3.1 Financiële mutaties 2012 en meerjarenbegroting : Stand van zaken bestaande bezuinigingen 36

Transcriptie

1 KADERNOTA 212

2 INHOUDSOPGAVE KADERNOTA 212 Leeswijzer Hoofdstuk 1: Inleiding en samenvatting Hoofdstuk 2: Uitgangspunten voor de begroting 212 en de meerjarenbegroting : 13 Hoofdstuk 3: De stand van de begroting 212 en de meerjarenbegroting : Financiële mutaties 212 en meerjarenbegroting : Stand van zaken bestaande bezuinigingen 36 Hoofdstuk 4: Heroverwegingsmogelijkheden Inleiding : Bedrijfsvoering : Fasering investeringsprogramma Het verlagen van het voorzieningenniveau Inkomstenverhogingen : Recapitulatie heroverwegingsvoorstellen : Voorkeursvariant college : 71 Raadsbesluit : 75 Bijlagen : 77 Bijlage 1: Overzicht lopende kredieten 212 : 78 Bijlage 2: Investeringsprogramma : 8 Bijlage 3: Rapport Witteveen en Bos (rioleringen) : 85 Bijlage 4: Statistische gegevens 99

3 LEESWIJZER

4 De kadernota 212 is als volgt opgebouwd. Hoofdstuk 1: Inleiding en samenvatting In dit hoofdstuk wordt een beknopte samenvatting gegeven van informatie uit deze kadernota. Daarnaast is een risicopragraaf opgenomen. Hoofdstuk 2: Uitgangspunten voorde begroting 213 en meerjarenbegroting In dit hoofdstuk worden de door het college voorgestelde algemene uitgangspunten voor de begroting 213 en de meerjarenbegroting gepresenteerd en wordt de planning & control cyclus toegelicht. Hoofdstuk 3:De stand van de begroting 212 en de meerjarenbegroting In dit hoofdstuk wordt het tekort van de begroting 212 en de meerjarenbegroting bepaald. Het hoofdstuk bestaat uit 2 onderdelen: a. Actualisatie van de budgetten voor 212 en volgende jaren. Hierin worden per programma voorstellen gedaan voor actualisering van de budgetten van het lopende jaar en de effecten voor volgende jaren. b. Stand van zaken bestaande bezuinigingsvoorstellen.in deze paragraaf wordt een update gegeven met betrekking tot de bestaande bezuinigingsvoorstellen om de verwachte financiële tekorten op de meerjarenbegroting voor een belangrijk deel weg te werken. Hoofdstuk 4: Heroverwegingsmogelijkheden. In dit hoofdstuk worden voor 4 categorieën aan heroverwegingsmogelijkheden gepresenteerd. Het betreft: a. bedrijfsvoering; b. fasering investeringsprogramma; In dit deel worden - naast de fasering van het investeringsprogramma - ook nieuw noodzakelijk geachte investeringsvoorstellen gedaan. Het gaat om de periode De investeringen voor de jaarschijven 213 en volgend worden voor kennisgeving aangenomen. Bij de vaststelling van de begroting 213 zullen de investeringen voor 213 beschikbaar worden gesteld door de raad. c. verlagen van het voorzieningenniveau; d. inkomstenverhogingen. In de laatste paragraaf wordt de voorkeursvariant van het college voor het oplossen van het tekort in de meerjarenbegroting beschreven. Raadsbesluit In dit hoofdstuk wordt aangegeven waar de raad bij vaststelling van de kadernota 212 mee in gaat stemmen en waar zij kennis van neemt. Bijlagen Bijlage 1: Overzicht lopende kredieten 212 Bijlage 2: Investeringsprogramma Bijlage 3; Rapport Witteveen en Bos (rioleringen) Bijlage 4: Statistische gegevens

5 HOOFDSTUK 1 INLEIDING EN SAMENVATTING

6 1.1 Inleiding. Hierbij bieden wij u de kadernota 212 aan. De kadernota betreft de jaarlijkse herijking van het financieel meerjarenbeeld, in aanloop naar de begroting Naast de actualisatie van het meerjarenbeeld wordt ook het lopende jaar 212 geactualiseerd. Daarnaast wordt een actueel investeringsprogramma gepresenteerd. 1.2 Stand van zaken voortgang bezuiniqingsproqramma kadernota 21 voor De eerste bezuinigingen uit de kadernota 21 op basis van het collegeakkoord zijn doorgevoerd in het begrotingsjaar 211 en die resulteerden in een bezuinigingsbedrag van In de begroting 212 is het bezuinigingsbedrag verhoogd met 44. zodat de bezuinigingstaakstelling voor 212 uitkomt op Dat loopt verder op tot in 213, in 214 en vanaf In de hiervoor genoemde bedragen is geen rekening gehouden met de voorgenomen jaarlijkse ozb verhogingen van 1,75% (bovenop de inflatiecorrectie) uit de meerjarenbegroting voor 213, 214 en 215. Ook is geen rekening gehouden met een (incidentele) inzet vanuit de algemene reserve. Nr. Omschrijving categorie bezuining 1 doorberekening verminderde inkomsten aan instellingen die door de gemeente gesubsidieerd cq. betaald worden 2 bezuiniging op gemeentelijke voorzieningen 3 bezuiniging op bedrijfsvoering gemeente 4 verhogen van de inkomsten 5 vertragen van investeringen en (tijdelijke) inzet van reserves 6 beter financieel benutten van gemeentelijke bezittingen 7 afschaffen van incidentele budgetten zonder directe bestemming taakstelling college akkoord Totaal per categorie Totaal Voorts is afgesproken dat er naar gestreefd wordt om de uitgaven en inkomsten binnen de WMO structureel met elkaar in balans te brengen. In 212 wordt 478. meer uitgegeven dan er binnen komt voor de WMO. In de beleidsnota WMO 'oog voor elkaar' wordt voor 212 het tekort bijgesteld naar Voorts worden voorgestellen gedaan om vanaf 213 het tekort terug te brengen. Voor 213 bedraagt het tekort naar verwachting 38., in en vanaf De resterende tekorten worden -vooralsnog- ten laste van de reserve WMO gebracht. Dat betekent dat vanaf 213 circa 288. ( 478. minus 19.) binnen het WMO beleidsterrein aan dekkingsmiddelen worden gevonden. In hoofdstuk 3 wordt hier uitgebreider op ingegaan. 1.3 Uitkomst begroting 212 en meerjarenbegroting De financiële situatie is niet gunstig. Hiermee is een parallel te trekken met de landelijke financiële situatie. Bij de start van het kabinet Rutte is een bedrag van 18 miljard bezuinigd. Onlangs moest aanvullend een bedrag van ruim 12 miljard op rijksniveau worden bezuinigd om de rijksbegroting vanaf 213 binnen het toegestane begrotingstekort van 3% te brengen. In Heemstede is in 21 gestart met een bezuinigingsprogramma waarbij een bedrag van 2,2 miljoen wordt bezuinigd, nu moet aanvullend een bedrag van ruim 1,7 miljoen worden bezuinigd. De oorzaak is in belangrijke mate gelegen in de aanhoudende recessie. Deze leidt tot een lagere algemene uitkering (,84 min), lagere dividendinkomsten (,17 min), lagere inkomsten bouwleges (,21 min), hogere uitgaven sociale zekerheid (,3 min), lagere parkeeropbrengsten (,14 min) en opname reservering onderhoud beschoeiingen, bruggen en tennisparken (,14 min). Totaal mutaties ontwikkelingen af: bestaande heroverwegingen kadernota Totaal uitkomst meerjarenbeeld

7 Voor het bepalen van de uitkomst van het meerjarenbeeld hebben we zoveel mogelijk ontwikkelingen gekwantificeerd. Zo is de extra rijksbezuiniging (Lente-akkoord) van ruim 12 miljard en de effecten hiervan voor het gemeentefonds ingeschat op 495. in 213 oplopend naar 56. in 216. Dit nadeel is vanaf 213 in bovenstaand meerjarenbeeld verwerkt. Echter er ligt weliswaar een akkoord op rijksniveau, maar op het moment van schrijven van deze kadernota is de mate waarin dit doorwerkt in het gemeentefonds niet duidelijk. Dit zal -zeer waarschijnlijk- eerst duidelijk worden in de meicirculaire 212, welke dit jaar in juni zal verschijnen. Hierover wordt u aanvullend in een afzonderlijk briefin juni geïnformeerd. In de begroting 212 heeft de raad het voornemen uitgesproken om in de periode ,75% per jaar de OZB te verhogen. Dit levert een bedrag van ca. 3. op in 215. Deze verhoging hebben wij niet meegenomen in bovengenoemd tekort. Dit biedt de mogelijkheid om opnieuw een integrale afweging te maken van alle heroverwegingsmogelijkheden. Zoals uit de hiervoor gepresenteerde tabel blijkt hebben de mutaties uit hoofdstuk 3 van de kadernota 212 tot gevolg dat de post onvoorzien 212 afneemt met Dat bedrag wordt verrekend met de stand van de post onvoorzien die op 22 mei 212 een stand heeft van 19. positief. Per saldo is er sprake van een negatieve post onvoorzien 212 van Het voorstel is het tekort 212 te dekken door een incidentele inzet vanuit de algemene reserve. 1.4 Nieuwe heroverwegingsmogelijkheden ln deze paragraaf wordt een samenvatting gegeven van alle heroverwegingsmogelijkheden opgenomen in deze kadernota in hoofdstuk 4. Bij de bepaling van onderstaande bedragen is uitgegaan van de maximale besparingen die te realiseren zijn bij een heroverwegingsmogelijkheid. Dit betekent dat indien voor een product meerdere varianten van heroverwegingen worden voorgelegd, alleen de hoogste variant is meegerekend in het totaal. Heroverwegingsmogelijkheden Bedrijfsvoering Fasering investeringsprogramma Voorzieningenniveau Inkomstenverhogingen Totaal , , , Er zijn meer heroverwegingen in beeld gebracht dan noodzakelijk is ter dekking van het tekort. Immers conform het in de vorige paragraaf gepresenteerde meerjarenbeeld moeten de volgende bedragen bezuinigd worden. Tekort meerjarenbeeld Het geheel aan gepresenteerde heroverwegingsmogelijkheden biedt de raad enerzijds de mogelijkheid om zelf een keuze te maken welke heroverwegingen worden ingezet ter dekking van het gepresenteerde tekort in deze kadernota. Anderzijds biedt het de mogelijkheid -indien het tekort als gevolg van nieuwe informatie tot aan de vaststelling van de Programmabegroting 213 eventueel wijzigtflexibel bij te sturen door de "lat" voor de omvang van de te nemen heroverwegingsmaatregelen hoger of lager te leggen. 1.5 Voorkeursvariant college. In deze paragraaf wordt de voorkeursvariant van het college voor het oplossen van het tekort in het meerjarenbeeld beschreven. Voor een uitgebreide toelichting wordt verwezen naar paragraaf 4.7. Het college opteert voor een variant waarbij de oplossing van het tekort evenwichtig over de 4 categorieën wordt verdeeld. Dit betekent dat in eerste instantie is gekeken hoe het tekort kan worden teruggebracht door efficiënter en goedkoper te gaan werken en door fasering van het investeringsprogramma. Echter dit is niet toereikend om het gehele tekort op te vangen.

8 In dit scenario wordt het resterend tekort (ca. 1, min in 216 ) opgelost door deze evenwichtig te verdelen tussen het verlagen van het voorzieningenniveau en het (beperkt) verhogen van de onroerende zaakbelasting. Het zogenaamde "5%-5% scenario". De burger gaat weliswaar meer ozb betalen, maar de voorzieningen blijven in stand. In dit scenario wordt gekozen voor versobering (bijvoorbeeld minder openingsuren) en niet het afschaffen van de voorzieningen. Dit betekent dat op het moment dat betere financiële tijden aanbreken deze besluiten ook weer omkeerbaar zijn. De burger betaalt hiervoor - naast de 5,25% (3 x 1,75%) opgenomen in de Programmabegroting 212- een extra verhoging van de ozb in 213 van 3,85% (exclusief 1,75% inflatiecorrectie). In totaal betekent dit m.i.v. 213 een verhoging van de ozb met 9,1% (optelsom van 5,25% en 3,85%). Dit betekent een bedrag van 32,6 per huishouden (exclusief 1,75% inflatiecorrectie) per jaar voor een woning met een gemiddelde woz-waarde. van Ondanks deze verhoging blijft de onroerende zaakbelasting ruimschoots onder het landelijk gemiddelde. Voorkeursvariant college Bedriifsvoering: Efficiency bedrijfsvoering Samenwerking automatisering Bloemendaal Aanpassen niveau dienstverlening burgerzaken variant 1 's middags op afspraak Heemstede Nieuws: variant 3 versoberde uitgave Geen prijsindexering 213 Verzenden poststukken Werving en selectie Arbobudget Opleidingsbudget Inhuur bestemmingsplannen subtotaal , , , Fasering investeringsprogramma: subtotaal Aanpassen voorzieningenniveau (5%); Bestuur en dienstverlening Openbare orde en veiligheid Onderhoud openbare ruimte Onderwijs: reserve huisvesting 4 jaar Onderwijs: diverse voorzieningen Cultuur (bibliotheek+podiumprogrammering) Ouderenwerk (Stichting Welzijn Ouderen) Sociaal cultureel werk (Stichting Casca, bijvoorbeeld onderhoud gebouw) Groen en recreatie (kinderboerderij) subtotaal , , 15. 5, Inkomstenverhogingen (5%); bestaand: verhoging OZB 3 x 1,75% = 5,25% nieuw: extra verhoging OZB 3,85% m.i.v. 213 subtotaal Tijdelijke inzet algemene reserve totaal dekking

9 De algemene reserve De algemene reserve heeft per een stand van Omdat niet alle heroverwegingsvoorstellen al per 213 kunnen worden gerealiseerd, ontstaat in de periode nog een tijdelijk tekort in het meerjarenbeeld van (optelsom van 213: negatief: negatief: negatief en positief). Voorgesteld wordt de algemene reserve in te zetten ter dekking van dit incidentele tekort in de periode Daarnaast wordt voorgesteld het verwachte incidentele tekort 212 ad ook te dekken uit de algemene reserve. In totaliteit leidt dit tot een daling van de algemene reserve met een bedrag van De verwachte stand per komt hiermee op Vanuit een solide financieel beleid is het van belang dat de algemene reserve op een voldoende peil bllijft. Vandaar dat wij ook kritisch gekeken hebben naar de hoogte van de bestaande bestemmingsreserves. Het voorstel is de WMO-reserve af te romen met een bedrag van Dit betreft de opbrengst van de verkoop van de rolstoelen, die enkele jaren terug zijn verkocht. Deze opbrengst is destijds toegevoegd aan de WMO-reserve. Het voorstel is het bedrag 782. toe te voegen aan de algemene reserve omdat wij niet de intentie hebben om de rolstoelen terug te kopen. Hierdoor wordt de hoogte van de algemene reserve per 31 december 216 bijgesteld naar Bij de vaststelling van de notitie reserves en voorzieningen - weerstandsvermogen 21 is besloten om bij de beoordeling van het weerstandsvermogen een norm van 2, van het benodigde weerstandsvermogen (in begroting miljoen) als uitgangspunt te nemen. Vanuit een praktisch oogpunt is gekozen voor een bandbreedte van 1,8-2,2, hetgeen overeenkomt met een afgerond bedrag van tussen 5,4 en 6,6 miljoen. Gekozen is voor de norm van 2, omdat de voorkeur wordt gegeven aan een uitstekend weerstandsvermogen mede omdat dit de robuustheid van de financiële positie weergeeft. Op deze manier is Heemstede goed bestand tegen financiële tegenvallers. Geconstateerd wordt dat de hoogte van de algemene reserve per 31 december 216 overeen komt met de onderkant van de bandbreedte (1,8 = 5,4 miljoen). 1.6 Lokale heffingen. De reguliere beleidslijn is dat de lokale heffingen jaarlijks worden geïndexeerd voor inflatiecorrectie. Voor 213 is de inflatie geprognosticeerd op 1,75%. Voor de onroerende zaakbelasting vindt ook een correctie plaats voor daling van de WOZ-waarden. Dit laatste leidt gemiddeld niet tot een hogere lastendruk voor de burger. De lokale heffingen die het meest effect hebben op de lokale woonlasten zijn: onroerende zaakbelastingen, afvalstoffenheffing en rioolheffing. Onroerende zaakbelastingen. In het huidige meerjarenbeeld is nog geen rekening gehouden met een extra verhoging van de onroerende zaakbelasting. Een verhoging van 1% levert 55. aan extra inkomsten op. Dit komt overeen met 3,58 per jaar aan extra woonlasten voor een woning met een gemiddelde WOZ-waarde van Voorstel: Het voorstel is ter dekking van het tekort in de meerjarenbegroting de onroerende zaakbelastingen in 213 met 9,1 % (exclusief 1,75% inflatiecorrectie) te verhogen conform de voorkeursvariant van het college ter dekking van het tekort in de meerjarenbegroting. Dit betekent 32,6 extra woonlasten (exclusief 1,75% inflatiecorrectie) per jaar voor een woning met een gemiddelde woz-waarde van Ter informatie: In het meerjarenbeeld van in de Programmabegroting 212 was al gerekend meteen verhoging van 5,25% (3x1,75% in de periode ). Dit wordt nu vervangen dooreen verhoging van de onroerende zaakbelasting met 9,1% in 213. Indien deze verhoging in 213 wordt doorgevoerd kan - uitgaande van de huidige financiële stand van zaken - in de periode worden volstaan met een verhoging op basis van indexering (inflatiecorrectie).

10 Rioolheffing. De hoogte van tarief 212 bedraagt 176,78 en dat is gelijk aan het landelijke tarief 212 voorde rioolheffing (bron: COELO aitas 212). Het uitgangspunt is 1% kostendekkendheid. Dit betekent ook dat de BTW tarieven worden doorberekend in de tarieven (deze gaan van 19% naar 21%). De kosten voor het rioolbeheer in Heemstede stijgen in de komende jaren als gevolg van een toename van de kapitaallasten (rente + afschrijving). Dit komt doordat momenteel alle investeringen voor de rioolvervanging worden geactiveerd. In het verleden is dit niet altijd gebeurd, omdat een deel van de rioolaanleg gefinancierd is als onderdeel van de ontwikkeling van nieuwbouwprojecten. Op basis van prognoses is de verwachting dat, bij ongewijzigd beleid, de kosten van het rioolbeheer stijgen tot circa 5,5 miljoen per jaar in 27, waarvan 85 % bestaat uit kapitaallasten (ter vergelijking: momenteel is dat ongeveer 5 %). Door investeringen in één keer ten laste van de exploitatie te brengen nemen de rentelasten niet verder toe en op termijn af. Dat scheelt in 27 circa 17 per jaar per heffingseenheid. Hier staat tegenover dat, om dit te bereiken, de rioolheffing op korte termijn extra moet stijgen zodat de investeringen direct afgeschreven kunnen worden. De mate van stijging varieert van 25 tot 4 per jaar per heffingseenheid en de duur is afhankelijk van een aantal factoren, De belangrijkste zijn: - toerekening kosten voorbereiding en toezicht (V&T-kosten); - investeringsomvang in de komende jaren; - de termijn waarbinnen wordt overgegaan tot directe afschrijving van rioolinvesteringen; - de gehanteerde technische levensduur. Nieuwe systematiek rioolheffing is gunstig voor het EMU-saldo en de schuldpositie van de gemeente Als er niets verandert in de financieringssytematiek wordt de gemeente opgezadeld met een (ongewenst) hoge schuldenlast en de burger met jaarlijks stijgende woonlasten, die grotendeels betrekking hebben op uitgaven uit het verleden. Door ervoor te kiezen om de rioolinvesteringen direct ten laste van de exploitatie te brengen, worden de lasten voor de burger en de schuldpositie van de gemeente beperkt. Dit laatste is gunstig voor de ontwikkeling van het EMU-saldo van de gemeente Heemstede. Door een extern bureau (Witteveen & Bos => heeft ook het VGRP+ opgesteld) zijn zes varianten uitgewerkt. Een samenvatting hiervan is opgenomen in hoofdstuk 4 (paragraaf 4.5.2). Het rapport is integraal toegevoegd (zie bijlage 3). Voorstel: Voorgesteld wordt te kiezen voor variant 2b (zie paragraaf 4,5.2) en de investeringen in de riolering met ingang van 217 in één keer ten laste van de exploitatie te brengen. Dit leidt tot een extra tarief stijging van 25 per huishouden per jaar in de periode Afvalstoffenheffing. De hoogte van tarief 212 (24 liter rolemmer) bedraagt 257,28. Ten opzichte van het landelijk gemiddelde ad. 267 ligt het tarief 4% lager (bron: COELO aitas 212). Het uitgangspunt is 1% kostendekkendheid. Dit betekent ook dat de BTW tarieven worden doorberekend in de tarieven (deze gaan van 19% naar 21%). De gemeente Heemstede heeft met de Meerlanden een dienstverleningsovereenkomst afgesloten voor de huishoudelijke afvalinzameling tot 213. Momenteel wordt de aanbesteding voor de afvalinzameling vanaf 213 door de Meerlanden uitgevoerd. Een extern bureau Jonge Milieuadvies (JMA) is gevraagd om de offerte voor uitvoering van de dienstverleningsovereenkomst te toetsen op marktconformiteit. Om de marktconformiteit te toetsen is enerzijds de prijs vergeleken met prijzen van andere openbare aanbestedingen. Anderzijds is de marktconforme prijs ook bepaald aan de hand van landelijke richtlijnen (benchmarkcijfers) voor kosten per aansluiting of kosten per ton afval. Op basis van deze analyse komt het bureau tot de conclusie dat een besparing mogelijk is. Hoe groot deze besparing is, is op dit moment nog niet te zeggen maar als dat het geval is dan zal dat tot gevolg hebben dat de afvalstoffenheffing in 213 lager zal uitvallen dan in 212 (exclusief indexering).

11 Recapitulatie woonlasten voor burgers Heemstede in 212 en 213 waarbij rekening is gehouden met 1,75% inflatiecorrectie 213 (o.b.v. voorkeursvariant college): Belastingsoort OZB (o.b.v. gemiddelde woz waarde woning : bron GBKZ) Rioolheffing (in 213 o.b.v. variant 2b ; d.w.z. 25 extra) Afvalstoffenheffing (o.b.v. 24 liter rolemmer) Totale woonlasten 212 (afgerond op hele euro's) (afgerond op hele euro's) In het hiervoor genoemde overzicht is vanuit het voorzichtigheidsprincipe er vanuit gegaan dat de aanbesteding van de huishoudelijke afvalinzameling geen lagere aanneemsom oplevert. Echter het is niet uitgesloten dat er wel degelijk een besparing kan worden gerealiseerd zodat de afvalstoffenheffing voor de burger lager gaat uitvallen en daardoor de stijging van de woonlasten enigszins wordt gemitigeerd. De woonlasten voor huishoudens met een eigen woning nemen in 213 met gemiddeld 9,1% toe ten opzichte van 212. In euro's uitgedrukt gaat het dan om een bedrag van 72. Rekening houdend met een inflatiecorrectie van 1,75% betekent dit dat de woonlasten reëel gezien met 7,3% ( 58) toenemen voor een gezin in een woning met een gemiddelde woz-waarde. De woonlasten voor huishoudens met een huurwoning blijven beperkt tot de afvalstoffenheffing, die met 1,7% stijgt, In euro's uitgedrukt gaat het dan om een bedrag van 5. Rekening houdend met de inflatiecorrectie van 1,75% is sprake van een gelijkblijvende woonlast. 1.7 Risico's en onzekerheden in het meerjarenbeeld In deze paragraaf wordt geen integraal overzicht gegeven van alle risico's die de gemeente loopt. Hiervoor verwijzen we naar de risicoparagraaf in de Programmabegroting. In deze paragraaf worden die risico's beschreven die wij gezien het ontbreken van informatie, niet hebben kunnen kwantificeren, maar wel van belang kunnen zijn voor de toekomstige financiële situatie van de gemeente Heemstede. Het kan hierbij zowel gaan om toekomstige financiële voor- en nadelen. In deze kadernota worden heroverwegingsmogelijkheden aangedragen die hoger zijn dan nodig is om het kwantificeerde tekort van circa 1,7 miljoen te dekken. Mochten de in deze paragraaf vermelde risico's zich in de toekomst toch gaan manifesteren dan zijn er voldoende heroverwegingsmaatregelen beschikbaar om deze risico's op te vangen. Overzicht van risico's die nog niet zijn gekwantificeerd in het meerjarenbeeld: a. decentralisatie overheidstaken. In de "Bestuursafspraken " is aangegeven dat er drie beleidsterreinen gedecentraliseerd worden naar de gemeenten. Onderstaand de termijn wanneer de beleidstaken worden gedecentraliseerd. Inhoudelijke besluitvorming over deze onderwerp zal apart aan u worden voorgelegd. 1. Werken naar vermogen 2. Begeleiding AWBZ 3. Jeugdzorg vanaf 213 voor rekening van de gemeenten;*) gefaseerde implementatie, vanaf 213 komen nieuwe klanten ten laste van de gemeenten en vanaf 214 de bestaande klanten; vanaf 215 ten laste van de gemeenten. *)ln het onlangs gesloten akkoord op rijksniveau is in ieder geval afgesproken in 213 geen bezuiniging op de wet Werken naar Vermogen door te voeren. Nadere informatie hierover voor 213 en volgende jaren zal zeer waarschijnlijk zijn opgenomen in de mei-circulaire 212. Het is niet mogelijk om specifiek voor Heemstede een reële inschatting te maken van de voor- en/of nadelen van de veranderingen op het gebied van het gemeentefonds. In het "Bestuursakkoord " is wel een alinea opgenomen waarmee het risico voor de individuele gemeenten wordt beperkt.

12 Onderstaand de tekst zoals opgenomen in "Bestuursafspraken ": "De geldstromen uit hoofde van de decentralisaties worden ontdaan van compensabele BTW; deze compensabele BTW wordt toegevoegd aan het BTW-compensatiefonds. De herverdeeleffecten van de decentralisaties via de fondsen en van andere herverdelingen in de fondsen worden voor een gemeente waarvoor deze effecten nadelig zijn beperkt tot -opgeteld voor alle herverdelingen- 15 per inwoner per jaar. Ook voor provincies en waterschappen zullen de herverdeeleffecten van decentralisaties zo nodig tijdelijk worden gemitigeerd". Voor de gemeente Heemstede betekent dit een maximaal risico van 4. per jaar. b. herijking gemeentefonds. Het rijk is een procedure gestart om de verdeelmaatstaven van het Gemeentefonds te herijken / wijzigen. Deze herijking heeft geen invloed op de totale omvang van het Gemeentefonds maar alleen op de wijze van verdeling. De herijking zal leiden tot voordeel en nadeel gemeenten. De minister van BZK heeft aangegeven dat de herverdeling van het gemeentefonds niet eerder dan per 214 geëffectueerd zal gaan worden. Het is nu nog niet aan te geven of het herverdelingseffect voor Heemstede positief of negatief uitvalt. c. mei- en septembercirculaire 212. Op het moment van schrijven van deze kadernota 212 is de meicirculaire 212 van het gemeentefonds nog niet ontvangen. De VNG heeft op 11 mei 212 op zijn website aangegeven dat medio juni in plaats van een meicirculaire een junicirculaire verschijnt. Rond die tijd is ook een speciaal overhedenoverleg over de gevolgen van het Lente-akkoord in aanwezigheid van demissionair premier Rutte. Voorts is de gemeentefondscirculaire uitgesteld in afwachting van de lijst controversiële onderwerpen die de Tweede Kamer op 29 mei vaststelt en de nadere uitwerking van het onlangs afgesloten akkoord over rijksbezuinigingen en de gevolgen voor de decentralisaties. Uiteraard kan de septembercirculaire 212 ook nog van invloed zijn op de uitkomsten van de Programmabegroting d. schuldenbeheersing (Wet Hof). Op landelijk niveau wordt ook gesproken over de regulering van het EMU-saldo bij gemeenten conform de wet HOF (Wet Houdbare Overheidsfinanciën). De uitkomst zal waarschijnlijk leiden tot verscherpte begrotingsregels voor gemeenten. Deze ontwikkeling wordt nauwgezet gevolgd. Echter wij richten onze aandacht in eerste instantie op het realiseren van een sluitende meerjarenbegroting, welke vereist is conform de bestaande begrotingsregels. Het EMU-saldo is het saldo van de inkomsten en uitgaven in één jaar. Voor Heemstede geldt een limiet van circa 2 min. Het begrote EMU-saldo voor Heemstede in 212 bedraagt 5,4 min negatief. Het EMU-saldo kan worden verlaagd door minder inzet van reserves en het verlagen van het investeringsniveau van de gemeente. Of en zo ja wanneer het EMU-saldo wordt ingevoerd is nog onduidelijk. In deze kadernota worden maatregelen voorgesteld die ook bijdrage aan een verbetering van het EMU-saldo, namelijk: - minder inzet reserves (bv. WMO-reserve); - fasering van het investeringsprogramma, waardoor investeringsvolume per jaar daalt; - investeringen rioleringen in één keer ten laste van de exploitatie brengen en te dekken uit de rioolheffing. Niettemin zullen deze maatregelen niet voldoende zijn om aan het EMU-saldo te voldoen, indien deze maatregelen in de huidige vorm wordt doorgevoerd. De verwachting is dat pas na de verkiezingen van 12 september 212 hierover meer duidelijk zal komen. Voor 213 kunnen zonodig aanvullende maatregelen worden genomen om te voldoen -indien nodig- aan de nieuwe begrotingsregels. 1.7 Planning: 6 juni aparte inspreekavond over de kadernota 212 medio juni junicirculaire 212 gemeentefonds raad schriftelijke informeren over de effecten van de junicirculaire 212 voor de financiën van de gemeente Heemstede 18 juni commissie Middelen (leden van de andere commissies worden ook uitgenodigd) 28 juni raadsbehandeling kadernota 212 1

13 1.8 Besluitvorming: Aan de raad wordt gevraagd om kennis te nemen van: de inleiding en samenvatting (hoofdstuk 1); - de stand van zaken van de begroting 212 en meerjarenbegroting voor zover deze betrekking hebben op mutaties met betrekking tot de jaarschijf (hoofdstuk 3); de heroverwegingsmogelijkheden (hoofdstuk 4); de bijlagen. Voorts aan de raad gevraagd om in te stemmen met: - de uitgangspunten voor de (meerjarenbegroting (hoofdstuk 2); de stand van zaken van de begroting 212 en meerjarenbegroting voor zover deze betrekking hebben op mutaties met betrekking tot de jaarschijf 212, inclusief de daaruit voortvloeiende begrotingswijziging 212 (hoofdstuk 3), 11

14 12

15 HOOFDSTUK 2 Uitgangspunten voor de begroting 213 en de meerjarenbegroting ^ 13

16 Planning & Control-cyclus Bij de Planning & Control-cyclus maakt Heemstede gebruik van de volgende documenten. A kadernota In de kadernota staat de planning van de gehele P&C-cyclus van het lopende jaar, alsmede de uitgangspunten voorde samenstelling van de begroting voor het komende jaar. Indien nodig worden heroverwegingsvoorstellen gedaan, gericht op een sluitende meerjarenexploitatiebegroting. Voorts wordt een tussentijdse stand van zaken gegeven over enkele belangwekkende ontwikkelingen op hoofdlijnen en de financiële positie. Tot slot wordt inzicht gegeven in het financieel meerjarenperspectief. B jaarverslag en de jaarrekening Hierin wordt tekstueel en cijfermatig verslag gedaan van de resultaten over het afgelopen jaar. Het jaarverslag bestaat uit de volgende onderdelen: - de analyse van het reken ing resultaat; - de balans met toelichting; - de verantwoording per programma; - de paragrafen; - een overzicht met kerngegevens; - een overzicht van lopende en afgesloten kredieten; - de accountantsverklaring omtrent getrouwheid en rechtmatigheid; - het bestedingsvoorstel van het rekeningresultaat. Voor intern gebruik zijn er verder nog het kostenplaatsenboek en een bijlagenboek. C najaarsnota In de najaarsnota wordt de tweede tussentijdse berichtgeving gedaan over de actuele financiële positie in het lopende jaar. D begroting De begroting vormt de beleidsmatige en financiële basis voor het komende jaar en bestaat uit: > de programmabegroting, bestemd voor de raad en het college. Hierin worden per programma aangegeven de beleidsinhoud, de daaraan gekoppelde activiteiten en de hiermee verband houdende kosten en eventuele opbrengsten. Bovendien wordt aangegeven wat de geplande investeringen voor de komende jaren zijn en welke producten betrekking hebben op het programma. Voorts wordt in de paragrafen een dwarsdoorsnede gegeven van de begroting. Het gaat dan om de beleidslijnen van beheersmatige aspecten, die belangrijk zijn; financieel, politiek of anderszins; > het kostenplaatsenboek en bijlagenboek voor intern gebruik. Tijdpad Planning & Control-cyclus Het tijdschema van de cyclus ziet er in grote lijnen als volgt uit; APR MEI JUN JUL AUG SEP OKT NOV Jaarrekening 211 Kadernota 212 raad raad Najaarsnota 212 raad Begroting 213 raad Voor de P&C-cyclus is een planning opgesteld, In deze planning is onder meer voor de budgetbeheerders en -houders aangegeven op welke data uiterlijk bepaalde gegevens aangeleverd dienen te worden. Hierdoor ontstaat voor hen de mogelijkheid om de werkzaamheden in het kader van de P&C-cyclus in de eigen planning van de werkzaamheden in te passen. Het samenstellen van de begrotingsstukken vereist een definitie van de randvoorwaarden en uitgangspunten met betrekking tot de in deze begroting op te nemen onderwerpen. Met deze uitgangspunten wordt beoogd het kader aan te geven voor de samenstelling en de totstandkoming van de begroting 213, Op deze manier kan het begrotingstraject op een correcte en soepele wijze worden doorlopen. 14

17 Wettelijk kader begroting In de Gemeentewet zijn enkele artikelen gewijd aan de begroting en de behandeling daarvan. De meeste artikelen hebben betrekking op de regeling van wat in de begroting kan en moet worden opgenomen, hoe zij gewijzigd wordt etc. De wijze waarop de begrotingsbehandeling moet plaatsvinden en de begroting moet worden vastgesteld is summier. In de Gemeentewet is bepaald dat Gedeputeerde Staten gemeenten kunnen aanwijzen die onder preventief (vooraf) toezicht vallen. Het betreft gemeenten die: > of de begroting niet tijdig - dat is voor 15 november - hebben vastgesteld en ingezonden; > of de rekening van het vorige jaar niet tijdig - dat is voor 15 juli - hebben vastgesteld en ingezonden. De andere gemeenten, waaronder Heemstede, vallen onder repressief (achteraf) toezicht. Nominale ontwikkelingen De gemeenten in Nederland hebben opnieuw te maken met forse bezuinigingen. Om de bezuinigingen op te kunnen vangen zijn in de kadernota van 21 diverse heroverwegingsvoorstellen gedaan voorde periode De voor213 aangekondigde bezuinigingen zullen in de begroting 213 en de meerjarenbegroting worden verwerkt. Voorts formuleren wij enkele uitgangspunten, gebaseerd op de meest recente informatie van onder meer het Centraal Planbureau. Loonkostenontwikkeling In het principeakkoord voor een nieuwe cao voor gemeenteambtenaren, die geldt tot eind 212, is overeengekomen om de lonen in 212 met twee maal 1% te verhogen. Wanneer rekening wordt gehouden met de eveneens overeengekomen eenmalige uitkeringen en de periodieke verhogingen, komen deze aanpassingen in grote lijnen overeen met het voor 212 in de begroting opgenomen uitgangspunt van 2,5% loonkostenverhoging. Op basis van het Lente-akkoord geldt voor de ambtenaren in 213 de nullijn. Slechts de periodieke verhogingen zullen tot een verhoging van ongeveer,4% leiden. Voorgesteld wordt om hiermee rekening te houden in de begroting 213. Goederen en diensten Het CPB verwacht dat de inflatie in 213 zal uitkomen op 1,75%. Voorgesteld wordt om deze prijsstijging in 213 niet in de budgetten door te berekenen. Ook in 211 zijn de budgetten niet geïndexeerd en in 212 zijn de budgetten voor de helft geïndexeerd. Kanttekening: Met diverse instellingen zijn (meerjarige) contractuele afspraken gemaakt over de wijze waarop indexeringen plaatsvinden. In de begroting 213 dient rekening te worden gehouden met de contractuele afspraken. Deze toevoeging geldt ook voor de hierna genoemde prijsindexering. Indexering kosten infrastructurele werken (o.a. wegen en riolering) Voor uitgaven in infrastructurele werken worden de indexeringen aangehouden van de CROW (=prijsindexcijfer grond, weg en waterbouw). De laatst bekende procentuele aanpassing bedraagt 3,2%. Voorgesteld wordt om de reguliere exploitatiebudgetten en investeringskredieten voor infrastructurele werken in 213 niet te indexeren, omdat verwacht wordt dat aanbestedingen de komende tijd voordelig zullen uitvallen. Nutstarieven De nutstarieven vallen onder het generale uitgangspunt voor goederen en diensten van 1,75%. Dit betekent dat voor zover er sprake is van een afwijkende stijging of daling van de nutstarieven, dit binnen het totaal dient te worden gecompenseerd. Voorts dient bij de raming van de energielasten rekening te worden gehouden met de gevolgen van energiebesparende maatregelen en de bedragen die daarvoor zijn ingezet. 15

18 Overige inkomsten/leges De overige inkomsten en de leges worden verhoogd met het verwachte inflatiepercentage in 213, zijnde 1,75%. In specifieke situaties kan hiervan worden afgeweken bijvoorbeeld als de legesverhoging de kostendekkendheid overschrijdt, of indien er in contracten afwijkende voorwaarden omtrent prijsverhogingen zijn opgenomen. Huur gemeentewoningen De jaarlijkse huurverhoging wordt gekoppeld aan het inflatiepercentage van het jaar voorafgaand aan het begrotingsjaar. De huurverhoging wordt toegepast voor zover dit niet is uitgesloten in de huurovereenkomst. Het college zal hierover binnenkort een besluit nemen waarbij aangehaakt wordt bij het regeringsbeleid inzake huurwoningen, naar verwachting 2,3%. Deze verhoging geldt tot 1 juli 213. Voorgesteld wordt om de verhoging voor het tweede halfjaar van 213 gelijk te stellen aan de inflatiecorrectie van 1,75%. De gemiddelde huurverhoging voor 213 komt hiermee uit op 2,% Meerjarenraming De budgetprognose van de meerjarenraming zal alleen betrekking hebben op aanvaard beleid en wordt berekend aan de hand van het loon- en prijspeil van het begrotingsjaar 213, Mei- en septembercirculaire in relatie tot de nominale ontwikkeling Indien in de mei- of septembercirculaire voor de algemene uitkering uit het gemeentefonds van het Ministerie van Binnenlandse Zaken andere richtlijnen worden gegeven voor de ontwikkeling van het loon- en prijspeil zal aanpassing plaatsvinden via stelposten. Overige uitgangspunten > De begroting wordt opgesteld op basis van aanvaard beleid: bestaand beleid met inbegrip van vastgesteld structureel nieuw beleid. > De budgetten worden voorzien van een onderbouwing. > De financieel consulenten maken aan de hand van de begrotingsuitgangspunten en de kadernota 212 een opzet van de budgetten 213. Deze worden ter beoordeling voorgelegd aan de budgetbeheerders. Wijzigingen dienen door de budgetbeheerder te worden voorzien van een toelichting. > Incidentele uitgaven (niet zijnde investeringen) worden afzonderlijk aangegeven. > Voor de rente worden de volgende percentages gehanteerd: - rente financieringstekort 4, % - rente langlopende geldleningen 5, % - rente toe te rekenen aan de voorziening pensioenen en wachtgelden 4, % Indien de renteontwikkeling daartoe aanleiding geeft dan zal daar bij de begroting op worden teruggekomen. > De gegevens dienen in overeenstemming met de detailplanning aangeboden te worden. Hiertoe is een regelmatig overleg tussen consulent en sector nodig om tijdig wijzigingen in productramingen te onderkennen. > De hoogte van de post onvoorzien is bepaald op 1 per inwoner. Urenramingen De afdelingen dienen urenramingen aan te leveren. De urenraming voor de begroting 213 wordt opgesteld aan de hand van: 1. de urenraming van het lopende jaar (begroting 212); 2. de werkelijke tijdsbesteding (afdelingen RB, BWT, VOR en UOR rekening 211); 3. de afdelingsplannen en verwachte activiteiten voor

19 HOOFDSTUK 3 De stand van de begroting 212 en meerjaren' begroting

20 3.1 Financiële mutaties 212 en meerjarenbegroting In deze paragraaf worden alle financiële mutaties voor 212 en de meerjarenbegroting beschreven. Indien voor een getal een "min" staat, betekent dit dat sprake is van een nadeel ten opzichte van de vastgestelde begroting 212. Programma 1 Bestuur en dienstverlening. programma 1 Bestuur en dienstverlening GBA audit Verkiezingen totaal mutaties programma Toelichting: 123GBA-audit. Eén keer per 3 jaar wordt een GBA-audit gehouden (212 en 215). De kosten hiervan bedragen 8.. In de begroting 212 is hiermee rekening gehouden. 13 Verkiezingen. Op 12 september 212 komen er tussentijdse verkiezingen voor de Tweede Kamer. In de begroting was hiermee geen rekening gehouden zodat voor 212 een eenmalig nadeel ontstaat van 4., zijnde de gemiddelde kosten van 1 verkiezing. In het meerjarenperspectief is rekening gehouden met 2 verkiezingen in 214 (Eurpees Parlement + Gemeenteraad), in verkiezing (Provinciale Staten) en in verkiezing (Tweede Kamer). Programma 2 Openbare orde en veiligheid. programma 2 Openbare orde en veiligheid Openbare orde en veiligheid Inwonerbijdrage VRK ICT budgetten VRK Lagere opbrengst PV-vergoedingen totaal mutaties programma , Toelichting: 112 Openbare orde en veiligheid. De kosten van de veiligheidsmonitor vallen 2. lager uit. Daarnaast wordt er in 212 zoveel mogelijk op het budget bespaard: de thema-avonden worden teruggebracht ( 1.5), de preventiekrant vervalt ( 1.5), de post voor aparte projecten wordt geschrapt ( 3.). De kosten van het veiligheidshuis vallen door een rijksbijdrage 3. lager uit. In totaal wordt op deze post een voordeel ad 11. ingeboekt. Voor 213 e.v. jaren zijn de bedragen op gezet omdat deze worden betrokken bij de heroverwegingsvoorstellen op het terrein van openbare orde en veiligheid Inwonerbijdrage Veiligheidsregio Kennemerland (VRK) De gemeente Heemstede betaalt een jaarlijkse bijdrage op basis van inwonertal aan de VRK. De begroting 213 van het VRK is besproken in de raadsvergadering van mei 212. In de begroting 212 van de VRK is de bezuiniging ad 2.9. (voor Heemstede 145.) reeds verwerkt. De begroting 213 van de VRK wordt geïndexeerd aan de hand van de verwachte loon- en prijsindexcijfers maar omdat hier ook nog een bezuiniging (de zogenaamde menukaarten) ad 6. wordt ingeboekt komt de VRK inwonerbijdrage 213 in totaal lager uit dan over 212. In de meerjarenbegroting heeft Heemstede in het kader van de bezuinigingen uit de kadernota 21 rekening gehouden met een bezuinigingstaakstelling van 3. in 213 en vanaf