HP Pensioen. Hogere AOW-leeftijd vanaf Interviews met Jan Vastbinder en René van Warmerdam. Waarom dekkingsgraad en pensioenkapitalen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "HP Pensioen. Hogere AOW-leeftijd vanaf 2013. Interviews met Jan Vastbinder en René van Warmerdam. Waarom dekkingsgraad en pensioenkapitalen"

Transcriptie

1 HP Pensioen Magazine I Oktober 2012 I Nr. 15 In dit nummer onder meer: Hogere AOW-leeftijd vanaf 2013 Interviews met Jan Vastbinder en René van Warmerdam Waarom dekkingsgraad en pensioenkapitalen blijven dalen Dit is een uitgave van het HP Pensioenfonds.

2 Voorwoord... 3 Hogere AOW-leeftijd vanaf Samenvatting jaarverslag Interview met Jan Vastbinder... 8 Upgrade Flexioen Maak kennis met HP NL Senior Herverkiezing Simon Dijkhuizen In gesprek met René van Warmerdam HP Pensioen in Jip en Janneke taal Financiële positie en evaluatie herstelplan Overzicht behandelde onderwerpen Overzicht contactpersonen English Summary I HP Pensioenmagazine

3 Voorwoord Speel in op de ontwikkelingen! Inspelen op ontwikkelingen, we brengen het bij HP dagelijks in praktijk. Het is in hoge mate bepalend voor ons succes. Inspelen op ontwikkelingen is ook voor ons pensioenfonds noodzakelijk. Maar meer dan ooit moet je dat als deelnemer ook zelf doen. De pensioenontwikkelingen vragen daarom. Niet op de lange termijn zoals we gewend zijn, maar al vanaf volgend jaar. Dan gaat de AOW een maand later in voor iedereen die 65 wordt. In stappen gaat de leeftijd vervolgens snel verder omhoog tot 67 jaar voor iedereen die nu 54 jaar of jonger is. Wie al plannen had om op zijn of haar 65ste of eerder met pensioen te gaan, moet deze waarschijnlijk aanpassen of extra pensioen, of extra vermogen opbouwen. Daarom besteden we op een van de eerste pagina s van deze HP Pensioen aandacht aan de hogere AOW-leeftijd. Met het advies om met de pensioenplanner na te gaan wat je wilt en wat mogelijk is met je huidige pensioenopbouw. Dat geldt ook zeker als je deelneemt in de Excedent- of Premiepensioenregeling. René van Warmerdam praat daarover in het interview met HP Pensioen. Hij legt uit dat de financiële crisis zowel het pensioenfonds raakt als de individuele pensioensaldi in de genoemde pensioenregelingen. Ook adviseert hij om regelmatig je Pensioensaldo te checken en gebruik te maken van de pensioenplanner. In de rubriek In Jip en Janneke taal - een initiatief van de deelnemersraad lees je hoe de Basis- Excedent- en Premiepensioenregelingen werken. Ook in die rubriek benadrukken we dat het belangrijk is om als deelnemer zelf in te spelen op de lage dekkingsgraad en de daling van de pensioensaldi. Voor zover dat nodig en mogelijk is. Check dat in elk geval. Het interview met Jan Vastbinder laat zien dat pensioen uiteraard veel meer is dan veel besproken begrippen zoals dekkingsgraad en pensioenverplichtingen. Het lijkt haast een advertorial voor pensioen, maar werd gewoon woord voor woord genoteerd in huize Vastbinder in Ter Aar. Zonder voorbij te gaan aan - daar is ie weer - de dekkingsgraad. Als we daarover met onze gepensioneerden praten, valt altijd weer op hoe goed zij op de hoogte zijn van de pensioenontwikkelingen, van ons pensioenfonds in het bijzonder. Ongetwijfeld draagt Simon Dijkhuizen daaraan zijn steentje bij, maar ook HP NL Senior die de nodige contacten onderhoudt met HP en het pensioenfonds had. Het artikel dat oproept om met deze vereniging voor senioren kennis te maken is natuurlijk pas echt een advertorial, maar daarom zeker niet minder van harte aanbevolen. Speel in op de ontwikkelingen dus is de rode draad in dit nummer. Op de hogere AOW-leeftijd, op de financiële markten Blijf daarom ook op de hoogte over de ontwikkeling van je pensioenopbouw en of pensioenvermogen. Wij doen in elk geval ons uiterste best je daarover zo goed mogelijk te informeren. Je pensioen is het echt waard! Marcel Lasonder Voorzitter Stichting Pensioenfonds Hewlett-Packard Nederland 3

4 Gaan ook jouw pensioenplannen op de schop? Vanaf 2013 AOW-leeftijd in stappen omhoog naar 67 jaar In juli is de Eerste Kamer akkoord gegaan met het wetsvoorstel om de AOW-leeftijd in stappen te verhogen. Wie nu 65 jaar of ouder is, merkt daar niets van. Wie dit jaar 65 wordt ook niet. Maar voor iedereen die jonger is, gaat de AOW later in. Jonger dan 64? Wat betekent de hogere AOW-leeftijd dan voor jou? Je bent geboren in: In de maand: Dan gaat je AOW in op je: Het jaar waarin je AOW ingaat, is dan: Aantal maanden zonder AOW te overbruggen als je op je 65ste met HP-pensioen gaat: 1947 januari t/m december 65ste verjaardag januari t/m november 65ste en 1 maand december 65ste en 2 maanden januari t/m oktober 65ste en 2 maanden november t/m december 65ste en 3 maanden januari t/m september 65ste en 3 maanden oktober t/m december 65ste en 5 maanden januari t/m juli 65ste en 5 maanden augustus t/m december 65ste en 7 maanden januari t/m mei 65ste en 7 maanden juni t/m december 65ste en 9 maanden januari t/m maart 65ste en 9 maanden april t/m december 66ste verjaardag januari t/m september 66ste en 3 maanden oktober t/m december 66ste en 6 maanden januari t/m juni 66ste en 6 maanden juli t/m december 66ste en 9 maanden januari t/m maart 66ste en 9 maanden april t/m december 67ste verjaardag of daarna januari t/m december 67ste verjaardag of later * 2024 of later * 24 of meer * De regering beslist later of de AOW-leefijd verder omhoog gaat voor wie na 1956 geboren is. 4 I HP Pensioenmagazine

5 Vanaf een maand tot twee jaar later AOW De stappen waarmee de AOW later ingaat, worden best snel gezet. Wie in jaar wordt, ziet zijn AOW al een maand later ingaan. Dat loopt op tot een jaar voor iemand die in wordt en tot twee jaar voor iemand die 65 wordt in De huidige pensioenregelingen van HP (zowel de basis- als de excedentregeling en de premiepensioenregeling) houden vooralsnog 65 jaar als standaard pensioen leeftijd. Wie dus in de toekomst op 65-jarige leeftijd met pensioen gaat, moet enkele maanden overbruggen zonder AOW. Hoeveel maanden dat is, zie je in de tabel. Sociale partners Het is aan sociale partners (HP en de Ondernemingsraad) of zij afspraken maken over een eventuele aanpassing van de pensioenleeftijd bij Pensioenfonds HP in verband met de hogere AOW-leeftijd. Mogelijk moeten zij overigens rekening houden met wetgeving die op dit moment in voorbereiding is over de zogeheten pensioenrichtleeftijden. Het is aan HP en de Ondernemingsraad of zij afspraken maken over een eventuele aanpassing van de pensioenleeftijd bij HP in verband met de hogere AOW-leeftijd. Kijk wat je wilt en wat mogelijk is Als je op 65 jaar - of eerder met pensioen gaat, moet je dus een aantal maanden zonder AOW moet overbruggen. Bij die berekeningen komt je UniformPensioen Overzicht (UPO) van pas, net als de website Your Benefits Resources op hewitt.com/hpnl/. Deze site bevat alle belangrijke informatie die betrekking heeft op je persoonlijke pensioensituatie. De pensioenregelingen van HP bieden meerdere keuzemogelijkheden bij pensioeningang. Mogelijk zijn deze extra interessant nu de AOW-leeftijd hoger wordt. Alleen jijzelf hebt toegang tot deze gegevens. Je hebt daarvoor een persoonlijk inlognummer en wachtwoord ontvangen om toegang te krijgen tot de site. Je kunt op de site terecht als je meer wilt weten over je opgebouwde pensioenaanspraken of als je gebruik maakt van de verschillende keuzemogelijkheden bij pensioeningang. Mogelijk dat deze door de hogere AOW-leeftijd extra interessant voor je zijn. Zo bestaat de mogelijkheid om je opgebouwde partnerpensioen gedeeltelijk om te zetten in extra ouderdomspensioen. Ook is het mogelijk om op de pensioendatum te kiezen voor een tijdelijk verhoogd ouderdomspensioen met daarop volgend een lager ouderdomspensioen. Die keuzemogelijkheden kun je doorrekenen op de YBR-website. 5

6 Highlights jaarverslag 2 In het jaarverslag lees je alle ontwikkelingen die voor pensioen belangrijk zijn: hoeveel premie het pensioenfonds ontvangen heeft, waarin het belegd heeft, hoeveel het ver mogen bedraagt en welke verplichtingen daar tegenover staan. Het jaarverslag biedt niet alleen informatie, het bestuur legt ermee ook verantwoording af over het bestuursbeleid. Je vindt het jaarverslag op de website van het pensioenfonds ( De belangrijkste cijfers en ontwikkelingen lees je in dit artikel. Belangrijkste cijfers Aantallen Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Totaal Ouderdomspensioen Nabestaandenpensioen Wezenpensioen Arbeidsongeschiktheidspensioen Totaal pensioengerechtigden Bedragen x Beleggingsopbrengsten Premiebijdragen Pensioenuitkeringen Ouderdomspensioen Nabestaandenpensioen Wezenpensioen Arbeidsongeschiktheidspensioen Totaal pensioenuitkeringen Saldo van baten en lasten Beleggingen Overige activa en passiva Totaal aanwezig vermogen Technische voorzieningen Stichtingskapitaal en reserves Dekkingsgraad 105% 111% 111% Rendement 7,2% 11,1% 16,4% 6 I HP Pensioenmagazine

7 011 Belangrijkste aandachtspunten De belangrijkste aandachtspunten van het bestuur in 2011 waren: het monitoren van de financiële positie van het fonds; het verder versterken van het risicomanagement; de deskundigheidsbevordering van het bestuur; de communicatie met alle belanghebbenden van het fonds. Geen verhoging van de ingegane pensioenen In de bestuursvergadering van december is besloten de ingegane pensioenen en premievrije aanspraken per 1 januari 2012 niet te verhogen. Dit besluit was gebaseerd op het beleid van het fonds dat er niet wordt geïndexeerd indien de dekkingsgraad ultimo november lager is dan 105%. De dekkingsgraad ultimo november 2011 bedroeg 102,2%. De indexatie van de pensioenaanspraken van de actieve deelnemers per 1 januari 2012 bedroeg 2,33%. De lasten van deze indexatie worden volledig gedragen door de werkgever. Beleggingen Het jaar 2011 is voor het fonds een redelijk beleggingsjaar geweest. Op de totale portefeuille is (exclusief valuta-afdekking) een rendement behaald van 8,6% (in 2010 was dit 14,8%). Het totale vermogen was eind 2011 als volgt belegd: Aandelenfondsen 328,5 miljoen Obligatiefondsen 542,3 miljoen Onroerend goed fondsen 34,6 miljoen Flexioenrekeningen (risico deelnemers) 66,5 miljoen Totaal belegd vermogen 971,9 miljoen Pensioenverplichtingen Ultimo 2011 bedroeg de voorziening pensioenver plichtingen 863,2 miljoen, verdeeld over de volgende categorieën deelnemers: actieve deelnemers 290,5 miljoen gewezen deelnemers 259,2 miljoen pensioengerechtigden 313,5 miljoen Ten opzichte van 2010 is de voorziening met ruim 108 miljoen toegenomen. Dit is een gevolg van de in 2011 sterk gedaalde rente. De financiële positie van het fonds is redelijk te noemen. Spreiding van de beleggingen, een extra storting van 9 miljoen, een toename van het vermogen, het was niet voldoende om de ingegane pensioenen en pensioenaanspraken van de gewezen deelnemers te verhogen. Door de sterk gedaalde rente zag ons pensioenfonds de verplichtingen namelijk toenemen met 108 miljoen. Financiële positie De dekkingsgraad ultimo 2011 was 105%. Dit is precies op het niveau waarvan werd uitgegaan in het herstelplan. In vergelijking met veel andere pensioenfondsen in Nederland is de financiële positie van ons pensioenfonds redelijk te noemen. Dit is mede dankzij de herstelpremie van ruim 9 miljoen die HP in 2011 aan het fonds heeft betaald. De financiële positie van het pensioenfonds is echter nog niet voldoende. 7

8 Pensioen als derde helft In gesprek met Jan Vastbi Bijna met pensioen, al bijna tien jaar niet meer werkzaam voor HP, maar nog altijd voelt hij zich betrokken bij de onderneming en verbonden met de vroegere collega s: Jan Vastbinder uit Ter Aar. HP Pensioen sprak met hem. Over managers die de business begrijpen, over surfen met windkracht zes of zeven op het Gardameer, over motorrijden en ja, natuurlijk ook over pensioen. Het lijkt alsof hij nog altijd actief is voor HP. Uit zijn verhaal blijkt nog steeds grote betrokkenheid bij de onderneming, waar hij van 1987 tot 2003 werkte. Eerst bij Digital, later Compaq en vervolgens HP. Ja, ik voel dat ook zo, bevestigt hij. De laatste jaren van mijn loopbaan heb ik me als lid van de ondernemingsraad intensief bezig gehouden met de integratie van Compaq in HP. Je maakt dan van dichtbij mee hoe ingrijpend zo n proces is. Zowel voor de medewerkers als voor het bestuur van de onderneming. Wat waarschijnlijk ook een rol speelt, is dat ik altijd goede managers heb gehad die zowel de business als de mensen begrepen. Dat is essentieel voor een onderneming, net als integriteit. Het zijn waarden die ik nog steeds terug zie bij HP, ondanks de druk van deze tijd. We hebben wel eens klanten op prijs verloren, maar nooit op kwaliteit Maatwerk leveren en naar de klant luisteren `Maatwerk leveren en naar de klant luisteren, om aan te voelen wat hij wil en waar hij behoefte aan heeft. Dat heb ik altijd een uitdaging gevonden en zoveel mogelijk in de praktijk gebracht. Dat hield ook in dat je dat binnen je eigen bedrijf nog wel eens stevig moest verdedigen. Als je echter een manager hebt, die weet wat hij aan je heeft en oog heeft voor het belang op langere termijn, kom je daar samen uit en kun je de klant optimaal bedienen. Dat betekent niet dat je een klant niet kunt verliezen. Dat kwam natuurlijk voor. Maar nooit op kwaliteit, op korte termijn wel op prijs. Dikwijls waren we echter nog voor afloop van de contractsperiode met de concurrent weer bij zo n klant in beeld. Je voelde je als een vis in het water. Desondanks is in 2003 je dienstverband beëindigd? Na de overname van Compaq door HP werd een aantal functies boventallig, omdat beide ondernemingen voor een belangrijk deel dezelfde klanten hadden. Bij die dubbele functies hoorden ook accountmanagers. Een aantal medewerkers heeft toen een regeling aangeboden gekregen. Dat betekende wel financieel een stap terug, maar daar stond vrije tijd tegenover. Ik was toen nog vrij jong. Maar ook achteraf gezien, vraag ik me af of ik anders zonder problemen mijn pensioenleeftijd zou hebben bereikt. Omdat de druk om te presteren elk jaar groter werd, liep ik namelijk toch wel redelijk tegen mijn grenzen aan. Nee, mijn loyaliteit tegenover HP heeft daar zeker niet onder geleden. In overleg met HP heb ik alle ruimte gekregen om de overdracht van mijn klanten goed te regelen zodat de kwaliteit van de dienstverlening gewaarborgd was. Zowel voor de klant als voor mijn opvolger. Goede, persoonlijke relaties met de klanten zijn altijd een kenmerk van de dienstverlening van HP geweest en volgens mij is dat nog steeds zo. Ik denk overigens dat de meeste oud HP-ers die loyale houding hebben behouden. Daar ben ik niet uniek in. Met enkele collega s heb ik nog uitgezocht hoe we met de regeling van het Sociaal Plan het best mogelijke voorstel uit de verzekeringsmarkt konden halen. Enkele adviseurs hebben op onze uitnodiging presentaties gehouden met tekst en uitleg van de mogelijkheden, waarmee iedereen desgewenst zijn of haar eigen keuze kon bepalen. Goede, persoonlijke relaties met de klanten zijn altijd een kenmerk van de dienstverlening van HP geweest en volgens mij is dat nog steeds zo 8 I HP Pensioenmagazine

9 nder Ik geef nu mijn tijd ook aan de maatschappij Vervolgens heb ik er bewust voor gekozen om m n tijd ook aan de maatschappij te geven. Dat varieert van diverse bestuurslidmaatschappen, zoals van een badmintonclub en een stichting die zich bezig houdt met een kinderdagverblijf in Ecuador, tot aan activiteiten voor het buurtcomité. Ook het Gilde kan op me rekenen. Onder andere voor het geven van computercursussen. Net als Victor Wildeman die onlangs een beroep op me deed om penningmeester te worden voor zijn stichting in Uganda. Verder ben ik actief voor HP NL Senior. Daardoor houd ik contact met de vroegere collega s en HP. Ook de contacten met HP zijn goed, we genieten in Amstelveen van de gastvrijheid, mogen gebruik maken van de faciliteiten en worden regelmatig bijgepraat door de directie. Onlangs heeft Bart Hogendoorn nog een toelichting gegeven op de betrokkenheid van de medewerkers en hoe nieuwe medewerkers binnen HP worden geïntroduceerd. Een mooie wisselwerking, zowel voor de leden van HP NL Senior als voor HP. Ook zakelijk omdat we onze leden korting mogen aanbieden op HP producten. Al met al heb ik bestuurlijk genoeg om handen. Marijke zegt dan ook wel eens. Ik ben er ook nog. Overigens gaan we dit jaar nog naar Ecuador om daar de dagopvang van onze stichting te bezoeken. Mooie bijkomstigheid is dat deze nu op eigen benen kan staan. Persoonlijk maak ik me geen zorgen over mijn pensioen De pensioenfondsen worden momenteel gemangeld door de unieke combinatie van lage rente en dalende beurzen. De zekerheid van vroeger is verdwenen. Natuurlijk volg ik de ontwikkelingen. Dankzij de bijstortingen van HP is de dekkingsgraad van ons pensioenfonds niet eens zo laag. Verder ben ik ervan overtuigd dat het bestuur zijn uiterste best doet om de zaken zo goed mogelijk te behartigen. De gepensioneerden hebben een vertegenwoordiger in het bestuur, ook die contacten zijn goed. Er zijn pensioenfondsen in onze sector waarbij partijen tegenover elkaar voor de rechter staan. Hans Daniëls zegt wel eens dat wij ambassadeurs zijn van HP. Dat voelen we ook zo! Maatwerk in het werk, vrijheid in je vrije tijd Voorafgaande aan het interview heeft Jan al foto s toegestuurd. Allesbehalve foto s van iemand achter de geraniums. Ook van een zwart gat is niets te bekennen. Wel iemand op een surfplank en dezelfde Jan Vastbinder op de motor. Maatwerk in mijn werk, vrijheid in mijn vrije tijd., lacht hij. De motor geeft me een groot gevoel van vrijheid, net als het surfen. Natuurlijk krijg je dan reacties van jongeren die je voorbijgaan. Maar dat hoort er bij, daar heb ik geen moeite mee. De gepensioneerden hebben een vertegenwoordiger in het bestuur, de contacten zijn goed Jan Vastbinder Personalia: 64 gehuwd, 1 dochter, 2 zonen en 2 kleinkinderen Werkte bij HP : vanaf 1987(Digital) tot 2003 Als: accountmanager services Hobby s: badminton, skiën, motor rijden en surfen. 9

10 Voor Excedent- en Premiepensioenregeling Upgrade naar Flexioen 2.0 Het afgelopen half jaar is hard gewerkt aan de migratie van Flexioen 1.0 service van Robeco voor de Excedenten Premiepensioenregeling. De upgrade houdt onder andere in dat de gegevensuitwisseling voortaan digitaal gebeurt en niet meer via afschriften. Maar er zijn ook andere beleggingsfondsen gekomen met lagere kosten. De eerste ervaringen zijn positief. Ook die van jou? Laat het ons weten! Voor- en nadelen Bij de upgrade van Flexioen 1.0 is het pensioenfonds zowel opdrachtgever als klant met de deelnemers als eindgebruiker. De migratie vergt verder veel inzet van de uitvoerder van onze pensioenregeling AON Hewitt en Robeco, die het Flexioen aanbiedt en nog enkele andere partners. Daarom is hiervoor een projectgroep gevormd. René van Warmerdam en Henk Splint bemannen deze vanuit het pensioenfonds, René is er de projectleider van. Bij de upgrade van Flexioen 1.0 is het pensioenfonds zowel opdrachtgever als klant, met de deelnemers als eindgebruikers. Belangrijk onderdeel van het werk was de informatie en uitleg aan de deelnemers die in april plaatsvond. Met vermelding van zowel de voor- als nadelen van de upgrade. Enkele van die nadelen zijn: een beperktere keuze van de fondsen waarin je kunt beleggen en alle mutaties worden voortaan slechts eens per maand afgewikkeld. Daar staan echter lagere kosten tegenover wat uiteraard gunstig is voor je pensioenkapitaal. Als je vragen of suggesties hebt Laat het weten! Vragen of reacties? De migratie moest in korte tijd worden gerealiseerd en heeft de nodige aanpassingen gevraagd. Tijdens de migratie heeft Robeco een helpdesk ingericht. De eerste ervaringen intussen zijn positief, toch evalueert de projectgroep ook de komende maanden de ervaringen met Flexioen 2.0. Met name natuurlijk die van de deelnemers. Dus, als je vragen of suggesties hebt, laat het weten! Dat kan via Robeco, Geert Hoogestijn of René van Warmerdam. De contactgegevens vind je in het Overzicht contactpersonen verderop in dit magazine. 10 I HP Pensioenmagazine

11 Gepensioneerd of bijna gepensioneerd? Maak kennis met HP NL Senior! Heb je bij Philips, Digital, Compaq, Tandem of HP gewerkt en ontvang je op je pensioendatum of nu al pensioen van Pensioenfonds HP? Dan is het lidmaatschap van HP NL Senior ook interessant voor jou! Simon Dijkhuizen herkozen als bestuurslid namens de gepensioneerden Belangstelling om ook lid te worden? Ga dan naar voor informatie en aanmelding. Wat biedt HP NL Senior? HP NL senior is een vereniging voor senioren die gewerkt hebben bij HP of de hierboven genoemde bedrijven die door HP zijn overgenomen. Het is een actieve jonge vereniging die je: op de hoogte houdt van de ontwikkelingen bij HP kortingen biedt op HP-producten en artikelen in de Philipswinkel informeert over ontwikkelingen die voor gepensioneerden belangrijk zijn uitnodigt voor evenementen waar je ook oud collega s en directieleden van HP kunt ontmoeten. Kortom: het lidmaatschap van HP NL Senior (voor slechts 15 per jaar) houdt je betrokken, op de hoogte en biedt je ook nog eens financieel voordeel! De vereniging telt bijna 400 leden en is met een gemiddelde leeftijd van 66 jaar ook een vereniging met veel jonge en actieve senioren. Simon Dijkhuizen uit Groesbeek is onlangs herkozen als bestuurslid namens de gepensioneerden. Aanleiding voor een kort bedankbriefje in HP Pensioen. Met een ruime meerderheid ben ik door de gepensioneerden herkozen als bestuurslid van de Stichting Pensioenfonds Hewlett-Packard Nederland. Een prima stimulans om mij weer volledig in te zetten om de belangen te behartigen van alle deelnemers en pensioengerechtigden. Ik dank hierbij in het bijzonder alle gepensioneerden die op mij gestemd hebben. Het liefst had ik direct na de uitslag van de verkiezingen iedereen persoonlijk via een brief of een willen bedanken, maar ik beschik niet over jullie adressen. Natuurlijk ben ik ook de komende vier jaar weer voor iedereen beschikbaar om eventuele vragen over pensioenaangelegenheden te beantwoorden. Dat kan via simondijkhuizen@ hetnet.nl. Met vriendelijke groet, Simon Dijkhuizen. 11

12 Bestuurslid van het pensioenfonds In gesprek met René van Warmerdam Voor René van Warmerdam, lid van het dagelijks bestuur van het pensioenfonds, is pensioen dagelijkse kost. Begin juli praatten we met hem over de aanhoudend lage rente en lage aandelenkoersen. Hoe gaat ons pensioenfonds daarmee om? Wat betekent dat voor deelnemers en gepensioneerden? Gaan we later met pensioen als de AOW pas ingaat als we 66 of 67 zijn. Maar ook: wat kunnen we zelf doen aan ons pensioen? René, die in 2010 ook een interview gaf in HP Pensioen, steekt meteen van wal. Het blijven uitdagende tijden. Ook voor ons pensioenfonds. Onze dekkingsgraad was eind mei 107,7%. Dat is relatief gunstig ten opzichte van veel andere pensioenfondsen, dankzij extra stortingen door HP. Daardoor is het verlagen van de pensioenen tot nu toe niet aan de orde. We mogen dan ook blij zijn met HP als sponsor. Aan de andere kant heb ik er begrip voor dat HP de pensioenkosten zoveel mogelijk beheersbaar houdt. Daartoe is met ingang van 2010 voor nieuwe medewerkers de Premiepensioenregeling ingevoerd. Daarbij spaar je zelf voor je pensioen via Robeco. We zijn geen eiland waarop de crisis geen invloed heeft. René van Warmerdam leeftijd: 52 gehuwd, twee dochters (15 en 16) bestuurslid sinds: november 2009 woonplaats: Hoofddorp. werkt bij HP vanaf: 1990 (Digital) op dit moment als: consultant voor HP Software hobby s: Zeilen, hockey en tennis (buiten) Hoe speelt het pensioenfonds in op de crisis op de financiële markten? Pensioenfondsen zijn in hoge mate afhankelijk van de ontwikkelingen op de financiële markten. We kunnen niet toveren en zijn geen eiland waarop de crisis geen invloed heeft. De inkomsten uit obligatie- en aandelenbeleggingen bepalen voor een belangrijk deel hoe we er financieel voor staan. Wat we in elk geval doen is dat we op langere termijn beleggen, tegen zo laag mogelijke kosten. Verder hebben we alle risico s in kaart gebracht met een zogeheten Risicoraamwerk. Van risico s van beleggen in Europese staatsleningen tot en met het risico dat het pensioenfonds de pensioenen langer moet betalen dan verwacht omdat we gemiddeld steeds langer leven. Die risico s monitoren we voortdurend. Bij de keuze van de beleggingsmix houden we verder specifiek rekening met de verplichtingen die het pensioenfonds heeft aan alle deelnemers (op lange termijn) en gepensioneerden (op kortere termijn). Daarin wordt ook de leeftijdsopbouw van het deelnemersbestand meegenomen. Ook de individuele pensioensaldi groeien op dit moment minder snel. Is er ook straks nog wel pensioen voor iedereen? Ja, daar ga ik zonder meer van uit. Zo zijn pensioenregelingen opgezet. Met beveiligingsmechanismes, zoals het herstelplan dat opgesteld en gevolgd moet worden wanneer er sprake is van een te lage dekkingsgraad. Bij de basisregeling van ons pensioenfonds houdt dat in dat we de ingegane pensioenen helaas niet kunnen verhogen. In die dekkingsgraad zijn overigens alle pensioenverplichtingen opgenomen, zowel van de pensioenen die nu al worden betaald, als de pensioenen die in de verre toekomst pas tot uitkering komen. Met de in de toekomst te betalen pensioenen houdt ons pensioenfonds dus degelijk rekening. Wat ik nu vertel over dekkingsgraad en pensioenverplichtingen, geldt voor de basisregeling van ons pensioenfonds. 12 I HP Pensioenmagazine

13 Bij de individuele pensioenopbouw van de Premiepensioenregeling en de Excedentregeling bouwt elke deelnemer zijn individuele pensioensaldo op waarmee hij pensioen koopt als hij met pensioen gaat. Dat is en blijft zijn of haar eigen individuele pensioensaldo. Wel is het zo dat door de lagere rente en lagere aandelenkoersen dat saldo op dit moment minder snel groeit dan bij een hogere rente en wanneer aandelen het beter doen. Wie de afgelopen jaren met pensioen is gegaan of binnenkort met pensioen gaat, is of wordt daarmee geconfronteerd. Dat is een nadeel van de individuele pensioenopbouw. Dat realiseren we ons en we vertellen de deelnemers ook dat ze daar rekening mee moeten houden. Wie binnenkort met pensioen gaat, moet er rekening mee houden dat je door de lage rente en rendementen minder pensioen kunt kopen. Het ziet er naar uit dat de AOW in de komende jaren pas ingaat als je 66 of 67 bent. Ook bij HP dus later met pensioen? Nee, dat is niet automatisch het geval. Tot nu toe kent het pensioenreglement de mogelijkheid om je HP pensioen eerder of later te laten ingaan. Los van de AOW dus. Het is mogelijk dat dit zo blijft. Maar dat is verder een zaak van overleg tussen werkgever en werknemers. Het bestuur van het pensioenfonds is feitelijk niet meer maar ook niet minder dan de uitvoerder van de pensioenregeling zoals die werkgever en werknemers met elkaar afspreken in het arbeidsvoorwaardenoverleg. Het pensioenfonds rekent zich met de lage rente allesbehalve rijk Is pensioen opbouwen nog wel zo aantrekkelijk? Ondanks alle onzekerheid, blijft het opbouwen van pensioen niet alleen nodig maar ook waardevol. De afgelopen jaren heeft ongeveer alles tegelijkertijd tegen gezeten: rente en aandelenkoersen daalden terwijl de gemiddelde levensverwachting onverwacht extra is gestegen. Vanzelfsprekend zijn daarmee ook de kosten van pensioen gestegen. Tegenover de extra kosten als gevolg van de hogere levensverwachting staat overigens uiteraard dat je ook langer pensioen ontvangt. Zoals al gezegd, is het bovendien niet zo dat er straks geen geld is voor degenen die dan met pensioen gaan. Het is nu zelfs zo dat ons pensioenfonds een groter vermogen heeft dan ooit tevoren. In mei 2012 is dat de magische grens van 1 miljard euro gepasseerd. Ter vergelijking: op dit moment betaalt ons pensioenfonds jaarlijks zo n 21 miljoen euro uit aan pensioenen en bedragen de huidige pensioenverplichtingen zo n 930 miljoen euro op jaarbasis (cijfers uit jaarverslag 2011). Alle verplichtingen zijn verplicht gebaseerd op de huidige lage lange rente en daarbij is er vanuit gegaan dat die lage rente blijvend is. Het pensioenfonds rekent zich daarmee allesbehalve rijk. Is het verstandig om zelf iets extra s aan je pensioen te doen? Dat hangt van je situatie af. In elk geval raad ik iedereen aan: kijk regelmatig naar de stand van je pensioenopbouw. Als je pensioen opbouwt via de basisregeling doe je dat via Your Benefit Resources (YBR). Bouw je pensioen op via de Premiepensioenregeling (dat is het geval als je vanaf 1 januari 2010 bij HP bent gaan werken) check dan regelmatig je Pensioensaldo. Op de site van Robeco Flexioen ( kun je bovendien invullen wat je elders nog hebt opgebouwd en op welke leeftijd je met pensioen wilt. De pensioenplanner geeft een indicatie hoeveel pensioen je met je Pensioensaldo kunt kopen. Doen, het gaat om je pensioen! 13

14 Reken je niet te rijk met je pensioen! Waarom dekkingsgraad en individuele pensioenkapitalen blijven dalen Jip en Janneke taal Als eigenlijk iets zeker moet zijn, dan is het wel je pensioen. Maar die zekerheid staat al enkele jaren onder druk. Het pensioenfonds heeft geen ruimte voor toeslagen op de ingegane pensioenen. En wie een individueel pensioenkapitaal opbouwt, kan daarmee minder pensioen kopen dan voorzien. Hoe komt dat? Wat kunnen we eraan doen? Vragen en antwoorden in Jip en Janneke taal. De verschillende HP Pensioenregelingen en de financiële crisis HP kent verschillende pensioenregelingen. René van Warmerdam licht die verschilllen toe in zijn interview. In de tabel bij dit artikel zie je snel en overzichtelijk welke pensioenregeling (en) op jou van toepassing is of zijn en en hoe jouw pensioenopbouw is geregeld. Bovendien zie je in de tabel de algemene impact van de situatie op de financiële markten op de verschillende pensioenregelingen. Ga bij de prognoseberekening van je pensioen in de Excedent- of Premiepensoenregeling uit van een lagere rentestand dan de 4% die op dit moment standaard wordt toegepast. Dan reken je jezelf op dit moment niet zo snel te rijk! 14 I HP Pensioenmagazine

15 Je pensioenopbouw is dan als volgt geregeld Hoe komt het dat de dekkingsgraad blijf dalen? Waarom nemen de verplichtingen van het pensioenfonds toe als de rente en aandelenkoersen zakken? Is anders beleggen een optie? Is er straks nog wel pensioen als ik 65 ben en wat kan ik zelf nog doen? Zo werkt het in de: Basispensioenregeling Voor wie? Als je al vóór 1 januari 2010 bij HP in dienst trad, bouw je pensioen op in de Basispensioenregeling tot salarisgrens van (maximum in 2012). Je bouwt in het pensioenfonds pensioen op waarvan de hoogte van tevoren vastligt. Dat komt de laatste maanden vooral door de daling van de rente. Maar ook door de lagere aandelenkoersen. Bij de berekening van de toegezegde pensioenopbouw wordt uitgegaan van de marktrente. Als de marktrente daalt, moet het pensioenfonds een groter vermogen hebben om het toegezegde pensioen te realiseren. Een toename van het vereiste vermogen betekent een toename van de verplichtingen. Het pensioenfonds belegt gespreid, met een zo goed mogelijke balans tussen risico s en rendement. Hierbij houden we uiteraard rekening met de verplichtingen aan de deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Het uitzonderlijke van de huidige crisis is dat de laatste jaren het rendement op alle beleggingscategorieën onder druk staat. Ja. De dekkingsgraad geeft weliswaar regelmatig aan dat deze zich onder het verplichte minimum van 105% bevindt om aan alle verplichtingen te voldoen, maar daarin worden wel alle pensioenverplichtingen meegenomen die het pensioenfonds heeft. Van de deelnemers die nog maar enkele jaren pensioenopbouw tot en met de pensioengerechtigden. Als de rente en aandelen echter ook de komende jaren onder druk blijven staan, moeten wellicht ook de HP- pensioenen worden gekort. Net zoals nu voor veel pensioenfondsen al gaat gebeuren. Ga in elk geval na hoeveel pensioen je op dit moment hebt opgebouwd en hoeveel pensioen je op je pensioenleeftijd kunt verwachten. Schat daarbij zo goed mogelijk in wat je verplichtingen dan zijn. Als dat niet met elkaar matcht kun je wellicht aanvullende voorzieningen regelen voor later. Zo werkt het in de: Excedentpensioenregeling en in de Premiepensioenregeling Voor wie? Als je al vóór 1 januari 2010 bij HP in dienst trad, bouw je pensioen op in de Basispensioenregeling èn voor je salaris boven (maximum in 2012) in de Excedentpensioenregeling. Als je na 1 januari 2010 bij HP in dienst trad, bouw je pensioen op in de Premiepensioenregeling. Je bouwt via het pensioenfonds een individueel pensioenkapitaal op waarmee je op de pensioendatum pensioen koopt bij een verzekeraar van je eigen keuze. Deelnemers in de Excedentregeling kunnen ook pensioen inkopen bij het pensioenfonds. Bij de opbouw van een individueel pensioenkapitaal kennen we geen dekkingsgraad. De lagere rente en lagere aandelenkoersen betekenen wel dat je pensioenkapitaal minder snel groeit. Zoals bij de vorige vraag al aangegeven: lagere rente en lagere aandelenkoersen betekenen dat je pensioenkapitaal minder snel groeit. Als dat zich niet herstelt, kun je op je pensioendatum minder pensioen inkopen. Bij een herstel van de aandelenmarkten en een hogere rente groeit je pensioenkapitaal uiteraard weer sneller en is een hogere pensioeninkoop mogelijk. Op dit moment ziet het er naar uit dat het herstel wellicht nog best lang op zich laat wachten. Bij opbouw van een individueel pensioenkapitaal heb je meerdere beleggingskeuzes en kun je zelf bepalen in welke mate je zelf je beleggingen regelt. Van volledig in eigen beheer tot helemaal verzorgd door Robeco. Van risicomijdend tot offensief. Welke keuzes je maakt zal onder andere afhangen van je kennis, maar ook of je naast je pensioen nog andere voorzieningen hebt. Verder is ook je leeftijd een belangrijke factor in verband met je beleggingshorizon. In het algemeen geldt bij voorbeeld dat je op jongere leeftijd wat meer in aandelen kunt beleggen. Net als voor pensioenfondsen is er voor individuele beleggers geen glazen bol die de toekomst kan voorspellen. Spreiding van beleggingen kan een aanbeveling zijn, maar biedt geen garantie voor een hoger pensioenkapitaal. Ja, je individuele pensioenkapitaal blijft jouw kapitaal. De hoogte ervan op je pensioendatum en de rentestand op dat moment zijn bepalend hoeveel pensioen je kunt inkopen bij de verzekeringsmaatschappij van je eigen keuze. Helaas kan dat bij een lage rentestand behoorlijk tegenvallen. Daarom adviseren we nadrukkelijk om regelmatig naar de hoogte van je pensioenkapitaal te kijken. Maar ook om na te gaan welk pensioen je daar naar verwachting voor kunt kopen. Ga bij de prognoseberekening van je pensioen uit van een lagere rentestand dan de 4% die op dit moment standaard wordt toegepast. Dat is wel zo reëel. 15

16 Wat betekenen de ontwikkelingen voor jouw pensioen? Financiële positie en hers Last but not least geven we je in deze HP Pensioen de update van de financiële positie en het herstelplan van ons pensioenfonds. Hoe ontwikkelt zich onze dekkingsgraad, wat kunnen we eraan doen en wat betekent het voor de toeslagen op de pensioenen? Zo lang de dekkingsgraad lager is dan 105%, zijn geen toeslagen op de ingegane pensioenen mogelijk Zekerheid onder druk Pensioen moet voor iedereen zo zeker mogelijk zijn. Door de economische ontwikkelingen echter staat die zekerheid sinds 2008 onder druk. Niet alleen voor ons pensioenfonds, maar voor alle pensioenfondsen en ook voor individuele pensioenverzekeringen. Alle inspanningen van het bestuur van het pensioenfonds en HP zijn gericht om de zekerheid van de pensioenen zoveel mogelijk te waarborgen. Dat is ook de doelstelling van de wettelijke regels en verplichtingen van De Nederlandsche Bank, die toezicht houdt op de pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen in Nederland. Herstelplan In 2009 heeft ons pensioenfonds een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank. Het korte termijn herstelplan was er op gericht om eind 2011 weer op een dekkingsgraad van 105% te komen. Dat is gelukt. Mede dankzij de extra premies die HP in de afgelopen jaren heeft betaald. Eind 2011 was de dekkingsgraad 105%. Er is nog wel sprake van een reservetekort. Dat wil zeggen dat het fonds nog te weinig wettelijk vereiste buffers heeft. Eind 2011 hadden we een buffer moeten hebben van ongeveer 16%. De dekkingsgraad moet de komende jaren dus stijgen tot 116% om ook uit de situatie van het reservetekort te komen. Volgens het lange termijn herstelplan heeft ons pensioenfonds tot eind 2023 de tijd om dat te realiseren. Ontwikkeling in 2012 De dekkingsgraad laat in 2012 een grillig verloop zien. In de eerste maanden van 2012 steeg de dekkingsgraad tot 107,7% eind mei. Vanaf juni 2012 is deze, als gevolg van de daling van de rente, helaas weer gezakt tot onder het niveau dat is voorzien in het herstelplan. 16 I HP Pensioenmagazine

17 telplan De overheid heeft intussen aangekondigd dat pensioenfondsen bij de berekening van hun pensioenverplichtingen eind 2012 rekening mogen houden met een andere renteberekening. Dit zal ook voor ons pensioenfonds een gunstig effect hebben op de dekkingsgraad. Hoe groot dat effect zal zijn, is op dit moment nog niet bekend. Beleggingsbeleid Doordat het pensioenfonds het renterisico voor een groot deel heeft afgedekt, zijn de gevolgen van de grote rentedalingen in de afgelopen jaren relatief beperkt gebleven. Met het oog op de eurocrisis zijn de afgelopen maanden nog enkele risicobeperkende maatregelen genomen. Zo zijn de aandelenbeleggingen in het eurogebied verminderd en is de afdekking van het valutarisico teruggebracht. Het bestuur hoopt zo de gevolgen van een eventuele verdere verzwakking van de euro te beperken. Zekerheid en toeslagen Dankzij de financiële positie van ons pensioenfonds hoeven we de pensioenen - tot nog toe- niet te korten. Veel andere pensioenfondsen moeten dat wel. Zo lang de dekkingsgraad op de peildata (dat is 30 november van elk jaar) minder bedraagt dan 105 %, mogen we echter geen toeslagen geven op de ingegane pensioenen. Dat is wettelijk niet toegestaan. Uit de ontwikkeling van de dekkingsgraad in 2012 (zie tabel) blijkt hoeveel vermogen er staat tegenover de pensioenverplichtingen van het pensioenfonds. Wat betekent een en ander voor jouw pensioen? Zoals het er nu naar uitziet, zijn voorlopig geen toeslagen mogelijk op de ingegane pensioenen. De kosten van de toeslagen voor de actieve deelnemers neemt HP voor zijn rekening. Als je deelneemt in de Excedentof Premiepensioenregeling De dekkingsgraad is niet relevant als je deelneemt in de Excedent- of Premiepensioenregeling (zie het artikel daarover op pagina 15 van dit nummer). In dat geval bouw je je eigen individuele pensioenkapitaal op. Natuurlijk hebben de rente en de economische ontwikkelingen ook effect op de individuele pensioenkapitalen. Als je een individueel pensioenkapitaal opbouwt, moet je zelf de keuze maken voor je eigen beleggingsprofiel, of kun je zelf bepaalde beleggingscategorieën in de vorm van beleggingsfondsen selecteren. Daarom is het belangrijk enig inzicht te hebben in de werking van de financiële markten. Als dat inzicht ontbreekt, is het wellicht verstandig je te laten begeleiden. Uiteraard geeft dit geen enkele garantie voor welk resultaat dan ook. Ontwikkeling dekkingsgraad in 2012 Update per eind Vermogen pensioenfonds op dat moment Alle pensioenverplichtingen * op dat moment Dekkingsgraad op dat moment Vereiste dekkingsgraad volgens herstelplan op dat moment december ,0% (105%) januari ,2% (105%) februari ,2% (105%) maart ,4% (105%) april ,1% (106%) mei ,7% (106%) juni ,7% (106%) juli ,4% (106%) augustus ,0% (106%) Alle hierboven vermelde bedragen zijn x 1.000,- * Deze betreffen zowel alle ingegane als alle nog niet ingegane pensioenen. Kijk voor de maandelijkse update van de dekkingsgraad op 17

18 Overzicht behandelde onderwerpen Pensioenmagazine nr Herstelplan - Wat zijn de maatregelen? 2. Beoordeling HP Pensioenfonds door externe Visitatiecommissie 3. Interview met bestuurslid Henk van de Weerdt 4. Stand van zaken overgang excedentregeling naar Robeco 5. Plannen voor harmoniseren van de arbeidsvoorwaarden na overname van EDS 6. Interview met Hans Suijs 7. HP NL Senior Ledenvergadering 8. Overleg met De Nederlandsche Bank 9. Van de Deelnemersraad 10. Overzicht contactpersonen 11. Overzicht behandelde onderwerpen 12. English Summary Pensioenmagazine nr Herstel van onze dekkingsgraad 2. Nieuwe pensioenregeling voor nieuwe werknemers van HP 3. Interview met René van Warmerdam 4. Wereldwijde HP pensioenaudit 5. Interview met Yvonne Engel 6. Het beleggingsbeleid van ons pensioenfonds 7. Surf naar en YBR 8. Interview met Ids Sijbrandij 9. Stand van zaken waardeoverdracht naar Robeco 10. Samenwerking Pensioenfonds HP en Pensioenfonds EDS 11. HP NL Senior bestaat dit jaar 5 jaar! Pensioenmagazine nr. 12 Pensioenmagazine nr Hoe staan we er financieel voor? 2. Interview met Marcel Lasonder 3. Interview met Victor Wildeman 4. Website YBR 5. Mijnpensioenoverzicht.nl 6. Verkiezingen deelnemersraad 7. Ontwikkelingen in Toeslagen en kerncijfers Mogelijke samenwerking met Pensioenfonds EDS 10. Lustrumfeest HP-NL Senior 11. Van de Deelnemersraad Pensioenmagazine nr Ontwikkeling financiële positie en evaluatie herstelplan 2. Interview met Simon Dijkhuizen 3. Pensioenakkoord 4. Interview met Ans van Vulpen en Geert Hoogestijn 5. Vragen van deelnemers 6. Oproep Simon Dijkhuizen steun Victor Wildeman 7. Deelnemersraad 8. Erop uit met HP-NL Senior De besproken onderwerpen in de overige nummers van HP Pensioen vind je op: Je vindt daar ook de downloads van HP Pensioen. 1. Financiële positie en dekkingsgraad 2. Interview met Henk Splint en Marcel Lasonder 3. Samenvatting jaarverslag Mogelijke samenwerking met Pensioenfonds EDS 5. Interview met Hans Schrijvers 6. Opvolging Peter Prakken 7. Verslag jaarvergadering HP NL Senior 8. Toeslagentabel en voorwaardelijkheidsverklaring 18 I HP Pensioenmagazine

19 Overzicht contactpersonen Basispensioenregeling AON Hewitt Postbus AB Amsterdam tel.: fax: Contactpersonen Pensioenuitkeringen: Ans van Vulpen Deelnemersadministratie: Geert Hoogestijn Algemeen/bestuurszaken: Frank Heijnis Algemeen adres: Excedentregeling (per ) en DC-regeling (per ) Deze regelingen zijn via het HP Pensioenfonds ondergebracht bij: Robeco Pension Providers Postbus AZ Rotterdam tel: Bestuur Harald Werner, lid Dagelijks Bestuur John Sutherland Jack Dekker Simon Dijkhuizen Peter van der Heijden Marcel Lasonder,voorzitter Henk Splint René van Warmerdam, lid Dagelijks Bestuur Adviseurs Secretaris: Frank Heijnis Actuaris: Hans van den Hatert com) Deelnemersraad Gerard van Zelst, voorzitter Dick van Gaalen Hans Suijs Ids Sijbrandij Stan Bosch, secretaris Klaas Nienhuis Frits Nolet Bert Ypey Verantwoordingsorgaan Hans Daniels Rob Idink Stan Bosch Gerard van Zelst Hans Suijs Klaas Nienhuis 19

20 General Summary in En glish 20 I HP Pensioenmagazine

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014 Pensioenfonds Robeco Populair Jaarverslag 2014 2014 was een bewogen jaar voor Pensioenfonds Robeco door de sterk dalende rente en de veranderende wet- en regelgeving. In het jaarverslag blikken wij als

Nadere informatie

Evaluatie herstelplan. Interviews met Simon Dijkhuizen, Ans van Vulpen en Geert Hoogestijn. Verkiezing gepensioneerde in het bestuur

Evaluatie herstelplan. Interviews met Simon Dijkhuizen, Ans van Vulpen en Geert Hoogestijn. Verkiezing gepensioneerde in het bestuur HP Pensioen Magazine I December 2011 I Nr. 14 In dit nummer onder meer: Evaluatie herstelplan Interviews met Simon Dijkhuizen, Ans van Vulpen en Geert Hoogestijn Verkiezing gepensioneerde in het bestuur

Nadere informatie

Vertrouwen schept verplichtingen

Vertrouwen schept verplichtingen Rita van Ewijk, bestuurslid Pensioenfonds HP: Vertrouwen schept verplichtingen Tot voor kort waren alle bestuursleden van het pensioenfonds werkzaam bij HP, of waren dat in het verleden. Rita van Ewijk

Nadere informatie

VERKORT JAARVERSLAG 2017

VERKORT JAARVERSLAG 2017 VERKORT JAARVERSLAG 2017 De belangrijkste ontwikkelingen in 2017 bij Pensioenfonds TNT Express op een rij in deze verkorte en vereenvoudigde versie van het jaarverslag. Het volledige jaarverslag vindt

Nadere informatie

Geef pensioen de aandacht die het verdient. Jaarbericht Stichting Pensioenfonds

Geef pensioen de aandacht die het verdient. Jaarbericht Stichting Pensioenfonds Geef pensioen de aandacht die het verdient Jaarbericht Stichting Pensioenfonds Vijf mythes over pensioen Over pensioenen zijn meerdere mythes in omloop. Het is belangrijk om te weten hoe het wel zit. De

Nadere informatie

De resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds. mei, 2014

De resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds. mei, 2014 De resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds mei, 2014 1 Beste DNB er Hartelijk dank voor jouw deelname aan en/of interesse in dit deelnemersonderzoek onder (ex)werknemers van DNB. Van

Nadere informatie

Uw pensioen en Flexioen. Flexibel Individueel Pensioen

Uw pensioen en Flexioen. Flexibel Individueel Pensioen Uw pensioen en Flexioen Flexibel Individueel Pensioen Uw pensioen en Flexioen U bouwt een pensioeninkomen op via uw werkgever. Dit pensioeninkomen ontvangt u nadat u gepensioneerd bent, naast uw AOW-uitkering.

Nadere informatie

VERKORT JAARVERSLAG 2016

VERKORT JAARVERSLAG 2016 VERKORT JAARVERSLAG 2016 2016: wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen van 2016 bij Pensioenfonds TNT Express? U leest het in deze verkorte en vereenvoudigde versie van het jaarverslag. Het volledige

Nadere informatie

Principeakkoord cao-pensioenregeling Q&A Intern

Principeakkoord cao-pensioenregeling Q&A Intern Voor publicatie op de websites van de vakorganisaties en Mijn PostNL Algemeen Is het echt nodig om de pensioenregeling aan te passen? Ja. De fiscale wetgeving voor pensioen wijzigt. Dit betreft met name

Nadere informatie

Extra informatie pensioenverlaging

Extra informatie pensioenverlaging Extra informatie pensioenverlaging Wat is de invloed van de verlaging op mijn netto pensioen? Als u nog niet met pensioen bent, kunnen we u nu niet zeggen hoe uw netto pensioen

Nadere informatie

RBS pensioen update. Van premie tot pensioen

RBS pensioen update. Van premie tot pensioen RBS pensioen update Van premie tot pensioen Hoe is uw pensioen opgebouwd? Waarom zitten veel pensioenfondsen nu in de problemen? Hoe ziet de toekomst van pensioen in Nederland eruit? In deze RBS Pensioen

Nadere informatie

1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen?

1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen? 1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen? Het pensioenfonds staat er financieel niet goed voor. De twee belangrijkste oorzaken: 1. Nederlanders worden steeds ouder. Met name de laatste

Nadere informatie

Uw pensioen en Flexioen. Flexibel Individueel Pensioen

Uw pensioen en Flexioen. Flexibel Individueel Pensioen Uw pensioen en Flexioen Flexibel Individueel Pensioen Uw pensioen en Flexioen U bouwt een pensioeninkomen op via uw werkgever. Dit pensioeninkomen ontvangt u nadat u gepensioneerd bent, naast uw AOW-uitkering.

Nadere informatie

Vragen en Antwoorden met betrekking tot de overgang naar één pensioenregeling voor SABIC in Nederland

Vragen en Antwoorden met betrekking tot de overgang naar één pensioenregeling voor SABIC in Nederland Vragen en Antwoorden met betrekking tot de overgang naar één pensioenregeling voor SABIC in Nederland In 2013 heeft de onderneming SABIC een traject ingezet om de pensioenregelingen binnen de SABICondernemingen

Nadere informatie

Terugblik 2011 in cijfers

Terugblik 2011 in cijfers Terugblik 2011 in cijfers U vindt hier een samenvatting van het jaarverslag 2011. Het volledige jaarverslag kunt u downloaden via www.pensioenfondsricohnederland.nl. Financiële situatie Door de kredietcrisis

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

Een overzicht van de kerncijfers vindt u op <pagina 8 en 9> van het volledige jaarverslag.

Een overzicht van de kerncijfers vindt u op <pagina 8 en 9> van het volledige jaarverslag. 12 vragen over het jaarverslag 2013 De hoofdpunten uit het jaarverslag van Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen (SPV) behandelen we aan de hand van 12 vragen en antwoorden. Een volledig exemplaar

Nadere informatie

Nieuwsbrief februari 2016

Nieuwsbrief februari 2016 Nieuwsbrief februari 2016 In deze nieuwsbrief vindt u de volgende onderwerpen: - De beleggingsresultaten over 2015 - Vragen en antwoorden over de beleggingsresultaten en uw pensioenregeling bij Aegon PPI

Nadere informatie

Bulletin. Heb ik straks genoeg geld?

Bulletin. Heb ik straks genoeg geld? Bulletin BANDEN juli 2014 13 Voor werkgevers en werknemers aangesloten bij het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Banden- en Wielenbranche Heb ik straks genoeg geld? Hoeveel pensioen krijgt u later? Veel

Nadere informatie

Uw werknemers en hun pensioen in de Metaal en Techniek

Uw werknemers en hun pensioen in de Metaal en Techniek Uw werknemers en hun pensioen in de Metaal en Techniek Uw onderneming is actief in de Metaal en Techniek. Daarom is het pensioen van uw werknemers ondergebracht bij Pensioenfonds Metaal en Techniek (PMT).

Nadere informatie

Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief

Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief Nummer 14 > Jaargang 10 > November 2012 inhoud > Financiële positie: dekkingsgraad blijft laag [p.1] Bestuur / Verantwoordingsorgaan [p.2] Uniform Pensioen

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit. Oktober 2013

Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit. Oktober 2013 Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur de pensioenregeling

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief

Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief Stichting Pensioenfonds Smurfit Kappa Nederland Nieuwsbrief NUMMER 12 > JAARGANG 8 > SEPTEMBER 2011 inhoud > De financiële situatie bij pensioenfondsen [p.1] Pensioenleeftijd 65 jaar, wat als ik eerder

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten De heer/mevrouw A. START STRAAT 1234 1234 AA WOONPLAATS behandeld door telefoonnummer ons kenmerk Klant Team StiPP (088) 008 40 60 950. briefcodering burgerservicenummer datum Betreft: Welkomstbericht

Nadere informatie

Deelnemersbrochure Stichting Pensioenfonds Jacobs Nederland

Deelnemersbrochure Stichting Pensioenfonds Jacobs Nederland Deelnemersbrochure Stichting Pensioenfonds Jacobs Nederland Robeco Deelnemersbrochure Stichting Pensioenfonds Jacobs Nederland Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Pensioenregeling... 4 3. Flexioen Stichting Pensioenfonds

Nadere informatie

15 vragen en antwoorden over de veranderingen in de pensioenregeling

15 vragen en antwoorden over de veranderingen in de pensioenregeling Er verandert wat aan je pensioen 15 vragen en antwoorden over de veranderingen in de pensioenregeling Over de pensioenleeftijd en de AOW 1. Moet ik nu blijven werken tot 67 jaar? Het pensioen dat je vanaf

Nadere informatie

Pensioenfonds B&S. Pensioenkrant Pensioen fonds B&S

Pensioenfonds B&S. Pensioenkrant Pensioen fonds B&S Pensioenfonds B&S Pensioenkrant 2014 Pensioen fonds B&S I n h o u d s o p g a v e Woord vooraf... 4 1. Jaarverslag 2013 in hoofdijnen... 5 2. Dekkingsgraad 2014... 7 3.Nieuw pensioenstelsel 2015... 8

Nadere informatie

Je bouwt partnerpensioen op met de pensioenregeling van Pensioenfonds Detailhandel. Voor je kinderen is er wezenpensioen.

Je bouwt partnerpensioen op met de pensioenregeling van Pensioenfonds Detailhandel. Voor je kinderen is er wezenpensioen. Hoe is jouw pensioen geregeld? Wat krijg je in onze pensioenregeling? Ouderdomspensioen Je bouwt ouderdomspensioen op met de pensioenregeling van Pensioenfonds Detailhandel. Je krijgt dit ouderdomspensioen

Nadere informatie

PensioenNieuws van Pensioenfonds TenCate

PensioenNieuws van Pensioenfonds TenCate PensioenNieuws van Pensioenfonds TenCate oktober 2016 Hoe verloopt 2016 tot nu toe? Om maar meteen met de deur in huis te vallen: de financiële situatie bij Pensioenfonds TenCate is niet goed. De alsmaar

Nadere informatie

7. Bouw ik nu meer/minder op? Bij Coop Pensioenfonds bouwt u 1,64% op (2016). Bij BPFL gaat u 1,875% opbouwen (2016).*

7. Bouw ik nu meer/minder op? Bij Coop Pensioenfonds bouwt u 1,64% op (2016). Bij BPFL gaat u 1,875% opbouwen (2016).* Beste lezer, Dit overzicht met veelgestelde vragen hebben wij opgesteld naar aanleiding van de brief d.d. 10 november 2016 over de liquidatie van Coop Pensioenfonds. Heeft u een vraag die hier niet tussenstaat

Nadere informatie

The Dutch mortgage market at a cross road? The problematic relationship between supply of and demand for residential mortgages

The Dutch mortgage market at a cross road? The problematic relationship between supply of and demand for residential mortgages The Dutch mortgage market at a cross road? The problematic relationship between supply of and demand for residential mortgages 22/03/2013 Housing market in crisis House prices down Number of transactions

Nadere informatie

Je bouwt partnerpensioen op met de pensioenregeling van Pensioenfonds Detailhandel. Voor je kinderen is er wezenpensioen.

Je bouwt partnerpensioen op met de pensioenregeling van Pensioenfonds Detailhandel. Voor je kinderen is er wezenpensioen. Hoe is jouw pensioen geregeld? Wat krijg je in onze pensioenregeling? Ouderdomspensioen Je bouwt ouderdomspensioen op met de pensioenregeling van Pensioenfonds Detailhandel. Je krijgt dit ouderdomspensioen

Nadere informatie

Maximale bestuursinzet voor HP-Pensioenen

Maximale bestuursinzet voor HP-Pensioenen Maximale bestuursinzet voor HP-Pensioenen Gesprek met Splint en van Zelst Splint en van Zelst waren tot voor kort bestuurslid van ons pensioenfonds. Zij vertellen in deze nieuwsbrief over de zorg en aandacht

Nadere informatie

Datum Briefnummer Behandeld door Doorkiesnummer 15-2-2012 20120215 N.W. Dijkhuizen 630

Datum Briefnummer Behandeld door Doorkiesnummer 15-2-2012 20120215 N.W. Dijkhuizen 630 Pensioenfonds Productschappen Bezoekadres Laan van Zuid Hoorn 165 2289 DD Rijswijk Postadres Postbus 3042 2280 GA Rijswijk Telefoon 070 4138630 Fax 070 4138650 E-mail info@pbodnl Website wwwpbodnl KvK

Nadere informatie

Robeco Flexioen FLEXIBEL INDIVIDUEEL PENSIOEN

Robeco Flexioen FLEXIBEL INDIVIDUEEL PENSIOEN Robeco Flexioen FLEXIBEL INDIVIDUEEL PENSIOEN Uw pensioen en Flexioen Via uw werkgever bouwt u een pensioeninkomen op. U ontvangt dit pensioeninkomen naast uw AOW-uitkering, nadat u gepensioneerd bent.

Nadere informatie

De dekkingsgraad van het Pensioenfonds is bijna elke maand anders. Dat komt vooral door de rentestand en onze beleggingsopbrengsten.

De dekkingsgraad van het Pensioenfonds is bijna elke maand anders. Dat komt vooral door de rentestand en onze beleggingsopbrengsten. Nieuwsbrief Ballast Nedam Pensioenfonds September 2013 Tijd voor een nieuwsbrief van uw Pensioenfonds. Er gebeurt veel in de Nederlandse pensioenwereld; dat kan u bijna niet zijn ontgaan. In onze vorige

Nadere informatie

Hoe houden we ons pensioen zo zeker mogelijk?

Hoe houden we ons pensioen zo zeker mogelijk? HP Pensioen Magazine I April 2013 I Nr. 16 In dit nummer onder meer: Hoe houden we ons pensioen zo zeker mogelijk? Toeslagen: wanneer, hoe en waarom Interviews met Rinze Braaksma, Bob van Randeraat en

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten De heer/mevrouw A. START STRAAT 1234 1234 AA WOONPLAATS behandeld door telefoonnummer ons kenmerk Klant Team StiPP (088) 008 40 60 950. briefcodering burgerservicenummer datum Betreft: Welkomstbericht

Nadere informatie

Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen

Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen 1. De kwartaalcijfers van de pensioenfondsen zijn negatief. Hoe komt dat? Het algemene beeld is dat het derde kwartaal, en dan in het bijzonder de maand

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur

Nadere informatie

Deelnemers Het fonds betaalt maandelijks pensioen aan deelnemers. gaan in de toekomst pensioen ontvangen. 2,05%

Deelnemers Het fonds betaalt maandelijks pensioen aan deelnemers. gaan in de toekomst pensioen ontvangen. 2,05% deelnemers 15.654 In 2013 verdiende het fonds 28,3 miljoen dankzij beleggen. Dat bedrag staat voor een rendement van 2,05%. Deelnemers Het fonds betaalt maandelijks pensioen aan 5.038 deelnemers. De overige

Nadere informatie

NOTULEN DEELNEMERSVERGADERING VAN DE STICHTING JAN HUYSMAN WZ. FONDS 25 september 2012 Datum : 25 september 2012 Steller : D.W. Slok-Uittenbogaard

NOTULEN DEELNEMERSVERGADERING VAN DE STICHTING JAN HUYSMAN WZ. FONDS 25 september 2012 Datum : 25 september 2012 Steller : D.W. Slok-Uittenbogaard Datum : 25 september 2012 Steller : D.W. Slok-Uittenbogaard Voorzitter: R.J.P. Siebesma AGENDA: 1. Opening 2. Notulen deelnemersvergadering d.d. 20 september 2011 3. Samenstelling bestuur en verantwoordingsorgaan

Nadere informatie

Hoe is uw pensioen geregeld?

Hoe is uw pensioen geregeld? Hoe is uw pensioen geregeld? Welkom bij Delta Lloyd. U bouwt via pensioen bij ons op, zolang u in dienst bent bij deze werkgever. Dit geldt wanneer u 21 jaar of ouder bent. In dit Pensioen

Nadere informatie

Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008

Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008 Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008 blad 1 van 7 Het Metro Pensioenfonds Hieronder eerst een aantal bijzonderheden over het Metro Pensioenfonds. Het Metro Pensioenfonds is opgericht

Nadere informatie

Hoe staan we er financieel voor? Interviews met Marcel Lasonder en Victor Wildeman. Mijnpensioenoverzicht.nl. Magazine I 2011 I Nr.

Hoe staan we er financieel voor? Interviews met Marcel Lasonder en Victor Wildeman. Mijnpensioenoverzicht.nl. Magazine I 2011 I Nr. HP Pensioen Magazine I 2011 I Nr. 13 In dit nummer onder meer: Hoe staan we er financieel voor? Interviews met Marcel Lasonder en Victor Wildeman Mijnpensioenoverzicht.nl Dit is een uitgave van het HP

Nadere informatie

MIJN HEINZ PENSIOEN Werking Beschikbare premie

MIJN HEINZ PENSIOEN Werking Beschikbare premie MIJN HEINZ PENSIOEN Werking Beschikbare premie Deze slides zijn in juni 2010 gepresenteerd aan deelnemers aan de informatiesessies. De inhoud heeft een puur informatief karakter. Aan de informatie in deze

Nadere informatie

Kort jaarverslag Stichting Pensioenfonds nv Linde Gas Benelux

Kort jaarverslag Stichting Pensioenfonds nv Linde Gas Benelux Kort jaarverslag Stichting Pensioenfonds nv Linde Gas Benelux Beleggingen Het totaal rendement over het afgelopen boekjaar 2010 is uitgekomen op 15,6%. Als we naar de onderverdeling kijken zien we het

Nadere informatie

Vraag-antwoord voor Pensioenfonds ANWB

Vraag-antwoord voor Pensioenfonds ANWB Vraag-antwoord voor Pensioenfonds ANWB vanwege verlagen pensioenen, april 2013 1. Waarom moet Pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen? Het pensioenfonds staat er financieel niet goed voor. De twee belangrijkste

Nadere informatie

Eerder met pensioen Uitgave juli 2015

Eerder met pensioen Uitgave juli 2015 Eerder met pensioen Uitgave juli 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds SABIC, gevestigd te Sittard (het pensioenfonds ) is van algemene aard, uitsluitend

Nadere informatie

Pensioenbijeenkomst. 22 maart 2018

Pensioenbijeenkomst. 22 maart 2018 Pensioenbijeenkomst 22 maart 2018 Programma Welkom! Het fonds - mensen en cijfers* Financiële positie en beleid* Pensioenregeling en keuzes Actualiteiten 5 minuten 15 minuten 10 minuten 5 minuten Vragen?

Nadere informatie

Wat krijg je in onze pensioenregeling?

Wat krijg je in onze pensioenregeling? Pensioen 1-2-3 Hoe is je pensioen geregeld? Beschikbare premieregeling In dit Pensioen 1-2-3 lees je wat je wel en niet krijgt in onze pensioenregeling. Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind maart 2017 is 112,6% en is gestegen ten opzichte

Nadere informatie

1 Inleiding. Wanneer ga jij met pensioen Versie: 4 17-07-2015 Pagina: 3 van 7

1 Inleiding. Wanneer ga jij met pensioen Versie: 4 17-07-2015 Pagina: 3 van 7 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 AOW-gerechtigde leeftijd... 4 2.1 Algemeen... 4 2.2 Verhoging van 65 naar 67... 4 2.3 Verdere verhoging op basis van de levensverwachting... 4 3 Pensioenleeftijd... 6 3.1

Nadere informatie

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Persbericht Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Hoofdpunten: Dekkingsgraad van 94% is te laag: aanvullende maatregelen nodig Beschikbaar vermogen stijgt met ruim 11 miljard Door gedaalde rente nemen

Nadere informatie

Zelf Beleggen en Sparen

Zelf Beleggen en Sparen de vrijheid van Zelf Beleggen en Sparen 1 inhoud Omschrijving Pagina 1. Wat is Zelf Beleggen en Sparen? 2 2. Hoe werkt Zelf Beleggen en Sparen bij ABN AMRO Pensioenen? 2 3. Hoeveel rendement kunt u behalen?

Nadere informatie

Wanneer ga jij met pensioen?

Wanneer ga jij met pensioen? Wanneer ga jij met pensioen? Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 AOW-gerechtigde leeftijd... 4 1.1 Algemeen... 4 1.2 Verhoging van 65 naar 67... 4 1.3 Verdere verhoging op basis van de levensverwachting...

Nadere informatie

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Wat u moet weten over uw pensioen Op het Uniform Pensioenoverzicht staan de bedragen die u ontvangt bij pensionering. Hierop staan ook de bedragen

Nadere informatie

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Wat u moet weten over uw pensioen Op het Uniform Pensioenoverzicht staan de bedragen die u ontvangt bij pensionering en arbeidsongeschiktheid.

Nadere informatie

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling? Hoe is uw pensioen geregeld? In dit Pensioen 1-2-3 leest u wat u wel en niet krijgt in onze pensioenregeling. Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie over uw pensioen. Die vindt u wel op www.mijnpensioenoverzicht.nl

Nadere informatie

Het jaarverslag 2014 samengevat

Het jaarverslag 2014 samengevat Het jaarverslag 2014 samengevat Uw pensioenfonds blikt terug én vooruit Deelnemers 1.711 In 2014 verdiende het fonds 55,1 miljoen dankzij beleggen. Dat bedrag staat voor een rendement van 20,1%. Het fonds

Nadere informatie

Informatiesessies: Vrijwillige netto pensioenregeling 96k plus. Zaandam, 6 & 8 oktober 2015

Informatiesessies: Vrijwillige netto pensioenregeling 96k plus. Zaandam, 6 & 8 oktober 2015 Informatiesessies: Vrijwillige netto pensioenregeling 96k plus Zaandam, 6 & 8 oktober 2015 Programma 1. Welkom & Introductie (5 min) 2. Wijzigingen / uitgangspunten Ahold regeling (10 min) 3. De regeling

Nadere informatie

HALLO ALLEMAAL LIKE BPF SCHILDERS OP FACEBOOK WAT DE DEKKINGSGRAAD ONS VERTELT 2. WAT IS ER VERANDERD IN 2016? Wijzigingen pensioenregeling 4

HALLO ALLEMAAL LIKE BPF SCHILDERS OP FACEBOOK WAT DE DEKKINGSGRAAD ONS VERTELT 2. WAT IS ER VERANDERD IN 2016? Wijzigingen pensioenregeling 4 Pensioen voor pensioengerechtigdenblad maart 2016 WAT DE DEKKINGSGRAAD ONS VERTELT 2 Online klantenpanel GEZOCHT: MENSEN MET EEN MENING! 3 WAT IS ER VERANDERD IN 2016? Wijzigingen pensioenregeling 4 BELEGGEN

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2017 Pensioenfonds Cargill

Verkort jaarverslag 2017 Pensioenfonds Cargill Verkort jaarverslag 2017 Pensioenfonds Cargill Pensioenfonds Cargill 2017 in beeld Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen van 2017 van Pensioenfonds Cargill? U leest het in dit verkort jaarverslag. Financiële

Nadere informatie

Verkort Jaarverslag 2013

Verkort Jaarverslag 2013 Verkort Jaarverslag Han Thoman: Ons bestuur is zich echt goed bewust van de risico s die het pensioenfonds loopt. Voorzitter Han Thoman Onze financiële positie is redelijk maar moet nog beter Een jaar

Nadere informatie

CAPGEMINI PENSIOENFONDS. Wat krijgt u in onze pensioenregeling? Hoe is uw pensioen geregeld?

CAPGEMINI PENSIOENFONDS. Wat krijgt u in onze pensioenregeling? Hoe is uw pensioen geregeld? Stichting PENSIOENFONDS CAPGEMINI Nederland Hoe is uw pensioen geregeld? In dit Pensioen 1-2-3 leest u wat u wel en niet krijgt in onze pensioenregeling. Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie

Nadere informatie

Uw pensioen in onzekere tijden

Uw pensioen in onzekere tijden Uw pensioen in onzekere tijden Stichting Pensioenfonds 1 Inleiding Dekkingsgraad per 31 december 2011 is 83,7%. Het pensioenfonds loopt (ver) achter op herstelplan. Voorlopig kortingsbesluit is noodzakelijk.

Nadere informatie

Inleiding. Keuzemogelijkheden

Inleiding. Keuzemogelijkheden In dienst Bij indiensttreding bij UWV ga je ook automatisch pensioen opbouwen bij Pensioenfonds UWV. Waar moet je op letten? Welke keuzes kun je maken? N.B. Op dit moment ligt de officiële pensioenleeftijd

Nadere informatie

Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015. Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur

Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015. Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur Nieuwe pensioenregeling vanaf 1 januari 2015 Jan Raaijmakers Aad van der Tak Michel Stok Voorzitter Manager Pensioenfonds Extern actuarieel adviseur Agenda 1. Rol klankbordgroep 2. Waarom een nieuwe pensioenregeling?

Nadere informatie

Onderwerp: nieuwe pensioenregeling bij Stichting Nedlloyd Pensioenfonds

Onderwerp: nieuwe pensioenregeling bij Stichting Nedlloyd Pensioenfonds Mw/Dhr S. Vitzer English version, see website (Service, Download) www.nedlloydpensioenfonds.nl/service-mainmenu-16/download-mainmenu-23.html Uw kenmerk: Ons kenmerk:

Nadere informatie

Het Garantie pensioen met vaste collectieve premie

Het Garantie pensioen met vaste collectieve premie Het Garantie pensioen met vaste collectieve premie Inhoudsopgave Het Garantie pensioen met vaste collectieve premie van Delta Lloyd Waarom Collectief Defined Contribution? 5 Wat is het? 5 De kracht van

Nadere informatie

Deelnemerspresentatie november 2018

Deelnemerspresentatie november 2018 Deelnemerspresentatie november 2018 1 Agenda Pensioen bij Saint-Gobain Introductie UnitedPensions Wat is er voor u geregeld? Pensioen bij pensionering Pensioen bij overlijden Premievrijstelling bij Arbeidsongeschiktheid

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Tweede kwartaal april 2012 t/m 30 juni Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Tweede kwartaal april 2012 t/m 30 juni Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2012-1 april 2012 t/m 30 juni 2012 Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad Nominale dekkingsgraad is gedaald van 110,0% naar 105,1% Beleggingsrendement

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2017-1 april 2017 t/m 30 juni 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind juni 2017 is 115,7% en is gestegen ten opzichte van

Nadere informatie

Opgave 2 Geef een korte uitleg van elk van de volgende concepten: De Yield-to-Maturity of a coupon bond.

Opgave 2 Geef een korte uitleg van elk van de volgende concepten: De Yield-to-Maturity of a coupon bond. Opgaven in Nederlands. Alle opgaven hebben gelijk gewicht. Opgave 1 Gegeven is een kasstroom x = (x 0, x 1,, x n ). Veronderstel dat de contante waarde van deze kasstroom gegeven wordt door P. De bijbehorende

Nadere informatie

2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG

2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het jaarverslag legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

KPMG PROVADA University 5 juni 2018

KPMG PROVADA University 5 juni 2018 IFRS 16 voor de vastgoedsector Ben u er klaar voor? KPMG PROVADA University 5 juni 2018 The concept of IFRS 16 2 IFRS 16 Impact on a lessee s financial statements Balance Sheet IAS 17 (Current Standard)

Nadere informatie

Wat is nu precies de rol van de werkgever, de vakbonden en het bestuur van het pensioenfonds?

Wat is nu precies de rol van de werkgever, de vakbonden en het bestuur van het pensioenfonds? Veelgestelde vragen en antwoorden Ontbinding Stichting Pensioenfonds Bavaria (in liquidatie) Wat gaat er op 1 april 2017 gebeuren? Dan gaan de opgebouwde pensioenaanspraken van de actieve en gewezen deelnemers

Nadere informatie

VEELGESTELDE VRAGEN. Algemeen

VEELGESTELDE VRAGEN. Algemeen Algemeen 1 Wat is een UPO? UPO staat voor Uniform Pensioenoverzicht. Het UPO geeft u inzicht in uw huidige en toekomstige financiële situatie (en de situatie voor uw eventuele nabestaanden) bij pensionering,

Nadere informatie

Toelichting. Uniform Pensioenoverzicht 2015. Uitkeringsovereenkomst

Toelichting. Uniform Pensioenoverzicht 2015. Uitkeringsovereenkomst Toelichting Uniform Pensioenoverzicht 2015 Uitkeringsovereenkomst Actieve deelnemer Wat heeft u aan het Uniform Pensioenoverzicht? Het Uniform Pensioenoverzicht geeft inzicht in uw inkomen dat u van Hagee

Nadere informatie

Pensioen Nieuws. Lichte daling dekkingsgraad

Pensioen Nieuws. Lichte daling dekkingsgraad Pensioen Nieuws Een uitgave van Stichting Pensioenfonds AVEBE #11 juni 14 1 Financiële situatie Pensioenfonds AVEBE 2 Bereid je tijdig voor op je pensioen Uw pensioenoverzicht: weet hoe u er voor staat

Nadere informatie

Waardeoverdracht. bij indiensttreding. Wat is waardeoverdracht? Is waardeoverdracht. verstandig? Goed om te weten. Een nieuwe baan.

Waardeoverdracht. bij indiensttreding. Wat is waardeoverdracht? Is waardeoverdracht. verstandig? Goed om te weten. Een nieuwe baan. Waardeoverdracht bij indiensttreding Meer weten? www.kpnpensioen.nl Wat is waardeoverdracht? 4 Zoek en vind 11 Een nieuwe baan 3 Is waardeoverdracht verstandig? Goed om te weten 6 Zo vraagt u aan 10 9

Nadere informatie

Eerder met pensioen Uitgave juli 2015

Eerder met pensioen Uitgave juli 2015 Eerder met pensioen Uitgave juli 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds DSM Nederland, gevestigd te Heerlen (het pensioenfonds ) is van algemene aard, uitsluitend

Nadere informatie

Via deze brief krijgt u verdere (achtergrond)informatie over de huidige situatie en wat dit voor uw pensioen betekent.

Via deze brief krijgt u verdere (achtergrond)informatie over de huidige situatie en wat dit voor uw pensioen betekent. Naam Adres Postcode + woonplaats Land ONDERWERP: SITUATIE PENSIOENFONDS ROCKWOOL EN MOGELIJKE VERLAGING VAN UW PENSIOEN BIJLAGEN: EVALUATIEMOMENTEN IN HERSTELPLAN, ONTWIKKELING DEKKINGSGRAAD, DEKKINGSGRAAD

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Leiden, 3 september 2012

Stichting Pensioenfonds Avery Dennison. Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Leiden, 3 september 2012 Algemene Vergadering van Deelnemers en Gepensioneerden Leiden, 3 september 2012 Agenda 1. Opening 2. Vaststelling notulen jaarvergadering 8 september 2011 3. Jaarverslag 2011 4. Beleggingsbeleid 5. Terugblik

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Vierde kwartaal 2017-1 oktober 2017 t/m 31 december 2017 Samenvatting: De (12 maands)beleidsdekkingsgraad is gestegen van 112,7% eind september 2017 naar 115,3%

Nadere informatie

Brexit en Wisselkoersrisico s. Wim De Boe FX Corporate Sales

Brexit en Wisselkoersrisico s. Wim De Boe FX Corporate Sales Brexit en Wisselkoersrisico s Wim De Boe FX Corporate Sales 1. Achtergrond Brexit 23 Juni 2016: We re out!! 3 24 Juni 2016: The day after 4 10/06/2013 10/08/2013 10/10/2013 10/12/2013 10/02/2014 10/04/2014

Nadere informatie

blad HIER BEN IK WEER! EN IK HEB JULLIE WEER VEEL TE VERTELLEN Wil je meer weten over de veranderingen in je pensioen?

blad HIER BEN IK WEER! EN IK HEB JULLIE WEER VEEL TE VERTELLEN Wil je meer weten over de veranderingen in je pensioen? Pensioen blad voor werknemers februari 2014 ONZE PENSIOEN- REGELING IS GEWIJZIGD 2 NIEUWE PENSIOENPLANNER wat kan je ermee? 4 JE WORDT ARBEIDS- ONGESCHIKT...wat nu? 6 DEKKINGSGRAAD de laatste ontwikkelingen

Nadere informatie

HP Pensioen. Magazine Februari 2014 Nr. 17. In dit nummer: De nieuwe pensioenregeling 2014. Fusie EDS- en HP Pensioenfonds in zicht!

HP Pensioen. Magazine Februari 2014 Nr. 17. In dit nummer: De nieuwe pensioenregeling 2014. Fusie EDS- en HP Pensioenfonds in zicht! HP Pensioen Magazine Februari 2014 Nr. 17 In dit nummer: De nieuwe pensioenregeling 2014 Fusie EDS- en HP Pensioenfonds in zicht! Interviews over de nieuwe pensioenovereenkomst en de voorgenomen fusie

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2013

Verkort jaarverslag 2013 Verkort jaarverslag 2013 Uitgave van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houtverwerkende Industrie en Jachtbouw Voorwoord 2013 was een bijzonder jaar. Het was het eerste jaar samen voor het Pensioenfonds

Nadere informatie

STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS ZORGVERZEKERAARS

STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS ZORGVERZEKERAARS De pensioenregeling van SBZ STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS ZORGVERZEKERAARS Uw pensioen bij SBZ Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Zorgverzekeraars (SBZ) is het pensioenfonds voor de zorgverzekeringssector

Nadere informatie

Wat krijg je in onze pensioenregeling?

Wat krijg je in onze pensioenregeling? Pensioen 1-2-3 Hoe is je pensioen geregeld? Excedentregeling In dit Pensioen 1-2-3 lees je wat je wel en niet krijgt in onze pensioenregeling. Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie over jouw

Nadere informatie

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Toelichting Uniform Pensioenoverzicht Wat u moet weten over uw pensioen Op het Uniform Pensioenoverzicht staan de bedragen die u ontvangt bij pensionering en arbeidsongeschiktheid.

Nadere informatie

Wat krijgt u in onze pensioenregeling?

Wat krijgt u in onze pensioenregeling? Hoe is uw pensioen geregeld? In dit Pensioen 1-2-3 leest u wat u wel en niet krijgt in onze pensioenregeling. Pensioen 1-2-3 bevat geen persoonlijke informatie over uw pensioen. Die vindt u wel op www.mijnpensioenoverzicht.nl

Nadere informatie

JOUW PENSIOEN VERANDERT Jij kiest je pensioenregeling

JOUW PENSIOEN VERANDERT Jij kiest je pensioenregeling JOUW PENSIOEN VERANDERT Jij kiest je pensioenregeling INHOUD 2 Wie voert de pensioenregeling uit? Het pensioengebouw in Nederland De pensioenregelingen van RELX in Nederland Vergelijking CDC en IDC Welke

Nadere informatie

Bijlage. Hoe stel ik mijn beleggersprofiel vast? Mutatieformulier

Bijlage. Hoe stel ik mijn beleggersprofiel vast? Mutatieformulier Bijlage Hoe stel ik mijn beleggersprofiel vast? Mutatieformulier Hoe stel ik mijn beleggersprofiel vast? Aan de hand van onderstaande vragenlijst kunt u in ca. 10 minuten het beleggersprofiel vaststellen.

Nadere informatie

blad Ontmoet Paul op www.onsbpfschilders.nl wat vinden blijft gelijk 5 Meer inzicht in je pensioen: met UPO & de Pensioenplanner 2 Premie in 2015:

blad Ontmoet Paul op www.onsbpfschilders.nl wat vinden blijft gelijk 5 Meer inzicht in je pensioen: met UPO & de Pensioenplanner 2 Premie in 2015: Pensioen blad voor ondernemers april 2015 Meer inzicht in je pensioen: met UPO & de Pensioenplanner 2 wat vinden we van ons pensioenfonds 4 Premie in 2015: pensioenpremie blijft gelijk 5 Welk pensioenloon

Nadere informatie

Inleiding. Keuzemogelijkheden

Inleiding. Keuzemogelijkheden In dienst Bij indiensttreding bij UWV ga je ook automatisch pensioen opbouwen bij Pensioenfonds UWV. Waar moet je op letten? Welke keuzes kun je maken? Inleiding Iedereen die in dienst komt bij UWV start

Nadere informatie