Aankondigingen, publicaties, persberichten en dergelijke kunnen aan de redactie worden gestuurd p/a Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, red. secondant, Postbus 14069, 3508 SC Utrecht. Zwartwassen in verenigingsverband Er is een stichting bekend die honderdduizenden euro s overheidssubsidie verduisterde door vervalste facturen te schrijven voor consultancy en training. En het vermoeden bestaat dat charitatieve instellingen met een religieus oogmerk geld inzamelen om dat vervolgens door te sluizen naar terroristische organisaties in het Midden-Oosten. Maar over de feitelijke betrokkenheid van verenigingen en stichtingen bij illegale activiteiten zoals fraude, witwassen, zwartwassen en financiering van terroristische organisaties is nog weinig bekend. In Stichtingen, verenigingen en criminaliteit doet onderzoeksbureau Intraval verslag van een omvattende inventarisatie van de problematiek. De veiligheidsrisico s van maatschappelijke instellingen en financieel beheerders die de stichtingsvorm hebben, wordt al sinds de jaren negentig onderkend. De auteurs van Stichtingen, verenigingen en criminaliteit concluderen op basis van expertmeetings en onderzoek naar politieregistraties dat er nog steeds geen typische patronen zijn te vinden waaruit blijkt in welke hoedanigheid stichtingen en verenigingen nu daadwerkelijk worden ingezet bij criminele activiteiten en netwerken. Wel zijn er risico-indicaties van criminaliteit bij stich tingen te bedenken, zoals het faillissement van een stichting met een klein bestuur of bemiddeling van stichtingen bij beleggingen. Ook geven de auteurs een impressie van de verschillende rollen die stichtingen kunnen vervullen in louche zaakjes. Zo blijken nogal wat stichtingen aandeelhouder te zijn van malafide bv s of te functioneren als vehikel voor belastingontduiking. Uit Stichtingen, verenigingen en criminaliteit komt naar voren dat nog steeds weinig bekend is over de omvang van criminele activiteiten waarvoor stichtingen en verenigingen het toneel vormen. Zelfs van de geldstroom die jaarlijks in de sector omgaat, is alleen een schatting ( miljarden euro s ) te geven. Vaststaat dat bv s en buitenlandse rechtspersonen aanzienlijk vaker worden gebruikt voor criminaliteit dan verenigingen of stichtingen. Stichtingen, verenigingen en criminaliteit, B. Bieleman, J. Snippe, R. van der Stoep, N. Tromp en M. van Zwieten, Groningen, Intraval, ISBN Prijs voor Marokkaanse lieverdjes Hans Werdmölder strijdt al sinds de jaren tachtig voor aandacht voor crimineel en hinderlijk gedrag van Marokkaanse jongeren. Binnen de academische wereld konden Werdmölders publicaties op de nodige afkeuring rekenen. Inmiddels lijkt de politieke correctheid voorbij: de criminoloog ontving voor zijn boek Marokkaanse lieverdjes de publicatieprijs van de Stichting Maatschappij Veiligheid en Politie. In Problemen rond Marokkaanse jongeren, een bundeling van de lezingen die werden gehouden tijdens de prijsuitreiking, spreken uiteenlopende deskundigen zich uit over Marokkaanse jongeren op straat, op school en in het gezin. Ze identificeren risicofactoren voor de ontwikkeling van probleemgedrag, betogen dat de oorzaken voor ordeproblemen dertig jaar geleden niet wezenlijk anders waren dan nu, en pleiten voor vroegtijdig ingrijpen in gezinssituaties. Gerrit Langerak, wijkagent in de Staatsliedenbuurt in Culemborg, vertelt bijvoorbeeld het succesverhaal van een Marokkaanse jongere met criminele antecedenten, die eerste monteur is geworden bij een Mercedesdealer. Hans Werdmölder roept in zijn slotwoord op tot een specifiek op de doelgroep toegesneden aanpak. Problemen rond Marokkaanse jongeren, Lodewijk Gunther Moor (red.), Dordrecht, Stichting Maatschappij Veiligheid en Politie, ISBN

5 secondant #2 april Nieuwe kennis over cameratoezicht De invoering van cameratoezicht in de binnenstad van Leeuwarden heeft niet geleid tot een verandering in uitgaansgeweld. Ook het preventieve effect van de maatregel is niet zichtbaar. Dat zijn de slotconclusies van onderzoekers die de proef met camerabewaking in de Friese hoofdstad evalueerden. Wie niet weg is, is gezien. Gevalstudie over een proef met cameratoezicht in de Leeuwarder binnenstad doet verslag van de evaluatie, waarmee ook algemene kennis over de effecten van maatregelen tegen uitgaansgeweld is verzameld. Het cameratoezicht in de Leeuwarder binnenstad werd primair ingezet om geweld tijdens uitgaansuren terug te dringen en onveiligheidsgevoelens te verminderen. Die doelstelling werd maar gedeeltelijk gerealiseerd, concluderen onderzoekers van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden in hun evaluatie van het maatregelenpakket Nee! tegen geweld, waar het cameratoezicht deel van uit maakt. Uit de analyse van de politiestatistiek blijkt bijvoorbeeld dat op een van de cameratoezichtlocaties het aantal door de politie geregistreerde geweldsdelicten toenam. En hoewel het veiligheidsgevoel van het uitgaanspubliek is verbeterd, voelen horecapersoneel, politie en bewoners zich niet veiliger. Het onderzoek, dat is gebaseerd op onder meer media-analyse, observaties, interviews, enquêtes en lichtmetingen, maakt de complexiteit van de aanpak van uitgaansgeweld duidelijk. Zo worden meer geweldsdelicten geregistreerd als gevolg van vaker ingrijpen bij incidenten die op camerabeelden te zien zijn, maar nemen bedreigingen af dankzij vroegtijdige politie-interventies. Volgens de auteurs van Wie niet weg is, is gezien heeft uitbreiding van cameratoezicht in Leeuwarden dan ook alleen zin als er voldoende politie op straat is. Wie niet weg is, is gezien. Gevalstudie over een proef met cameratoezicht in de Leeuwarder binnenstad, J. Kerstens, M. Toutenhoofd en W.Ph. Stol, Den Haag, Boom Juridische uitgevers, ISBN Hondenbaan in het zonnetje gezet Politiemensen bejegenen hun collega s met vier poten met respect en liefde. Dat blijkt niet alleen uit het geknuffel met Duitse herders in televisieseries zoals Wolff en Commissaris Rex, maar ook uit een historische terugblik op de Haagse hondenbrigade. In Hondenbaan. 100 jaar honden bij politie Haaglanden schetst korpscriminologe Janine Janssen een beeld van de wondere wereld van speur-, reddings-, bewakings- en surveillancehonden. Doordat allerlei verschillende facetten van het werk van diensthonden worden besproken, houdt Hondenbaan het midden tussen plaatjesboek en geschiedschrijving. Fictieve interviews met politiehonden worden afgewisseld met verhalen over bijvoorbeeld dierenrechten, hondenrassen en trainingsprogramma s. Daarnaast heeft Janssen uiteenlopende anekdotes verzameld, die laten zien hoe ingewikkeld en vaak ook omstreden het werk van de viervoeters is. Zo zijn politiekorpsen, als het om diensthonden gaat, pas sinds kort vrouwvriendelijk en roepen speur honden in Engelse moskees nogal eens vragen op omdat de onreine dieren gelovigen voor het hoofd zouden stoten. Aan het begin van de twintigste eeuw werden politiehonden ingezet vanwege personeelstekorten bij de korpsen. Anno 2009 is de vraag naar dienders niet minder. Dat voorspelt een mooie toekomst voor de speurneuzen van Bureau Levende Have de dienst waar de hondenbrigade is ondergebracht. Hondenbaan. 100 jaar honden bij politie Haaglanden, Janine Janssen, Politie Haaglanden, 2008, ISBN Het boek is te bestellen via:

6 Bijna de helft van de geweldsmisdrijven wordt in de openbare ruimte gepleegd / foto: Inge van Mill.

7 secondant #2 april Geweldsdelicten tussen Daling van geweld komt niet uit de verf Crimi-trends In 2010 is het aantal geweldsdelicten met negentien procent gedaald ten opzichte van Althans als het aan kabinet ligt. Zo n grote daling is te hoog gegrepen, constateert Jessica van Mantgem. Volgens bevolkingsonderzoek daalt het slachtofferschap van geweldsdelicten niet, maar is het stabiel de laatste jaren. In de politieregistratie is het aantal geweldsdelicten zelfs gestegen.

8 8 secondant #2 april 2009 Tabel 1> aantal aangiften per categorie over de periode in 19 politieregio s misdrijven zonder geweld geweldsmisdrijven totaal Tabel 2> aantal geregistreerde geweldsmisdrijven naar type geweld per jaar over de periode in 19 politieregio s (overig) geweld tegen personen vermogensmisdrijven met geweld seksueel geweld geweld totaal door Jessica van Mantgem De auteur is werkzaam als onderzoeker bij de dienst IPOL van het Korps landelijke politiediensten. Regelmatig worden we opgeschrikt door gevallen van geweld in de media, zoals geweld op straat, huiselijk geweld en toenemend geweld bij overvallen. Het lijkt alsof de samenleving steeds gewelddadiger wordt. Het kabinet besteedt in de nota Samen werken, samen leven veel aandacht aan veiligheid en daarbij ook aan geweld. In de nota wordt onder andere de doelstelling geformuleerd dat het aantal geweldsdelicten in 2010 met 19 procent gedaald moet zijn ten opzichte van Met het oog op dat streven, wordt in dit artikel de ontwikkeling van de geweldscriminaliteit onder de loep genomen. Om iets te kunnen zeggen over de ontwikkeling van het aantal geweldsmisdrijven is gekeken naar politieregistraties van aangiften en verdachten van geweldsdelicten in het Herkenningsdienstsysteem van de Nederlandse politie (HKS). Deze gegevens worden jaarlijks verzameld bij de dienst IPOL van het Korps landelijke politiediensten. Niet alle politieregio s hebben de aangifteregistraties in het HKS even goed op orde. Van negentien politieregio s wordt de invoer in het HKS als voldoende betrouwbaar beschouwd. Die registraties geven in principe een representatief beeld op landelijk niveau. Alleen als specifiek naar de vier grote steden wordt gekeken, moet rekening worden gehouden met het feit dat er twee Amsterdam en Rotterdam in de registraties ontbreken. De gegevens over verdachten zijn overigens wel van alle politieregio s beschikbaar. Gezien de beleidsdoelstellingen wordt gekeken naar de periode Over het jaar 2008 zijn nog geen cijfers beschikbaar. Ontwikkeling van de aangiften In 2007 werden in de negentien onderzochte politieregio s aangiften van misdrijven geregistreerd. Bijna 12 procent van die aangiften had betrekking op een misdrijf waarbij geweld gebruikt werd. In 2007 ging het om aangiften. Het totale aantal aangiften van misdrijven is in Nederland de afgelopen zes jaar afgenomen (zie figuur 1). Het gaat om een afname van 16 procent. In tegenstelling tot de dalende ontwikkeling van het totale aantal aangiften, is het aantal door de politie geregistreerde misdrijven met geweld sinds 2002 juist met 16 procent toegenomen. In het HKS kan een aantal hoofdcategorieën van geweldsmisdrijven worden onderscheiden: vermogensmisdrijven met geweld, seksueel geweld en (overig) geweld tegen personen. Het aantal aangiften van (overig) geweld tegen personen ligt

9 130 secondant #2 april Figuur 1> Ontwikkeling van het totale aantal aangiften en het aantal Figuur 2> Ontwikkeling van het aantal aangiften van aangiften van geweldsmisdrijven over de periode in 19 geweldsmisdrijven naar type geweldsmisdrijf over de periode politieregio s (index 2002=100) 2007 in 19 politieregio s (index 2002=100) zonder geweld 80 vermogen geweld geweld totaal geweld tegen personen seksueel geweld zonder geweld geweld totaal zonder geweld geweld vermogen geweld geweld tegen personen seksueel geweld vermogen geweld geweld tegen personen totaal in 2007 op in de negentien onderzochte politieregio s. Dat betekent dat op elke inwoners ruim 58 keer aangifte is gedaan van een dergelijk geweldsmisdrijf. zonder geweld geweld Vermogensmisdrijven totaal met geweld en seksueel geweld worden veel minder vaak geregistreerd. In 2007 betreft het respectievelijk 7854 en 1638 registraties. Per inwoners werd er 6,5 keer een aangifte van een vermogensmisdrijf met geweld geregistreerd en 1,4 keer een aangifte van seksueel geweld. Uit figuur 2 blijkt dat alleen het aantal geregistreerde geweldsmisdrijven tegen personen is toegenomen. Het gaat om een toename van 27 procent. Het aantal aangiften van seksueel geweld is afgenomen met 24 procent. Het aantal vermogensmisdrijven waarbij geweld gebruikt werd nam met 27 procent nog iets sterker af. Geweldsmisdrijven tegen personen Van geweldsmisdrijven tegen personen wordt veel vaker aangifte gedaan dan van vermogensmisdrijven met geweld en seksueel geweld. Ook is van dit type geweldsmisdrijven het aantal registraties de afgelopen jaren toegenomen. Daarom gaat dit artikel specifiek in op de ontwikkeling van het aantal geweldsmisdrijven tegen personen. Allereerst is het interessant om te seksueel geweld achterhalen om wat voor soort misdrijven het hier gaat. Vervolgens zal ingegaan worden op de locatie van het geweld. vermogen geweld Van alle aangiften geweld tegen personen van deze geweldsmisdrijven heeft in 2007 veruit het seksueel grootste gewelddeel betrekking op bedreigingen en mishandelingen. In ongeveer een derde (32,6 procent) van de gevallen gaat het om een bedreiging en in 62,9 procent gaat het om mishandeling. Daarnaast heeft een deel betrekking op poging tot doodslag (4,3 procent). De overige aangiften betreffen doodslag of dood door schuld. Figuur 3 laat zien dat het aantal aangiften van bedreiging de laatste zes jaar fors is toegenomen. Het gaat om een toename van 35 procent. Ook het aantal gevallen van mishandeling steeg behoorlijk, met 26 procent. Het aantal gevallen van (poging tot) doodslag ligt, na een aanvankelijke toename, op een vergelijkbaar niveau als in De stijging van het aantal aangiften heeft zich in eerste instantie nadrukkelijker voorgedaan bij de bedreigingen. Het aantal aangiften van dit delict nam vooral in de periode tot 2005 toe. Daarna is het min of meer gestabiliseerd. Het aantal geregistreerde mishandelingen lijkt nog altijd toe te nemen. >>

10 70 10 secondant 80 #2 april Figuur 3> De ontwikkeling van het aantal geweldsmisdrijven tegen personen naar subcategorie over 50 de periode in 19 politieregio s (index 2002=100) Figuur 4> De ontwikkeling van het aantal geweldsmisdrijven tegen personen per inwoners naar gemeentegrootte over de periode in 19 politieregio s landelijk doodslag (poging/voltooid) landelijk zeer kleine gemeenten mishandelingzeer kleine gemeenten kleine gemeenten bedreiging middelgrote gemeenten grote gemeenten doodslag (poging/voltooid) doodslag (poging/voltooid) mishandeling bedreiging kleine gemeentenmiddelgrote gemeenten grote gemeentenzeer grote gemeenten mishandeling zeer grote gemeenten bedreiging landelijk zeer kleine gemeente landelijk zeer kleine gemeente kleine gemeente landelijk middelgrote gemeente grote gemeenten zeer grote gemeente kleine gemeente middelgrote gemeente grote gemeenten zeer grote gemeente zeer kleine gemeenten kleine gemeenten Gemeentegrootte Figuur 4 laat zien dat in grote gemeenten relatief meer aangiften van geweld worden geregistreerd dan in kleine gemeenten. doodslag (poging/voltooid) Zo ligt in mishandeling 2007 het aantal geweldsmisdrijven in gemeenten met meer dan bedreiging inwoners op iets meer dan 80 per inwoners, terwijl het landelijk gemiddelde op nog geen 60 ligt. Van de twee grootste gemeenten van Nederland zijn de cijfers in onderstaande grafiek niet meegenomen. Uit andere registraties komt naar voren dat het aantal geweldsmisdrijven per inwoners daar nog hoger ligt. In alle gemeentecategorieën is het aantal geweldsmisdrijven de afgelopen zes jaar toegenomen. Locatie Om een beter beeld van het geregistreerde geweld te krijgen, is onderzocht op welke locaties het geweld heeft plaatsgevonden. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen de openbare ruimte (bijvoorbeeld de openbare weg of het marktplein), de semiopenbare ruimte (bedrijven en instellingen, zoals horecagelegenheden en scholen) en de privéruimte (het huis en de tuin). Als onderscheid gemaakt wordt naar de pleegplaats van het misdrijf, valt op dat geregistreerde geweldsmisdrijven vaak plaatsvinden in de openbare ruimte. In 2007 gaat het om 46 procent van deze geweldsmisdrijven. In 30 procent van de gevallen betreft het misdrijven die in de privéruimte gepleegd zijn en in een kwart van de gevallen gaat het om misdrijven die in de middelgrote semiopenbare gemeenten ruimte gepleegd zijn. Aangiften van geweld in de semiopenbare ruimte hebben vaak betrekking op de horeca, grote maar gemeenten scholen, winkels en bedrijven worden ook relatief veel als pleegruimte genoemd. landelijk In vergelijking met zeer andere grote typen gemeenten misdrijven is het aandeel van de misdrijven dat in de privéruimte gepleegd wordt opvallend groot. Dit aandeel is de afgelopen zes jaar dan ook behoorlijk toegenomen. In 2002 lag het nog op 25 procent. Dat betekent dat, hoewel de toename van het aantal aangiften van geweld zich in alle typen pleegruimtes heeft voorgedaan, deze zich wel veruit het sterkst laat zien in de privéruimte (zie figuur 5). Het gaat om een toename met 49 procent sinds 2002, waarbij de grootste stijging zich in de periode heeft voorgedaan. Mogelijk heeft de extra aandacht voor huiselijk geweld geleid tot meer aangiften en/of registraties van geweldsmisdrijven in de privéruimte. De toename van het aantal aangiften van geweldsmisdrijven in de openbare en semiopenbare ruimte bedraagt respectievelijk 19 en 20 procent. zeer kleine gemeen kleine gemeente middelgrote geme grote gemeenten zeer grote gemeen

11 secondant #2 april Tabel 3> aantal aangiften van geweldsmisdrijven naar pleegruimte over de periode in 19 politieregio s openbaar semiopenbaar privé totaal onbekend Aangiften en slachtofferschap Een hogere registratie van aangiften van geweld betekent niet per definitie dat er ook sprake is van een feitelijke toename van geweld. Van alle delicten wordt volgens de Veiligheidsmonitor Rijk 2008 een onderzoek door onder meer het CBS naar slachtofferschap onder burgers een beperkt deel gemeld bij de politie. Een nog geringer aantal wordt uiteindelijk omgezet in een aangifte. Voor geweldsmisdrijven geldt dit nog sterker dan voor veel andere delicten. Het aantal geweldsdelicten wordt op meer dan een miljoen per jaar geschat. Het zou gaan om 8 misdrijven per 100 inwoners. In de politieregistraties zien we daar ongeveer een tiende van terug. De kans dat men aangifte doet, neemt toe naarmate het delict ernstiger gevonden wordt. Dat blijkt ook uit het feit dat het aantal ondervonden bedreigingen in bevolkingsonderzoek hoger ligt dan het aantal ondervonden mishandelingen, terwijl in de politieregistraties juist mishandeling bijna twee keer zo vaak voorkomt als bedreiging. Van mishandeling wordt dus logischerwijs (gezien de ernst van het delict) relatief vaker aangifte gedaan dan van bedreiging. Opvallend is dat uit bevolkingsonderzoek geen sterke toename van het aantal geweldsmisdrijven naar voren komt. Daarin wordt geconstateerd dat het slachtofferschap van geweldsdelicten sinds 2002 ongeveer gelijk is gebleven. Het aantal ondervonden bedreigingen lijkt zelfs iets te zijn afgenomen. Het aantal ondervonden mishandelingen is min of meer stabiel gebleven. Zowel bevolkingsonderzoek als politieregistraties kennen beperkingen als het gaat om het meten van het voorkomen van criminaliteit. Het feit dat met name in de periode het aantal bedreigingen volgens bevolkingsonderzoek afnam en in de politieregistraties juist sterk toenam, kan duiden op een registratie-effect. Opvallend is dat gedurende deze periode juist van de relatief minder ernstige geweldsdelicten meer aangiften werden opgenomen en geregistreerd. Een verklaring kan zijn dat door een grotere prioriteit voor geweldsmisdrijven het aantal opgenomen en geregistreerde aangiften is toegenomen. Een voorbeeld is het eerder genoemde huiselijk geweld. Er is meer aandacht voor dit onderwerp gekomen, ook bij de politiekorpsen. Een deel van de forse toename van het aantal geregistreerde geweldsmisdrijven in de privéruimte kan hier mogelijk door verklaard worden. Om vast te stellen in hoeverre er sprake is van een registratie-effect en in hoeverre er daadwerkelijk sprake is van een toename van geweldsmisdrijven is echter nader onderzoek nodig. >>

12 12 secondant #2 april 2009 Figuur 5> de ontwikkeling van het aantal aangiften van geweld tegen personen naar pleegruimte over de periode in 19 politieregio s (index 2002=100) Figuur 6> De ontwikkeling van het totale aantal aangehouden verdachten en het aantal verdachten van geweld tegen personen en het aantal misdrijven waarvoor zij aangehouden werden over de periode (index 2002=100) delicten exclusief geweld tegen personen delicten geweld tegen personen verdachten exclusief geweld tegen personen verdachten geweld tegen personen prive semiopenbaar openbaar prive semi-openbaar prive semiopenbaar openbaar delicten exclusief geweld tegen personen delicten exclusief geweld tegen personen delicten geweld tegen personen verdachten exclusief geweld tegen personen verdachten geweld tegen personen delicten geweld tegen personen openbaar verdachten exclusief geweld tegen personen Aangehouden verdachten Om enig beeld van de intensiteit van de opsporing te krijgen, kan nagegaan worden of de politie inderdaad meer verdachten voor geweldsmisdrijven heeft aangehouden. Het oplossingspercentage voor geweldsmisdrijven is in vergelijking met andere misdrijven relatief hoog. Van alle geregistreerde aangiften in 2007 had ongeveer 10 procent betrekking op een geweldsmisdrijf tegen personen. Van alle aangehouden verdachten in 2007 werd 37 procent van zo n geweldsmisdrijf verdacht. In de afgelopen jaren is een toename van meer dan 50 procent te zien van het aantal aangehouden verdachten van geweldmisdrijven tegen personen. Het aantal misdrijven waarvoor zij werden aangehouden nam eveneens toe (zie figuur 6). ondervonden geweldsmisdrijven zien en uit de politieregistraties blijkt zelfs verdachten dat sprake geweld is van een tegen toename. personen Een deel van deze toename kan wellicht verklaard worden door een betere registratie. Een grotere aandacht voor geweld bijvoorbeeld huiselijk delicten geweld tegen heeft personen vermoedelijk geleid tot een toe delicten exclusief geweld tegen personen name van verdachten het aantal exclusief aangiften geweld tegen en personen registraties. Met name in verdachten geweld tegen personen de jaren zien we een toename van het aantal geregistreerde bedreigingen en geweldsmisdrijven in de privéruimte, die op zo n registratie-effect zou kunnen duiden. De vraag blijft in welke mate de toename van het aantal geregistreerde geweldsmisdrijven door dit soort registratie-effecten is te verklaren en in hoeverre er daadwerkelijk sprake is van een toename van het geweld. << Het aantal verdachten dat werd aangehouden is de afgelopen zes jaar sterker gestegen dan het aantal aangiften. Dit geldt voor alle misdrijven. Met andere woorden: er lijkt wel sprake van een intensivering van de opsporing, maar niet specifiek op geweldsdelicten. Het kabinet wil een daling van het aantal geweldsdelicten in de periode bewerkstelligen. Gestreefd wordt naar een afname van negentien procent. Van zo n grote afname lijkt als naar de cijfers gekeken wordt vooralsnog geen sprake. Bevolkingsonderzoek laat eerder een stabilisatie van het aantal

13 Het aantal aangiften van geweld in de privéruimte is sterk gestegen in de afgelopen jaren / foto: Inge van Mill. secondant #2 april

14 14 secondant #2 april 2009 Onderzoeker Kees Keizer: Als je je buren niet kent, is het gemakkelijker om een blikje op straat te gooien in plaats van in een afvalbak. / foto: Inge van Mill.

15 secondant #2 april Interview Gedragswetenschapper Kees Keizer over relatie wanorde en misdaad: Mensen blijken in een verloederde omgeving veel eerder tot stelen geneigd Beleidsmakers moeten de invloed van de omgeving niet uitvlakken. Zeker op wijkniveau kunnen ze het gedrag van mensen beïnvloeden, vooral door de juiste omgeving te scheppen voor regels die zij willen doorvoeren, zegt onderzoeker Kees Keizer van de Rijksuniversiteit Groningen in een interview met secondant. De resultaten van experimenten die hij heeft gedaan om de relatie tussen wanorde en normovertredend gedrag aan te tonen, vertaalt hij daarmee naar de dagelijkse praktijk. Keizer is niet somber over de leefbaarheid van de samenleving in de toekomst. De positieve boodschap van het onderzoek is dat mensen zich wel aan regels houden, als je er maar voor zorgt dat de omgeving op de normen en regels is afgestemd. door Yvonne van der Heijden De auteur is freelancejournalist. Beter geen regel, dan een regel waarvan mensen zien dat hij niet wordt nageleefd. Gedragswetenschapper Kees Keizer van de Rijksuniversiteit Groningen zegt er meteen achteraan dat zijn op merking een open deur lijkt. Maar in de praktijk zie je dat deze wetmatigheid het menselijke gedrag op nog grotere schaal beïnvloedt dan gedacht. Beleidsmakers zouden er bij de aanpak van bijvoorbeeld vanda lisme en ander normovertredend gedrag veel meer rekening mee moeten houden. Keizer heeft samen met professor Siegwart Lindenberg en dr. Linda Steg onderzoek gedaan naar de relatie tussen wanorde en de manier waarop mensen zich gedragen. Uit zes experimenten die wij hebben uitgevoerd, blijkt heel duidelijk dat mensen minder geneigd zijn zich aan normen en regels te houden in een omgeving waar anderen al regels hebben over treden, aldus Keizer. >>

16 16 secondant #2 april 2009 Al in het eerste experiment bleek deze regel opgeld te doen. De onderzoekers vergeleken daarin de situatie in een steeg met een muur die met graffiti was beschilderd, met die van een steeg met een schone muur. Graffiti heeft kennelijk heel veel invloed op het naleven van andere normen Keizer: In beide gevallen hing er een graffitiverbodsbord op de muur. Aan het stuur van fietsen die in de steeg gestald stonden, hebben we op een middag een reclamefoldertje gehangen. In de steeg van de met graffiti bespoten muur gooide 69 procent van de fietsers de folder op de grond, bij een schone muur was dat maar 33 procent. Dat is toch een noemenswaardig verschil. Graffiti heeft kennelijk heel veel invloed op het naleven van andere normen. Om te beoordelen of hetzelfde effect ook voor andere regels gold, deden de Groningse wetenschappers een experiment op een parkeerplaats die was afgesloten met een half openstaand hekwerk. Aan het hek hing een bord geen doorgang, omlopen voor de ingang plus een bord geen fietsen vastmaken aan het hek. Dit leverde volgens Keizer eenzelfde soort resultaat op. Als er toch fietsen aan het hek vaststonden, glipte 82 procent van de mensen door het hek om snel bij hun auto te zijn en niet 200 meter om te moeten lopen. Zonder vastgemaakte fietsen was dat slechts 27 procent. Het werkt dus kennelijk zo dat veel mensen die komen aanlopen en zien dat anderen zich niet hebben gehouden aan het ene verbod, zich ook niet gehouden achten aan de regel op het andere bord. Algemeen mechanisme Dat het niet alleen om regels van de politie gaat maar om een algemeen mechanisme in het menselijke gedrag, bleek uit een experiment in een parkeergarage met een bord om de winkelwagentjes terug te brengen. Als er her en der winkelwagentjes in de garage staan die niet zijn teruggebracht, gooien mensen eerder rommel op de grond, dan wanneer er geen winkelwagentjes te bekennen zijn. Onze vraag was vervolgens hoever gaat het negatieve effect van een wanordelijke omgeving op het optreden van mensen. Dat bleek behoorlijk ver te zijn. Mensen blijken in een verloederde omgeving veel eerder tot stelen geneigd. In een experiment hebben we een vensterenvelop half uit een brievenbus laten hangen met daarin duidelijk zichtbaar een briefje van vijf euro. Bij graffiti op en rond de brieven bus steekt 27 procent van de voorbijgangers het geld in eigen zak, met rommel op de grond is dat 25 procent. Zonder graffiti neemt slechts 13 procent de envelop mee. Het is toch een veelbetekenend verschil als in een omgeving die niet schoon en opgeruimd is, twee keer zoveel mensen overgaan tot stelen. Broken-windowstheorie Het experimentele onderzoek van Keizer, Lindenberg en Steg levert de theoretische onderbouwing en het bewijs op voor wat in vakkringen de Broken windows theory wordt genoemd. Het is niet zozeer een theorie, dan wel een idee dat twee Amerikaanse wetenschappers begin jaren tachtig hebben beschreven. De essentie ervan is dat sporen van verloedering in een wijk leiden tot verdere verloedering. Midden jaren negentig hebben beleidsmakers in New York het idee omarmd met het doel de kleine criminaliteit aan te pakken. Ze lieten graffiti verwijderen, gebroken ruiten vervangen en straatvuil opvegen. Ze boekten succes: de misdaadcijfers voor kleine criminaliteit daalden. Een causaal verband tussen de aanpak en het resultaat was echter nog niet eerder wetenschappelijk aangetoond. Overigens is het uitgangspunt van het Groningse onderzoek veel algemener geweest dan de Broken windows theory. De experimenten waren bedoeld om aan te tonen dat menselijke gedragingen in belangrijke mate worden beïnvloed door het doel dat ze nastreven. De zogeheten doelframingtheorie die professor Lindenberg heeft geformuleerd, stelt

17 secondant #2 april dat mensen niet alleen handelen op basis van normatieve doelen waarbij ze streven naar het vertonen van het juiste gedrag. Mensen handelen ook op basis van hedonistische of winstdoelen, waarbij ze zich primair laten leiden door plezier of kosten-batenafwegingen. Het zien van normovertredend gedrag leidt ertoe dat normatieve doelen naar de achtergrond worden geschoven ten gunste van hedonistische of winstdoelen De theorie voorspelt dat normatieve doelen ge makkelijk naar de achtergrond worden geschoven, bijvoorbeeld als mensen in hun omgeving zien dat anderen zich niet volgens de regels gedragen. In dat geval zullen zij zich zelf ook minder gelegen laten liggen aan regels en normen. Ander psychologisch onderzoek had al uitgewezen dat mensen gemakkelijker rommel op straat gooien als er al vuil ligt. De verklaring was dat mensen het gedrag van anderen imiteren. Ons onderzoek laat zien dat er meer aan de hand is. Het zien van normovertredend gedrag leidt ertoe dat normatieve doelen naar de achtergrond worden geschoven ten gunste van hedonistische of winstdoelen. We hebben dat aangetoond met experimenten in een levensechte omgeving en daarmee hebben we het idee van de Broken windows een theoretische onderbouwing gegeven. Schoon, heel en veilig Het onderzoek dat vanuit gedragswetenschappelijk perspectief is uitgevoerd, bewijst in grote lijnen de juistheid van de integrale aanpak van omgeving en onveiligheid in het veiligheidsbeleid van veel gemeenten, die is samen te vatten in: schoon, heel en veilig. Toch valt voor beleidsmakers voor de aanpak van criminaliteit en vandalisme nog lering te trekken uit de resultaten van het onderzoek, meent Keizer. Beleidsmakers moeten de invloed van de omgeving niet uitvlakken. Zeker op wijkniveau kunnen ze het gedrag van mensen beïnvloeden, vooral door de juiste omgeving te scheppen voor regels die zij willen doorvoeren. Om te beginnen is het heel belangrijk dat mensen zich onderdeel voelen van de gemeenschap waarvoor een regel geldt. Als je je buren niet kent, is het gemakkelijker om een blikje op straat te gooien in plaats van in een afvalbak, dan wanneer je weet wie er in de straat wonen. Zo simpel ligt het. Er is een sociale context nodig willen mensen zich aan regels houden. Benadruk als beleidsmaker dus de gemeenschapszin. De aanwezigheid van anderen zorgt automatisch voor correctie van normovertredend gedrag. Om regels in de praktijk effectief te laten zijn, is het verder minstens zo belangrijk om het doel van de regel duidelijk te maken aan de mensen die de regel moeten naleven, stelt Keizer. Hij geeft als voorbeeld de verplichting licht op je fiets te hebben. Keizer: Als je weet dat de politie alleen tussen 18 en 19 uur controleert op fietsverlichting en dat je als je later op de avond politie tegenkomt toch geen bon krijgt voor fietsen zonder licht, dan laat je het kapotte licht niet snel maken. De Nederlandse overheid is niet zo happig op het onderschrijven van het belang van regels, omdat het te moraliserend zou zijn Als overheid wil je dat mensen het juiste doen, ook als er geen agenten op straat zijn. Dan moet je als overheid heel goed duidelijk maken welk doel de regel heeft en wat de overkoepelende waarde is voor de gemeenschap. Het achterliggende doel in het geval van de fietsverlichting is de veiligheid van de medeweggebruikers te verhogen. De Nederlandse overheid is niet zo happig op het onderschrijven van het belang van regels omdat het te moraliserend zou zijn, maar het is wel noodzakelijk als je wilt dat mensen zich uit zichzelf aan regels houden. Als de >>

18 18 secondant #2 april 2009 link naar de waarde achter de regel ontbreekt, zien de mensen de regel eerder als pesterij. Een ander belangrijk element is volgens Keizer om de verantwoordelijkheid voor een vriendelijk leefklimaat in een wijk bij de bewoners te leggen. Het is een bekend gegeven dat mensen zich meer betrokken voelen bij hun omgeving als zij zelf verantwoordelijk zijn voor het leefbaar houden van die omgeving. Als de gemeente een voetbalveldje aanlegt, zal het langer in goede staat zijn als de buurtbewoners het moeten onderhouden. Er zijn genoeg maatregelen die prima op buurtniveau zijn te nemen. Voor de effectiviteit van de uitvoering van de maatregelen is het dan ook van belang om een groepsidentiteit te creëren. Het moet duidelijk zijn dat het gaat om een prettige omgeving voor ons allemaal. De buurtbewoners moeten ervan overtuigd zijn dat het naleven van een regel of afspraak in ieders belang is, licht Keizer toe. Wisselwerking Het onderzoek, dat afgelopen november werd gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad Science, bracht veel reacties uit binnen- en buitenland teweeg. Wetenschappers, maar ook gemeenten, politie en bedrijven reageerden. Keizer en zijn collega s zijn uiteraard verguld met alle aandacht. Het geeft een goed gevoel dat er iets gebeurt met de kennis die we hebben vergaard; dat we als wetenschappers niet in een ivoren toren zitten. In grote steden als Amsterdam en Rotterdam hebben we ons onderzoek toegelicht. Met de politie hebben we contact over hoe het onderzoek aansluit bij de huidige aanpak van criminaliteit en vandalisme. De politie voelt zich bevestigd in het uitgangspunt dat snel ingrijpen belangrijk is, omdat herstel bij een verdere aftakeling in een wijk steeds moeilijker wordt. Er ontstaat een wisselwerking met partijen die werken in de dagelijkse praktijk. Samenwerking tussen wetenschappers en beleidmakers is in Nederland niet vanzelfsprekend. Keizer houdt een warm pleidooi om daarin verandering te brengen. Er zijn heel veel onderzoekskansen op het terrein van de samenleving waarbij een combinatie van beleidsmakers en wetenschappers tot het beste resultaat leidt. Wij doen onderzoek naar maatschappelijke problemen. Vanuit onze hoek is de uitdaging de resultaten te kunnen vertalen naar de praktijk. Het experimentele onderzoek naar de doelframingtheorie is daarvan een goed voor

19 secondant #2 april Ons onderzoek moet niet zo worden gelezen dat, als in een gemeente alle graffiti wordt weggehaald, meteen ook minder oma s worden bestolen. / foto: Inge van Mill. Beleidsmakers en gedragswetenschappers zouden een dialoog moeten aangaan Er wordt vaak gewoon niet aan gedacht om een universiteit te benaderen als partner in een onderzoek. Zonde, want hier in Groningen wordt en is bijvoorbeeld al veel onderzoek gedaan naar maatschappelijke problemen waar beleidsmakers op dit moment mee worstelen. Deze kennis biedt een prachtige basis voor succesvol beleid. Beleidsmakers en gedragswetenschappers zouden als eerste stap snel een dialoog moeten aangaan om te bekijken wat ze voor elkaar kunnen betekenen. Ook het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid zou daarin een rol kunnen spelen. beeld. Ik heb gemerkt dat samenwerking met beleidsmakers erg vruchtbaar kan zijn. Zij kunnen gegevens voor het onderzoek leveren en wij kunnen de resultaten in de praktijk toetsen. Positieve boodschap Het onderzoek naar de doelframingtheorie kan als voorbeeld dienen voor de waarde die wetenschappelijk onderzoek kan hebben in de dagelijkse praktijk. De gemeenten Groningen en Amsterdam hebben inmiddels besloten dat graffiti moet worden weggehaald. Keizer juicht dat vanuit het perspectief van het onderzoek toe, maar plaatst er meteen een kanttekening bij. Ons onderzoek moet niet zo worden gelezen dat, als in een gemeente alle graffiti wordt weggehaald, meteen ook minder oma s worden bestolen. Alleen één probleem aanpakken is niet zaligmakend. Wij laten wel zien dat normen omgevingsafhankelijk zijn. Daarom zullen overlast, vandalisme en criminaliteit minder voorkomen als bij normovertredend gedrag meteen wordt opgetreden om de omgeving weer schoon en netjes te maken. Keizer is niet somber over de leefbaarheid van de samenleving in de toekomst. De positieve boodschap van het onderzoek is dat mensen zich wel aan regels houden, als je er maar voor zorgt dat de omgeving op de normen en regels is afgestemd, benadrukt Keizer. << Dat er weinig samenwerking is tussen beleidsmakers en universiteiten is geen kwestie van onwil.

20 20 secondant #2 april 2009 Fotoserie Werken aan minder geweld Bont en blauw op straat Werkvloer De laatste jaren zijn verschillende onderzoeken naar geweld en agressie tegen politiepersoneel verschenen. Ook de arbeidsomstandigheden van andere werknemers met een publieke taak die nogal eens slachtoffer worden van bedreiging en mishandeling, zoals ambulancemedewerkers en buschauffeurs, kunnen op de nodige aandacht rekenen. Met het programma Veilige Publieke Taak geeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een extra impuls aan de aanpak van de problematiek.

21 secondant #2 april Ook verkeersregelaars behoren tot de doelgroep van Veilige Publieke Taak. Na een aantal incidenten met geweld tegen verkeersregelaars besloot het openbaar ministerie te Amsterdam de strafeis daarvoor te verdubbelen. Fotografie: Inge van Mill Tekst: Lynsey Dubbeld De auteur is werkzaam bij het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid. De economische malaise gaat tot nog toe niet ten koste van de aanpak van geweld. In februari kondigde minister Ter Horst aan dat ze, net als vorig jaar, in 2009 een miljoen aan subsidies beschikbaar stelt voor maatregelen tegen agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak. De regeling is bedoeld om werkgevers in de publieke sector te stimuleren om effectieve en vernieuwende initiatieven te ontwikkelen ter bescherming van het personeel. De subsidie maakt onderdeel uit van Veilige Publieke (Foto links) Taak, een meerjarig programma waar mee het ministerie van Binnenlandse Zaken en Konink rijksrelaties Aanhoudingen of controles, waarbij het publiek wordt terechtgewezen of overtredingen agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak in 2011 met 15 procent wil verminderen worden geconstateerd, ten opzichte van Daartoe is onder meer een leiden vaak tot schelden landelijke norm opgesteld die alle organisaties met en intimidatie. Op de foto afgebeelde personen een publieke taak niet alleen de rijksoverheid maar hebben geen relatie met ook bijvoorbeeld sociale diensten, onderwijsinstellingen, brandweer, belastingdienst, woningcorpora het verhaal. ties en OV-bedrijven in huisregels kunnen vertalen. Het basisuitgangspunt is dat agressief of gewelddadig gedrag tegen werknemers met een publieke taak zoals verkeers regelaars, buschauffeurs, >>

22 22 secondant #2 april 2009 ambulancepersoneel, wethouders en Kamer leden nooit wordt getolereerd. In het kader van Veilige Publieke Taak zijn diverse onderzoeken uitgevoerd die inzicht moeten bieden in de aard, omvang en oorzaken van de problematiek. Een van de eerste onderzoeken betrof de quickscan Aard en omvang agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak van de Universiteit Tilburg. Deze literatuurstudie geeft een overzicht van kennis over de achtergronden van agressie en geweld bij werknemers in de publieke sector en over de beschikbare interventiemethoden. De onderzoekers concluderen onder meer dat risicosituaties ontstaan door de aard van het werk (het voeren van slechtnieuwsgesprekken), diensttijden (in de avonduren), de werkgevers (die de laatste jaren schaalvergroting hebben ondergaan) en dagelijkse werkomgeving (op straat). Gezondheids werkers en politieagenten lopen dan ook een relatief groot risico om slachtoffer te worden van werkgerela teerde agressie en geweld. Veilige Publieke Taak ging als uitwerking van het actieprogramma Aanpak agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak in 2007 officieel van start. Het grootste deel van de geweldsonderzoeken die sindsdien verschenen, richt zich op

23 secondant #2 april de situatie onder politiepersoneel. Onderzoek van de Vrije Universiteit in Amsterdam uit 2008 baarde veel opzien vanwege de zorgwekkende cijfers over gewelddadige incidenten tegen politiefunctionarissen. In de periode van 1997 tot 2005 verdrievoudigde het geregistreerde geweld tegen blauw op straat en uit de enquête onder tweeduizend politieagenten bleek dat negen van de tien dienders wel eens geconfronteerd waren met agressie of geweld. Hoogleraar Jan Naeyé vermoedt dat onder andere de politieke druk om strenger te handhaven de politie parten speelt: naarmate agenten vaker interveniëren, corrigeren en beboeten, nemen de kansen op verbaal of fysiek geweld toe. De brandweer wordt Onderzoek uit 2007 laat zien dat de risicofactoren soms gehinderd in haar bij geweld tegen agenten die in uitgaansgebieden taakuitoefening, surveilleren moeilijk te bepalen zijn. Het kan politiebeambten van allerlei leeftijden, rangen en erva dichtdraaien van kranen bijvoorbeeld door het en andere pesterijen. ringsdeskundigheid overkomen en de dadertypologie onderscheidt zich nauwelijks van de kenmerken vormen van geweld Maar ook ernstige van het algemene uitgaanspubliek, aldus de auteurs komen voor. Bijna de van Geweld tegen de politie in uitgaansgebieden. Op helft van de brandweerlieden heeft het afgelo basis van situationele factoren kunnen wel hotspots pen jaar te maken gehad waar een verhoogd risico op geweld is te verwachten worden geïdentificeerd. Zo ligt escalatie van ongewenst gedrag door met allerlei vormen van geweld op de loer in uitgaanslocaties waar vaker het publiek, blijkt uit problemen plaatsvinden en waar veel publiek aanwezig is. Het gedrag van omstanders is daarbij een onderzoek. >>

24 24 secondant #2 april 2009 onberekenbare factor: verdachten die deel uitmaken van een groep lokken geweld onder omstanders uit, terwijl de aanwezigheid van getuigen ook de-escalerend kan werken. Een positief onderzoeksresultaat is dat de strafrechtelijke aanpak van geweld tegen werknemers met een publieke taak inmiddels vorderingen maakt. Zo werken alle politiekorpsen met een geweldsprotocol waarin is beschreven hoe gehandeld wordt als een politieambtenaar slachtoffer wordt van een agressie- of geweldsincident. Deze norm is in 2005 vastgelegd in de Handreiking voor Protocol Geweld tegen de politie. Dat blijkt uit Bont en blauw, een recent onderzoek naar de manier waarop zaken van agressie en geweld tegen politiefunctionarissen worden afgehandeld. Hoewel de afspraken en procedures uit het geweldsprotocol in de praktijk niet altijd worden nagevolgd, is de aangiftebereidheid van politiepersoneel wel hoog en wordt het grootste deel van de zaken voorgelegd aan de rechter, aldus de onderzoekers. Daarnaast vraagt het OM bij de rechter beduidend hogere straffen bij geweldsdelicten tegen ambtenaren in functie. Dat blijk uit de eerste evaluatie van de strafvorderingsrichtlijn op basis waarvan een sterk verhoogde straf wordt geëist bij geweld tegen werk Niet alle reizigers blijven beleefd en vriendelijk tegen treinconducteurs. 10 procent van de conducteurs heeft zich het vorige jaar ziek gemeld naar aanleiding van contacten met reizigers.

25 secondant #2 april nemers met een publieke taak. Uiteindelijk krijgen agentenmeppers in de meeste gevallen een zwaardere straf dan daders die geweld plegen tegen een ander type slachtoffer. Aangezien ongeveer een derde van deze zaken een politiefunctionaris betreft, bieden de strafrechtelijke maatregelen tegen geweld een beetje soelaas voor het bontgeslagen blauw op straat. << telefoon , Meer informatie over het programma Veilige Publieke Taak inclusief een aantal van de hier besproken onderzoeken - is te lezen op Op buslijnen vinden regelmatig geweldsincidenten tegen chauffeurs plaats. Maatregelen zoals de inzet van politieagenten en jongerenwerkers moeten het geweld terugdringen. Op de website van het CCV is in een aantal webdossiers informatie verzameld over de aanpak van geweld, bijvoorbeeld in relatie tot veilig uitgaan en werknemersveiligheid. Voor meer informatie over de activiteiten van het CCV op het terrein van geweld: Marjolijn van Hest,