STICHTING PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS TE NAALDWIJK /S

Transcriptie

1 / ßü f-y s Xj'-'t-dsI'-'" ^/< W, STICHTING PREFSTATIN VR TUINBUW NDER GLAS TE NAALDWIJK /S pbrengstnderzek van kmkmmers in steenwl Resultaten van de vrjaars- en herfstteelt. - Vergelijking tussen steenwl en grnd. Dr: J.A.A. Keyzer Naaldwijk, 1978.

2 INHUD PAGINA Wrd vraf 1 1 Inleiding 2 2 Delstelling 3 3 Deelnemende bedrijven 4 4 Resultaten Vrjaarsteelt Verwerking van de verzamelde gegevens pbrengsten in vergelijking met de teelt in grnd in Figuur 1 6 Figuur 2 7 Figuur 3 8 Figuur Prduktieverschillen van week 14 t/m week Figuur pbrengsten van 1978 in vergelijking met 1977 en l.Geldpbrengst tt en met week Figuur 6 19 Figuur Stuksprduktie tt en met week Herfstteelt 22 Figuur 8 23 Figuur 9 24 Figuur Figuur Bedrijfsecnmische aspecten Investeringen vr het telen in steenwl Systeemafhankelijke vaste jaarksten pbrengsten en direkte ksten Arbeidskundige aspecten 32 6 Cnclusie 34 Bijlage la t/m d. Vrjaarsteelt kmkmmers p steenwl 35 t/m 38 Bijlage 2, Geldpbrengsten tt en met week 26 van 1976, 1977 en 1978 in prcenten van het L.E.I. gemiddelde 39 Bijlage 3, Stukspbrengsten tt en met week 26 van 1976,1977 en 1978 in prcenten van het L.E.I. gemiddelde 40 Bijlage 4a en b, Herfstteelt kmkmmers p steenwl en 42 Literatuurverzicht 43

3 -1- Wrd vraf. Ten beheve van een evaluatie mtrent de teelt van kmkmmers in steenwl werd in 1978 een aantal administraties geverd van de pbrengsten. In dit verslag zijn de resultaten neergelegd van de pbrengsten van de individuele bedrijven, Daarnaast is een vergelijking gemaakt met een grep L.E.I.- bedrijven die in de grnd teelden. Tevens zijn de pbrengsten van 1978 vergeleken met de pbrengsten uit vrgaande jaren. De gegevens van Uw bedrijf zijn respectievelijk vr de vrjaarsteelt (en herfstteelt) pgenmen nder vlgnummer(s)

4 -2-1. Inleiding Het telen van gewassen in kunstmatige media staat vlp in de belangstelling. Bij de meeste grentegewassen staat de teelt in deze media, k wel substraatteelten genemd, ng in de kinderschenen, met uitzndering van de teelt van kmkmmers in steenwl. Reeds een aantal jaren geleden stnd er in de Scandinavische landen een belangrijk deel van de kmkmmerteelt al in de steenwl. In 1975 zijn k een aantal bedrijven in Nederland kmkmmers in steenwl gaan telen. Na een aantal jaren pinieren is de teelt van kmkmmers in steenwl in 1978 uitgebreid tt 50 ha. De uitbreiding vnd vr het grtste deel in de prvincie Utrecht plaats. en tracht bij deze teelttechnieken enerzijds bepaalde negatieve faktren van de grnd te ndervangen. Hierbij valt nder andere te denken aan bdemziekten, hetergene struktuur en dergelijke. Anderzijds verdwijnt het bufferend vermgen dat de bdem wel heeft. en met meer keren kleinere heveelheden water en veding tegelijk geven. We kunnen echter bij de teelt in steenwl sneller crrigeren in de veding dan bij de teelt in de grnd. I

5 -3-2 Delstelling Uit kstenberekeningen,nder anderevan Hendrix en Huys, is gebleken dat de teelt in steenwl hgere ksten met zich meebrengt in vergelijking met de teelt in grnd. We kunnen ns direct afvragen f deze hgere ksten wrden ged gemaakt dr een hgere pbrengst. Een aantal telers, die reeds één f meerdere jaren ervaring hebben pgedaan met deze teeltwijze spreken van hgere pbrengsten ten pzichte van de teelt in de grnd. Daarnaast kunnen we ns afvragen f er afwijkingen zijn in de kwaliteit ftewel wijzigingen ptreden in de aanver van krm en niet exprtwaardige kmkmmers. Aangezien er in 1978 een flinke uitbreiding tt stand is gekmen, was er de mgelijkheid m van de bedrijven die zijn vergeschakeld de pbrengsten uit het verleden, ten ze ng in de kasgrnd teelden, te vergelijken met de pbrengsten van de teelt in steenwl. Daarnaast wrdt de grep bedrijven die in steenwl teelde.vergeleken met een grep L.E.l. bedrijven die in de grnd teelde:. et behulp van de verzamelde gegevens wrdt er een evaluatie uitgeverd waarbij de teelt in steenwl wrdt vegeleken met de teelt in grnd.

6 -4-3. Deelnemende bedrijven Tweeëntwintig bedrijven in de prvincie Utrecht,erl'De Kring, die zijn vergegaan p het telen van kmkmmers in steenwl, zijn benaderd. Van deze bedrijven zijn de pbrengsten verzameld van de vrjaarsteelt en z mgelijk van de herfstteelt kmkmmers. Hiervan bevinden er zich negen bedrijven in het gebied "De Kring". De deelnemende bedrijven hadden in de vrjaarsteelt 32 ha aan kmkmmers in steenwl, waarvan ruim 12 ha in "De Kring". Van veertien bedrijven zijn de pbrengsten van de herfstteelt van kmkmmers in steenwl verkregen. Tesamen hadden deze bedrijven 17,5 ha aan herfstkmkmmers. Vijf van de veertien bevnden zich in "De Kring" met een ppervlakte van 6 ha. Van alle deelnemende bedrijven zijn vr zver mgelijk eveneens de pbrengsten van de vrjaarstee.lt in 1977 verzameld. Van een aantal bedrijven waren de pbrengsten uit 1976 k beschikbaar. Hiervr is gebruik gemaakt van pbrengstgegevens welke dr Ezendam, bedrijfsvrlichter in het gebied Vleuten/De eern en mstreken, reeds waren verzameld. Eveneens waren van een aantal bedrijven in "De Kring" reeds de pbrengsten beschikbaar. Van de resterende bedrijven zijn de pbrengsten direct van de telers verkregen. De pbrengsten zijn mgerekend naar m2 f een veelvud daarvan. Bij de mrekening is uitgegaan van de nett-beteelbare ppervlakte, dat wil zeggen de gemeten maat van vet tt vet (binnenkant) inclusief paden. In smmige gevallen is de pbrengst per m2 van 1977 en 1976 gecrrigeerd in verband met een afwijkende beteelbare ppervlakte die bij de andere pbrengstadministraties zijn gebruikt. Na deze crrectie zijn de verkregen pbrengstcijfers van de verschillende jaren met elkaar vergelijkbaar. De geldpbrengsten meten ng wrden verhgd met de B.T.W.

7 -5-4. Resultaten^ Achtereenvlgens zullen de pbrengstgegevens van de vrjaarsteelt en de herfttee.lt in steenwl wrden behandeld. Bij de vrjaarsteelt zal er tegelijkertijd een vergelijking wrden gemaakt tussen de grep steenwl en een grep L.E.I. bedrijven die in de grnd teelde.vervlgens zullen de pbrengsten van de vrgaande jaren van de steenwlbedrijven erbij wrden betrkken. 4»!iii_.Yerwerking_van_de_verzamelde_gegevens Zals bekend is de pbrengst in belangrijke mate afhankelijk van de plantdatum. De relatie tussen plantdatum en pbrengst wrdt dr het L.E.I. berekend en in da pbrengst verzichten vermeld. et behulp van deze relaties kunnen we van een bepaald teelt:jaar de pbrengsten van- individuele bedrijven in prcenten van het L.E.I, gemiddelde uitdrukken. De pbrengst van twee verschillende jaren mgezet in prcenten van het L.E.I. gemiddelde kunnen we nu met elkaar vergelijken, aangezien er p plantdataverschillen is gecrrigeerd. Aan het vergelijken van de pbrengsten van twee verschihencfejaren kleven bezwaren, aangezien er van jaar tt jaar wijzigingen in het pbrengst niveau kunnen ptreden. Bij het L.E.I. is het pbrengstniveau van een aantal bedrijven van een aantal jaren met elkaar vergeleken en hieruit is gebleken dat een grt aantal bedrijven meerdere jaren p hetzelfde niveau blijft. De pbrengsten van de individuele bedrijven zijn berekend en weergegeven in bijlage la tt en met ld. Hierbij is de indeling van de bijlage gemaakt in vlgrde van plantdatum. Ieder bedrijf is in. de bijlage nder hetzelfde nummer pgenmen als vernield in het vrwrd.!-2?lj._qglggeggsten in vergelijking ret_ teelt in grnd in 1 78» De pbrengsten zwel in kilgrammen als in guldens zijn tt en met week 13 (1 april) en tt met week 26 (1 juli) berekend en in relatie gebracht met de plantdatum. De gemiddelde pbrengsten zijn weergegeven dr middel van de lijnen die berekend zijn via een regressie-analyse. Dit zelfde is uitgeverd vr de pbrengsten na week 26 (1 juli). Hierbij zijn de pbrengsten zwel in kilgrammen als in guldens in relatie gebracht met het aantal gstdagen na week 26 (1 juli). In de figuren 1 tt en met 4 zijn de berekende lijnen weergeaev't en zijn de pbrengsten van de ir.divi'üas.'e bedrijven weergegeve'/'. I' s

8 Figuur 1. Kilgrar~prauktie in relatie met plantdatum 6. 20/12 30/12 9/1 19/1 29/1 Plantdata 30/11 kg/100 ra2 (tt en met week 13)«941,24-9,74 p dag (r2-0,37) 30/11 kg/100»2-""(tt en met week 26)«3335,46-8,34 p dag (r2-0,06)

9 Kg ƒ100 tr Figuur 2. Prduktie na 1/1 Steenwl "7 26 n LEI grnd 1 Juli kg/100»2 143,46 24,42 per a»««2 -.W ÏÖ 120 Aantal dagen 21/7 10/8 30/8 19/9 9/10 29/10 Data gstbeeindigint

10 Figuur 3. Geldphrengst in relatie met plantdatu» Gld/100 m 2 tt en rr.et week 13 tt en met week 26 -» N.B. De bedrijven 4, 6 en 7 zijn buiten de berekening van de' lijn gehuden Steenwl LE 1 grnd 2000 LEI grnd Steenwl Aantal dagen 20/12 30/12 9/1 19/1 29/1 Plantdata 30/11 gld/100 m2 (tt en tet week 13) «1502*64-15,62 p dag (r2«0,40) 30/11 gld/100 ta2 {tt en met week 26) ,47-13,27 p dag (r2-0,15)

11 - * - Figuur 4. Geldpbrengst na 1/7 G ld /100 m 2 N.B. 6 en 4 zijn vr de berekening niet gebruikt. 1/7 21/7 10/8 30/8 19/9 9/10 29/10 Data gst I juli gld/100 m , ,64 per dag (r2-0,97) beëindiging

12 *j. y zijn dezelfde nummers gehanteerd als in bijlage la tt en inet ld. Ter vergelijking zijn de gemiddelde pbrengsten van de L.E.I. bedrijven eveneens in deze figuren pgenmen. De L.E.I. bedrijven liggen in het gebied "Delft en mstreken". In nderstaande tabel 4.1. zijn de regressie vergelijkingen en de crrelatiecëfficiënt weergegeven van de grep bedrijven die in steenwl teelde en van de grep L.E.I. bedrijven die in de grnd teelde. Hierbij is de relatie weergegeven tussen de plantdatum (x) en respectievelijk geldpbrengst en kilgrampr' duktie (y) tt en met week 13 en tt en met week 26. Daarbij is de relatie weergegeven tussen de gstdagen na week 26 (x) en respectievelijk de geldpbrengst en de kilgramprduktie (y). Tabel 4.1. Relatie tussen plantdatum en geldpbrengst c.q. prduktie van steenwlbedrijven en L.E.I. bedrijven per 100 m2. geldpbrengst Regressieverg. (y -ax+b) Crrelatiecëff. (r2) steenwlbedr. L.E.I.bedr.(grnd) steenw.bedr. L.E.I.bedr (grnd) t/m wk 13 (30/11=0) 1502,64-15,62.x 1442,21» 14,45^ 0,40 0,76 b/m wk 26 (30/11=0) 3321,47-13,27x 3476,35-17,75x 0,15 0,52 ia wk 26 ( 1/7 =0) -117, ,64.x - 26,86 + 8,12x 0,97 0,85 Cilgramprduktie ;/m wk 13 (3/II-) 941,24-9,74* 897,85-8,77X 5 0,37 0,77 ;/m wk 26 (30/II-) 3335»46-8,34x 3592,60-13,60x 0,06 0,45 ia wk 26 ( 1/7 =0) -143,46-24,42x - 42,16-17,79* 0,98 0,86 Uit tabel 4.1. is p te maken dat de grep L.E.I. bedrijven een hgere crrelatiecëfficiënt heeft bij de relatie tussen plantdatum en respectievelijke geldpbrengst en kilgramprduktie tt en inet week 13 en week 26, dan de grep steenwl bedrijven. pgemerkt met wrden dat de grep L.E.I. bedrijven uit 59 bedrijven en de steenwl grep uit 22 bedrijven bestaat. Dit verschil in aantal bedrijven heeft in grte mate invled p de crrelatiecëfficiënt. Bij de grep L.E.I. bedrijven zijn de afwijkingen van de gemiddelde lijn zwel naar bven als naar beneden grter dan bij de grep steenwl bedrijven. ftewel er is een bredere band bij de grep L.E.I. bedrijven. pvallend is k de smalle band rnd de gemiddelde lijn bij de prduktie vanaf week 26 bij de grep steenwl bedrijven in figuur 3 en 4. Dit in tegenstelling met de grep L.E.I. bedrijven. Uit de resultaten krijgen we de indruk dat de vrege planters bij de grep steenwl bedrijven tt en met week 13 een hgere kilgramprduktie en geldpbrengst hebben behaald dan de vrege planters bij de grep L.E.I. bedrijven.

13 -11 De pbrengsten tt en met week 26 zijn van de grep steenwl bedrijven lager dan van de grep L.E.I. bedrijven. Een vergelijking tussen de twee grepen bedrijven in pbrengst tt en met week 26 met behulp van de regressielijnen is echter niet ged mgelijk, aangezien de crrelatiecëfficiënt van de grep steenwl bedrijven erg laag is. De kilgramprduktie en de geldpbrengst na 1 juli zijn van de grep steenwl bedrijven hger in vergelijking met de grep L.E.I. bedrijven. Uitgaande van een laatste gstdatum van 21 juli, 20 augustus en 9 ktber is de prduktie, berekend met de regressiefrmule's, van de steenwl bedrijven respectievelijk 10, 27 en 32 prcent hger dan van de L.E.I. bedrijven, die in de grnd teelden. Vr de geldpbrengst bedragen deze percentages respectievelijk 0,36 en 46 prcent. De pgedane ervaringen met steenwl in de praktijk waren k dat men in de herfst langer dr kn gaan met daarbij een hgere prduktie dan die van de teelt in de kasgrnd. De reden hiervr is, dat de plant geteeld p steenwl de zmer beter drkmt mdat de plant nder alle mstandigheden ver vldende water kan beschikken. ^i5i2i2 i_prduktieverschillen_van_week_14_tt_en_met_week_26 i Tussen de twee grepen bedrijven bestaan verschillen in plantdatum. m de twee grepen bedrijven met elkaar te kunnen vergelijken hebben we de prduktiegegevens uit de aanverperide van week 14 tt en met week 26 naast elkaar gezet. De invled van de plantdatum is dr deze verwerking te verwaarlzen. Van de grep steenwl bedrijven is de prduktie in kilgrammen van 19 bedrijven in deze peride bekend. In tabel is de spreiding in de kilgramprduktie van de grep steenwl- en L.E.I. bedrijven weergegeven. Tabel Spreiding in kilgramprduktie per 100 m2 in de weken 14 tt en met 26 bij de grep steenwl- en L.E.I. bedrijven. klassen sieenwl L.E.1. kg per aantal in pr aantal in pr 100 m2 "bedr. centen bedr. centen < s I I I " I I

14 -12- De gemiddelde kilgramprduktie van week 14 tt en met week 26 bedraagt vr de grep steenwl- en L.E.I. bedrijven respectievelijk 2443 en 2563 kg/100 m2. Bij de steenwl bedrijven is de kilgramprduktie bijna 5% lager dan bij de L.E.I. bedrijven. Het gemiddelde van de zes steenwl bedrijven uit het Zuidhllandsglasdistrict bedraagt 2550 kg per 100 m2 en is bijna gelijk aan het gemiddelde van < L.E.I. bedrijven. Hiertegenver staat het 7% lagere gemiddelde van de verige steenwl bedrijven ten pzichte van de L.E.I. bedrijven. Uit de tabel blijkt dat de verdeling van de kilgramprduktie van de twee grepen bedrijven niet helemaal met elkaar vereenkmt. Bij de grep steenwl bedrijven is de klasse sterker en de klasse zwakker vertegenwrdigd dan bij de grepl.e.i. bedrijven. Gemiddeld vruchtgewicht Uit ervaring is gebleken dat de kmkmmers gegst van de planten die in steenwl zijn geteeld gemiddeld een lager vruchtgewicht hadden dan de kmkmmers van de planten die in de grnd zijn geteeld. In tabel is de spreiding in gemiddeld vruchtgewicht van de grep steenwl- en L.E.I. bedrijven weergegeven van de kmkmmers gegst van week 14 tt en met week 26. Tabel Spreiding in gemiddeld vruchtgewicht bij de grep steenwl en L.E.I. bedrijven van de aanverweken 14 tt en met 26. klassen steenwl L.l ].I. gem. aantal in pr aantal in prvruchtgew. "bedr. centen Tedr. centen « Ttaal » 100

15 -13- Uit de tabel blijkt dat het gemiddeld vruchtgswicht van de grep steenwl bedrijven p een lager niveau ligt dan de grep L.E.I. bedrijven. Dit kmt k tt uiting in het ngewgen gemiddeld vruchtgewicht van de grep steenwl- en L.E.I. bedrijven met respectievelijk 463 en 524 gram per vrucht. Van de steenwl bedrijven is het gemiddeld vruchtgewicht 12% lager dan van de L.E.I. bedrijven. Bijna 80% van de steenwl bedrijven hebben een gemiddeld vruchtgewicht wat ligt tussen 441 en 480 gram, dit is verdeeld ver twee klassen. Daarentegen ligt bij 84% van de L.E.I. bedijven het gemiddeld vruchtgewicht tussen 481 en 560 gram en is verdeeld ver vier klassen. Prduktie in relatie met vruchtgewicht In figuur 5 is de relatie weergegeven tussen de kilgramprduktie van de stuks en het gemiddeld vruchtgewicht van de stuks prduktie van week 14 tt en met 26. Zwel de steenwl als de L.E.I. bedrijven zijn in de figuur getekend. In figuur 5 is een nderbrken lijn getrkken waarbij de stuksprduktie gelijk blijft, bij tenemend, vruchtgewicht neemt dus de kg-prduktie te. Van de L.E.I. bedrijven is het verband berekend tussen de kilgramprduktie van de stuks en het gemiddeld vruchtgewicht. Dit verband is in figuur 5 weergegeven dr de getrkken lijn. Deze lijn lpt bijna parallel aan de nderbrken lijn waarbij het aantal stuks gelijk blijft. Uit de figuur blijkt dat de kilgramprduktie teneemt naarmate het vruchtgewicht stijgt. Bij de'steenwlbedrijven lijkt dezelfde lijn aanwezig te zijn. De puntenwlk geeft aan dat er een niveauverschil bestaat met de L.E.I. bedrijven. Eveneens blijkt uit figuur 5 het verschil in vruchtgewicht tussen steenwl en L.E.I. bedrijven en de kleinere spreiding in vruchtgewicht bij de steenwlbedrijven. De aanver van niet exprtwaardige kmkmmers In het vrgaande is reeds gesteld dat de kmkmmers die in steenwl zijn gegreid een lager vruchtgewicht hebben ftewel in een jnger stadium wrden gegst. Dit kan mgelijk k drwerken in de kmkmmers die niet exprtwaardig zijn de zgenaamde "binnenlandse stuks". De niet exprtwaardige kmkmmers zijn mgerekend naar kilgrammen met behulp van het gemiddeld vruchtgewicht. Hierbij is aangenmen dat er geen verschil is in gemiddeld vruchtgewicht tussen de niet en wel exprtwaardige kmkmmers. In tabel is de spreiding weergegeven van de niet exprtwaardige kmkmmers uitgedrukt in een percentage van de ttale kilgramprduktie bij de grep steenwl- en L.E.I. bedrijven. De gegevens hebben betrekking p de aanver van ueek 14 tt en met week 26.

16 I Ä 3 W ^ > rs 4i 41 Gl * g. Cl «e a E «w G 4-J <3 H 4J *) 4J C * W *H W ^ J* 0> 3 ftj S <0.s > c & 5-8 H « vi C Qi *<H ä ph <D C«c <D c Q> > *a ÛI > C a» > x? xi c CD <L> ÜJ -m -J 0) 14 c a> E Ê rö su, Ü).E»-» X? <b î id <*-» JZ u D (0 > 00. L C L U Ä ff-s r~i» rt «> %3" t 9 3» U) JX, D -> v> <b "Q c fd > 9 * CT5 t>. L C V > L CN r w CNI L t 0 H «S 09 Ch <N n 1 X T «0 * >î «>% c 0) > CD u Ü «w NT a

17 -15- Tabel Spreiding in percentage niet exprtwaardige (binnenlandse) kmkmmers van ttaal kilgramprduktie in de weken 14 tt en met 26 bij de grep steenwl en L.E.I. bedrijven. klassen kg steenwl L.E.I. binnenland aantal in pr aantal in prin / van tt. bedr. centen bedr. centen I C ,1-4, ,1-6, N 1 D ,1-12, ,1-14, ,1-16, > > Uit de tabel blijkt dat de steenwl bedrijven gemiddeld een lager percentage niet exprtwaardige kmkmmers hebben in vergelijking met de L.E.I. bedrijven, dit is respectievelijk 3,5 en 5,5% van de ttale kilgramprduktie. Tachtig prcent van de steenwl bedrijven hebben een percentage niet exprtwaardige kmkmmers wat ligt tussen 0 en 4 prcent. Bij de L.E.I. grep ligt 84% van de bedrijven tussen 2,1 en 8,0 prcent niet exprtwaardige kmkmmers. Hieruit blijkt dat de steenwl bedrijven een kleinere spreiding vertnen dan de L.E.I. bedrijven. Krmme kmkmmers In tabel is de spreiding weergegeven in het aandeel krmme kmkmmers in prcenten van de ttale kilgramprduktie van de grep steenwl- en L.E.I. bedrijven van de prduktie van week 14 tt en met week 26.

18 -16- Tabel Spreiding in percentage krmme kmkmmers van ttaal kilgramprduktie in de weken 14 tt en met 26 bij de grep steenwl en L.E.I, bedrijven. klassen "kg steenwl L E. I. j krm in % aantal in pr aantal j in pr- van ttaal "bedr. centen bedr. j centen ]! vc i " 3= ,1-6, v f C " " j 15 8,1-10, ,1 12, ,1-14,0 7 j 12 7 J 14,1-16,0 2? j Het gemiddelde percentage krmme kmkmmers van de grep steenwl- en L.E.I. bedrijven bedraagt respectievelijk 6,7 en 8,8%. Bij de steenwl bedrijven is dit bijna 25% minder dan bij de L.E.I. bedrijven, uit de tabel blijkt eveneens dat het percentage krmme kmkmmers bij de steenwl bedrijven p een lager niveau ligt dan bij de L.E.I. bedrijven. Geen van de steenwl bedrijven heeft een percentage krmme kmkmmers dat hger is dan 10%. Bij de L.E.I. bedrijven heeft 27% van de bedrijven meer dan 10% krmme kmkmmers. Aandeel stek van de ttale Prduktie Een deel van de kilgramprduktie wrdt nder andere als grf en fijn stek aangeverd. Bij de vergelijking is het grf en fijn stek bij elkaar genmen. In tabel is de spreiding in het. percentage stek van de ttale prduktie in kilgram in de weken 14 tt en met 26 van de grep steenwl en L.E.I. bedrijven weergegeven.

19 -17- Tabel Spreiding in percentage "stek" van ttaal kilgramprduktie in de weken 14 tt en met 26 bij de grep steenwl en L.E.I, bedrijven. klassen kg Steenwl L.E.I. stek in % aantal in pr aantal in prvan ttaal hedr. centen "bedr. centen 2,5-5, '5,1-7, ,6-10, ,1-12, ,6-15, ,1-17, ,6-20, De gemiddelde percentages stek van de steenwl- en L.E.I. bedrijven wijken niet veel van elkaar af. De percentages bedragen gemiddeld respectievelijk 8,8 en 8,5%. Tussen de twee grepen bedrijven zijn k geen grte verschillen te zien in de spreiding. Bij beide grepen bedrijven ligt de mediaan in de klasse van 7,6 tt 10,0%. Ttaal afwijkende vruchten De binnenlandse stuks, krm en stek kunnen we in kilgrammen bij elkaar tellen. p deze manier kunnen we zien f er ttaal gezien verschillen zijn tussen de steenwl- en L.E.I. bedrijven. Gemiddeld is er bij de steenwl- en L.E.I. bedrijven respectievelijk 19,1 en 22,9 prcent van de ttale kilgramprduktie aan afwijkende vruchten aangeverd. Dus ttaal gezien hebben de steenwól bedrijven van week 14 tt en met week 26 bijna 4% minder afwijkende vruchten gegst. We kunnen k zeggen dat de aanver in kilgrammen van de steenwl bedrijven bijna 4% meer exprtwaardige rechte vruchten bevatte dan die van de L.E.I. bedrijven.

20 *18- ^iii3 i_gbrengsten_van_1978_in_vergeli2king_met_l 77_en_.197 In hfdstuk is de relatie tussen de pbrengst tt een bepaalde datum en de plantdatum reeds weergegeven. et behulp van deze relaties kunnen we van ieder willekeurig bedrijf de pbrengst uitdrukken in een percentage van het gemiddelde. Het gemiddelde wrdt dan weergegeven dr de relatie tussen pbrengst en plantdatum. Van dat willekeurige bedrijf met dan wel de pbrengst tt de gehanteerde datum en de gemiddelde plantdatum bekend zijn. Aangezien het L.E.I. jaarlijks van een grt aantal bedrijven de pbrengsten verzamelt, is het mgelijk m de pbrengsten van een willekeurig bedrijf van twee f meerdere jaren met elkaar te vergelijken. Hierbij wrdt het L.E.I. gemiddelde als standaard beschuwd. Het pbrengstnderzek van het L.E.I, is in 1978 met een grep bedrijven buiten "Delft en mstreken" uitgebreid. Bij nader nderzek - is gebleken dat deze grep bedrijven de verkregen relatie nauwelijks beïnvledt» zdat de gehele grep L.E.I. bedrijven als gemiddelde mag wrden beschuwd. Nu is de vraag, mgen we de pbrengsten van één bedrijf van twee jaren met elkaar vergelijken, mdat het pbrengstniveau van jaar tt jaar sterk kan wisselen. Uit nderzek van eyaard is gebleken dat het pbrengstniveau van een grt aantal. bedrijven van jaar tt jaar niet sterk wisselt. Bedrijven met een hg pbrengstniveau in een bepaald jaar hebben k in een ander jaar,meestal een hg pbrengstniveau; het mgekeerde geldt eveneens. Ditzelfde zien we k bij een deel van de grep van de L.E.I» bedrijven waarbij we per bedrijf het pbrengstniveau van 1977 en 1978 met elkaar hebben vergeleken. In figuur 6 zijn de nrmatieve pbrengsten van 1977 en 1978 van de L.E.I. bedrijven met elkaar vergeleken. In figuur 6 zijn er stippellijnen getrkken dr de 100% punten. Hierdr zijn er vier kwadranten ntstaan. In kwadrant I liggen alle bedrijven die in beide jaren een pbrengstniveau hebben van bven de 100%; in kwadrant III liggen de bedrijven met in beide jaren een niveau van minder dan 100%. De meeste bedrijven, namelijk 16 van de 18, liggen in de kwadranten waarin het niveau niet wisselt. Slechts 2 bedrijven liggen in kwadrant II waarin het niveau in beide jaren verschilt, p één van deze bedrijven is 60% van het glas in het najaar van 1977 vernieuwd. In bijlage 2 is een verzicht gegeven van de pbrengsten in 1976, 1977 en 1978 van de individuele bedrijven, zwel in guldens als nrmatief. In figuur 7 zijn de nrmatieve pbrengsten tt en met week 26 van 1977 en 1978 van de steenwl bedrijven weergegeven. In deze figuur zijn dezelfde vlgnummers gehanteerd als in bijlage 2. De getrkken lijn verbindt de punten waarbij het pbrengsniveau in beide jaren gelijk is.

21 - ra -

22 r^ r** c «3 > *0 fi V H êj c *-» (ƒ) c i-,ë> & * Û II c**. œ <* c H» en î c & u. Xi Q. LU ~i u f U Q> r0 >. 9 m #4 4* a c a > c -H, AJ r-i C 0)» 8 g u ty fx-u «a c «w c *4 C* V H «V SUJ c m > JJ cq 5 p-4 6 C & - S tî «m t u 0»» «U *H ^ g «Ü 9 3 cr» s CD 0) en c <b l. 13 a 2 *3

23 -21- Dus wanneer een bedrijf in beide jaren hetzelfde pbrengstniveau zu hebben, dan zu dat punt p de lijn liggen. Daalt men in pbrengstniveau dan kmt dat punt nder de getrkken lijn te liggen. Bij een stijging gebeurt het tegenvergestelde. De stippellijnen zijn dr de 100% punten getrkken. De bedrijven die in 1978 in steenwl zijn gaan telen en in 1977 ng in de grnd teelden, lagen in 1977 alle nder het gemiddelde pbrengstniveau van het L.E.I. (de vertikale 100% stippellijn, figuur 7). Dit is niet het geval bij de bedrijven die in 1977 reeds in de steenwl teelden. De pbrengsten in 1978 waren nrmatief van alle bedrijven die in 1978 zijn vergeschakeld in steenwl hger dan de pbrengsten in Vijf van deze twaalf bedrijven hadden een pbrengst die hger was dan het L.E.I. gemiddelde ( de hrizntale 100% stippellijn). De bedrijven met meerdere jaren ervaring met het telen 'in steenwl vertnen hetzelfde beeld als de grep L.E.I. bedrijven en liggen in kwadrant I en III waarin het niveau niet wisselt. De bedrijven die in 1978 in steenwl zijn gaan telen, zijn nrmatief gemiddeld 19% in pbrengst gestegen in vergelijking met 1977 ten ze ng in de grnd teelden. Van vijf bedrijven waren de pbrengsten uit 1976 k vergelijkbaar met de pbrengsten uit Deze gegevens zijn k p dezelfde manier verwerkt. Gebleken is dat ze alle in 1978 relatief zijn gestegen met hun geldpbrengst. De stijg'ing varieerde van 2 tt 24%. Gemiddeld bedreg de pbrengst in % van het L.E.I. gemiddelde, in % van het L.E.I. gemiddelde en in % van het L.E.I. gemiddelde. Dit betekent dat het pbrengstniveau in 1977 met gemiddelde 14% is gedaald ten pzichte van het pbrengstniveau in In 1978 steeg de pbrengst met 25% ten pzichte van Ten pzichte van 1976 is de pbrengst in 1978 met 8% tegenmen. Nrmatief was er in 1976 en 1977 slechts één van de vijf bedrijven met een pbrengstniveau bven 100% en in 1978 waren er drie van de vijf bedrijven met een pbrengstniveau bven 100%. gelijk is een gedeelte van de variatie in pbrengst' niveau binnen de drie jaren te verklaren dr een verschuiving van de plantdata. In 1977 is men gemiddeld 12 dagen vreger gaan planten en in 1978 is men gemiddeld weer 7 dagen later gaan planten. Ten aanzien van de stijging in pbrengst in 1978 kunnen we ns afvragen f de gehele stijging is te te rekenen aan de teelt p steenwl. Een aantal bedrijven is mgeschakeld vanwege een minder gunstige kwaliteit van de grnd. gelijk is k een gedeelte van de stijging verrzaakt dr het gebruik van zuiverder g ietwater bij de teelt van kmkmmers in steenwl. Bvendien is een aantal bedrijven in 1978 in de prvincie Utrecht vërgegaan naar een andere veiling. Pleger vermeld dat de prijs per stuk van kmkmmers in de jaren 1975 en 1976 p i!e veil ingütrecht e.. 1 cent lager was dan p de peilveilingen in het Zuid

24 hllands Glasdistrict. Hiernaast zijn te nemen de invled van de gede begeleiding dr vrlichtingsdienst en bedrijfsleven. 4ili3 i2_._stuksgrduktie tt_en_met week_26 Van de deelnemende bedrijven was de kilgrarnprduktie van vrgaande jaren niet bekend. m tch een uitspraak te kunnen den ver de prduktieverandering van de bedrijven die p steenwl zijn vergeschakeld is de stuksprduktie van de jaren 1976, 1977 en 1978 uitgedrukt in een percentage van de L.E.I. bedrijven. In bijlage 3 is van de individuele bedrijven de stuksprduktie tt en met week 26 zwel in stuks als nrmatief van de jaren 1976, 1977 en 1978 weergegeven. Bij nader nderzek is gebleken dat de crrelatiecëfficiënt van de regressielijnen weergegeven dr middel van de r2 bij de stuks glbaal 0,2 punten lager is dan bij ttale, kilgrarnprduktie. Van vijf bedrijven zijn de gegevens van de drie jaar bekend en verwerkt. In vergelijking met 1976 en 1977 is de stuksprduktie in 1978 gemiddeld van deze vijf bedrijven respectievelijk 18 en 27% gestegen. Hierbij is de variatie van de individuele bedrijven in 1976 van 2 tt 45 prcent en in 1977 van 9 tt 48 prcent. Vergelijken we de prduktie 'tussen 1977 en 1978 van tien bedrijven dan,is de gemiddelde stijging k 2 7 prcent. De stijging van de geldpbrengst kan dus grtendeels wrden verklaard dr de stijging van stuksprduktie, waarbij het vruchtgewicht is afgenmen. J5 ïl tteelt De resultaten van de individuele bedrijven zijn in bijlage 4a en 4b weergegeven. De indeling vnd plaats in vlgrde van plantdatum. In de figuren 8 en 10 zijn de relaties tussen plantdatum en respectievelijk kilgrarnprduktie en geldpbrengst tt en met week 39 (30 september) weergegeven. In de figuren 9 en 11 is de gst na de genemde peildatum afgezet tegen het tijdstip van gstbeëindiging. De pbrengst van een bepaald bedrijf kan gevnden wrden dr respectievelijk de pbrengst van de figuren 8 en 9 f 10 en 11 bij elkaar te tellen. Ieder bedrijf is in de figuren nder hetzelfde nummer pgenmen als vermeld in het vrwrd. De prduktie van de steenwl bedrijven in de herfstteelt van 1978 wijkt niet veel af van dë prduktie van een grep L.E.I. bedrijven (Westland) in de herfstteelt van Gegevens van het L.E.I. uit 1978 waren p het mment van schrijven ng niet beschikbaar. Hierdr kan er geen vergelijking wrden gemaakt tussen de steenwl- en L.E.I. bedrijven in 1978.

25 c ti> W ) 0> 4J m U 0 JS ' a «> 0) 4J 04 <Û r> 0\ 0 % +* 4J 0 'S I 1 U g 1 C* r* <7> % 0 H 01 D> <0 *0 & r- *a» en t % r- r- <N C\ m J «s* <N e H \ D».* S

26 4» 4â Q> xi G «9 > n < c > 3 "8 u u & 3 S» Csî I» 0? a» as: c 5 CSi

27 r* k 0 1 ci u 0» <9 *0 U & VD \ <S te \ f m S fh» «a

28 -2ê- C S0 8 Cl u * <n u & <*> c 0 r* n S H tj H Ü> <V V * «d f 2 G CD

29 5. Bedrijfsecnmische aspecten. 5iii_ï2HSËte. id2 D_Y22 _^ê.t telen in steenwl Vr het telen in steenwl zijn een aantal investeringen ndig. In de eerste plaats meten er steenwlmatten wrden aangeschaft met daarbij plya^rene platen en flie. Bij de teelt in de grnd wrdt het water met behulp van een regenleiding gespreid terwijl bij de teelt in steenwl het water p de mat wrdt gedruppeld. Bij het pzetten van een nieuw bedrijf zuden we vr een teelt in steenwl met een minder intensief drainagesysteem kunnen vlstaan. Aangezien we er niet vanuit kunnen daan dat we p lange termijn gezien in steenwl blijven telen, lijkt het tch' gewenst vlledig te draineren. De investering in de regenleiding kunnen we vr een nieuw bedrijf achterwege laten. Zwel vr een bestaand als een nieuw bedrijf verdient het egaliseren van de grndppervlakte extra aandacht. Aangezien de ksten hiervan sterk kunnen va- 1 rieëren zijn de investeringen hiervan niet in tabel 5.1. pgenmen. Bij de in tabel 5.1. genemde investeringen is ervan uitgegaan dat p een bestaand bedrijf wrdt mgeschakeld van de teelt in grnd naar de teelt in steenwl. Verder is verndersteld dat het grndppervlak reeds vlak is en dat de aanwezige cncentratiemeter en elektrische kranen kunnen wrden gebruikt. Aangezien het nrmale regenleidingsysteem ng niet als een ecnmisch veruderd systeem aangemerkt kan wrden, zuden we met de jaarksten daarvan rekening meten huden. Het is immers niet ndenkbaar dat tezijner tijd weer een zelfde systeem aangeschaft met wrden f dat het bestaande systeem aanwezig blijft m tezijner tijd weer gebruikt te wrden (bijvrbeeld bij mschakeling naar een andere teelt). In dit vrbeeld hebben we echter de jaarksten buiten beschuwing gelaten. Tabel 5.1. Bendigde investeringen per ha bij mschakeling van telen in grnd. naar telen in steenwl. " " ' " " Bedrag excl. B.T.W. Afschrijvingstermijn in jaren Drupp elinstallatie incl. filters Plystyrene 'platen 7. 5 ' Steenwlmatten tt 3 Plasticflie m de matten verige investeringen* & bestaat uit vrverwarmingsapparatuur vr het water, installatie ksten van bereaeninasanaratuur. en deraeli-ike.

30 Het ttale investeringsbedrag bedraagt ƒ 5,50 per m2 exclusief de bendigde investeringen vr het gebruik van ged gietwater. Het gebruik van zuiver en schn water is vr het telen in steenwl ndzakelijk. Verkrijgen van ged gietwater is echter afhankelijk van de situatie waarin het bedrijf zich bevindt. Een aantal mgelijkheden zijn hiervr beschikbaar, zals het pvangen van regenwater in een bassin met een aarden wal (investering ƒ 2., per m2), waterntzuting (investering ƒ 7, per m2) en gebruik van leidingwater. Vr de genemde investeringen is uitgegaan van een bedrijf van m2. S^^^^S^sfceemaf hankel i^ke_v a s te_2 a ]<st: e n. De meeste vaste ksten zijn vr de teelt in steenwl gelijk aan de teelt in grnd. De in hfdstuk 5.1. genemde investeringen vrmen de uitzndering. Hierbij mgen ng wrden genemd de ksten vr het analyseren van de grnd c.q. water bij de teelt in steenwl. In tabel 5.2. zijn de systeemafhankelijke vaste jaarksten bij het telen in grnd en in steenwl weergegeven, bij één- en driejarig gebruik van de steenwlmatten. Tabel 5.2. Systeemafhankelijke vaste jaarksten bij telen in grnd en in steenwl per 1000 m2 Teeltsystemen Grnd Steenwl Gebruik van de matten 1 jaar 3 jaar Steenwl matten Plasticflie m de mat Plystyrene platen verige investeringen Bemestingsanalyseksten Jaarksten gietsysteem Bij het éénjarig gebruik van de steenwlmatten zijn de vaste jaarksten van de teelt in steenwl ƒ 2,75 per m2 hger dan bij de teelt in grnd. Kunnen we de steenwlmatten drie jaar achtereen gebruiken, dan blijken de vaste jaarksten bij de teelt in steenwl ruim ƒ 1,40 per m2 hger te zijn. Hierbij zijn de jaarksten vr het verkrijgen van zuiver gietwater buiten beschuwing gelaten. Het gebruik van zuiver water is vereist, maar de jaarksten zijn afhankelijk van de situatie waarin het individuele bedrijf zich bevindt. De jaar-

31 ksten van een regenwaterbassin met een aarden wal bedraagt glbaal ƒ 0,40 per iïi2. Rekenen we daarbij de winstderving vanwege het grndgebruik in vergelijking met de andere vrmen van het verkrijgen van zuiver gietwater, dan bedragen de jaarksten ƒ 1,10 per m2. De jaarksten vr waterntzuting p basis van leidingwater bedraagt ƒ 2, per m2. Bij gebruik van ged leidingwater zijn de ksten per jaar inclusief de ksten vr pslag van een dagvrraad ƒ 1, per m2. ksten et behulp van de gegevens van de vrjaarsteelt en de herfstteelt p steenwl zijn er een aantal teeltplannen pgesteld. Vr het pstellen van de begrtingen is steeds uitgegaan van dezelfde ndernemer die verschakeld van de teelt in grnd naar de teelt in steenwl. De teeltplannen mvatten een lange vrjaarsteelt in grnd en in steenwl en een krte vrjaarsteelt met een herfstteelt in steenwl. p deze manier kan de grnd met de steenwl en één lange f twee krte teelten in steenwl wrden vergeleken. De pbrengsten van de teelt in grnd zijn: a; tt en met week 26 vastgesteld aan de hand van de pbrengsten van de L.E.I. infrmatie, welke wekelijks in"grenten en Fruit" wrdt vermeld en b; na week 26 gebaseerd p gegevens van de L.E.I. bedrijven, k vermeld in dit verslag. De geldpbrengsten van de teelt in steenwól zijn gebaseerd p de geldpbrengsten van de (eerder vermelde) teelt in grnd; daarte zijn de geldpbrengsten tt en met week 13 met 15% verhgt vr de peride van week 14 tt en met week 26 zijn de geldpbrengsten gelijk gehuden en vr de peride na week 26 zijn de geldpbrengsten met 30% verhgd. De pbrengststijging tt en met week 26 van de teelt in steenwl ten pzichte van de teelt in grnd bedraagt hierbij gemiddeld 6%. Dit percentage is gebaseerd p de pbrengststijging van de bedrijven die bij de teelt in de grnd in de jaren 1976 f 1977 een pbrengstniveau hadden van minimaal 90% van het L.E.I. gemiddelde. De gehanteerde pslagpercentages vr de teelt in steenwl zijn afgeleid van de relatieve pbrengsten van de vrege planters van de grep steenwlbedrijven waarbij gecrrigeerd wrdt p de plantdatum f laatste gstdatum. Deze methdiek is reeds in dit verslag beschreven. et behulp van de verdere bekende gegevens zals lager vruchtgewicht en minder afwijkende vruchten zijn de bijbehrende kilgram- en stuksprdukties vastgesteld. Bij de lange teelt in steenwl is er tevens van uitgegaan dat de teelt 10 dagen langer kan wrden aangehuden. De pbrengsten van de lange en krte vrjaars

32 -30- teelt zijn tt en met week 26 aan elkaar gelijk. De direkte teeltksten zijn gedeeltelijk ntleend aan gegevens uit het bek "Vademecum vr de Glastuinbuw", 1978 van het L.E.I. Bij de teelt in steenwl wrdt er van uitgegaan dat de grnd met f znder steenwlmatten jaarlijks licht wrdt gestmd. De ksten vr plantmateriaal zijn bij de teelt in steenwl hger aangezien de ksten vr de steenwlpt extra bven de nrmale pkweekksten kmen. De ksten vr kunstmest bij de steenwlteelt zijn vastgesteld aan de hand van gegevens van een aantal bedrijven. In tabel zijn de teeltkenmerken, de pbrengsten en de direkte ksten weergegeven van vier verschillende teelten. Tabel pbrengsten en direkte ksten van kmkmmers in grnd en in steenwl.

33 -31- br ce h xs XI u> Al V «A *» X eu «ra IA \ IA 00 IA IA «- C^- -3- IA Lf\ t» IN Al iu ta 0 cc -3-0\ X, S HN 00 v < «V N LA \ ru r* CJN -a- LA IA»A J- - ** P ta 00 \ ra u. u 13. -T > IA 0) < «3* IN 0 -d" PA Ä LA IA C^- IA IA fa s r X 4* r- cc V +> X Vp à \ T- LA K\ fa r- 00 \ ra \ IA» ( CS IA J- J" s) LA ra IA LA Cs rsi \0 \ >A \ w t3 ft) >3 LA > r v ra IA -d- J3 LA <\J <\l C U\ -3* fa N VD IA IA IA ra N. \ nj fy j- +* P +» 4» J- Q 00 \ \ - LA LA IA nj s T* c r- IA -3- r J- ta r\j \ ra \ù ru \ N. ra X bc t3 (1) LA LA ^ > c r 4- IA ta Ä L A l A VÜJ-AJLAIA N IA 00 s J- v- ' ia! IA fa ra fcû -Q Q> 0 S h Ci X W ft b Ai b u a (Q Ci H s b a P< fsi 41 rl p t. a< «A X Pi P <-). "**> c ^3 Ci u? B rl p< 4> IH S t p t. P Ci U> 0 A B \ Ö p P 4> J2 b 3 C c b0 \ fr» -P 4} t \ 3 P > 1a a P w> +» > t S-4 TJ P* 4) & a, 1 S rh [h W K Ü (0 > w ü h 91 4i G b P Q H a *~ 4J t, P«H H 3 Ö A3 4> a) «b P 4J 4-> iù Ä 4-> 3 +> P P ^ t rh ta > D t a Cù C TS 4» rh t. h 0),0,Q 13 fl< a U A:.H T3 1 H rh V Ci fc 0) X u Q 'A a a 4) V r4 T3 0 rh es p <0 S H T3 H (H C m 13 U b /H p H w 4i (CI (0 p a P a 5s cfl t CÖ H t S j»; \ 14 H H c Ci 3 3.p H Ci p p C TJ Ü 3 r rt 1,Q 4> r-j CQ Ci 3 s fn B r* t-< p 4» q n C g > f> IQ * ca a CÖ 3 U1 t C} W 3 t 36 r-î rt <1 3 Ci 0 u Û, «m th a a *

34 n tabsl zijn de.'sald's (Sald II) weergegeven die beschikbaar zijn vr de arbeidsksten en de niet systeemafhankelijke vaste ksten van drie teeltplannen respectievelijk teelt in grnd, steenwl I en steenwl II. Tabel Sald's per 1000 m2 beschikbaar vr arbeidsksten en niet systeemafhankelijke vaste ksten (Sald II). Grnd Steenwl i Steenwl II Geldpbrengst vrjaarsteelt J ^00 Geldpbrengst herfstteelt Geldpbrengst ttaal Direkte ksten vrjaarsteelt Direkte ksten herfstteelt Direkte ksten ttaal Sald I 2lf \ Systeemafhankelijke vaste ksten (1 jäar/3 jaar) 250 2P.92Z / 1685 Sald II (1 jaar/3 jaar) / 23^ / 23^ Uit tabel blijkt dat beide teeltschema's p steenwl bij een gebruiksduur van de matten van drie jaar ruimƒ2,20 per m2 hger sald II hebben dan de teelt in grnd. Het sald van de lange vrjaarsteelt p steenwl (steenwl I) is gelijk aan het sald van de twee krte teelten p steenwl (steenwl II). Daarentegen is de geldpbrengst bij steenwl I ƒ 3,65 per m2 lager dan bij steenwl II. Bij het eenjarig gebruik van de steenwlmatten zijn de sald's II van één lange en twee krte teelten ƒ 0,90 per m2 hger dan het sald II van één lange teelt in grnd. Bij teeltschema steenwl I is de geldpbrengst en de kilgramprduktie respectievelijk 11 en 8% hger dan bij het teeltschema in grnd. 5_ i4^_arbeidskun^ig e asgecten Bij de teelt in steenwl zal de arbeidsbehefte van een aantal werkzaamheden verschillen van de teelt in grnd. Te nemen werkzaamheden zijn: aanleg, planten, pruimen, ntsmetting, bemesting en aanleg/nderhud van het gietsysteem. Uit nderzek van Hendrix en Huys is gebleken dat deze werkzaamheden in sijn ttaliteit bij de teelt in steenwl nauwelijks verschillen met de teelt in grnd. ver verschillen in teelt- en gstarbeid zijn de meningen verdeeld.

35 Vlgens de bedrijven die meegewerkt hebben aan het pbrengstnderzek zijn er geen verschillen in teeltarbeid ftewel arbeid ten beheve van het gewas. De stuksprduktie bij de teelt in steenwl is hger dan bij de teelt in grnd. De gst- en srteerarbeid bij de teelt in steenwl neemt minder dan evenredig te aangezien per gstbeurt meer stuks gegst wçden, waardr.de bendigde tijd per eenheid lager is. In tabel 5.4. is de arbeidsbehefte weergegeven van het gsten en srteren van de teeltschema's grnd, steenwl I en steenwl II. Tabel 5.4. Arbeidsbehefte in minuten per 100 stuks en in uren per 1000 m2 vr gsten en het srteren vr de teeltschema's grnd, steenwl I en steenwl II. ïaaktijd in min/100 stuks Uren per m2 Grnd Steenwl Grnd Steenwl I Stuksprduktie gsten 13,0 12, Srteren 8,0 8,0 10k Ttaal uren Uit tabel 5.4. blijkt dat vr het gsten en srteren bij steenwl I en steenwl II 52 en 62 uren per m2 meer ndig zijn dan bij de teelt in grnd. Dit is rnd 20% meer gst - en srteerarbeid. Aangezien de heveelheid afwijkende vruchten zals krm en binnenland bij de teelt in steenwl kleiner is zal dit verschil uiteindelijk wat kleiner zijn. De ervaringen van het gsten in de praktijk wijzen echter anders uit. Enerzijds wrden er meer vruchten gegst, wat meer tijd kst, anderzijds hangen de vruchten beter in het zicht (schraal gewas) waardr het gsten per vrucht iets minder tijd kst. Bij de teelt p steenwl dient men echter wel rekening te huden met wat meer gst- en srteerarbeid. Een ander aspect is, dat we vr cntrle van de ph en de E.G. extra uren meten reserveren. De beslissing van één lange f twee krte teelten zal ver het algemeen in de lp van het seizen wrden genmen afhankelijk van de stand en de te verwachten prduktie van het gewas. Bij een gelijk sald zal het teeltschema met twee krte teelten ng in het nadeel zijn aangezien, de gewasverzrging van de herfstteelt in augustus en september extra arbeid met zich mee brengt. Tevens met er een keer extra wrden geruimd en geplant. De arbeidsvrziening (lsse f vaste arbeidskrachten) van een individueel bedrijf zal dan k bij de beslissing van één lange f twee krte teelten een rl kunnen spelen.

36 Cnclusie De grep steenwl bedrijven had in vergelijking met een grep L.E.I.bedrijven tt en met eind juni een gelijke pbrengst. De prduktie na 1 juli was bij de steenwl bedrijven beduidend hger. pvallend was hierbij de kleine variatie in pbrengsten na 1 juli tussen de bedrijven nderling. In vergelijking met de L.E.I. bedrijven hadden de steenwl bedrijven in de maanden april, mei en juni een vruchtgewicht dat 12% lager was. Ditzelfde geldt vr het percentage krm en binnenlandse stuks. Ttaal hebben de steenwl bedrijven in de maanden april, mei en juni bijna 4% minder afwijkende vruchten gegst dan de L.E.I. bedrijven. De bedrijven die in 1978 p de teelt van kmkmmers in steenwl zijn vergegaan hadden tt en met week 26 in vergelijking met % hgere geldpbrengst. Hierbij was de stuksprduktie 27% hger. Hierbij met wel vermeld wrden dat alle bedrijven die in.1978 p de teelt van kmkmmers in steenwl zijn vergeschakeld in 1977 alle lagere geld- en stukspbrengsten hadden dan het L.E.I. gemiddelde. f we de gehele pbrengststijging kunnen te rekenen aan de teelt p steenwl blijft een discussiepunt, aangezien een aantal bedrijven is mgeschakeld vanwege een minder gunstige kwaliteit van de grnd. Daarnaast zijn er bedrijven van veiling veranderd. gelijk is k een gedeelte van de stijging verrzaakt dr het gebruik van zuiver gietwater. Vr één lange vrjaarsteelt in steenwl is een hgere geldpbrengst begrt van ƒ 4,25 per m2 ftewel 11% in vergelijking met één lange vrjaarsteelt in grnd. Wanneer de steenwl drie jaar wrdt gebruikt is er ƒ 2,22 per m2 meer beschikbaar vr arbeid en vaste ksten dan bij grnd. Bij eenjarig gebruik van de steenwl is het beschikbaar bedrag vr arbeid en vaste ksten ƒ 0,90 per m2 hger dan bij grnd. Tussen één lange f twee krte teelten in steenwl is geen verschil in beschikbaar bedrag vr arbeid en vaste ksten# uitgaande van een geldpbrengst van respectievelijk ƒ 43, en ƒ 46,65 per m2. Hier speelt echter ng wel een verschil in arbeidsbehefte ten gunste van één lange vrjaarsteelt. Als het gewas van de vrjaarsteelt zich in het najaar ng vrij ged kan herstellen, is het altijd vrdeliger m de teelt aan te huden en geen herfstteelt p te zetten.

37 60 T" 1">\ N r S S "I j la f» V ij- ^ ( > < 4) I 1.«I (NI «t N N r KS ^ m NS S r- CV» *f. KS C\» *f -rl i^j t-f 4> fc w <v <7S, t' t- VC "Çf- f- es s p C?» C- NN s NN en CJ, e- 4» «* i «r T" v r G KN Î UN n ö NN t s s u NN s en C m NN Csi c i s N CD C 0 N LTi es UN l/n KN N ci S NN, **r C ^ H r*~n S NN IA f3 t-~ 5 UN tâ >4- P NS P~- : 0 V a> CJS m tv T- < s c P WS NS m 0) s C-J r- +> «f ra NN NN S -p a 03 fu. T#" u S T-, -rtf\ C? N t-~ m 0J US N s pj 1» i? T- s s & ; Hi ö 1 ^ cv, v» UN m 03 f 'H H ^t *r i <7S N > CsJ N «LTS in NN NN NN CD C- 0N N s NN c Sû N UN»H N~\ c Ks «3- r" UN u^v t CD c* N +» NN J NN p ra ir» i r* s y d C U'S S NN UN - -P m s p f» CSi 1 ^ -«s- 61 w ta s KN «N 0 N c s r- s ^r m C»y T- c <0 NN.a \ WS m NN ci UN NN NS *«st- NN S s *~ CSi **N. < H UN m ir\ LTS k C UN *r *3- r " KN VD NN s CV» f- r \0 \fl. N N! f r- KS Un m <*r *3-60 c nt- N N"\ NN s r-t T f- S ni N c CV -*!!> d C m NN» p T* NS hfn <d- NN C LPi v ) LTN S UN -P CD UN S r r» NN UN NN r- f~i IS t*- "3- UN p «l KN Sj- S C "=t b c UN s *NN s N r- «r, «d- n UN CÖ S J NN H NN ty '«l- C*~ T C m rf r (T\ (D N CD «sf r r- NN NN V 60 *? "t c WS UN C UN -v Ks r- **î" H ni <- WN T" Tf C w NS ' t U~N t- p s t t KS «+> T~ Cs U'S CJ ÎU NN NN s CSI ta UN c +ï UN N e- t- r* CSJ t N-V 3 1 S y- s " C C/1 NN C 1 r- +» a { r* NN l UN a N s UN H NN S S T UN NS N\ S Si* P~* s j$ '«f C l/n s NN H f- h N*S J4 i-h a r > V. P< T3 4i a p cd (-4 tl «k 3 - > tï p a H a «ai Cj 0 n) 1-4 cd CL, 11 rh (u 4> +s 4i ^ +Î 'Ö 3 d rh 5 P Ù «A Ö > s a &»H H Ö V 4S NN s <0 V* ca V H "0 > d) H a Ci bü -y u <a V 0) p 4» 3 V > > r-) X3 < p p. + u a a *< S 1i) 0) s» "S S (É 3 -p p <0 a T) NS s > 03 NN s > a» S c ti v c u H Tl es«h H < rh (Ö d «J (à cd +3 (Ö -P +3 0J <a CD H d) 0) «9 Tl 0) a> C cy <D V V r-< "XS» 3 «r-i 9» > T3 tj H nj H» td» A] +» a S S -p d a S +» U >«u 0) N <4 H S» (S rt & 4^ 4» a 4» «*» 4» à 4»

38 rt rh H «'Ts Cs J ' * <~ N\ UA rt *.f u-, 03 cr» UA t-- KA u> ca ^ C CTs \ i us a5 'p " fa KV K-V NA c? ' "H NA H 4'» V h»h :s H»I tö es Ö rt C KA '.v KA P- f) p p *v. N w 0) ur. HA "* NA c * T '3'». KN 3 4J -<=f +» KA 4» t t 1» 01 Q «V f-a T 60 0 t V UA 1 > LP* N LA v X V UA <Ü r*' V V P- ca v Ci V a 1 ) A T T* V 5 KN C C V rt CA HA UA +» > H UA V 03 v C S "* ji\ r~ r v S ua ih *- V C Tj- H m P- v "d- rt TP T* CA rt UA V S H CQ SfS f~»j ß rq 1 H i *rj V v "S- ««r HA Cü) KN. 0 CVs C Hw s» H 4» T KA HA c jij <-*v N h rh P & s. t c P* rt *3" UA CA <Q HA C 0) a A»- P t*- KA v p "«j- N 33 a KA UA C UA IfA *4 P HA HA P V C KA T- 4' «t UA S t - <T\!1A N CA C 03 \> \ f* V p~ P*- u t-" G UA V C T" T- i C P N.c T" r V" KA UA C\ 3 V IPv la rt C V -p CQ V V U & UA *3* UA «vir CD K*s r- V P c UA r l>- c P*~ v rt KA V P xi A C rt HA KA f- ra NA f IA Y r-i 4> a r- «*r v <* xf' KA tiq a rh ' -P -H H ïh V «{- h H 63 UA UA W \ > Hi «ß \ > Pj vc> CD 'X) C v N U"> 0J» rt N 4> V C 4 s V N p- «t V Ä ur\ ft T- 3 T- KA 4» C>i P KA TT 4 s ca S 09 f» a\ V C*- v f4 V T* v KN ^- w 00 P~ CTN v a> (0 N >: T- aî CA P- v r- y < v A V S p v as rt C UA KA +> 0 ** -tf m UA UA t «ƒ ft f V V - -I C t N v 4» p- Cvl cr Qj 05 c*~ 00 v N d KA T- rt trv V 4-1 P< v a T~ t *t* ** I r-i V KA w KA HA i"* H H 4» r» "N^ HN XI 1 \ fh f" V* ö r u Pi rt C U"\ irx «A rt HN s. rt C J a) 5) b- (V w e -p C p- 4» NA C C 4» r* CJ UA»y 0 P- P 05 K^ <3. p 0 v fl 4» T" t P ITN c^ C tl3 SA N ta t- >X\ CQ ^4 *rt KA UA v P- UA T- n CD v Xf t P- 1 y \ CD as. & d A t rt f T}' L(A p p V v n» " i ~ V fr- <î' -sf- V*. V 0 rh C C c c rt \fa 0 KN 'Ö ^r 03 rt «r v \ a> c *? rh -p P (!) v v «1- fa K\ ( A ra UA 4> rh ( V h 0 Pi V r~ \ Hw 2 rt "">» rt UA 0) P C t p- c C H a\ t-!c\ r- C v 04 C KA -p 4> V +- 4> *<r B> v C S ca V f " UA "tf bù 0 v > rr\ ia C c V U CN 0 <D KA C KV KA Tl" H m KA CA T~ 0 P KA rt rt p U 04 PN UA V rt- «- UA Kv UA P N rt Lft NA P- d C CA rt UA V ffl r- WA <T\ 4» -p la A ir^ "i) HA V" V UA K\ A KA s H 4? C rt 03 CN P«CJ rh rh m Pi rt r- -fj UA HA CD 01 V r- S "-N. Ht & p 4-5 CÎN A c*~ V» - u <N t- x % 1 as v ) rt P +j 0) ftt N. N Ë a 4» f-» V < UA Tf- KA KA p- f)0 C CTN p~ 0) T~ > V UA V P- CTN <0 KA r««r eg t- V c KA T UA P- J3 t" r" V A C 0 P v UA V rt <-» S V C & ' ' VI «JD -p rh 9 «K H H P Ö «rt Ö U»H H Ck -p 1) TS ih V <Ö P4 3 0) (7} iw S Q] S n 0} tt -p rh n *S m v 9 «p rt a t V H Ö 4> 4? (6 > 0 0 -p p 0 cti ci <y H m H J3 H «5 T3 Q 0 6) W h rt Û4 -P 0) 0) d) «4.» a> p 4» C) a» 03 H PCJ a> P< P a > * 0) Ó1 4} Ti 4s C.) 0 u ta h ß 0 fcû 'S»H n a a p* 93 V ö < > -ö ß N rt 3 ö 0 «0 A a rt rt 60 cl H p -p" a KA v > t KA V > S) e Q«rt 0) rt 'u 0 rt V a r-. V d (3 S3 R rt rt 13-0) «a> 93 *rj rt ri tfl Fl d > P r-h «-H H H 'H 04 rh S rt rt rt a) tf? C D rt <U a; +> 4-'' 4> <U rt 0) a> ü H -p 'd TJ > 0) - -S 1) C <33 03 «C a» P p p tl +» 3» P P >H h i 3* rh.» > 93 rh (H»H > ß Ö H C > " rj t? Tj rt H 0 * rt» a) a c. +s «J «J B flj a p 6 rh & S 4 3 s S 4> V p ih «5 4) H d u u u 0 -H rt s. N > > S c & «P4 Al (h e. -P 4» a» 4> 4» a H

39 T t- T~ "f *<"?S -w 43 ^4' trs -i) v >. <0 \ > 0\ **" N-\ C I v N ( r IA V) I *- '«t VÛ 's N «60 i ^ N*S ITS f4 N *- J *- la S r- * Hw I -û v H ] * \0 V CD T- C r r ü'n r \û W C\ IA *- C t*- *- 'd VÛ KN \0 H» N"\ fc I p-1 (l] cd en IA cj + IT\ ( tû xû $ et ß H C m cm Ht b K-% «*t S T- <r- 03 T- % S \Û r KN IA K> VÛ "tf ia J CvJ fh rt Ci ( V Ii 0> If"«T- I VD ce c v h t f t N «f # 43 Cs* 01 \ ) V IA CTv xf f ir\ **r *\ cm ^ 1A r «t KN I V <X> rhjj m ir* v c Ht n ) r fc' en ni- m t' Ai m tj C V CJ eß c CJ j K\ C*~ Ht Htf- \Q N ff* N"S CCI C0 V t~ t- e P 3 «r m r IT> C\ Lf\ tl N N in W f f-- N"\ p- m K\ p- r V» V*. «Ö A 0} -H (C P««H <P S d S ß< 43 4' A! m t ß w B «ßi 0m» SJ 3 '3 'd '3 T3 fi Ä fi f V > 1 V c Aï rt (U 0) Al cä <1? V * * «s a N S * <3 4J 0 +» 4» 0 6-»