Workshop 1a: Taakspel in het voortgezet speciaal onderwijs cluster 4. Leerkrachten en Intern Begeleiders, cluster 4 VSO

Transcriptie

1 Onderstaand treft u een overzicht aan van de workshops die gegeven zullen worden op de studiemiddag van 18 november. I.v.m. met het beperkt aantal plekken per workshop zouden wij u willen vragen voor beide workshops een 1 e en 2 e voorkeur op te geven. U kunt zich tot 11 november opgeven door een te sturen naar y.schreefel@debascule.com. Onder vermelding van de volgende gegevens: Naam, Functie, Organisatie. Workshop 1: 1 e en 2 e voorkeur Workshop 2: 1 e en 2 e voorkeur Workshop 1a: Taakspel in het voortgezet speciaal onderwijs cluster 4 Leerkrachten en Intern Begeleiders, cluster 4 VSO Het Taakspel is nu ook beschikbaar voor het voortgezet (speciaal) onderwijs! Het Taakspel zorgt: - dat jongeren aan leren toekomen, - dat de veiligheid in de klas toeneemt en gedragsproblemen verminderen, - dat leerkrachten toekomen aan lesgeven. In deze workshop: - worden de vorm en de werkzame bestanddelen van het Taakspel besproken, - wordt een video getoond waarin u het Taakspel in een vso-klas in actie kunt zien, - wordt het wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit voor u op een rijtje gezet - wordt u geïnformeerd over de ervaringen in de praktijk U bent bekend met: - het doel en de manier waarop u het Taakspel in het voortgezet (speciaal) onderwijs kunt inzetten, - de effecten die het Taakspel kan hebben op leerlingen en leerkrachten, - de voorwaarden om tot goede implementatie te komen. Alfons Crijnen (kinder- en jeugdpsychiater) initiatiefnemer van ontwikkeling en onderzoek van het Taakspel in Nederland (de Bascule, Dienst Speciale Onderwijszorg, Amsterdam) Pagina 1 van 8

2 Workshop 1b: Taakspel in het voortgezet speciaal onderwijs cluster 3 Leerkrachten en Intern Begeleiders, cluster 3 (V)SO ZML Praten tijdens de uitleg, naar buiten kijken tijdens het werken, wiebelen op de stoel, wie herkent hierin niet een aantal leerlingen uit zijn klas? Wilt u iets doen aan dit ongewenst gedrag? Taakspel biedt een oplossing! Taakspel stimuleert gewenst gedrag. En dat verbetert de sfeer in de klas! De volgende vragen zullen tijdens deze workshop aan de orde komen: - Wat is Taakspel en waarvoor kun je Taakspel inzetten? - Kan Taakspel bijdragen aan het verminderen van gedragsproblemen en het vergroten van de taakgerichtheid van de leerlingen (wat leidt tot het verhogen van de leerprestaties)? - Hoe zijn de ervaringen uit de praktijk? Een school ligt toe Leerkrachten en IB-ers zijn op de hoogte van wat Taakspel inhoudt en wat de effecten zijn van Taakspel op zowel de leerkrachten als op de leerlingen. Bovendien hebben zij inzicht in de manier waarop Taakspel op hun school geïmplementeerd kan worden. Mar Noordegraaf (organisatie- en innovatieadviseur, unit VO/BVE, CED-Groep) Diddy Haasnoot (locatieleider, VSO ZML Heerenwaard, Rotterdam) Workshop 1c: Taakspel in het primair onderwijs cluster 4 Leerkrachten en Intern Begeleiders, cluster 4 (V)SO Praten tijdens de uitleg, naar buiten kijken tijdens het werken, wiebelen op de stoel, wie herkent hierin niet een aantal leerlingen uit zijn klas? Wilt u iets doen aan dit ongewenst gedrag? Taakspel biedt een oplossing! Taakspel stimuleert gewenst gedrag. En dat verbetert de sfeer in de klas! De volgende vragen zullen tijdens deze workshop aan de orde komen: - Wat is Taakspel en waarvoor kun je Taakspel inzetten? - Kan Taakspel bijdragen aan het verminderen van gedragsproblemen en het vergroten van de taakgerichtheid van de leerlingen (wat leidt tot het verhogen van de leerprestaties)? - Hoe zijn de ervaringen uit de praktijk? Een school licht toe Leerkrachten en IB-ers zijn op de hoogte van wat Taakspel inhoudt en wat de effecten zijn van Taakspel op zowel de leerkrachten als op de leerlingen. Bovendien hebben zij inzicht in de manier waarop Taakspel op hun school geïmplementeerd kan worden. Floor Oostendorp (onderzoeker/ontwikkelaar/schoolbegeleider, unit VSO, CED-Groep) Gyselle van der Schoor (Intern begeleider, SO De Piloot, cluster 4, Rotterdam) Pagina 2 van 8

3 Workshop 2: Leerlijn leren leren De workshop is bedoeld voor belangstellenden uit het cluster 3 (V)SO, 4 Speciaal Onderwijs en Speciaal Basisonderwijs die in hun werk te maken hebben met (groepen) leerlingen die problemen hebben op het gebied van de vakoverstijgende vaardigheden (bijvoorbeeld taakaanpak, omgang met uitgestelde aandacht, reflectie, samenwerken en/of zelfstandigheid). Allereerst wordt de Leerlijn Leren Leren toegelicht. Vervolgens komen de lessen aan bod die geschreven zijn voor het aanleren van de vakoverstijgende vaardigheden uit deze leerlijn. In het tweede gedeelte wordt in twee groepen uiteen gegaan en wordt aan de hand van casussen inzicht verkregen in en geoefend met de inhoud, werkwijze en doelstellingen van de lessen. De cluster 3 groep neemt hierbij de vakoverstijgende praktijklessen voor (V)SO ZML van de CED-Groep als uitgangspunt. De cluster 4 groep maakt gebruik van de PI-7 lessen voor cluster 4 Speciaal Onderwijs. Inzicht in de inhoud, werkwijze en toepasbaarheid van de lessen over vakoverstijgende vaardigheden van de Leerlijn Leren Leren in de verschillende onderwijssoorten. Namens PI-7: T. Micklinghoff (CED-Groep Rotterdam) E. te Brake (De Bascule Amsterdam) Workshop 3: Het ene oor in, het andere oor uit! Leerkrachten, Intern Begeleiders en Remedial Teachers Bij vrijwel alles wat we doen speelt het geheugen een belangrijke rol. Vooral dat deel van het geheugen waarin gedurende korte tijd informatie wordt vastgehouden terwijl we ondertussen iets anders doen. Denk bijvoorbeeld aan een activiteit als hoofdrekenen waarbij we tussenstappen moeten onthouden en tegelijkertijd ook rekenbewerkingen uitvoeren. Of neem het luisteren en praten tijdens het kringgesprek, waarbij kinderen moeten onthouden waarover het gesprek gaat en ondertussen ook moeten bedenken wat ze willen zeggen. Of denk aan een zinnendictee, waarbij leerlingen nadenken over de spelling van de woorden maar ook de zin moeten onthouden. We noemen dit deel van het geheugen ook wel het korte termijn of werkgeheugen. Uit onderzoek weten we dat het werkgeheugen bij sommige kinderen, en zeker bij nogal wat kinderen in het Speciaal Onderwijs, tekort schiet. Hun werkgeheugen is al snel overvol en bij hen gaat dan veel het ene oor in en het andere oor uit. Bij deze kinderen kan het leren hierdoor gemakkelijk belemmerd worden. Vaak ook zullen de geheugenproblemen tot gedragsproblemen kunnen leiden omdat het kind steeds informatie uit de omgeving mist. In deze workshop zal de ontwikkeling van het werkgeheugen tijdens de basisschool periode worden besproken en wordt ook ingegaan op de manier waarop geheugenproblemen het functioneren van een kind op school bij veel activiteiten kan belemmeren. Laten zien hoe deze problemen bij een kind kunnen worden ontdekt en hoe er in de leersituatie mee kan worden omgegaan. Tot slot komen enkele nieuwe ontwikkelingen aan bod voor de begeleiding en behandeling van kinderen met geheugenproblemen. Anne Claire Beernink, GZ-/neuropsychologe bij de Bascule, afdeling kinderpsychiatrische leerling ondersteuning. Pagina 3 van 8

4 Workshop 4: Ben jij zo knap? Leerkrachten en remedial teachers die werken met kinderen in het speciaal (basis) onderwijs. Alle talenten en kwaliteiten van kinderen optimaal ontwikkelen. Meervoudige intelligentie in de praktijk. Werken vanuit de principes van meervoudige intelligentie zorgt voor rijk en uitdagend onderwijs. Er is namelijk niet één intelligentie, er zijn acht terreinen waarop je intelligent kan zijn. Door heel bewust te kiezen voor verschillende structuren, stimuleer je bijvoorbeeld de rekenwiskunde ontwikkeling van kinderen vanuit verschillende intelligenties. Ieder kind is uniek, ieder leert op verschillende manieren. De één door doen, de ander ziet het voor zich en weer een ander moet de informatie eerst ordenen om het te kunnen begrijpen. Zeker in het Speciaal (Basis)Onderwijs zien we deze verschillen in iedere leergroep terug. Om ieder kind toch optimaal van ons onderwijs te laten profiteren, is het van belang om niet alleen rekening te houden met leerbelemmeringen maar vooral ook aan te sluiten bij sterke kanten van kinderen en minder sterke kanten te ontwikkelen. Bezig zijn met de leerstof vanuit de acht intelligenties geeft kinderen plezier in leren. Ze zijn meer betrokken, wat leidt tot hoger leerrendement. Door veelvuldig te variëren in het onderwijsaanbod met behulp van didactische structuren, en werkvormen die afgestemd zijn op de acht intelligenties ontwikkelen kinderen zich breder. Zo ontdekken kinderen waar ze goed en minder goed in zijn, wat ze leuk en minder leuk vinden. Iedereen is knap op veel manieren! Ben jij zo knap?! Het gaat niet langer om hoe knap je bent, maar hoe ben je knap. In de workshop ziet en hoort u vanuit de praktijk, hoe u de 8 intelligenties in uw groep, in uw onderwijsaanbod kunt inbouwen. U maakt kennis met gevarieerde werkvormen en met de 8 aspecten van meervoudige intelligentie, die bijdragen aan een succesvolle implementatie. Carola Riemens, trainer en adviseur bij RPCZ/Bazalt te Vlissingen Voor meer info: Pagina 4 van 8

5 Workshop 5: Geen realistisch rekenen in het speciaal onderwijs, maar wat dan wel? Leerkrachten van Speciaal (Basis) Onderwijs. Informatie volgt z.s.m. Informatie volgt z.s.m. Workshop 6: Hoe creëren we effectieve leertijd? De bijeenkomst is vooral gericht op leerkrachten van het Speciaal (Basis) Onderwijs De inhoud sluit aan op workshop 2 (leerlijn leren leren ). We beginnen met het gebruik van klassenmanagement om voldoende in de klas te krijgen voor het geven van instructie. Dit gebeurt mede aan de hand van werkwijzen volgens het GIP-model. Daarna volgt de verhouding tussen geplande en ongeplande instructie en hoe je om kunt gaan met instructiegroepen? Tenslotte gaan we praktisch in op de vraag hoe je instructie geeft aan kinderen die behoefte hebben aan modelleren. Een aantal inhoudelijke punten wordt op papier uitgereikt. De onderwerpen worden aan de hand van videobeelden en eigen ervaringen door de deelnemers besproken. U kunt werken met een methodiek die rust geeft in de klas, de kinderen meer zelfstandig maakt en de leerkracht meer tijd geeft voor het geven van instructie. Een wijze van lesgeven voor leerlingen die moeite hebben met het toepassen van verschillende oplossingsmethoden. Jacques Roozendaal, onderwijsadviseur, De Bascule, Divisie Speciale Onderwijszorg Amsterdam Pagina 5 van 8

6 Workshop 7: Ik denk dat ik het kan Leerkrachten en remedial teachers die werken met kinderen in het speciaal (basis)onderwijs. De relatie tussen voelen, denken en doen is de basis voor het werken met kinderen en jongeren binnen de context van de cognitieve gedragstherapie. De principes uit deze psychotherapeutische stroming worden ook met succes toegepast in verschillende behandelmethodes op scholen en liggen ten grondslag aan veel pedagogische tips en trics. Zo weet elke leerkracht dat belonen stimuleert, straffen vaak (tijdelijk) werkt en negeren bepaald gedrag kan laten uitdoven. Wat voor nieuws kan deze stroming de doorgewinterde leerkracht dan nog bieden? Daarover gaat deze workshop. Na een korte theoretische inleiding zal geoefend worden met belangrijke principes uit met name de cognitieve therapie. De relatie tussen negatieve gedachten over zichzelf ( ik kan het toch niet, ik leer het nooit ) en de omgeving ( hij vind me ook een dom, ze wordt toch boos ). De kunst is om kinderen uit te nodigen hun negatieve overtuigingen over zichzelf en de wereld om hen heen te onderzoeken op waarheid en te vervangen voor meer reële, meer positieve en steunende gedachten. Inzicht in de denkprocessen van kinderen met negatieve cognities. Praktische manieren over hoe met deze leerlingen in gesprek te raken over hun negatieve gedachtes over schoolwerk en over hoe zij deze te lijf kunnen gaan. Hoe kun je kinderen leren hun gedachten te onderzoeken en uit te dagen. En kunnen kinderen in het Speciaal onderwijs dat wel? Voorbeelden van het effect van positief her-etiketteren en verzamelen van helpende gedachten. Heleen Koppelaar, GZ-psychologe en Cognitief Gedragstherapeute i.o. en Manoushka Moesker, GZ-psychologe en Cognitief Gedragstherapeute. Beide werkzaam in de divisie Speciale Onderwijszorg op de afdeling complexe leerstoornissen van De Bascule. Pagina 6 van 8

7 Workshop 8: Onderwijskundige succesfactoren, de leerkracht als spil van dit succes Leerkrachten, Intern Begeleiders en schoolleiders Verbeteren van leerresultaten begint in het primair proces van de school. Naast de leerling is de leerkracht is de belangrijkste persoon in de school. Het goed functioneren van de leerkracht is de grootste succesfactor bij het verbeteren van het onderwijs. Dat is een grote verantwoordelijkheid en het betekent ook dat we jou als leerkracht moeten koesteren. Het betekent ook dat je deze rol van betekenis serieus moet nemen en je moet afvragen hoe het op dit moment met je gaat. Ben je vastgeroest in je werk, in je schoolsysteem? Of zie je nieuwe mogelijkheden en kun je met vernieuwd elan aan het werk gaan. Wat voor klassenmanager ben je, lukt het je om planmatig te differentiëren en lukt het je om jouw (moeilijke) leerlingen actief deelgenoot te laten worden van hun eigen leerproces? Kun je ze hierin ook coachen en is dit ook een invalshoek om gedragsproblemen te reduceren? Hoe word je hierin begeleid of zou je begeleid kunnen worden. IB-er en directie welke rol kunnen jullie hebben in de begeleiding, aansturing en controle. Hoe kunnen jullie bijdragen aan de ontwikkeling van het primaire proces en dus de ontwikkeling van de leerkracht en leerlingen om uiteindelijk de kwaliteit van jullie onderwijs te verbeteren. Het lijken gemakkelijk geformuleerde zinnen. Vanuit mijn ervaring als leerkracht in het speciaal onderwijs, directeur en onderwijsbegeleider/adviseur wil ik jullie vertellen en mee laten denken over concrete voorbeelden en mogelijkheden die tot succes leiden. Uiteindelijk wil ik met jullie inventariseren welke kennis en vaardigheden jij en andere functionarissen nodig hebben om tot de gewenste resultaten te komen. Deelnemers komen in beweging, met andere woorden worden gestimuleerd na te denken over eigen werksituatie als leerkracht, IB-er en leidinggevende. Deelnemers denken na over eigen professionele vaardigheiden op het gebied van: klassenmanagement, planmatig differentiëren en het kunnen organiseren en motiveren van hun (moeilijke) leerlingen om actief bij het eigen onderwijsproces betrokken te raken. Deelnemers maken kennis met concrete voorbeelden en mogelijkheden. Fred Molenberg, FENOM Onderwijsdiensten Amsterdam Pagina 7 van 8

8 Workshop 9: Gedragsproblemen en toch leren lezen. Wat doet dat met een kind? Leerkrachten, Intern Begeleiders en Remedial Teachers Veel van de kinderen met gedragsproblemen en/of kinderpsychiatrische problematiek blijken ook een ernstige leesachterstand te hebben. Bij deze groep kinderen is het bekend dat het hebben van een ernstig leesprobleem een extra risicofactor is voor zowel de schoolloopbaan als het functioneren in de maatschappij. Op de Bascule is reeds lange tijd ervaring opgedaan met de behandeling van kinderen met ernstige dyslexie (stagnerend op aanvankelijk leesniveau), waarbij bijkomende kinderpsychiatrische problematiek de behandeling bemoeilijkt. Naast het technisch leesprotocol (het leren lezen) wordt gewerkt met een therapeutisch protocol, dat de leerling ondanks alle teleurstellingen en negatieve gedachtes toch moet overhalen motivatie op te brengen voor nog (een laatste) inspanning. In het project dyslexie cluster 4 in Amsterdam proberen we deze ervaringen over te brengen zowel op het niveau van de leerling als op het niveau van het leesonderwijs. Het project is januari 2008 gestart en loopt inmiddels op twee cluster 4 ZMOK scholen en één cluster 4 psychiatrie school. In deze presentatie wordt de achtergrond van het project belicht in het kader van het thema leren en gedrag, worden enkele instrumenten en middelen geillustreerd en de resultaten van de eerste behandelingen gepresenteerd. Geillustreerd wordt hoe ondanks de gedragsproblemen toch (aanzienlijke) vorderingen mogelijk zijn en welk effect dit heeft op het werkgedrag, de inzet en het zelfbeeld van de leerlingen. De deelnemers van deze workshop doen ideeën op hoe door middel het behalen van leerresultaten de leerattitude van cluster 4 leerlingen in positieve zin beïnvloed kan worden. Jehanne Vieijra, GZ- psycholoog, Bascule, divisie Speciale Onderwijszorg. M. Zeinstra, orthopedagoog, Bascule, divisie Speciale Onderwijszorg. Workshop 10: Leerlingvolgsystemen gericht op de sociaal emotionele ontwikkeling, werkhouding en gedrag Intern begeleiders, zorgcoördinatoren en directieleden van het Speciaal (Basis)Onderwijs In deze presentatie krijgt u informatie over de verschillende leerlingvolgsystemen (LVS) gericht op de sociaal emotionele ontwikkeling, werkhouding en gedrag. Er is een handleiding ontwikkeld met de subtitel: Kies, Volg en Handel. Er wordt een toelichting gegeven op deze handleiding en aangegeven hoe een LVS in de praktijk ingevoerd kan worden. Met een LVS kan op een systematische wijze de ontwikkeling gevolgd worden en problemen worden gesignaleerd. Met de uitkomsten moeten we aan de slag, hoe doe je dat? Hier gaan we in de workshop op in. De Bascule biedt begeleiding bij het invoeren van een LVS, tijdens de workshop zal een praktijkvoorbeeld gepresenteerd worden. U krijgt inzicht in keuzemogelijkheden voor een LVS gericht op de sociaal emotionele ontwikkeling, werkhouding en gedrag en de wijze waarop een LVS in de praktijk ingevoerd kan worden. U krijgt een handleiding die ondersteuning biedt bij het kiezen van een LVS en bij het werken met de uitkomsten van het LVS. Ellen van de Luitgaren, onderwijsadviseur bij de Bascule, divisie Speciale Onderwijszorg. Suzan de Bever, gezinsmaatschappelijk deskundige bij de Bascule, divisie Speciale Onderwijszorg. Pagina 8 van 8