Deze deelopdrachten zullen uiteindelijke resulteren in de volgende eindopdracht:
|
|
- Siebe Smeets
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Voor de individuele opdracht van Jeugdliteratuur 1 ik gekozen voor een opdracht die voor mij direct profijt biedt als docent in het onderwijs: een practische opdracht die ik zelf kan inzetten in mijn lessen. Het is de volgende opdracht geworden: Opdracht 6: Een literatuurproject dat een verbinding maakt met ander vak (vakoverstijgend). Bronnenonderzoek: wat is er op dat gebied al gedaan. Onderzoek naar leerlijnen van dat andere vak is hierbij ook verplicht. Het moet wel passen in het curriculum! De opdracht zoals bovenstaand beschreven, heb ik onderverdeeld in drie deelopdrachten om structuur in dit dossier te brengen en de deelvaardigheden inzichtelijk te maken. Ook heb ik de volgorde van de opdrachten hierbij iets aangepast, zo is duidelijk welke deelopdrachten uiteidenlijk leideen tot de totaalopdracht, namelijk: een literatuurproject dat een verbinding maakt met een ander vak. De deelopdrachten zijn als volgt: 1. Bronnenonderzoek: wat is er op dat gebied al gedaan. 2. Onderzoek naar leerlijnen van dat andere vak is hierbij ook verplicht. Het moet wel passen in het curriculum. Deze deelopdrachten zullen uiteindelijke resulteren in de volgende eindopdracht: 3. Een literatuurproject dat een verbinding maakt met ander vak (vakoverstijgend).
2 Deelopdracht 1: Bronnenonderzoek Voor de eerste opdracht ben ik druk bezig geweest met het zoeken en struinen op internet naar vakoverstijgende projecten voor het vak Nederlands. Dit lijkt makkelijker dan het is. Veel vakoverstijgende projecten benoemen wel het vak Nederlands als betrokken vak, maar behelsen niet het gebied van (jeugd)literatuur. En als je dan al projecten vindt, zijn het vaak soort projecten waarin een duidelijke lijn te vinden is en die, wat mij betreft, niet veel vernieuwing bieden. Dit zal ik toelichten in een korte conclusie aan het eind van deze eerste deelopdracht. Omdat ik na een zeer lange zoektoch toch het een en ander aan informatie heb kunnen vinden, zal ik niet alle projecten uitgebreid benoemen. Ik heb er een aantal uitgekozen, die wat mij betreft dé vakoverstijgende projecten kunnen typeren. Het gaat om de volgende projecten: ThiemeMeulenhoff: Kruistoch in spijkerbroek Mijn digischool: Oude verhalen Noordhof: Kant-en-klare vakoverstijgende projecten Op de laatste pagina van deze deelopdracht heb ik een bronnenlijst toegevoegd zodat eventuele informatie nog kan worden teruggevonden en opgezocht en waarin te zien is welke aanvullende vakoverstijgende projecten ik nog heb kunnen vinden.
3 ThiemeMeulenhoff: Kruistoch in Spijkerbroek Via de website van de uitgever ThiemeMeulenhoff kun je een project over het boek van Thea Beckman: Kruistoch in spijkerbroek bestellen. Dit vakoverstijgende project is geschikt voor Nederlands, geschiedenis en het leergebied van kunst en cultuur. Het project bestaat uit de drie onderdelen: 1. kennismaking met het boek en de film 2. het proces rond het verfilmen van een boek (van boek naar film) 3. opdrachten over het leven in de middeleeuwen zoals muziek en dans, sport en spel, reizen, gezondheid, voedsel in de middeleeuwen. Bij deze onderdelen zijn verschillende opdrachten ontwikkeld, zoals het schrijven van een stukje scenario en het spelen van de scene, een maquette maken van een middeleeuwse stad en het maken van kleding met een echte modeshow als eindproduct. Mijn digischool: Oude verhalen Oude verhalen is een project waar ik tegenaan ben gelopen via mijn digischool. Ook hierop heb ik gezocht naar de verschillende vakoverstijgende projecten. Het project Oude verhalen heeft betrekking op het prachtige boek Griekse Mythen van Imme Dros. Een korte samenvatting van dit project is als volgt: Het project bestaat uit drie lessen waarin ze onder andere kennis nemen van het onderwerp mythen. Wat zijn mythen, wie waren de eerste schrijvers en wat is de rol van de Griekse godenwereld in de verhalen? Verder gaan ze in groepen te werk waarbij hen verschillende materialen worden toegereikt om diverse opdrachten uit te voeren. De opdrachten bestaan uit: beeldende kunst, muziek, theater en film. De nadruk van deze opdracht ligt in de vertaling van de emoties, de visuele aspecten en ruimtelijke kenmerken in het boek. Hoe wordt kennis van de geschiedenis en de verschillende kunststromingen geplaatst in het boek. Hoe kun je deze terugvinden, is het hoofddoel. Noordhoff uitgevers: Kant-en-klare vakoverstijgende projecten Via de website kun je verschillende vakoverstijgende projecten kant-en-klaar te bestellen (Pulsar Nask). In deze projecten worden vele vakken gecombineerd tot één groot project. Alle deelvaardigheden zijn opgesplitst, ook naar het vak Nederlands. Ze maken hierbij onderscheid in de niveau vmbo en havo/vwo. Na grondig onderzoek blijkt dat Nederlands niet teveel aan bod komt (van de tien projecten die je op de website kunt bekijken, wordt er bij zes ook het vak Nederlands als betrokken vak genoemd). Opvallend als je het mij vraagt, aangezien Nederlands bij alle vakoverstijgende projecten een essentiele rol speelt. Literatuur is bij deze vakoverstijgende projecten een struikelblok, want dat komt hier niet specifiek aan bod.
4 Conclusie Over het algemeen zijn er best wat vakoverstijgende projecten terug te vinden waarin het vak Nederlands benoemd wordt, maar lang niet zoveel als ik verwacht had. Opvallend vind ik zelf, want Nederlands zou bij nagenoeg alle projecten een onderdeel moeten zijn (al is het maar dat de spelling dat de opdrachten beoordeeld worden zoals bij het vak Nederlands). Verder stuit je tegen veel projecten aan waarin wél Nederlands, maar niet literatuur betrokken wordt als onderdeel. Ook dit vind ik een gemist kans: er bestaat ontzettend veel literatuur. Voor veel van de bestaande projecten ligt een kans voor het onderdeel literatuur, door een leuk boek te zoeken dat aansluit bij het project en hier een deelopdracht van te maken, of sterker nog: als uitgangspunt van het project. De vakoverstijgende projecten díe literatuur verwerken als onderdeel zijn vaak samenhangend met het vak Geschiedenis of een van de kunstvakken, zoals culturele en kunstzinnige vorming (CKV). Vandaar dat ik ook de drie projecten gekozen heb, die ik bovengenoemd aan bod heb laten komen. Bijna allemaal kenmerken ze zich door een van de genoemde punten in deze conclusie. De projecten die samenwerken met geschiedenis, vragen de leerlingen om simpelweg vebanden te leggen met de aan bod gekomen onderwerpen uiit de geschiedenisles en deze kennis te verdiepen of verbreden. De lessen die verband houden met CKV richten zich vooral op de vraag of de kunststromingen zoals behandeld het vak terug te vinden zijn in de boeken. Zo ja, welke kenmerken zijn dat? Verder wordt er hier en daar nog wat gedaan met bijvoorbeeld muziek, een poster of een handvaardige activiteit zoals het maken van een maquette. Uiteraard bieden de projecten vakoverstijging: ze leggen een relatie tussen literatuur en de verschillende vakken. Mijn inziens kun je het echter nauwer laten aansluiten bij het vak Nederlands door er meer vaardigheden in te verwerken die geleerd worden bij het vak Nederlands (te denken valt aan: presenteren, letten op spelling en leesvaardigheden) om zo de tranfer nóg meer te verhogen. Bronnenlijst zie deelopdracht 1 zie deelopdracht 1 zie deelopdracht Net als bij Noordhoff uitgevers: Kant-enklare vakoverstijgende projecten (zonder literatuuropdrachten) - Vakoverstijgende projecten voor het onderdeel Kunst en Cultuur
5 Deelopdracht 2: Leerlijnen van het andere vak In mijn geval gaat het niet om de leerlin van het andere vak, maar om de leerlijnen van de andere vakken, meervoud dus. Ik heb onderzoek gedaan naar de leerlijnen van Geschiedenis Aardrijkskunde Tekenen Bij de bovengenoemde vakken heb ik onderzoek gedaan naar de leerlijn en bijbehorende kerndoelen om te kijken welke vaardigheden ik kan en mag gebruiken bij deelopdracht 3: het vakoverstijgende project. Om te weten welke werkvormen ik kan verwerken in het project, moet ik eerst analyseren welke kerndoelen aansluiten bij de vaardigheden die geleerd zijn of zullen worden in de onderbouw van havo/vwo in de (doorlopende)leerlijn van het slo. Per vak omvat deze leerlijn een document van meer dan 4 pagina s. Ik heb daarom de bronvermelding direct onder het vak genoteerd en de kerndoelen belicht die terug te vinden zijn in mijn project.
6 De Tijd van de wereldoorlogen ( ) De Tijd van burgers en stoommachines ( ) Geschiedenis De industriële revolutie en de opkomst van emancipatiebewegingen Het ontstaan van een parlementair stelsel en de toename van volksinvloed. De politiekmaatschappelijke stromingen nationalisme, liberalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme. Het moderne imperialisme. De economische wereldcrisis. Het totalitaire karakter van het communistisch politiek systeem. Het racistisch en totalitair karakter van het nationaal- socialisme. De Duitse bezetting en de Jodenvervolging. Nr. 42: Werk en zorg, wonen, recreëren, consumeren, verkeer en milieu; verdelingsvraagstukken, wetenschap, technologie. Nr. 43: Pluriforme samenleving; macht, cultuur, identiteit. Nr. 44: Het politieke bestel in Nederland. Nr. 37, 43: De tien tijdvakken, relatie met pluriforme samenleving. Levensbeschouwing. Nr. 46, 47: Verdeling welvaart en armoede; internationale spanningen en conflicten. Nr. 43: Pluriforme samenleving. Nr. 44: Politiek systeem. Nr. 47: Het belang van mensenrechten. Nr. 42: Effecten van keuzes Productie, consumptie, verdeling. Nr. 47: De verdeling van welvaart en armoede Nr. 44, 47: Uitoefening van macht; het belang van mensenrechten. De industriële revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving; de opkomst van emancipatiebewegingen; voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politiek proces; discussies over de sociale kwestie; de opkomst van politiekmaatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme; de moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie. De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie; het voeren van twee wereldoorlogen. het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme; de crisis van het wereldkapitalisme; racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden; de Duitse bezetting van Nederland; verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering; vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme.
7 De Tijd van de televisie en computer (vanaf 1950) Nationalistische bewegingen in de koloniën en het streven naar onafhankelijkheid. De blokvorming tussen Oost en West en de Koude Oorlog. De Europese integratie. De sociaal-culturele veranderingen en de toenemende pluriformiteit vanaf de jaren 60. Nr. 46: De verdeling van welvaart en armoede over de wereld. Nr. 47: Internationale spanningen en conflicten. Nr. 45: De betekenis van Europese samenwerking en de Europese Unie. Nr. 43: Pluriforme samenleving; Cultuur, religie, levensbeschouwing, identiteit, leefwijze. De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog; de dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld; de eenwording van Europa; de toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen; de ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.
8 Globalisering Bevolking en ruimte Duurzaamheid Burgerschap en multiculturele samenleving Aandrijkskunde Nr. 42: In eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu. Nr. 43: Over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen. Nr. 30: Dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving (milieu), en dat technologische en natuurwetenschappelijke toepassingen de duurzame kwaliteit daarvan zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden. Nr. 42: In eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk, wonen, recreëren, consumeren, verkeer en milieu. Nr. 38: Een eigentijds beeld van de eigen omge-ving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikke-lingen in hun omgeving te plaatsen. Nr. 42: In eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu. Nr. 38: Een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen. Nr. 47: Actuele spanningen en conflicten in de wereld te plaatsen tegen hun achtergrond, en leert daarbij de doorwerking ervan op individuen en samenleving (nationaal, Europees en internationaal), de grote onderlinge afhankelijkheid in de wereld.
9 Weer en klimaat Grenzen en identiteit Arm en rijk Nr. 42: In eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu. Nr. 46: Over de verdeling van welvaart en armoede over de wereld, hij leert de betekenis daarvan te zien voor de bevolking en het milieu, en relaties te leggen met het (eigen) leven in Nederland. Nr. 43: Over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen. Nr. 29: Kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in sleutelbegrippen uit het gebied van de levende en niet-levende natuur*, en leert deze sleutelbegrippen te verbinden met situaties in het dagelijks leven. * neerslag, temperatuur, klimaatzones, biodiversiteit, zeestromen, verdamping, kringlopen Nr. 30: Dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving (milieu). Nr. 32: Te werken met theorieën en modellen door onderzoek te doen naar natuurkundige en scheikundige verschijnselen als licht*, beweging, energie.
10 Produceren en presenteren Tekenen Kernconcepten: 1. Identiteit en Diversiteit 2. Inspiratie en Vormgeving 3. Media en Communicatie 4. Kunst en Maatschappij Nr. 48: Door vaardigheden de zeggingskracht van verschillende kunstdisciplines onderzoeken en zelf toepassen. Nr. 49: Alleen of als groepslid eigen werk presenteren.
11 Deelopdracht 3: Vakoverstijgend project Een bewijs van liefde Door van der Wiele Tie ner moe der [deᵛ] Meisje onder de achttien jaar dat een kind heeft gekregen
12 1. Concept 1.1 Startconcept 1.2 Doelgroep 1.3 Algemene doelstellingen 1.4 Specifieke doelstellingen voor het vak Nederlands 1.5. Pedagogisch didactische doelstellingen 2. Korte introductie op de lesstof Stukje geschiedenis 3. Invulling project 3.1 Geschiedenis 3.2 Aardrijkskunde 3.3 Nederlands 3.4 Tekenen 3.5. Nederlands
13 1. Concept 1.1 Startconcept Een week project: minimaal 18 lessen van 50 minuten Ongeveer 9 lessen voor het vak Nederlands als eerste vak Ongeveer 9 vakoverstijgende lessen, waarvan 3 uren Tekenen, 3 uren Aardrijkskunde en 3 uren Geschiedenis In het project is aandacht voor fictie, schrijven en presenteren 1.2 Doelgroep De doelgroep van dit project is de onderbouw van het havo/vwo en tvwo. 1.3 Algemene Doelstellingen De leerlingen hebben elgemene kennis van het land Mexico. De leerlingen kunnen uitleggen wat de verschillen in samenleving in Mexico en Nederland zijn. De leerlingen kunnen aangeven waarom het aantal tienermoeders in Mexico hoog is. De leerlingen hebben een indruk gekregen van het dagelijkse leven van tienermoeders in landen zoals Mexico. 1.4 Specifieke doelstellingen voor het vak Nederlands De leerlingen lezen zowel klassikaal als individueel het boek: Een bewijs van liefde van Door van der Wiele. Dit boek is het uitgangspunt van dit project. De leerlingen gaan creatief schrijven Door in groepjes te discussiëren over de stof vergroten de leerlingen hun vaardigheden met betrekking tot spreken en luisteren naar elkaar De leerlingen breiden hun fictiedossier uit met het boek Een bewijs van liefde 1.5 Pedagogische doelstellingen voor het vak Nederlands De leerlingen leren samenwerken in uiteenlopende groepen De leerlingen leren naar elkaar te luisteren en respect te hebben voor elkaars mening De leerlingen leren zich in te leven in iemand met een andere culturele achtergrond (van dezelfde leeftijdscategorie) Hopelijk komen de leerlingen tot een gevoel van tevredenheid en besef van rijke maatschappij.
14 2. Korte introductie op de lesstof Stukje geschiedenis Via Obalive zal er een filmpje worden getoond over tienermoeders in Mexico. Dit is direct een introductie van de auteur van het boek: antropoloog Door van der Wiele. (
15 3. Invulling project Uitgangspunt van het project is literatuur en dus het vak Nederlands. In tegenstelling tot een hoop andere vakoverstijgende projecten, heeft dit project betrekking op één boek en verdiept zich in de verschillende aspecten van dat boek. In dit geval het boek Een bewijs van liefde van Door van der Wiele. Een prachtig boek dat met recht genomineerd was door de Jonge Jury De verdere invulling van het project geschiedt op basis van verschillende vakken. Het project is gecategoriseerd per vak dat het meeste betrekking heeft op de vakinhoud van vaardigheden voor het deelproject. Naast dit eerste vak, hebben de deelprojecten voor Geschiedenis en Aardrijkskunde ook betrekking op het vak Nederlands daarer getoetst wordt op spelling, verzamelen van betrouwbare informatie(bronnen), verwerken hiervan en presentatievaardigheden. De inhoud van de opdrachten is gebaseerd op de inhoud van het boek in combinatie met de kerndoelen van het vak Nederlands en de leerlijnen en bijbehorende kerndoelen van de verschillende vakken (zie deelopdracht 2.) Gezamenlijk heeft dit geresulteerd tot het volgende creatieve vakoverstijgende literatuurproject.
16 3.1 Geschiedenis Thema: Geschiedenis van Mexico Doel: Inzicht verschaffen over de geschiedenis van Mexico en deze kunnen overdragen naar de rest van de klas. Opdracht: Zeer kort onderzoekje doen naar een bepaalde periode uit de geschiedenis van Mexico, de informatie toetsen op betrouwbaarheid, verwerken en presenteren in een uiteenzettende voordracht van ongeveer tien minuten. De klas wordt ingedeeld in groepen en iedere groep mag kiezen uit een van de volgende acht onderwerpen: - Negentiende eeuw 1 -Onafhankelijkheidsoorlog 2 -Onafhankelijk Mexico 3 -De reforma en Franse interventie 4 -Porfiriaat - Twintigste eeuw 5 -Mexicaanse Revolutie 6 -De Institutionele Revolutie 7 -Jaren 80 en Eigentijdse geschiedenis Samenstelling: Groepsopdracht Aantal lessen: 3 keer 50 minuten o Les 1: Uitleg over het project, het doel en het doceren van de informatie: een algemene geschiedenis van Mexico o Les 2: Onderzoek o Les 3: Presentaties 3.2 Aardrijkskunde Thema: Maatschappij van Mexico Doel: Inzicht krijgen in de bevolking, economie en maatschappij van Mexico en deze in verband brengen met Nederland waardoor de verschillen zichtbaar worden. Opdracht: Aan de hand van een vragenlijst op zoek gaan naar de antwoorden op internet en in boeken (mediatheek). Aan de hand van deze antwoorden stellen leerlingen een top 10 samen van de grootste verschillen (subjectief) tussen Nederland en Mexico. De oorzaken van deze verschillen moeten goed belicht worden. Een aantal van de vragen die moeten leiden tot deze top 10 zullen zijn: - Hoeveel inwoners ken Mexico? - Hoe groot is het land in omtrek? - Wat is de gemiddelde gezinssamenstelling in Mexico? - Wat is hét exportproduct van Mexico? - Wat is het gemiddelde geboorte-sterftecijfer per dag? - Hoeveel tienermoeders kent Mexico in 1990 en hoeveel in 2010? Samenstelling: Tweetallen Aantal lessen: 3 keer 50 minuten
17 o o o Les 1: Uitleg over het project, het doel en het doceren van de algemene aardrijkskundige informatie over het land Mexico Les 2: Onderzoek Les 3: Onderzoek interpreteren en uitwerken 3.3 Nederlands Thema: Maatschappelijke onderwerpen Doel: Een mening vormen over de maatschapplijk behandelde onderwerpen uit het boek en deze proberen zo overtuigend mogelijk (en creatief) over te brengen op een ander. Leerlingen leren respect en begrip te krijgen voor de mening van een ander. Opdracht: Aan de hand van de maatschappelijk behandelde thema s in het boek gaan de leerlingen een betogende voordracht voorbereiden. Ze hebben in de voorgaande lessen veel informatie verschaft over de verschillende thema s en werken dit nu uit met als doel de klas te overtuigen van hun mening. De klas kan onder andere kiezen uit de volgende onderwerpen: - Abortus - Spijbelen - Alcoholgebruik onder de 16 jaar - Tienermoeder - Adoptie Aanvullende onderwerpen zijn van harte welkom, als leerlingen deze zelf aandragen en passend zijn bij de thematiek van het boek. Aan de hand van het onderwerp kiezen zij een stelling. Één leerling is voor en één leerling is tegen deze gekozen stelling. Samenstelling: Tweetallen Aantal lessen: 7 keer 50 minuten o Les 1: Uitleg over de voodracht, het doel en het doceren van de algemene informatie over een betogende voordracht. De docent vult aan met een voorbeeld van een goede en een slechte betogende voordracht. Ook wordt de criteria uitvoerig besproken. o Les 2: Voorbereiding en onderzoek o Les 3: Voorbereiding en onderzoen/controle van de voortgang door de docent o Les 4: Controle van de voortgang door de docent o Les 5 t/m 7: Betogende voordrachten 3.4 Tekenen Thema: Reclame voor jouw mening Doel: Het omzetten van persoonlijk mening, gedachten en ideeen in een visuele opdracht. Opdracht: Om hun argumenten kracht bij te zetten gedurende de voordracht, maken leerlingen een reclameposter bij het vak Tekenen voor hun mening. Samenstelling: Individueel Aantal lessen: 7 keer 50 minuten
18 o o o Les 1: Schetsen en ideeen opdoen Les 2: Werken aan de poster Les 3: Werken aan de poster 3.5. Nederlands Thema: Jij als hoofdpersoon Doel: Inzicht krijgen in de verschillende schrijfstijlen, samenwerken, creativiteit en inzicht in belevenis. Opdracht: Naar aanleiding van alle voorgaande opdrachten, is deze eindopdracht gemaakt. Er wordt een fragment uit het boek gekozen: Guadalope (de hoofdpersoon) komt erachter dat de zwanger is De opdracht is om een vervolg op het verhaal te schrijven zoals de leerling dit naar eigen geweten zouden doen. Er is echter een maar, want de leerlingen werken hierbij samen in een groepje van drie leerlingen. Alle drie de leerlingen krijgen een ander perspectief van een ander personage uit het verhaal, waardoor ze nauw samen moeten werken om de gebeurtenissen op elkaar aan te laten sluiten. Het verhaal is ten slotte hetzelfde, de belevenis niet. Samenstelling: drietallen Aantal lessen: 2 keer 50 minuten o Les 1: Uitleg en informatie over verschillende perspectieven en uitdelen van het fragment o Les 2: Uitvoering achter de computer
Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie. Kenmerkende aspecten. Begrippen
Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie 1. De levenswijze van jager-verzamelaars. 2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen. 3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.
Nadere informatieDe Tien Tijdvakken. Tijd van de jagers en boeren, tot 3000 v.c.
De Tien Tijdvakken Tijd van de jagers en boeren, tot 3000 v.c. KA1: De levenswijze van jagersverzamelaars KA2: Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen KA3: Het ontstaan van de eerste stedelijke
Nadere informatieMens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst)
Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Kerndoelen 36. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een
Nadere informatieTijdvakken en kenmerkende aspecten.
Tijdvakken en kenmerkende aspecten. Tijdvak 1: Tijd van Jagers en Boeren. Periode: Prehistorie 1 De levenswijze van jagers-verzamelaars (Hoe zag deze samenleving eruit?) 2 Het ontstaan van landbouw en
Nadere informatieAardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo)
Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden Kernen 1. Burgerschap 36: hoofdzak de Nederlandse
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Kenmerkende aspecten (1 t/m 7 zijn uitgewerkt)
Samenvatting Geschiedenis Kenmerkende aspecten (1 t/m 7 zijn uitgewerkt) Samenvatting door S. 850 woorden 25 maart 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 01 De levenswijze van jagers-verzamelaars Het
Nadere informatieKeurmerk: Duurzame school
Keurmerk: Duurzame school Doorlopende leerlijn voor duurzame ontwikkeling van basisonderwijs (PO) t/m voortgezet onderwijs (VO) PO-1 Kennis en inzicht (weten) Vaardigheden (kunnen) Houding (willen) Begrippen
Nadere informatieA. LEER EN TOETSPLAN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 3 Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en 2) Kerndoel(en):
A. LEER EN TOETSPLAN Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: De Eerste en Tweede Wereldoorlog (H1 en ) Kerndoel(en): 7. De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen
Nadere informatieA. LEER EN TOETSPLAN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 2 Onderwerp: De Nieuwe Tijd (extra uitgereikt materiaal) Kerndoel(en):
A. LEER EN TOETSPLAN Vak: Geschiedenis Onderwerp: De Nieuwe Tijd (extra uitgereikt materiaal) tijd van ontdekkers en hervormers (1500 1600); tijd van regenten en vorsten (1600 1848). 40. De leerling leert
Nadere informatieVoorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO
Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Onderdeel van de eindrapportage
Nadere informatieExamenprogramma geschiedenis havo
Examenprogramma geschiedenis havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Domein B Domein C Domein
Nadere informatieExamenprogramma geschiedenis havo/vwo
Examenprogramma geschiedenis havo/vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Historisch besef
Nadere informatieCKV Festival 2012. CKV festival 2012
C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van
Nadere informatieNaam leerlingen. Groep BBL1 Mens & Maatschappij. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment
Groep BBL1 Mens & Maatschappij Leertijd; 3 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. - 3 keer per week 45 minuten basisdoelen toepassen in verdiepende contexten. Verdieping op de basisdoelen
Nadere informatieExamenprogramma geschiedenis vwo vanaf CE 2015
Examenprogramma geschiedenis havo/vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Historisch besef
Nadere informatiePTO Aardrijkskunde
PTO ardrijkskunde 2016-2017 Vereniging voor Protestants-Christelijk Onderwijs te Curaçao Sectie aardrijkskunde r. lbert Schweitzer havo/vwo [meesteradmiraal@gmail.com] Vak: ardrijkskunde Leerjaar: H1 Schooljaar:
Nadere informatieHet nieuwe eindexamen geschiedenis
Het nieuwe eindexamen geschiedenis Stephan Klein Rotterdam, 4 oktober 2013 Gesprek in de klas (2013) Docent: Wie kan uitleggen wat standplaatsgebondenheid inhoudt? (stilte van enkele seconden) Leerling
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 18139 5 september 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 4 juli 2012, nr. VO/419920, houdende
Nadere informatieLeerplan geschiedenis tweede fase. Albert van der Kaap
Leerplan geschiedenis tweede fase Albert van der Kaap Leerplan geschiedenis tweede fase Albert van der Kaap Enschede, juli 2008 Verantwoording 2008 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Alle
Nadere informatieLeerplan geschiedenis voor de tweede fase havo en vwo. Albert van der Kaap
Leerplan geschiedenis voor de tweede fase havo en vwo Albert van der Kaap Enschede, april 2009 Verantwoording Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt
Nadere informatieDe vijftig vensters en de kenmerkende aspecten van de tien tijdvakken van de commissie De Rooy
De vijftig vensters en de kenmerkende aspecten van de tien tijdvakken van de commissie De Rooy In blauw: de tijdvakken en de kenmerkende aspecten (alleen uitgewerkt voor het en ). In oranje: de canonvensters,
Nadere informatieLesopzet bij de film: Versie 3.0
Lesopzet bij de film: Zwartboek Versie 3.0 HAVO/VWO (onderbouw) Onderwerp: verzet & verraad (of 'collaboratie en verzet') Beginsituatie De leerlingen kunnen de Tweede Wereldoorlog en de bezetting van Nederland
Nadere informatieNieuwsgierig maken / motiveren voor een tijdvak of historisch onderwerp Vragen / hypothesen kunnen formuleren over historische verschijnselen
Werken met afbeeldingen in het examenprogramma geschiedenis havo/vwo OPDRACHTEN EXAMENPROGRAMMA FUNCTIE AFBEELDING 1. De afbeelding als motivator Tien tijdvakken met kenmerkende aspecten Geschiedenis van
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9955 23 februari 2017 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 12 februari 2017, nr.
Nadere informatieCanon en kerndoelen geschiedenis PO
Canon en kerndoelen geschiedenis PO bron: http://www.entoen.nu/primair-onderwijs/didactisch-concept/leerplan-(slo)/geschiedenis In dit hoofdstuk over canon en geschiedenis wordt eerst ingegaan op de recente
Nadere informatieVerslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 10: tijd van televisie en computer
Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 10: tijd van televisie en computer Verslag door Lotte 1361 woorden 19 juni 2017 6,2 10 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van televisie
Nadere informatieGeschiedeniswetenschap streeft ernaar waarheden vast te stellen over het verleden!
Geschiedeniswetenschap streeft ernaar waarheden vast te stellen over het verleden! Geschiedenis Waarheden Verleden = beelden van het verleden van de menselijke cultuur. = relatie tussen vroeger en nu,
Nadere informatieGé Gettersz Intro. Opdracht 1 Mystery - Waarom koos Gé Gettersz voor de NSB?
Gé Gettersz Intro Gé Gettersz is een Limburgse jongeman. Vlak voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog kiest hij voor de NSB. Waarom koos Gé Gettersz voor de NSB? Je gaat zelf het verhaal van Gé Gettersz
Nadere informatieNieuws in de klas Postbus 12040 1100 AA Amsterdam t: 020-4309190 f: 020-4309199 e: info@nieuwsindeklas.nl w: www.nieuwsindeklas.nl
Aansluiting Nieuwsservice bij curriculum Bijlage bij Handleiding Nieuwsservice Voortgezet Onderwijs is een uitgave van Nieuws in de klas. Deze bijlage hoort bij de Handleiding Nieuwsservice Voortgezet
Nadere informatieAardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo)
Aardrijkskunde vaardighed (PO-vmbo) Sector kerndoel primair onderwijs kerndoel onderbouw kerndoel ob vmbo kb/gl/tl vmbo bovbouw bb examhed vmbo bovbouw kb examhed vmbo bovbouw gl/tl examhed Kern 1. Werk
Nadere informatieHoe hieraan exact wordt vormgegeven binnen onze school, wordt duidelijk in dit document.
SOCIALE COHESIE EN BURGERSCHAP Inleiding Een school maakt deel uit van de maatschappij en bouwt mee aan de vorming van jonge burgers. Een groot deel van de dag, brengen jongeren door op school. Zij krijgen
Nadere informatieGESCHIEDENIS VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2020
GESCHIEDENIS VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2020 Versie: 2 april 2019 De vakinformatie is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de
Nadere informatieVoorbereiding en planning van een thema
Voorbereiding en planning van een thema Thema: Bouw / groep(en): Periode: Doelstellingen: Kernbegrippen relatie kerndoelen en vakken: Wat is de inbreng van kinderen? (Wat zijn de interesses van leerlingen
Nadere informatietogether forever is het motto van het Europees Jaar van de Interculturele Dialoog 2008 in Nederland Parents` Love
Parents` Love Ook ouders houden van hun kinderen: ouderliefde. Naast zorgzaamheid en genegenheid uit zich deze liefde vooral in: opvoeding. 1. Ga naar de site van Sesamstraat: Bekijk en beluister de volgende
Nadere informatieELSEVIER HULP BIJ STUDIEKEUZE
ELSEVIER HULP BIJ STUDIEKEUZE Naam:... Klas:... Stap : Wat Kan ik? Voor welke vakken haal(de) je de hoogste cijfers op school? Aardrijkskunde Algemene natuurwetenschappen Bewegen, sport en maatschappij
Nadere informatieIk wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.
1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,
Nadere informatieLESTIP bovenbouw havo/vwo: Tijdvakken oefenen
LESTIP bovenbouw havo/vwo: Tijdvakken oefenen Half mei worden leerlingen van 5 havo en 6 vwo onder meer getest op hun kennis van de tijdvakken en de kenmerkende aspecten. In deze les gaan leerlingen een
Nadere informatieBurgerschap: Aanbod per hoofddoel
Burgerschap: Aanbod per hoofddoel HOOFDDOEL 1 We voeden onze leerlingen op tot fatsoenlijke evenwichtige mensen die respectvol (vanuit duidelijke waarden en normen omgaan met de medemens.) Trefwoord De
Nadere informatieDrents Museum. Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Thema-overzicht
Drents Museum Wat als de stoel van meneer Rietveld kon praten? Groep 3 Thema-overzicht Thema-overzicht Drents Museum Groep 3 Essentie van het thema Beeldcultuur kan omschreven worden als een maatschappelijke
Nadere informatieDoelen. Leergebieden
1 Doelen KENNEN & KUNNEN SAMENHANG BALANS OVERLADENHEID EIGEN RUIMTE Leergebieden 2 Ontwikkelproces 125 18 9 ONTWIKKELTEAMS 84 ONTWIKKELSCHOLEN Randvoorwaarden Het ontwikkelteam richt zich op: kerncurriculum:
Nadere informatieKOUDE OORLOG
KOUDE OORLOG 1945-1991 Waarom is de gebeurtenis afgebeeld in deze bron zo cruciaal geweest voor de KOUDE OORLOG? 37. De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie
Nadere informatieOok voor de basisschool zijn nieuwe er kerndoelen gemaakt die duidelijk aansluiten bij de kerndoelen van de onderbouw VO.
CKV kerndoelen en eindtermen Er zijn duidelijke doorlopende leerlijnen van het basisonderwijs naar de onderbouw en het onderbouw naar de bovenbouw. De betreffende, ook wettelijk verplichte kerndoelen en
Nadere informatieCitizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs. Reina Kuiper - SME Advies
Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs Reina Kuiper - SME Advies Inhoud Onderwijsontwikkeling Relevante vakken Kerndoelen Begrippen en concepten Waarde voor het onderwijs Onderwijsontwikkeling
Nadere informatieAardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo)
Aardrijkskunde vaardighed (PO-vmbo) Sector kerndoel primair onderwijs kerndoel onderbouw kerndoel ob vmbo kb/gl/tl vmbo bovbouw bb examhed vmbo bovbouw kb examhed vmbo bovbouw gl/tl examhed Kern 1. Werk
Nadere informatieKunst en cultuur (PO-havo/vwo)
Kunst en cultuur (PO-havo/vwo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo/vwo onderbouw exameneenheden havo/vwo bovenbouw exameneenheden Vakkernen 1. Produceren en presenteren 54:
Nadere informatieProgramma van Toetsing en Afsluiting
Vak: Aardrijkskunde Afdeling: Havo 4 20 Domein B: Wereld Arm en Rijk S 100 Stof W afgesloten 20 22 Domein C: Aarde Systeem Aarde S 100 Stof W afgesloten 20 23 Domein A: Vaardigheden:Functies Binnenstad
Nadere informatieAansluiting op het actuele curriculum (2014)
Aansluiting op het actuele curriculum (2014) De verschillende modules van GLOBE lenen zich uitstekend om de leerlingen de verschillende eindtermen en kerndoelen aan te leren zoals die zijn opgesteld door
Nadere informatieELSEVIERS HULP BIJ STUDIEKEUZE
ELSEVIERS HULP BIJ STUDIEKEUZE Naam:... Klas:... STAP : WAT KAN IK? Voor welke vakken haal(de) je de hoogste cijfers op school? Aardrijkskunde Algemene natuurwetenschappen Bewegen, sport en maatschappij
Nadere informatieOverzicht lessenserie Energietransitie. Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les.
1 Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les. 2 Colofon Dit is een uitgave van Quintel Intelligence in samenwerking met GasTerra en Uitleg & Tekst Meer informatie Kijk voor meer informatie
Nadere informatieKerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs (op basis van artikel 11b WVO)
Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs (op basis van artikel 11b WVO) Onderdeel A: Nederlands De eerste tien kerndoelen zijn vooral gericht op de communicatieve functie van de Nederlandse taal en kennen
Nadere informatieExamendossier VMBO leerjaar 3 Schooljaar:
Examendossier VMBO leerjaar 3 Schooljaar: 208-209 PTA examenvak: Aardrijkskunde TGL & Tijdsduur herkansbaar 2 3 300 30 302 303 304 305 306 307 308 Arm en rijk Kennistoets H Arm en rijk Toepassingstoets
Nadere informatieVaste voorbeelden. 1. Tijd van jagers en boeren. Tot 3000 v.c. (prehistorie) De levenswijze van jager-verzamelaars.
Begrippenlijst door Manon 1370 woorden 17 februari 2016 7.6 17 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Tijdvakken / Perioden Kenmerkende aspecten Vaste voorbeelden. 1. Tijd van jagers en boeren. Tot 3000 v.c.
Nadere informatieDe DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING:
beeldende vorming De DOELSTELLING van de -opdrachten & De BEOORDELING: Doelstellingen van de opdrachten. Leren: Thematisch + procesmatig te werken Bestuderen van het thema: met een open houding Verzamelen
Nadere informatieWORKSHOP LEERLIJNEN. Dag van de Cultuureducatie: workshop leerlijnen
WORKSHOP LEERLIJNEN Welkom en inleiding Wat is een leerlijn? Voorbeelden en achtergronden van leerlijnen cultuuronderwijs Leerlijnen in Flevoland: KIDD en De Culturele Haven Hoe bouw je een leerlijn? WORKSHOP
Nadere informatieStudiewijzer per opleiding
Nederlandse taal en literatuur 201 T 5001 15 Literatuurgeschiedenis. 202 T 6001 15 Spelling en werkwoordspelling. 203 T 6002 20 Spreekvaardigheid: mondelinge voordracht. 204 T 6003 25 Schrijfvaardigheid.
Nadere informatieLEER- EN TOETSPLAN A. ONDERWERP EN DOELEN. Vak: Geschiedenis Leerjaar: 1 Onderwerp: Introductie geschiedenis Kerndoel:
LEER- EN TOETSPLAN A. ONDERWERP EN DOELEN Vak: Geschiedenis Leerjaar: Onderwerp: Introductie geschiedenis Kerndoel: 0. De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een eigen
Nadere informatieDoorlopende leerlijn in de kunst en cultuurvakken (PO - havo/vwo) 2010
Doorlopende leerlijn in de kunst en cultuurvakken (PO - havo/vwo) 2010 De samengevatte vakinhoudelijke kerndoelen en eindtermen per kernvaardigheid Kernvaardigheden PO, Onderbouw, Produceren en presenteren
Nadere informatieInstroom pabo geschiedenis
Keuzedeel mbo Instroom pabo geschiedenis gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0050 Penvoerder: Sectorkamer zorg, welzijn en sport Gevalideerd door: Sectorkamer Zorg, welzijn en sport Op:
Nadere informatieELSEVIER HULP BIJ STUDIEKEUZE
ELSEVIER HULP BIJ STUDIEKEUZE Naam:... Klas:... Stap : Wat Kan ik? Voor welke vakken haal(de) je de hoogste cijfers op school? Aardrijkskunde Algemene natuurwetenschappen Bewegen, sport en maatschappij
Nadere informatieSG De Langstraat van Haestrechtcollege. PTA Klas 3TL. Cohort
SG De Langstraat van Haestrechtcollege PTA Klas TL Cohort 2018-2020 Inhoud PTA Klas GT Aardrijkskunde... 2 PTA Klas GT Beeldende Vorming... 4 PTA Klas GT Biologie... 5 PTA Klas GT Duits... 6 PTA Klas GT
Nadere informatieOm een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.
Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak geschiedenis havo, tweede tijdvak (2019). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de
Nadere informatieTweede wereldoorlog:
geschiedenis Tweede wereldoorlog: Een bekende Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog: een bekende Introduceren thema Tweede Wereldoorlog: een bekende
Nadere informatieStudiewijzer per opleiding
Nederlandse taal en literatuur 201 T 5001 20 Spelling en werkwoordspelling. SE-week voor de herfstvakantie. 202 T 5002 30 Schrijfvaardigheid. Het schrijven van een betoog. SE-week voor de kerstvakantie.
Nadere informatieC.S.G. Willem van Oranje Programma voor Toetsing en Afsluiting Mavo 4
Vak: Nederlands 40 Gemiddeld cijfer uit klas 3 - nee 4 Kijk- en luister Cito S 2 75 nee Fictiedossier Onderdelen fictiedossier leerjaar 3 Fragmenten boek 4 Fragmenten boek 5 2 42 Boekverslag 6 M 3 20 nee
Nadere informatieWaar moet de nieuwe speelvoorziening komen?
Waar moet de nieuwe speelvoorziening komen? Voor de docent Vak(gebied) Schooltype / afdeling Oriëntatie op jezelf en de wereld, Mens en Maatschappij, Aardrijkskunde VO onderbouw (havo/vwo) Leerjaar 1 Tijdsinvestering
Nadere informatieVmbo. Wat je als professional moet weten over kunst en cultuur in het vmbo.
Vmbo Wat je als professional moet weten over kunst en cultuur in het vmbo. Kunst en cultuur onderbouw De onderbouw in het vmbo omvat de eerste twee leerjaren. Kunst en cultuur komen aan de orde in het
Nadere informatieGeschiedenis/erfgoed
Geschiedenis/erfgoed Kerndoel: Oriëntatie op jezelf en de wereld Tijd Kerndoel 51 De leerlingen leren gebruik te maken van eenvoudige historische bronnen en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling
Nadere informatieKoers in zicht! Visie, werken in units Kernconcepten
Astrid van den Hurk Koers in zicht! Visie, werken in units Kernconcepten De Toverbal, Venray Hoe leren kinderen? De wereld rondom ons In ons hoofd De boekenwereld op school 2. Bostypen Men onderscheidt
Nadere informatieC.S.G. Willem van Oranje Programma voor Toetsing en Afsluiting Mavo 3
Vak: Nederlands Schrijfdossier ens de cursus zijn er 2 schrijfopdrachten (elke schrijfopdracht wordt met een voortgangscijfer beoordeeld). Fictiedossier 2 boeken zelfstandig lezen; titel en auteur meedelen
Nadere informatieExamenprogramma CKV havo en vwo. nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling
Examenprogramma CKV havo en vwo nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Examenprogramma CKV havo en vwo Concept 17 juni 2014 Examenprogramma CKV havo en vwo Concept Versie 17 juni 2014 Het eindexamen
Nadere informatiea.roland holst c ollege QUEST een avontuurlijke zoektocht...
a.roland holst c ollege QUEST een avontuurlijke zoektocht... de uitdaging... Hallo, ik ben Hanna. Dit jaar ben ik begonnen aan QUEST. QUEST past prima bij mij. Dat denk ik zelf, dat denken mijn ouders
Nadere informatieHieronder worden de keuzes die de syllabuscommissie heeft gemaakt punt voor punt toegelicht.
Toelichting bij de werkversie syllabus geschiedenis nieuwe stijl 1 ten bate van de pilotscholen In het schooljaar 2007-2008 is een syllabuscommissie, ingesteld door de CEVO, aan het werk gegaan om te bepalen:
Nadere informatieDOCENTEN HANDLEIDING
BESTEL OOK DE EDUCATIEVE KRANT! Ga naar www. oorlogsgeheimendefilm.nl DOCENTEN Een film over vriendschap, vertrouwen & verraad HANDLEIDING Bij de digitale les over de film Oorlogsgeheimen Op 3 juli gaat
Nadere informatieGAMMA VAKKEN Aardrijkskunde, Economie, Filosofie, Geschiedenis en Maatschappijeer.
GAMMA VAKKEN Aardrijkskunde, Economie, Filosofie, Geschiedenis en Maatschappijeer. Aardrijkskunde Bij NT en NG kiest de leerling in klas 4 tussen Aardrijkskunde of Geschiedenis. SE in klas 5 en 6; CE in
Nadere informatieC.S.G. Willem van Oranje Programma voor Toetsing en Afsluiting Mavo 3
Vak: Frans Geen schoolexamens (min.) Herkansbaar? Vak: Duits Geen schoolexamens (min.) Herkansbaar? Vak: Engels Leesdossier (1 boek) (min.) Herkansbaar? Uiterlijke inleverdatum donderdag 25 juni 2015 voor
Nadere informatiePresentatie VTOI 8 april 2016. Paul Schnabel
Presentatie VTOI 8 april 2016 Paul Schnabel Visie Ingrediënten voor het eindadvies Resultaten dialoog Wetenschappelijke inzichten Internationale vergelijkingen Huidige wet- en regelgeving en onderwijspraktijk
Nadere informatieMens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo)
Mens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw vmbo bovenbouw exameneenheden Vakkernen 1. Informatievaardigheden 50: De leerlingen leren omgaan met
Nadere informatieProgramma van Toetsing en Afsluiting Vak: Nederlands HAVO 4. stofomschrijving. Referentieonderdeel en niveau: spreken en lezen 3F
Programma van Toetsing en Afsluiting 08-09 Vak: Nederlands HAVO 4 4tt mt -5 min per duo presenteren en literatuur - Leerlingen houden een duopresentatie over een literair werk (boek ) 5 n Referentieonderdeel
Nadere informatieExamenprogramma maatschappijleer havo/vwo (gemeenschappelijk deel)
Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo (gemeenschappelijk deel) Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden
Nadere informatieExamentraining - Geschiedenis. HAVO 5 Republiek Duitsland Koude oorlog
Examentraining - Geschiedenis HAVO 5 Republiek Duitsland Koude oorlog Doel Bewustwording nieuw programma Kansen zien! Kennis & vaardigheden herhalen Typische examenzaken Vergroten motivatie Inhoud Inhoudelijke
Nadere informatieGESCHIEDENIS HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2019 V
GESCHIEDENIS HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2019 V18.03.1 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van
Nadere informatieEindtermen. vorm duur ja/nee score NEDERLANDS S S S S S S S S S S M S K6 K7 K8 K3 K6 K7 K8 K3 K6 K7 K8/5 K3
NEDERLAND Leesvaardigheid - toetsen chrijfvaardigheid toetsen Fictie toets Taal en Woordenschat toets Leesvaardigheid - toetsen chrijfvaardigheid toetsen Fictie toets Taal en Woordenschat toets Leesvaardigheid
Nadere informatieLessenserie Energietransitie
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Thema s en onderwerpen Overzicht Lessenserie Energietransitie Thema s en onderwerpen per les De zoektocht naar voldoende energie voor de komende generaties is één van de belangrijkste
Nadere informatieMuziekopdracht. 1950-heden. Naam: Klas: Docent:
Muziekopdracht 1950-heden Naam: Klas: Docent: Muziekopdracht: 20ste eeuw (1950-heden) Ga naar http://www.sitepalace.com/develsteinhavo4/muziek.html. Hier vind je links naar muziek(clips) die je nodig hebt
Nadere informatieACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE
Heutink ICT ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE op de C.B.S. De Bruinhorst 22-5-2012 Inhoudsopgave Inleiding 3 Pagina 1. Burgerschap op de Bruinhorstschool 3 2. Kerndoelen 3 3. Visie 4 4. Hoofddoelen
Nadere informatieGESCHIEDENIS HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V
GESCHIEDENIS HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V17.03.2 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van
Nadere informatieDoorlopende leerlijn in de kunst en cultuurvakken (PO - vmbo) 2010
Doorlopende leerlijn in de kunst en cultuurvakken (PO - vmbo) 2010 De samengevatte vakinhoudelijke kerndoelen en eindtermen per kernvaardigheid Kernvaardigheden Produceren en presenteren Kernconcepten:
Nadere informatieeigen woonplaats Oorlog: geschiedenis in de geschiedenis monumenten hebben te maken met oorlogen? Welke oorlogen
geschiedenis Oorlog: geschiedenis in de eigen woonplaats Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Oorlog: geschiedenis in de eigen woonplaats Introduceren thema Oorlog:
Nadere informatieExamenprogramma geschiedenis en staatsinrichting vmbo
Examenprogramma geschiedenis en staatsinrichting vmbo Informatiewijzer Preambule 1 Leeswijzer 2 geschiedenis en staatsinrichting 3 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren
Nadere informatieDOCENTEN HANDLEIDING
BESTEL OOK HET WERKBOEKJE! Ga naar www. oorlogsgeheimendefilm.nl DOCENTEN Een film over vriendschap, vertrouwen & verraad HANDLEIDING Bij de digitale les over de film Oorlogsgeheimen Op 3 juli gaat de
Nadere informatieOm mee te beginnen: boekfragment en opdrachten
Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.
Nadere informatiePlat- Vorm deel 1 Handleiding Editie 2014
Inhoud 1. Inleiding 2. Didactische informatie bij hoofdstuk 1 t/m 6 3. Bijlagen - Kernconcepten voor kunst en cultuur - Kernvaardigheden en kerndoelen - Model Creativiteit - Model planmatig werken - Model
Nadere informatieStudiewijzer per opleiding
Nederlandse taal 201 T 3001 3 PTA blok 1 en 2. Proefwerk blok 1 en 2 - Methode op niveau. 202 T 3002 3 PTA proefwerkweek Kerstmis. Kijk- en luistertoets. 203 T 3003 2 PTA Leesvaardigheid. 204 T 3004 3
Nadere informatie3-vmbo Basis Programma van Toetsing en Afsluiting
3-vmbo Basis Programma van ing en Afsluiting.2016-2017 Inhoud Nederlands... 2 Engels... 3 wiskunde... 4 biologie... 5 Duits... 7 economie... 8 nask 1... 9 lo... 10 ckv... 12 isp... 13 maatschappijleer...
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Dilia Couwenberg P14EhvADT t Startblok Eindhoven Mentor
Nadere informatievorm duur ja/nee score NEDERLANDS K6 K7 K8 K3 K6 K7 K8 K3 K6 K7 K8/5 K3 S S S S S S S S S S M S
tanislascollege Krakeelpolderweg VMBO - beroepsgericht PTA 08 09 Leerweg: BB Inhoud / tofomschrijving NEDERLAND Leesvaardigheid - toetsen chrijfvaardigheid toetsen Fictie toets Taal en Woordenschat toets
Nadere informatieTheater/Bioscoop De Nieuwe Kolk
Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Reclame maken, doe je zo! Groep 6 Thema-overzicht Thema-overzicht Reclame maken, doe je zo! Groep 6 Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Kern van het thema Het thema Functies
Nadere informatieStudiewijzer per opleiding
Nederlandse taal en literatuur 201 T 5001 15 Literatuurgeschiedenis. 202 T 6001 15 Spelling en werkwoordspelling. 203 T 6002 20 Spreekvaardigheid: mondelinge voordracht. 204 T 6003 25 Schrijfvaardigheid.
Nadere informatie