VERSLAG INTERVISIESESSIE BESCHUT WERK IMPLEMENTATIEDAG 15 OKTOBER 2015

Transcriptie

1 VERSLAG INTERVISIESESSIE BESCHUT WERK IMPLEMENTATIEDAG 15 OKTOBER 2015 Opdrachtgever Sessiebegeleider : Programmaraad, Pearl Hartgers : Ida Dral Deelnemers: Teus Kortlever, senior beleidsadviseur, gemeente Oosterhout Caroline van Kooten, re-integratieadviseur IGSD/NWG, IJsselvechtstreek Sjaak Wattel, beleidsmedewerker Orionis Walcheren (ISD- en WSW-bedrijf voor Middelburg, Vlissingen en Veere) Fatima Perjan, beleidsadviseur Participatie, gemeente Hilvarenbeek Bé Wever, beleidsadviseur Maatschappelijke Zaken, gemeente Oldambt Jean Paul Mokkenstorm, projectleider Participatiewet, Haeghe Groep Marion Maassen, manager Arbeidsintegratie, Integrale Bedrijven Noordoost Brabant (IBN) Roland Kluskens, senior bestuursadviseur, gemeente Arnhem Maud van Geel, manager Strategie en marktontwikkeling SOWECO NV, Twente Jenny Peters, projectmanager NAB/Jongerenloket, gemeente Zoetermeer Linda de Bruin, beleidsmedewerker ministerie SZW Arrie van Domselaar, adviseur, Interpactum Luuk Mallee, adviseur, Regioplan Inleiding Ida Dral: Insteek van deze intervisie: beschut werk volgens de wet, maar nadrukkelijk ook breder. Dus tevens over alternatieven. Intervisie-instrument: door middel van (kritische) vragen de diepte in gaan. Inventarisatie ervaringen beschut werk en vraagstukken hieromtrent Ervaringen Van de 10 gemeenten die bij de sessie zijn vertegenwoordigd, hebben 5 al mensen in de nieuwe voorziening beschut werk geplaatst. Dat wil niet zeggen dat zij ook voor iedereen een positieve indicatie van UWV hebben ontvangen. Eén gemeente heeft iemand een werkplek en contract geboden ondanks een negatief UWV-advies. Een ander heeft mensen op basis van eigen diagnose in beschut werk geplaatst (met een tijdelijke arbeidsovereenkomst) zonder een indicatie bij UWV aan te vragen. Een derde gemeente heeft een flinke kwantitatieve doelstelling voor de komende 4 jaar geformuleerd en vult deze in bij het SW-bedrijf. Overige gemeenten zijn bezig met de vertaalslag van de verordening naar de praktijk. Alle gemeenten hebben nog vragen over de uitwerking van de wetgeving. Bij het merendeel leeft de vrees dat de voorziening op termijn een financieel debacle wordt omdat het budget ontoereikend is om structurele afspraken te maken met werkgevers en/of uitvoerende partijen, zeker als arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde tijd worden aangegaan. Vragen: Wanneer valt iemand nu in de doelgroep beschut werk? Voor welke doelgroepen kan beschut werk het meest effectief zijn? Wat zijn de criteria van beschut werk? Alleen loonvormende arbeid of ook anders? Wanneer is beschut werk een mogelijkheid en wanneer arbeidsmatige dagbesteding? Wat is het criterium? Hoe voorkomen we dat we gewoon op oude voet (van SW-voorziening) verder gaan? Hoe houd je de nieuwe voorziening financieel in de hand, ook op lange termijn? Hoe regel je het werkgeverschap en hoe ziet de business case beschut werk eruit? Wat zijn de voorwaarden/inhoud van de arbeidsovereenkomst beschut werk? Wat is het Tilburgse alternatief en volstaat dat? 1

2 Hoe moet je omgaan met de 'oversteek' tussen P-budget, Wmo-budget en algemene middelen? Zijn tijdelijke dienstverbanden in het kader van beschut werk ook mogelijk? Beschut werk als passende nieuwe regeling? Of ligt de focus alleen op de aantallen 'vullen' in de bestaande SW? Wat zijn alternatieven voor uitstroom uit VSO/PrO naar beschut werk in sociaal werkbedrijf? Want vormt het niet een eindstation voor de betrokkene terwijl hij/zij misschien nog ontwikkelingsmogelijkheden heeft? Is het handig om SW-bedrijven in te zetten voor test en training teneinde te bepalen of iemand tot de doelgroep beschut werk behoort of te meten hoeveel begeleiding er nodig is? Vraag: wie vallen er onder de doelgroep beschut werk? Praktijkcasus gemeente De gemeente heeft de 30 mensen op de SW-wachtlijst op papier gescreend en gesprekken met hen gevoerd. Mensen die konden werken, zijn vervolgens 3 maanden aan de slag gegaan bij het SW-bedrijf. Op basis daarvan is bepaald of iemand in aanmerking komt voor beschut werk. Er is vooraf dus geen concrete beschrijving van de doelgroep gemaakt, noch is de loonwaarde gemeten. Van de 30: - waren 5 mensen niet in staat om te werken; zij gaan mogelijk richting dagbesteding; - konden 8 nog niet aan het werk; - gaan 15 op voor een garantiebaan; - en wordt voor 1 persoon een indicatie beschut werk aangevraagd. De gemeenten die mensen in beschut werk hebben geplaatst, geven aan dat dit niet komt doordat er vooraf duidelijke criteria waren vastgesteld of doordat een specifieke loonwaarde uit een meting komt. Eén gemeente zegt de loonwaarde in een speciale 'Participatie-productielijn', ingericht voor de brede doelgroep van mensen met een arbeidsbeperking, vantevoren te meten. De mensen die voor beschut werk in aanmerking komen, 'drijven' vanuit de praktijk boven, mede door de samenwerking met het SW-bedrijf en/of de VSO/PrO-scholen. Bij een van de deelnemers werkte een Wajonger bij het SW-bedrijf die zeer geschikt leek voor beschut werk. De gemeente vroeg een indicatie aan bij UWV en kreeg die ook. Vraag: wat zijn de selectiecriteria voor beschut werk 'aan de voorkant'? Hoe vindt de diagnose plaats? In een gemeente geven VSO/PrO-scholen voor sommige jongeren het advies dat zij mogelijk in aanmerking komen voor beschut werk. De daaropvolgende kennismaking met het SWbedrijf is voor deze jongeren vaak een hele schok. Daarom wordt gezocht naar alternatieve plekken. Zo zijn er bij wijze van pilot in het kader van dagactivering werkplekken bij 3 werkgevers gerealiseerd. In een andere gemeente gaan juist hele klassen naar het SW-bedrijf, dat bovendien ook stageplaatsen voor het VSO biedt. Er zijn daar 2 jobhunters die al 2 jaar vóór uitstroom kennismaken met leerlingen en docenten bij het VSO/PrO. Gezamenlijk wordt bekeken wat voor hen de beste weg is. Ook Wmo en zorg- en dagbestedingsaanbieders zijn daarbij betrokken. Afgesproken met VSO/PrO is om zelfde competentiesysteem (Dariusz, het onderdeel Wegwijzer, eventueel aangevuld met een assessment) te gebruiken. Het streven van deze gemeente is een sluitende aanpak. Een indicatie beschut werk aanvragen bij UWV wordt in feite als een mislukking beschouwd. 2

3 Signalering beschut werk Na de aanvraag voor een integrale beoordeling (doelgroepregister of Wajong) bij UWV geeft UWV in voorkomende gevallen een signaalvoor beschut werk af aan de gemeente. De gemeente kan vervolgens UWV vragen om een advies beschut werk. (bron: SZW) De kanttekening wordt geplaatst dat een indicatie beschut werk niet voor altijd hoeft te zijn. Als er sprake is van ontwikkeling, is het mogelijk opnieuw een indicatie doelgroepregister voor iemand aan te vragen. Deze gemeente geeft bovendien aan dat zij heeft ervarendat de ene arbeidsdeskundige over een gelijksoortige situatie soms anders oordeelt dan een andere. Praktijkcasus negatieve beoordeling beschut werk In het kader van Participatie werkt een jongeman bij het SW-bedrijf. Hij is laagopgeleid, heeft een getest laag IQ, psychische problematiek, en 25% loonwaarde. De gemeente vraagt een indicatie beschut werk voor hem aan. De verzekeringsarts van UWV spreekt hem 1 uur, concludeert dat door de taalbarrière het IQ niet te bepalen is, en wijst de aanvraag af. De gemeente besluit de jongeman desondanks een Participatiebaan aan te bieden. De gemeente werkt aan het indienen van bezwaar bij UWV. Vraag: welke inhoud geef je aan beschut werk? Eén gemeente vertelt dat zij een brede intake doet. Als er sprake is van potentieel arbeidsbeperkt, gaat de betrokkene aan de slag bij het SW-bedrijf. Hij/zij wordt eerst 2 weken getest om te bepalen voor welk soort werk hij/zij geschikt is en welke begeleiding nodig is. Daarna gaat de betrokkene binnen het SW-bedrijf aan het werk in de traditionele werksoorten. Ondertussen wordt onderbouwing voor een goede indicering verzameld. Uitkomst kan zijn: garantiebaan, beschut werk, dagbesteding of (alsnog) regulier. Het uitgangspunt = juiste persoon, juiste plek. De gemeente merkt op dat er in de praktijk weinig verschil is tussen de nieuwe voorziening beschut werk en de SW. De gemeenten die voor beschut werk een arbeidsovereenkomst hebben geboden, geven aan dit met een summier arbeidsvoorwaardenpakket te hebben gedaan, waarin geen pensioen wordt opgebouwd. In één gemeente is een flinke kwantitatieve doelstelling voor de komende 4 jaar geformuleerd (die wordt ingevuld bij het SW-bedrijf), maar is nog politieke discussie over de vraag of de betrokkenen ambtenaar moeten worden of dat bijvoorbeeld een aparte stichting moet worden opgericht. De vraag wordt gesteld of de inzet van het SW-bedrijf er niet toe leidt dat de nieuwe situatie hetzelfde wordt als de vorige. Een ander merkt op dat een werkgever of gemeente de kennis en infrastructuur niet heeft die een SW-bedrijf bezit en vindt dat deze niet verloren mogen gaan. Bovendien gaat de decentralisatie met een bezuiniging gepaard en zal het dus voor minder geld moeten worden gerealiseerd. Hoe wordt dat dan bereikt, luidt de vraag. Een deelnemer merkt op dat de verandering ten opzichte van de bestaande SW vooral in het werkgeverschap zit. Daarbij wordt geschetst dat de Flexwet te weinig perspectief biedt, maar dat de vraag bij een arbeidsovereenkomst is: hoe ver kun je gaan? 'Als je ziet hoeveel banen gemeenten in de afgelopen jaren al hebben gecreëerd...', zegt een andere deelnemer. Een derde zegt: wij hebben 30 arbeidsplaatsen over 11 gemeenten, een derde daarvan is bestemd voor beschut werk. Er zijn zeker 3 gemeenten die de mensen een arbeidscontract in het kader van beschut werk geven. Een deelnemer plaatst daarbij de kanttekening dat een indicatie beschut werk in principe tot aan het pensioen is, dus dat zo'n arbeidscontract 50 jaar kan duren. 3

4 Extra middelen De extra middelen (100 miljoen waarvan 74 miljoen t.b.v. stimulans voor gemeenten en 26 miljoen voor no-risk polis) die staatssecretaris Klijnsma voor komende jaren beschikbaar heeft gesteld, zijn uitsluitend bestemd voor beschut-werkplekken, waarbij een arbeidsovereenkomst wordt geboden en UWV een positief besluit of indicatie beschut werk heeft afgegeven. (Bron: SZW) De intervisieleidster legt uit dat als UWV geen indicatie voor beschut werk afgeeft, de werkplek niet meetelt voor de telling beschut werk. Dit zou gemeenten er niet van moeten weerhouden om deze plekken te creëren of alternatieven te zoeken. Het geld voor die beschutte werkplekken hebben zij namelijk al wél ontvangen. Er is immers structureel budget beschikbaar gesteld voor plekken, dit jaar voor Daarom luidt haar oproep: maak de slag om die plekken te creëren, want de jongeren dienen zich straks echt aan. Laat vooral zien wat je doet om te voorkomen dat zij tussen wal en schip raken. Vraag: in hoeverre wordt een verbinding gemaakt met zorg/wmo? Bij enkele gemeenten gebeurt dat. Er wordt wel opgemerkt dat doorstroming naar beschut werk of garantiebaan bij een werkgever gevolgen heeft voor het begeleidingsbudget. Het advies wordt gegeven om bij de invulling en opzet van beschut werk niet alleen de financiering van de Participatiewet te betrekken, maar ook te kijken naar de mogelijkheden om (Wmo-)budgetten voor deze specifieke doelgroep in te zetten. Financiële middelen voor beschut werk De budgettaire middelen voor beschut werk zijn ongeoormerkt toegevoegd aan het vrij besteedbaar budget. Gemeenten hoeven geen verantwoording over de besteding ervan af te leggen. Het fictieve bedrag in het Participatiebudget voor de realiatie van een beschut werkplek is euro. Daarvan is euro (BUIG) voor loonkostensubsidie en euro (P-budget) voor extra begeleiding. Vraag: welke bouwstenen heb je nodig, wat moet je nog in kaart brengen? - meer duidelijkheid over selectie; - behoefte aan casuïstiek: wanneer is het nou beschut werk?; - proeftuin met hele keten, dus: ketenpartners; - helderheid over ambitie gemeente; - keuzes over dienstverband (tijdelijk/onbepaalde tijd), omvang (parttime?) en/of aantal; - zicht op financiële consequenties op de lange termijn; - relatie met UWV en meer duidelijkheid over advisering; - stimuleren doorontwikkeling vanuit beschut werk; - (passende) werkplekken. Break out-sessie: onderlinge discussie & stappenplan 4

5 Stappenplan 1. Beleidskeuze 2. Doelgroep nog niet helder? 3. Alternatieven onderzoeken 4. Uitwerken selectie & vorm (wel of geen arbeidsovereenkomst, voor (on)bepaalde tijd) a. Werkgeverschap regionaal regelen? 5. Proeftuin opzetten met ketenpartners: zorgpartners, SW, VSO/PrO, UWV en werkgevers a. Werkgevers een rol in beschut werk? b. Werkplekken c. Knelpunt: regionale indelingen voor arbeidsmarkt en zorg verschillen soms. Afronding Enkele reacties: 'Deze sessie heeft mij zeer geholpen. Ik had alleen kaders gekregen, maar ik ga nu terug naar de gemeente om haar keuzes te laten maken over de inzet van beschut werk.' 'Gemeenten hebben écht beleidsvrijheid nodig. De UWV-hobbel zou eruit moeten.' 'Interessant: het verschil tussen signaal en advies beschut werk door UWV. Kijken of we dat kunnen gaan doen.' 5