TESTAMENTEN VOOR MENSENRECHTEN

Transcriptie

1 TESTAMENTEN VOOR MENSENRECHTEN UW LAATSTE WIL KAN LEVENS REDDEN WIST U DAT UW ERFGENAAM GEEN SUCCESSIERECHTEN HOEFT TE BETALEN DOOR SLECHTS EEN DEEL VAN UW ERFENIS AAN EEN GOED DOEL TE SCHENKEN? LEES ER ALLES OVER IN DEZE BROCHURE Informatiebrochure over testamenten en schenkingen

2 Inhoud INHOUD... 2 UW LAATSTE WIL KAN LEVENS REDDEN... 3 WAT IS EEN TESTAMENT?... 4 WAT IS EEN LEGAAT?... 4 WAAROM ZOU U EEN TESTAMENT OPSTELLEN?... 5 SAMENGEVAT:... 7 HOE BEREKENT U HET BESCHIKBARE GEDEELTE?... 8 WELKE SOORTEN TESTAMENTEN BESTAAN ER?... 9 HOE GAAT U NU IN DE PRAKTIJK TE WERK? WAARAAN MOET EEN EIGENHANDIG TESTAMENT VOLDOEN? WELKE GOEDEREN KAN U OVERMAKEN AAN EEN ORGANISATIE ZOALS AMNESTY INTERNATIONAL? HOE WORDT EEN EIGENHANDIG TESTAMENT UITGEVOERD? ENKELE VOORBEELDEN HET DUOLEGAAT: EEN GUNSTIGE FORMULE HOE KAN MEN MET EEN TESTAMENT MINDER SUCCESSIERECHTEN BETALEN? DE KOSTEN? WAARIN VERSCHILT EEN TESTAMENT VAN EEN SCHENKING? DE LEVENSVERZEKERING Uw laatste wil kan levens redden Pagina 2

3 UW LAATSTE WIL KAN LEVENS REDDEN De afgelopen 50 jaar hebben de activisten van Amnesty International het leven van miljoenen mensen beschermd, gered, en verbeterd. De doodstraf en foltering werden wereldwijd teruggedrongen en mensrechten worden elke dag opnieuw bovenaan de agenda gezet van onze beleidsmakers. U weet dan ook dat onpartijdigheid voor Amnesty International een sleutelwoord is. Regeringen van diverse strekkingen maken zich schuldig aan schendingen van mensenrechten. Amnesty klaagt die regeringen aan, maar spreekt zich alleen uit over de feiten, nooit over de politieke ideologie van een bepaald regime. Zij gaat er van uit dat elk volk het recht heeft in vrijheid zijn maatschappelijke structuren te kiezen, als de mensenrechten maar worden gerespecteerd. Om echt onpartijdig te kunnen zijn moet Amnesty zich natuurlijk volledig onafhankelijk kunnen opstellen. Dit houdt vooral financiële onafhankelijkheid in. Niemand mag het zwijgen van Amnesty kunnen kopen. Dit betekent dat de organisatie geen subsidies wil aannemen van regeringen, maar steunt op de bijdragen van haar leden en sympathisanten, zoals u. Deze informatiebrochure handelt over legaten en testamenten in al hun aspecten. Het richt zich tot iedereen, jong en oud. Het is immers raadzaam nu reeds te denken aan de maatregelen die u kan treffen voor de periode dat u er niet meer zal zijn. Vaak noodzakelijke maatregelen, ook al durft men er niet steeds over spreken. Allereerst wordt, aan de hand van enkele voorbeelden, de juridisch-technische kant van het legaat en het testament belicht. Daarna lichten we toe hoe u praktisch te werk gaat bij het opstellen van een testament en het maken van een legaat aan Amnesty International. We bespreken in deze brochure vooral het eigenhandig geschreven testament omdat u dit kan opstellen zonder de hulp van om het even wie. Hebt u toch specifieke vragen dan kan u steeds een beroep doen op een notaris. De strijd voor de mensenrechten is nog lang niet gestreden. Integendeel, in een moderne geglobaliseerde wereld blijft Amnesty International nodig, meer dan ooit. Samen kunnen we ontelbare levens blijven beschermen, redden en verbeteren. Ook als u er zelf niet meer bent kan u een belangrijke bijdrage leveren voor de mensenrechten. Karen Moeskops Directeur Amnesty International Vlaanderen vzw Uw laatste wil kan levens redden Pagina 3

4 WAT IS EEN TESTAMENT? Artikel 895 van het Burgerlijk Wetboek zegt: Een testament is een akte waarbij de erflater, voor de tijd dat hij niet meer in leven zal zijn, over het geheel of een deel van zijn goederen beschikt en die hij kan herroepen. De erflater is degene die het testament maakt: de gever. De erflater moet aan bepaalde voorwaarden voldoen, bv. minimum 16 jaar zijn, helder van geest zijn op het ogenblik van het opstellen van het testament, enz. WAT IS EEN LEGAAT? Zoals een wettekst of een contract bestaat uit een geheel van artikelen, zo bestaat een testament uit een geheel van regelingen die beschikkingen worden genoemd (vandaar laatste wilsbeschikking ). In een beschikking kan u bv. uw laatste wensen m.b.t. uw begrafenis vastleggen. U kan er echter ook uw nalatenschap mee verdelen. Het voordeel dat een dergelijke beschikking aan iemand toekent, wordt legaat genoemd. Men zou kunnen zeggen dat net zoals een wet een aantal rechten toekent en waarborgt, een testament een aantal legaten toekent en waarborgt. Vandaar dat degene die bevoordeeld wordt door het testament de legataris genoemd wordt. De legataris verkrijgt via het testament één of meerdere legaten van de erflater. Aung San Suu Kyi werd in november 2010 na 15 jaar gedwongen huisarrest vrijgelaten. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 4

5 WAAROM ZOU U EEN TESTAMENT OPSTELLEN? Wanneer bij uw overlijden blijkt dat u geen testament heeft nagelaten, treedt automatisch de wettelijke erfopvolging of devolutie in werking. Uw nalatenschap wordt dan op een zeer strikte, door de wet bepaalde manier, zonder rekening te houden met uw wensen of met de concrete omstandigheden, verdeeld onder uw wettelijke erfgenamen. Dit zijn op de eerste plaats uw echtgeno(o)t(e) en uw kinderen, maar desgevallend ook uw bloedverwanten in de opgaande lijn (ouders, grootouders, ) en in de zijlijn (broers, zusters, neven, nichten, grootooms en tantes, ). Indien er geen wettelijke erfgenamen zijn komt uw nalatenschap toe aan de staat. Het in werking treden van de wettelijke erfopvolging als er geen testament is gemaakt, wil dus niet zeggen zoals wel eens gedacht wordt dat de staat een deel van uw nalatenschap opeist. De staat krijgt slechts iets als er geen erfgenamen zijn en niet sowieso als er geen testament is! Wel krijgt de staat onrechtstreeks een deel van de nalatenschap via de successierechten (zie onder de kosten ). U heeft er dus alle belang bij een testament op te maken indien u wil afwijken van de wettelijke In september 2010 werd de gedwongen uitwijzing van duizenden mensen in regeling om ook anderen dan uw naaste Zimbabwe stopgezet. Amnesty International familieleden, bv. vrienden of een goed doel zoals houdt direct contact met de regering Amnesty, via een legaat bepaalde goederen te schenken. Een testament is de enige garantie dat uw laatste wensen ook daadwerkelijk vervuld zullen worden. En dat is uw vanzelfsprekend recht. Een aantal van uw naaste familieleden, de zgn. reservataire erfgenamen, kinderen, ouders, echtgeno(o)t(e) hebben echter vrijwel altijd recht op een wettelijk minimumdeel van uw nalatenschap. Broers en zussen hebben dat recht niet. Uw testament beperkt zich aldus tot het zgn. beschikbare gedeelte. Met dit beschikbare gedeelte kan u echter doen wat u wil. U kan het volledig verdelen onder uw reservataire of andere erfgenamen. U kan het in zijn geheel overmaken aan een goed doel waar u achter staat. U kan beide ook combineren door eerst uw naasten ruimschoots te voorzien en daarna pas het restant te schenken aan een goed doel (zie verder onder duo-legaat). U dient goed het verschil tussen de begrippen reservataire en wettelijke erfgenamen voor ogen te houden. Een reservataire erfgenaam is altijd een wettelijke erfgenaam, maar een wettelijke erfgenaam is niet noodzakelijk een reservataire erfgenaam. Men spreekt van reservataire erfgenamen als er een testament is. Als er geen testament is, gebruikt men de ruimere term wettelijke erfgenamen. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 5

6 Van het reservataire principe kan u niet afwijken. Indien u toch boven het beschikbare gedeelte gaat en dus aan de wettelijke reserve of het voorbehouden gedeelte van één van uw reservataire erfgenamen raakt, kan deze zijn rechten voor de rechtbank opeisen, d.m.v. de zgn. actie tot inkorting. Dit zal ten koste gaan van de beschikkingen in uw testament, maar maakt deze daarom nog niet nietig. De beschikkingen worden slechts ingekort ten belope van het deel van de wettelijke reserve dat aangetast werd. Birtukan Mideska, politiek leidster van de partij Unity for Democracy and Justice in Ethiopië en tevens gewetensgevangene, in oktober 2010 vrijgelaten. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 6

7 SAMENGEVAT: Iemand overlijdt: vindt men een testament? NEEN De erfenis wordt verdeeld zoals de wet voorziet. JA Zijn er reservataire erfgenamen? NEEN De overledene mocht vrij over al zijn goederen beschikken. JA Werd hun wettelijke reserve aangetast? NEEN Het testament geldt volledig. JA De benadeelde reservatair kan een eis tot inkorting indienen. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 7

8 HOE BEREKENT U HET BESCHIKBARE GEDEELTE? De reservataire erfgenamen zijn uw naaste bloedverwanten, met name uw afstammelingen en ascendenten (ouders, grootouders,.) plus de langstlevende echtgeno(o)t(e). Enkel zij hebben recht op het voorbehouden gedeelte. Alle andere erfgenamen zijn niet reservatair en men kan ze dus uitsluiten van de nalatenschap. Hieruit volgt dat als u geen echtgeno(o)t(e) (meer) hebt, noch ascendenten of afstammelingen achterlaat, u vrij over uw volledige nalatenschap kan beschikken. Indien u toch een echtgeno(o)t(e) en/of ascendenten heeft, raadpleegt u best een notaris, want de regels voor de verdeling van de nalatenschap onder deze reservataire erfgenamen zijn vrij ingewikkeld. Dat geldt ook voor het geval u wel kleinkinderen heeft, maar geen kinderen meer. Spoedactie zorgt op 25 februari 2010 voor de vrijlating van Somayeh Rashidi, een Iranese studente en vrouwenrechtenactiviste. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 8

9 De volgende uiteenzetting slaat op de hypothese dat u enkel en alleen kinderen als reservataire erfgenamen heeft: Indien er slechts één kind is, heeft dit kind recht op 1/2 van alle goederen. Dat is het voorbehouden gedeelte. De andere helft is het beschikbare gedeelte. Als er twee kinderen zijn, heeft elk kind recht op 1/3. Het overblijvende derde is beschikbaar. Als er drie of meer kinderen zijn, is 3/4 van uw nalatenschap voorbehouden aan de kinderen en moet onder hen verdeeld worden. Het beschikbare gedeelte is het resterende vierde. WELKE SOORTEN TESTAMENTEN BESTAAN ER? In België bestaan er drie soorten testamenten: het eigenhandige, het notariële en het internationale testament. U heeft zelf de keuze. Het eigenhandige testament is, zoals de term het zelf zegt, volledig eigenhandig geschreven. De voordelen ervan zijn dat u op elk willekeurig ogenblik in uw leven kan opstellen en wijzigen, zonder verdere formaliteiten en dat u het volstrekt geheim kan houden als u dat wenst. U kan uw testament steeds laten registreren bij een notaris tegen een geringe kostprijs ( circa 40 euro ).Dit geeft u uiteindelijk meer zekerheid. Het notariële of authentieke testament stelt u op met de hulp van twee notarissen of van één notaris in het bijzijn van twee getuigen. Eén van de voordelen is dat dit testament, dankzij de bemiddeling van de notaris, juridisch gezien grote zekerheid biedt. De kostprijs hiervan bedraagt tussen 150 en 200 euro. Het internationale testament is aan te raden wanneer één van de elementen van het testament het nationale kader overstijgt. (bv. legataris woont in het buitenland, in de nalatenschap bevinden zich onroerende goederen die in het buitenland gelegen zijn, enz. ). Een internationaal testament is een testament dat op een internationaal aanvaarde wijze wordt opgesteld, zodat er vrijwel geen kans bestaat dat het testament in het betreffende vreemde land omwille van een of andere reden ongeldig wordt verklaard. Wat verder in deze brochure komen we uitgebreid terug op het eigenhandige testament, dat u immers volledig zelfstandig kan opstellen. Tunesische journalist, gevangengenomen nadat hij verslag had uitgebracht over volksprotesten tegen de hoge werkloosheid en levenskosten, in februari 2011 vrijgelaten. De steun van Amnesty International gaf me de kracht om door te gaan Uw laatste wil kan levens redden Pagina 9

10 HOE GAAT U NU IN DE PRAKTIJK TE WERK? Hetgeen nu volgt heeft uitsluitend betrekking op de manier waarop u zelf een geldig eigenhandig testament kan opstellen zonder de hulp van om het even wie. Voor een notarieel of internationaal testament is immers de tussenkomst van een notaris vereist. Ook als u niet zeker bent welk van de drie soorten testamenten te kiezen, gaat u best te rade bij een notaris. Mocht dan blijken dat een eigenhandig testament voor u toch de beste oplossing is, dan kan u nog steeds hiertoe overgaan zonder uw notaris erbij te betrekken. Vooraleer een eigenhandig testament op te stellen, dient u goed te weten welke uw reservataire erfgenamen zijn en wat hun respectievelijke beschikbare gedeelte is. WAARAAN MOET EEN EIGENHANDIG TESTAMENT VOLDOEN? Een eigenhandig testament moet, zoals de term het zelf zegt, volledig eigenhandig geschreven zijn. Tweede belangrijke voorwaarde is dat u het testament moet dateren ( dagtekening ): jaartal, maand en dag. Ook dit moet eigenhandig geschreven zijn en gebeurt best op het einde van de tekst. Ook hier weer is de sanctie de nietigheid. De datum is immers zeer belangrijk om te weten of de erflater op het ogenblik van het schrijven bekwaam was om een testament op te stellen (leeftijdsvereiste, helder van geest, enz. ) en om te weten welk het meest recente testament is. Elk testament is immers herroepelijk. Ten derde moet het testament ondertekend zijn, d.w.z. met uw handtekening. Gewoon uw naam vermelden volstaat niet. De handtekening komt best niet in de tekst, maar aan het einde ervan. Tracht schrappingen, doorhalingen en toevoegingen te vermijden. Ook verwijzingen, bv. naar mondelinge overeenkomsten zijn uit den boze. Schrijf gewoon voluit waar het om gaat. Breng ook niets aan na de datum van het testament: maak liever een nieuwe versie. Uw testament mag meerdere losse bladzijden bevatten, maar ze moeten alle hetzelfde handschrift vertonen en elkaar volgen. Een goede oplossing is de afzonderlijke pagina s te nummeren en aan elkaar te nieten. Kortom: laat niets aan onduidelijkheid over. De minste onklaarheid kan door derden aangegrepen worden om uw testament te betwisten. Elk woord telt. Tot slot nog een belangrijke voorwaarde die geldt voor elk soort testament; de geschreven tekst mag slechts één testament bevatten, d.w.z. dat twee of meer personen, zelfs man en vrouw, hun testament niet in eenzelfde akte kunnen opmaken. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 10

11 Een mogelijkheid om het testament veilig te bewaren is bij voorbeeld het in een safe bij uw bank te leggen ( let dan wel op bij een eventuele volmacht ).Tegen een geringe kostprijs kan u het ook vooraf bij een notaris laten registreren. WELKE GOEDEREN KAN U OVERMAKEN AAN EEN ORGANISATIE ZOALS AMNESTY INTERNATIONAL? Zolang u de rechten van uw reservataire erfgenamen respecteert, kan u alle mogelijke goederen aan Amnesty International legateren: geld (een financieel legaat), maar ook andere goederen zoals een onroerend (een legaat in natura). Ook behoudt Amnesty zich het recht voor om zelf over de bestemming van de gelegateerde goederen te beslissen (in principe kan een erflater bepaalde voorwaarden stellen aan een legaat). U begrijpt dat, indien u uw legaat afhankelijk zou stellen van bepaalde voorwaarden, Amnesty s autonomie en onpartijdigheid dan in het gedrang worden gebracht. Indien het gaat om een legaat in natura behoudt Amnesty zich eveneens het recht om dit goed te gelde te maken. Indien u bv. een huis nalaat kan Amnesty beslissen om dit via een openbare verkoop om te zetten in geld. U bent vrij uw erfgenamen of legatarissen lasten op te leggen (bv. een grafmonument op te richten). Ook in dit geval behoudt Amnesty zich het recht voor een dergelijk legaat met last al dan niet te aanvaarden. Indien u concreet een legaat wil schenken aan Amnesty, doe dit dan heel gespecificeerd: Amnesty International Vlaanderen VZW, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen. Amnesty International gaat de strijd aan tegen moedersterfte. Jaarlijks sterft meer dan een half miljoen vrouwen tijdens de zwangerschap omdat ze geen medische verzorging krijgen. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 11

12 HOE WORDT EEN EIGENHANDIG TESTAMENT UITGEVOERD? Onmiddellijk na het overlijden begint de procedure ter uitvoering van het testament voor zover er een testament is waarin de notaris een prominente rol vervult, ook indien het gaat om een eigenhandig testament. Eerst moet het eigenhandig geschreven testament aangeboden worden aan de notaris (dit geldt niet voor een notarieel testament aangezien dit zich reeds bij de notaris bevindt). Daarna volgt onder meer het openen van het testament (indien het verzegeld is), het oproepen van de erfgenamen, het opstellen van een inventaris van de nalatenschap, enz. Een erflater kan in zijn testament ook één of meer zgn. testamentuitvoerders aanduiden. Dit is evenwel helemaal niet verplicht. Dit gebeurt vooral in het geval van een legaat met last, wanneer de erflater vreest dat de door hem of haar gevraagde lasten niet uitgevoerd zullen worden. De testamentuitvoerder waakt over de uitvoering van de laatste wil van de erflater na zijn overlijden. De kosten die de testamentuitvoerder maakt bij de uitoefening van zijn functie, moeten terugbetaald worden. Bovendien kan hij aanspraak maken op een bezoldiging ten laste van de nalatenschap, als het testament daarin voorziet. Ook moet de testamentuitvoerder verslag uitbrengen over zijn beheer. Voor meer informatie hierover kunt u best een notaris contacteren. Amnesty vraagt aandacht voor bewoners van sloppenwijken in Kenia. Vrouwen moeten gemiddeld 5 tot 10 minuten wandelen om een toilet te bereiken. Bovendien gaat het afleggen van deze tocht in het donker vaak samen met het reële risico op verkrachtingen. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 12

13 ENKELE VOORBEELDEN... Hieronder stellen we u enkele voorbeelden voor van testamenten die u eigenhandig kan overschrijven. Alles wat (tussen haakjes) staat, moet door uzelf met concrete gegevens ingevuld worden. We drukken er hierbij nogmaals op dat het belangrijk is dat u weet welke uw reservataire erfgenamen zijn en hoe groot het voorbehouden gedeelte is. Een notaris kan u hierbij helpen. EERSTE VOORBEELD U heeft één of meerdere reservataire erfgenamen, maar u wil één of verschillende legaten nalaten waaronder één aan Amnesty International - ten beloop van het beschikbare gedeelte van uw erfenis. In dit geval moet u preciseren welk deel u toekent aan welke legataris; Ik ondergetekende, (naam), woonachtig te (adres), vermaak aan Amnesty International Vlaanderen VZW, gevestigd te 2060 Antwerpen, Kerkstraat 156, een som van ( ) euro. of: Ik ondergetekende, (naam), woonachtig te (adres), vermaak aan Amnesty International Vlaanderen VZW, gevestigd te 2060 Antwerpen, Kerkstraat 156, de woning gelegen aan de (straat) te (gemeente). of nog: Ik ondergetekende, (naam), woonachtig te (adres), vermaak aan Amnesty International Vlaanderen VZW, gevestigd te 2060 Antwerpen, Kerkstraat 156 (een welbepaald voorwerp). Hierna kan u, naar analogie met de bovenstaande voorbeelden, nog een aantal beschikkingen invoegen ten voordele van andere personen of instellingen. Maar denk erom dat de som van al deze beschikkingen het totale beschikbare gedeelte niet te boven mag gaan. Daarna volgt u: Ik herroep hierbij alle vroegere beschikkingen. Eigenhandig geschreven, getekend en gedateerd te (gemeente) op (datum). (handtekening) Uw laatste wil kan levens redden Pagina 13

14 TWEEDE VOORBEELD U heeft één of meerdere reservataire erfgenamen en wil uw gehele beschikbare gedeelte nalaten aan Amnesty International: Ik ondergetekende, (naam), woonachtig te (adres), vermaak aan Amnesty International Vlaanderen VZW, gevestigd te 2060 Antwerpen, Kerkstraat 156, het beschikbare gedeelte van mijn erfenis. Ik herroep hierbij alle vroegere beschikkingen. Eigenhandig geschreven, getekend en gedateerd te (gemeente) op (datum). (handtekening) DERDE VOORBEELD U heeft geen enkele reservataire erfgenaam en wil verschillende legaten nalaten ten voordele van een aantal personen of organisaties waaronder Amnesty International. U dient dan de verschillende legaten en de legatarissen zo precies mogelijk te omschrijven. In uitzonderlijke gevallen kan u ook een testamentuitvoerder aanstellen teneinde verwikkelingen bij de uitvoering van het testament te vermijden (raadpleeg de notaris): Ik ondergetekende, (naam), woonachtig te (adres), vermaak Amnesty International Vlaanderen VZW, gevestigd te 2060 Antwerpen, Kerkstraat 156, een som van ( ) euro (en/of) (een welbepaald voorwerp) (en/of) de woning gelegen aan de (straat) te (gemeente). Of nog Dit is mijn testament. Ondergetekende ( naam en adres) legateer mijn woning, gelegen ( adres) aan ( naam en adres persoon of organisatie). De rest van mijn vermogen laat ik aan Ik herroep hierbij alle vroegere beschikkingen. Eigenhandig geschreven, getekend en gedateerd te (gemeente) op (datum). (handtekening) Uw laatste wil kan levens redden Pagina 14

15 VIERDE VOORBEELD U heeft geen reservataire erfgenamen en u wil al uw goederen vermaken aan onze organisatie. In dit geval volstaat het Amnesty bij testament te benoemen als algemene legataris van uw goederen. Ik ondergetekende, (naam), woonachtig te (adres), stel Amnesty International Vlaanderen VZW, gevestigd te 2060 Antwerpen, Kerkstraat 156, aan als mijn algemene legataris en vermaak haar bijgevolg de eigendom van al mijn goederen, zowel roerende als onroerende. Ik herroep hierbij alle vroegere beschikkingen. Eigenhandig geschreven, getekend en gedateerd te (gemeente) op (datum). (handtekening) Uw laatste wil kan levens redden Pagina 15

16 HET DUOLEGAAT: EEN GUNSTIGE FORMULE. HOE KAN MEN MET EEN TESTAMENT MINDER SUCCESSIERECHTEN BETALEN? Bij het opstellen van een testament verdeelt de erflater zijn bezittingen over een aantal personen of organisaties, bv een weduwe die geen kinderen heeft, maakt een testament op. Zij stelt twee legatarissen aan van haar nalatenschap, elk voor de helft, de een is een niet- of een verre verwant en de andere is een VZW met een humanitair doel. De notaris berekent de verschuldigde successierechten en licht de erflater in hoeveel de legatarissen uiteindelijk netto zullen overhouden. Voorbeeld 1: - Nemen we een vermogen van dat verdeeld wordt onder een ver familielid bij voorbeeld een neef en een VZW. - Dan heeft de neef geërfd en moet hij daarop 45% successierechten betalen. (Vlaams Gewest), x 45% = Hij houdt dus = netto over. De VZW betaalt ook haar successierechten op haar deel, aan 8,8%. ( x 8,8% = 4.400) Zij houdt dus = over. Voorbeeld 2: Nu kan men de zaak vereenvoudigen door de neef direct te geven vrij van successierechten en de VZW de rest. Het verschil, zijnde komt bij het deel van de VZW, mits natuurlijk op dit bijkomend deel de successierechten aan het vast tarief van 8,8% te betalen. Bovenop deze bijkomende last komt er nog de heffing op het legaat dat aan de neef werd gemaakt, maar waarvan de successierechten ten laste vallen van de algemene verkrijger van de nalatenschap, t.t.z. de VZW. De ontvanger heft dus zijn rechten op het legaat aan de neef, volgens het tarief dat toepasselijk is tussen de erflater en de neef, (verwantschap) en op basis van de waarde van het legaat. ( en niet meer ). In het voorbeeld 2 betaalt de VZW: a) op het eigen deel : 8,8% of b) op het legaat aan de neef: op : 45% of Samen geeft dit De VZW houdt dus over = Verschil aan successierechten tussen 1 en 2 is De neef krijgt hetzelfde bedrag in handen namelijk en de VZW houdt meer over. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 16

17 Bron: Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat Nederlandstalige Gemeenschapsraad Bergstraat 30/34 te 1000 Brussel. De procedure die hierboven is verduidelijkt noemt men ook het duo-legaat. Er zijn dus twee begunstigden, een privépersoon en een VZW zoals Amnesty International. Op deze manier raakt u niet aan het deel dat u aan een persoon wenst voor te behouden en u betaalt bovendien minder successierechten door het verschil in aanslagvoet, voor een VZW slechts 8,8%. Wij raden u aan hiervoor beroep te doen op een notaris. Amnestygroepen voeren in augustus 2010 symbolisch actie voor een rechtvaardig waterbeleid in de bezette Palestijnse gebieden. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 17

18 DE KOSTEN? Een legaat betaalt u niet uit uw huidig inkomen of vermogen. Het kost u als het ware niets. U hoeft er tijdens uw leven niets voor te laten. De kosten die inherent zijn aan het opstellen van een testament zoals een eventueel notarisbezoek zijn over het algemeen verwaarloosbaar ( meestal tussen de 150 en 300 euro ) en bovendien ligt deze beslissing in uw eigen handen. Het is pas na uw dood, bij de uitvoering van het testament, dat de eigenlijke kosten gemaakt worden. Allereerst is er het ereloon van de notaris, waarvoor eenzelfde tarief voor het hele land geldt. Het ereloon is een bepaald percentage van de nalatenschap, afhankelijk van de grootte ervan en soms afhankelijk van welke erfgenamen er zijn (soms zijn de notariskosten voor een nalatenschap in de rechte lijn bijvoorbeeld kleiner dan die voor een nalatenschap in de zijlijn). De concrete berekening is een vrij ingewikkelde bedoening. U vraagt best uw notaris om advies. Hij zal u waarschijnlijk slechts een ruwe schatting van de kosten kunnen geven aangezien de juiste omvang van het vermogen en het aantal erfgenamen pas op het ogenblik van overlijden kunnen vastgesteld worden. De echte zware kost wordt gevormd door de successierechten, die procentueel bepaald zijn bij wet. Dit wettelijke percentage moet door elke erfgenaam betaald worden op zijn aandeel van de erfenis. Dit percentage hangt af van de graad van verwantschap en de grootte van de nalatenschap. Een VZW betaalt slechts 8,8% successierechten in het Vlaams Gewest. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 12,5 %. Hu Jia en Zeng Jinyan bedanken Amnesty activisten, die intensief actie voerden en brieven schreven voor hun vrijlating. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 18

19 WAARIN VERSCHILT EEN TESTAMENT VAN EEN SCHENKING? Op het eerste gezicht lijkt het verschil vanzelfsprekend: een testament heeft betrekking op het overlijden, terwijl een schenking plaatsvindt bij leven. Er zijn echter nog andere verschilpunten: Hoewel een schenking, net zoals een testament, een gratuite daad is er staat geen tegenprestatie tegenover is een schenking toch een contract, een overeenkomst tussen 2 partijen: de begunstigde moet de schenker laten weten minstens impliciet dat hij de schenking aanvaardt. Een schenking vindt onmiddellijk plaats, terwijl bij een testament de legataris pas over de goederen van de erflater kan beschikken na de dood van deze laatste. Zeer belangrijk: een testament is herroepelijk. Men kan er altijd op terugkomen door een ander testament te maken (het meest recente heeft voorrang op alle andere), door het te vernietigen, enz. Een schenking daarentegen is in principe onherroepelijk: eens gegeven, altijd gegeven. Daarnaast zijn er heel wat verschillen wat betreft de formaliteiten, de vormvereisten waaraan voldaan moet worden. Een schenking van roerende goederen bijvoorbeeld, kan over het algemeen gewoon gebeuren van hand tot hand of via een zogenaamde bankgift. Voor een notarieel testament is dan weer een formele, notariële akte nodig. Een schenking kan in bepaalde gevallen een interessant alternatief bieden voor een testament indien u één van uw erfgenamen wil bevoorrechten, bv. door de zgn. schenking met vrijstelling van inbreng. Raadpleeg hiervoor uw notaris. Het is hierbij wel van belang te weten dat een schenking die gedaan werd in de drie jaren voor het overlijden, door de overheid beschouwd wordt als een deel van de nalatenschap (zie verder). In 2009 hebben 2/3 e van alle landen de doodstraf via wetten of in praktijk afgeschaft. In Europa past er nog een land de doodstraf toe: Wit-Rusland. Amnesty International strijdt voor een doodstrafvrije wereld Uw laatste wil kan levens redden Pagina 19

20 Schenking via Bankgift Denken we aan vader Jan die aan zijn dochter An een deel van zijn belegde gelden of effecten wil schenken en daarop schenkingsrechten wil vermijden. 1. De vader stuurt een aangetekende brief aan zijn dochter waarin hij zijn schenkingsinzicht en/of bepaalde modaliteiten en voorwaarden ( bv. een bepaalde last ) van de gift bekendmaakt. Er zijn hier geen schenkingsrechten verschuldigd. 2. Zonder enige mededeling of precisering schrijft de vader de gelden vervolgens over op de rekening van de dochter. Uit het neutrale overschrijvingsformulier mag niet blijken dat de overschrijving is gebeurd ten titel van schenking. 3. Zodra het geld op de rekening van de dochter staat stellen vader en dochter een onderhands document op waarin ze beiden erkennen dat de overschrijving een schenking is. Om successierechten te vermijden moet de dochter later tegenover de fiscus kunnen aantonen dat de schenking minstens drie jaar voor het overlijden van vader gebeurde. Voor eenvoudige schenkingen is en blijft de bankgift zeker bruikbaar. Nadeel: de schenking is pas effectief indien de vader niet overlijdt binnen een periode van 3 jaar vanaf de datum van schenking. Schenking via Handgift Voor bijvoorbeeld roerende lichamelijke goederen zoals juwelen,geld, boeken of meubelen. In dit geval zijn evenmin schenkingsrechten verschuldigd. Notariële Schenking Het schenkingstarief voor roerende goederen in het Vlaams en Brussels gewest,voor schenkingen tussen personen in rechte lijn (ouders-kind), tussen echtgenoten en samenwonenden bedraagt 3%.Voor alle andere gevallen 7%. Voordeel : het wegvallen van de periode van 3 jaar vooraleer de schenking effectief wordt. Voor onroerende goederen bedraagt het schenkingsrecht 7%. Wie absoluut zeker wil spelen neemt zijn kinderen mee naar de notaris en laat daar een akte op maat maken. Je wilt bijvoorbeeld al je bezittingen aan je kinderen schenken maar het vruchtgebruik ( gedeeltelijk) behouden, zodat je coupons en dividenden kan blijven innen of huurgelden ontvangen. Schenkingen tussen echtgenoten zijn steeds herroepbaar. In principe zijn schenkingen niet herroepbaar maar wel wegens ondankbaarheid tegenover de schenker. DE LEVENSVERZEKERING Een levensverzekering sluit u af bij uw bank of verzekeringsmaatschappij. U kunt in het contract bepalen dat u een goed doel als begunstigde aanduidt. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 20

21 Het is beter een kaars te ontsteken dan de duisternis te vervloeken (oud Chinees spreekwoord) Amnesty International werd in 1961 in Engeland opgericht door de advocaat Peter Benenson. De kaars en prikkeldraad zijn het symbool van Amnesty. De prikkeldraad staat voor gevangenschap, de kaars symboliseert de hoop, het leven. Uw laatste wil kan levens redden Pagina 21

22 Ook als u er niet meer bent, kan u nog meer betekenen dan u denkt. Hebt u vragen? Wij helpen u graag verder. Via telefoon: Per post: Amnesty International Vlaanderen VZW, t.a.v. Fons Van Der Borght, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen Via fonsv@aivl.be Voor meer informatie over onze werking kan u ook steeds terecht op onze website Uw laatste wil kan levens redden Pagina 22