Erasmus Universiteit, Rotterdam

Transcriptie

1 Case study Erasmus Universiteit, Rotterdam Vernieuwd centraal dakplein met stijlvol historisch patroon Dreen Combiplus

2 Rigoureus restauratieplan Artist impression De Erasmus Universiteit in Rotterdam is één van de veertien universiteiten in Nederland. Al in 2005 begon deze universiteit met een plan voor het vernieuwen en uitbreiden van haar campus Woudestein. De Erasmus Universiteit wilde haar campus aantrekkelijker maken voor studenten, medewerkers en bezoekers en zich tevens voorbereiden op verdere groei. Ze stelde zichzelf tot doel om in 2013, wanneer de universiteit haar 100-jarig jubileum vierde, de eerste fase hiervan gereed te hebben en zich te presenteren als een universiteit met een campus met internationale aantrekkingskracht en een prettige werk- en leeromgeving. Naast het realiseren van een gloednieuw bruisend campushart, was het restaureren van het gemeentelijke monument Woudestein onderdeel van het plan. Dit monument bestaat uit de eerste generatie gebouwen A, C en H met het tussengelegen dakplein. Om het dakplein, dat als centrale entree voor de gebouwen dient, zowel technisch als optisch te verbeteren is gekozen voor Dreen Combiplus van Zoontjens. Gerard Frishert Architect Voor de restauratie van monument Woudestein is de universiteit een samenwerking aangegaan met architect Gerard Frishert. Aan hem de taak om het complex te vernieuwen en aantrekkelijk te maken, zonder afbreuk te doen aan het oorspronkelijke karakter van de gebouwen. Frishert licht toe: De oorspronkelijke architectuur van het monument werd lange tijd niet erg gewaardeerd. Het monument is een complex uit de wederopbouwperiode met een typische, sobere betonarchitectuur. Het vertoont hier en daar heroïsche architectuur die vrij zeldzaam is in Nederland. Dat was reden genoeg om het te behouden, maar de grauwheid moest er af gehaald worden. Hoewel het plein geen onderdeel van het restauratieplan was, kon het niet achterblijven. Het plein heeft sinds haar bestaan in 1969 al diverse veranderingen ondergaan. Frishert vertelt: Het plein is ontstaan als ontmoetingsplein en diende als centrale entree van de gebouwen A, C en H. Het was toen ingericht met grote vierkante betonnen platen, die om en om voorzien waren van een schuine inkeping, waardoor er op sobere wijze een patroon was gecreëerd. Enkele jaren later was er behoefte aan meer ruimte in het complex en werden er onder het plein kantoren gebouwd. Hierdoor werd de oorspronkelijke pleininrichting vervangen door kleine tegels, verdween het patroon en werd het een behoorlijk saai plein. Bovendien was het plein opeens een dak geworden. Daar was het oorspronkelijke ontwerp niet op berekend, met de nodige gevolgen van dien; jarenlange lekkageproblemen, die vaak zonder succes zijn bestreden. Vanaf 2007 ben ik naast de restauratie van de gebouwen ook begonnen met een onderzoek naar de kwalen van het plein en heb ik een visie voor het plein ontwikkeld, met een rigoureus restauratieplan als gevolg. Vormgeving volgens historisch patroon Frishert vervolgt met een uitleg over het ontwerp van het nieuwe dakplein: Het hoofddoel van de renovatie was om het monumentale plein tot een aantrekkelijke ruimte te maken, waar studenten en medewerkers elkaar ontmoeten en waar het bij mooi weer aangenaam vertoeven is. Voor het ontwerp heb ik het oorspronkelijke patroon als uitgangspunt genomen. Dit heb ik beter zichtbaar terug laten komen door om en om een vierkant van 2,4 bij 2,4 meter te voorzien van een trapeziumvorm. Dit past goed bij het robuuste karakter van de omliggende gebouwen. Bovendien wilde ik een contrast creëren tussen de betongevels en het loopoppervlak, om de saaiheid van het plein tegen te gaan. Ook de bordessen, de balustrade van de patio en de meubilering op het plein maakten deel uit van het ontwerp. De boombakken en zitelementen zijn zo gesitueerd dat ze precies in het patroon passen. De kleur rood die gebruikt is, is dé steunkleur die verder in het monument ook terugkomt. Koningin Juliana bij de opening van het plein in 1970 Het oorspronkelijke patroon van het plein Het plein zag er de laatste jaren grauw en saai uit Het hoofddoel van de renovatie was om het monumentale plein tot een aantrekkelijke ruimte te maken

3 Proefvlakken voor de juiste productkeuze Om het ontwerp tot uitvoering te brengen heeft de architect zelf onderzoek gedaan naar de meest geschikte oplossing voor de bekleding van het dakplein. Ik wilde werken met pure materialen die een zekere bruutheid uitstralen en die passen bij de kwaliteiten van het monument. Bovendien speelden de technische kwaliteiten een rol bij de keuze voor het materiaal: het moest sterk, slijtvast, gemakkelijk te reinigen, licht van gewicht, modulair, bestand tegen sneeuw en zout én een investering voor lange tijd zijn. Natuursteen en beton leken goede opties, maar die hebben beide een behoorlijk gewicht. Vervolgens kwam ik bij Dreen Combiplus van Zoontjens. Een lichtgewicht tegel bestaande uit een deklaag van polyesterbeton en een geprofileerde kunststof onderplaat. Na gesprekken met Zoontjens bleek dat het materiaal al jarenlang succesvol wordt toegepast bij renovatie van galerijen en dat ook aan de kwaliteitseisen werd voldaan. René Spek Projectvoorbereider bij J.P. van Eesteren Samenwerking Na aanbesteding werd J.P. van Eesteren uit Barendrecht hoofdaannemer van het plein. René Spek, projectvoorbereider, vertelt over hun rol binnen dit project: Aan ons de opdracht om het restauratieplan voor het plein uit te voeren: het plein voorzien van een extra laag dakbedekking met de nieuwe dakbestrating, de oude bordessen vervangen, het nieuwe buitenmeubilair verzorgen, de balustrade vervangen en de patiotuin opnieuw inrichten. Dat we gingen werken met Zoontjens voor de bekleding van het plein was in het voortraject al bepaald, omdat Zoontjens de beste mock-up had gelegd. Die samenwerking is prima verlopen. Zoontjens diende haar patroontekening in, die hebben wij goedgekeurd en toen zijn ze gaan leggen. Gaston van der Heijden Accountmanager bij Zoontjens Elke tegel had zijn eigen motief Vak voor vak Project Erasmus Universiteit Dreen Combiplus m 2 Er zijn twee proefvlakken op het plein gelegd De vervolgfase was investeren in proefvlakken, om er achter te komen met welk materiaal het beste het patroon gelegd kon worden. Zowel Zoontjens als een leverancier van hardsteen heeft een proefvlak op het plein gelegd. Bijna een half jaar lang hebben mijn medebeslissers uitgekeken op de vlakken. Op deze manier konden we de effecten in en na verschillende weersomstandigheden op het patroon goed beoordelen. In het vlak van Zoontjens bleek het patroon het beste zichtbaar te blijven. Bovendien is het systeem lichter in gewicht, dus de keuze was gauw gemaakt. Op basis hiervan heb ik Dreen Combiplus opgenomen in het bestek dat in aanbesteding ging. Gaston van der Heijden, accountmanager bij Zoontjens, legt uit hoe het patroon in de tegels is gecreëerd: We hebben gewerkt met Dreen Combiplus van 60 bij 40 centimeter. Deze zijn gelegd in vakken van vier bij zes tegels. Om kleurverschil in zo n vak te maken, zijn de tegels die deels of helemaal de lichte kleur moesten krijgen, een keer extra gestraald. Elke tegel had zijn eigen code en eigen motief. De tegels zijn per code aangevoerd op pallets. Van elke pallet legden we de juiste hoeveelheid tegels op de juiste volgorde op een karretje en dat transporteerden we naar het plein om het daar te leggen. Door de tegels volgens dit vaste stramien te leggen is vak voor vak het gewenste patroon ontstaan. De tegels zijn vak voor vak gelegd Het patroon is duidelijk zichtbaar

4 Gefaseerde aanleg Van der Heijden vertelt verder over de aanleg: Het is de eerste keer dat we op deze manier met de Dreen Combiplus tegel werken. Normaal gesproken gebruiken we het om galerijen en balkons op te hogen en beter begaanbaar te maken. Maar voor daken die maar een gering gewicht kunnen dragen is het ook zeer geschikt. Door op dit dak te nivelleren en dus niet met het afschot mee te leggen, hebben we een vlak en strak plein gemaakt waar geen water meer op blijft staan. René Spek gaat door over de aanleg: Het bijzondere aan dit project is dat het is uitgevoerd terwijl het plein in gebruik was. Het moest daardoor in twee delen worden gelegd. Toen het eerste deel klaar was, is het in gebruik genomen en is de andere helft gelegd. Ondanks deze gefaseerde aanleg én een vide die er tussen zit, sloot het perfect op elkaar aan. Het is heel strak gelegd. Er is gewerkt met DNS onder de tegels Er ontstaat een vlak dakoppervlak Op de bordessen zijn de tegels passend gezaagd

5 Mooi eindresultaat Tijdens het eeuwfeest van de universiteit in 2013 is het vernieuwde plein omgedoopt tot Mr. K.P. van der Mandeleplein, vernoemd naar bankierszoon Karel Paul van der Mandele die nauw betrokken was bij het ontstaan van de Nederlandsche Handels-Hoogeschool (NHH), de voorloper van de Erasmus Universiteit. Voor Van der Heijden en de rest van het team van Zoontjens is dit een bijzonder project geweest met een mooi resultaat. Ook Spek en Frishert zijn zeer tevreden. Het ziet er perfect uit, aldus Spek. Frishert vindt dat er een optisch fantastische nieuwe afwerking is ontstaan: In de wereld van opdrachtgevers is het complexer geworden om van tevoren te weten welke kwaliteiten je geleverd krijgt. Doordat Zoontjens in het voortraject de tijd heeft genomen om samen op zoek te gaan naar goede toepassingsmogelijkheden voor het door mij bedachte concept, kon ik met goede argumenten voor de uitvoering komen. Zoontjens is een geweldige ondersteuning geweest om het plein precies zo te laten worden zoals het ontworpen is. Centaurusweg 19-25, 5015 TA Tilburg Postbus 61, 5000 AB Tilburg, Nederland T + 31 (0) , F + 31 (0) , E info@zoontjens.nl maan.nl