VoetbaLLL Workshops. Voetbal en een Leven Lang Leren. I. Ontwerp voor VoetbaLLL-workshops II. Materialenbank voor VoetbaLLL-workshops

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "VoetbaLLL Workshops. Voetbal en een Leven Lang Leren. I. Ontwerp voor VoetbaLLL-workshops II. Materialenbank voor VoetbaLLL-workshops"

Transcriptie

1 VoetbaLLL Workshops Voetbal en een Leven Lang Leren I. Ontwerp voor VoetbaLLL-workshops II. Materialenbank voor VoetbaLLL-workshops Wenceslao Avila-Miranda Holger Bienzle Marcus Lemke Maren Satke Boian Savtchev John Vrolings HATTRICK Website: Dit project werd gesubsidieerd door de Europese Commissie (Referentienummer: LLP AT-GRUNDTVIG-GMP). Deze publicatie is een weergave van de visies en inzichten van de auteur. De Europese Commissie kan niet verantwoordelijk worden gehouden voor enige gevolgen die uit het gebruik van de inhoud van deze publicatie voortvloeien.

2 HATTRICK VoetbaLLL Workshops I. Ontwerp voor VoetbaLLL-workshops II. Materialenbank voor VoetbaLLL-workshops Projectcoördinator Vienna / Austria Auteurs: Wenceslao Avila-Miranda Holger Bienzle Marcus Lemke Maren Satke Boian Savtchev John Vrolings Eindredactie: Maren Satke, Oostenrijk Productie: word up Werbeagentur Uitgave: Unternehmensberatungsgesellschaft mbh Wipplingerstraße 32/23 26, 1010 Wien Unternehmensberatungsgesellschaft mbh Noot van de samenstellers: Het project HATTRICK richt zich met name op jonge voetballers van het mannelijke geslacht en hun trainers. Om deze reden is er geen onderscheid gemaakt tussen mannelijke en vrouwelijke aanduidingen in dit document Partners BUPNET Germany Centrum voor Europese Studies en Opleidingen Netherlands CENTRO STUDI ED INITIATIVE EUROPEO Italy SCOP ADREP France Euroinform Bulgaria Doncaster College United Kingdom

3 Hattrick VoetbaLLL Workshops I. Ontwerp voor VoetbaLLL-workshops II. Materialenbank voor VoetbaLLL-workshops I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving INTRODUCTIE HATTRICK VOETBAL, LEREN, INTEGRATIE Doelgroep van het HATTRICK Project Doelen van het HATTRICK Project HATTRICK VOETBALLL WORKSHOPS Educatieve doelstellingen van VoetbaLLL Workshops Wanneer kunt u de VoetbaLLL Workshop gebruiken? De structuur van VoetbaLLL Workshops De samenstelling van trainingsgroepen De betrokkenheid van Voetbaltrainers in de Workshops Voorwaarden voor een succesvol Workshop ontwerp Overzicht van de competenties die in de VoetbaLLL Workshops aan de orde komen LESPLAN VAN DE WORKSHOP: DE VOETBALLL BELEVING Instructie voor de trainer Onderdeel 1: Introductie Onderdeel 2: Praktijkoefening straatvoetbal Onderdeel 3: Reflectie Onderdeel 4: Praktijkoefening Toernooivormen Onderdeel 5: Evaluatie HATTRICK Workshop Evaluatie II. Materialenbank voor VoetbaLLL Workshops Introductie gebruikshandleiding voor de materialenbank Een voorbeeld: workshop teamgeest & zelfwerkzaamheid Legenda Overzicht van oefeningen voor VoetbaLLL Workshops (eveneens beschikbaar op bijgeleverde CD) Index van alle oefeningen op CD Overzicht van oefeningen, het beoogde workshop-deel en geadresseerde competenties Methoden/activiteiten voor discussies Brainstormen Focusgroep Forumtheater Rollenspel BRONNEN Goede praktijkvoorbeelden Literatuur en publicaties Lijst van materialen

4 I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving 1. INTRODUCTIE Onze hedendaagse samenleving wordt steeds complexer. Veranderingen volgen elkaar snel op en voor velen is het steeds moeilijker om zich aan te passen aan de veranderingen en verwachtingen. Invloed van andere culturen neemt toe en vertrouwde sociale patronen brokkelen af. Individualiteit is de nieuw standaard. We voelen ons minder op het gemak in de eigen omgeving, de algemene gezondheid van mensen wordt slechter, er is sprake van een gebrek aan wederzijds respect en betrokkenheid. Normen en waarden staan onder druk. Sociale samenhang en saamhorigheid nemen af. Er is sprake van een groeiende afstand tussen verschillende groepen in onze samenleving. Sport in het algemeen en voetbal in het bijzonder kan eraan bijdragen om deze tanende sociale structuur te verstevigen, om verschillen te overbruggen en sociale competenties te ontwikkelen die ertoe bijdragen dat jongen voetballers opgroeien tot verantwoordelijke en tolerante burgers. Iedereen is erbij betrokken; we houden allemaal van sport, het zorgt voor ontspanning en voldoening. Sport in het algemeen en voetbal in het bijzonder is de meest uitgebreid vorm van sociale verbondenheid in onze samenleving. Het ontwikkelt vriendschappen, draagt bij aan persoonlijke ontwikkeling van mensen en bevordert zelfrespect en zelfvertrouwen. In de voetbalsprot worden een flink aantal sociale vaardigheden ontwikkelt zoals doorzettingsvermogen en samenwerken. Voetbal ontwikkelt mensen, het leert ons om te gaan met winnen en verliezen, om te gaan met tegenslagen, het overbruggen van verschillen en anderen te respecteren. Normen en waarden, persoonlijkheden en talenten worden ontwikkeld, met name ook competenties die niet alleen waardevol zijn binnen de voetbalsport, maar ook ertoe bijdragen dat mensen vooruitkomen in het sociale en professionele domein. Bovendien heeft voetbal als sport nog een unieke eigenschap: voetbal is met afstand de Nr. 1 Sport op aarde, sinds meer dan een eeuw de populairste sport onder alle lagen van de bevolking. Miljoenen mensen over de hele wereld delen hun passie voor voetbal elke dag weer, in het stadion, thuis, op het werk, op straat en in de voetbalclub. De impact van voetbal op ons dagelijks leven maakt van voetbal een enorm krachtig instrument om belangrijke maatschappelijke thema s zoals Leven Lang Leren en integratie te versterken. VOETBAL is voor iedereen en van iedereen. Daarom is voetbal uitermate geschikt om mensen bij elkaar te brengen, met elkaar te verbinden jong en oud, blank en zwart, rijk en arm, bevoorrecht en achtergesteld en deze kracht te gebruiken om sociale problematieken en verschillen te beslechten in onze hedendaagse samenleving. Stichting Meer Dan Voetbal, Nederland Een voorbeeld van de reikwijdte en de impact van voetbal: Nederland heeft ca. 16 miljoen inwoners. De KNVB (voetbalbond) telt momenteel 1,2 miljoen geregistreerde leden (waarvan vrouwen). Elke week worden ern wedstrijden gespeeld, begeleid door scheidsrechters. Er zijn meer dan voetbalclubs, meer dan teams. Ongeveer toeschouwers staan wekelijks langs de kant en vrijwilligers zorgen dat dit allemaal mogelijk is. 2. HATTRICK VOETBAL, LEREN, INTEGRATIE Voetballen in teamverband biedt legio mogelijkheden om te leren van en aan elkaar en interactieve competenties te ontwikkelen, ongeacht de culturele en etnische achtergrond. Immigranten in Europese landen hebben in de regel meer moeite om toegang te krijgen tot onderwijs dan de gemiddelde landgenoot, zij hebben meer kans op werkloosheid en uitsluiting van sociale netwerken. Vooral jonge, mannelijke immigranten lopen daarbij meer kans op voortijdig schoolverlaten en werkloosheid 1. 1 Competenties die niet alleen in de sport maar ook in andere situaties in het leven belangrijk zijn (werk, school etc.) 2

5 Het centrale idee van het HATTRICK Project is om gebruik te maken van de voetbalkwaliteiten en talenten van deze doelgroep om de (hernieuwde) toegang tot onderwijs beroepskwalificatie mogelijk te maken en daarmee hun maatschappelijke integratie te bevorderen. 2.1 Doelgroep van het HATTRICK Project HATTRICK richt zich op de volgende doelgroepen: jonge, mannelijke immigranten of jongeren met een allochtone achtergrond; mannelijke jongvolwassenen met een lage opleiding, een sociaaleconomische achterstand en/of een risico op maatschappelijke uitsluiting; jarigen die actief zijn binnen ene voetbalclub; voetbaltrainers en begeleiders die met de hierboven genoemde groepen werken. 2.2 Doelen van het HATTRICK Project HATTRICK streeft de volgende doelen na: het systematisch verspreiden van interactieve competenties die in de voetbalsport geleerd worden en bruikbaar zijn in het maatschappelijke en professionele leven; het bieden van nieuwe mogelijkheden van informeel leren door het verkennen van voetbalclubs als leeromgeving; jongen, kansarme mannen betrekken bij activiteiten in het kader van een Leven Lang Leren; een bijdrage leveren aan de bevordering van maatschappelijke integratie. experts, op basis van de uitkomsten van een behoefte-onderzoek dat is uitgevoerd bij en in nauwe samenwerking met voetbalclubs tijdens de eerste fase van het HATTRICK project. De educatieve workshops zijn er op gericht om interactieve competenties die nodig zijn om succesvol te zijn in het voetbal inzichtelijk te maken en verder te ontwikkelen. Door deze competenties te ontwikkelen groeit het zelfbewustzijn en vertrouwen van de doelgroep hetgeen wordt gebruikt om hen te activeren tot (verdere) deelname aan onderwijs- en trainingsactiviteiten. 3.1 Educatieve doelstellingen van VoetbaLLL Workshops Op basis van onderzoek binnen het HATTRICK partnerschap werd een behoeftenonderzoek gepubliceerd waarin de belangrijkste educatieve doelstellingen zijn samengevat. Voetbaltrainers, begeleiders en spelers hebben deze doelstellingen beschreven in de vorm van te verwerven competenties voor individuele deelnemers aan workshops teneinde hen te stimuleren zich te ontwikkelen tot verantwoordelijke, zelfstandige en succesvolle burgers. Deze competenties zijn: zelfontwikkeling en zelfmotivatie interculturele en sociale competenties communicatieve vaardigheden normen en waarden/sportiviteit teamgeest, fair play I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving 3. HATTRICK VOETBALLL WORKSHOPS De HATTRICK VoetbaLLL Workshop is een trainingsprogramma voor jongen (allochtone) voetballers of andere kansarme doelgroepen. Dit programma is ontwikkeld in nauwe samenwerking door een team van In de HATTRICK workshops zijn deze competenties onder de volgende rubrieken bijeen gebracht: 1. zelfontwikkeling / zelfmotivering 2. interculturele competenties 3. teamwork / teambuilding 4. communicatieve vaardigheden 5. (L)earn Respect / fair play 3

6 I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving 3.2 Wanneer kunt u de VoetbaLLL Workshop gebruiken? De twee belangrijkste redenen om de VoetbaLLL Workshop te gebruiken zijn: Het ondersteunen van individuele spelers die tot de doelgroep van HATTRICK behoren, namelijk kansarme en/of geïmmigreerde jongvolwassenen die hun competenties moeten verbeteren om zelfontwikkelde, verantwoordelijke burgers te worden die zowel beroepsmatig als sociaal succesvol zijn. Het verbeteren van de teamgeest en de teamprestaties van een bestaand voetbalteam door de nadruk te leggen op de persoonlijke ontwikkeling van teamleden. Voor beide situaties moet worden benadrukt dat de educatieve doelen van de workshop en het verwachte resultaat het best kunnen worden bereikt door een informeel leerproces. De deelnemers hoeven zich niet noodzakelijkerwijs bewust te zijn van het feit dat ze hun competenties aan het verbeteren zijn terwijl ze zich alleen op het voetbalspel richten. Plezier hebben in het spel en genieten van een goede prestatie zijn de voornaamste doelen. Van hieruit is het slechts een kleine stap naar het koppelen van de voetbalgerelateerde doelen om de competenties te verbeteren aan het hogere doel, namelijk de spelers (die tot de doelgroep van HATTRICK behoren) helpen bij het vergroten van hun sociale en beroepsmatige kansen binnen onze moderne maatschappij. 3.3 De structuur van VoetbaLLL Workshops 2. Training van individuele sociale vaardigheden: de ontwikkeling van sociale vaardigheden is erop gericht om destructieve conflicten te voorkomen en zo een bijdrage te leveren aan het succes van het team. Omdat een voetbalteam altijd erop gericht is zich te verbeteren en succesvoller te zijn, kan verwacht worden dat de motivatie om zich op dit vlak te ontwikkelen hoog zal zijn. 3. Transitie coaching: In de derde stap is het doel om de ontwikkelde competentie in de voetbalomgeving overdraagbaar te maken naar andere situaties in het sociaal maatschappelijk en/of professionele leven van de voetballer Het lesplan van de HATTRICK VoetbaLLL Workshop, dat verderop in dit document is beschreven kent een opbouw uit 5 onderdelen waarin de 3 hierboven genoemde stappen als volgt zijn opgenomen: Het aanbieden van de ervaring / de beleving (uitgevoerd in onderdeel 1) Door middel van voetbal gerelateerde oefeningen ervaren voetballers het succes van gedrag dat is gericht op de 5 HATTRICK competenties: zelfontwikkelingen / zelfmotivering, interculturele competenties, teamwork / teambuilding, communicatieve vaardigheden, (L)earn Respect /fair play. Succes is in deze context niet enkel bedoeld als een positief voetbalresultaat maar vooral ook als een representatieve teamprestatie. De focus op deze competenties worden, naast de aandacht voor het sportieve resultaat worden toegelicht en uitgelegd gedurende het onderdeel introductie. De HATTRICK VoetbaLLL Workshops omvatten drie stappen: 1. De identificatie van typische conflict situaties en succesfactoren binnen een voetbalteam: Het leerproces begint bij concrete ervaringen van de jongen voetballers tijdens het spel op het veld. Deze ervaringen worden benoemd en de effecten van deze gebeurtenissen op het gedrag van individuele spelers en het rteam worden besproken. Interventie door coaching (uitgevoerd in onderdeel 2) De trainer vraagt aandacht voor en benadrukt situaties tijdens de oefening waarin positieve of negatieve voorbeelden van competentiegerelateerde acties of gedrag voorkomen. De trainer legt de oefening stil, vraagt aan de spelers wat er naar hun mening is gebeurd in de specifieke situatie en beoordeelt deze observatie in relatie tot de relevante HATTRICK competentie(s). 4

7 Reflectie door middel van een terugblik (uitgevoerd in onderdeel 3) Tijdens het onderdeel reflectie is het belangrijk dat er bewustzijn wordt gecreëerd over de mate van succes van de gekozen strategie en het behaalde resultaat. De trainer vraagt naar meningen en analyseert vervolgens de beschreven situaties terwijl hij de vraagstelling verdiept en vooral inzoomt op de succeservaringen die uit de vorige praktijkoefening te halen zijn. Interventie door coaching en verwijzing naar (eerder behaalde) succeservaringen (uitgevoerd in onderdeel 4) De trainer vraagt aandacht voor en benadrukt situaties tijdens de oefening waarin positieve of negatieve voorbeelden van competentiegerelateerde acties of gedrag voorkomen.. De trainer legt de oefening stil, vraagt aan de spelers wat er naar hun mening is gebeurd in de specifieke situatie en beoordeelt deze observatie in relatie tot de relevante HATTRICK competentie(s). De trainer geeft feedback met betrekking tot de vorderingen die het team heeft gemaakt tijdens de oefeningen die in onderdeel 4 zijn uitgevoerd. Tijdens de evaluatie (uitgevoerd in onderdeel 5) wordt de nadruk gelegd op het toepassen van de verworven kennis en vaardigheden in ander situaties Opnieuw wordt eerst terug geblikt op de uitvoering van de praktijkoefeningen in onderdeel 4. Opnieuw wordt de positieve teamprestatie geprezen en worden de specifieke voorbeelden benoemd. Op dit moment is het zaak om de nadruk te leggen op toepassing in andere domeinen door te vragen naar vergelijkbare ervaringen in sociaal maatschappelijke of professionele situaties waarin de betreffende HATTRICK competentie bruikbaar is gebleken en heeft geleid tot een positief resultaat. 3.4 De samenstelling van trainingsgroepen Ruime ervaring in de wereld van sport heeft geleerd dat de beste samenstelling van een trainingsgroep voor HATTRICK Workshops bestaat uit een gezonde mix van individuen uit beide werelden: de Relevante competenties Aandachtspunten zelfontwikkeling / zelfmotivering interculturele competenties teamwork/ teambuilding communicatieve vaardigheden (L)earn Respect/ fair play Structuur van de VoetbaLLL Workshop introductie praktijk oefening (bijv. straatvoetbal) reflectie praktijk oefening (bijv. Panna toernooi) evaluatie Figuur 1: 5-stappen structuur van de VoetbaLLL Workshop beoogde doelgroep van jonge allochtone en/of kansarme mannen én leeftijdsgenoten waarbij geen sprake is van deze kenmerken. Het is belangrijk dat er binnen een workshop sprake kan zijn van voorbeeldgedrag (modelling), leren van en aan elkaar en wederzijdse feedback, confrontatie en uitwisseling. 3.5 De betrokkenheid van Voetbaltrainers in de Workshops Een tweede doelstelling van het HATTRICK project is om voetbaltrainers specifieke sociale competenties aan te leren. Daarvoor is er tevens een programma HATTRICK cursus voor voetbaltrainers ontwikkeld. I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving 5

8 I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving Modules cursus voor trainers Leiderschap tonen (module 2) Motivatie ontwikkeling (module 4) (L)earn respect (module 3) Teambuilding (module 1) oefening oefening oefening Thema s in VoetbaLLL Workshops Zelf ontwikkeling Zelfmotivatie Interculturele competentie Sportiviteit Communicatieve vaardigheden Samenwerking teambuilding Figuur 2: Voorbeeld van het verband tussen de Cursus voro trainers en de VoetbaLLL Workshops Om deze voetbaltrainers de gelegenheid te geven om de verworven kennis en vaardigheden in praktijk te brengen is het de bedoeling dat de voetbaltrainers betrokken worden bij de uitvoering van de HAT- TRICK VoetbaLLL Workshops voor spelers. Er bestaat een nauw verband tussen de onderwerpen die in de VoetbaLLL Workshops aan de orde komen en de inhoud van de Cursus voro trainers en wel zodanig dat het geleerde in de cursus voor trainers direct kan worden toegepast in de VoetbaLLL Workshops voor spelers. in het volgende overzicht wordt het verband tussen de relevante onderwerpen inzichtelijk gemaakt: 3.6 Voorwaarden voor een succesvol Workshop ontwerp Het HATTRICK project biedt een innovatieve trainingsmethode door een informele benadering van een leerweg: Voetbalclubs worden gebruikt als mogelijke leeromgevingen. Jonge allochtone mannen of andere kansarme jongeren worden betrokken in een domein van leeractiviteiten voor volwassenen door met hen te werken in een omgeving waar ze al met succes acteren: op het voetbalveld! Een erlangrijke voorwaard om de motivatie tot leren te activeren is de leeromgeving. Jongeren moeten zowel vertrouwen hebben in hun leeromgeving als in hun trainers. Daarbij is het bovendien belangrijk at er een link bestaat tussen hun persoonlijke interesses en sterke punten (hun voetbalvaardigheden). Interviews met spelers, trainers alsook met andere functionarissen binnen de voetbalclubs ten behoeve van een behoeftenonderzoek hebben de input geleverd voor de hierna genoemde voorwaarden voor een succesvol Workshop ontwerp: Focus op het spel Voetballers willen voetballen! De motivatie voor voetballers om deel te nemen aan een workshop is gebaseerd op hun drang om het spel te spelen en de wens om hun vaardigheden te verbeteren. Als de inhoud van de workshop onvoldoende is gericht op deze doelstelling dan zullen de voetballers snel hun interesse en aandacht verliezen. Korte instructies Uitleg en interventies moeten beknopt zijn, gericht op de praktische inhoud van de workshop. Indien uitgebreide instructie noodzakelijk is, zorg er dan voor dat dez ondersteund worden door visueel materiaal (video, posters/flipovers, beelden). Het is aan te bevelen om theoretische instructies niet langer dan 30 minuten te laten duren. Leren door te doen De praktijkonderdelen van de workshop zijn leidend. De voetballer leert tijdens de praktijkonderdelen. Daar is de waarde van leerstof het meest effectief. Onbewust bekwaam worden is de hoogste vorm en de meest natuurlijke manier van leren. Het levert niet alleen kennis en vaardigheden, maar beïnvloedt vooral ook houding en gedrag, hetgeen bijdraagt aan een volledige competentieontwikkeling. Vooral op het veld VoetbaLLL Workshops moeten niet lijken op schoolse activiteiten. De utivoering vande workshops moet vooral op het veld plaatsvinden. Voetballers moeten het gevoel hebben dat ze spelen in plaats van 6

9 te leren. Activiteiten in een klassikale omgeving dienen maximaal minuten te duren. Korte instructies en interventies worden bij voorkeur gedurende de praktische oefeningen van de workshops gebruikt. Indien theoretische onderdeel aan de orde zijn, worden deze bij voorkeur in de vorm van spellen of interactieve, visuele presentaties aangeboden. Voetbalgerelateerde activiteiten Deelnemers aan een workshop verwachten te kunnen voetballen of op zijn minst bezig te zijn met voetbalgerelateerde activiteiten. Om te voorkomen dat deelnemers uitvallen of dat het image van workshops als saai worden betiteld, is het van groot belang om de inhoud van de workshops vooral op de praktijk te richten. Voetballers moeten de meerwaarde ervaren van hun deelname aan een workshop: plezier beleven (zich amuseren), hun voetbalvaardigheden verbeteren, een waardevolle inhoud met goede praktijkvoorbeelden (van rolmodellen) zijn daarvoor noodzakelijk. Zwaarwichtige onderwerpen zijn daarvoor niet gepast. Wanneer deze toch aan de orde gesteld moeten worden is het gepast om ze te verwerken de context van praktijkoefeningen. Modules van maximaal 45 minuten Om te zorgen voor voldoende variatie en een goede arbeid-rust verhouding (balans tussen fysiek en mentale inspanning) is het belangrijk om de workshop inte delen in afzonderlijke modules van maximaal 45 minuten elk. Hierbij moet gestreefd worden naar een afwisseling tussen praktische (actieve) en theoretische (statische) onderdelen. De trainer heeft een voorbeeldfunctie Zowel in het onderwijs als in de sport is de leerkracht (trainer) uiterst belangrijk, zelfs belangrijker dan de inhoud. De ideale trainer voldoet aan het volgende profiel: Eerlijk en rechtvaardig; behandelt iedereen gelijk, is duidelijk en geeft grenzen aan Kennis van en ervaring met voetbal; kent het spelletje, kan dingen voordoen en instrueren Pedagogisch en didactisch onderlegd; kan gebruik maken van groepsdynamische processen, kan het programma terloops aanpassen en verdeelt de aandacht tussen individu en de groep Maximale duur van 3 uur per workshop (5 onderdelen van elk minuten) Op basis van het behoeftenonderzoek is een ideale duur van de workshop moeilijk te benoemen. De beschikbare tijd is volledig afhankelijk van de omstandigheden bij de betreffende voetbalclub. Een aanbeveling is om een workshop te organiseren als een eenmalig evenement gedurende een dagdeel. Een alternatief daarvoor is om de workshop als onderdeel te verwerken in reguliere trainingssessies. Het doel van de workshop is drieledig: 1. het aanbieden van voetbalgerelateerde activiteiten 2. ontwikkelen van sociale competenties middels voetbalgerelateerde activiteiten 3. ontwikkelen van elders toepasbare competenties en spelers laten ervaren hoe die gebruikt kunnen worden in andere (sociaal maatschappelijke of professionele) contexten. Het is raadzaam om het aantal te adresseren competenties in een workshop te beperken. Het doel moet zijn om via voetbalgerelateerde activiteiten een brug te slaan naar andere leerinhouden. Een serie van meerdere afzonderlijke workshops kan gebruikt worden om verbreding en/of verdieping aan te brengen in de beoogde competentie-ontwikkeling. Daarbij dient de trainer niet uit het oog te verliezen dat voetballers altijd willen voetballen. Alle ander doelen zijn daaraan ondergeschikt, in elk val in de perceptie van de voetballer. I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving Enthousiast; in staat om spelers actief en betrokken te krijgen Oprecht interesse in de doelgroep; weten wat hen bezig houdt, hen te begrijpen en te kunnen aanspreken 7

10 4. Overzicht van de competenties die in de VoetbaLLL Workshops aan de orde ko Competentie / onderwerp Zelfsturing / zelfmotivatie Doelstelling Methode Activiteit Bewustzijn ontwikkelen dat ieder individu de kans heeft zijn eigen succes te bepalen Praktische oefeningen, spellen, zelfevaluatie, reflectie, leren door te doen Vaardigheidstraining, straatvoetbal, toernooivormen (1 1, 2 2, 4 4). Groepssessies over meningsvorming, debat etc. I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving Interculturele competentie Samenwerking / teambuilding Communicatieve vaardigheden (L)earn respect Sportiviteit Bewustzijn ontwikkelen over culturele verschillen, kennis vergaren over andere culturen, herkennen van overeenkomsten en verschillen Het vormen van een hecht team dat elkaar respecteert, samenwerkt en plezier heeft Creëren van motivatie, de bereidheid tot communicatie, uitwisseling van kennis om zo agressie en geweld overbodig te maken Motiveren van het team om regels in acht te nemen en elkaar te respecteren om op die manier succesvol te zijn, plezier te hebben en gerespecteerd te worden Spellen, ervaringen uitwisselen, discussie en debat, maatschappelijke opdrachten Spellen, ervaringen uitwisselen, discussie en debat, maatschappelijke opdrachten Spellen, ervaringen uitwisselen, discussie en debat, maatschappelijke opdrachten, groepsevaluaties en assessments Spellen, ervaringen uitwisselen, discussie en debat, maatschappelijke opdrachten, groepsevaluaties en assessments Input van verschillende deelnemers, films, praktijkvoorbeelden, interviews etc. Vaardigheidstraining, straatvoetbal, toernooivormen (1 1, 2 2, 4 4). Groepssessies over meningsvorming, debat etc. Vaardigheidstraining, straatvoetbal, toernooivormen (1 1, 2 2, 4 4). Groepssessies over meningsvorming, debat etc. Vaardigheidstraining, straatvoetbal, toernooivormen (1 1, 2 2, 4 4). Groepssessies over meningsvorming, debat etc. 8

11 men Beoogd resultaat Overdracht / transfer Duur Materialen Bevordering van zelfbewustzijn, probleemoplossend vermogen, verantwoordelijk gedrag, doelgerichtheid Toegenomen zelfbewustzijn en zelfstandigheid leveren voordeel op in sociaal matschappelijke en professionele context Korte termijn: positieve ervaringen in workshops. Lange termijn: formuleren van realistische en haalbare doelen (SMART) Flipovers, stiften en pennen, evaluatieformulieren, materialen voor praktijkoefeningen: ballen pylonnen etc. Voetballers zijn zich bewust van culturele verschillen en kunnen daar gepast mee omgaan. Inlevingsvermogen en respect worden getoond Leren en aantonen een goede teamspeler te zijn. Acceptatie van regels en hiërarchie. Het team wordt hechter en sterker Spelers praten met i.p.v. over elkaar. Ze zijn in staat hun behoeften en wensen kenbaar te maken en op een gepaste manier om te gaan met meningsverschillen Individuele spelers accepteren de regels en handelen hiernaar. Zowel het team als het individu zijn goede winnaars en verliezers door om te gaan met succes en tegenslag Voetballers gaan op een goede manier om met culturele verschillen en passen dit toe zowel binnen het team als in het maatschappelijke leven Spelers benaderen elkaar met respect waardoor integratie vergemakkelijkt wordt. Leren een goede teamspeler te zijn, ook in een werkomgeving Spelers trainen hun communicatieve vaardigheden; zij begrijpen elkaar en worden begrepen Door zich aan de regels te houden worden conflicten vermeden en worden taakgerichte vaardigheden verbeterd (omgaan met regels, samenwerking etc.) Afhankelijk van de concrete workshop activiteiten Een workshop als eenmalig evenement gedurende een dagdeel of de workshop verwerken in reguliere trainingssessies Korte interventies door coaching tijdens reguliere trainingsactiviteiten Korte interventies door coaching tijdens reguliere trainingsactiviteiten Flipovers, stiften en pennen, evaluatieformulieren, materialen voor praktijkoefeningen: ballen pylonnen etc. Flipovers, stiften en pennen, evaluatieformulieren, Panna-kooi, computerapparatuur, scherm en speakers Flipovers, stiften en pennen, evaluatieformulieren, materialen voor praktijkoefeningen: ballen pylonnen etc. Flipovers, stiften en pennen, evaluatieformulieren, materialen voor praktijkoefeningen: ballen pylonnen etc. I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving 9

12 I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving 5. LESPLAN VAN DE WORKSHOP: DE VOETBALLL BELEVING 5.1 Instructie voor de trainer Het is noodzakelijk dat de trainer ervaring heeft met onderwijskundige processen (pedagogische en didactische vaardigheden) zodat er een optimaal resultaat kan worden bereikt. Ervaring heeft geleerd dat voetballers voor alles willen voetballen en dat zij niet bijzonder enthousiast zijn theoretische uitleg en benaderingen. Leren door te doen heeft zich bewezen als de geschikte methode om zowel voetbaltechnische vaardigheden als sociale competenties te ontwikkelen die eveneens kunnen worden gebruikt in een sociaal maatschappelijke en professionele context. Daarom is het nodig dat oefeningen praktijkgericht en voetbalgerelateerd zijn. Theoretische onderdelen van de workshop dien kort en toe the point te zijn en bovendien altijd een link hebben met een praktijkgerichte oefening op het veld. Desondanks is het uiteindelijke doel van de workshop om nietvoetbalgerelateerde competenties te ontwikkelen. Daarom is het van belang om spelers ervan bewust te maken dat competenties die leiden tot succes in het voetbal eveneens tot succes kunnen leiden in een andere context. Tijdens de introductie dient de trainer aandacht te besteden aan de doelstellingen van de workshop en de manier waarop de beoogde competenties in de praktijk geoefend worden. Daarbij is van belang dat de trainer tijdens de praktijkoefeningen interventies pleegt op het moment dat een specifiek competentie in positieve of negatieve zin geadresseerd wordt. van de onderwerpen (competenties) die de trainer wenst te adresseren. In de Materialenbank voor VoetbaLLL Workshops is een uitgebreid arsenaal van bruikbare oefeningen beschreven die in vergelijkbare workshops gebruikt kunnen worden. Het wordt aangeraden om ook tijdens de 3 theoretische onderdelen (introductie, reflectie, evaluatie) visuele en praktijkgerichte oefeningen te gebruiken. De ruimte die voor deze onderdelen van de workshop gebruikt wordt, dient daarvoor geschikt te zijn. De volgorden van de verschillende onderdelen van de workshop komen overeen met de structuur van een voetbalwedstrijd: introductie = voorbereiding op de wedstrijd, bespreking, warming up 1 e praktijkgedeelte = eerste helft van de wedstrijd reflectie = rust, intermezzo, bijstelling van de tactiek, aanpassingen 2 e praktijkgedeelte = tweede helft van de wedstrijd evaluatie = cooling down, terugblik op de wedstrijd, analyse, leerpunten Het hierna volgende lesplan is een voorbeeld van een mogelijke workshop. Daarin is gekozen om een beperkt aantal competenties aan de orde te stellen. Het workshop ontwerp dient daarbij als een globale structuur (bestaande uit 5 onderdelen), waarbij de inhoud van de 2 praktijkgedeeltes door andere oefeningen vervangen kan worden, afhankelijk 10

13 5.2 Onderdeel 1: Introductie Doel: beschrijving van verwachtingen, doelstelling en inhoud van de workshop Duur: maximaal 30 minuten Materialen: groepsruimte, video + scherm, flipover, internetverbinding Methode: Interactieve groepssessie Stappen: 1. presentatie van het dagprogramma Uitleg over de achtergrond van de workshop en de inhoud, vergelijkbaar met de voorbereiding op een voetbalwedstrijd: 1. introductie = voorbereiding op de wedstrijd, bespreking, warming up 2. 1 e praktijkgedeelte = eerste helft van de wedstrijd 3. reflectie = rust, intermezzo, bijstelling van de tactiek, aanpassingen 4. 2 e praktijkgedeelte = tweede helft van de wedstrijd 5. evaluatie = cooling down, terugblik op de match, analyse, leerpunten 2. Korte uitleg over het HATTRICK project, de drieledige doelstelling en de te ontwikkelen competenties: zelfontwikkeling en zelfmotivatie communicatieve vaardigheden interculturele en sociale competenties normen en waarden/sportiviteit teamgeest, fair play directe link met respect 3. Ronde tafel discussie: Waarom houdt je van voetbal? De input van de deelnemers wordt verzameld op een flipover. Verzamel zoveel mogelijk meningen. Vraag om voorbeelden en nadere uitleg. Betrek alle deelnemers bij de oefening. Zorg dat iedereen zijn bijdrage levert 4. Film: Why kids love football (YouTube, afspeellijst nr. 18) Herkenning van de opmerkingen Voeg nieuwe stellingen en meningen toe Richt de aandacht op het plezier in het spelletje Ronde tafel discussie: van welke momenten / belevenissen in je voetbalcarrière kun je nog genieten / krijg je kippenvel? 5. Afronden van de introductie met een opsomming van wat willen we bereiken in voetbal. Wat stemt jullie tevreden? Waarvoor wil je knokken? (link naar HATTRICK competenties). Uitleg van de praktijkoefening in onderdeel 2: Straatvoetbal, ingeleid door een film: Streetsoccer (YouTube, afspeellijst nr. 14). 5.3 Onderdeel 2: Praktijkoefening straatvoetbal Alle deelnemers zijn al gekleed in het voetbal outfit. Alleen de schoenen moeten worden veranderd. Doel: Ervaren dat succes getraind kan worden. Bewustmaking van het verband tussen doelen in sport en in het sociaal maatschappelijke en professionele domein Duur: maximaal 60 minuten Materialen: speelveld van ca meter, ballen (voor elke speler), rolmodel voor demonstratie, stopwatch Methode: Leren door te doen. Praktische trainingssessie Stappen: 1. Korte uitleg over het doel van en de cultuur rond straatvoetbal Demonstratie van een beperkt aantal trucs door ervaren rolmodellen 2. Oefenen om een truc onder de knie te krijgen. Meerdere keren herhalen. Actieve coaching en ondersteuning door trainer en rolmodellen. Positieve feedback op elke kleine vooruitgang I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving 11

14 I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving 3. Na 15 minuten oefenen volgen individuele demonstraties van de getrainde truc. Alle anderen geven positieve feedback (applaus) 4. Speel een partijspel (met de helft van de groep) waarbij de spelers uitgedaagd worden de trucs toe te passen en de anderen als toeschouwer fungeren. Wissel voortdurend de partijen na een aantal minuten. Totale duur van ca. 15 minuten. 5. Korte onderbreking / pauze. Aan de spelers wordt gevraagd: om een positieve opmerking te maken over de speler die rechts van hem staat hoe de geleerde truc een bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van sociale competenties 6. Partijvorm (vrij spel) Bij een groet groep is het mogelijk om een gedeelte van de groep ene partij te laten spelen en het andere deel te laten oefenen met de straatvoetbal trucs. 5.4 Onderdeel 3: Reflectie Doel: leren te werken in een PDCA cyclus (Plan Do Check Act) Leren dat er alleen sprake kan zijn van positieve feedback (en geen negatieve kritiek) Duur: maximaal 30 minuten Materialen: groepsruimte, video + scherm, flipover, internetverbinding Methode: Interactieve groepssessie Stappen: 2. Sla een brug naar Respect Door welke gebeurtenissen in het voetbal kom je in opstand? Hoe belangrijk / moeilijk is het om beslissingen van anderen te resepecteren? Wat vind je echt niet kunnen in het voetbal? Verzamel de opmerkingen op een flipover. Toon een voorbeeld van woede /frustratie Film: Two rays (YouTube, afspeellijst nr. 15) Toon een voorbeeld van vreugde / kippenvel Film: Celtic vs. Barcelona (YouTube, afspeellijst nr. 21) 3. Kun je een voorbeeld geven van een moment waarin je zelf gefrustreerd/ woedend was tijdens een voetbalactiviteit. Beschrijf dat momnet. Zou je hetzlefde reageren als het je nog eens overkwam? Wat kun je voortaan doen om dit soort momneten te voorkomen? Feedback van de groep. Drie tips van 3 verschillende spelers om dat te bereiken. 4. Conclusies Samenvatting van de geleerde aspecten. Wat kan wel en wat kan echt niet? Uitleg van het 2 e praktijkgedeelte (1 1, 2 2, 4 4) Iedereen benoemt een doelstelling voor zichzelf en een voor het team. Bundel de doelstellingen, breng ze bij elkaar in teams. Benoem een gezamenlijk doel voor het team. verdeel de groep in tweetallen (2 2), viertallen (4 4) en maak een schema voor ene knockout competitie (1 1).. 1. Terugblik op onderdeel 2 Wat vond je ervan? Wat heb je geleerd? (link naar HATTRICK competenties) Kun je het geleerde gebruiken in een andere context (school, werk, privé)? 12

15 5.5 Onderdeel 4: Praktijkoefening Toernooivormen 5.6 Onderdeel 5: Evaluatie Doel: Ervaren dat succes getraind kan worden. Bewustmaking van het verband tussen doelen in sport en in het sociaal maatschappelijke en professionele domein Duur: maximaal 90 minuten Materialen: speelveld van ca meter (4 4), (2 2), panna kooi (1 1) ballen, stopwatch Methode: Leren door te doen. Praktische trainingssessie Stappen: 1. Speel op maximaal twee speelvelden tegelijk. De groep die niet speelt rust uit en is supporter. Iedereen heeft de opdracht om impressies te verzamelen en later met elkaar te delen. 2. Verzamel de scoren op een centrale plaats. Niet alleen de scores maar ook de impressies. 3. Wissel zo vaak als nodig totdat iedereen alle onderdelen heeft afgewerkt. Maak de indeling zodanig dat er sprake is van verschillende tegenstanders. 4. Speel 2 of 3 carrousel rondes. Het ideale aantal spelers is 16. Idereen speelt 3 wedstrijden: 4 4 (2 10 minuten) 2 2 (4 6 minuten) 1 1 (8 3 minuten) 5. Na elke ronde schrijft elke speler een opmerking op een 2 aparte flipovers: wat is goed gelukt (ben ik trots op) wat lukte niet (moet verbeterd worden) Doel: leren om feedback te geven te ontvangen Benoemen van resultaten, positieve ervaringen, doelstellingen voor de toekomst (SMART) Duur: maximaal 30 minuten Materialen: groepsruimte, video + scherm, flipover, internetverbinding Methode: Interactieve groepssessie Stappen: 1. Bespreek de opmerkingen uit onderdeel 4, stap 5 (trots op / te verbeteren) 2. Verdeel de groep in tweetallen. De tweetallen krijgen de opdracht elkaar te interviewen over de dingen die ze geleerd hebben tijdens de workshop en wat ze gaan doen om hun vaardigheden verder te ontwikkelen. 3. Een van de tweetallen presenteert het verhaal van de ander aan de groep. De opmerkingen worden genoteerd op een flipover (op naam) Als iedereen is geweest worden overeenkomsten en tegenstellingen geïnventariseerd. Koppels worden hierop bij elkaar gezet en krijgen de opdracht om doelen voor de toekomst te formuleren. 4. Iedereen vult het evaluatieformulier in 5. Sluit de workshop af met een film naar keuze: Best football fans (YouTube / afspeellijst nr. 10) Best football dribbles (YouTube / afspeellijst nr. 11) Ultimate skills (YouTube / afspeellijst nr. 12) Panna movie (YouTube / afspeellijst nr. 16) Jeremy Lynch amazing football freestyle (YouTube / afspeellijst nr. 19) I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving 13

16 I. VoetbaLLL Workshop Ontwerp VoetbaLLL beleving 6. HATTRICK Workshop Evaluatie Het is van groot belang om de deelnemers te motiveren hun feedback over de workshops te geven. Het is vaak moeilijk om voetballers zover te krijgen om zware fysieke en mentale inspanningen te verrichten. Zodra een oefening veel lees- en schrijfwerk vraagt, dan zullen voetballers nauwelijks gemotiveerd zijn voor uitgebreide reflectie. Daarom wordt een korte en bondige evalautiemethode aanbevolen, die het mogelijk maakt dat voetballers in een beknopte en aantrekkelijke vorm hun persoonlijke mening geven. Hieronder wordt een goed voorbeeld van een dergelijke evaluatie getoond: de Dartbord-evaluatie. EVALUATIE FORMULIER Wat vond je van de workshop? Door een stip (of ander teken) te zetten in de vier delen van het dartbord, geef je je mening over het programma. Hoe dichter de stip bij het midden (de Bull) wordt geplaatst, hoe meer je het betreffende programma-onderdeel waardeert. Evalueer de volgende 4 aspecten: 1. de inhoud van de workshop (alle oefeningen en opdrachten) 2. de sfeer tijdens de workshop (vond je het gezellig, had je plezier) 3. de manier van presenteren door de workshopleider (de uitleg, het enthousiasme) 4. de waarde van het programma (wat heb je ervan geleerd, was het interessant) Eventuele opmerkingen kunnen in het onderstaande veld worden toegevoegd. INHOUD Sfeer Onderwerpen voor evaluatie: Waardering: Binnenste ring: goed Middelste ring: voldoende Buitenste ring: matig Buitenkant: onvoldoende Benadering Trainer/ leraar 14

17 II. Materialenbank voor VoetbaLLL Workshops 1. Introductie gebruikshandleiding voor de materialenbank Afhankelijk van de doelen die de trainer met het team wil bereiken, kan de inhoud van de VoetbaLLL-workshop variëren. De opzet van de workshop is altijd hetzelfde en bestaat uit de volgende vijf onderdelen: 1. Inleiding (Warming-up) 2. Praktische training (Eerste helft) 3. Reflectie (Rust) 4. Praktische training (Tweede helft) 5. Evaluatie (terugblik/analyse) Onderdeel 1: de (theoretische) voorbereiding Analyse van de tegenstander Opstellen van het strategisch plan Voorbereiding van de team instructie Vaststelling van de regels Onderdeel 2: de eerste helft Het spelen van de eerste helft De uitvoering van het strategische plan en de regels in de praktijk Onderdeel 3: rust Tussentijdse evaluatie van de prestaties Het moment om aanpassingen te doen Bijstelling van de prioriteiten Het opstellen van nieuwe/aanvullende doelen Onderdeel 4: de tweede helft Het spelen van de tweede helft De uitvoering van het nieuwe plan / strategie in praktijk Het beste resultaat proberen te behalen Onderdeel 5: evaluatie van het spel Terugblik op de prestaties Vaststelling van de goede acties en de verbeterpunten Evaluatie van de teamprestatie Nieuwe doelen opstellen voor de toekomst / de volgende wedstrijd. De VoetbaLLL-workshop is ontworpen in overeenstemming met het werkelijke verloop van een voetbalwedstrijd om het geheel zoveel mogelijk in lijn te houden met voetbalactiviteiten in de praktijk. Wat de inhoud van een specifieke workshop ook is, de structuur moet altijd gelijk zijn aan de volgorde van de vijf stappen die hier zijn beschreven. De inhoud van de workshops kan verschillen en is afhankelijk van de specifieke behoeften van het team of de doelgroep. Afhankelijk van de gestelde doelen, zijn verschillende thema s belangrijk. Het wordt aangeraden om tijdens iedere workshop een beperkt aantal doelen na te streven. Dit kunnen doelen zijn als: Respect en fair play Communicatie en samenwerking (teamwork) Sociale en interculturele competenties Zelfvertrouwen en zelfontwikkeling De workshops kunnen worden geïntegreerd in de reguliere trainingen of worden aangeboden als speciale projectactiviteiten. Het is gebruikelijk om voor een workshop drie tot vier uur uit te trekken. Als de workshops worden geïntegreerd in een reguliere training, moeten de afzonderlijke stappen worden verkort en verspreid over meer dan één training. Het is belangrijk om alle vijf (verkorte) stappen tijdens iedere afzonderlijke training te behandelen om een optimaal resultaat te behalen met de inhoud van de workshop. Dus een workshop, ongeacht hoe kort, moet altijd bestaan uit de vijf beschreven stappen II. Materialenbank voor VoetbaLLL Workshops 15

18 2. Een voorbeeld: workshop teamgeest & zelfwerkzaamheid Onderdeel Activiteit Duur 1. Introductie 1. Uitleg over de doelstelling en beoogde resultaten van de workshop (probleemoplossend vermogen, onderling vertrouwen, zelfbewustzijn, voordelen van samenwerking 10 minuten 2. Oefening: Houten man (oefening nr. 1) 10 minuten II. Materialenbank voor VoetbaLLL Workshops Alternatief: De Wave (vertrouwensspel) (oefening nr. 5) 2. Eerste helft Multi goal spel (oefening nr. 36) 3 5 sets, korte reflectie tussen de afzonderlijke sets, eventueel aanpassen van teams, verhoging van de moeilijkheidsgraad) 3. Rust In kleine groepjes: geef een definitie van teamgeest / criteria voor een perfect team Oefening: groepsidentificatie (oefening nr. 35) 4. Tweede helft Zonder Handen Spel (oefening nr. 38) 3 5 sets, korte reflectie tussen de afzonderlijke sets, eventueel aanpassen van teams, verhoging van de moeilijkheidsgraad) Alternatief: 2e ronde van multi goal spel 5. Evaluatie 1. Rondje feedback: wat heb je geleerd? (individueel) hebben we onze doelen bereikt? (groep) benoem teamdoelstellingen voor de toekomst 10 minuten Max. 45 minuten minuten Max. 45 minuten 2. Slot oefening: Vouw het zeil (oefening nr. 6) 10 minuten Alternatief: De Wave (vertrouwensspel) (oefening nr. 5) indien nog niet gebruikt tijdens introductie 10 minuten 16

19 3. Legenda Deze pictogrammen geven u een idee van de HATTRICK-competenties waarop de beschreven oefening zich richt, de aanbevolen tijd voor deze oefening en het onderdeel van de workshop waarbij deze oefening het best kan worden gebruikt. SOCIALE COMPETENTIES SPORTIVITEIT GEMEEN- SCHAPPELIJKE WAARDEN COMMUNICATIE TEAMGEEST/ FAIR PLAY ZELFONT- WIKKELING INTERCULTUREEL BEWUSTZIJN Aanbevolen tijd voor deze oefening/dit spel Aanbevolen onderdeel van de workshop 4. Overzicht van oefeningen voor VoetbaLLL Workshops (eveneens beschikbaar op bijgeleverde CD) 4.1 Index van alle oefeningen op CD 1. Houten man 2. Menselijke veer 3. Kettingtikkertje (slingertikkertje) 4. Kruiwagenrace 5. De Wave 6. Vouw het zeil 7. Duimstok 8. Voetbal tegen racisme 9. Kledingvoorschrift 10. Punctualiteit: Discussie over cultureel bewustzijn 11. Religie: Discussie over culturele bewustwording 12. Afstandbediening 13. Strafschoppen met eieren 14. Mijnenveger 15. Ben creatief 16. Emmer op voeten 17. Win-Win Arm Worstelen 18. Strafschop-Kennis Quiz 19. Ken je buurman 20. Documentatie 21. Discussie: Is onsprotiviteit toegestaan? 22. potloodhandel 23. Lichaamstaal 24. Hoe voetbal mij kan helpen 25. Mijn droomcoach / mijn droomouder 26. Raak het doel / Bulls Eye 27. Uitdagende Straat Voetbal trucs 28. Ultiem Frisbee 29. Bafa Bal 30. Panna Respect Toernooi 31. Het Net 32. Krokodillenrivier 33. Doelen stellen / team contract 34. Test discussie 35. Groep Identificatie 36. Multi Goal voetbal 37. Over de helft 38. Zonder handen II. Materialenbank voor VoetbaLLL Workshops 17

20 4.2 Overzicht van oefeningen, het beoogde workshop-deel en geadresseerde competenties II. Materialenbank voor VoetbaLLL Workshops WS onderdeel Competentie Activiteit (nummer) 1. Introductie Zelfontwikkeling 4, 5, 6 Interculturele en sociale competenties 19 Communicatievaardigheden 3, 7, 14, 19 Normen en waarden / sportiviteit 12 Teamgeest, fair play 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 12, 14 WS onderdeel Competentie Activiteit (nummer) 2. Zelfontwikkeling 13, 18, 27, 30, 36, 37 eerste praktische training Interculturele en sociale competenties 18, 29 (Voetbal gerelateerd)* Communicatievaardigheden 27, 28, 29, 36, 37 Normen en waarden / sportiviteit 28, 30 Teamgeest, fair play 13, 29, 36, 37 WS onderdeel Competentie Activiteit (nummer) 3. Zelfontwikkeling 26, 35 Reflectie Interculturele en sociale competenties 20 Communicatievaardigheden 14, 20, 21, 24, 26, 33, 34, 35 Normen en waarden / sportiviteit 12, 21, 24, 33 Teamgeest, fair play 12, 14, 33, 34, 35 WS onderdeel Competentie Activiteit (nummer) 4. Zelfontwikkeling 16, 22, 37 tweede praktische training Interculturele en sociale competenties 8, 20, 23, 29 (Niet- Voetbal gerelateerd)* Communicatievaardigheden 8, 15, 16, 17, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 29, 31, 32, 34, 37, 38 Normen en waarden / sportiviteit 21, 24, 32 Teamgeest, fair play 15, 16, 17, 25, 29, 31, 34, 37, 38 WS onderdeel Competentie Activiteit (nummer) 5. Zelfontwikkeling 16, 22, 26, 35 Evaluation Interculturele en sociale competenties 9, 11, 19, 23 Communicatievaardigheden 9, 10, 11, 14, 16, 19, 22, 23, 24, 25, 26, 33, 34, 35 Normen en waarden / sportiviteit 10, 12, 24, 33 Teamgeest, fair play 12, 14, 16, 25, 33, 34, 35 * De oefeningen uit het 1e en 2e praktsiche deel van de workshop kunnen naar behoefte onderling worden uitgewisseld. In het overzicht zijn deze oefeningen geclassificeerd als voetbal gerelateerd en niet-voetbal gerelateerd. 18

21 5. Methoden/activiteiten voor discussies Hieronder vindt u een lijst van gehanteerde methoden met bijbehorende beschrijvingen die worden gebruikt bij trainingen, vergaderingen, beslissingsmomenten en het verzamelen van ideeën: 5.1 Brainstormen Brainstormen is een van de oudste bekende methoden om de creativiteit van een groep te stimuleren. Een groep mensen komt samen en concentreert zich op een probleem of voorstel. Deze activiteit bestaat uit twee fasen. In de eerste fase ontstaan de ideeën en in de tweede fase worden deze geëvalueerd. Een ervaren gespreksleider is hierbij handig. Voordelen Hoewel sommige onderzoeken hebben aangetoond dat individuen die alleen werken meer en betere ideeën bedenken dan wanneer ze in een groep werken, maakt de brainstormactiviteit het voor iedereen in de groep mogelijk om de probleemruimte beter te begrijpen. Bovendien heeft deze activiteit het voordeel dat er gevoelens van gezamenlijk bezit van resultaten worden gecreëerd. Methode Brainstormen gebeurt met een groep mensen die meestal uit twee tot twaalf personen bestaat. Een persoon uit de groep wordt tot gespreksleider benoemd. Het is handig als deze gespreksleider ervaring heeft met brainstormen. De groep wordt bij elkaar geroepen en de gespreksleider legt ten eerste aan de groep uit welk probleem of idee moet worden onderzocht en ten tweede welke gebeurtenissen gedurende de methode zullen plaatsvinden. Globaal gezien zijn er twee fasen: De vormende fase In de vormende fase brengen groepsleden ideeën naar voren over het gestelde onderwerp of probleem. Wees bewust van drie belangrijke kwesties: Ben er zeker van dat iedereen in de groep evenveel mogelijkheden heeft om ideeën naar voren te brengen. Niemand in de groep bekritiseert ideeën van anderen of probeert deze op enige wijze te evalueren. Alle ideeën die naar voren zijn gebracht, worden vastgelegd zodat iedereen deze kan zien. Deelnemers kunnen worden uitgenodigd om beurtelings een idee te presenteren: ga gewoon de tafel rond. Als dit handig is, kunnen postits op de volgende manier worden gebruikt: Iedere deelnemer heeft een stapeltje post-its. Deelnemers kunnen hun ideeën op hun eigen post-its schrijven wanneer zij dit willen. Als het iemands beurt is, brengt hij het beste idee op zijn post-its naar voren en plakt hij deze post-it op een muur waar iedereen deze idee kan zien. Post-its moeten in eerste instantie willekeurig worden gerangschikt. Als alternatief kan een whiteboard of computer worden gebruikt. Eigenlijk kan alles worden gebruikt, zolang de volledige groep maar kan zien welke ideeën tot dusver zijn bedacht. Het einde van de vormende fase zal duidelijk zijn omdat de ideeën dan minder snel komen. II. Materialenbank voor VoetbaLLL Workshops 1. De vormende fase of ideeënfase 2. De analytische fase 2 2 Osborn, AF Applied Imagination. Scribeners & Sons, New York,1963. de Bono, Edward: Serious Creativity, Harper Business, New York, US, 1992 Analytische fase In deze fase worden soortgelijke ideeën samengebracht en ideeën die niet praktisch of incorrect zijn, worden aangepast of verworpen. Ideeën kunnen worden gecombineerd en nieuwe ideeën kunnen ontstaan. 19

Leren/coachen van meisjes - Dingen om bij stil te staan

Leren/coachen van meisjes - Dingen om bij stil te staan De ontwikkeling van vrouwen en meisjes in het rugby heeft de afgelopen jaren flink aan momentum gewonnen en de beslissing om zowel heren als dames uit te laten komen op het sevenstoernooi van de Olympische

Nadere informatie

ETHISCH CHARTER KONINKLIJKE VLAAMSE VOETBALBOND vzw

ETHISCH CHARTER KONINKLIJKE VLAAMSE VOETBALBOND vzw ETHISCH CHARTER KONINKLIJKE VLAAMSE VOETBALBOND vzw ALGEMENE GEDRAGSREGELS Respecteer de regels van het voetbal en de beslissingen van de scheidsrechter of zijn assistent Trek nooit de integriteit van

Nadere informatie

KWALIFICATIESTRUCTUUR SPORT IJSHOCKEYTRAINER/COACH 1 (Teambegeleider) LEIDERSCHAP

KWALIFICATIESTRUCTUUR SPORT IJSHOCKEYTRAINER/COACH 1 (Teambegeleider) LEIDERSCHAP KWALIFICATIESTRUCTUUR SPORT 2012 IJSHOCKEYTRAINER/COACH 1 (Teambegeleider) 1.3.2. LEIDERSCHAP LEIDERSCHAPSSTIJLEN U bent als teambegeleider/sportleider één van de centrale aanspreekpunten van het team.

Nadere informatie

Technisch Ontwikkeling Plan voor de voetballers uit de jeugd van Klein Dochteren TOP!

Technisch Ontwikkeling Plan voor de voetballers uit de jeugd van Klein Dochteren TOP! Technisch Ontwikkeling Plan voor de voetballers uit de jeugd van Klein Dochteren TOP! Datum: 27-2-2013 Auteur: Herman Pasman, Technisch Jeugd Coördinator Voetbal Voetbal is een complex spel doordat er

Nadere informatie

Technisch jeugdbeleidsplan. Voetbalvereniging; FC Meppel

Technisch jeugdbeleidsplan. Voetbalvereniging; FC Meppel CHRISTELIJKE SPORTVERENIGING FC MEPPEL OPGERICHT 24-2-1930 KONINKLIJK GOEDGEKEURD 20-7-1972 Clubhuis, sportpark Ezinge Telefoon 0522-255252 www.fcmeppel.nl, e-mail: fcmeppel@fcmeppel.nl Technisch jeugdbeleidsplan

Nadere informatie

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument

Nadere informatie

Communiceren is teamwork

Communiceren is teamwork Communiceren is teamwork Je werkt vaak zelfstandig, maar blijft altijd onderdeel van je team. Samen met je collega s zorg je zo goed mogelijk voor jullie cliënten. Samenwerken vereist veel communicatie.

Nadere informatie

EFFECTIEF LEIDINGGEVEN. Een gave of een vak?

EFFECTIEF LEIDINGGEVEN. Een gave of een vak? EFFECTIEF LEIDINGGEVEN Een gave of een vak? Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij mensen. Zij voegen

Nadere informatie

Voetbal Leren Integratie

Voetbal Leren Integratie Voetbal Leren Integratie Goede voorbeelden uit de praktijk Wenceslao Avila-Miranda Veronika Avila Raymond Bano Holger Bienzle Marcus Lemke Roberta Lo Bianco Tom Mitchell Maren Satke Boian Savtchev Karim

Nadere informatie

4 INZICHTEN. De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek,

4 INZICHTEN. De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek, 4 INZICHTEN De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek, waarbij 37 trainers en coaches een seizoen lang intensief zijn gevolgd. Dit onderzoek

Nadere informatie

foto s met dank aan Tjitte de Vries en Theo Kock (mogelijke andere rechthebbenden wenden zich met hun claims tot de uitgever van dit boek)

foto s met dank aan Tjitte de Vries en Theo Kock (mogelijke andere rechthebbenden wenden zich met hun claims tot de uitgever van dit boek) 'Duim omhoog' 1 foto s met dank aan Tjitte de Vries en Theo Kock (mogelijke andere rechthebbenden wenden zich met hun claims tot de uitgever van dit boek) 2013, Anton de Vries Alle rechten voorbehouden

Nadere informatie

HIJS HOKIJ DEN HAAG GEDRAGSCODE

HIJS HOKIJ DEN HAAG GEDRAGSCODE Waarom een gedragscode? Eén van de methodes om ongewenst gedrag zoals agressie, vandalisme e.d. te beperken, is het opstellen van een gedragscode. De twee belangrijkste oorzaken van ongewenst gedrag zijn

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

De leerkracht stelt duidelijke opbrengst- en inhoudsdoelen op en geeft concreet aan wat verwacht wordt van het werken in de klas en de omgang met

De leerkracht stelt duidelijke opbrengst- en inhoudsdoelen op en geeft concreet aan wat verwacht wordt van het werken in de klas en de omgang met Doelgericht werken De leerkracht stelt duidelijke opbrengst- en inhoudsdoelen op en geeft concreet aan wat verwacht wordt van het werken in de klas en de omgang met elkaar. Wat zien en horen we als onze

Nadere informatie

1. Mobiliteitscoach, van idee tot project: Inleiding

1. Mobiliteitscoach, van idee tot project: Inleiding 1. Mobiliteitscoach, van idee tot project: Inleiding De afsluitende bijeenkomst van het Leonardo-project Key to Mobility vond plaats in september 2011. Het resultaat van het project was een trainingscursus

Nadere informatie

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt

Nadere informatie

Verbetertraject Zeggenschap / Kwaliteit van Bestaan sector Lichamelijke Gehandicaptenzorg

Verbetertraject Zeggenschap / Kwaliteit van Bestaan sector Lichamelijke Gehandicaptenzorg Verbetertraject Zeggenschap / Kwaliteit van Bestaan sector Lichamelijke Gehandicaptenzorg Cursus Mondigheid Dit praktijkvoorbeeld uit het verbetertraject Zeggenschap in de LG sector is door InteraktContour

Nadere informatie

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A

Individueel verslag Timo de Reus klas 4A Individueel verslag de Reus klas 4A Overzicht en tijdsbesteding van taken en activiteiten 3.2 Wanneer Planning: hoe zorg je ervoor dat het project binnen de beschikbare tijd wordt afgerond? Wat Wie Van

Nadere informatie

Dan even mijn sport achtergrond. Ik heb als kind lang gehockeyd en getennist. Toen ik in Leiden kwam studeren ben ik bij Roomburg weer gaan hockeyen.

Dan even mijn sport achtergrond. Ik heb als kind lang gehockeyd en getennist. Toen ik in Leiden kwam studeren ben ik bij Roomburg weer gaan hockeyen. Dan even mijn sport achtergrond. Ik heb als kind lang gehockeyd en getennist. Toen ik in Leiden kwam studeren ben ik bij Roomburg weer gaan hockeyen. Daar heb ik ook mijn scheidsrechterskaartgehaald en

Nadere informatie

Wil jij nog meer sportplezier bij jouw verenigingen?

Wil jij nog meer sportplezier bij jouw verenigingen? Wil jij nog meer sportplezier bij jouw verenigingen? Scoor dan met ons topaanbod! Een programma van sportbonden en NOC*NSF dat sportief gedrag stimuleert en ongewenst gedrag aanpakt. Vraag kinderen waarom

Nadere informatie

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt: Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan

Nadere informatie

Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen.

Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Zelfstandig werken Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Visie Leerlinggericht: gericht op de mogelijkheden van

Nadere informatie

SV SLIKKERVEER OP NAAR HET 100-JARIG BESTAAN. Beleidsplan

SV SLIKKERVEER OP NAAR HET 100-JARIG BESTAAN. Beleidsplan SV SLIKKERVEER OP NAAR HET 100-JARIG BESTAAN Beleidsplan 2016-2020 SV SLIKKERVEER: MEER DAN EEN VERENIGING SV SLIKKERVEER: MEER DAN EEN VERENIGING SV Slikkerveer is een vereniging. En zoals bij iedere

Nadere informatie

Identiteit van de Koos Meindertsschool

Identiteit van de Koos Meindertsschool Identiteit van de Koos Meindertsschool 1. Identiteit - het karakter van de school Wij zijn een open school waarin een ieder gelijkwaardig is. Wij heten elk kind welkom op de Koos Meindertsschool, ongeacht

Nadere informatie

Functieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling.

Functieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. Functieprofiel Leraar op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. April 2018 Specifieke competenties teamlid OBS Het Toverkruid

Nadere informatie

Visie en Methoden Mondiaal Burgerschap

Visie en Methoden Mondiaal Burgerschap Visie en Methoden Mondiaal Burgerschap De KNVB gelooft in de maatschappelijke meerwaarde van voetbal. Voetbal brengt de samenleving in beweging. Zo n 300.000 vrijwilligers zijn in Nederland actief bij

Nadere informatie

Herk Sport: Jouw Club voor Passie & Plezier

Herk Sport: Jouw Club voor Passie & Plezier Herk Sport: Jouw Club voor Passie & Plezier Herk Sport is een club die dag in dag uit drijft op de inzet van vrijwilligers, voetballers en begeleiders, kortom mensen met een hart voor de club. Daarom willen

Nadere informatie

KFC Turnhout Techniektraining

KFC Turnhout Techniektraining WAT IS FUNCTIONEEL TECHNIEKTRAINEN? Om functioneel te trainen gaan we dus wedstrijdechte situaties trainen. Naast het aanbieden van droge technieken maken we de echte realiteit nl. het bewust maken in

Nadere informatie

Werkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas

Werkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas Werkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas Doel Dit werkdocument is bedoeld voor scholen in het voorgezet onderwijs die een initiatief voor passend onderwijs aan het opzetten

Nadere informatie

Goed onderwijs door onderwijskundig leiderschap

Goed onderwijs door onderwijskundig leiderschap Goed onderwijs door onderwijskundig leiderschap Lerend leiden Leidend leren Janny Wolters en Irene Harmsen Wie zijn wij.. Irene Harmsen Senior consultant KPC Groep i.harmsen@kpcgroep.nl Janny Wolters Senior

Nadere informatie

Als docent werk je vanuit een positie van autoriteit, als trainer vanuit een positie van gelijkwaardigheid

Als docent werk je vanuit een positie van autoriteit, als trainer vanuit een positie van gelijkwaardigheid JOUW ROL ALS TRAINER Het klinkt misschien overbodig om het te hebben over de rol die je hebt bij het beïnvloeden van het denken en doen van anderen in groepssituaties. Iedereen weet toch wel wat die rol

Nadere informatie

Ronde van Vlaanderen 2008. Omgaan met Diversiteit

Ronde van Vlaanderen 2008. Omgaan met Diversiteit Ronde van Vlaanderen 2008 Omgaan met Diversiteit Omgaan met diversiteit Diversiteitstest Referentiekader: omgaan met diversiteit Screeningsinstrument Doe de diversiteitstest! Vul de test individueel in.

Nadere informatie

Coalitielid met hart en ziel

Coalitielid met hart en ziel Coalitielid met hart en ziel Samenwerken vind ik belangrijk omdat... Peter Rooze 29 januari 2011 Teambuilding en samenwerking. Resultaten: 1. Kennismaking met - motieven van - collega s. 2. Betere samenwerking.

Nadere informatie

Training. Vergaderen

Training. Vergaderen Training Vergaderen Halide Temel 1-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Opdracht Luciferspel 6 Theorie 7 Opdracht - Vergaderen 12

Nadere informatie

Didactiek. Didactiek. Algemeen gedeelte Initiator. Inleiding: Bouwstenen van het didactisch proces

Didactiek. Didactiek. Algemeen gedeelte Initiator. Inleiding: Bouwstenen van het didactisch proces Didactiek Algemeen gedeelte Initiator 1 Overzicht van de presentatie Didactiek Inleiding: Bouwstenen van het didactisch proces Bouwsteen 1: De context Bouwsteen 2: De sportbeoefenaars Bouwsteen 3: Doelen

Nadere informatie

Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success

Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Leercentrum Nijmegen Oberon, november 2012 1 Inleiding Playing for Success heeft, naast het verhogen van de taal- en rekenprestaties van de

Nadere informatie

TRAINER: voetbaltraining Kaboutervoetbal (K2) seizoen 2012 2013

TRAINER: voetbaltraining Kaboutervoetbal (K2) seizoen 2012 2013 TRAINER: voetbaltraining Kaboutervoetbal (K2) seizoen 2012 2013 VERENIGING UVV-VOETBAL : ÉÉN IN SPORT EN SPORTIVITEIT Henri Wolf, versie 1.0, 04-07-2012 KABOUTERS BIJ UVV Hoe en waarom doen we het zo...?

Nadere informatie

VLAAMSE TAEKWONDO BOND VZW GEDRAGSREGELS. Vlaamse Taekwondo Bond vzw

VLAAMSE TAEKWONDO BOND VZW GEDRAGSREGELS. Vlaamse Taekwondo Bond vzw VLAAMSE TAEKWONDO BOND VZW GEDRAGSREGELS Vlaamse Taekwondo Bond vzw De bijgevoegde regels gelden op en rond elke dojang en wedstrijdterrein. Lees ze goed en verspreid ze onder uw leden, zodat we er samen

Nadere informatie

Doel van deze presentatie is

Doel van deze presentatie is Doel van deze presentatie is Oplossingsgericht? Sjoemelen? Evaluatie van de praktische oefening. Verbetersuggesties qua oplossingsgerichtheid (niet met betrekking tot de inhoud van de gebruikte materialen)

Nadere informatie

1.1 Strategisch plan van de club ( corporate level)

1.1 Strategisch plan van de club ( corporate level) Missie & visie 1.1 Strategisch plan van de club ( corporate level) 1.1.1. Missie/visie van de club Stokkem VV is een voetbalclub die meerdere doelen nastreeft!! Kernactiviteit van de club Uitbouw van een

Nadere informatie

Sensoren en maatschappij

Sensoren en maatschappij PROJECT Sensoren en maatschappij Informatie voor de leerlingen Inhoud 1 De opdracht 2 Het beroep 3 De organisatie 4 Begeleiding 5 Beoordeling en evaluatie [1] PROJECT Sensoren en maatschappij [Technasium]

Nadere informatie

Over Performance Dialogue

Over Performance Dialogue Over Performance Dialogue Wij ondersteunen organisaties bij het versterken van de dialoog tussen de organisatie en haar medewerkers over functioneren en presteren. Dit doen wij door middel van training

Nadere informatie

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. 1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,

Nadere informatie

2013-2017. Huiswerkbeleid

2013-2017. Huiswerkbeleid 01-017 Huiswerkbeleid Inhoudsopgave Beschrijving doelgroep Visie op onderwijs Basisvisie Leerinhouden/Activiteiten De voor- en nadelen van het geven van huiswerk Voordelen Nadelen Richtlijnen voor het

Nadere informatie

Thomas Voorbeeld. Thomas Leiderschap Vragenlijst. Persoonlijk & Vertrouwelijk

Thomas Voorbeeld. Thomas Leiderschap Vragenlijst. Persoonlijk & Vertrouwelijk 360-rapport Thomas Voorbeeld Thomas Leiderschap Vragenlijst Persoonlijk & Vertrouwelijk Inhoud Inleiding Toelichting bij het 360-rapport Gemiddelde per competentie Weergave van de 5 hoogste en 5 laagste

Nadere informatie

Analytisch denken Het oplossen van problemen door vragen te ontleden in kleinere delen, verbanden leggen en logische conclusies trekken.

Analytisch denken Het oplossen van problemen door vragen te ontleden in kleinere delen, verbanden leggen en logische conclusies trekken. Creatief denken Het flexibel kunnen inspelen op nieuwe omstandigheden. Associëren, brainstormen en het bedenken van nieuwe originele dingen en originele oplossingen voor problemen. Analytisch denken Het

Nadere informatie

Hulp bij ADHD. Scholingsaanbod

Hulp bij ADHD. Scholingsaanbod Hulp bij ADHD Dit heeft mijn beeld van ADHD enorm verrijkt. Ik zie nu veel mogelijkheden om kinderen met ADHD goede begeleiding te bieden deelnemer workshop bij Fontys Hogescholen Copyright 2010 Hulp bij

Nadere informatie

Doorbreek je belemmerende overtuigingen!

Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als

Nadere informatie

Vroeg vreemd (buur)taalonderwijs

Vroeg vreemd (buur)taalonderwijs Vroeg vreemd (buur)taalonderwijs in het basisonderwijs met ELENA Ellen Rusman & Stefaan Ternier Welten instituut, Open Universiteit 7 november 2014 Evoluon, Eindhoven http://www.elena learning.eu/ Programma

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken. Astrid van den Hurk 22 januari 2015

Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken. Astrid van den Hurk 22 januari 2015 Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken Astrid van den Hurk 22 januari 2015 Doelen Zicht op basisbehoeftes van leerlingen om gemotiveerd te kunnen werken; Zelfdeterminatietheorie

Nadere informatie

Team Alignment. En als mensen nu echt hun verantwoordelijkheid nemen? Transformational Programs by TLC www.tlc-nederland.com

Team Alignment. En als mensen nu echt hun verantwoordelijkheid nemen? Transformational Programs by TLC www.tlc-nederland.com Team Alignment En als mensen nu echt hun verantwoordelijkheid nemen? Team Alignment Het gaat goed! Herkent u deze situatie: een collega of een medewerker presenteert vol vuur over de voortgang van een

Nadere informatie

Club- en gedragsregels van CARTOUCHE. Cartouche is een hockeyclub waar sportiviteit, gezelligheid en prestatie hand in hand gaan.

Club- en gedragsregels van CARTOUCHE. Cartouche is een hockeyclub waar sportiviteit, gezelligheid en prestatie hand in hand gaan. Club- en gedragsregels van CARTOUCHE Cartouche is een hockeyclub waar sportiviteit, gezelligheid en prestatie hand in hand gaan. Bij die sportiviteit, gezelligheid en prestatie hoort voor een belangrijk

Nadere informatie

Tips voor het geven van training Door: Sjoerd Alvers

Tips voor het geven van training Door: Sjoerd Alvers Tips voor het geven van training Door: Sjoerd Alvers Inleiding Zoals een speler in het veld leert van zijn fouten, zo moet ook een trainer dit doen. Training geven is een vak apart en dit vak is op onvoorstelbaar

Nadere informatie

Rapport Docent i360. Test Kandidaat

Rapport Docent i360. Test Kandidaat Rapport Docent i360 Naam Test Kandidaat Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Sterkte/zwakte-analyse 3. Feedback open vragen 4. Overzicht competenties 5. Persoonlijk ontwikkelingsplan Inleiding Voor u ligt het

Nadere informatie

Rapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:

Rapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email: Rapportage Competenties Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Competenties (QPN) 2 Inleiding In dit rapport wordt ingegaan op de competenties

Nadere informatie

Intercultureel leren. Workshop. Studievoormiddag 6 juni 2014

Intercultureel leren. Workshop. Studievoormiddag 6 juni 2014 Intercultureel leren Workshop Studievoormiddag 6 juni 2014 Aan de slag Hoeveel procent van mijn vrije tijd breng ik door met mensen van mijn eigen culturele achtergrond versus mensen met een andere culturele

Nadere informatie

Manual: handleiding opstarten Skills Lab

Manual: handleiding opstarten Skills Lab Manual: handleiding opstarten Skills Lab Dit is een handleiding voor professionals die zelf een Skills Lab willen starten. Skills Lab wil de werkmogelijkheden voor mensen met ASS vergroten door hen te

Nadere informatie

TSI TriMetrix. Victor Voorbeeld. 23 Persoonlijke Talenten

TSI TriMetrix. Victor Voorbeeld. 23 Persoonlijke Talenten TSI TriMetrix 23 Persoonlijke Talenten Licentiehouder: Laan van Vlaanderen 323 1066 WB Amsterdam INTRODUCTIE Onderzoek heeft uitgewezen dat er een directe relatie bestaat tussen de mate waarin iemand voldoening

Nadere informatie

Zelfgestuurd leren met Acadin

Zelfgestuurd leren met Acadin Zelfgestuurd leren met Acadin 1. Wat is zelfgestuurd leren? Zelfgestuurd leren wordt opgevat als leren waarbij men zelfstandig en met zin voor verantwoordelijkheid de sturing voor de eigen leerprocessen

Nadere informatie

Draaiboek Clinics. Regionale Voetbal Academie. Regionale Voetbal Academie. Talentontwikkeling voor elk niveau. Persoonlijk Betrokken Innovatief

Draaiboek Clinics. Regionale Voetbal Academie. Regionale Voetbal Academie. Talentontwikkeling voor elk niveau. Persoonlijk Betrokken Innovatief Draaiboek Clinics Talentontwikkeling voor elk niveau Persoonlijk Betrokken Innovatief 1. Filosofie / Visie In het logo van de (vanaf hier genoemd als RVA) komt kernachtig naar voren wat binnen de academie

Nadere informatie

competentieprofiel groepsleerkracht/ docent algemeen vormend onderwijs Het Driespan

competentieprofiel groepsleerkracht/ docent algemeen vormend onderwijs Het Driespan Samenwerken Omgevingsgericht/samenwerken Reflectie en zelfontwikkeling competentieprofiel groepsleerkracht/ docent algemeen vormend onderwijs Het Driespan Competentieprofiel stichting Het Driespan, (V)SO

Nadere informatie

KWALIFICATIESTRUCTUUR SPORT IJSHOCKEYTRAINER/COACH 2 (Teambegeleider) HOOFDSTUK 1. ROL VAN DE COACH

KWALIFICATIESTRUCTUUR SPORT IJSHOCKEYTRAINER/COACH 2 (Teambegeleider) HOOFDSTUK 1. ROL VAN DE COACH KWALIFICATIESTRUCTUUR SPORT 2012 IJSHOCKEYTRAINER/COACH 2 (Teambegeleider) HOOFDSTUK 1. ROL VAN DE COACH DE ROL VAN DE COACH Om een succesvol ijshockeyprogramma te runnen moet de coach voorbereid zijn

Nadere informatie

Evaluatie van de PMTO Boosterdag

Evaluatie van de PMTO Boosterdag Evaluatie van de PMTO Boosterdag Door: Gonnie Albrecht Ger Kerkstra Emilie van Leeuwen Ellen Lubberts Marna Ouwehand Ella Tacq Jolle Tjaden Willemijn van Vlerken 16-11-2011 Naam Training: Fout! Verwijzingsbron

Nadere informatie

Hockey Heeze selectierichtlijn Jongste Jeugd en Junioren D t/m A-jeugd

Hockey Heeze selectierichtlijn Jongste Jeugd en Junioren D t/m A-jeugd selectierichtlijn Jongste Jeugd en Junioren D t/m A-jeugd Versie 4 6 juni 2011 Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. DOELSTELLINGEN JEUGDBELEID... 3 3. TOELICHTING TEAMINDELINGEN... 3 3.1 Team indeling Jongste

Nadere informatie

ONZE CLUB HELMOND SPORT IS MEER DAN VOETBAL SAMEN EEN MAATSCHAPPELIJK DOEL. Samen

ONZE CLUB HELMOND SPORT IS MEER DAN VOETBAL SAMEN EEN MAATSCHAPPELIJK DOEL. Samen ONZE CLUB Samen HELMOND SPORT IS MEER DAN VOETBAL SAMEN EEN MAATSCHAPPELIJK DOEL VOORWOORD Philippe van Esch SAMEN NOG BETER WORDEN Helmond Sport wil een open club zijn, waar je makkelijk binnen kunt stappen.

Nadere informatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten

Nadere informatie

Wie dit niet kan lezen, is niet gek! Laaggeletterdheid bij SITA

Wie dit niet kan lezen, is niet gek! Laaggeletterdheid bij SITA Wie dit niet kan lezen, is niet gek! Laaggeletterdheid bij SITA Het ervaringsverhaal Start met vragen aan u, kort SITA algemeen Laaggeletterdheid bij SITA Afronding met vragen aan u 2 Vraag 1 Heeft u medewerkers

Nadere informatie

PEOPLE INVESTMENT LEIDERSCHAP ONTPLOOIING INDIVIDUELE TRAINING PERSOONLIJKE COACHING MENTORING GROEPSSESSIES SIMULATIE COUNSELING

PEOPLE INVESTMENT LEIDERSCHAP ONTPLOOIING INDIVIDUELE TRAINING PERSOONLIJKE COACHING MENTORING GROEPSSESSIES SIMULATIE COUNSELING PEOPLE INVESTMENT INDIVIDUELE TRAINING GROEPSSESSIES PERSOONLIJKE COACHING MENTORING COUNSELING SIMULATIE LEAD YOUR TEAM SUCCESSFULLY INTO THE FUTURE INDIVIDUELE TRAINING TELEFONISCHE SUPPORT PRAKTISCHE

Nadere informatie

Wat is sportpsychologie? Voorstellen. Programma. Doelstelling. Cursus Mentale Training Rogier Hoorn sportpsycholoog VSPN

Wat is sportpsychologie? Voorstellen. Programma. Doelstelling. Cursus Mentale Training Rogier Hoorn sportpsycholoog VSPN Voorstellen drs. Rogier Hoorn, sportpsycholoog VSPN Sinds 2003 praktijk Hilversum en Papendal Sporters, teams, coaches, Cursus Mentale Training Rogier Hoorn sportpsycholoog VSPN bedrijfsleven, LVNL, Luchtmacht

Nadere informatie

2. VISIE EN MISSIE. Jong KVK Tienen wil bekendstaan voor haar uitstekende jeugdopleiding met zowel een sociaal als sportief oogmerk.

2. VISIE EN MISSIE. Jong KVK Tienen wil bekendstaan voor haar uitstekende jeugdopleiding met zowel een sociaal als sportief oogmerk. 2. VISIE EN MISSIE Jong KVK Tienen wil bekendstaan voor haar uitstekende jeugdopleiding met zowel een sociaal als sportief oogmerk. Het doel van de Jeugdopleiding van KVK Tienen is in de eerste plaats

Nadere informatie

DEFINITIES COMPETENTIES

DEFINITIES COMPETENTIES DEFINITIES COMPETENTIES A. MENSEN LEIDINGGEVEN A1 Sturen Geeft op een duidelijke manier richting aan een team, neemt de leiding op zich, zet mensen en middelen zodanig in dat doelen met succes worden bereikt.

Nadere informatie

Specifieke Handleiding jeugdtrainers

Specifieke Handleiding jeugdtrainers Specifieke Handleiding jeugdtrainers (Mini, F en E pupillen) Inhoudsopgave Leeftijdskenmerken De wedstrijd Coachen/begeleiden tijdens de wedstrijd De training Trainingsaanpak Leeftijdskenmerken Als je

Nadere informatie

Les 1 Panna/Freestyle

Les 1 Panna/Freestyle Les 1 Panna/Freestyle Doelstelling: Deze eerste training dient als kennismaking voor wat Pannavoetbal inhoudt. 1 Intro: Jezelf voorstellen en uitleggen wat SSD is 2 Warming-up: Voorkomen van blessures

Nadere informatie

SPELVARIANTEN. Heb je vragen, feedback of wil je op weg geholpen worden, neem contact met ons op. info@talentengenerator.nl.

SPELVARIANTEN. Heb je vragen, feedback of wil je op weg geholpen worden, neem contact met ons op. info@talentengenerator.nl. SPELVARIANTEN Je ontdekt meer in een uur spelen dan in een jaar converseren Plato Het klinkt zo simpel we gaan bouwen aan het vertrouwen maar is het wel zo simpel? Zomaar vanuit het niets het thema vertrouwen

Nadere informatie

Leerjaar 2: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A

Leerjaar 2: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Leerjaar 2: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 11: Mijn vrije tijd besteden c: Kiezen van een vrijetijdsbesteding Thema 1 Introles De leerling benoemt clubs, verenigingen

Nadere informatie

Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties

Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Het gaat om de volgende zeven verandercompetenties. De competenties worden eerst toegelicht en vervolgens in een vragenlijst verwerkt. Veranderkundige

Nadere informatie

SESSIE 24: OMGAAN MET OPVALLEND GEDRAG

SESSIE 24: OMGAAN MET OPVALLEND GEDRAG SESSIE 24: OMGAAN MET OPVALLEND GEDRAG OMGAAN MET OPVALLEND GEDRAG Voorstellen Omgaan met opvallend gedrag en het ontstaan Doelen en werkwijze Deelnemers en opbouw cursus Inhoudelijk Afsluiting VOORSTELLEN

Nadere informatie

Leerjaar 4: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A

Leerjaar 4: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Leerjaar 4: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 12: Het vinden van werk c: Kiezen en solliciteren naar passende stageplek Thema 1 Introles De leerling oriënteert zich op

Nadere informatie

De lerende Overblijf Medewerker

De lerende Overblijf Medewerker Whitepaper tussenschoolse opvang Overblijf Academie Maart 2014 Inleiding Deze whitepaper is bedoeld voor schoolleiders, directies en besturen in het primair onderwijs in Nederland die willen weten hoe

Nadere informatie

Bewegen tot leren: Perspectieven voor een krachtige leeromgeving

Bewegen tot leren: Perspectieven voor een krachtige leeromgeving Bewegen tot leren: Perspectieven voor een krachtige leeromgeving Jouw ervaring Neem iets in gedachten dat je nu goed kunt en waarvan je veel plezier hebt in je werk: Vertel waartoe je in staat bent. Beschrijf

Nadere informatie

Seizoen 2012-2013 THEMA TRAININGSOPBOUW

Seizoen 2012-2013 THEMA TRAININGSOPBOUW Seizoen 2012-2013 THEMA TRAININGSOPBOUW Training geven Zo wordt naar ons gekeken: De kenner De overdrachtskunstenaar De pedagoog De vertrouwensman De vader-moeder figuur De normbepaler De analist Het voorbeeld!!

Nadere informatie

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht

Nadere informatie

Samenwerking. Betrokkenheid

Samenwerking. Betrokkenheid De Missie Het Spectrum is een openbare school met een onderwijsaanbod van hoge kwaliteit. We bieden het kind betekenisvol onderwijs in een veilige omgeving. In een samenwerking tussen kind, ouders en school

Nadere informatie

Leerplanschema Minor Psychologie

Leerplanschema Minor Psychologie Minor Psychologie 1 Inleiding Waarom houden mensen zich niet aan dieetvoorschriften? Hoe kan ik ze dan stimuleren om dat wel te doen? Hoe kan ik teamsporters leren om beter om te gaan met zelfkritiek?

Nadere informatie

De workshop Leiderschap wordt incompany gegeven en op maat aangeboden en is geschikt voor zowel beginnende- als doorgewinterde leidinggevenden.

De workshop Leiderschap wordt incompany gegeven en op maat aangeboden en is geschikt voor zowel beginnende- als doorgewinterde leidinggevenden. Workshop Leiderschap Leiderschap, krachtig in elke situatie Wat maakt iemand tot een goede leidinggevende? Natuurlijk moeten er doelen gehaald worden en het liefst binnen een bepaald budget. Maar zonder

Nadere informatie

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen

Nadere informatie

VLAAMSE TAEKWONDO BOND VZW GEDRAGSREGELS. Vlaamse Taekwondo Bond vzw

VLAAMSE TAEKWONDO BOND VZW GEDRAGSREGELS. Vlaamse Taekwondo Bond vzw VLAAMSE TAEKWONDO BOND VZW GEDRAGSREGELS Vlaamse Taekwondo Bond vzw De bijgevoegde regels gelden op en rond elke dojang en wedstrijdterrein. Lees ze goed en verspreid ze onder uw leden, zodat we er samen

Nadere informatie

Oefening: Profiel en valkuilen vragenlijst

Oefening: Profiel en valkuilen vragenlijst Oefening: Profiel en valkuilen vragenlijst Dit is een korte vragenlijst die bedoeld is om een aantal van je denkbeelden, attitudes en gedrag in werksituaties in kaart te brengen. Wees zo eerlijk mogelijk

Nadere informatie

LEIDERSCHAP IN DE CORPORATE JUNGLE. Bagage voor een succesvolle reis naar je eigen doel. Een training met wortels in de praktijk.

LEIDERSCHAP IN DE CORPORATE JUNGLE. Bagage voor een succesvolle reis naar je eigen doel. Een training met wortels in de praktijk. LEIDERSCHAP IN DE CORPORATE JUNGLE Bagage voor een succesvolle reis naar je eigen doel. Een training met wortels in de praktijk. PROFESSIONALISEREN DOOR ALLE BENODIGDE SOFTSKILLS VAN DE MANAGER TE TRAINEN

Nadere informatie

De hockey gedragscode: (1): Spelers

De hockey gedragscode: (1): Spelers De hockey gedragscode: (1): Spelers Hockey is een sport waar sportiviteit en respect voorop staat. Dat willen we graag zo houden. Daarom heeft de KNHB een gedragscode opgesteld. De KNHB-gedragscode luidt

Nadere informatie

In de volgende paragraven worden de zes fases in de methodiek toegelicht:

In de volgende paragraven worden de zes fases in de methodiek toegelicht: Adoptiemethode Om een verandering in werkgedrag op een juiste manier bij mensen te bewerkstelligen kan gebruik gemaakt worden van onderstaande methodiek. De methodiek is opgebouwd uit zes fases met als

Nadere informatie

Inner Game. Tennis Workshop

Inner Game. Tennis Workshop Inner Game Tennis Workshop Inner Game Tennis Workshop De Inner Game Tennis Workshop zal zowel sporters als niet sporters, leden en niet leden van My HealthClub een waarvolle ervaring meegeven. Een positieve

Nadere informatie

Competenties De Fontein

Competenties De Fontein Competenties De Fontein We werken met de volgende 4 competenties: 1. Verantwoordelijkheid 2. Samenwerken 3. Organisatie en planning, zelfstandigheid 4. Motivatie - In klas 1 wordt gewerkt aan de volgende

Nadere informatie

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken? Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat

Nadere informatie

Bonus: Hoe goed ben jij momenteel?

Bonus: Hoe goed ben jij momenteel? Bonus: Hoe goed ben jij momenteel? Blad 1 van 20 Hoe goed ben jij momenteel? Iedereen kan zijn leiderschapsvaardigheden aanzienlijk verbeteren met een beetje denkwerk en oefening. Met deze test krijg je

Nadere informatie

Teamkompas voor Zelfsturing

Teamkompas voor Zelfsturing Teamkompas voor Zelfsturing Wat is het teamkompas: Met dit instrument kun je inzicht krijgen in de ontwikkeling van je team als het gaat om effectief samenwerken: Waar staan wij als team? Hoe werken wij

Nadere informatie

''Veel praktijkvoorbeelden die goed aansloten. Passende, haalbare, maar wel uitdagende oefeningen.

''Veel praktijkvoorbeelden die goed aansloten. Passende, haalbare, maar wel uitdagende oefeningen. STUDIEGIDS 2017-2018 SPECIALISATIEMODULE TRAINERSVAARDIGHEDEN Inspirerend kennis overdragen ''Arjan weet een veilige sfeer te creëren waardoor ik me vrij voel om ook echt te oefenen en te delen wat ik

Nadere informatie

SMART trainen. Naar een hoger niveau van de mini-volleybal training. Bert Brinkman, 2001 Terug naar de Volleybal pagina

SMART trainen. Naar een hoger niveau van de mini-volleybal training. Bert Brinkman, 2001 Terug naar de Volleybal pagina SMART trainen Naar een hoger niveau van de mini-volleybal training Bert Brinkman, 2001 Terug naar de Volleybal pagina Structuur Structuur in de training Structuur in het seizoen Doelen stellen Hoger op

Nadere informatie