Samenvatting Geschiedenis Tijdvak 7

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Tijdvak 7 Samenvatting door een scholier 1761 woorden 13 december ,3 16 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Hoofdstuk 7 Kenmerkende aspecten : 1. het rationeel optimisme en verlicht denken in de godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen. 2. het voortbestaan van het ancien regime met pogingen om het vorstelijke bestuur op eigentijdse wijze vorm te geven (verlicht absolutisme) 3. de uitbouw van de Europese overheersing, plantagekoloniën en trans-atlantische slavenhandel en de opkomst van het abolitionisme 4. de democratische revoluties in de westerse landen, discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap. Kenmerkend aspect 1 : Het rationeel optimisme en verlicht denken in de godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen. Geloof : Voltaire : christendom is niet de enige godsdienst maar een van vele. Kritiek op koning en kerk. Hij was voor religieuze tolerantie. Werd het land uit gezet. Deïsme : opvatting dat god geen persoon is, maar herkenbaar in alle natuurlijke processen. Rationalisme bood een nieuw perspectief onder de zware druk van het geloof, daarom spreken we optimistisch rationalisme. meer verdraagzaamheid; Een scheiding tussen Kerk en Staat. De kerk zou geen enkele politieke macht meer mogen uitoefenen. Discussie over heilige geschriften, zoals de Bijbel moet kunnen; Politiek /sociaal : Montesquieu : Trias politica. Verlicht absolutisme : vorsten hadden door hoe gevaarlijke de ideeën van de verlichten waren daarom namen ze ze over en pasten ze ze aan voor eigen gebruik. Goed zijn voor volk en regeren met verstand. Tomas Paine : schreef Common Sense over dat zo n klein landje als Engeland niet zo n groot land als Amerika kan besturen. En The Age Of Reason over dat hij de Bijbelse god verfoeide en dat dit de tijd was van je verstand gebruiken. Pagina 1 van 6

2 Nederland : patriotten, tegen regentenfamilies en erfelijke functies van Oranje. Ze wilde eenheid van. Oranjegezinden : noemden de patriotten kezen en vonden dat Willem van Oranje en nazaten de republiek hadden gered. Mensen niet naar afkomst, huidskleur of sekse moet beoordelen, maar naar karakter. Elke mens is immers een individu. Mensen kunnen heel goed zelf, in onderling overleg, bepalen hoe ze bestuurd wilden worden. De mensen zijn van nature vrij en aan elkaar gelijk. Economisch : Westerse landen spelen een hoofdrol in de wereldeconomie Na 1700 veroverden Europese landen hun koppositie De West-Europese landen hadden hun economische groei onder meer te danken aan hun koloniën overzee en de slaven die voor hen werkten A. Macht bij koning of volk of? Wat is de beste manier van besturen? B. Christendom of religieuze tolerantie C. God of Deïsme D. Van rationalisme à optimistisch rationalisme E. Standen of vrij en gelijk (sociale verhoudingen) F. Economie Kenmerkend aspect 2 : Het voortbestaan van het ancien regime met pogingen om het vorstelijke bestuur op eigentijdse wijze vorm te geven (verlicht absolutisme) Ancien Regime : Benaming van de tijd vóór de Franse Revolutie, toen de absolute vorsten regeerden en de adel en geestelijkheid een bevoorrechte positie had. Absolutistische vorsten Verlicht Absolutisme = als een vorst regeert met redelijke argumenten en goed is voor zijn volk, dus zijn verstand gebruikt en redelijk is Sommige vorsten probeerden de nieuwe denkbeelden van de verlichtingsfilosofen in praktijk te brengen. Zoals: Frederik II van Pruisen, keizer Jozef II van Oostenrijk en tsarina Catharina II van Rusland. Zij voerden veranderingen door die goed waren voor het volk: Verbeterden het onderwijs; Verbeterden het gevangenissysteem en schaften lijfstraffen af; Kenmerkend aspect 3 : De uitbouw van de Europese overheersing, plantagekoloniën en trans-atlantische slavenhandel en de opkomst van het abolitionisme. Plantagekoloniën : laagland in het zuiden van Amerika was erg geschikt voor grootschalige landbouw. Zwarte slaven uit Afrika leverden arbeidskracht voor de verbouw van katoen, rijst en tabak. Grote landheren hielden soms honderden slaven. Abolitionisme : pioniers in strijd om de afschaffing van slavernij. Eind 18e eeuw. Grote voorvechter : Pagina 2 van 6

3 Thomas Paine Trans-atlantische slavenhandel : in het noorden van Amerika. Er was een driehoekshandel ontstaan waarin slavenhandelaars uit Engeland, Frankrijk, Portugal en Nederland werkkrachten aanvoerden die ze van Afrikanen gekocht hadden. Zo profiteerde Europeanen, Amerikanen en zelfs Afrikanen van de plantage economie. Kenmerkend aspect 4 : De democratische revoluties in de westerse landen, discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap. Amerika : Aan de oostkust van Noord-Amerika hadden zich in de loop van de zeventiende en achttiende eeuw een paar miljoen kolonisten uit Europa gevestigd, voornamelijk onder Britse vlag. Er waren verschillende redenen waarom ze zich daar vestigden: Vanwege godsdienstige redenen; Vanwege politiek redenen; Het verlangen naar een beter bestaan; Uit avontuur. OORZAAK : Het gezag van de Engelse koning drukte aanvankelijk niet al te zwaar op de kolonisten. Dat veranderde toen de Britse schatkist als gevolg van oorlogen leeg raakte en het moederland de kolonisten allerlei belastingen oplegde. De kolonisten waren verontwaardigd over deze maatregelen. vergeefs riepen ze om inspraak: 'No taxation without representation'. REVOLUTIE : Amerikaanse revolutie, vrijheidsoorlog In 1775 kwam het tot een gewapend treffen tussen Amerikaanse opstandelingen en het Britse leger. De Amerikanen benoemden George Washington tot opperbevelhebber van een geïmproviseerd rebellenleger. TOEN : Onafhankelijkheidsverklaring juli 1776 TOEN : In 1781 gaven de Britten zich gewonnen. In 1783 werd een vredesverdrag gesloten dat de Noord-Amerikaanse koloniën de onafhankelijkheid garandeerde. Alleen Canada bleef Brits. GEVOLG : De VS werden een federatieve staat en een centraal bestuur. De Trias Politica van Montesquieu ingevoerd. De grondwet werd nog aangevuld met de Bill of Rights Brachten ze verlichtingsidealen in praktijk? Kerk en staat gescheiden : JA Democratie : OFFICIEEL wel, praktijk niet Pagina 3 van 6

4 Iedereen is gelijk : NEE vrouwen telden 3/5e mee, indianen > natuurelement Vrijheid van meningsuiting : JA Godsdienstvrijheid : JA Trias politica : JA Nederland : Oorzaken : Economie stagneert Redenen: - Stadhouder te veel macht - Regenten veranderen - Concurrentie Frankrijk en Engeland Regenten Eerst: zowel koopman als bestuurlijke functie Open groep, als economische gemaakt dan toegang Nu: alleen bestuurlijke functie, beheerders familiekapitaal (investeren in buitenland) gesloten groep, baantjes onderling verdeeld Patriotten Vaderlanders Maken zich zorgen over de Republiek Stadhouder en regenten schuld aan dalende economie Stadhouder gedraagt zich als een koning Aanleiding : Verlies Vierde Engelse Oorlog De Nederlandse marine in de minderheid Nederlandse overwinning in de Slag bij de Doggersbank De Engelsen winnen en nemen enkele Nederlandse kolonies in De economische schade was zeer groot. Einde: Vrede van Parijs in 1784 Revolutie : Patriotten begonnen zich te oefenen in de wapenen en ze richtten schuttersverenigingen op. De patriotten grijpen in verschillende steden de macht en de gewestbesturen begonnen ook de patriotten te steunen. Toen een regiment van patriotten de echtgenote van Willem V, prinses Wilhelmina, aanhield bij Goejanverwellesluis toen ze steun wilde verwerven voor haar echtgenoot, riep ze haar broer, de koning van Pruisen, te hulp. Pruisische Willem Frederik II Maakte einde aan patriotse bewind Pagina 4 van 6

5 Willem V weer aan de macht Patriotten vluchten naar Frankrijk en maken daar de Franse revolutie mee. Vragen Fransen voor steun om ook in Republiek een revolutie te plegen 1795 revolutie Bataafse Republiek Gevolgen : Franse tijd Bataafse Republiek Koninkrijk Holland Inlijving bij Frankrijk /1815 De belangrijkste effecten van de Franse tijd waren: Het einde van de Nederlandse republiek Een gecentraliseerd modern staatsbestel verving de gedecentraliseerde macht van het oude systeem. De definitieve economische overwinning van Groot-Brittannië Invoering van de eerste Grondwet, het Burgerlijk Wetboek, de Burgerlijke Stand, de dienstplicht, het kadaster, achternamen, huisnummers en standaardmaten en -gewichten: de kilo, meter en liter. Frankrijk : Waarom is de Franse revolutie de moeder der revoluties? Franse revolutie radicaliseerde (Zoveel mogelijk gelijkheid) Model voor revoluties vanaf einde 18de eeuw Idealen van de Franse Revolutie: Vrijheid Gelijkheid Broederschap Oorzaken : Ancien regime : Ongelijke sociale verhoudingen Absolutistisch koningschap Belastingsysteem: Alleen de derde stand betaalde belasting Adel was vaak grootgrondbezitter, zij hoefden over de grond geen belasting te betalen Nieuwe rijken met grond moesten wel belasting betalen over de grond Aanleiding : Grieven van de derde stand Ongelijke sociale verhoudingen Absolutistisch koningschap Adel bevoorrechte positie Pagina 5 van 6

6 Eed op de Kaatsbaan - Nationale Vergadering ( Neemt ideeën Trias politica over ) - Grondwet - Grondrechten (rechten en plichten van regering en burgers) - Constituante Koning wil Nationale Vergadering stoppen en stuurt leger Koning ontslaat minister Necker Generaal Lafayette vormde revolutionaire nationale garde Parijse volk komt in opstand 14 juli 1789 bestorming Bastille La grande peur = angst van 3de stand dat 1ste en 2de stand revolutie willen terug draaien Gevolg: Kloosters en kastelen bestormd Nationale vergadering Heerlijke rechten van adel afgeschaft Kerkelijke goederen verbeurd verklaard Gelijkheid van alle godsdiensten Geestelijken gekozen door het volk Alle mensen zijn gelijk Basis democratische grondwet: Déclaration des Droits de l Homme et du Citoyen Papergeld, assignaten Grondwet 1791 Koning uitvoerende macht Parlement/Assemblée Législative wetgevende macht Gevolg: Koning vlucht omdat hij de macht wil herstellen Jacobijnen (terreur regering) en Girondijnen Jacobijnen nemen koning gevangen in de Temple Dan nemen de Girondijnen de macht over en onthoofden Robespierre Dan komen er de vijf directeuren, bourgeoisie. Dan neemt Napoleon de macht over. Pagina 6 van 6