Stuitbevalling: baringsmechanisme, Bracht, Müller, Lövset, Deventer, Mauriceau, de Snoo

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Stuitbevalling: baringsmechanisme, Bracht, Müller, Lövset, Deventer, Mauriceau, de Snoo"

Transcriptie

1 : baringsmechanisme, Bracht, Müller, Lövset, Deventer, Mauriceau, de Snoo zorgvrager zorgverlener Lege blaas Continu CTG voorbereiding Waakinfuus/synto infuus Vliezen staande houden! Pediater verwittigen Verzamel gegevens rond voorafgaande uitwendige versie. Verzamel gegevens rond bekkenonderzoek Indien nodig bereid EDA voor Verwittig arts bij opname Bereid waakinfuus voor materiaal CTG-toestel Infuus/syntocinon Materiaal aspiratie baby Warme doek Episiotomieschaar/ Scalp Forceps (als handgrepen niet lukken) Voorbereidend materiaal spoedsectio nazorg Omgeving - Hygiëne Veiligheid Beleving Zelfzorg Comfort Basisprincipes aandachtspunten Gynaecologisch houding/hyperflexie van de heupen Indien mogelijk stuit over bedrand Algemene Parturiënte mag niet meepersen vooraleer ze volledige ontsluiting heeft EN de stuit op bekkenbodem zit! Ergonomie Economie

2 METHODE VOLGENS BRACHT VOORWAARDE : Goede spiertonus van het kind Stuit + romp laten geboren worden tot de navel zichtbaar is. Navelstreng vieren Steriele, warme doek op stuit leggen Stuit omvatten met beide handen : duimen op dijen, vingers op sacrum 2e persoon vragen om expressie uit te oefenen thv de fundus en dit om de foetus te begeleiden Stuit begeleiden richting bekkenas (naar buik van de moeder) afnavelen Symfyse is rotatiepunt Vrouw laten meepersen voor de geboorte van het hoofd! (met of zonder contractie) Tijdstip geboorte + geslacht Aspiratie van slijm en vruchtwater! Controle AANDACHTSPUNTEN De stuit spontaan laten geboren worden en er niet aan trekken. De tractie kan ervoor zorgen dat er een deflexie van het caput optreedt. Het opslaan van de armen hierdoor is SOMS mogelijk. De navelstreng wordt gevierd om een afklemming van de navelstreng tussen hoofd en bekken te vermijden wanneer het hoofd de bekkeningang passeert. Het vieren moet dus zo vlug mogelijk gebeuren. Na het uitvoeren van de handgreep van Bracht is het belangrijk dat de opgeslagen benen (van een onvolkomen stuit, vaak aanwezig bij primiparae) niet bruusk worden losgelaten zodat er niet plots een deflexie van de heupen optreedt. Dit kan leiden tot een heupluxatie.

3 PARTIELE STUITEXTRACTIE Ontwikkeling van de opgeslagen armpjes AANDACHTSPUNTEN o Bij het uitvoeren van de verschillende handgrepen voor opgeslagen armen is het gebruik van een warme steriele doek geen prioriteit. Tijd daarentegen is wel een prioriteit. o Bij het uitvoeren van de verschillende handgrepen voor opgeslagen armen kunnen de dijen worden vastgenomen i.p.v. de voeten (want dit laatste veroorzaakt een deflexie van de heupen). Dit gebeurt het best door middel van een doek om wegglijden te vermijden. Vaak echter wordt een deflexie van de heupen bewerkstelligd omdat je met je vingers van dijen naar enkels glijdt. o Bij het uitvoeren van de verschillende handgrepen voor opgeslagen armen mag de parturiënte niet meepersen! Klassieke methode of Deventer Stuit + romp laten geboren worden tot scapulapunten Navelstreng vieren Bitrochantere diameter of heupbreedte in voorachterwaartse richting brengen Neem de onderbeentjes van het kind in vorkgreep met de hand die overeenkomt met de buikzijde van het kind. Beweeg de romp naar ventraal (buikzijde moeder) en naar de lies die overeenkomt met de buikzijde van het kind Meestal wordt de achterste schouder spontaan geboren. Zo niet voer snuitbeweging uit. o SNUITBEWEGING : breng wijs- en middelvinger langs schouder en bovenarm van het kind in de vagina tot aan de elleboogplooi. Beweeg bovenarm spalkend in een gootje tussen de 2 gestrekte vingers naar buikzijde van het kind en strijk langs het gezichtje. Neem onderbeentjes in vorkgreep Beweeg romp dorsaalwaarts (van Li-voor naar Li-achter) waarbij de schouder die voor zit, spontaan geboren wordt of voer snuitbeweging uit als nodig Als dit ook niet lukt om de voorste arm te laten geboren worden, dan kan men de voorste arm de achterste laten worden. Hiervoor neem je met beide handen het volledige lichaam van de baby vast en draai je het rugje met een stoppende beweging onder de symfyse over 180. De voorste schouder die dan achterste geworden is, wordt dan meestal spontaan geboren. o Stoppende beweging : het kind wordt gedraaid door een serie korte draaibewegingen. De romp wordt hierbij telkens kort sacraal geduwd en dan terug getrokken. Met opmerkingen [MH1]: Vroeger lieten we studenten dit niet proberen. We gingen direct over tot de draaiing

4 Handgreep van MULLER : eerst het voorste armpje Stuit + romp laten geboren worden tot scapulapunten Navelstreng vieren Bitrochantere diameter of heupbreedte in voorachterwaartse richting brengen, hierdoor zal de stuit verder dalen De stuit krachtig in bijna loodrechte richting naar beneden trekken tot de voorste schouder geboren wordt. Ev snuitbeweging uitvoeren zo nodig Daarna loodrecht ventraalwaarts trekken om achterste schouder te laten geboren worden. Met opmerkingen [MH2]: Hiervoor blijven de heupjes vast gehouden. Vroeger namen we de voetjes in vorkgreep. Handgreep van Lövset Meestal te gebruiken nadat Handgreep van Muller mislukt is. Oefen de 180 rotatie uit met de rug van het kind onder de symfyse (zie stoppende beweging) Soms wordt de gedraaide schouder voor spontaan geboren. Zo niet, oefen snuitbeweging uit. Neem terug re dij in re hand, li dij in li hand, duimen op sacrum, wijsvingers op crista iliacae, overige drie vingers op dijbeen. LET OP! Neem de reeds ontwikkelde arm mee. Draai het kind terug 180 onder de symfyse. Laat gedraaide schouder geboren worden. Indien dit niet lukt, oefen snuitbeweging uit. Ontwikkelen nakomend hoofd VOORWAARDE : achterhoofd onder symfyse en in flexie, haargrens zichtbaar AANDACHTSPUNTEN : De handgreep van Mauriceau of De Snoo wordt telkens uitgevoerd nadat de verschillende handgrepen voor opgeslagen armen (Müller, Lövset en Deventer) zijn uitgevoerd. Dit omdat door het uitvoeren van voorvermelde handgrepen het caput gedeflecteerd zal zijn, waardoor de handgreep van Bracht niet meer mogelijk is.

5 Handgreep van Mauriceau Maak ev haargrens zichtbaar Neem beentjes in vorkgreep en til de romp op Plaats middelvinger in het mondje van de foetus, de duim tegen onderkaak en wijs- en ringvinger op de maxilla Laat het kind rijden op de onderarm Manoevreer met inwendige hand zodat het hoofje in flexie komt Plaats 2 vingers van de andere hand vanuit de rug gevorkt rond de hals en oefen tractie uit aan de schouders van het kind. Trek het kindje dorsaalwaarts met de uitwendige hand tot de haargrens zichtbaar wordt. Vraag 2 e persoon om expressie uit te voeren boven de symfyse Beweeg de romp geleidelijk ventraal- en craniaalwaarts, waarbij symfyse als draaipunt fungeert en laat caput geleidelijk geboren worden. Handgreep van De Snoo Maak ev de haargrens zichtbaar Neem beentjes in vorkgreep en til de romp op Ga met wijs en middelvinger langs de borst en hals van het kind en omvat de hals over de schouders heen. Laat het kind rijden op de onderarm Plaats de rechterhand boven de symfyse Trek met de linkerhand aan de schoudergordel en geef met de rechterhand boven de symfyse expressie op het hoofd. Trek met de linkerhand in de richting van de as van het baringskanaal, dus steeds sterker naar ventraal naarmate het hoofd dieper in het bekken komt.

Stuitbevalling: baringsmechanisme, Bracht, Müller, Lövset, Deventer, Mauriceau, de Snoo Leerdoelen Na het doorwerken van dit protocol kan je:

Stuitbevalling: baringsmechanisme, Bracht, Müller, Lövset, Deventer, Mauriceau, de Snoo Leerdoelen Na het doorwerken van dit protocol kan je: : baringsmechanisme, Bracht, Müller, Lövset, Deventer, Mauriceau, de Snoo Leerdoelen Na het doorwerken van dit protocol kan je: Inzicht in het baringmechanisme tonen door op bekken en pop te tonen en aan

Nadere informatie

Stuitbevalling: baringsmechanisme, Bracht, Müller, Lövset, Deventer, Mauriceau

Stuitbevalling: baringsmechanisme, Bracht, Müller, Lövset, Deventer, Mauriceau : baringsmechanisme, Bracht, Müller, Lövset, Deventer, Mauriceau Vredvruw VOORBEREIDING ZIE ALGEMEEN WERKSCHEMA: Verlskundige pathlgie Nagaan f bekkenevaluatie is uitgeverd Indien ndig, vrbereidingen treffen

Nadere informatie

Babymassage. Infobrochure SAP 4275

Babymassage. Infobrochure SAP 4275 Babymassage Infobrochure SAP 4275 2 Tijd maken voor je baby Baby s hebben behoefte aan melk, zeer zeker; maar meer nog hebben zij behoefte aan liefdevol gekoesterd worden. Als het kind dit alles moet missen,

Nadere informatie

Yogales december 2018!

Yogales december 2018! Yogales december 2018 Ademoefening Plaats de handen aan de achterkant op het bekken, de pinken tegen elkaar. Adem in de buik, laat ontspannen naar buiten. Het hoofd komt achterover in de nek. Maak een

Nadere informatie

Oefenprogramma revalidatie linkerzijde

Oefenprogramma revalidatie linkerzijde Oefenprogramma revalidatie linkerzijde Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! In de oefengids

Nadere informatie

Oefenprogramma revalidatie rechterzijde

Oefenprogramma revalidatie rechterzijde Oefenprogramma revalidatie rechterzijde Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! In de oefengids

Nadere informatie

Oefenprogramma revalidatie

Oefenprogramma revalidatie Oefenprogramma revalidatie Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! Schouder en arm oefeningen:

Nadere informatie

RUGREVALIDATIE THUISPROGRAMMA STRETCHING-MOBILISATIE-STABILISATIE. - Patiëntinformatie -

RUGREVALIDATIE THUISPROGRAMMA STRETCHING-MOBILISATIE-STABILISATIE. - Patiëntinformatie - RUGREVALIDATIE THUISPROGRAMMA STRETCHING-MOBILISATIE-STABILISATIE - Patiëntinformatie - Algemene richtlijnen Alle stretchingsoefeningen, mobilisatie-en stabilisatieoefeningen uitvoeren binnen de pijngrens

Nadere informatie

Knopen. PROTOCOL VROEDKUNDE Knopen. o Respecteer privacy o Informeer over de invloed van de sterkte van de knoop.

Knopen. PROTOCOL VROEDKUNDE Knopen. o Respecteer privacy o Informeer over de invloed van de sterkte van de knoop. Wordt telkens voorafgegaan door de perineumhechting (zie protocol). VOORBEREIDING Vroedvrouw o Gegevens verzamelen o Kennis over de verschillende knooptechnieken Merk op: Deze voorbereiding gebeurt gelijktijdig

Nadere informatie

Handleiding Babymassage. Het Slotervaart, een ziekenhuis met ambities

Handleiding Babymassage. Het Slotervaart, een ziekenhuis met ambities Het Slotervaart, een ziekenhuis met ambities Het Slotervaartziekenhuis is een algemeen ziekenhuis in Amster dam. Wij hebben de ambitie om kwalitatief goede medisch specialistische zorg te bieden aan jong

Nadere informatie

Oefeningen voor patiënten met reumatoïde artritis

Oefeningen voor patiënten met reumatoïde artritis Het is belangrijk om de oefeningen die u in het ziekenhuis hebt gedaan thuis dagelijks voort te zetten. Dit om de gewrichten en spieren in een goede conditie te houden. Probeer op een vast tijdstip te

Nadere informatie

Zomerfit Pagina 1 van 5

Zomerfit Pagina 1 van 5 Zomerfit Pagina 1 van 5 1. Brug in ruglig met calf raises Neem plaats in ruglig met de kniëen gebogen, waarbij de voeten plat op de mat staan. Til het bekken op tot een brugpositie en ga op de tenen staan.

Nadere informatie

Assisteren bij epidurale verdoving (EDA of CLEA of CSE)

Assisteren bij epidurale verdoving (EDA of CLEA of CSE) (EDA of CLEA of CSE) VOORBEREIDING Vroedvrouw Verzamel info Moeder, baby, partner en omgeving Na partus : NAZORG o Katheter verwijderen na losmaken klevers o Controleer als punt katheter mee verwijderd

Nadere informatie

Het maken van een keuze Wanneer is een vaginale bevalling bij een stuitligging mogelijk. Heeft u de keuze? Het maken van een keuze. Tot slot.

Het maken van een keuze Wanneer is een vaginale bevalling bij een stuitligging mogelijk. Heeft u de keuze? Het maken van een keuze. Tot slot. Een stuitligging Inhoud Algemeen Wat is een stuitligging? Hoe vaak komt een stuitligging voor? Waarom ligt de baby in stuitligging? Als de baby bij ongeveer 36 weken nog in stuitligging ligt Het draaien

Nadere informatie

Inhoudsopgave Inleiding... 3 Wat is een stuitligging?... 3 Hoe vaak komt een stuitligging voor?... 5 Waarom ligt een kind in een stuitligging?...

Inhoudsopgave Inleiding... 3 Wat is een stuitligging?... 3 Hoe vaak komt een stuitligging voor?... 5 Waarom ligt een kind in een stuitligging?... STUITLIGGING 250 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Wat is een stuitligging?... 3 Hoe vaak komt een stuitligging voor?... 5 Waarom ligt een kind in een stuitligging?... 5 Onderzoek bij een stuitligging... 5

Nadere informatie

Stuitligging BEHANDELING

Stuitligging BEHANDELING Stuitligging BEHANDELING Stuitligging Een kindje dat tegen het eind van de zwangerschap met de billen omlaag ligt in plaats van met het hoofd wordt een kindje in stuitligging genoemd. Meestal is onbekend

Nadere informatie

andere been wordt gebogen opzij gelegd. Met de romp en de handen ter hoogte van het onderbeen, de enkel of de tip van

andere been wordt gebogen opzij gelegd. Met de romp en de handen ter hoogte van het onderbeen, de enkel of de tip van 1) Zit, bekken voorwaarts gekanteld, 1 been gestrekt, het andere been wordt gebogen opzij gelegd. Met de romp en de armen reikt men voorwaarts op het gestrekte been, de handen ter hoogte van het onderbeen,

Nadere informatie

Eerste Ergo Basistechnieken Dienst Ergotherapie

Eerste Ergo Basistechnieken Dienst Ergotherapie Eerste Ergo Basistechnieken 2017 Dienst Ergotherapie Basisprincipes Algemene aandachtspunten Bewaar de fysiologische kromming Spierkorset aanspannen Creëer steunpunten Beweeg vanuit de benen Gewichthefferstechniek

Nadere informatie

Dragen op de buik. Om de draagdoek uit te doen:

Dragen op de buik. Om de draagdoek uit te doen: Dragen op de buik 1. Neem de draagdoek, vouw hem open en neem het midden voor je. 2. Neem de bovenrand met twee handen en plaats de draagdoek rond je buik, van voor naar achter, zoals een schort. 3. Houd

Nadere informatie

Yogales mei Ademoefening Prana Mudra!

Yogales mei Ademoefening Prana Mudra! Yogales mei 2019 Staan Plaats de voeten onder de heupen. Je voeten licht naar binnen gedraaid. Je voeten staan stevig op de grond. Voel je in verbinding staan met de aarde. De knieën zijn zacht. Ga met

Nadere informatie

Les november 2018! Ga goed zitten.! Aandacht is bij de adem.!

Les november 2018! Ga goed zitten.! Aandacht is bij de adem.! Ga goed zitten. Aandacht is bij de adem. Ganesh Mantra: Gajananam bhuta ganadi sevitam Kapitya jambu phala chara bhakshanam Uma sutam shoka vinash karakam namami vighneshwara pada pankajam Vertaling: ik

Nadere informatie

rugpijn Flexicream Praktische tips tegen

rugpijn Flexicream Praktische tips tegen Praktische tips tegen rugpijn Rugpijn komt vaak voor en kan heel storend zijn. De oorzaak hiervan is meestal een slechte houding, een gebrek aan lichaamsbeweging,... Hier zijn 10 oefeningen om uw rug te

Nadere informatie

Oefeningen voor de nek (CWZ)

Oefeningen voor de nek (CWZ) Oefeningen voor de nek (CWZ) Naast een correcte houding, moeten de spieren ter hoogte van de nek tegelijkertijd soepel en stevig zijn om nekklachten te voorkomen. Ook de spieren van de schoudergordel moeten

Nadere informatie

Maatschap Gynaecologie. Stuitligging

Maatschap Gynaecologie. Stuitligging Maatschap Gynaecologie Algemeen Deze folder geeft informatie over het bevallen van een kind in stuitligging. Bij een stuitligging ligt het kind met het hoofd boven in de baarmoeder, terwijl de billen of

Nadere informatie

Je begeleidt een kraamvrouw bij het geven van borstvoeding aan de pasgeborene

Je begeleidt een kraamvrouw bij het geven van borstvoeding aan de pasgeborene 1 1 1 1 0 1 0 1 0 1 Opdrachtformulier Je begeleidt een kraamvrouw bij het geven van borstvoeding aan de pasgeborene Naam student: Datum: Opdracht 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en

Nadere informatie

Gynaecologie. Een stuitligging. www.catharinaziekenhuis.nl

Gynaecologie. Een stuitligging. www.catharinaziekenhuis.nl Gynaecologie Een stuitligging www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is een stuitligging?... 3 Hoe vaak komt een stuitligging voor?... 5 Waardoor ligt een baby in stuitligging?... 5 Een stuitligging, wat

Nadere informatie

Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Gynaecologie. Een stuitligging

Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Gynaecologie. Een stuitligging Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Gynaecologie Een stuitligging 1 Wat is een stuitligging? Als een kind met het hoofdje bovenin de baarmoeder ligt en met de billetjes

Nadere informatie

Algemene instructies oefeningen

Algemene instructies oefeningen Algemene instructies oefeningen o Lees eerst de disclaimer voordat u deze oefeningen begint. o Indien u pijnklachten vraag dan eerst uw arts of therapeut om advies o Zorg er voor dat de spieren niet koud

Nadere informatie

Stabiliteitstraining lage rug

Stabiliteitstraining lage rug Nr Oefening Beschrijving 1 Zet de lage rug in een neutrale stand, trek de navel in. 2 Zet de lage rug in een neutrale gebogen op, zonder rug te bewegen. 3 Zet de lage rug in een neutrale gestrekt op, zonder

Nadere informatie

Maak je klaar voor de lange ontspanning. Pak wat je nodig hebt om comfortabel te liggen.

Maak je klaar voor de lange ontspanning. Pak wat je nodig hebt om comfortabel te liggen. Yoga januari 2018 Aarde in beweging brengen Ga stevig op de aarde staan met je voeten iets wijder dan heupbreedte. Sluit je ogen. Adem uit aandacht is in de voeten. Verplaats je gewicht van je ene naar

Nadere informatie

Oefeningen bij nekklachten

Oefeningen bij nekklachten Oefeningen bij nekklachten Inleiding U bent in het het Kennemer Gasthuis geweest voor uw nekklachten. In deze folder bieden wij u tips en oefeningen betreffende nekklachten. Het is een aanvulling op de

Nadere informatie

Uitgangshouding Uitvoering Aandachtspunten Ruglig, benen opgetrokken Eén hand in lordose van de lage rug

Uitgangshouding Uitvoering Aandachtspunten Ruglig, benen opgetrokken Eén hand in lordose van de lage rug Houding Low load o o o Ruglig, benen opgetrokken Eén hand in lordose van de lage rug Kantel je bekken naar achter en vlak hierdoor je rug af Kantel je bekken naar voor en maak hierdoor je rug hol Enkel

Nadere informatie

Mobiliserende oefeningen voor thuis

Mobiliserende oefeningen voor thuis Mobiliserende oefeningen voor thuis Oefeningen om het lichaam zo soepel mogelijk te houden Oefeningen Cervicale wervelkolom HCWK 1) Extensie: Ga rechtop zitten op een stoel en plaats de middelvingers van

Nadere informatie

1 Inleiding... 1. 2 Wat is een stuitligging?... 1. 3 Hoe vaak komt een stuitligging voor?... 3. 4 Waarom ligt een kind in een stuitligging?...

1 Inleiding... 1. 2 Wat is een stuitligging?... 1. 3 Hoe vaak komt een stuitligging voor?... 3. 4 Waarom ligt een kind in een stuitligging?... Stuitligging Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is een stuitligging?... 1 3 Hoe vaak komt een stuitligging voor?... 3 4 Waarom ligt een kind in een stuitligging?... 3 5 Onderzoek bij een stuitligging...

Nadere informatie

Aanvulling: Om de oefeningen wat uitdagender te maken kun je je handen op je borst leggen ipv naast je lichaam op de grond.

Aanvulling: Om de oefeningen wat uitdagender te maken kun je je handen op je borst leggen ipv naast je lichaam op de grond. FOAM ROLLER OEFENINGEN Naast de bekende bindweefsel massage is de foam roller een fantastisch hulpmiddel voor het versterken van je core. Door gebruik te maken van een onstabiele ondergrond zoals de foam

Nadere informatie

Basisoefeningen. Shaolin Kung Fu Instituut Shizi Hou

Basisoefeningen. Shaolin Kung Fu Instituut Shizi Hou Basisoefeningen Nu de standen bekend zijn, moeten de overgangen van de één naar de andere stand getraind worden. Hiervoor zijn 8 basisoefeningen bedacht die bijna elke overgang omvangt. Bij sommige oefeningen

Nadere informatie

Volgorde van technieken

Volgorde van technieken Volgorde van technieken Voorbereiding Verwarm de ruimte 21 23 graden Passende muziek Matjes, handdoeken etc klaarleggen Sierraden af Verwarm je handen. Verwarm de olie Contra indicaties Notenallergie Griep

Nadere informatie

Oefenbundel Einde. Opwarming beweeglijkheidsoefeningen en stretching 1. RUGLIG. Richtlijnen bij het verderzetten en onderhoud van uw rugprogramma

Oefenbundel Einde. Opwarming beweeglijkheidsoefeningen en stretching 1. RUGLIG. Richtlijnen bij het verderzetten en onderhoud van uw rugprogramma Oefenbundel Einde Richtlijnen bij het verderzetten en onderhoud van uw rugprogramma Opwarming beweeglijkheidsoefeningen en stretching 1. RUGLIG : hol/bol maken van wervelkolom 10x. Stretching 1 knie: neem

Nadere informatie

Stuitligging. Verloskunde

Stuitligging. Verloskunde Stuitligging Verloskunde Inhoudsopgave In het kort 3 Stuitligging 3 Oorzaken stuitligging 6 Onderzoek bij een stuitligging 6 Gevolgen van een stuitligging bij 36 weken 6 zwangerschap Het draaien van een

Nadere informatie

De zorgvrager ondersteunen bij verplaatsing in bed

De zorgvrager ondersteunen bij verplaatsing in bed OPDRACHTFORMULIER De zorgvrager ondersteunen bij verplaatsing in bed Naam student: Datum: Voordat je gaat oefenen 1 Lees het handelingsformulier deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek

Nadere informatie

Stuitligging Radboud universitair medisch centrum

Stuitligging Radboud universitair medisch centrum Stuitligging Inhoud Inleiding 3 Wat is een stuitligging? 4 Hoe vaak komt een stuitligging voor? 5 Waardoor ligt een kind in stuitligging? 5 Een stuitligging, wat nu? 5 Echoscopisch onderzoek 5 Wat er

Nadere informatie

Top 10 VET verbrandende oefeningen! Geef je lichaam meer tone en verbrand VET met de 10 meest effectieve oefeningen die je overal kan doen!

Top 10 VET verbrandende oefeningen! Geef je lichaam meer tone en verbrand VET met de 10 meest effectieve oefeningen die je overal kan doen! Top 10 VET verbrandende oefeningen! Geef je lichaam meer tone en verbrand VET met de 10 meest effectieve oefeningen die je overal kan doen! Klaar voor de start? Om het maximale uit je workout te halen

Nadere informatie

Yoga les bovenbouw: Zonnegroet: Klassieke zonnegroet

Yoga les bovenbouw: Zonnegroet: Klassieke zonnegroet Yoga les bovenbouw: Deze yogales is bedoeld voor kinderen van 8-12 jaar, de bovenbouw. In het begin zal de focus liggen op het uitvoeren van de houdingen en minder op de ademhaling, maar bij het herhaald

Nadere informatie

Statische stretching

Statische stretching Statische stretching We hebben een aantal statische stretchoefeningen op een rijtje gezet, gesorteerd op welke spieren je stretcht: 1. arm- en schouderspieren 2. onderarmen 3. borstspieren 4. schouders,

Nadere informatie

Procare 11: 1. Rotory torso staand mobiliserend

Procare 11: 1. Rotory torso staand mobiliserend Procare 11: 1. Rotory torso staand mobiliserend Zet je voeten op heup breedte uit elkaar en strek de armen horizontal. Draai met de romp zo ver mogelijk naar links en vervolgens naar rechts. Met je hoofd

Nadere informatie

Stuitligging. Wat is een stuitligging?

Stuitligging. Wat is een stuitligging? Stuitligging Sommige kinderen liggen tegen het einde van de zwangerschap in stuitligging: met de billen naar beneden en het hoofd omhoog. Vroeg in de zwangerschap is een stuitligging heel gewoon, maar

Nadere informatie

Stuitligging. Wat is een stuitligging?

Stuitligging. Wat is een stuitligging? Stuitligging Sommige kinderen liggen tegen het einde van de zwangerschap in stuitligging: met de billen naar beneden en het hoofd omhoog. Vroeg in de zwangerschap is een stuitligging heel gewoon, maar

Nadere informatie

PROTOCOL VROEDKUNDE. Techniek van de partus. Leerdoelen. Gebruik ook het protocol Algemeen werkschema. Na de geboorte van de placenta.

PROTOCOL VROEDKUNDE. Techniek van de partus. Leerdoelen. Gebruik ook het protocol Algemeen werkschema. Na de geboorte van de placenta. Gebruik k het prtcl Algemeen werkschema Leerdelen Na het practicum techniek van de met je De technieken aangeleerd in het practicum crrect kunnen uitveren Inzicht hebben in de principes van hygiëne en

Nadere informatie

Stuitligging. Inhoudsopgave. Wat is een stuitligging?

Stuitligging. Inhoudsopgave. Wat is een stuitligging? Stuitligging Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is een stuitligging? 1 Hoe vaak komt een stuitligging voor? 2 Waardoor ligt een kind in stuitligging? 3 Een stuitligging, wat nu?

Nadere informatie

Een stuitligging wat nu?

Een stuitligging wat nu? Een stuitligging wat nu? Als een kind tegen het einde van de zwangerschap met de billen in plaats van het hoofd omlaag ligt, wordt dit een stuitligging genoemd. Meestal is het niet duidelijk waarom een

Nadere informatie

kijkwijzers. De voortgezet onderwijs leefstijl cursus voor in de gymles!

kijkwijzers. De voortgezet onderwijs leefstijl cursus voor in de gymles! Schouders Ga met je linkervoet goed stevig op de dynaband staan en houd met je rechterhand de dynaband vast. Strek je arm naar de rechterzijkant uit tot boven je schouder en kijk je rechterhand na. Breng

Nadere informatie

Een gebroken sleutelbeen of bovenarm bij uw baby

Een gebroken sleutelbeen of bovenarm bij uw baby Kindergeneeskunde Een gebroken sleutelbeen of bovenarm bij uw baby www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KIN041 / Een gebroken sleutelbeen of bovenarm

Nadere informatie

Reader Babymassage Massage technieken

Reader Babymassage Massage technieken Reader Babymassage Massage technieken Kinderfysiotherapie gezondheidscentrum de Volgerlanden Docenten: Marlies Bennis en Elize de Snoo Welkom bij de cursus babymassage In vier lessen leer je stapsgewijs

Nadere informatie

BodyBow Gebruikersgids

BodyBow Gebruikersgids BodyBow Gebruikersgids De BodyBow wordt gebruikt voor drie doeleindes: * mobiliteit van wervelkolom, armen en benen te verhogen * kracht van wervelkolom, armen en benen te verhogen * stabiliteit van wervelkolom

Nadere informatie

Belangrijke aanwijzingen voordat u met de oefeningen begint:

Belangrijke aanwijzingen voordat u met de oefeningen begint: Belangrijke aanwijzingen voordat u met de oefeningen begint: Rek/Strek oefeningen mogen nooit pijn veroorzaken. Mocht u pijn krijgen stop dan onmiddellijk met de oefening. Het is belangrijk om de rek niet

Nadere informatie

Core-stabilityoefeningen (oefeningen voor rompstabiliteit)

Core-stabilityoefeningen (oefeningen voor rompstabiliteit) Core-stabilityoefeningen (oefeningen voor rompstabiliteit) Bruggetje Ga op je rug liggen. Buig je knieën tot 90 graden en zet beide voeten plat op de grond. Je armen liggen langs je lichaam met je handpalmen

Nadere informatie

Bij meer dan 85% van de zwangeren is er echter geen verklaring voor de stuitligging.

Bij meer dan 85% van de zwangeren is er echter geen verklaring voor de stuitligging. Stuitligging Als een kind met het hoofd boven in de baarmoeder ligt en met de stuit naar beneden, spreken we van een stuitligging. Waardoor een kind in stuitligging ligt, is vaak niet duidelijk. Tegen

Nadere informatie

Stuitligging vanaf de 36 e week van de zwangerschap. Maatschap Gynaecologie IJsselland Ziekenhuis

Stuitligging vanaf de 36 e week van de zwangerschap. Maatschap Gynaecologie IJsselland Ziekenhuis Stuitligging vanaf de 36 e week van de zwangerschap Maatschap Gynaecologie IJsselland Ziekenhuis Inhoudsopgave Inleiding 2 Wat is een stuitligging? 2 Hoe vaak komt een stuitligging voor? 4 Waarom ligt

Nadere informatie

St. Antonius Ziekenhuis

St. Antonius Ziekenhuis FYSIOTHERAPIE Kinderfysiotherapie op de couveuseafdeling Praktische tips bij de verzorging ADVIES Kinderfysiotherapie op de couveuseafdeling In de folder Kinderfysiotherapie op de couveuseafdeling, ontwikkelingsgerichte

Nadere informatie

De voeding bij een baby die geboren wordt met een lip-, kaak- en of gehemelteschisis

De voeding bij een baby die geboren wordt met een lip-, kaak- en of gehemelteschisis De voeding bij een baby die geboren wordt met een lip-, kaak- en of gehemelteschisis De geboorte van een baby met schisis roept zowel bij ouders en verpleegkundigen vaak vragen op over de manier waarop

Nadere informatie

STUITLIGGING 1. In het kort 2. Wat is een stuitligging? 3. Hoe vaak komt een stuitligging voor? 4. Waarom

STUITLIGGING 1. In het kort 2. Wat is een stuitligging? 3. Hoe vaak komt een stuitligging voor? 4. Waarom STUITLIGGING 1. In het kort 2. Wat is een stuitligging? 3. Hoe vaak komt een stuitligging voor? 4. Waarom ligt een kind in een stuitligging? 5. Onderzoek bij een stuitligging 6. Wat gebeurt er als de baby

Nadere informatie

10 minuten training 1 Total Body

10 minuten training 1 Total Body 10 minuten training 1 Total Body Met deze 10 Minuten training train je het hele lichaam. Alle spiergroepen komen aan bod. Waarom 10 minuten trainingen? Voor veel mensen is het nog steeds moeilijk om een

Nadere informatie

Figuur 1a. Figuur 1b. voeten naast de billen liggen.

Figuur 1a. Figuur 1b. voeten naast de billen liggen. Stuitligging Sommige kinderen liggen tegen het einde van de zwangerschap in stuitligging: met de billen naar beneden en het hoofd omhoog. Vroeg in de zwangerschap is een stuitligging heel gewoon, maar

Nadere informatie

Oefeningen. Fysiotherapie. na de bevalling

Oefeningen. Fysiotherapie. na de bevalling Fysiotherapie Oefeningen na de bevalling Inleiding Om het herstel na de bevalling te bevorderen is het goed om oefeningen te doen. Voordat u hier aan begint willen we u op het volgende wijzen: Doe de oefeningen

Nadere informatie

Stuitligging. Verloskunde/Gynaecologie

Stuitligging. Verloskunde/Gynaecologie Verloskunde/Gynaecologie Stuitligging Inleiding Sommige kinderen liggen tegen het einde van de zwangerschap in stuitligging: met de billen naar beneden en het hoofd omhoog. Vroeg in de zwangerschap is

Nadere informatie

Een kleine baby in mijn handen

Een kleine baby in mijn handen FYSIOTHERAPIE Een kleine baby in mijn handen ADVIES Een kleine baby in mijn handen Een kindje dat te vroeg geboren is, reageert anders op aanraking en prikkels dan een voldragen baby. Het is belangrijk

Nadere informatie

Verbandleer. Kruisverband hand. PROTOCOL VROEDKUNDE Verbandleer. Positie voor je zorgvrager (voor het lidmaat) vroedvrouw.

Verbandleer. Kruisverband hand. PROTOCOL VROEDKUNDE Verbandleer. Positie voor je zorgvrager (voor het lidmaat) vroedvrouw. Kruisverband hand vroedvrouw VOORBEREIDING Positie voor je zorgvrager (voor het lidmaat) NAZORG Benodigdheden: materiaal Verbandmateriaal Pleister/ verbandhaakje/ veiligheidsspeld Eventueel (steriel) compres

Nadere informatie

Ademhaling. Yoga Oefeningen

Ademhaling. Yoga Oefeningen Ademhaling We begonnen met een volledige ademhaling. Omdat te oefenen leg je je handen op je buik en adem je diep in. Je zult merken dat je buik uitzet. Je kunt je er heel bewust van zijn als je inademt.

Nadere informatie

Een stuitligging, wat nu?

Een stuitligging, wat nu? Een stuitligging, wat nu? EEN STUITLIGGING, WAT NU? Een kind dat tegen het einde van de zwangerschap met de billen, in plaats van het hoofd, omlaag ligt, wordt een kind in stuitligging genoemd. Meestal

Nadere informatie

Patiëntenvoorlichting Stuitligging

Patiëntenvoorlichting Stuitligging Patiëntenvoorlichting Stuitligging Sommige kinderen liggen tegen het einde van de zwangerschap in stuitligging: met de billen naar beneden en het hoofd omhoog. Vroeg in de zwangerschap is een stuitligging

Nadere informatie

5.3.3 Een patiënt verplaatsen Verplaatsen in het bed: een patiënt op de zij draaien (omkeren) Zachtjes het gebogen been en de schouder van de

5.3.3 Een patiënt verplaatsen Verplaatsen in het bed: een patiënt op de zij draaien (omkeren) Zachtjes het gebogen been en de schouder van de 5.3.3 Een patiënt verplaatsen A Verplaatsen in het bed: een patiënt op de zij draaien (omkeren) Zachtjes het gebogen been en de schouder van de bedlegerige patiënt vastnemen om hem makkelijk op de zij

Nadere informatie

Uitwendige versie (draaien van je baby in de baarmoeder)

Uitwendige versie (draaien van je baby in de baarmoeder) Uitwendige versie (draaien van je baby in de baarmoeder) De meeste kinderen liggen rond de achtste maand in de zwangerschap met het hoofd naar beneden. Dat noemen we de hoofdligging. Een bevalling in hoofdligging

Nadere informatie

Door Wout Verhoeven & Maarten Thysen OPWARMING CORE STABILITY

Door Wout Verhoeven & Maarten Thysen OPWARMING CORE STABILITY Deze work-out neemt ongeveer drie kwartier in beslag. Je hoeft niet elke oefening te doen, je kan zelf kiezen aan welke zones je extra aandacht wil besteden. 'Toch is het gezond om elke work-out te starten

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 3. Wat is een stuitligging 3. Hoe vaak komt een stuitligging voor 4. Onderzoek bij een stuitligging 4

Inhoudsopgave. Inleiding 3. Wat is een stuitligging 3. Hoe vaak komt een stuitligging voor 4. Onderzoek bij een stuitligging 4 Stuitligging Inhoudsopgave blz. Inleiding 3 Wat is een stuitligging 3 Hoe vaak komt een stuitligging voor 4 Onderzoek bij een stuitligging 4 Wat gebeurt er als de baby bij ongeveer 36 weken nog in stuitligging

Nadere informatie

Knooptechnieken Binana

Knooptechnieken Binana Knooptechnieken Binana Basis knooptechniek > Kommahouding > Buik-tegen-buik Dragen over één schouder > Liggend > Heup Kangoeroe Rughouding met hulp Rughouding zonder hulp Vanaf wanneer te gebruiken? http://www.binana.net

Nadere informatie

Stuitligging. Gynaecologie. alle aandacht

Stuitligging. Gynaecologie. alle aandacht Stuitligging Gynaecologie alle aandacht Inhoudsopgave In het kort 3 Stuitligging 3 Oorzaken stuitligging 6 Onderzoek bij een stuitligging 7 Gevolgen stuitligging bij 36 weken zwangerschap 7 Het draaien

Nadere informatie

Verloskunde. Een stuitligging. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep

Verloskunde. Een stuitligging. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Verloskunde Een stuitligging Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Wat is een stuitligging? Bij een stuitligging ligt het hoofd van de baby boven in

Nadere informatie

1- Stretchen Flexie - Sets:3 / Vasthouden:10sec / Rust:10sec. 2- Passieve ROM Extensie - Sets:3 / Vasthouden:10sec / Rust:10sec.

1- Stretchen Flexie - Sets:3 / Vasthouden:10sec / Rust:10sec. 2- Passieve ROM Extensie - Sets:3 / Vasthouden:10sec / Rust:10sec. Notities: 1- Stretchen Flexie - Sets:3 / Vasthouden:10sec / Rust:10sec Ga op handen en knieën liggen (vierpuntspositie) met je knieën recht onder je heupen en je handen recht onder je schouders. Je rug

Nadere informatie

Lenigheidtrainingsschema - niveau 1

Lenigheidtrainingsschema - niveau 1 Lenigheidtrainingsschema - niveau 1 Oefening 1 - back cat Aandachtsgebied: onderste en bovenste rugspier Ga op uw knieën zitten. Zorg dat deze onder uw heupen staan. Uw tenen wijzen naar achteren. Plaats

Nadere informatie

H.307150.0816. Stuitligging

H.307150.0816. Stuitligging H.307150.0816 Stuitligging Inleiding Sommige kinderen liggen tegen het einde van de zwangerschap in stuitligging: met de billen naar beneden en het hoofd omhoog. Vroeg in de zwangerschap is een stuitligging

Nadere informatie

Informatie Oefeningen na de bevalling

Informatie Oefeningen na de bevalling Informatie Oefeningen na de bevalling s-hertogenbosch, mei 2015 Inleiding Na de bevalling begint er een bijzondere, maar ook drukke periode terwijl je lichaam door de zwangerschap en bevalling toch wel

Nadere informatie

Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen!

Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen! Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen! Astrid Witte zomer 2014 Even vooraf: - Deze oefeningen zijn bedoeld voor gezonde volwassenen - Heb je klachten, overleg dan

Nadere informatie

Een stuitligging. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden

Een stuitligging. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden Een stuitligging Informatie voor patiënten F0534-3415 oktober 2015 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357

Nadere informatie

Opbouw Bij ongetraindheid de werphouding (Links:abduction/external rotation) en reiken achter de rug (Rechts : hyperextension) vermijden.

Opbouw Bij ongetraindheid de werphouding (Links:abduction/external rotation) en reiken achter de rug (Rechts : hyperextension) vermijden. Schouder stabiliseren Het schoudergewricht is voor de stabiliteit tijdens bewegen gebaat bij een goede controle en een goede spierkracht van de dieper gelegen spieren. Deze spieren centreren de kop van

Nadere informatie

Stuitligging.

Stuitligging. Stuitligging www.jijwij.nl Als een kind met het hoofd boven in de baarmoeder ligt en met de stuit naar beneden, spreken we van een stuitligging. Waarom een kind in stuitligging ligt, is meestal niet duidelijk.

Nadere informatie

Inleiding. Wat is een stuitligging

Inleiding. Wat is een stuitligging Folder Stuitligging Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke toestemming van JijWij is verboden. JijWij oktober

Nadere informatie

GRONDOEFENINGEN LIFE STYLE CLINIC: ALGEMENE SPIERVERSTEVIGING

GRONDOEFENINGEN LIFE STYLE CLINIC: ALGEMENE SPIERVERSTEVIGING GRONDOEFENINGEN LIFE STYLE CLINIC: ALGEMENE SPIERVERSTEVIGING SPIERVERSTEVIGENDE OEFENINGEN Start voor alle oefeningen met de rug in neutrale positie (lage rug lichtjes hol) + basisspanning corset spieren

Nadere informatie

Core Stability - serie 1

Core Stability - serie 1 Inleiding Schaatsers zijn vaak zeer eenzijdig ontwikkeld, omdat veel trainingen die we voor het schaatsen doen, vooral gericht zijn op het verbeteren van de beenspieren. Met Core Stability train je je

Nadere informatie

Stuitligging. Verloskunde. Locatie Langendijk

Stuitligging. Verloskunde. Locatie Langendijk Stuitligging Verloskunde Locatie Langendijk Deze folder is grotendeels gebaseerd op informatie die u terug kunt vinden op de website van de landelijke vereniging van gynaecologen (NVOG) en de verloskundigen

Nadere informatie

Kinderfysiotherapie bij prematuur geboren baby's

Kinderfysiotherapie bij prematuur geboren baby's Fysiotherapie Kinderfysiotherapie bij prematuur geboren baby's www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl FYS019 / Kinderfysiotherapie bij prematuur

Nadere informatie

1. Inhoud 1. Inhoud...1 Gooien...2 Fielden...5 Slaan...10

1. Inhoud 1. Inhoud...1 Gooien...2 Fielden...5 Slaan...10 1. Inhoud 1. Inhoud...1 2. Gooien...2 Bal vasthouden...2 Gooien...2 3. Fielden...5 Binnenveld...5 Buitenveld...8 Bal fielden en Crow Hop...9 4. Slaan...10 Klaar staan aan de plaat...10 Slaghouding...10

Nadere informatie

Voorkeurshouding bij baby s

Voorkeurshouding bij baby s Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor ouders Voorkeurshouding bij baby s z 1 Als een baby ongeveer drie kwart van de tijd met het hoofdje naar één kant kijkt of naar één kant

Nadere informatie

Stuitligging Versie (uitwendig draaien) van uw baby

Stuitligging Versie (uitwendig draaien) van uw baby Stuitligging Versie (uitwendig draaien) van uw baby Deze brochure geeft informatie over een stuitligging en versie. Een versie is het uitwendig draaien van uw kind door de gynaecoloog / arts. Er wordt

Nadere informatie

EEN STUITLIGGING, WAT NU? FRANCISCUS VLIETLAND

EEN STUITLIGGING, WAT NU? FRANCISCUS VLIETLAND EEN STUITLIGGING, WAT NU? FRANCISCUS VLIETLAND In het kort Een kind dat tegen het einde van de zwangerschap met de billen, in plaats van het hoofd, omlaag ligt, wordt een kind in stuitligging genoemd.

Nadere informatie

Stuitligging. 1. In het kort 2. Wat is een stuitligging? 3. Hoe vaak komt een stuitligging voor? 4. Waarom ligt een kind in een stuitligging?

Stuitligging. 1. In het kort 2. Wat is een stuitligging? 3. Hoe vaak komt een stuitligging voor? 4. Waarom ligt een kind in een stuitligging? Stuitligging 1. In het kort 2. Wat is een stuitligging? 3. Hoe vaak komt een stuitligging voor? 4. Waarom ligt een kind in een stuitligging? 5. Onderzoek bij een stuitligging 6. Wat gebeurt er als de baby

Nadere informatie

Gynaecologie / obstetrie EEN STUITLIGGING

Gynaecologie / obstetrie EEN STUITLIGGING Gynaecologie / obstetrie EEN STUITLIGGING INLEIDING Als een kind met het hoofd boven in de baarmoeder ligt en met de billen naar beneden, spreken we van een stuitligging. Waardoor een kind in stuitligging

Nadere informatie

2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof. Oefeningen voor een gezond lichaam en geest

2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof. Oefeningen voor een gezond lichaam en geest 2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof Oefeningen voor een gezond lichaam en geest De Soldaat Dit is de eerste van de vier warming up oefeningen waarbij het doel is de hartslag te verhogen

Nadere informatie

Pal Dan Gum oefeningen

Pal Dan Gum oefeningen Pal Dan Gum oefeningen Deze reeks Pal Dan Gum oefeningen worden al duizenden jaren in China en Korea gebruikt voor het voorkomen van ziektes en de bevordering van een goede gezondheid. Pal Dan Gum oefeningen

Nadere informatie

Een stuitligging, wat nu? Afdeling Verloskunde/Gynaecologie

Een stuitligging, wat nu? Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Een stuitligging, wat nu? Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Inleiding Een kind dat tegen het einde van de zwangerschap met de billen, in plaats van het hoofd, omlaag ligt wordt een kind in stuitligging

Nadere informatie

Til les, les 2. A : Hogerop in bed verplaatsen bij een persoon die nog veel zelf kan Beginsituatie: Een persoon onderuitgezakt in bed

Til les, les 2. A : Hogerop in bed verplaatsen bij een persoon die nog veel zelf kan Beginsituatie: Een persoon onderuitgezakt in bed Til les, les 2 Inhoudsopgave : Algemene instructies : blz. 1 A : hogerop in bed verplaatsen (geleid) actief blz. 1 A 1 : even uit bed blz. 1 A 2 : met een bruggetje blz. 2 A 3 : bruggetje en glijzeil blz.

Nadere informatie