Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 1, Verenigde Staten

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 1, Verenigde Staten Samenvatting door een scholier 7090 woorden 15 november ,8 14 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 10 Geschiedenis van de Verenigde Staten 1 Indianen - Verschillende stammen van indianen Indianen in Noord-Amerika leefden in stammen. Iedereen eigen weg -> daardoor in verschillende gebieden terecht Bekendste stammen van de jacht; leefden in wigwams Ook stammen van de landbouw; vaste verblijfplaats -> Verschillende Indiaanse culturen, door gebrek onderling contact en levenswijze Meeste stammen bestuurd door raad van de oudere en dapperste mannen -> gelijkheid Andere stammen aangevoerd door enkele leider of meer democratisch In sommige stammen vrouwen evenveel te zeggen als mannen - Overeenkomsten tussen de stammen Indianen geloofden dat alles in natuur door goden en geesten werd geregeld Aarde = goddelijke moeder, die voor planten en voedsel zorgde. Geloofden dat dieren grote macht bezaten. Dieren zijn sterker en beter dan mensen, vogels vliegen/vissen zwemmen. Door dragen van huid van dieren dachten Indianen even sterk te worden Alle stammen maken goed gebruik van de natuur Indianen trouw aan stam, ze deden alles samen, iedereen kreeg evenveel 2 Ontstaan van de Verenigde Staten - De komst van de Europeanen 1492: Columbus ontdekte het Caribische gebied -> betekent voor de Indianen veel ellende Rond 1000 hadden Noormannen geprobeerd zich in Amerika te vestigen, werden verdreven door de Indianen. Maar de Europeanen hadden 5 eeuwen later wapens meegenomen waar de indianen niets tegen konden doen. Noord-Amerika: Spanjaarden, Engelsen en Fransen Ook uit andere West-Europese landen kolonisten Pagina 1 van 19

2 Fransen: Canada als kolonie -> breidden hun gebied naar t zuiden uit, langs de Missisipi gingen ze Amerika in, te zien aan namen als New Orleans en Louisiana 18e eeuw: verliezen Canada aan de Engelsen en Louisiana aan de Spanjaarden - Kolonisten vechten zich vrij en maken een grondwet 1775: 13 Engelse koloniën in Noord-Amerika komen in opstand tegen Engeland Onder leiding van generaal Washington versloegen zij de Engelsen -> zij riepen de onafhankelijkheid van hun land uit Na winnen van de oorlog, moesten ze een grondwet maken voor hun nieuwe staat 1787: nieuwe grondwet. Elke kolonie werd een staat, alle staten samen Verenigde Staten genoemd In bestuur VS scheiding van de macht in uitvoerende, wetgevende en rechtsprekende macht, zodat geen kleine groep of één persoon alleen de macht heeft. Uitvoerende macht ligt bij president Wordt samen met vice-president door volk gekozen voor periode van 4 jaar Hij is staatshoofd / leider kabinet / opperbevelhebber leger en vloot Benoemt de belangrijkste ambtenaren en heeft recht door het congres aangenomen wetten te verbieden: vetorecht -> Kan door een twee derde meerderheid van het Congres ongedaan worden gemaakt. Wetgevende macht ligt bij het Congres. Congres bestaat uit het Senaat: van iedere staat twee afgevaardigden het Huis van Afgevaardigden: iedere staat vertegenwoordigd naar het aantal inwoners Congress wordt rechtstreeks door het volk gekozen Vertegenwoordigers Huis van Afgevaardigden om de 2 jaar gekozen Voor het senaat om de 2 jaar verkiezingen voor eenderde van de zetels Senator zit dus 6 jaar Congres keurt wetten goed/af Congres kan president in staat van beschuldiging stellen en afzetten Alle benoemingen president moeten goedgekeurd worden door Senaat Alleen Congres heeft recht oorlog te verklaren aan een land Moet toestemming geven om geld aan militaire zaken te besteden Rechtsprekende macht -> rechters Hoogste rechtbank is het Hooggerechtshof: Bestaat uit 9 rechters die door de president benoemd worden voor het leven na goedkeuring senaat Rechters kunnen elke wet aan de grondwet toetsen Als wet in strijd met grondwet is kunnen zij deze opheffen Zo heeft Hooggerechtshof controle over uitvoerende- en wetgevende macht. Regering van de Unie (VS) alleen op economisch gebied en buitenlandse politiek. Regering afzonderlijke staten regelen zelf onderwijs, politie, rechtspraak en verkeer. - Hoe democratisch was de grondwet? In grondwet volgende rechten voor de Amerikaanse burger: De vrijheid de godsdienst te belijden die men wilde De vrijheid zijn mening in het openbaar te uitten Pagina 2 van 19

3 De vrijheid de regering te vragen bepaalde maatregelen te nemen De vrijheid te vergaderen Het recht op een rechtzaak als men gevangen was genomen Het recht wapens te dragen om zichzelf te beschermen Met deze grondwet nog geen democratie -> want niet vastgelegd dat alle burgers recht hadden te kiezen en gekozen te worden, dat recht hadden lange tijd alleen blanke mannen. Grondwet heilig verklaard -> er mochten geen veranderingen in worden aangebracht, mocht wel worden aangevuld Aanvulling moesten door Congres worden goedgekeurd; de bekendste zijn Afschaffing van de slavernij (1865) Het algemeen kiesrecht voor mannen (1870) en voor vrouwen (1920) De president mag slechts eenmaal worden herkozen (1951) - Partijen en presidenten Tweepartijenstelsel: stelsel waarbij twee partijen afwisselend het land regeren Nieuwe partijen kregen niet genoeg aanhang om de grote twee te bedreigen De democraten en republikeinen staan al vanaf midden 19e eeuw tegenover elkaar Democraten: willen de macht van de president en zijn ministers vergroten Republikeinen: willen een zo groot mogelijke macht voor de afzonderlijke staten -> deze tegenstelling niet overdrijven Eens in de 4 jaar stemmen Amerikanen van 18+ Verkiezing wordt in twee delen gehouden Elke partij kiest eerst eigen kandidaat -> voorverkiezingen De kandidaat die voorverkiezing wint wordt aangewezen als presidentskandidaat voor die partij Gebeurt op grote partijconventies in juni/juli van het verkiezingsjaar Presidentskandidaten trekken daarna door het land om kiezers te winnen Presidentsverkiezing op 1e dinsdag van november Elke staat heeft een aantal kiesmannen, staten met meer inwoners hebben meer kiesmannen -> het aantal kiesmannen is even groot als het aantal vertegenwoordigers in de in het Congres De presidentskandidaat die meerderheid stemmen in een staat behaalt, krijgt alle kiesmannen van die staat. De presidentskandidaat die een meerderheid van het totaal aantal kiesmannen behaalt wordt president Samen met de nieuwe president wordt ook de vice-president gekozen Vice-president = plaatsvervanger president 3 Uitbreiding naar het Westen ten koste van de Indianen - Trek naar het Westen Gebied ten westen van de oorspronkelijke staten tussen de Appalchen en de Mississippi werd verdeeld in territoria onder het bestuur van de Unie Als er meer dan 5000 stemgerechtigden in een territorium woonden, dan mochten ze zelf een wetgevend lichaam kiezen -> de Unie bleef de gouverneur benoemen Pagina 3 van 19

4 Als bevolking toenam tot vrije inwoners mochten ze een grondwet opstellen -> na goedkeuring Congres werd het territorium toegelaten als nieuwe staat binnen de Unie Pioniers: mensen die naar het westen trokken Frontier: het gebied waar zij naartoe trokken, het grensgebied tussen het oude en het nieuwe land (de westgrens) -> schuift in loop geschiedenis steeds westelijker - Verdragen met de Indianen blijken weinig waar Regering VS probleem: Wat te doen met de Indianen 1. Opnemen in blanke cultuur en tot blanke burgers maken 2. als aparte groep binnen het blanke gebied laten leven 3. uit door blanken veroverd gebied verwijderen Regering besloot tot optie 1: verdragen en beschaven Eerste heft 19e eeuw: meeste stammen teken verdrag onder dreiging oorlog Daarbij deden ze afstand van hun grondgebied in ruil voor grond in Oklahoma. -> Indianen konden daar alleen van landbouw leven Er waren stammen die weigerden en verzet boden Spoedig bleek dat de verdragen voor de indianen weinig waard waren - De definitieve oplossing voor het indianenvraagstuk Indianenvraagstuk = vraagstuk van de blanken Miljoenen immigranten kwamen in 2e helft 19e eeuw VS binnen Boeren trokken steeds verder naar westen -> nieuw landbouwgronden Spoorlijnen en steden kwamen steeds westelijker Grote Indiaanse stammen werden in hun bestaan bedreigd -> Indianen begonnen uitzichtloze oorlog Voor de Indianen bleef niets anders over dan zich door de blanke regering in reservaten te laten plaatsen. Voor reservaten was grond beschikbaar gesteld -> met die grond viel weinig te beginnen Als de blanken grond wilden hebben werden Indianen gewoon weer verdreven, ook uit reservaten. Oklahoma werd voor een groot deel weer van de Indianen afgenomen (1889) Voor indianen in de reservaten weinig anders over dan zich laten onderhouden door Amerikaanse regering Indianen die wilde aanpassen aan blanke cultuur, kregen geen kans! In reservaten voor indianen onmogelijk cultuur volledig te behouden 4 Tegenstellingen leiden tot burgeroorlog - Groeiende tegenstellingen tussen noordelijke en zuidelijke staten In het noorden In het zuiden geen plantages voor katoen, suikerriet of tabak, maar boerderijen plantages voor katoen, suikerriet of tabak wilden dat de regering de industrie zou beschermen -> invoerrechten heffen op alles wat ingevoerd werd weinig industrie akkerbouw en veeteelt belangrijkste producten grootste deel katoen oogst voor handel verhandelen katoen voor industrieproducten Pagina 4 van 19

5 wilden geen invoerrechten werkkrachten op de plantages slaven arbeid vrij niemand het bezit van een ander mensen zuiden wilde de slavernij niet afschaffen een deel van de bevolking vond dat slavernij moest worden afgeschaft. Groter deel minder drastisch -> slavernij mocht blijven bestaan maar uitbreiding moest verboden worden Afzonderlijk staten veel macht laten behouden. grote macht van de centrale regering Begin 19e eeuw: noorden en zuiden hebben ongeveer evenveel stemmen in het senaat. Bij wie zouden nieuwe staten zich aansluiten? - Slavernij kwam vooral in het zuiden tot ontwikkeling Einde 18e eeuw: Washington en Jefferson al tegen slavernij gepleit Het ging economisch niet goed met de plantages -> men dacht dat slavernij vanzelf zou verdwijnen 1793: cottongin werd uitgevonden, machine om katoenpluis machinaal te ontzaden De productie van katoen ging zeer snel omhoog -> waren meer slaven nodig op de plantages 1808: Jefferson bewerkstelligde de afschaffing van de slavenhandel -> illegale handel vanuit Afrika en het Caribisch gebied Bijna alle afrikanen in Amerika waren slaaf, bijna alle slaven woonden in het zuiden - Groeiend aantal conflicten leidt tot een burgeroorlog In het noorden meeste mensen tegen uitbreiding slavernij; sommigen zelfs volledige afschaffing 1854: Werd een nieuwe partij opgericht -> de Republikeinse Deze sprak zich duidelijk uit tegen de uitbreiding van slavernij Volgelingen uitsluitend noordelingen 1833: anti-slavernijvereniging o.l.v. William Lloyd Garisson actief. -> gaf eigen blad The Liberator uit met zijn mening Garisson en aanhangers werden abolitionisten genoemd Groeide snel, zowel blanke als zwarte aanhangers Leden hielpen slaven ontsnappen Fanatieke abolitionist John Brown probeerde een opstand in het zuiden te ontketen Spanningen bij toetreding tot de Unie van nieuwe staat, wel of geen slavernij toegestaan? 1857: nieuwe kwestie wekt verontwaardiging in het noorden Hooggerechtshof bepaalde dat zwarten geen burger maar articles of merchandise (koopwaar) waren en daarom geen klacht konden indienen Daarbij hadden zwarten geen rechten die de blanke verplicht was te respecteren -> volgens deze uitleg van de grondwet was slavernij overal mogelijk Ook het congres besloot dat inwoners voortaan zelf mochten kiezen of ze slavernij in hun staat wilden toestaan 1860: bij verkiezing wordt republikein Lincoln tot president gekozen -> meeste zuidelijke staten wilden hem niet als president erkennen, besloten uit de unie te stappen en eigen staat te vormen Pagina 5 van 19

6 -> de noordelijke staten waren daar fel tegen een burgeroorlog was het gevolg er sneuvelden in deze oorlog meer mensen dan ooit. Het zuiden hoefde alleen maar te verdedigen en had de bekwaamste legeraanvoerders, maar het noorden had meer inwoners en een veel gorter leger en bovendien meer natuurlijke hulpbronnen ook kon het met vloot een blokkade van het zuiden uitvoeren 1865: Zuidelijke opperbevelhebber Lee gaf zich over aan het noorden Vijf dagen later werd Lincoln vermoord door een aanhanger van het zuiden De moord was een ramp voor het noorden, maar nog meer voor het zuiden Want Lincoln was redelijk gematigd, en in de oorlog groot aanzien verworven Verzoening had meer kans onder Lincoln, de opvolger van hem lukte het niet Noord en Zuid met elkaar te verzoenen - Lincoln en de slavernij Geschiedenis in gegaan als bevrijder slaven In begin oorlog tegen bevrijding slaven in de veroverde gebieden Hij was tegenstander van slavernij, maar hoogste doel -> de Unie redden, niet slavernij bewaren of vernietigen Pas later van gedachten veranderen, want oorlog verliep niet gunstig voor noorden -> ontvluchtte slaven bleken goede hulp voor noordelijke troepen Algehele invrijheidstelling zou de zuidelijken in eigen kamp moeilijkheden bezorgen Het afschaffen van de slavernij was dus zuiver een militaire maatregel 1865: slavernij afgeschaft in de grondwet 5 segregatie en industrialisatie - Segregatie in het zuiden na 1865 Sociaal en politiek gevolgen burgeroorlog merkbaar tot nu 1865: Congres schaft slavernij af en verleent zwarten dezelfde rechten als blanken Veel blanke zuidelijken waren tegen zwarten in het bestuur -> zij probeerden de zwarten te verhinderen te stemmen Aanvulling op de grondwet: kiezers moesten in staat zijn te lezen, te schrijven en de grondwet te begrijpen Eind 19de eeuw: zuidelijke staten voerden wetten in om de zwarte bevolking van de blanke te scheiden, dit wordt segregatie genoemd. Openbare gelegenheden werden gesplist voor blank en zwart. Er volgde een lange strijd voor gelijke rechten. Vanaf WOII gingen blanken zich inzetten voor gelijke rechten voor de zwarte bevolking 1908: Zwarten stichtten National Association for the Advancement of Coloured People (NAACP) -> zwarte kan pas economisch onafhankelijk worden als ze gelijke rechten hadden -> NAACP wilde doelen langs vreedzame weg bereiken - snel economisch herstel Economisch kwam VS de gevolgen van burgeroorlog snel te boven Schade hersteld en weer handelsbetrekkingen tussen Noord en Zuid Op industrieel gebied ontwikkelden VS zich tot 1 van de belangrijkste staten i/d wereld In andere landen nam men VS als voorbeeld - communisme en socialisme krijgen weinig aanhang Pagina 6 van 19

7 In West-Europa veel hervormingen onder invloed van opkomst van socialistische/communistische partijen. In VS kwam grote armoede voor net als in Europa Maar socialisten/communisten kregen maar weinig aanhang Had waarschijnlijk met volgende omstandigheden te maken In VS verdeeldheid onder arbeiders groter dan in Europa A blanke arbeiders wilden niet samenwerken met de zwarte; zwarte arbeiders werden niet in blanke vakverenigingen opgenomen B er kwamen veel immigranten binnen tussen 1860/1920 -> wilden werk hoe slecht ook betaald In VS arbeiders meer hoop op betere toekomst dan in Europa -> American Dream In VS streden niet-socialistische organisaties en personen met succes voor hervorming/sociale wetgeving 6 De jaren 20: de Tijd van de Jazz - De VS nemen geen deel aan de volkenbond Bij de vredesonderhandelingen in Versailles kwam president Wilson met een plan om een nieuwe oorlog te voorkomen -> pleitte voor de oprichting van een volkenbond Zou de vrijheid en de veiligheid van volken moeten garanderen Daarnaast kwam hij met voorstellen voor ontwapening en bepleitte hij recht van alle volken om over hun eigen toekomst te beschikken -> In verdrag Versailles weinig van Wilson s voorstellen terug te vinden Volkenbond was wel aanvaard -> maar in VS zelf geen meerderheid voor deelname Land dat lid werd moest namelijk onafhankelijkheid van alle leden garanderen Die bepaling hield in dat VS tegen hun zin bij nieuwe oorlog kon worden betrokken Dat ging meerderheid van het Senaat te ver! Grootste deel bevolking was de idealen van Wilson zat Amerikanen wilden Amerikanisme i.p.v. Internationalisme -> dat zij zo onafhankelijk mogelijk voor het eigen Amerikaanse welzijn wilde zorgen - Nieuwe economisch tijdperk onder leiding van de Republikeinen Regeringspolitiek in de jaren 20 -> de regering moest het bedrijfsleven zoveel mogelijk vrij laten Als bedrijfsleven geen belasting hoefde te betalen en geen beperkende wetgeving dan kon de industrie het best tot bloei komen Economie overlaten aan zakenlieden en hen zoveel mogelijk helpen, dan zou de hele samenleving daarvan profiteren -> groei van de industrie had meer werk en hogere lonen tot gevolg - Een consumptiemaatschappij ontstaat Reclame bleek ven levensbelang voor de industrie, luxe producten werden noodzakelijk Reclame bleek behoefte te kunnen kweken aan producten die niet nodig of zelfs schadelijk zijn -> omdat men niet alles direct kon betalen werd afbetalingssysteem ontworpen Pagina 7 van 19

8 Een samenleving waarin het er vooral om gaat de mensen zoveel mogelijk goederen te laten ge- en verbruiken = consumptiemaatschappij - Vrees voor het communisme groeit (pogingen tot) Communistische revoluties in europa hadden Amerikanen bang gemaakt Na de oorlogsjaren bovendien periode van onrust, stakingen en zelfs bomaanslagen -> oorzaak daarvan werd gezocht in communistische activiteiten De vrees voor het communisme maakte veel mensen blind voor echte oorzaken. Miljoenen soldaten waren uit dienst ontslagen en moesten vrijwel zonder hulp v/d overheid aan het werk zien te komen Lange werktijden, ongezonde werkomstandigheden, prijzen die meer stegen dan de lonen leidden tot stakingen De bereidheid van zwarten en pas aangekomen immigranten om, noodzakelijkerwijs, tegen zeer lage lonen te werken in plaats v/d stakende arbeiders, wekte ergernis van andere arbeiders. O.l.v. ministerie van justitie in heel het land jacht op Roden -> snel afgelopen want gebrek bewijs Geen einde aan de argwaan tegen immigranten uit Oost- en Zuid-Europa -> immigratiebepalingen werden zo gewijzigd, dat vrijwel alleen nog immigranten uit Noorwest-Europa de VS binnen konden komen Ook argwaan tegen mensen die kritiek hadden op de Amerikaanse samenleving ->zij werden als on-amerikaans bestempeld - Zwarten trekken naar steden, discriminatie neemt toe Tijdens WOI grote trek van zwarten uit het zuiden naar steden in het noorden Zwarten hoopten dat in het noorden een einde zou komen aan hun armoede en de discriminatie -> de meesten kwamen terecht in aparte wijken/getto s; die raakten al snel overvol, huren hoog, lonen laag, kindersterfte hoog en onderwijs was er onvoldoende In het zuiden waren de omstandigheden nog slechter, toch bleven veel zwarten er wonen De discriminatie nam toe -> zwarten waren bereid tegen zeer lage lonen te werken en bij stakingen de plaats van blanke arbeiders in te nemen; daardoor in veel steden rassenonlusten Hoe bekwaam een zwarte ook was, hij kreeg niet de kans die de blanke kreeg Blanken namen alleen jazzmuziek over - De VS worden tijdelijk drooggelegd 1919: het 18de amendement op grondwet aanvaard; het verbod op het maken van alcoholhoudende dranken, het verkopen en het vervoeren. Voorstanders verwachtten veel goeds; geen dronkenschap meer, minder ongelukken, minder misdaden, minder leed in gezinnen Mening van de tegenstanders: drinken op beperkte schaal niet schadelijk; besluit om wel/niet te drinken persoonlijke keuze, die niet door overheid bepaald mocht worden Wet werd op grote schaal ontdoken 1933: wet afgeschaft - Boeren beleven moeilijke tijden Tijdens oorlog veel uitvoer van Amerikaanse boeren naar europa, na oorlog viel deze markt weg -> gevolg is overproductie Pagina 8 van 19

9 In loop jaren 20 nieuwe machines, maar die maakten landarbeiders werkloos en dragen bij tot overproductie. Landarbeiders die wel werk hadden verdienden helft of minder dan wat andere arbeiders verdienden - Intellectuelen, schrijvers en kunstenaars wijken uit naar Europa Veel intellectuelen, schrijvers en kunstenaars hadden kritiek op de Amerikaanse maatschappij en de almacht van zakenlieden. Een aantal immigreerde uit ergernis naar West-Europa - Verklaring voor de verschillende reacties, stad en platteland botsen met elkaar Verschillende reacties op veranderingen door verschil platteland en stad Volgens hen gaven jaren 20 het laatste grote verzet te zien van blanken die op het platteland woonden, tegen het denken en handelen van de mensen in de grote steden. Plattelanders beschouwden de grote stad als aanstichter van veel kwaad Bedreiging van hun wereld doordat veel mensen van het platteland naar de stad gingen Meer stakingen en geweld in steden, volgens de plattelanders door de Zuid-Europeanen In de grote steden woonden mensen van allerlei verschillende afkomst, daar was door industrialisatie sinds de 19e eeuw meer verander dan op het platteland De stedelingen waren daardoor meer gewend aan veranderingen en stonden er minder afkerig tegenover - Wat bleef in de jaren 20 Er bleef ook heel wat hetzelfde De armste groep boeren waren en bleven indianen. Welvaart bleef zeer ongelijk verdeeld Meeste blanke Amerikanen bleven geloven dat in de toekomst ook voor hen welvaart was weggelegd. Dit geloof maakte de aanvaarding van grote verschillen in inkomsten, bezit en macht dragelijk 7 Van crisis tot depressie : De economische crisis begint 1928: republikein Herbert Hoover won de verkiezingen Hoover had iedere Amerikaan een kip in de pan en twee auto s in de garage belooft Hij stelde zich voor als Great Ingeneer die wist hoe hij de economie in de VS draaiende moest houden. Paar maanden naar zijn ambtsaanvaarding einde aan republikeinse welvaart! Veel aandeelhouders vermoedden dat de Amerikaanse economie minder gezond was dan ze dachten en probeerden dus hun aandelen van de hand te doen. -> gevolg: de koersen begonnen dramatisch te zakken In oktober 1929 aanbod aandelen zo groot en vraag zo klein dat Wall Street in elkaar stortte - Hoe ontstond de crisis? De Amerikaanse economie vertoonde eind jaren 20 enkele zwakke plekken, deze hebben er toe bijgedragen dat de crisis ontstond en dat de situatie van kwaad tot erger werd. Een slechte inkomensverdeling Slechts een kwart van de bevolking profiteerde van de welvaart. Driekwart had een inkomen rond het minimum of lager En omdat er een consumptiemaatschappij was ontstaan, moest de ongelijke inkomensverdeling op den duur gevolgen hebben Overproductie In sommige takken werd te veel geproduceerd, de vraag bleef achter bij het aanbod -> fabrieken in die Pagina 9 van 19

10 takken bleven met producten zitten Dit noemt men overproductie Overproductie bracht veel bedrijven in moeilijkheden -> arbeiders werden ontslagen en ondernemers zagen hun winst dalen Ook moeilijkheden in landbouw, in jaren van voorspoed landbouw gemoderniseerd door gebruik van machines Door nieuwe machines en het ontginnen van nieuwe landbouwgronden was ook hier overproductie -> daardoor daalden de prijzen van landbouwproducten en veel boeren verdienden te weinig en gingen failliet Fabrikanten en boeren zochten hulp bij banken, deze raakten echter in 1929 ook in problemen Een te groot vertrouwen in de economische ontwikkeling Zakenlieden/politici hadden voor een te groot optimisme gezorgd Door dit optimisme aangemoedigd leenden steeds meer mensen geld om aandelen te kopen. Daardoor werden de prijzen van de aandelen ook steeds hoger Onvoldoende controle op de activiteiten van de banken Bankiers hadden, vertrouwend op de gunstige economische ontwikkeling, veel mensen geld geleend. De banken gaven alleen veel meer krediet dan ze geld in de kas hadden -> normaal geen probleem. Maar door economische crisis was men niet instaat het geleende geld terug te betalen, de banken moesten mensen die geld kwamen opnemen of die kwamen met cheques wel uitbetalen is contant geld Van veel banken werden schulden groter dan bezittingen -> faillissement is het gevolg Bedrijven die failliet waren konden nu ook niet meer lenen, en gingen dus ook failliet, nog meer arbeiders ontslagen - De depressie Wall Street crash werd begin economische depressie. In plaats van eeuwige welvaart en de definitieve overwinning op armoede, waarover Hoover had gesproken, ontstond nu een crisis more serious than war. Crisis kwam hard aan, want volstrekt onverwacht! De situatie werd na 1930 steeds erger, Amerika kon pas weer herstellen als de crisis was overwonnen. Van de lening aan Europa kwam niets terug en ook de handel met Europa was achteruitgegaan Veel Amerikanen wilden ander beleid -> in democratische partij dachten veel dat zij geschikt waren voor het presidentschap De democratische kandidaat werd uiteindelijk Franklin Delano Roosevelt 8 F. D. Roosevelt bestrijdt de depressie Roosevelt beloofde de kiezer een New Deal Volgens hem had het bedrijfsleven veel te veel invloed gekregen, dat was ten koste gegaan van anderen De regering moest zich niet langer alleen op het bedrijfsleven richtten, deze moest zich ook bekommeren om bijv. boeren en arbeiders -> Nationale Solidariteit Volgens Hoover Roosevelts ideeën on-amerikaans en demagogisch Door de nadruk te leggen op de vergetenen zou Roosevelt de bevolkingslagen tegen elkaar opzetten Democraten haalden destijds meerderheid in het Congres en Rooseelt werd president Pagina 10 van 19

11 - De eerste New Deal Hij twijfelde niet aan het vermogen van de VS om zich uit de problemen te werken Men moest niet bang zijn het gebaande pad te verlaten en te experimenteren! Belangrijkste was dat regering tot spectaculaire daden overging en die dagen kwamen er zoveel zelfs, dat na een jaar bijna niemand meer kon overzien wat de New Deal wilde Herstel vertrouwen in banken Hij kondigde een bankvakantie af -> alle banken werden gesloten voor het publiek In tussentijd had regering er voor gezorgd dat de geldvoorraad van de sterke banken werd aangevuld en dat de zwakke banken definitief dichtgingen -> zo vertrouwen in banksysteem hersteld I.p.v. al zijn geld op te nemen, kwamen mensen het weer naar de bank brengen Steun aan de boeren Boeren meewerken aan het beperken van de productie, degenen die hieraan gehoor gaven kregen subsidies. Zo hoopten ze de akkerbouw- en veeteeltprijzen omhoog te krijgen -> dan zou de koopkracht van boeren toenemen -> de prijzen gingen inderdaad omhoog Vooral grote boeren profiteerden er van, want zij hadden meeste land, kregen dus meer subsidie, hoefden door geringe verbouwing ook minder knechten en pachters te betalen Voor kleine boeren bracht de New Deal weinig tot geen verbetering Bedrijfsleven wordt aangespoord afspraken te maken/na te leven Wet: de National Industrial Recovery Act (NIRA) werd bedrijfsleven gevraagd afspraken te maken met de overheid om overproductie en slechte werkomstandigheden tegen te gaan. Per bedrijfstak werden o.a. de omvang van de productie, de hoogte van de lonen, de lengte van de arbeidstijd en de afschaffing van kinderarbeid geregeld. Na enkele jaren bleek dat de NIRA niet goed werkte Teveel bedrijven deden niet mee, kleine bedrijven vonden dat grote bedrijven zich bevooroordeelden ten koste van de kleine bedrijfjes en ook consumenten waren ontevreden want de prijzen waren gestegen door de productiebeperking Met grote projecten worden werkelozen aan werk geholpen Federale regering gaf veel geld aan deelstaten voor steun aan behoeftigen Maar ook allerlei andere maatregelen om werkelozen aan de slag te krijgen 1935: Works Progress Administration (WPA) opgericht Voerde in 8 jaar ruim een miljoen projecten uit, maar kon niet meer dan een kwart van de werkelozen helpen Rest bleef afhankelijk van directe steun van andere instanties Verschilde per staat en was geen vetpot - De tweede New Deal Het harmoniemodel wordt vervangen door het conflictmodel Roosevelt zei dat hij hervormde om te bewaren Wat hij wilde bewaren was het kapitalistische stelsel -> daarvoor moesten de uitwassen ervan bestreden worden Na Congresverkiezingen in 1934 (opnieuw winst democraten) werd het bedrijfsleven niet meer gevraagd Pagina 11 van 19

12 mee te werken, maar gedwongen via wetten! Geboorte van de verzorgingsstaat in de VS 1935: Invoering Social Security Act (SSA), begin met het verzekeren van werknemers tegen ziektekosten, werkeloosheid en ouderdom Niet iedereen had baar bij deze wet, sommigen vielen er buiten -> opvatting dat elke Amerikaan onder alle omstandigheden voor zichzelf moest zorgen hiermee losgelaten Geld voor de verzekeringen moest worden opgebracht door de werknemers maar vooral door de werkgevers -> werkgevers protesteerden hevig tegen deze wet Zij vonden steun bij Republikeinen die tijdens de presidentverkiezingen van 1936 verweten dat hij van Amerika een socialistische staat wilde maken -> De president ontkende dit.. Hij zei dat vrijheid ook recht op bestaanszekerheid inhield. Roosevelt won de presidentverkiezingen Na nederlaag hadden Republikeinen het bestaan van sociale zekerheden aanvaard Vanaf toen vraag: hoe hoog moeten de uitkeringen zijn en in welke gevallen moeten er sociale verzekeringen bestaan -> democraten gingen daarbij vaak verder dan republikeinen Maar beide partijen minder van dan in Europa, want ze wilden meer aan de burgers zelf overlaten De positie van de vakbonden wordt versterkt Kenmerkend voor de New Deal is dat de regering de positie van vakbonden probeerde te versterken. -> regering vond het voor de samenleving noodzakelijk dat tegenover werkgevers sterke vakbonden stonden -> was al geprobeerde via de NIRA Vanaf 1935 werden hun rechten een wet beschermd; de National Labour Relation Act (NLRA) -> gaf de werknemers garantie dat zij zich konden verenigen en konden onderhandelen met werkgevers De overkoepelende van vakbonden (de AFL) werd sinds het begin van de 20ste eeuw vaak door werkgevers als onderhandelingspartner aanvaard Maar nu was dit voor het eerst wettelijk geregeld Big Government onder leiding van Franklin D. Roosevelt Werkgevers zijn Big Business: zij hadden het in de jaren 20 voor t zeggen gehad nu Big Labor: op sociaal en economisch gebied macht delen met de werknemers derde macht Big Governement: het bureaucratisch apparaat dat door de New Deal gevormd was. Voor de uitvoering van wetten en controle op de naleving ervan waren veel ambtenaren nodig -> zo groeide de regering tot Big Governement Big Governement werd belichaamd in de persoon van Roosevelt, hij werd tot 3 keer herkozen (1936, 1940, 1944) - De laatste jaren van de New Deal Roosevelt botst met het Hooggerechtshof als het Hooggerechtshof en aantal wetten van de New Deal in strijd met de grondwet verklaard, die wetten verloren hierdoor hun geldigheid Na zijn verkiezingsoverwinning in 1936 stelde hij dus voor het Hooggerechtshof met een aantal leden uit te breiden -> argument: dat de meeste zittende leden te oud waren geworden en daardoor niet langer tegen hun taak waren opgewassen Pagina 12 van 19

13 -> echte bedoeling: nieuwe leden moesten vóór de New Deal stemmen Na een lange discussie verwierp het congres zijn voorstel Oorlogsdreiging leidt tot einde New Deal Roosevelt vreesde dat VS niet buiten een nieuwe oorlog kon blijven Hij wist dat het isolationisme diep in de VS geworteld was Als hij VS wilde overhalen Europa te helpen tegen nazisme, dan had hij de steun van zoveel mogelijk Amerikanen nodig -> zuidelijke democraten maakten duidelijk dat ze hem alleen zouden steunen als hij de New Deal niet verder beloofde uit te breiden In 1939 legt hij zich bij die eis neer, de New Deal was ten einde De buitenlands politiek kreeg de voorrang boven de binnenlands Nationale Solidariteit opnieuw geboden maar niet voor gevaren van binnen uit maar van buiten af - Betekenis van Roosevelt en de New Deal Roosevelt maatstaf voor alle andere presidenten Vaak verzuchting was Roosevelt er nog maar Maar bij verering wordt vergeten dat een deel van zijn grootheid te wijten was aan invloeden van buitenaf: economische depressie en de wereldoorlog Ook vergat men dat t congres in de jaren achter hem stond In tijden van grote nood verwacht men leiding van de president, buiten deze tijden waren er wel bedenkingen Presidenten verlangden soms naar crisissituatie want dan was het volk bereid de president onverdeeld te steunen Bij de New Deal werden ook niet blanken of protestanten betrokken. Ook die kregen naar de New Deal openbare functies Ook zag hij er op toe dat de zwarten een rechtvaardig aandeel in de steunprogramma s kregen Maar de New Deal voerde geen wetten door die de zwarten als groep beschermden en bevoordeelden Waren zulke wetten wel mogelijk geweest? Had hij krachtigere maatregelen genomen dan was het verzet van de conservatieve zuiderlingen ten koste gegaan van de New Deal Toch liep de zwarte bevolking massaal over naar de democratische partij. -> er was dus toch wel iets waarvoor de zwarten de New Deal dankbaar waren Grootste verdienste New Deal -> dat het Amerikaanse volk weer vertrouwen kreeg in de toekomst v/d VS Intellectuelen verkozen hun vaderland weer boven Europa, want nazisme, dictatuur etc. En in de Europese democratieën groeide bewondering voor de New Deal en de vitaliteit van Roosevelt, zijn lust tot experimenteren en zijn menslievenheid 9 De macht van de presidenten sinds Verzet tegen de binnenlandse politiek van Roosevelt en Truman Door de oorlog Roosevelt spil van de regering -> hij buitte de hem door de grondwet gegeven bevoegdheden zoveel mogelijk uit Onder zijn leiding werd de VS in militair opzicht een supermacht Op binnenlands gebied moest hij echter terrein prijsgeven Pagina 13 van 19

14 Voor de oorlog had Roosevelt veel New Dealers belangrijke posities gegeven, samen met hen had hij invloed van de werkgevers op de samenleving teruggedrongen Maar in de oorlog had hij de steun van de werkgevers nodig -> zij moesten ervoor zorgen dat oorlogsindustrie efficiënt bleef draaien -> daarom benoemde hij veel grote zakenlieden in plaats van New Dealers Toch nam het verzet tegen zijn binnenlandse beleid toe: De midden- en bovenlaag van de bevolking klaagden over de greep van de vakbonden op de politiek en economie Christelijke en conservatieve Amerikanen waren ongelukkig over de samenwerking met de communistische Sovjet Unie Amerikaanse zwarten eisten gelijke rechten. in zuiden VS bestond nog veel ongelijkheid -> meeste zuidelijke blanken wilden dat zo houden In 1944 werd Roosevelt toch herkozen In 1945 stierf Roosevelt, opgevolgd door vice-president Truman Truman stelde zich harder op tegen de Sovjet-Unie, maar hij zet de binnenlandse politiek van Roosevelt voort -> zijn programma de Fair Deal 1946 republikeinen weer meerderheid in senaat want kiezers wilden waarschijnlijk minder invloed van de regering op het sociaal-economisch leven Truman lukt het wel het meeste van de New Deal te behouden Ook wist hij positie van de zwarte bevolking iets te verbeteren -> de scheiding tussen zwart en blank in de krijgsmacht werd opgeheven Hij drong tevergeefs aan op betere sociale voorzieningen voor zieken en bejaarden Zijn veto op het verminderen van het stakingsrecht werd ongedaan gemaakt -> hij won ondanks kritiek toch verkiezingen in 1948 Republikeinen teleurgesteld, senator Joseph McCarthy viel de democraten met alle middelen aan -> hij beschuldigde de regering van slapheid tegen het communisme Hij ontketende een heksenjacht tegen verraders en spionnen Mede daardoor en door tegenslagen in Koreaanse oorlog winnen de republikeinen met Eisenhower in 1952 de verkiezingen - Eisenhower, een populaire president met een gematigd beleid democraat Stevenson legt het af tegen republikein Eisenhower, een populaire generaal uit WOII Eisenhower zet buitenlands beleid van Truman voort In binnenlandse politiek wil hij minder invloed uitoefenen -> de stijgende welvaart zou de bestaande problemen oplossen Bedrijfsleven kon als enige voor die vooruitgang zorgen, daarom moest bedrijven zo min mogelijk in de weg worden gelegd Tegen zin van de conservatieven in zijn partij behield Eisenhower het grootste deel van wat de New Deal tot stand gebracht Op economisch gebied ging het deze jaren goed in de VS -> alleen arme stedelijke bevolking profiteerde er niet van Eisenhower dacht niet dat wetten het denken van de mensen kon veranderen, dus hij deed niets aan de Pagina 14 van 19

15 discriminatie, maar het hooggerechtshof tot zijn verrassing tijdens zijn bewind wel Periode : enkele belangrijke uitspraken over gelijke rechten. Eisenhower verwachtte dat het Hooggerechtshof het afwachtende overheidsbeleid zou steunen, maar het hooggerechtshof deed dat niet. Hooggerechtshof verklaarde dat: Blank en zwart op scholen niet langer gescheiden mochten blijven Aparte scholen stonden gelijke kansen in de weg Gelijkheid voor allen was volgens de rechters in de grondwet vastgelegd Dit ondermijnde de apartheid in het zuiden, veel blanke zuiderlingen waren geschokt en ook Eisenhower - Kennedy s beleid wordt gedwarsboomd Republikein Nixon stond tegenover democraat Kennedy bij de presidentsverkiezingen in 1960 Nixon leek de meeste kans te maken, vele bekender en ervaring als vice-president -> hij beloofde voortzetting van de vrede en welvaart uit de Eisenhower-jaren Democraten stonden niet als één man achter Kennedy, vooral omdat Kennedy katholiek was Vooral in de overwegend protestante zuidelijke deelstaten een nadeel Kennedy zou ervoor zorgen dat de VS opnieuw nummer één werden in de wereld (russisch gevaar) Amerikanen moesten nier meer in eerste plaats aan eigen grootheid denken, maar aan de grootheid van hun natie Op binnenlands gebied had Kennedy grote plannen -> Amerikanen moesten naar de New Frontier trekken Daarmee bedoelde hij in navolging van de New Deal het bestrijden van armoede, werkeloosheid en rassendiscriminatie Daarom diende hij bij het congres veel voorstellen in, maar meerderheid in congres was tegen plannen van Kennedy; meerderheid bestond uit republikeinen en conservatieve democraten meeste voorstellen door congres tegengehouden of heel erg veranderd Kennedy raakte ook in conflict met het bedrijfsleven -> lonen en prijzen moesten niet stijgen vond hij Dat was goed voor concurrentiepositie van het bedrijfsleven En de regering hoefde dan de belasting niet te verhogen Kennedy wist de vakbonden te overtuigen hun loonseisen te matigen Staalindustrie besloot, tot woede van Kennedy, toch haar prijzen te verhogen, ondanks eerdere afspraken met de overheid. -> Toch kwam het economisch beleid van Kennedy werkgevers en werknemers ten goede. Bedrijfsleven hoefde minder belasting te betalen en de economie werd gestimuleerd door uitgaven van de overheid. Economie groeide, werkeloosheid daalde Kennedy voorzichtig met rassenprobleem, anders meer tegenwerking zuidelijke Democraten Na grote rassenonlusten in het zuiden greep Kennedy in -> wetsvoorstel the Civil Rights Act moest een volledig einde maken aan de apartheid in de zuidelijke staten Ook beloofde hij kiesrecht van zwarten te zullen beschermen November 1963: Kennedy vermoord -> Vice-president Johnson volgde hem op Oordelen over betekenis Kennedy lopen sterk uiteen: Pagina 15 van 19

16 Iedereen vond dat hij zijn beleid stijlvol en welsprekend verdedigde Sommigen zeggen dat hij weinig heeft bereikt en valse verachtingen heeft gewekt Anderen vinden dat hij veel initiatieven ontplooide in korte tijd aan de macht Vooral als gelet wordt op de moeilijkheden, grote binnen- en buitenlandse problemen, maar ook de tegenwerking van het congres. Zijn optrede schepte vertrouwen in de politiek en zorgde voor een nieuw idealisme - Oorlog in Vietnam belet Johnson zijn Great Society tot stand te brengen Democraat Johnson stond tegen de conservatieve republikein Goldwater bij verkiezingen in 1964 Johnson won, hij besloot voorrang te geven aan de binnenlandse politiek Johnson riep op tot een oorlog tegen armoede -> programma heet Great Society Doel: de verzorgende taak van de overheid uit te breiden Overheid nieuwe taken op zich nemen zoals herscholing werkelozen Johnson had ander congres dan Kennedy met meer vooruitstrevende Democraten, congres aanvaarde plannen Johnson enthousiast Toen hij de oorlog tegen armoede aankondigde, vergrootte hij ook de inmenging in Vietnam Deze oorlog zou onvoorstelbaar leed veroorzaken bij Vietnamezen en Amerikanen Amerikaanse schatkist aangetast, maar Johnson weigerde de belastingen te verhogen Amerikaanse economie kon volgens hem zowel gewone industrie als oorlogsindustrie financieren ->Maar oorlog in Vietnam zo duur dat maar een deel van het Great Society programma kon worden uitgevoerd Johnson is erin geslaagd de Civil Rights Act door het congres te loodsen, er kwam ook nog een Voting Rights Act bij, gaf de overheid bevoegdheden het kiesrecht van zwarten te beschermen en te bevorderen. -> aantal zwarte kiezers in het zuiden nam toe, en hun politieke invloed Veel zwarten buiten zuiden niet tevreden met gelijke burgerrechten, zij wilde economische gelijkheid -> leidde in het noorden en westen tot rassenonlusten in de getto's Ook blanken kritiek op het beleid van Johnson -> zowel van republikeinen als vanuit zijn eigen partij Republikeinse oppositie wilde harder optreden in Vietnam Vooruitstrevende democraten vonden dat de oorlog ten koste ging van de binnenlandse hervormingen Republikeinen beweerden dat de rassenonlusten het gevolg waren van de Great Society Er waren massale demonstraties tegen de oorlog in Vietnam critici dachten dat Vietnam het logisch gevolg was van het Amerikaans expansionisme volgens hen VS al vanaf oorsprong expansionistisch (indianen) verkiezingen 1968: Johnson stelt zich niet herkiesbaar dat jaar nog meer geweld -> Martin Luther King vermoord en ook de broer van Kennedy Hij had kort daarvoor een overwinning behaald bij de voorverkiezingen door de Democratische presidentskandidaat Strijd presidentschap gewonnen door republikein Nixon, vice-president onder Eisenhower - Nixon: succes in de buitenlandse politiek, maar ten onder aan corruptie Pagina 16 van 19

17 Nixon presenteerde zich als vertegenwoordiger van de zwijgende meerderheid kleine minderheden, die veel ophef maakten, hadden teveel invloed op de politiek Grote meerderheid wilde 'orde' en 'recht' -> een einde aan misdaad en onlusten in steden Nixon zei de natie te willen verenigen Nixon en de zijnen wilde in feite alleen harmonie onder hun voorwaarden In binnenlande politiek wilde Nixon minder macht voor de president en het kabinet, en meer voor de deelstaten Aan de Great Society was teveel geld besteed volgens hem In praktijk kwam er van deze verschuiving van de macht niet veel terecht Met betrekking tot discriminatie politiek van heilzame verwaarlozing -> zwarten waren erbij gebaat als hun problemen naar de achtergrond werd geschoven Teveel aandacht voor hun probleem wekte jaloezie en achterdocht bij blanken Verdeeldheid onder de zwarten: veel zwarten hadden zich opgewerkt tot middenlaag, deze groep niet steeds bereid op te komen voor zwarten die nog arm waren -> positie laatste groep blijft uitzichtloos In buitenlandse politiek halen Nixon en zijn adviseur Kissinger verschillende successen Voor het eerst sinds communisme goede betrekkingen tussen China en VS Betrekkingen met de SU verbeterden Nixon beloofde spoedig vrede in Vietnam Presidentsverkiezingen 1972: republikein Nixon versloeg met grote meerderheid democraat George McGovern. Nixon s buitenlandse successen leverden hem naam vredespresident op. Zwijgende meerderheid vond McGovern te vooruitstrevend, hij wilde Amnestie voor Amerikaanse deserteurs uit Vietnam Minimum inkomen voor iedereen Wettelijk toestaan van abortus Niemand nam beschuldigingen van McGovern over de corruptie van Nixon s regering serieus -> inbraak in het hoofdkwartier van de democraten in het Watergatehotel in Washington = Watergateschandaal. Inbraak zou georganiseerd zijn door hoge republikeinse functionarissen. Tweede ambtstermijn grote fiasco -> hij werd gedwongen af te treden, was nog nooit gebeurd Oorzaak: onbetrouwbaarheid van een aantal van zijn medewerkers en hemzelf Regering bleek van hoog tot laag corrupt te zijn, Nixon moest minister van justitie ontslaan en vicepresident Agnew moest aftreden omdat hij belastingen had ontdoken en steekpenningen had aangenomen voor hij president werd. Vertrouwelingen Nixon hadden inderdaad opdracht gegeven tot inbraak in het Watergatehotel -> door het Huis van Afgevaardigden werden voorbereidingen getroffen Nixon af te zetten, maar Nixon stapte op toen hij zag dat niemand meer achter hem stond - Ford en Carter: weinig slagvaardig Van Roosevelt tot Nixon was de macht v/d president toegenomen -> door het Watergateschandaal en door de oorlog in Vietnam besloot het congres de grote macht van de president te beperken dat kon alleen voorzover de grondwet dat toeliet nu moest hij bijv. tekst en uitleg aan het congres geven voor militaire operaties Juist in de tweede helft van de jaren 70 was er een slagvaardig beleid nodig. De economie liep achteruit Pagina 17 van 19

18 en de afhankelijkheid van de olie exporterende landen baarde zorg Nixon opgevolgd door zijn vice-president Gerald Ford (republikein) Democraat Jimmy Carter word president bij verkiezingen in 1976 Deze presidenten de schuld geven van gebrek aan slagvaardigheid is niet rechtvaardig -> hun macht was beperkter dan die van hun voorgangers En kregen te maken met achterdocht tegen presidentschap Ford en Carter wilde als reactie op Nixon met name eerlijk zijn Wat dat betreft bewezen zij de politiek van de VS een goede dienst Belangstelling voor de politiek bleef dalen en kiezers bleven weg bij stembus Kiezers geen vertrouwen in de politiek meer, veel van de mensen die stemden, stemden blanco - Reagan als wonderdokter Presidentsverkiezingen 1980: republikein Reagan won van democraat Carter Reagon won omdat de meeste kiezer geloofden dat hij een slagvaardiger beleid zou voeren dan Carter. Beloofde net als Kennedy VS weer belangrijkste land in de wereld te maken. Amerikanen moesten wel offers brengen voor dat doel Offers werden gebracht door de mensen met een uitkering van de staat Minder geld voor sociale voorzieningen Allerlei federale instellingen ingekrompen en opgeheven, particulier initiatief werd aangemoedigd Belastingen verlaagd, en defensie versterkt Overheid biedt geen oplossingen, maar schept problemen volgens Reagan Individu veel meer op eigen benen staan, toch steunde hij het bedrijfsleven volop en verlaagde hij de belastingen voor de vermogenden Reagan bleef 8 jaar president, hij wist zijn beleid goed te verkopen -> Grote Communicator - Van Bush tot Clinton Presidentsverkiezingen 1988: Republikein Bush tegenover democraat Dukakis, modder gegooi Volgens Bush had Dukakis te weinig ervaring, hij zou niet genoeg van de VS houden en slap optreden tegen misdadigers. Bush zei dat hij de belastingen nooit zou verhogen Bush won, maar democraten meerderheid in het congres. Bush moest voorzichtig te werk gaan Op binnenlandsgebied wilde Bush een zachter en vriendelijker VS -> Amerikanen hadden teveel gelet op geld en bezittingen en te weinig op naasten Voor twee grootste binnenlandse problemen echter geen oplossing De relaties tussen blank en zwart Jaren 70/ 80 bereikten veel zwarte politici invloedrijke posities in de politiek Maar ondanks vooruitgang bleven betrekkingen tussen blank en zwart ver van ideaal, vooral in de getto s zijn de leefomstandigheden zeer slecht. Het begrotingstekort Tijdens presidentschap van Bush steeg begrotingstekort sterk Er was meer geld nodig voor verbetering positie van arme zwarten, onderwijs, voor medische zorg en milieu, maar voor bestrijding begrotingstekort moest de belasting omhoog, maar Bush had beloofd dat niet te doen. Toen het toch een beetje omhoog ging in 1990 protesteerden de republikeinen Een stijgende werkeloosheid Pagina 18 van 19

19 Aan einde presidentsschap Bush was de werkeloosheid gestegen, sinds jaren 80 niet zo hoog geweest Gezien binnenlandse problemen probeerde Bush zich vooral te onderscheiden in de buitenlandse politiek, hierin ging het hem voor de wind; met de SU werden akkoorden over wapenvermindering gesloten. Met uiteenvallen van SU en het herstel van de onafhankelijkheid van de satellietstaten, leken de VS de Koude Oorlog te hebben gewonnen. Alleen China bestond nog als grote communistische mogendheid. 1991: VS en VN jagen Irak uit Koeweit en krijgen Israël en omringde landen om de onderhandelingstafel Ondanks succes in het buitenland, werd Bush verweten dat hij niet genoeg deed voor het binnenland Verkiezingsjaar 1992 zou bepaald worden door de sociale en economische problemen in de VS zelf. Amerikaans zelfvertrouwen was verdwenen, de VS waren een supermacht met kwalen geworden Bush hamerde weer op de onbetrouwbaarheid en incapabelheid van zijn tegenstander, dit keer trapte meerderheid Amerikanen er niet meer in -> zij vonden dat de verkiezingen moesten gaan over de grote economische problemen Bush had zichzelf onbetrouwbaar getoond Democraat Clinton versloeg Bush, de democraten behielden meerderheid in het congres Bij verkiezingen: Clinton werd met Bush als tegenkandidaat nog een keer herkozen en ze hielden ook de meerderheid in het congres Clinton leerde net als andere presidenten met vooruitstrevende ideeën de grenzen van de presidentiele macht kennen. Bij wetsvoorstellen die de republikeinen wilden verhinderen konden zo ook onder Clinton rekenen op de steun van conservatieve zuidelijke democraten. Clinton s wetsvoorstellen over gezondheidszorg en milieubescherming werden daardoor niet aangenomen In 1994 leden democraten verlies bij de verkiezing voor het Huis van Afgevaardigden en een deel van het Senaat -> een republikeinse meerderheid in beide huizen Vrijheid van Clinton om eigen beleid te voeren was daardoor beperkt. In 1995 nam congres republikeinse wetsvoorstellen aan: een sluitende begroting binnen zeven jaar, vermindering van de financiële bijdrage aan vredesoperaties van de VN, sterke bezuinigingen op de uitgaven voor sociale uitkeringen en aanzienlijke verlaging van loon- en vermogensbelasting. Om de republikeinen niet tegen zich in het harnas te werken maakte Clinton geen gebruik van vetorecht. Presidentsverkiezingen 1996: Democraat Clinton, tegen republikein Bob Dole. Clinton werd voor een tweede ambtstermijn herkozen. Maar in het Congres behielden de republikeinen de meerderheid -> Clinton moest voortdurend compromissen sluiten en onderhandelen daardoor Pagina 19 van 19