HANDBOEK VOOR INSTALLATEURS

Transcriptie

1 HANDBOEK VOOR INSTALLATEURS Handboek voor de installatie van VELUX dakvensters handboek voor de verwerkers van VELUX daglichtsystemen

2 Voorwoord Inhoud Dit handboek is bedoeld voor de verwerkers van VELUX producten. Het handboek beschrijft primair de verschillende aspecten van montagetechnieken m.b.t. de verwerking van VELUX dakvensters in een dakconstructie. Het geeft voorbeelden van de vele combinaties die mogelijk zijn met de verschillende VELUX producten. De montagetechnieken die hier zijn weergegeven komen overeen met uitvoeringsrichtlijn URL IKB1112. Succes! Planning Overwegingen bij de keuze van een dakvenster 4-13 Installatie van een dakvenster Stap voor stap inbouwen Daglichtsystemen meerdere dakvensters Combineren van meerdere dakvensters Speciale installatie-omstandigheden Installatie in verschillende dakconstructies Speciale dakbedekkingsmaterialen Installatie in verschillende dakbedekkingmaterialen Vervanging / Renovatie Vervangen van een dakvenster Bouwfysica Dakconstructies (vochtigheid, warmte, geluid, etc.) Productinformatie Beknopt overzicht van de VELUX producten Contact met VELUX Adressen / Advies / Service Index Lijst met telefoonnummers Garanties 130 Matenoverzicht Matenoverzicht van alle VELUX dakvensters 131

3 Planning Planning 1 1 De bouw van het huis De bouw van het huis Om voor een bepaalde situatie het juiste VELUX dakvenster te kiezen, adviseert VELUX om gebruikerseisen en bouwregelgeving als uitgangspunt te nemen. In de planning moeten de volgende zaken naar voren komen: De afstand tussen de sporen in de dakconstructie bepaalt de maatvoering van het dakvenster wanneer het maken van een raveling geen optie is. Controleer daarom altijd eerst of de maatvoering en de gekozen positie van het dakvenster mogelijk is in de bestaande dakconstructie (zie pagina 14, 42). De hellingshoek van het dak kan belangrijk zijn bij de keuze van de gootstukken en type dakvenster. In de regel kunnen VELUX installatieproducten gebruikt worden in een dakhellingshoek van 15 tot 90. Echter zijn er uitzonderingen, dus controleer altijd of de gekozen producten in de beschikbare dakhellingshoek toegepast kunnen worden (zie hoofdstuk 8). Het dakbedekkingmateriaal bepaalt welk gootstuk er gebruikt moet worden om een waterdichte aansluiting te garanderen. De verschillende gootstukken worden beschreven in Hoofdstuk 8, pagina s Wanneer er een dakfolie in de dakconstructie wordt toegepast is het belangrijk dat er een goede aansluiting tussen deze folie en het dakvenster wordt gemaakt. Wanneer dit goed gebeurt, kan (lek)water en stuifsneeuw buiten gehouden worden. De makkelijkste oplossing is om gebruik te maken van het waterkerende manchet BFX (zie pagina 19). Wanneer er een dakvenster in het dak wordt geplaatst, wordt de isolatielaag onderbroken. Er moet gezorgd worden dat de aansluiting tussen het dakvenster en het isolatiemateriaal hersteld wordt. De meest efficiënte en makkelijkste manier om dit te doen is om gebruik te maken van het isolatieframe van de installatieset BDX (zie pagina 17, 91, 113). De dampremmende laag van de dakconstructie moet aansluiten in de aftimmergroef van het dakvenster. De meest efficiënte en makkelijkste manier om dit te doen is door gebruik te maken van de dampremmende folie BBX (zie pagina 23, 92, 93, 113). Er moet een verbinding gemaakt worden tussen het dakvenster en het dakbeschot. Dit kan gedaan worden door dezelfde materialen te gebruiken als van het dakbeschot óf er kan gebruik gemaakt worden van de VELUX interieurafwerking (zie pagina 23, ). Wanneer de dakvensters geplaatst worden in een ruimte waar mensen slapen, spelen of werken, adviseert VELUX om glaselementen met een gelaagde binnenruit te gebruiken. Wanneer dit glas breekt zal er geen (letsel)schade ontstaan, omdat de gelamineerde binnenruit de scherven vasthoudt (zie pagina 119). Wanneer er behoefte is aan extra bescherming tegen zonnewarmte kan VELUX zonwerende beglazing, buitenzonweringen en rolluiken leveren met uitermate goede zonwerende eigenschappen (zie pagina ). VELUX VELUX

4 Planning Planning 1 1 Gebruikerseisen Bouwregelgeving VLUCHTROUTE Probeer te zorgen voor een onbelemmerd zicht zowel staand als zittend. Houd in de gaten dat het optimale type dakvenster afhangt van de dakhellingshoek. De vluchtroute is in het huidige Bouwbesluit minder belangrijk geworden door het gebruik van rookmelders in de nieuwbouw. Indien er toch een rookvrije vluchtroute gecreëerd moet worden dan is de vrije doorgang bij nieuwbouw minimaal 0,85 m breed en 2,3 m hoog. Bij bestaande bouw moet dit minimaal 0,50 m breed en 1,2 m hoog zijn. In de onderstaande tabel is de vrije doorgang van diverse typen dakvensters beschreven, de onderzijde van het dakvenster dient op maximaal 1 meter van de vloer te zijn geplaatst. Tuimelvensters maken het mogelijk om meubels onder het dakvenster te plaatsen zonder dat het invloed heeft op de werking van het dakvenster. Venster type (maat) GGL (M12) 696 x 822 Vrije doorgang breedte x hoogte in mm GPL/GPU (M08) 696 x 930 Uitzettuimelvensters maken het mogelijk om rechtstandig onder het dakvenster te lopen en opzij te kijken. Deze dakvensters kunnen vanaf bepaalde maatvoering tevens dienst doen als nooduitgang. GPL/GPU (S08) 1056 x 930 GPL/GPU (P06) 858 x 780 GPL/GPU (P10) 9858 x 1080 VFA/VFB (M36) 580 x 1000 VFA/VFB (P34) 740 x 800 Als het dakvenster buiten bereik wordt geplaatst, denk dan na over elektrische bediening. Elektrische bediening maakt het mogelijk om het dakvenster, de raamdecoratieproducten, rolluiken en buitenzonweringen d.m.v. een afstandsbediening aan te sturen. GDL (P19) 858 x ca. 830 GEL + VEA/VEB 696 x 2020 GEL + VEC 696 x 973 GXL (F06) 530 x 1093 Zie pagina voor de omschrijving van de vermelde dakvenster typen. VELUX VELUX 7

5 Planning Planning 1 1 Bouwregelgeving Bouwregelgeving EISEN M.B.T. HOOGTE VAN DE BORSTWERING De onderkant van het dakvenster dient minimaal 0,85 m boven de vloer te worden geplaatst. Wanneer het dakvensters dienst moet doen als nooduitgang mag de onderkant van het dakvenster niet hoger dan 1,0 m van de vloer worden geplaatst. VENTILATIE Goed ventileren en toch uw stookkosten zo laag mogelijk houden, kunnen prima samen gaan. Een goede manier van ventileren, is om gedurende eer paar minuten per dag uw (dak)vensters open te zetten. Daarbij heeft twee-maal tien minuten verdeeld over de dag de voorkeur boven eenmaal twintig minuten, want bij ventilatie gedurende een korte periode zal het warmteverlies lager zijn. De vochtige lucht verdwijnt weer naar buiten en er komt droge lucht naar binnen, zonder dat het vertrek te snel afkoelt. De huidige woningbouw is erop gericht om het energieverbruik voor verwarming zoveel mogelijk te beperken. Veel woningen zijn tegenwoordig zo luchtdicht gebouwd, dat er nauwelijks natuurlijke ventilatie kan plaatsvinden. Alsof er een glazen stolp over de woning heen is gezet! Daarom is het hard nodig om goed te ventileren. In verblijfsruimten dient conform NEN 1087 en NPR 1088 te worden geventileerd. Hieronder zijn de voorwaarden beschreven. Het soort verblijfsgebied en de grootte van het verblijfsgebied (is altijd minimaal 5 m²) beïnvloed de benodigde nominale ventilatie capaciteit. Als vuistregel geldt dat er 0,9 l/s per m² vloeroppervlakte moet worden geventileerd, met een minimum capaciteit als hieronder gegeven; De minimale ventilatie per verblijfsgebied is; Keuken* 21 l/s Woonkamer 21 l/s Badkamer* 14 l/s Toilet* 7 l/s Slaap/studeerkamer 7 l/s Was/droogruimte 14 l/s Naast de juiste hoeveelheid frisse lucht waaraan moet worden voldaan is ook de positie van de ventilatieopening beschreven: 1. De ventilatieopening dient te zijn geplaatst op een hoogte van 1,8 m, om tochtwerking te voorkomen. 2. De ventilatieopening dient te zijn geplaatst in een vlak tussen 45 en 90, indien de roosters worden geplaatst in een flauwere dakhelling dan zal de ventilatieopening eerder lucht afvoeren dan toevoeren. 3. De ventilatieopening dient naast de stand open en dicht regelbaar te zijn. Energie besparen Omwille van onder andere energiebesparende maatregelen is er in de norm een regeling opgenomen om de ventilatielucht voor te verwarmen. Hiervoor is een overstroomregeling van 50% voor toegevoegd. Op deze manier kan lucht vanuit een andere verblijfsruimte worden opgeteld indien minimaal 50% van de benodigde capaciteit direct van buiten wordt betrokken. Deze regeling is enkel toepasbaar indien er aangetoond kan worden dat de overloop daadwerkelijk de ruimte bereikt. VELUX dakvensters met een ventilatieopening kunnen in de ventilatieberekening worden meegenomen. De tabel hieronder geeft de nominale ventilatie capaciteit en de opening in cm² weer. Vensterbreedte (cm) Capaciteit (L/s) Ventilatie opening (cm²) 55 1, , , , , ,8 74 *Deze ruimten dienen ALTIJD mechanisch te worden geventileerd. Voorbeeld 1: Een slaapkamer heeft een vloeroppervlakte van 6 m², 6 x 0,9 l/s = 5,4 l/s echter volgens de NEN 1087 moet er minimaal 7 l/s worden geventileerd. Voorbeeld 2: Een woonkamer heeft een vloeroppervlak van 28 m², 28 x 0,9 l/s = 25,2 l/s. 8 VELUX VELUX 9

6 Planning Planning 1 1 Bouwregelgeving Bouwregelgeving DAGLICHTTOETREDING In de NEN 2057 staan de eisen omschreven met betrekking tot de berekening van daglichttoetreding door een verticale gevel voor verblijfruimten. Als vuistregel kan worden gesteld dat het equivalente daglichtoppervlak in m² gelijk moet zijn aan 10% van de vloeroppervlak. De daglichttoetreding door een opening in een hellend dak is een uitgebreide berekening waarbij belemmeringfactoren de netto daglichtoppervlakte beïnvloeden. Bij een flauwe dakhelling dienen dakvensters hoger in het dak te worden geplaatst zodat daglicht het verblijfsgebied het beste kan bereiken. Indien een dakvenster in een steiler dak wordt geplaatst zijn de prestaties beter. In de onderstaande tabellen worden een aantal uitkomsten van berekeningen gepresenteerd die de toetreding van daglicht via dakvensters inzichtelijk maken. Deze uitkomsten betreffen het maximaal te belichten vloeroppervlak in m 2 van de betreffende verblijfsruimte die een minimale hoogte heeft van 2,6 m onder het hellende dak. Enkel Dakvenster Bediening 2150 mm tov vloerpeil Venster maat Dakhelling C02 *) *) *) *) *) C04 *) *) *) *) *) F06 *) *) *) *) 1,5 M04 *) *) *) 1,4 1,9 M06 *) *) 1,5 2,4 2,9 M08 *) 1,4 1,9 2,9 5,0 P04 *) 1,8 2,5 2,4 2,4 P10 1,8 2,7 4,3 6,5 7,2 S06 2,3 4,2 6,0 8,0 7,2 S08 2,6 4,9 8,0 8,6 9,1 U04 3,2 5,0 7,3 6,5 3,7 U08 5,0 9,7 10,0 11,2 11,0 *) Wanneer u van andere maatvoeringen en/of koppelingen een daglichtberekening wenst, kunt u contact opnemen met VELUX Horizontaal Duo Bediening 2150 mm tov vloerpeil Venster maat Dakhelling C02 *) *) *) *) *) C04 *) *) *) *) *) F06 *) *) *) *) *) M04 5,1 8,0 7,3 6,6 3,8 M06 7,0 9,3 10,3 6,4 8,9 M08 8,9 10,3 11,0 7,1 11,2 P04 *) *) *) *) *) P10 12,0 13,0 13,9 14,1 14,8 S06 14,7 14,9 15,2 15,2 13,3 S08 *) *) *) *) *) U04 *) *) *) *) *) U08 *) *) *) *) *) Verticaal Duo Bediening 2000 mm tov vloerpeil Venster maat Dakhelling C02 *) *) *) *) *) C04 *) *) *) *) *) F06 *) *) *) *) *) M04 4,2 5,1 5,7 6,4 6,4 M06 7,2 7,9 7,3 8,0 8,0 M08 *) *) *) *) *) P04 *) *) *) *) *) P10 *) *) *) *) *) S06 13,0 14,6 12,2 13,4 12,8 S08 *) *) *) *) *) U04 *) *) *) *) *) U08 *) *) *) *) *) 10 VELUX VELUX 11

7 Planning Planning 1 1 Bouwregelgeving Bouwregelgeving INBRAAKWERENDE MAATREGELEN In het Bouwbesluit zijn eisen opgenomen voor inbraakwerende maatregelen in nieuwbouwsituaties. Deze maatregelen zijn in 2 NEN normen beschreven. In NEN 5087 staat de bereikbaarheid beschreven en in NEN 5096 staat de inbraakwerendheid klasse beschreven. Voor dakvensters is in de regel inbraakwerendheid klasse 2 van toepassing. Dit betekent dat het element 3 minuten inbraakwerend moet zijn, wat door een certificatieinstelling moet zijn getoetst. VELUX biedt hiervoor een uitstekende oplossing aan in de vorm van houten tuimelvensters type GGL. Deze zijn via het typeplaatje (zie blz. 100) te herkennen aan de extra code Q en zijn getoetst aan de NEN Niet alle dakvensters moeten voldoen aan deze weerstandklasse 2, de bereikbaarheid van de elementen speelt een doorslaggevende rol. De bereikbaarheid staat beschreven in de NEN 5087; indien de kozijnen bereikbaar zijn binnen een vlak van 2,40 meter of bereikbaar zijn door opklimmen, lager dan 3,50 meter dient er gekeken te worden naar inbraakwerende uitvoeringen. EISEN M.B.T. VEILIGHEID TIJDENS HET INSTALLEREN VAN EEN DAKVENSTER In de meeste gevallen kan een VELUX dakvenster van binnenuit worden geplaatst, zodat van buitenaf werken voorkomen wordt. In uitzonderlijke gevallen is het echter noodzakelijk om een gedeelte van de installatie van buitenaf te doen, in deze gevallen is het belangrijk om de nodige voorzorgsmaatregelen te treffen. Wanneer er een val van meer dan 2 meter mogelijk is, moeten er als standaardregel op een bouwplaats al veiligheidsmaatregelen genomen worden. Hierdoor is het bijna altijd noodzakelijk om voor een effectieve bescherming te zorgen wanneer er op het dak gewerkt wordt. Een steiger of een hekwerk aan dakrand plaatsen kan een oplossing zijn. Als er maar kort op het dak gewerkt hoeft te worden kan valbeveiliging (harnasgordel met lijnen) gebruikt worden. Welke veiligheidsmaatregelen er getroffen dienen te worden is afhankelijk van de staat van de desbetreffende bouwplaats. De eisen die gesteld worden aan het veilig werken op een bouwplaats worden beschreven in de Arbowetgeving Valbeveiliging op vloeren en daken. 2,40 m 2,40 m werkvlak min. 0,60 x 0,60 m max 0,60 m 3,50 m 2,40 m 3,50 m Als er moet worden voldaan aan het PolitiekeurmerkVeiligWonen (PKVW) dan zijn er diverse aanvullende eisen van toepassing, omgeving factoren als verlichting spelen dan bijvoorbeeld ook een rol. 12 VELUX VELUX 13

8 Installatie van een dakvenster Installatie van een dakvenster 2 2 Uitsparing maken Uitsparing maken POSITIONEREN VAN HET DAKVENSTER T.O.V. DE RUIMTE Bepaal de positie van het dakvenster rekening houdend met: het gebruik van de kamer. een onbelemmerd zicht zowel staand als zittend. makkelijke bediening (tuimel- of uitzettuimel dakvenster). eisen m.b.t. de hoogte van plaatsen van het dakvenster rekening houdend met de bouwregelgeving (de hoogte van de onderkant van het dakvenster t.o.v. de vloer), zie hoofdstuk 1. gemetselde muur, als aanwezig, zie pagina optimaal ontwerp van de aftimmering. UITSPARING IN HET DAKOPPER- VLAK (werk)gat IN HET DAK Als het dak van binnenuit niet bereikt kan worden, moet er van buitenaf door de dakconstructie heen een werkgat worden gemaakt van ongeveer 400 x 400 mm. Wanneer de panlatten zijn verwijderd kan de uiteindelijke positie van het dakvenster worden bepaald. Hou bij het uitmeten rekening met de ruimte die nodig is om rondom het dakvenster te kunnen isoleren. POSITIONEREN VAN HET dakvenster IN HET DAK Hou bij het positioneren van het dakvenster zoveel mogelijk rekening met de aangeraden afstand van zijkant dakvenster tot zijkant dakbedekkingmateriaal om zo te voorkomen dat het dakbedekkingmateriaal aangepast moet worden. Wanneer nodig kunt u hulplatten plaatsen, zie hoofdstuk 4. a b Positioneer het dakvenster omhoog/naar beneden afhankelijk van het toe te passen gootstuk. In daken met: geprofileerd dakbedekkingmateriaal, zorg voor een hele rij pannen onder het dakvenster. leien, zorg voor voldoende overlapping tussen de leien en de loketten van het gootstuk, zie pagina 65 en de inbouwinstructies. Wanneer de uiteindelijke positie en uitsparingmaten van het dakvenster zijn bepaald, voeg dan mm toe om later voldoende isolatie rondom het dakvenster te kunnen plaatsen. Bepaal de uitsparing onder en boven door gebruik te maken van hulplatten, zoals weergegeven in de inbouwinstructies. UITSPARING IN DE DAKFOLIE EN BINNENZIJDE DAKBESCHOT Zoals weergegeven kan dakfolie ingesneden en gevouwen worden en een waterdichte aansluiting garanderen. Een harde onderlaag moet volledig verwijderd worden ter grootte van de uitsparing in de dakconstructie. Wanneer de uiteindelijke positie van het dakvenster is bepaald, moet er een tijdelijke uitsparing gemaakt worden in de binnenzijde van het dakbeschot. Projecteer de dimensies haaks op de binnenzijde van het dakbeschot en teken dit af. Maak de uitsparing. Om het dakvenster te kunnen plaatsen is het noodzakelijk om een tijdelijke uitsparing te maken. Houd er rekening mee dat het mogelijk moet zijn om de dampremmende laag van het gebouw te herstellen. De laatste aanpassingen van de uitsparing in de binnenkant van het dakbeschot moeten gemaakt worden bij het plaatsen van de interieurafwerking. 14 VELUX VELUX 15

9 Installatie van een dakvenster Installatie van een dakvenster 2 2 Draaiend gedeelte en beugels Exterieur DRAAIEND GEDEELTE VERWIJDEREN Om het installeren van het dakvenster makkelijker te maken, kan het draaiend gedeelte verwijderd worden. Plaats het draaiend gedeelte op een schone en vlakke ondergrond. ISOLATIEFRAME Het isolatieframe van de installatieset set BDX bestaat uit vier lange delen van polyethyleen foam gemonteerd op een metalen profiel. Vóór het plaatsen moeten deze vier losse delen eerst tot één frame worden samengesteld. Plaats het isolatieframe op de panlatten voordat het dakvenster geplaatst wordt. Het isolatieframe moet nog niet worden vastgeschroefd, deze wordt namelijk samen met de montagebeugels van het dakvenster vastgeschroefd. Als de beschikbare ruimte tussen de gordingen niet genoeg is, kan het mogelijk zijn om het isolatieframe aan te passen om een correcte positie te verkrijgen. Pas het product aan door aan de zijkanten het foam af te scheuren. MONTAGEBEUGELS Montagebeugels worden standaard met het dakvenster meegeleverd. Dakvensters met een hoogte vanaf -08 (1400 mm) en hoger worden geleverd met extra montagebeugels die aan de zijkant, in het midden van het dakvenster, geplaatst moeten worden. De montagebeugels moeten vóór het positioneren van het dakvenster gemonteerd worden. Sommige producten hebben speciale beugels nodig, te weten: Wanneer de dakvensters worden geplaatst met een EDN gootstuk (gootstuk voor verdiepte inbouw in vlakke dakbedekking), worden er speciale beugels met het EDN gootstuk meegeleverd. Wanneer er meer dan één dakvenster wordt geplaatst, worden er met de desbetreffende koppelgootstukken (bijvoorbeeld EBW) of combinatie elementen (GIL, VFE, etc.) de juiste montagebeugels meegeleverd. Het isolatieframe BDX past in combinatie met de VELUX interieurafwerking. Wanneer er zelf een aftimmering in het werk gemaakt wordt, kan het zijn dat het dakvenster moeilijk in het isolatieframe past. Indien dit het geval is kan het isolatieframe worden aangepast door aan de zijkanten van het frame het foam af te scheuren. 16 VELUX VELUX 17

10 Installatie van een dakvenster Installatie van een dakvenster 2 2 Exterieur Exterieur PLAATSEN EN AFSTELLEN VAN HET VENSTER Het is belangrijk om het dakvenster zo af te stellen dat het aan alle kanten goed afsluit. Begin bij de onderkant van het dakvenster en bevestig het kozijn op de panlat. Pas de afstand tussen het vaste gedeelte en het draaiend gedeelte zo aan dat er aan beide zijden een net zo grote naad ontstaat. De onderkant van het draaiend gedeelte en het kozijn moeten parallel staan. Als ongelijke gordingen ervoor zorgen dat het dakvenster schuin geplaatst wordt, stel dan het kozijn bij door gebruik te maken van de meegeleverde wigjes. Als het dak niet waterpas of erg scheef is, zie pagina Wanneer het dakvenster juist is afgesteld kan het vastgezet worden, zoals weergegeven in de inbouwinstructies. DAKFOLIE Voor de meest eenvoudige aansluiting op de dakfolie kunt u de waterkerende manchet BFX gebruiken. De waterkerende manchet is gemaakt van een dampopen en waterdicht materiaal en kan hierdoor op zowel dampopen als dampdichte daken worden gebruikt. Monteer de waterkerende manchet aan alle kanten van het frame, vorm de manchet om de panlatten en de tengels en zet het vast. Plaats de lekwatergoot boven de eerste hele panlat boven het dakvenster, zodat deze het lekwater wat van bovenaf komt, langs het dakvenster af kan voeren. Plaats de zelfklevende butyl strips zoals weergegeven (a) om zo lekkage te voorkomen op de plek waar de folie onderbroken is. a b c Vouw de waterkerende manchet en de bestaande dakfolie samen in de lekwatergoot en zet deze hierna met de meegeleverde klemmen vast (b). Om de waterkerende manchet onder het dakvenster correct te verwerken moet de manchet ingeknipt worden (c). 18 VELUX VELUX 19

11 Installatie van een dakvenster Installatie van een dakvenster 2 2 Exterieur Exterieur GOOTSTUK EN AFDEKLIJSTEN Plaats het gootstuk en de afdeklijsten in de volgorde zoals aangegeven in de inbouwinstructies van de dakvensters en de gootstukken. De onderdelen hebben een nummer op de achterkant staan waaruit in de meeste gevallen ook de volgorde van plaatsen opgemaakt kan worden. Houd er rekening mee dat er rechter en linker onderdelen zijn. 2 Het uiteinde van de slabbe kan nu verder gevormd worden over het dakbedekkingmateriaal (c). Om voor een goede overlapping te zorgen tussen het dakbedekkingmateriaal en het gootstuk kan het noodzakelijk zijn om een nok van de pan te verwijderen (d). Het wordt aangeraden om geen schroeven in het gootstuk te schroeven, het kan in sommige gevallen voorkomen dat een pan vastgezet moet worden met een draad (e). c d e GOOTSTUKKEN VOOR GEPROFILEERD dakbedekkingmateriaal Wanneer er gootstukken voor geprofileerd dakbedekkingmateriaal worden toegepast, is het belangrijk dat het gootstukfoam en de flexibele slabbe aan de onderkant van het dakvenster strak aansluiten op de pannen, zodat motregen, stuifsneeuw, etc. niet onder de gootstukken terecht kunnen komen. Voordat het onderste gedeelte van het gootstuk geplaatst wordt, is het aan te raden om het dakmateriaal onder het dakvenster af te slijpen (a). Plaats tijdelijk het onderste gedeelte en vorm de slabbe over de geprofileerde dakbedekking heen. Buig de slabbe vóór het definitief plaatsen van de ondergoot iets terug (b). Dit buigen zorgt ervoor dat de slabbe strakker aansluit op het dakbedekkingmateriaal. a GOOTSTUKKEN VOOR VLAKKE DAKBEDEKKINGMATERIALEN Wanneer er gootstukken voor vlakke dakbedekkingmaterialen zoals leien wordt toegepast, is het belangrijk dat het onderste gedeelte van het gootstuk minimaal dezelfde overlap heeft als de rest van de dakbedekking (a). Hou, om te zorgen voor de beste afwatering rondom het dakvenster, de afstanden tussen dakbedekkingmateriaal en dakvenster aan, zoals aangegeven in de inbouwinstructies (b). a b b mm 20 VELUX VELUX 21

12 Installatie van een dakvenster Installatie van een dakvenster 2 2 Interieur Interieur DE INTERIEURAFWERKING OP MAAT MAKEN Wanneer het dakvenster geplaatst is kunt u de uitsparing aan de binnenkant van het dakbeschot op maat maken. Wanneer een VELUX interieurafwerking wordt gebruikt, kan de uitsparing met behulp van de meegeleverde mal op maat worden gemaakt. Op deze manier kan de onderkant verticaal en de bovenkant horizontaal afgetimmerd worden. ELEKTRISCHE BEDIENING Voordat u helemaal klaar bent met aftimmeren raden wij u aan om het dakvenster voor te bereiden voor eventuele toekomstige elektrische bediening van dakvenster en/of raamdecoratieproducten. Haal de kabel door het voorgeboorde gat in bovendorpel. Zet ongeveer 20 cm van de kabel vast, zoals afgebeeld. De rest van de kabel kan nu uit het zicht weggewerkt worden, zodat hierop later de elektrische producten aangesloten kunnen worden. Voor kabels met een lengte tot 40 m kan een kabel van 2 x 1,5 mm 2 gebruikt worden. Zie ook pagina 116. LET OP! Bij het elektrisch bedienen van een uitzet tuimelvenster moet de bekabeling anders getrokken worden. Neem hiervoor contact op met VELUX. ISOLATIE RONDOM HET VENSTER Goede isolatie rondom het dakvenster is nodig om koude bruggen te voorkomen. Isolatieframe van de BDX zorgt voor voldoende isolatie. Gebruik het wigvormige foam om eventuele naden tussen het kozijn en de gording te dichten. Wanneer de installatieset niet wordt gebruikt, moet er zelf gezorgd worden voor voldoende isolatie rondom het dakvenster. DE DAMPREMMENDE LAAG De dampremmende laag van het gebouw moet aansluiten op de aftimmergroef van het dakvenster. De meest eenvoudige oplossing is om gebruik te maken van de VELUX dampremmende folie BBX. Wanneer de dampremmende folie wordt geplaatst moeten eerst de zelfklevende butyl strips in de aftimmergroef worden geplaatst. Druk hierna de twee bovenste hoeken voorzichtig in de aftimmergroef gevolgd door de twee onderste hoeken en als laatst de zijdelen. Verbind de dampremmende folie BBX met de dampremmende laag van het gebouw door gebruik te maken van de meegeleverde tape. In sommige gevallen is het nodig om een extra verbinding met een knellatje tussen de dampremmende folie en de dampremmende laag van het gebouw te maken. DE AFTIMMERING Probeer bij het plaatsen van een aftimmering om de bovenkant van de aftimmering horizontaal te plaatsen en de onderkant verticaal. Dit zorgt voor de beste circulatie van warme lucht langs het dakvenster, meer daglicht en het beste uitzicht. Wanneer de aftimmering in het werk gemaakt wordt, zorg dan voor een regelwerk voor die delen die één voor één geplaatst moeten worden. Wanneer de VELUX interieurafwerking gebruikt wordt, moet deze eerst in elkaar gezet worden en vervolgens als één geheel in het dakvenster worden geklikt. 22 VELUX VELUX 23

13 Daglichtsystemen meerdere dakvensters 3 3 In het algemeen Daglichtsystemen meerdere dakvensters In het algemeen Het combineren of integreren van meerdere dakvensters opent de weg naar veel attractieve mogelijkheden met VELUX dakvensters. Over het algemeen maakt het qua installatie geen verschil of u één of meerdere dakvensters plaatst. De aansluiting op de dakconstructie moet gemaakt worden zoals ook bij een enkel dakvenster het geval is, zie hoofdstuk 2. Let op! Het gootstuk is een heel belangrijk onderdeel bij het plaatsen van een daglichtsysteem. In de meeste gevallen beschrijft de inbouwinstructie van de gootstukken hoe de dakvensters geplaatst moeten worden. Daarom moet er gestart worden met het in kaart brengen van alle inbouwinstructies die nodig zijn voor de installatie van het daglichtsysteem. Zie ook de brochure VELUX daglichtsystemen. Hieronder een voorbeeld van het daglichtsysteem Quattro. GOOTSTUKKEN Over het algemeen bestaat een gootstuk voor enkele plaatsing uit: een ondergoot (1), twee zijgoten (2) en een bovengoot (3). Bij het plaatsen/koppelen van meerdere dakvensters worden nagenoeg dezelfde onderdelen gebruikt, echter worden er ook delen meegeleverd om voor de waterafvoer tussen de dakvensters in te zorgen. VELUX gebruikt twee manieren om water af te voeren: LAAG LIGGENDE MIDDENGOOT Dit principe maakt het mogelijk om oneindig veel dakvensters naast elkaar te koppelen. Gootstukken met een laag liggende middengoot voeren het hemelwater; wat via de dakbedekkingen boven het dakvenster langs ieder dakvenster naar beneden komt, op een juiste manier af. Dit principe wordt gebruikt bij koppelgootstukken EK HOOG LIGGENDE MIDDENGOOT Dit principe maakt het mogelijk om dakvensters dichter tegen elkaar aan te koppelen. Dit afwateringsprincipe wordt gebruikt bij bijvoorbeeld de koppelgootstukken EB-. Gootstukken met een hoog liggende middengoot voeren het hemelwater; wat via de dakbedekking boven de dakvensters langs de zijkanten van de gehele combinatie, naar beneden komt, op een juiste manier af. De totale breedte van een combinatie met hoog liggende middengoot mag niet meer zijn dan 2780 mm. 24 VELUX VELUX 25

14 Volume / Weight Made in Denmark a = xx mm Daglichtsystemen meerdere dakvensters Daglichtsystemen meerdere dakvensters 3 3 Koppelgootstuk EK- Koppelgootstuk EK- Het koppelgootstuksysteem bestaat uit zes basiselementen die het mogelijk maken om vanaf twee tot eindeloos veel dakvensters in combinatie naast of boven/onder elkaar te koppelen. Dakvensters die naast elkaar gekoppeld worden, moeten dezelfde hoogte hebben, dakvensters die onder/boven elkaar gekoppeld worden, moeten dezelfde breedte hebben. DAKVENSTERS ONDER/BOVEN ELKAAR GEKOPPELD Koppelgootstuk 7 wordt gebruikt wanneer dakvensters onder of boven elkaar gekoppeld worden. Bij het onderste dakvenster moet een gootstuk voor enkele plaatsing worden gebruikt en voor de dakvensters die erboven gekoppeld worden moet koppelgootstuk 7 worden gebruikt. a a EB W W b b P a = XX 00AH10Vmm P De zes basiselementen zijn voorzien van nummers die refereren aan het laatste nummer in de code van de variant. Bijvoorbeeld, EKW M is het middelste element in de onderste rij. Afstand a geeft de ruimte aan tussen de zijstijlen van de dakvensters, terwijl afstand b de afstand tussen de onder- en bovendorpel weergeeft. Afstand a kan in de standaard koppelafstanden van 100, 120, 140 of 160 mm geleverd worden. Daarnaast kunnen koppelgootstukken kunnen als special gemaakt worden met een koppelafstand van 60 tot 400 mm. Afstand b kan alleen 100 of 250 mm zijn. De koppelafstanden moeten opgegeven worden wanneer de gootstukken besteld worden. Deze koppelafstanden staan ook op de verpakking. Let op! Indien de afstand a minder is dan 100 mm, moeten de dakvensters met speciale beugels worden geplaatst die samen met de gootstukken geleverd worden. In andere gevallen moeten de standaard beugels die met het dakvenster worden geleverd, worden gebruikt. Let op! Om later nog een rolluik te kunnen plaatsen moet de a afstand minimaal 100 mm zijn en de b afstand 250 mm. ASYMMETRISCHE KOPPELING Wanneer er gebruikt gemaakt wordt van asymmetrische gootstukken is het mogelijk om in de onderste rij meer dakvensters te plaatsen dan in de bovenste rij. De asymmetrische goten dienen in het combisysteem als het ware als vervanger van de missende ramen. Zo zal gootstuk EK- W gebruikt worden in plaats van gootstuk nummer 4. Koppelingen met minder ramen in de onderste rij zijn alleen mogelijk wanneer er gebruik wordt gemaakt van de EKL gootstukken (voor vlakke dakbedekking). Deze koppelingen moeten als special worden besteld. Neem hiervoor contact op met VELUX. 26 VELUX VELUX 27

15 Daglichtsystemen meerdere dakvensters 3 3 Koppelgootstuk EB- Daglichtsystemen meerdere dakvensters Installatie met ondersteuningsbalk EBY Koppelgootstuk EB- wordt gebruikt om twee dakvensters met dezelfde maat tegen elkaar aan te koppelen. Standaard worden de twee dakvensters gekoppeld met een koppelafstand a van 18 mm. Als de koppelafstand tussen de 19 en 95 mm is, moet het gootstuk als special worden besteld. Gebruik de EBY ondersteuningsbalk bij een 18 mm koppeling om een mooie afwerking te krijgen aan de interieurzijde. Wanneer u deze ondersteuningsbalk gebruikt moet er een raveling gemaakt worden om de constructie te ondersteunen, zie hoofdstuk 4. Ondersteuningsbalk EBY is leverbaar in drie verschillende lengtes (2m, 2,75m en 3,5m). a a max 775 mm max 40 mm Door gebruik te maken van een hoog liggende middengoot wordt het mogelijk om twee dakvensters dichter tegen elkaar aan te koppelen. Wanneer er een spant tussen de ramen aanwezig is, mag de dikte van deze spant de a afstand niet met meer dan 25 mm overschrijden. Wanneer dit wel zo is moet er een raveling en een slaper worden gemaakt. Als de a afstand 18 mm is, dan kan gebruik gemaakt worden van ondersteuningsbalk EBY. Volg de inbouwinstructie van de EB- wanneer u het dakvenster gaat plaatsen. Het afstellen van het dakvenster wordt beschreven in de inbouwinstructie van het dakvenster. De speciale beugels worden met het gootstuk meegeleverd. Volg de inbouwinstructie van de EBY wanneer u het dakvenster gaat plaatsen. Het afstellen van het dakvenster wordt beschreven in de inbouwinstructie van het dakvenster. Wanneer de uitsparing gemaakt wordt, de raveling en de ondersteuningsbalk EBY worden geplaatst, is het belangrijk dat de ondersteuningsbalk loodrecht op de panlatten wordt geplaatst. Hou bij het aanpassen ondersteuningsbalk de maximale dimensies in de gaten om te voorkomen dat de ondersteuningsbalk zwakker wordt. Als het isolatieframe van de BDX is gebruikt dan bestaat deze uit vier lange stukken van polyethyleen foam gemonteerd op een metalen profiel. Vóór het plaatsen moeten deze vier losse delen eerst tot één frame worden samengesteld. De vier beugels waarmee de twee dakvensters aan elkaar gekoppeld kunnen worden, worden met het gootstuk meegeleverd. Verbind de dakfolie op dezelfde manier als bij het plaatsen van een enkel dakvenster. Plaats de lekwatergoot direct boven de raveling op het punt waar de ondersteuningsbalk vastgezet is. Ga hierna verder volgens de inbouwinstructies van het gootstuk EB-. 28 VELUX VELUX 29

16 Daglichtsystemen meerdere dakvensters 3 3 Verticale gevel- en combinatieelementen Daglichtsystemen meerdere dakvensters Verticale gevel- en combinatieelementen Verticale gevel- en combinatieelementen VFE/ VFA/VFB MET GOOTSTUKKEN EFW/EFL/EFS Verticale gevel- en combinatieelementen VFE/VFA/VFB kunnen alleen gecombineerd worden met dakvensters van dezelfde breedte. De gootstukken voor deze combinaties zijn EFW/EFL/EFS. POSITIE IN DE GEVEL Het dakvenster moet geplaatst worden voordat het verticale venster element wordt geplaatst. De kartonnen mal, die met het verticale venster element wordt meegeleverd, moet gebruikt worden om de exacte positie van de vensters te bepalen. De optimale positie van het verticale venster element hangt af van het soort gevel. A B C min. 130 mm a Volg bij het plaatsen van deze Verticale gevel- en combinatieelementen VFE/VFA/VFB de instructies die meegeleverd zijn. Het afstellen van het dakvenster wordt beschreven in de inbouwinstructie van het dakvenster. Speciale beugels voor de dakvensters worden meegeleverd met het verticale venster element. Let op! Wanneer er dakvensters geplaatst worden in combinatie met een verticaal venster element moet er rekening gehouden worden met de afvoer van hemelwater, gezien de dakgoot onderbroken word. Omdat het gootstuk ervoor zorgt dat het hemelwater aan beide zijden van het dakvenster afgevoerd word, moet er voor een goede afvoer van de onderbroken dakgoot worden gezorgd d.m.v. een hemelwaterafvoer. A Plaatsing in een gemetselde muur, etc.: De Verticale gevel- en combinatieelementen VFE/VFA/VFB moeten minimaal 130 mm vanaf de buitenmuur worden geplaatst. Dit zorgt ervoor dat de bovenkap altijd achter de gevel komt te liggen. Het zorgt er ook voor dat er makkelijker een lekwaterdorpel geplaatst kan worden. B Plaatsing in een gevel voorzien van rabatdelen: De Verticale gevel- en combinatieelementen VFE/VFA/VFB moeten zo geplaatst worden dat de buitenkanten van het frame gelijk lopen met de achterkant van de rabatdelen. C In sommige gevallen kan het nodig zijn om de aansluiting tussen de onderkant van het kozijn en de lekwaterdorpel af te dekken. Voor deze gevallen kan er een speciale afdeklijst worden besteld (a). LEKWATERDORPEL EN WATERAFVOER VAN ONDERDORPEL De lekwaterdorpel kan op vele manieren worden gemaakt. Dit hangt uiteraard af van de gevel. Het is belangrijk dat er voldoende overlap is tussen de onderkant van het frame en de lekwaterdorpel (ongeveer 25 mm), zodat het water op een juiste manier afgevoerd kan worden. 30 VELUX VELUX 31

17 Without roofhang Nie Dach aushang Ce la vie Uden tagudhæng Nej Taaguthaang Nio fondiza Nuo terasa EFW/EFL/EFS Without roofhang Nie Dach aushang Ce la vie Uden tagudhæng Nej Taaguthaang Nio fondiza Nuo terasa Daglichtsystemen meerdere dakvensters Daglichtsystemen meerdere dakvensters 3 3 Verticale gevel- en combinatieelementen Installatie met instelbare ondersteuningsbalk EBY W10 MEERDERE Verticale gevel- en combinatieelementen VFE/VFA/VFB MET GOOTSTUKKEN EFW/ EFL/EFS X99 Wanneer u gebruik maakt van EFW/EFL/EFS X99 gootstukken is het mogelijk om meerdere dakvensters in het dak en de gevel te koppelen. De instelbare ondersteuningsbalk EBY W10 wordt aangeraden wanneer Verticale gevel- en combinatieelementen i.c.m. een 18 mm koppeling worden geplaatst. De instelbare ondersteuningsbalk EBY W10 kan worden toegepast in een dakhellingshoek van 15 tot 55. Dit gootstuk moet speciaal worden besteld uitgaande van een gespecificeerd overzicht van de plaatsing van de dakvensters. Om een goede afvoer van lekwater (het water wat van de dakbedekking afkomt) te kunnen garanderen zijn er wat beperkingen m.b.t. de mogelijke combinaties. Bij een combinatie van dakvensters met een maximale breedte van 2780 mm zal het water langs beide zijden van de combinatie worden afgevoerd. Combinaties die breder zijn dan 2780 mm moeten water af kunnen voeren tussen de dakvensters door. Door het toepassen van een laag liggende middengoot en een aansluiting voor een regenpijp (A) wordt dit mogelijk gemaakt. Wanneer de instelbare ondersteuningsbalk wordt gebruikt moet de raveling in de dakconstructie over de hele breedte van de uitsparing gemaakt worden. De instelbare ondersteuningsbalk zorgt voor de ondersteuning van de dakvensters en zorgt voor een mooie afwerking aan de interieurzijde. Wanneer er meerdere ondersteuningsbalken worden gebruikt mag de totale breedte van de combinatie, i.v.m. de gootstukken, niet breder zijn dan 2780 mm. Wanneer u meer informatie wenst, kunt u contact opnemen met VELUX. a A x b max mm 32 VELUX VELUX 33

18 Daglichtsystemen meerdere dakvensters 3 3 Combinatie-elementen onder het dakvenster Daglichtsystemen meerdere dakvensters Combinatie-elementen onder het dakvenster COMBINATIE-ELEMENTEN GIL/GIU EN GOOTSTUKVERLENGERS ETW/ETL/ETS Combinatie-elementen GIL/GIU worden direct gekoppeld aan het bovenliggende dakvenster. GEKOPPELDE COMBINATIE-ELEMENTEN GIL/GIU (18 mm) Twee dakvensters die beide gecombineerd zijn met combinatie-elementen GIL/GIU kunnen geplaatst worden met een koppelafstand van 18 mm. Bij deze koppeling moet gebruikt gemaakt worden van de ondersteuningsbalk EBY en een variant van het EB- gootstuk. Koppelgootstuk EB- moet als special product worden besteld. Het te gebruiken gootstuk voor deze combinatie is een standaard gootstuk in combinatie met een gootstukverlenger ETW/ETL/ ETS. Volg bij het plaatsen van de combinatie-element GIL/GIU de meegeleverde inbouwinstructie. Het afstellen van het dakvenster wordt weergegeven in de inbouwinstructie van het desbetreffende dakvenster. Het combinatie-element wordt geleverd met speciale montagebeugels. De kozijnen van de combinatie-elementen en de dakvensters moeten goed op elkaar aansluiten om het maken van een interieurafwerking mogelijk te maken. Volg de volgende stappen tijdens de installatie: 1. Prepareer de uitsparing en maak de benodigde raveelbalk. Breedte: X mm + 18 mm + X mm + 50 mm. Hoogte: Y mm mm + 45 mm. X mm = dakvenster breedte, Y = dakvenster hoogte. 2. Plaats ondersteuningsbalk EBY volgens de inbouwinstructies die met de EBY worden geleverd. 3. Plaats (optioneel) isolatieframe BDX met verlengstukken BDX W34 volgens de meegeleverde inbouwinstructies. 4. Plaats het dakvenster en stel het af. 5. Verbind de dakvensters met de dakfolie (mits deze aanwezig is) en plaats de lekwatergoot precies boven de raveling waar de ondersteuningsbalk op vast gezet is. 6. Plaats het gootstuk en de afdeklijsten, zoals wordt weergegeven in de inbouwinstructie van de combinatie-elementen GIL/GIU en het gootstuk. Het is mogelijk om drie dakvensters op 18 mm te koppelen, zolang de gehele combinatie niet breder is dan 2780 mm. 34 VELUX VELUX 35

19 Daglichtsystemen meerdere dakvensters 3 3 Combinatie-elementen onder het dakvenster Daglichtsystemen meerdere dakvensters Combinatie-elementen onder het dakvenster GEKOPPELDE GIL/GIU COMBINATIE-ELEMENTEN (100 mm) Dakvensters met combinatie-elementen GIL/GIU kunnen ook gekoppeld worden toegepast door gebruik te maken van gootstuk verlengers ETW/ETL/ETS en ETX als toevoeging op de standaard koppelgootstukken. Wanneer een CABRIO GDL balkonvenster TM deel uitmaakt van een koppeling, moet het combinatie-element GIL naast het balkon worden geplaatst met een dakvenster (hoogte -10) erboven. De totale lengte/hoogte van deze dakvensters moet overeenkomen met dat van het balkonvenster. Hellend combinatie-element GIL BOVEN EEN VERTICAAL vensterelement VFE Het verticale vensterelement VFE kan onder een combinatie van een dakvenster met combinatie-element GIL worden geplaatst. Om dit mogelijk te maken moeten de EFW/EFL/EFS gootstukken samen met de ETW/ETL/ETS gootstukken gebruikt worden. Gezien het combinatie-element GIL niet geopend kan worden moet deze verwijderd worden om de afdeklijsten tussen het GIL en het verticale venster element VFE te kunnen plaatsen. Volg de volgende stappen tijdens de installatie: 1. Schroef het combinatie element GIL los. Afhankelijk van de dakhellingshoek kan het nodig zijn om het venster te verwijderen. 2. Plaatst de afdeklijsten tussen het combinatie-element en het verticale venster element. 3. Wanneer de afdeklijsten zijn geplaatst kan het venster terug worden geplaatst. 36 VELUX VELUX 37

20 Daglichtsystemen meerdere dakvensters 3 3 Combinatie-elementen boven het dakvenster Daglichtsystemen meerdere dakvensters Nokkoppeling COMBINATIE-ELEMENTEN GIR/GID/GIV Combinatie-elementen GIR/GID/GIV kunnen geplaatst worden met een dakvenster eronder. Het koppelen van dakvenster over de nok zorgt voor fraai ogende combinaties van VELUX dakvensters, zowel van binnenuit als van buitenaf gezien. De procedure is eenvoudig: De plaatsing van dakvensters over de nok verschilt niet veel van een standaard plaatsing. Dezelfde regels voor het positioneren van de dakvensters moeten in acht worden genomen. Dit betekent dat ook in deze situatie geprobeerd moet worden om een hele rij pannen onder de dakvensters te houden. Het gootstuk dat bij deze koppeling gebruikt moet worden, is het standaard gootstuk, waarbij het bovenste gedeelte vervangen wordt door een variant van combinatie gootstuk 7 in de juiste vorm. Dakvensters die worden geplaatst met een combinatie-element GIR/GID/GIV kunnen horizontaal gekoppeld worden door gebruik te maken van laag liggende middengoten (EK-). Deze dakvensters kunnen niet gebruikt worden in combinatie met koppelingen waarbij gebruik wordt gemaakt van een hoog liggende middengoot (EB-). Wanneer de dakvensters over de nok worden gekoppeld is het belangrijk om de afstand tot de nok te weten. Met de afstand tot de nok bedoelen we de afstand van bovenkant dakvenster tot het rode lijn niveau van de dakvensters aan de andere kant van de nok. In het vervolg wordt deze afstand weergegeven als de A afstand. Bepaal de dakvenstermaat n.a.v. deze afstand. A mm GIR GID GIV 38 VELUX VELUX 39