Kennispark Twente bouwt aan ecosysteem. De cloud: In de wolken of in de zorgen. Innoveren vanuit de waardeketen. Powered by kennispark Twente

Transcriptie

1 nummer De cloud: In de wolken of in de zorgen Innoveren vanuit de waardeketen Kennispark Twente bouwt aan ecosysteem Powered by kennispark Twente

2

3 INNOvation > INtro > Kees Eijkel [03] Kees Eijkel I directielid Kennispark Twente I verantwoordelijk voor het genereren van werk uit kennis om zo de economische groei en werkgelegenheid van de regio Twente en Oost-Nederland te bevorderen. Voorwoord Twente en innovatie vormen een eenheid. Het zit opgeborgen in het DNA van de regio, waarbij wij schatplichtig zijn aan traditionele sectoren zoals de metaal en de textiel. Niet alleen vormden deze jarenlang de ruggengraat van de Twentse industrie, ook legden zij de basis voor onderwijs, vernieuwing en kennisontwikkeling. Vanuit die traditie innoveert Twente voortdurend. Onderwijs en wetenschap creëren een continue stroom hoogwaardige kennis waarbij initiatieven, kansen en mogelijkheden benut worden door het bedrijfsleven. Een bedrijfsleven, dat openstaat voor die innovatie en begrijpt dat de durf om zich aan te passen, te veranderen en te vernieuwen een voorsprong oplevert. Daarbinnen speelt Kennispark Twente een ambitieuze rol: sturend, analyserend, faciliterend en vooral motiverend. Dat leidt tot resultaat. Het totale programma Kennispark creëert nu gemiddeld 70 starters per jaar en de groei in arbeidsplaatsen op het fysieke park was vorig jaar bijna 500. Dat park is overigens één van de grootste innovatiecampussen in Nederland en de snelst groeiende. nl.linkedin.com/in/ keeseijkel twitter.com/ EijkelCJM Het belang hiervan kan niet genoeg worden benadrukt. Het gaat, uiteindelijk, om de versterking van de regio en de werkgelegenheid, een krachtige economie. Een vliegwiel dat, eenmaal stabiel draaiend, weer zorgt voor nog meer kennisintensieve initiatieven, uitdagende onderzoeksrichtingen en de mogelijkheid om onontgonnen wetenschappelijk terrein te betreden. Twente heeft de kansen en de mogelijkheden. De voorwaarden zijn aanwezig, de Twentse bedrijven willen de kennis graag adopteren en, zeker niet in de laatste plaats, ambitie is alom aanwezig. In deze Innovation, waarin Kennispark Twente met veel plezier participeert, worden voorbeelden van die ambitie en innovatieve dadendrang gepresenteerd. We leggen onze rol als Kennispark uit en schetsen de contouren van de uiteindelijke setting, waarin onderwijs, wetenschap en bedrijfsleven kunnen en moeten opereren. Misschien is er niets nieuws onder de zon. Stork had destijds zijn eigen school voor metaalbewerking, de textielfabrieken zorgden voor opleidingen. De basis voor kennis en nieuwsgierigheid was er dus altijd al. Daarvan profiteert Twente nog steeds. Aan ons de plicht om verder te gaan en de toekomst nog innovatiever vorm te geven.

4 [04] INhoudsopgave < INNOvation Inhoudsopgave INtro 3 door Kees Eijkel IN gesprek 6 Kennispark Twente bouwt aan ecosysteem INgenieus 10 Digitaal drukwerk De opinie 13 van Herman Hazewinkel IN beeld 14 Een paar honderd miljoen jaar in twee seconden INzake 16 De ideologische aanpak van TReNT en NDIX De opinie 19 van Kees Schöller IN gesprek 20 TOP-regeling

5 INNOvation > INhoudsopgave [05] INgenieus 24 De wijkzuster is terug IN & oud 27 Innovatie en de stressfactor INzake 30 Young Technology Award 2012 INgenieus 34 Meccano voor grote mensen INzake 36 In de wolken of in de zorgen IN t verschiet 40 De opinie 41 van Frans Bouman en Bas-Jan t Jong IN t verschiet 42 34

6 [06] Kennispark Twente < IN gesprek < INNOvation Een start en steunpunt voor innovatie en ondernemerschap Kennispark Twente bouwt aan ecosysteem tekst Erwin Gevers fotografie Gijs van Ouwerkerk, Eric Brinkhorst

7 INNOvation > IN gesprek > Kennispark Twente [07] Team Kennispark Twente Het Kennispark Twente en het Innovatieplatform Twente gaan vanuit één organisatie de uitdaging aan om de Twentse kenniseconomie verder aan te jagen. Nog intensiever moeten bedrijfsleven, kennisinstellingen en wetenschap, maar ook studenten en starters, gezamenlijk optrekken om de regio te versterken. En niet in de laatste plaats hoogwaardige innovatie en technologie koppelen en inzetten om Twente tot ver buiten de landsgrenzen te positioneren als een dynamische en vibrerende kennis- en business regio. We moeten zelf onze toekomst maken! Wellicht dat de activiteiten en dynamiek niet voor iedere Twentenaar even zichtbaar en voelbaar zijn, niettemin heeft Kennispark Twente een belangrijke functie voor de regionale economie. De inspanningen samen met alle partners hebben inmiddels een groei naar circa arbeidsplaatsen op het fysieke Kennispark opgeleverd, meer dan 200 nieuwe starters en een volume van ruim 75 innovatieprojecten. Daarmee voldoet het ruimschoots aan de niet geringe ambities. In de nieuwe configuratie zijn drie sleutelfiguren aan te wijzen: directeur Kees Eijkel en Marjan Weekhout van het Kennispark en Innovatieplatform-directeur Pieter Dillingh. Aan de oorspronkelijke opdracht die beide instanties kregen is weinig gewijzigd: namelijk het polijsten van de binding tussen onderwijsinstellingen, wetenschap en studenten, starters, ondernemingen en overheid met als doel de Twentse kenniseconomie verder te stimuleren. Dat is allerminst een klus voor de korte termijn, want de agenda s mogen dan goed op elkaar zijn afgestemd, geduld blijft een waardevolle factor. Zeker als het de contouren betreft die Kees Eijkel schetst: Als voorbeeld voor onze uiteindelijke doelstelling noem ik de universiteit van Stanford. Als je ziet wat voor dynamiek daar rond de campus is ontstaan tussen onderwijs, wetenschap en bedrijfsleven, dan is dat wat wij nastreven. Maar dat bereik je niet binnen twee of drie jaar. Daarin moeten we realistisch zijn. Andere succesvolle parken geven 30 tot 50 jaar ontwikkeling aan. Twente zit nu halverwege en is mooi op weg. Twente wordt al als voorloper erkend. Kees Eijkel heeft vanuit zijn rol de blik gericht op de kennisinstellingen, waarbij de UT en Saxion de hoofdrol spelen. Het hoger onderwijs heeft relatief veel jong talent. Dat zijn dappere studenten die ideeën hebben, nog kunnen leven van euro per jaar, geen gezin of huis hebben en geen reputatie die overboord kan. Dat zijn de startups, waar talent de grootste drive is. Die kunnen op onze ondersteuning rekenen. Die ondersteuning is breed: bijvoorbeeld als het gaat om ondernemersvaardigheden, maar ook om geld. Waarbij het subsidiëren van kansrijke starters geen optie meer is, zegt Pieter Dillingh: We gaan werken met revolving funds. Daarin wordt kapitaal gestort dat wordt geïnvesteerd in de startup. We kijken natuurlijk heel zorgvuldig naar de businesscase. Dat geld kan op verschillende manieren beschikbaar worden gesteld: via een achtergestelde lening, een krediet of participatie. Als het rendeert dan vloeit het terug in het fonds. Dat past in de visie van de overheid die ons uitdaagt om zakelijker naar het innovatieproces te kijken. Het is minder vrijblijvend met meer focus op rendement en resultaat. Waar in de oude situatie het Kennispark veel meer richting kennisinstellingen keek, had het Innovatieplatform altijd focus op het bestaande bedrijfsleven. Met als doel om ondernemingen te laten profiteren van de kennis vanuit de instellingen. Dat gaat veranderen, zegt Dillingh: De perceptie is altijd geweest dat wij er waren voor de grote ondernemingen. Maar ook grote ondernemingen staan niet meer op zichzelf. De visie is dat we veel meer partijen willen laten aansluiten. Een bedrijf is immers onderdeel van een systeem waarbinnen andere bedrijven en kennisinstellingen allemaal een rol spelen. Innovatie is niet meer iets van een onderneming alleen. Kennis, ideeën en producten kunnen elders ontstaan. Die >>

8 [08] Kennispark Twente < IN gesprek < INNOvation twitter.com/ Kennispark youtube.com/ kennisparktwente uitwisseling en samenwerking en dus het creëren van nieuwe businesscases, daarin spelen wij een verbindende rol. Het nieuwe Kennispark Twente streeft dus naar een open innovatiesysteem voor het Twentse bedrijfsleven. Om het simpel te zeggen: een zorgvuldig gevulde pioniersomgeving met ideeën en innovatie, studenten met lef en concrete businesscases waar, volgens een strakke regie, het bedrijfsleven in mag graaien. En met meer tegelijk, want dat is juist belangrijk, zegt Dillingh: Bedrijven kennen elkaar vaak niet, is mijn ervaring. Weten ook niet van elkaar waar ze mee bezig zijn en waar de kansen liggen. Dat gaan wij beetpakken: kijken waar er matches mogelijk zijn. Met uiteraard als rode draad: hoe versterken wij die matches samen met de UT en Saxion. Pieter Dillingh noemt niet voor niets het Twentse bedrijfsleven als een totaal. Want het beeld mag niet zijn dat het Kennispark Twente een Enschedees feestje is dat zich rond de UT afspeelt. Die indruk kan al te gemakkelijk ontstaan vanwege de fysieke aanwezigheid rondom de universiteit, waar zich ook het fysieke Kennispark park bevindt: van oudsher het Business en Sciencepark, het epicentrum tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen, cq innovatie en wetenschap en de daadwerkelijke realisering van nieuwe bedrijvigheid. Maar daarin wordt flink geïnvesteerd, want het moet een gebied worden waar plaats is voor wetenschap, bedrijvigheid en leisure, zegt Marjan Weekhout, die onder andere verantwoordelijk is voor gebiedsontwikkeling. Het hele gebied tussen station Drienerlo en de universiteit moet toegankelijker worden. Het verblijf moet er aangenamer worden en daar zijn we nu hard mee aan het werk. Dat is belangrijk omdat mensen elkaar makkelijk moeten kunnen ontmoeten. Dan ontstaan contacten. Innovatiecampussen zijn succesvol als er een fysieke plek is om met elkaar in gesprek te komen, waar incubator-faciliteiten zijn, waar je elkaar laagdrempelig ontmoet. De partijen in het gebied zijn daarvoor belangrijk. Daartussen zal de samenwerking verder gestalte moeten krijgen. Marjan Weekhout bestrijdt dat het daarmee een lokaal gebeuren is. Nee, wij doen dit voor de hele regio, voor heel Twente. Onze inspanningen zijn gericht op het steunen van het Twentse bedrijfsleven. Daarom gaan we ook naar buiten, we gaan in gesprek met ondernemersverenigingen om te kijken wat we met elkaar kunnen doen. We staan open voor iedere ondernemer. De meeste startups starten in het Kennispark gebied, maar vliegen daarna uit in de regio. En dat werkt, vervolgt Weekhout: De banengroei gaat hier sneller en bedrijven doen het hier beter. Wij hebben in de afgelopen jaren een groei naar bijna arbeidsplaatsen laten zien op dit park alleen. Daarmee liggen we voor op schema: einddoel is namelijk banen in Dat de economische crisis nu een streep door de rekening is, weigert Kees Eijkel te geloven: Ondernemen is altijd belangrijk en gaat door. Natuurlijk is het in bepaalde segmenten nu lastig, ik kijk naar de bouw. Maar een starter gaat toch door. Want die heeft een goed idee, een veelbelovend product. En hij gelooft daarin. En bovendien: als je iets goeds in handen hebt, dan is daar ook vraag naar. Je ziet ook dat dat in de huidige economische crisis ook groeit. En het voordeel is daarbij dat de starters hun innovatieve ideeën in deze tijd ook makkelijker kunnen vermarkten. Eijkel: De academici werkten traditioneel met de grote multinationals, maar die raakten hun eigen R en D-afdelingen kwijt in de afgelopen decennia. Daar liggen kansen omdat die grote ondernemingen kijken wat er aan ontwikkeling elders te halen is, met name in nieuwe bedrijvigheid. En dan is er het MKB, dat een enorme dynamiek heeft. In die samenwerking tussen kennisinstellingen, wetenschap en ondernemingen kunnen nieuwe businesscases worden gerealiseerd. Dat is het beeld dat ook Pieter Dillingh schept: intensieve samenwerking, waardoor op het eerste oog niet vanzelfsprekende samenwerkingsverbanden tussen partijen ontstaan. Dat werkt, zegt Kees Eijkel: Je ziet nu dat bedrijven willen aansluiten, erbij willen zijn. Dat gaat nu nog verder versnellen, omdat de nieuwe constellatie van Kennispark en Innovatieplatform nu meer slagkracht heeft en herkenbaarder wordt. De nieuwe verhoudingen betekent dat we de boodschap sterker naar de buitenwereld kunnen sturen, vindt Dillingh: En daarbij is de structuur van Twente juist een enorm voordeel. Zoals gezegd hebben wij hier veel MKB en minder grote multinationals. Eindhoven is anders: daar zijn het juist de multinationals die bepalend zijn en waar het talent naar verdwijnt. Voor startende ondernemers, voor mensen met ideeën en innovatie heeft Twente een veel beter ecosysteem. En dat kunnen we nog verder versterken. Ook door andere kennisinstellingen te betrekken, zelfs van buiten de regio. Wij zijn idealisten wat dat betreft: we willen hier in Twente een internationale Top Innovatie Regio opbouwen die wereldwijd verbazing wekt! Ook Kees Eijkel herkent zich in de idealistische gedachtegang van zijn collega: Over een aantal jaren moeten we hebben bereikt dat bedrijven er trots op zijn dat ze in Twente zitten en deel uitmaken van die innovatieve gemeenschap die hier ontstaan is. Dan hebben we ook ambassadeurs die dat internationaal uitdragen. We doen dat stapje voor stapje en iedereen moet er in geloven. Zo maken we hier onze eigen toekomst: in een pioniersomgeving.

9 INNOvation > IN gesprek > Kennispark Twente [09] Kees Eijkel, Kennispark Twente Kennispark of Innovatieplatform De samensmelting van Kennispark en Innovatieplatform heeft uiteraard tot discussie geleid over de naamgeving. Gekozen is voor Kennispark Twente, zodat de naam en het merk Innovatieplatform verdwijnt. Marjan Weekhout, die marketing en communicatie onder haar hoede heeft, verklaart de keuze: Er is onderzoek gedaan naar argumenten voor een nieuwe naam en continueren van een van de bestaande namen. We hebben gekozen voor de laatste optie. Kennispark Twente is het sterkste merk van beide merken en wordt geassocieerd met effectief en succesvol. Vandaar de keuze om de naam Kennispark Twente te handhaven. Marjan Weekhout, Kennispark Twente Pieter Dillingh, Kennispark Twente

10 [10] Drukwerkdeal < INgenieus < INNOvation Digitaal drukwerk Drukwerkdeal.nl eindigde in 2011 op de tweede plaats in de Nederlands Fast50-ranglijst. En ook internationaal (EMEA) scoorde de Deventer drukwerkaanbieder: met een 39e plaats in de Fast500. Niet slecht voor een idee dat zeven jaar geleden ontsproot aan het brein van de toen twintigjarige Marco Aarnink. Inmiddels is Drukwerkdeal.nl, met vorig jaar 21 miljoen euro omzet, marktleider. Weliswaar zijn er nu meer internet-drukkers, maar door een goede service en kwaliteit blijft de Deventer aanbieder koploper. website, wij laten het drukken en het wordt met DHL geleverd. En drukkers zijn blij met ons: ze kunnen hun drukcapaciteit inzetten en wij zorgen voor de rest, aldus Aarnink. tekst Erwin Gevers fotografie Martin Metsemakers Een jongensboek, geeft Aarnink toe: Ik studeerde Small Business bij Saxion en werkte daarnaast op de markt. Die markthandelaar had op een gegeven moment visitekaartjes nodig en die heb ik voor hem goedkoop ingekocht. Toen kwamen de anderen ook bij me. Dat is de start geweest. Het geheim van Drukwerkdeal.nl is in feite dat capaciteit bij drukkers slim wordt ingezet om snel drukwerk te vervaardigen. Dat varieert van brochures, flyers, visitekaartjes tot inmiddels ook complete magazines. Drukwerkdeal.nl zorgt voor de prepress, de planning en de logistiek. We zijn begonnen door de vellen efficiënt in te delen door meerdere folders of flyers op een vel te drukken. Het is voor de opdrachtgever een one stop shop-proces. Bestellen via de De website is nog steeds de kern: hier kunnen ondernemers hun drukwerkpakketten compleet samenstellen. De prijs wordt online berekend. Er zijn inmiddels wel aanbieders bijgekomen, maar wij gaan voor service en kwaliteit, zijn geen prijsvechter. Bovendien: de klant verwacht ook steeds meer en daar moet je aan voldoen. Drukwerkdeal.nl heeft inmiddels honderddertig mensen in dienst. De targets voor de omzet liggen dit jaar op 26 miljoen. Internationalisering is een speerpunt, maar ook de consument en de ZZP er. Want die vinden de weg naar Drukwerkdeal.nl nog niet, constateert Aarnink: Met goede marketing gaan we ook die doelgroepen aanspreken. Maar we blijven bij drukwerk. Dat is altijd in ons voordeel geweest: concentreren op de core-business. twitter.com/ Fast50Benelux twitter.com/ Drukwerkdeal

11 INNOvation > INgenieus > Drukwerkdeal [11] Marco Aarnink, Drukwerkdeal

12

13 INNOvation > opinie > Herman Hazewinkel [13] Herman Hazewinkel I voorzitter Strategy Board Innovatiesprong Twente I Innovatiesprong Twente heeft als doel om de positie van Twente als topinnovatie regio te versterken. Innoveren vanuit de waardeketen We leven en werken in een snel veranderende en complexe wereld met grote uitdagingen voor ondernemers om de concurrentiekracht van hun onderneming te versterken. In de economische dynamiek die ontstaat zie je grote verschillen in ontwikkeling tussen industrieën en regio s. Je ziet er een aantal die vastlopen en krimpen, maar je ziet daartegenover ook regio s en industriële ketens die tegen de stroom in groeien. Ondernemerschap, ondernemingsklimaat en innovatie bepalen vaak of het verschil gemaakt kan worden in die keten, en in die regio. We merken steeds vaker dat we niet meer kunnen voortbouwen op de routine van het verleden om verder te komen. Om het verschil te kunnen maken moeten we niet alleen innoveren op het gebied van producten en diensten, maar vooral ook op het gebied van processen en systemen. Veel ondernemingen ondervinden dat ze hun business weer opnieuw moeten uitvinden, ze zien het verdienmodel verschralen en het speelveld gedomineerd worden door concurrentie op prijs. Bovendien is de begrenzing tot lokale markten niet meer houdbaar. nl.linkedin.com/pub/ herman-hazewinkel/29/a60/915 Om weer toekomstperspectief te krijgen geldt voor veel ondernemingen dat ze met nieuwe oplossingen moeten komen en nieuwe markten moeten gaan exploreren. Een goede analyse van de gehele waardeketen van de producten en diensten waarbinnen de onderneming zich beweegt is dan noodzakelijk. De belangrijkste vraag daarbij is hoe de onderneming zijn positie binnen deze waardeketen kan versterken. Het gaat dan om het met elkaar verbinden van innovatie en ondernemerschap. Dat betekent vooral ook (potentiële) marktvraag verkennen en ontdekken en dat koppelen aan de ontwikkeling van een goed portfolio van toepassingen, systemen, producten en diensten. Om dit tot een goed resultaat te brengen zal steeds vaker samenwerking nodig zijn met strategische partners die eigen specifieke kennis van markten en producten inbrengen. Daarvoor heb je ambitie en visie nodig. Ambitie en visie om te verkennen, te vernieuwen en vol te houden. In Twente werken Ondernemers, Onderwijsinstellingen en Overheid samen om elkaar te inspireren en elkaar te faciliteren om hiermee aan de slag te gaan, inzichten te verwerven en contacten te leggen die van belang zijn om zich succesvol te kunnen ontwikkelen in de dynamische wereld van vandaag. Het vernieuwde Kennispark Twente is daarvoor het eerste aanspreekpunt.

14 [14] BTG < IN beeld < INNOvation Een paar honderd miljoen jaar in twee seconden De natuur heeft de tijd, alleen de mensheid niet. Een paar honderd miljoen jaar heeft het gekost om aardolie te maken en de mens verstookt het in pakweg twee eeuwen. Dat moet dus anders. Het Enschedese BTG (Biomass Technology Group) doet er twee seconden over. Het lijkt op middeleeuwse alchemie, zoals lood in goud proberen te veranderen. Maar olie maken van hout is anno 2012 doodnormale chemische technologie. Pyrolyse olie welteverstaan. Simpel gezegd: afval- en snoeihout wordt in een pyrolyse-reactor (zuurstofloos) verhit; de massa valt uiteen en vergast. Het gas krijgt een douche met water en wat resteert is olie. Olie die een dusdanige kwaliteit heeft dat het bijgemengd kan worden bij fossiele olie. Dus zegt directeur ir. René Venendaal terecht: Wat de natuur in honderden miljoenen jaren doet, doen wij in twee seconden. Al 25 jaar is BTG, voortgekomen uit de Faculteit der Chemische Technologie van de Universiteit Twente, gespecialiseerd in biomassa-vergassing en thermische biomassa-conversietechnologie. Maar de scope is inmiddels breder en varieert van handel in emissie-rechten en advisering tot de ontwikkeling van efficiënte kooktoestellen voor derdewereldlanden. BTG opereert op het snijpunt van commercie, carbon footprint en biobased economy. Een markt die inmiddels volwassen is geworden, zo blijkt uit de inmiddels projecten die het bedrijf wereldwijd heeft gerealiseerd. Venendaal: Vanuit kleinschalige projecten zijn we gegroeid naar een internationaal hightech kennisbedrijf. tekst Erwin Gevers fotografie Gijs van Ouwerkerk De ontwikkeling en toepassing van pyrolyse olie is een speerpunt. Binnenkort begint in Hengelo de bouw van een installatie waar twintig miljoen liter pyrolyse olie per jaar geproduceerd wordt. Er volgen, samen met investeringspartner Tree Power, nog achttien grootschalige en commerciële pyrolyse-installaties in Frankrijk en Spanje. Het belang is groot, want door die grootschaligheid treedt BTG uit de pilotfase. We produceren dan niet alleen grote aantallen, maar zullen de installatie in Hengelo ook kunnen gebruiken om te testen. Wat is de kwaliteit van de olie als we bijvoorbeeld riet uit de Weerribben gaan bijmengen bij het hout. Pyrolyse olie kan worden gemaakt van hout, maar ook van stro, bermgras en notendoppen en ander organisch afval; materiaal dat nu vaak nutteloos wegrot en dan methaangas veroorzaakt. Het is daarom een zogeheten tweede generatie biomassa: biomassa die niet gebruikt wordt in de voedselketen. Met de productie van pyrolyse olie biedt BTG dan ook een alternatief aan voor eerste generatie biobrandstoffen. Pyrolyse olie is beter, goedkoper en groener, besluit Venendaal: Er wordt alleen afval materiaal gebruikt dat omgezet wordt in nuttige brandstof.

15 INNOvation > IN beeld > BTG [15] twitter.com/btgworld

16 [16] TReNT + NDIX < INzake < INNOvation De ideologische aanpak van TReNT en NDIX tekst Erwin Gevers fotografie Gijs van Ouwerkerk info@trentglasvezel info@ndix.nl twitter.com/ndixbv twitter.com/ TReNTGlasvezel

17 INNOvation > INzake > TReNT + NDIX [17] Jeroen van de Lagemaat (l), NDIX en Wald Been (r), TReNT Glasvezel heeft in de afgelopen jaren veel van de aanvankelijke mystiek verloren. Voor het gewone publiek was het versturen van data via een slangetje met de diameter van een mensenhaar, net zo abstract als destijds tv-beelden via satelliet. Echter, sinds glasvezel zelfs oprukt tot in de woonkamer, mag dit medium tot een geaccepteerd transportmiddel worden gerekend. TReNT en NDIX richten zich op de zakelijke markt vanuit een ideologische optiek. Een open infrastructuur jaagt innovatie aan. TReNT en NDIX zijn gevestigd op één en dezelfde etage in het duurzaamste kantorenpark van Twente, Park Phi in Enschede. Een wonderlijk toeval, mede omdat zowel TReNT als NDIX hun wortels in nogal uiteenlopende sectoren hebben. Waar NDIX kan bogen op een wetenschappelijke achtergrond, is TReNT ontstaan uit de ambitieuze visie die leefde binnen de Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland NV: namelijk voor zowel (kennis)instellingen als bedrijven een omgeving creëren, die een stimulerende invloed heeft op het tot stand komen van een regionale ICT-infrastructuur. De overeenkomst is de Universiteit Twente, die een belangrijke aanjager is geweest. Want, zo vertelt NDIXdirecteur Jeroen van de Lagemaat, daar vond in de jaren negentig schoorvoetend onderzoek plaats naar de mogelijkheden van dark fiber. Er was destijds een breedband-clubje dat op de UT en het Business&Sciende Park (het huidige Kennispark) meter glasvezel had voor onderzoeksdoelstellingen. In 1999 was de internethype op z n top. De dotcom-bedrijven dienden zich aan en de gedachte was dat koper op termijn te beperkt zou zijn. Er werden wereldwijd miljarden in geïnvesteerd. De aanvankelijke verwachtingen dat glasvezel al eind jaren negentig zou doorstomen werden getemperd door de economische ontwikkelingen. De internethype rond de eeuwwisseling bleek, net als de veelbelovende dotcom s, vooral gebakken lucht en de ballon liep leeg. Maar studenten aan de UT gingen steeds meer bandbreedte verbruiken en ook bedrijfsleven en organisaties zagen in dat Twente niet zonder razendsnelle verbindingen zouden kunnen. Het bleek de voedingsbodem voor NDIX en TReNT. Waarbij TReNT de wegen levert en NDIX de rotondes, verduidelijkt directeur Wald Been van TReNT: Wij leveren de glasvezel-infrastructuur. NDIX moet gezien worden als een grote schakelaar waar klanten op inpluggen. Simpel gezegd komt het op het volgende neer: NDIX is specialist in het aan elkaar knopen van de verbindingen en sluit bedrijven aan het op het glasvezelnetwerk dat TReNT heeft opgebouwd. Maar onderscheidend is dat TReNT zich geheel onafhankelijk opstelt. De gebruiker heeft volledige vrijheid om de verbinding naar eigen wensen in te richten en betaalt vaste tarieven, ongeacht het verbruik. NDIX adviseert daarbij en kan via de eigen digitale marktplaats providers aandragen, vervolgens de aansluitingen maken en knooppunten aanleggen. Het is een simpel businessmodel, dat beide bedrijven blijven hanteren. Jeroen van de Lagemaat: Ons concept was vernieuwend omdat wij iedere klant rechtstreeks op glasvezel konden aansluiten. Zoiets was destijds alleen weggelegd voor de top 500 bedrijven in ons land. Maar wij konden ook kleinere bedrijven aansluiten. En bedrijven met meerdere vestigingen. Wat meehielp was natuurlijk dat de datastromen toenamen en veel bedrijven en organisaties bij de gevestigde partijen het bandbreedte-gesodemieter zat waren. Wij denderden met kop en staart in een nieuwe markt. Inmiddels heeft NDIX door heel Nederland hubs en zijn zowel grote als kleinere bedrijven en organisaties aangesloten op de infrastructuur van TReNT. Wald Been: We geloofden in een open infrastructuur dat voor grote en kleine partijen bereikbaar zou zijn. Het was een ideologische visie in een tijd dat KPN je in feite verplichtte alles bij hen af te nemen. Die ideologie hebben wij nog steeds: een open netwerk dat snelheid biedt. Ik vergelijk het wel eens met de Duitse snelwegen: daar mag je 200 kilometer per uur rijden en daarom worden er in Duitsland mooie, snelle auto s gebouwd. Zou je auto s moeten kopen bij Rijkswaterstaat, nou, dan reden we hier nog in Dafjes zonder moderne snufjes. Een open infrastructuur jaagt innovatie dus aan. Dat was en is onze visie. Van de Lagemaat voegt eraan toe dat het beleid van de KPN daar juist haaks op staat: Die hebben niet die open infrastructuur en verplichte >>

18 [18] TReNT + NDIX < INzake < INNOvation winkelnering. Het probleem is dat ze nog protectionistisch proberen te zijn. Vroeg of laat houdt dat op. Het succes van de beide bedrijven is de enorme vrijheid die klanten wordt geboden. Het kunnen selecteren uit circa 130 aanbieders van ICT-diensten en in het verlengde daarvan mogelijkheden als VOIP en Cloud-computing. Maar ook de keuze uit verschillende diensten en met name het makkelijk kunnen overstappen naar een andere aanbieder terwijl de glasvezelverbinding blijft, zijn belangrijke aanjagers. Wat dat laatste betreft: het leidt tot prijsdaling doordat de concurrentie scherp blijft. Klanten kunnen nu immers providers de duimschroeven aandraaien, zonder bang te zijn dat er letterlijk een kink in de kabel komt. En, zo constateert Van de Lagemaat: Het heeft er ook toe geleid dat klanten meer kijken naar de total cost of ownership. Bijvoorbeeld voor Cloudcomputing: in plaats van eigen servers ga je via de glasvezel werken in de cloud. Daarmee bereik je besparingen. De groei van NDIX en TReNT is organisch geweest. De start was Enschede, waar Volker-Wessels in de jaren negentig al twee ringen had aangelegd om later glasvezel in te stoppen. De UT, maar ook andere regionale onderwijsinstellingen sloten zich aan. En inmiddels zijn beide bedrijven ook actief in Duitsland, Met name rond Münster, dat, naast Oost NV en de UT, ook aandeelhouder is van NDIX. Overigens heeft Eurofiber, een onderdeel van Reggeborgh Glasvezel Investeringen, een minderheidsaandeel in TReNT. Commercieel gezien is de combinatie uiterst succesvol. De filosofie en aanpak resulteren erin dat ook voor het MKB glasvezel al bereikbaar is. Al vanaf tien computer-werkplekken. En in de zorg en onderwijssector hebben de beide bedrijven in deze regio zo ongeveer een monopolie. Wel moet daarbij worden aangetekend dat een al te snelle groei getemperd wordt. Snel groeien betekent meer investeren en wij groeien puur vanuit de cashflow. Alle winst wordt geïnvesteerd in de beide bedrijven. Daarin zit ook de ideologische visie van de beide organisatie besloten. Wald Been: In feite zijn we diep in ons hart een soort nutsvoorziening, die een infrastructuur biedt waar iedereen gebruik van kan maken. Jeroen van de Lagemaat stelt het nog explicieter: In een potentiele krimpregio als Twente moet je belangrijke faciliteiten op poten houden. Glasvezel is zo n faciliteit. Het maakt informatieuitwisseling snel beschikbaar. Het zorgt dat er kiene studenten zijn, die toegang tot informatie hebben. Kijk, een teveel gecommercialiseerde wereld staat innovatie in de weg. De meerwaarde die wij bieden is dat wij partijen met elkaar verbinden. Dat bevordert de economische activiteit. In die zin is onze dienstverlening een zegen voor de regio. Een zegen voor de regio

19 INNOvation > opinie > Kees Schöller [19] Kees Schöller I Business Developer bij Kennispark voor Saxion I Dé man om te spreken op het gebied van Business Development van innovatieve producten en diensten, kennisbescherming, pre-seed leningen aan tech starters en techniek netwerken. Wie maakt me los?! Afgelopen zaterdagochtend op de markt op het Van Heekplein riep hij het weer. Nieuwsgierig toch even kijken bij de marktkraam wat ik niet kon missen. Volgens die schreeuwende kerel dan. Beetje leven in de brouwerij brengen bij bittere kou kan nooit kwaad. We eten ons nu door een berg mandarijnen heen. Dat is mijn rol bij Saxion. Ik ben de marktkoopman, met een kraam vol innovatie en kennis. Gekoppeld aan een mooi innovatiesysteem, Kennispark, met een Technische Universiteit op fietsafstand en goede bedrijven die gericht zijn op vernieuwing in de regio. Mijn taak is te zorgen voor versnelling van de toepassing. Onderzoek naar een zorgscherm voor mensen met een verstandelijke beperking is mooi. Maar..wie maakt ons los? Nieuwe kennis te koop! Mensen kom kijken! Wordt het onderzoek uitgevoerd in opdracht van een bedrijf, dan is het eigendom altijd van de opdrachtgever, het bedrijf. Ligt er geen opdracht aan ten grondslag, dan kom ik in beeld. k.scholler@kennis park.nl nl.linkedin.com/ keesschöller twitter.com/ keesscholler Het is dan zaak om zo snel mogelijk de markt op te gaan. Samen met u en/of met een nieuw bedrijf wordt gescreend op haalbaarheid, technische toepasbaarheid en worden investeerders gezocht. Het (nieuw op te richten) bedrijf handelt op de markt en Saxion levert kennis, onderzoek en ondersteuning. Kennis is pas waardevol als bedrijven er wat aan hebben. Wanneer uw klanten afscheid willen nemen van hun geld om een innovatief product met kennis uit de regio te kopen; dat is toch het mooiste dat er is. Zo ook voor de gebroeders Floris en Roderick Wolters, met hun bedrijf Solar Solutions Worldwide. De twee broers verkochten tijdens hun studie al zonnepanelen. Floris is net afgestudeerd en Roderick bijna. Zij komen uit een stevig ondernemersgezin, waardoor zij het één-tweetje met Kennispark volledig begrijpen en alles benutten: Financiering, business development, juridische ondersteuning en met name een kennisnetwerk gericht op innovatie. Het bedrijf ontwikkelt zich snel en goed. Is actief in Nederland, Portugal en de USA en ze hebben honger naar meer nieuwe producten en nieuwe toepassingen waardoor u nu al betaalbaar en eenvoudig gas en elektra het huis uit kan doen. Wie maakt me los?

20 [20] TOP-regeling < IN gesprek < INNOvation TOP staat voor Tijdelijke Ondernemers Plaats, een regeling vanuit de Universiteit Twente en Saxion. Al meer dan 25 jaar maken innovatieve en vernieuwende ondernemers van de regeling gebruik. Vorig jaar heeft stichting Kennispark Twente een coördinator voor de regeling aangesteld en is het concept breder getrokken. Erwin Holtland, coördinator bij het Kennispark: Uiteindelijk gaat het er natuurlijk om dat we in Twente meer arbeidsplaatsen creëren. De regeling helpt starters op weg met advies, coaching en een lening. Daarvoor werken we met verschillende partners in de regio, waaronder Deloitte, samen. En dat leidt tot mooie resultaten. tekst Mariska van der Meer fotografie Gijs van Ouwerkerk Terwijl wij ze opleiden bij de Universiteit Twente en Saxion en de regio zich volop profileert met een High Tech smoel, verlaten nog teveel hoger opgeleiden Twente. Een van de manieren om dat te voorkomen is starters kansen bieden zich te ontplooien. De TOP-regeling, oorspronkelijk voor start-ups vanuit de UT opgezet, biedt kennisintensieve starters kennis en ondersteuning. Deelnemende bedrijven hebben een jaar lang toegang tot diverse vormen van ondersteuning en advies, netwerken en financiële hulp om de start van hun bedrijf zo succesvol mogelijk te laten verlopen. Erwin Holtland is coördinator van de TOP-regeling bij Kennispark Twente, de innovatiecampus waar kennisintensieve ondernemers zich succesvol kunnen ontwikkelen. Bedrijven hebben er toegang tot talent en expertise, onderzoek en diverse vormen van financiering en coaching. De TOPregeling maakt deel uit van het pakket aan diensten. Erwin: Jaarlijks krijgen we zo n vijftig aanmeldingen voor de TOP-regeling binnen. Als Kennispark helpen we ze al in het voortraject zodat ze zich goed voorbereid met hun businessplan aan de selectiecommissie kunnen presenteren. Dit jaar verwachten we acht TOP-plaatsen te vergeven. Iedere derde dinsdag van de maand komt de selectiecommissie bij elkaar. Erwin Holtland: De aanmelders moeten aan een aantal voorwaarden voldoen. Het bedrijf moet tussen de 0 en 5 jaar oud zijn, het bedrijfsidee kennisintensief of vernieuwend, het bedrijf moet een meerwaarde leveren voor de economische activiteit in de regio en er moet sprake zijn van samenwerking met Saxion en/of de UT. Aan plannen en initiatieven is er volgens Erwin geen gebrek: De haalbaarheid is een ander verhaal. Omdat het om kennisintensieve bedrijven gaat is er eerst vaak een periode van voorinvestering, onderzoek en ontwikkeling nodig voordat een product vermarkt kan worden. Het is moeilijk om voor die periode de financiële middelen te vinden. Investeerders moeten de kansen voor de langere termijn zien. Een van onze partners is de Rabobank die deelnemers op weg kan helpen met een renteloze lening. Daarnaast is er veel behoefte aan advies op het gebied van ondernemerschap. Dat zit bij veel studenten niet standaard in de opleiding. Clear Flight Solutions heeft dit jaar een van de TOP-plekken weten te bemachtigen. Het bedrijf is bezig met de ontwikkeling van robotvogels die onder andere worden ingezet voor het verjagen van vogels op vliegvelden. Nico Nijenhuis, directeur van Clear Flight Solutions: Ik wist altijd al dat ik zelfstandig ondernemer wilde worden, maar nog niet met wat voor product of dienst. Tijdens mijn afstuderen in de aerodynamica kwam ik in contact met Robert Musters. Hij had een robotvogel uitgevonden, een prototype gebaseerd op de slechtvalk. We weten nog niet precies waarom, maar de robotten kunnen echte vogels heel goed nabootsen. Ik vroeg me af waarom er niet meer met de uitvinding gebeurde. En zo groeide het plan voor een eigen bedrijf. Ik ben met Robert in gesprek gegaan en hij is nu een van de investeerders. >>

21 INNOvation > IN gesprek > TOP-regeling [21] TOP-regeling Vliegende start voor kennisintensieve bedrijven Erwin Holtland, Kennispark Twente

22 [22] Kennispark TOP-regeling < IN gesprek < INNOvation We hebben er allemaal belang bij dat een starter slaagt

23 INNOvation > IN gesprek > Kennispark TOP-regeling [23] twitter.com/ ErwinHoltland twitter.com/ CF_Solutions Nico Nijenhuis, Clear Flight Solutions Nico is enthousiast over de ondersteuning vanuit de TOP-regeling: Voor mij is het de eerste keer dat ik een bedrijf opstart, dus iedere vorm van hulp en begeleiding is welkom. Er komt behoorlijk wat op je af en op deze manier hoef je niet opnieuw het wiel uit te vinden. Ik heb een studiecoach vanuit de TOP-regeling omdat ik ook nog wil afstuderen. Het is natuurlijk heel verleidelijk om al mijn tijd en energie in het bedrijf te stoppen, maar ik wil ook heel graag die titel nog binnenslepen. Samen kijken we naar hoe ik beide doelen kan bereiken. Daarnaast krijg ik advies op juridisch en fiscaal gebied. In mijn geval hoe ik het beste een BV structuur kan opzetten. Eens per maand heb ik een gesprek met mijn coördinator en kijken we hoe de zaken ervoor staan en waar ik op dat moment behoefte aan heb. De renteloze lening van de Rabobank helpt enorm, daardoor heb ik echt een vliegende start kunnen maken. Tenslotte krijg je via de TOP-regeling toegang tot diverse netwerken in de regio, waaronder een lidmaatschap van de Technologie Kring Twente (TKT). Erwin Holtland is overtuigd van de meerwaarde van de TOP-regeling: Afgelopen jaar zagen we het aantal aanmeldingen iets teruglopen, ondanks de nieuwe positionering en invulling van de regeling. We proberen nu nog beter bij de behoeften en wensen van de doelgroep aan te sluiten. Het zijn over het algemeen kwalitatief goede bedrijven die zich bij ons melden. Vanaf het begin helpen we ze de juiste keuzes te maken en dat werpt zijn vruchten af. De selectiecommissie bestaat uit een afgevaardigde van de Rabobank, de zakelijk directeur van MIRA, het onderzoeksinstituut voor Biomedische Technologie en Technische Geneeskunde van de UT, business developers van de UT en Saxion en de voorzitter van de Technologie Kring Twente. Allemaal mensen die het klappen van de zweep kennen en dus ook prima kunnen inschatten of een businessplan kansrijk is. Het is volgens Nico Nijenhuis even wat werk om alles voor de selectiecommissie voor te bereiden, maar volgens hem is het absoluut de moeite waard! Bovendien word je genoodzaakt over een aantal zaken na te denken die je toch als starter goed op een rijtje moet hebben. Dus ook als je niet tot de regeling wordt toegelaten is het geen verloren tijd geweest. Dat merkt Erwin Holtland ook in de gesprekken die hij met de kandidaten heeft: De meesten hebben al goed over hun businessplan nagedacht, maar je helpt ze de puntjes op de i te zetten. We hebben er allemaal belang bij dat een starter slaagt. Want uiteindelijk hoop je dat het op termijn tot werkgelegenheid leidt. Dat is tegelijkertijd een peiler voor het Kennispark om te meten hoe succesvol we zijn.

24 [24] Ecare < INgenieus < INNOvation De wijkzuster is terug tekst Erwin Gevers fotografie Gijs van Ouwerkerk org twitter.com/ ecareservices

25 INNOvation > INgenieus > Ecare [25] Met een groei van 427% won Ecare Services vorig jaar de Gouden Gazellen Award voor snelste groeier in de provincie Overijssel. Met een dergelijke groeispurt stak het bedrijf met kop en schouders uit boven de andere genomineerden in de categorie kleine ondernemingen. Niet minder opmerkelijk is dat Ecare zich met software-oplossingen richt op een markt die onder zware financiële druk opereert: de zorgsector. Succes heeft vele vaders, maar het concept dat Ecare Services ontwikkelde voor thuiszorgorganisatie Buurtzorg Nederland, tekent de visie en strategie van het Enschedese bedrijf. Het gaat namelijk verder dan slechts het ontwerpen van een informatiesysteem voor de organisatie en de medewerkers. Juist het meedenken met nieuwe zorgconcepten en een efficiëntere bedrijfsvoering is de kern geweest. Directeur Edwin Oude Middendorp: De zorgsector heeft veel veranderingen door moeten maken. Dat veel niet goed is gelukt heeft te maken met de automatisering. Waaraan voorbij is gegaan is dat ICT in de zorg toegevoegde waarde moet bieden. Voor Buurtzorg Nederland medewerkers, 130 miljoen omzetdacht Ecare Services na over een informatiesysteem. Buurtzorg Nederland is een bijzondere thuiszorgorganisatie. Men werkt in kleine wijkteams (in totaal 400) en daardoor is er een grote onderlinge sociale cohesie. Thuiszorgorganisaties zijn vaak doorgeslagen in hun professionalisme en men vergeet de patiënt en de familie te betrekken. Het is een fabriek geworden, het gaat om de output. Bij Buurtzorg Nederland draait het juist om de mensen, aldus Oude Middendorp. Dat bewijst overigens ook de praktijk: voor de tweede keer op rij werd de organisatie verkozen tot Beste werkgever van Nederland met een gemiddelde medewerkers tevredenheid van 9.0 (vorig jaar was dat 8,7). De kern van de Ecare-oplossing is dat de wijkteams ieder een eigen portal hebben waar de medewerkers alle info kunnen vinden. Zo ontstaat onderling meer overleg, is er betrokkenheid met elkaar en elkaars cliënten. Vragen, opmerkingen, assistentie; alles kunnen de medewerksters vinden en regelen op de eigen portal. Het creëert een grote mate van zelfwerkzaamheid en een collectief verantwoordelijkheidsgevoel binnen ieder team. Resultaat: waar binnen de thuiszorg een ziekteverzuim van zeven tot acht procent gangbaar is, heeft Buurtzorg Nederland een ziekteverzuim van slechts twee procent. En de productiviteit stijgt. Er is nu ruimte om even een praatje te maken met de cliënt. Dat is ook nadrukkelijk de visie: de oude wijkzuster weer terug. Het succes van Ecare Services en Buurtzorg Nederland biedt perspectief. In Nederland omdat met een dergelijke aanpak een besparing van twee miljard op de thuiszorg haalbaar is. En Ecare Services staat in de belangstelling. Het Enschedese bedrijf heeft het Amerikaanse Omaha Care System-concept omarmt: een aanpak waarmee diagnoses en behandelplannen effectiever kunnen worden benaderd. We krijgen nu internationale aandacht. Zelfs uit de VS, Zweden en Japan.

26