1. LEESWIJZER. Persexemplaar 4

Transcriptie

1 1. LEESWIJZER Inhoud begroting In de nota Van Beleidsbegroting tot Beleidsverantwoording is het voornemen neergelegd te komen tot verbetering van de informatiewaarde en de toegankelijkheid van de ministeriële begrotings- en verantwoordingsstukken. Met de presentatie van de ontwerp-begroting 2002 wordt hier invulling aan gegeven. De kern van de nieuwe begroting bestaat uit de beleidsagenda en de artikelen. Voor de beleidsartikelen worden de drie w-vragen beantwoord: Wat wil de regering bereiken, wat gaat zij daarvoor doen en wat mag dat beleid kosten. Opbouw begroting De begroting bestaat uit: A. Artikelsgewijze toelichting bij het begrotingswetsvoorstel B. De begrotingstoelichting Deel B kan verder uitgesplitst worden in de volgende onderdelen: 1. Leeswijzer 2. Het beleid 2.1. De beleidsagenda 2.2. De artikelen 3. De bedrijfsvoeringparagraaf 4. De verdiepingsbijlage 5. De bijlage moties en toezeggingen 6. De evaluatiebijlage 7. De bijlage samenwerkingsprojecten 8. De conversietabel Het onderdeel 2.2. De artikelen bestaan uit twee beleidsartikelen en één niet-beleidsartikel. De opbouw van een beleidsartikel is als volgt: 1. Algemene beleidsdoelstelling 2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens 3. Budgettaire gevolgen van beleid 4. Budgetflexibiliteit 5. Veronderstellingen 6. Groeipad van het artikel Het niet beleidsartikel is artikel 3 Nominaal en onvoorzien. De beleidsagenda In de beleidsagenda is in een cijfermatig overzicht (tabel) een uitsplitsing van de mutaties naar beleidsartikelen opgenomen. De beleidsagenda bevat voorts een toelichting op de beleidsprioriteiten. De verdiepingsbijlage De ontwerp-begroting kent een verdiepingsbijlage die per artikelonderdeel de verschillen c.q. mutaties bevat tussen de begroting 2001 en deze ontwerp-begroting. Artikelstructuur begroting Het beleid staat centraal bij de opbouw van de artikelstructuur van de nieuwe vbtb begroting. In onderdeel 8 van de begrotingstoelichting is de conversietabel opgenomen. In deze tabel wordt de relatie gelegd tussen de nieuwe structuur en de oude structuur. De budgetten van de begroting 2001 zijn geconverteerd naar de nieuwe structuur, omdat deze stand uitgangspunt is voor de ontwerp-begroting 2002 (zie 4 verdiepings- Persexemplaar 4

2 B.1. Leeswijzer bijlage). Op basis van de budgetconversie van de begroting 2001 is de realisatie van het jaar 2000 en de stand 2001 tevens in de ontwerpbegroting 2002 opgenomen. Een deel van de begrotingsgelden van BZK -namelijk een deel van apparaatsbudget van het Directoraal-Generaal Constitutionele Zaken en Wetgeving- is met ingang van het jaar 2002 overgeheveld naar de begroting van Koninkrijksrelaties. Toedeling apparaatsbudgetten Bij de formulering van de beleidsartikelen van het ministerie van BZK is conform de VBTB-gedachte het beleid leidend geweest en niet de organisatorische indeling van het ministerie. Bij de toedeling van de apparaatsbudgetten zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: + Het apparaatsbudget van een directie is toebedeeld aan het beleidsartikel waartoe ook de operationele doelen van de directie behoren. (indien van een directie de operationele doelen verdeeld zijn over meerdere artikelen is het apparaatsbudget geplaatst onder het artikel met het grootste budgettaire beslag) + De staf van een Directoraat-generaal is toeberekend aan het artikel met het grootste budgettaire beslag van een Directoraat-generaal Beleidsevaluaties In de ontwerp-begroting is apart toegevoegd een bijlage met een overzicht van afgeronde, gaande en voorgenomen beleidsevaluaties. Getracht zal worden om in de ontwerp-begroting 2003 dit evaluatieoverzicht te integreren in de beleidsartikelen. Totaaloverzicht samenwerkingsprojecten In bijlage 7 wordt een actueel totaaloverzicht gegeven van de projecten portefeuille. Rijksbegrotingsvoorschriften en groeiparagraaf Zie de leeswijzer van de ontwerp-begroting 2002 BZK voor een toelichting over de invulling van de rijksbegrotingsvoorschriften en groeiparagraaf. Persexemplaar 5

3 2. HET BELEID 2.1. De Beleidsagenda Inleiding Het Nederlands beleid is erop gericht Aruba en de Nederlandse Antillen bij te staan in hun ontwikkeling. Dit beleid krijgt mede gestalte door de ondersteuning die Nederland aan de Nederlandse Antillen biedt in de uitvoering van de financiële, economische en staatkundige hervormingen waartoe de Antilliaanse regering zich op basis van haar regeerakkoord heeft verbonden. In het samenwerkingsbeleid met de Antillen en Aruba, zoals uiteengezet in de nota «Toekomst in samenwerking», gaat bijzondere aandacht uit naar waarborgen voor kwalitatief hoogwaardig bestuur. Versterking van de bestuurskracht van de landen en eilanden overzee (onder meer door modernisering van het overheidsapparaat), verbetering van de kwaliteit van het onderwijs, economische ontwikkeling binnen kaders van milieubeheer en natuurbehoud, en intensivering van de rechtshandhaving vormen de pijlers van het beleid, zoals dit in 2002 zal worden uitgevoerd. In 2001 worden met Aruba en de Nederlandse Antillen meerjarenprogramma s gesloten. Hiermee krijgt de overgang van project- naar programmafinanciering zijn beslag. Met Aruba was Nederland reeds in 2000 overeengekomen beslissingen over projectvoorstellen te delegeren aan een politiek onafhankelijke ontwikkelingsbank; met de Antillen zullen besprekingen worden geopend om een soortgelijke overeenkomst in 2002 tot stand te brengen. Teneinde de internationale oriëntatie van de overzeese economieën te bevorderen zullen, zowel bij de beleidsformulering als in de -uitvoering, adviezen van internationale organisaties, zoals het IMF en de Wereldbank, mogelijk worden gemaakt. Initiatieven zullen worden genomen om de samenwerking en de uitwisseling van ervaringen inzake de overzeese gebieden met Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk te verdiepen. Met de Antillen en de Europese Commissie zal worden onderzocht tot welke EU-programma s de Antillen toegang kunnen krijgen, en hoe een betere benutting door de Antillen van EU-ontwikkelingsfinanciering kan worden gerealiseerd. Nederland zal de regering van de Nederlandse Antillen ondersteunen bij het identificeren van staatkundige hervormingen die de nadelen van de dubbele bestuurslaag kunnen ondervangen en die op korte termijn hun beslag kunnen krijgen. Persexemplaar 6

4 B.2.1. De Beleidsagenda Beleidsagenda cijferoverzicht Opbouw uitgaven ( 1 000) Stand ontwerp-begroting Mutaties 1e suppletore begroting 2001/ Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk: Waarborgfunctie Bevorderen autonomie Koninkrijkpartners Nominaal en onvoorzien Stand ontwerp-begroting Waarborgfunctie De staatsrechtelijke structuur van het Koninkrijk biedt een hoge mate van autonomie aan de afzonderlijke landen. Dit brengt met zich dat de landen zelf zorg dragen voor de verwezenlijking van de menselijke rechten en vrijheden, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van bestuur. Samenwerking tussen de landen van het Koninkrijk draagt eraan bij dat de inachtneming van mensenrechten, rechtszekerheid en deugdelijkheid van bestuur verwezenlijkt worden. Het Koninkrijk heeft de plicht deze essentiële functies te waarborgen. De samenwerking zal zich blijven richten op het terrein van de rechtshandhaving. Als belangrijkste zaken op dit terrein kunnen worden genoemd de financiële participatie van Nederland aan de Kustwacht voor de Nederlandse Antillen en Aruba, zodat er sprake kan zijn van een adequaat niveau van maritieme rechtshandhaving. Verder zullen instrumenten worden ingezet om een voldoende bezetting van het Gemeenschappelijke Hof van Justitie van de Nederlandse Antillen en Aruba en de openbaar ministeries van de Nederlandse Antillen en Aruba te faciliteren. Daarnaast zal bijzondere aandacht worden gegeven aan het op structurele wijze continueren van een gespecialiseerd recherchesamenwerkingsteam voor de aanpak van zware en georganiseerde criminaliteit die onder meer op de drugshandel is gericht. In dit kader bestaat aan Nederlandse zijde eveneens de bereidheid om te bezien hoe de lokale recherchecapaciteit in de Nederlandse Antillen en Aruba kan worden versterkt. Voorts zal in overleg met de Koninkrijkspartners worden bezien hoe uitvoering kan worden gegeven aan de slotverklaring van het in mei 2001 in Den Haag gehouden Global Forum ter bestrijding van corruptie en ter waarborging van integriteit. De financiële situatie van de minder draagkrachtige eilanden van de Nederlandse Antillen is al gedurende een reeks van jaren een bron van zorg. In het protocol van april 2001 werd afgesproken hiervoor een interim-voorziening te treffen op basis van het tussenadvies van de commissie-havermans, die mede bestaat uit een indexering van de bijdragen van de Nederlandse Antillen, Nederland en Aruba aan het Solidariteitsfonds. Op basis van een onderzoek naar de kostenstructuur van de eilanden Bonaire, Saba en Sint Eustatius en nadere advisering van Persexemplaar 7

5 B.2.1. De Beleidsagenda de commissie-havermans zal in 2002 een definitieve oplossing worden nagestreefd, die genoemde eilanden structureel in staat moet stellen hun taken uit te voeren. 2. Bevorderen autonomie Koninkrijkspartners Ondanks de ingezette financiële en economische hervormingen op de Nederlandse Antillen zullen de problemen met de overheidsfinanciën en de economische problemen in 2002 nog niet zijn opgelost. De in 2000 in gang gezette hervormingen hebben de aanzet gegeven tot economisch herstel. De noodzaak tot hervormingen zal in 2002 onverminderd aanwezig zijn. Nederland is bereid de hervormingen in 2002 financieel te ondersteunen, mits deze onderdeel zijn van een met het IMF gesloten overeenkomst en dus bijdragen aan gezonde overheidsfinanciën, verbetering van het investeringsklimaat en versterking van de economische concurrentiepositie. Het samenwerkingsbeleid is erop gericht het bestuurlijk vermogen van de Antillen en Aruba te versterken. In 2002 zal de samenwerking voor het eerst op basis van lange termijn programma s worden vormgegeven. Voor onderwijs, bestuurlijke ontwikkeling en duurzame economische ontwikkeling zullen in 2001 samenwerkingsprogramma s worden opgesteld. Met behoud van de verantwoordelijkheid van alle betrokken partijen zullen de contacten tussen Nederland en de eilanden worden geïntensiveerd teneinde de totstandkoming en afwikkeling van financieringsverzoeken te versnellen. Wat betreft de onderwijssector zal de Nederlandse financiering een bijdrage leveren aan de inspanningen van de Antilliaanse regering om het rendement van het basis- en beroepsonderwijs te verhogen. De onderwijssamenwerking richt zich op de verbetering van opleidingsmogelijkheden voor lokale docenten, de verdere professionalisering van onderwijsdiensten, de schoolbesturen en het schoolmanagement en de doelmatigheid van de onderwijshuisvesting. Aangezien de onderwijsproblematiek verschilt per eiland, zal het programma bij de uitwerking ruimte bieden aan verschillen tussen eilanden. Nederland heeft voorgesteld in het onderwijsprogramma met Aruba het beroepsonderwijs centraal te stellen. Het programma «bestuurlijke ontwikkeling» op de Nederlandse Antillen zal zijn gericht op het verhogen van de kwaliteit van het openbaar bestuur en het versterken van de «checks and balances» op lands- en eilandniveau in de Nederlandse Antillen. De subprogramma s zullen de verbetering betreffen van: (1) bestuurlijke controle, (2) transparantie van het bestuur, (3) overheidsfinanciën, (4) kwaliteit van het ambtelijk apparaat, (5) informatisering/automatisering, (6) kwaliteit van het bestuurlijk apparaat. In de samenwerking met Aruba is verbetering van «checks and balances» binnen het openbaar bestuur eveneens een belangrijk element. Een verdere uitvoering van het rapport Calidad en onder andere de verhoging van de kracht van instituties zoals Algemene Rekenkamer, Raad van Advies, de Centrale Bank krijgen daarom de nodige aandacht. Het programma Duurzame Economische Ontwikkeling ten aanzien van de Antillen is gericht op versterking en ontwikkeling van de economische structuur voor het welzijn van de huidige en toekomstige generaties, en een economisch herstel op korte termijn. Het programma wordt per Persexemplaar 8

6 B.2.1. De Beleidsagenda eilandgebied uitgewerkt, en zal mede worden gebaseerd op het Wereldbank-advies aan de Antilliaanse regering van april 2001 getiteld «Netherlands Antilles: Elements of a Strategy for Economic Recovery and Sustainable Growth». In de ontwikkelingsstrategie is gekozen voor het stimuleren van de groeisectoren toerisme, havens, distributie, e-commerce, lichte industrie, ambachtswerk en financiële dienstverlening, en voor handhaving van de olieraffinage en van de sectoren die goederen ten behoeve van het toerisme produceren. Een substantieel deel van de samenwerkingsmiddelen zal worden ingezet voor infrastructurele verbeteringen. Deze aanwending is in lijn met de faciliterende, voorwaardenscheppende rol die de Antilliaanse overheid op economisch gebied wil gaan innemen. Het programma zal tevens economische activiteiten stimuleren die bijdragen aan behoud van het culturele erfgoed en bescherming van milieu en natuur. Hierbij kan gedacht worden aan de betekenis van natuurbehoud en monumentenzorg voor de toeristische ontwikkeling. Tot slot zullen instrumenten worden ingezet om de samenwerking tussen Nederlandse en Antilliaanse bedrijven te stimuleren. Verder zal voor de Nederlandse Antillen een op kostendekkendheid gebaseerde exportkredietverzekeringsfaciliteit worden opgezet, vergelijkbaar met de voor Nederlandse ondernemingen beschikbare exportverzekeringsfaciliteit. Anders dan de Nederlandse Antillen maakt Aruba een gezonde economische ontwikkeling door. Aruba heeft een bloeiende economie en een bijna volledige werkgelegenheid. In de economische samenwerking met Aruba wordt aandacht besteed aan de versterking van de economische structuur door de verbetering van het toeristisch product, de bescherming van het milieu en de versoepeling van de mobiliteit. Persexemplaar 9

7 2.2. De artikelen Artikel 1. Waarborgfunctie 1. Algemene beleidsdoelstelling Het uitoefenen van de waarborgfunctie van het Koninkrijk ingevolge artikel 43 van het Statuut. De landen van het Koninkrijk dienen op grond van artikel 43 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden zorg te dragen voor de verwezenlijking van de fundamentele menselijke rechten en vrijheden, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van bestuur. Het waarborgen daarvan is een aangelegenheid van het Koninkrijk. Door ondersteuning en samenwerking op een aantal cruciale terreinen van de rechtshandhaving en bestuur wil Nederland ertoe bijdragen dat in de Nederlandse Antillen en Aruba een adequaat niveau van rechtszekerheid en deugdelijk bestuur wordt bereikt. De doelstellingen en instrumenten met betrekking tot de kwaliteit van het bestuur zijn bij artikel 2 van deze begroting ondergebracht. Een goede rechtshandhaving is daarnaast cruciaal voor burgers en een verantwoorde sociaal economische ontwikkeling. Voorts kunnen door Nederland ondersteunde of in samenwerking opgezette activiteiten voorkomen dat de landen onvoldoende scoren op hun statutaire zorgplicht voor rechtszekerheid en mensenrechten. Hierdoor blijft een eventuele inzet van de statutaire waarborgvoorzieningen buiten beeld. Over de eventuele inzet van statutaire waarborgvoorzieningen wordt beslist door de rijksministerraad op voorstel van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. operationele doelstellingen prestatie-indicatoren basiswaarde streefwaarde Het uitoefenen van de waarborgfunctie van het Koninkrijk ingevolge artikel 43 van het Statuut. een zodanig peil handhaven dat de mensenrechten, rechtszekerheid en kwaliteit van het bestuur volgens de Koninkrijkspartners niet in het geding zijn (waarborgpeil) de huidige capaciteit van het Gemeenschappelijk Hof, het Openbaar Ministerie en de recherchecapaciteit handhaven van de huidige capaciteit niveau van maritieme rechtshandhaving en capaciteit zoek- en reddingsoperaties (Kustwacht) investerings- en exploitatiebijdrage is overeenkomstig KB van 14 december 1995 handhaven uitvoering volgens KB 618 niveau detentievoorzieningen inrichting en organisatie voldoen nog niet in humanitair opzicht aan internationaal aanvaardbare standaarden (CPT-norm) inrichting en organisatie voldoen in humanitair opzicht aan internationaal aanvaardbare standaarden (CPT-norm) 2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens Het uitoefenen van de waarborgfunctie van het Koninkrijk ingevolge artikel 43 van het Statuut. Persexemplaar 10

8 B2.2. De artikelen Operationele doelstelling 1: Rechtelijke macht en samenwerkingsmiddelen. Wat willen we bereiken? + Een goede maritieme rechtshandhaving en zoek- en reddingsacties in het operatiegebied van de Nederlandse Antillen en Aruba. + Een gedegen recherche-inzet op het terrein van zware, georganiseerde en grensoverschrijdende misdaad in de Nederlandse Antillen en Aruba, alsmede een adequate interregionale en internationale afhandeling van rechtshulpverzoeken. + Een adequaat niveau van rechtspraak. Wat gaan we daarvoor doen? Kustwacht Vanuit dit artikel zal een financiële bijdrage worden gegeven aan Defensie voor de begroting van de Kustwacht. De Kustwacht functioneert overeenkomstig het door de rijksministerraad vastgestelde beleidsplan, waarin prioriteit gegeven wordt aan reddingsacties, drugsbestrijding en illegale invoer van wapens. Dit plan verschaft eveneens inzicht in de in te zetten personele en materiële middelen. Over de resultaten wordt bericht in het eveneens door de rijksministerraad ingevolge artikel 3 van de algemene maatregel van rijksbestuur voorgeschreven jaarverslag. Aan de Kustwacht wordt ook bijgedragen uit begrotingshoofdstuk IX (Defensie). De minister van Defensie voert het beheer. Ten tijde van de oprichting van de Kustwacht is door de landen afgesproken dat de kosten gezamenlijk worden gedragen in de verhouding Nederland(2/3), de Nederlandse Antillen(2/9) en Aruba(1/9). Recherchesamenwerkingsteam Vanuit dit artikel zal een financiële bijdrage worden gegeven aan het KLPD ten behoeve van het recherchesamenwerkingsteam. Het recherchesamenwerkingsteam is een thans op projectmatige basis georganiseerd in de Nederlandse Antillen en Aruba werkend team. Het wordt georganiseerd en beheerd door het KLPD. Basis voor het functioneren van het team is de in november 1996 in de rijksministerraad gemaakte afspraak tot oprichting van een rechercheteam dat wordt ingezet voor de bestrijding van de zware, georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit, alsmede de afhandeling van rechtshulpverzoeken. De uitgaven voor het recherchesamenwerkingsteam betreffen zowel materiële uitgaven als personele uitgaven. Met de bijdrage wordt het mogelijk dat ongeveer 35 uit Nederland afkomstige rechercheurs kunnen werken in de Nederlandse Antillen en Aruba. Ook Antilliaanse en Arubaanse rechercheurs zijn werkzaam bij het team. Tussen de landen zijn voorts besprekingen gaande over een structurele regeling voor het team. Bijstand rechterlijke macht Nederland draagt bij aan een adequaat niveau van rechtspraak door personele bijstand te leveren aan het gemeenschappelijk Hof van de Nederlandse Antillen en Aruba en aan het Openbaar Ministerie van beide landen. De bijstand rechterlijke macht bestaat uit detachering vanuit Nederland afkomstige rechters bij het Gemeenschappelijk Hof en officieren van justitie bij de beide openbare ministeries. De uitgaven hebben betrekking op de toeslag op het lokale salaris, repatriëring, huurtegemoetkoming, tegemoetkoming studerende kinderen en vergoeding premies volksverzekeringen. Met de bijstand wordt het mogelijk dat Persexemplaar 11

9 B2.2. De artikelen 19 rechters en gemiddeld 12 officieren van Justitie gedetacheerd kunnen worden in de Nederlandse Antillen en Aruba. Overig Naast bovengenoemde meer structurele activiteiten is het mogelijk dat andere meer tijdelijke activiteiten in de rechtshandhavingsketen worden ondersteund, waarvoor binnen de Nederlandse Antillen of Aruba tijdelijk niet voldoende mensen of middelen beschikbaar zijn. Zo is in 1999 bijvoorbeeld een voorziening gecreëerd om een zowel bouwkundig als organisatorisch verbeteringsproces in de Koraal Specht gevangenis te faciliteren. De ramingskengetallen aantal leden gemiddelde toeslag aantal leden gemiddelde toeslag aantal leden gemiddelde toeslag Gemeenschappelijk Hof van Justitie Nederlandse Antillen Aruba Openbaar Ministerie Nederlandse Antillen Aruba Totaal bezoldigingstoeslag (EUR1000) Wat kost het? Voor de genoemde drie hoofdactiviteiten (Kustwacht +/ 4 mln, recherchesamenwerkingsteam +/ 7 mln en bijstand rechterlijke macht +/ 4 mln) zal uit dit artikel ruim 15 mln nodig zijn. Dit is zonder eventuele beleidsintensiveringen waarover in beleidsbesprekingen tussen de landen mogelijk nog nadere afspraken kunnen worden gemaakt. 3. Budgettaire gevolgen van beleid De verplichtingen, uitgaven en ontvangsten (in 1 000) 1: Waarborgfunctie Verplichtingen rechterlijke macht en samenwerkingsmiddelen Uitgaven rechterlijke macht en samenwerkingsmiddelen Ontvangsten Persexemplaar 12

10 B2.2. De artikelen 4. Budgetflexibiliteit De budgetflexibiliteit (in 1 000) 1: Waarborgfunctie Uitgaven Reeds aangegane juridische verplichtingen stand 1 juni Percentage reeds juridisch verplicht van de uitgaven 22% 29% 0% 0% 0% 0% Veel uitgaven betreffen structurele activiteiten waar meerjarige afspraken voor zijn gemaakt. De exacte bijdragen aan de Kustwacht en het recherchesamenwerkingsteam worden jaarlijks vastgesteld. Met betrekking tot de bijstand voor de rechterlijke macht is afgesproken dat het zogenaamde «kas = verplichtingen regime» opgeld doet. 5. Veronderstellingen Bij het in dit artikel geformuleerde beleid is er vanuit gegaan dat de Nederlandse Antillen en Aruba hun uitgaven en inspanningen op het terrein van de rechtshandhaving grosso modo zullen handhaven op het niveau van de afgelopen jaren en dat er geen grootschalige ontwikkelingen plaatsvinden die nopen tot beleidsintensiveringen. Koersverschillen kunnen met name de uitgaven met betrekking tot toelagen van uitgezonden deskundigen beïnvloeden. In deze begroting is rekening gehouden met een verwachtte koers voor 2001 en volgende jaren van 1 USD + 1,01 (1 Naf = 0,57). 6. Groeiparagraaf In de begroting en verantwoording over het jaar 2003 zal worden uitgegaan van de operationele doelstelling zoals over het jaar 2002 is gehanteerd. Met betrekking tot de waarborgfunctie is de doelstelling in voldoende mate geoperationaliseerd, en de opgenomen prestatieindicatoren zijn zodanig te monitoren dat voldoende informatie beschikbaar is om sturing van beleid te realiseren. Artikel 2. Bevorderen autonomie Koninkrijkspartners 1. Algemene beleidsdoelstelling Het verlenen van hulp en bijstand ter bevordering van de autonomie van de Koninkrijkspartners conform het Statuut. Nederland ondersteunt het beleid van de regering van de Nederlandse Antillen gericht op het gezondmaken van de overheidsfinanciën en het economisch herstel door het verbeteren van de internationale concurrentiepositie en investeringsklimaat. De Nederlandse ondersteuning is effectiever als het Antilliaanse beleid succesvol is en de steunverlening adequaat is ingericht en uitgevoerd. Nederland ondersteunt de Arubaanse regering in haar streven binnen een periode van 10 jaar financieel op eigen benen te staan. De Nederlandse steunverlening zal over de periode worden afgebouwd. De Persexemplaar 13

11 B2.2. De artikelen ontwikkelingshulp wordt vervangen door partnerschap binnen het Koninkrijk. Op basis van afspraken van maart 1999 zal Nederland in totaal 222,35 mln (NLG 490 mln) beschikbaar stellen tot De wijze waarop de steun wordt verleend is vastgelegd in het protocol van afspraken van 15 mei De Antilliaanse en Arubaanse regeringen dragen de verantwoordelijkheid voor het eigen beleid en de minister van BZK draagt verantwoordelijkheid voor een adequate inrichting en uitvoering van de steunverlening. operationele doelstellingen: prestatie-indicatoren basiswaarde streefwaarde Het bevorderen van de duurzame economische ontwikkeling, het onderwijs en de kwaliteit van bestuur van de Koninkrijkspartners door het bieden van ondersteuning (geld en kennis) Samenwerkingsprogramma s op de terreinen duurzame economische ontwikkeling, onderwijs en kwaliteit van bestuur met de Nederlandse Antillen en Aruba De programma s zijn in voorbereiding en zullen moeten voldoen aan de volgende criteria: 1. Dienen in onderling overleg tot stand te komen; 2. De programma s dienen relevant, haalbaar, duurzaam en beheersbaar te zijn. Onder «relevant» wordt verstaan passende binnen de nota TIS; 3. In de programma s dienen minimaal de volgende onderwerpen aan de orde te komen;* 4. Het Aruba-programma is in overeenstemming met Beheersovereenkomst met Aruba en FDA van 15 mei De programma s zijn gereed en voldoen aan de gestelde criteria kwaliteit financieringsvoorstellen(projecten) Financieringsvoorstellen die voldoen aan de kwaliteitscriteria die zijn aangegeven in de «Checklist voor financieringsverzoeken» en de bepalingen van de protocollen komen in aanmerking voor ondersteuning. Handhaving van kwaliteitstoetsing * Duurzame economische ontwikkeling: bevorderen van marktwerking, verminderen van bureaucratie, aantrekken internationale investeerders, betere fysieke en sociale infrastructuur, bevorderen binnenlandse investeringen, groeistrategie, beteugelen negatieve effecten op natuur en milieu; Onderwijs: ontwikkeling funderend (en speciaal) onderwijs, ontwikkeling beroepsonderwijs (VBO, VSBO, SBO), ontwikkeling leertrajecten, ondersteuning Nederlandse taal, ondersteuning inhoudelijke capaciteit departementen van onderwijs, aansluiten bij onderwijsvernieuwing Aruba, versterking regionale oriëntatie; Kwaliteit van bestuur: versterking van de bestuurlijke controle, verhoging van de kwaliteit van bestuurders (in het bijzonder de integriteit van het politiek handelen), bevorderen van de transparantie van het bestuur voor de burgers, verhoging van de kwaliteit van het ambtelijk apparaat, informatisering/automatisering van het overheidsapparaat, (her-)inrichting van de overheidsorganisatie(s). 2. Operationele doelstellingen en prestatiegegevens Operationele doelstelling 2: Het bevorderen van de duurzame economische ontwikkeling, het onderwijs en de kwaliteit van bestuur van de Koninkrijkspartners door het bieden van ondersteuning (geld en kennis) Wat willen we bereiken? + Nederland streeft naar een verbetering van de effectiviteit van de Persexemplaar 14

12 B2.2. De artikelen reguliere steunverlening aan de Nederlandse Antillen en Aruba. De effectiviteit van de steunverlening was in het verleden beperkt door versnippering, gebrek aan samenhang en onvoldoende inbedding in beleid. + Nederland wil daarnaast een bijdrage leveren aan de sociale ontwikkeling van de Koninkrijkspartners via de ondersteuning van maatschappelijke organisaties (de zogeheten niet-gouvernementele organisaties), incidentele ondersteuning van de sociaal zwakkeren (toezegging van extra sociale steun van 9,08 mln (NLG 20 mln) van 31 augustus 2000). + Verbetering positie kansarme Antilliaanse jongeren. + Het tegengaan van de versnippering in het NGO-veld. + Betere financiële positie van de eilandgebieden Bonaire, Saba en Sint Eustatius. Wat gaan we daarvoor doen? Algemeen Om de effectiviteit van de steunverlening te verbeteren wordt de samenwerking geconcentreerd op een beperkt aantal terreinen, de onderlinge samenhang versterkt en een programmatische aanpak gevolgd. In de relatie met de Nederlandse Antillen wordt de samenwerking geconcentreerd op de terreinen onderwijs, duurzame economische ontwikkeling en bestuurlijke ontwikkeling. In de relatie met Aruba vindt daarnaast ook samenwerking plaats op het terrein van gezondheidszorg. Om de nieuwe vorm van samenwerking inhoud te geven worden meerjarenprogramma s opgesteld waarin de doelen, beoogde resultaten, activiteiten en budgetindicaties voor een periode van 5 jaar zijn opgenomen. Het instellen van een fonds, zoals in 2000 met Aruba is overeengekomen en waaruit projecten worden gefinancierd die in de programma s zijn overeengekomen, wordt nagestreefd. Nederlandse Antillen Met de Nederlandse Antillen is in 2001 op politiek niveau overeenstemming bereikt over de prioriteiten en wijze van totstandkoming van de meerjarenprogramma s onderwijs (protocol 19 januari 2001), duurzame economische ontwikkeling (protocol 30 mei 2001) en bestuurlijke ontwikkeling (juni 2001). Het op te stellen onderwijssamenwerkingsprogramma zal een bijdrage leveren aan de hoofddoelstelling van het Antilliaanse onderwijssysteem, namelijk het verzekeren dat alle kinderen op een gelijke en efficiënte wijze toegang hebben tot en kunnen profiteren van kwalitatief goed onderwijs. Het programma wordt geconcentreerd op lager onderwijs, beroepsonderwijs en versterking van de institutionele capaciteit van de onderwijsdiensten. Het op te stellen samenwerkingsprogramma Duurzame Economische Ontwikkeling zal een bijdrage leveren aan het beleid van het Land de Nederlandse Antillen en de respectievelijke Eilandgebieden dat gericht is op een structureel herstel van de Antilliaanse economie. Het Wereldbankrapport van april 2001 vormt inhoudelijk het richtinggevend kader voor het samenwerkingsprogramma. Daarnaast zal een milieu en natuur component in het samenwerkingsprogramma worden opgenomen, naast de randvoorwaarden op milieugebied die gelden voor de economische projecten (zoals milieu-effectrapportages). Het op te stellen samenwerkingsprogramma Bestuurlijke Ontwikkeling zal een bijdrage leveren aan het beleid van het Land de Nederlandse Antillen en de respectievelijke Eilandgebieden om de kwaliteit van het Openbaar Persexemplaar 15

13 B2.2. De artikelen Bestuur te verhogen en meer specifiek om de overheid democratisch, transparant, doelmatig, doeltreffend, financieel verantwoord, klant vriendelijk, betrouwbaar en integer te laten functioneren. De samenwerkingsprogramma s vormen de kaders voor de selectie en beoordeling van projecten die in 2002 door de Antilliaanse overheid worden ingediend. Alleen de projecten die bijdragen aan de doelstellingen van de samenwerkingsprogramma s komen voor financiering in aanmerking. De projecten portefeuilles zullen geconcentreerd worden op de prioritaire samenwerkingsterreinen. Het toetsen van de projecten aan de samenwerkingsprogramma s leidt dus tot concentratie en een grotere samenhang bij de Nederlandse steunverlening, waardoor de effectiviteit van de inzet van de middelen verbeterd wordt. De invoering van de meerjarenprogramma s is een geleidelijk proces dat tot in 2002 zal doorlopen. De protocollen zullen door de Antilliaanse regering in overleg met Nederland worden uitgewerkt tot meerjarenprogramma s. Een programma is afgeleid van het Antilliaans/Arubaans beleid. Het Antilliaanse/Arubaanse beleid ten aanzien van een sector is richtinggevend voor het programma. De programma s zijn ondersteunend aan het beleid van de Antilliaanse/Arubaanse overheid. De programma s zullen zo worden opgesteld dat ze relevant, haalbaar, duurzaam en beheersbaar zijn. Het ministerie van BZK zal de formulering van de meerjarenprogramma s actief ondersteunen. De programma s zullen opgesteld worden aan de hand van het Logical Framework. De logical framework benadering is een hulpmiddel bij het bepalen van de doelstellingen, resultaten, voorwaarden en activiteiten van een programma en project. Met de logframebenadering wordt een logische samenhang geformuleerd tussen doelstelling, resultaten, voorwaarden en activiteiten. Het uiteindelijke resultaat: het samenwerkingsprogramma is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de Nederlandse Antillen of Aruba enerzijds en Nederland anderzijds. De verantwoordelijkheden verschillen bij de totstandkoming van een programma. De Nederlandse Antillen/ Aruba zijn primair verantwoordelijk voor de inhoud van een programma: het schrijven, maken van inhoudelijke keuzen, opzetten van uitvoeringsstructuur. Nederland is verantwoordelijk voor een adequate ondersteuning en het verduidelijken van de randvoorwaarden voor financiering. De programma s worden uitgevoerd in de vorm van projecten. In de praktijk zal een programma bestaan uit een verzameling van projecten. Deze projecten zullen gezamenlijk bijdragen aan het behalen van de doelstellingen van het programma. Naast de gebruikelijke projectmonitoring (verloopt de uitvoering volgens plan, zijn de resultaten behaald) zal ook op programmaniveau worden gemonitord. Om dit mogelijk te maken worden indicatoren benoemd voor de doelstellingen van de programma s. Aruba Met Aruba is in 2001 op politiek niveau overeenstemming bereikt over de prioriteiten en wijze van totstandkoming van de meerjarenprogramma s gezondheidszorg (politiek overleg 11 juni 2001) onderwijs, duurzame economische ontwikkeling en bestuurlijke ontwikkeling. Bij het programma kwaliteit van bestuur is aansluiting gezocht bij de verdere implementatie van Calidad. Ook is met de deelprogramma s: rechtshandhaving, checks and balances en overheidshandelen een keuze gedaan om de waarborging en verhoging van de kwaliteit van het bestuur van Aruba te concretiseren. Persexemplaar 16

14 B2.2. De artikelen Het onderwijsprogramma richt zich op de uitbouw en flexibilisering van het beroepsonderwijs en het creëren van aanvullende voorzieningen voor kansarmen. Het duurzame economische ontwikkelingsprogramma streeft naar de bevordering van een duurzame toeristische ontwikkeling en het ontplooien van hoogwaardige economische activiteiten in harmonie met de omgeving. Bij het volksgezondheidprogramma ligt de nadruk op het structureel verbeteren van de primaire en secundaire preventie. De programma s vormen, net als bij de Nederlandse Antillen, de kaders voor de selectie en beoordeling van projecten die in 2002 door de Arubaanse overheid worden ingediend. De projecten die passen binnen de programma s worden ingediend bij het Fondo Desaroyo Aruba (FDA). Het FDA beheert de samenwerkingsmiddelen en keurt de projecten goed. Zowel bij de totstandkoming als de uitvoering van de programma s wordt een beroep gedaan op externe deskundigheid. De inzet van de hiermee gemoeide middelen is gericht op het verbeteren van de kwaliteit van de samenwerkingsprogramma s. Het ministerie van BZK zal toezicht houden op de uitvoering van de programma s en het functioneren van het FDA. NGO-beleid In 2002 zal naar verwachting het nieuwe NGO-beleid worden ingevoerd. Met de regeringen van de Nederlandse Antillen en Aruba is overeenstemming bereikt over de uitgangspunten van het nieuwe NGO-beleid, zijnde de continuering van de NGO-subsidiëring, nadruk op sociale ontwikkeling, publiek-private samenwerking, programmatische benadering en versterking van de verantwoordelijkheden van de ontvangende landen. Het ministerie van BZK zal de invoering van een nieuwe uitvoeringsstructuur ondersteunen en later toezicht houden op het functioneren daarvan. Solidariteitsfonds Op basis van de uitkomsten van een onderzoek naar de kostenstructuur van de eilandgebieden Bonaire, Saba en Sint Eustatius, zulks in relatie tot die van het eilandgebied Curaçao, alsmede het advies van de Commissie Havermans, zal de vormgeving, inclusief het toezicht, van de toekomstige financiële steunverlening aan de drie eilandgebieden worden hergestructureerd. Antilliaanse Jongeren In juni 2000 is een tweejarig akkoord gesloten tussen Nederland en de Nederlandse Antillen over het Urgentieprogramma Jeugd en Jongeren. In 2002 zal de financiering van het Urgentieprogramma Jeugd en Jongeren worden voortgezet. Met dit akkoord beogen de regeringen van Nederland en de Nederlandse Antillen, bij wijze van tijdelijke beleidsintensivering, de belangrijkste problemen van en met kansarme Antilliaanse jongeren te adresseren. Het programma beoogt langs drie lijnen de problematiek aan te pakken: preventie gericht op het tegengaan van ongewenst en vroegtijdig schoolverzuim van jongeren (drop outproblematiek door middel van het aanbieden van naschoolse opvang in combinatie met opvoedingsondersteuning aan ouder en verzorgers van kinderen). tweede kans onderwijs gericht op kansarme jongeren die door geen of gebrekkige kwalificaties de toegang of aansluiting met de arbeidsmarkt niet of nauwelijks kunnen maken. Concreet gaat het om het realiseren van gecombineerde trajecten van leren en werken voor jongeren in de leeftijd van 16 tot 25 jaar. resocialisatie gericht op jongeren die door hun gedrag, waaronder Persexemplaar 17

15 B2.2. De artikelen experimenteel drugsgebruik, dreigen te marginaliseren en/of in crimineel gedrag dreigen te vervallen. Deze jongeren wordt een passend hulpaanbod gedaan. Dit begrotingsjaar staat in het teken van de uitvoering, waaronder financiële ondersteuning van de projecten die in het akkoord van juni 2000 zijn overeengekomen tussen Nederland en de Nederlandse Antillen. Daarmee wordt concreet invulling gegeven aan het Nederlandse regeringsbeleid, neergelegd in de nota Migratie Antilliaanse Jongeren (MAJ). Dit beleid is erop gericht de perspectieven van kansarme jongeren in de Nederlandse Antillen te verbeteren. Het verloop van de uitvoering wordt gevolgd aan de hand van halfjaarlijkse rapportage. Deze rapportage wordt besproken tussen de regeringen van Nederland en de Nederlandse Antillen en is bedoeld om vast te stellen of de projecten hun doel bereiken en effectief zijn. Wat kost het? Voor het bevorderen van de zelfredzaamheid van de Koninkrijkspartners is 110 mln beschikbaar. De beschikbare middelen zullen worden aangewend voor de samenwerkingsprogramma s, NGO-beleid, toeslag pensioenen, solidariteitsfonds, koersverschillen en Urgentieprogramma Jeugd en Jongeren. De omvang van de maximale Nederlandse bijdrage aan het samenwerkingsprogramma s zal door de Nederlandse regering in overleg met de Antilliaanse regering worden bepaald op basis van de prioriteitstelling die gezamenlijk wordt overeengekomen. De totale Nederlandse bijdrage zal voor de duur van de programma s worden gegarandeerd. Deze totale maximale financiering wordt over vijf programmajaren verdeeld en geldt als een jaarlijkse reservering voor respectievelijk onderwijs, duurzame economische ontwikkeling en bestuurlijke ontwikkeling. Jaarlijks wordt deze meerjarenraming bijgesteld op basis van verantwoordingsverslagen. Voor de financiering van het Urgentieprogramma Jeugd en Jongeren is in ,6 mln ter beschikking gesteld. Nederland heeft de verstrekking van additionele financiële steun aan de Nederlandse Antillen (bovenop de reguliere ontwikkelingshulp) afhankelijk gesteld van de totstandkoming en de uitvoering op de Antillen van effectief macro-economisch herstelbeleid, conform afspraken tussen de Nederlandse Antillen en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) (Indicatief * 1000) Samenwerkingsprogramma s NGO-beleid Toeslag pensioenen Solidariteitsfonds Urgentieprogramma Jeugd & Jongeren Koersverschillen PM Totaal Persexemplaar 18

16 B2.2. De artikelen 3. Budgettaire gevolgen van beleid De verplichtingen, uitgaven en ontvangsten (in 1 000) 2: Bevorderen autonomie Koninkrijkspartners Verplichtingen apparaat bevordering autonomie Uitgaven apparaat bevordering autonomie Ontvangsten Budgetflexibiliteit De budgetflexibiliteit (in 1 000) Bevorderen autonomie Koninkrijkspartners Uitgaven Reeds aangegane juridische verplichtingen stand 1 juni Percentage reeds juridisch verplicht van de uitgaven 85% 61% 44% 36% 19% 19% Reeds aangegane verplichtingen 2002 betreffen met name de zogenaamde Arubadeal en lopende projectverplichtingen. 5. Veronderstellingen De samenwerking is gebaseerd op de verhouding tussen autonome landen binnen het Koninkrijk. De effectiviteit van de samenwerkingsrelatie is de optelsom van de inspanningen van Nederlandse zijde en Antilliaanse respectievelijk Arubaanse zijde (bijvoorbeeld de oprichting van het FDA). Indien de Nederlandse Antillen overeenstemming bereiken met het IMF over een structureel aanpassingsprogramma zal een sociaal-economisch steunprogramma en liquiditeitssteun ter beschikking gesteld kunnen worden aan de Nederlandse Antillen. Door de koppeling van de Antilliaanse florijn (Naf) en de Arubaanse gulden (Awg) aan de dollar worden de budgetten beïnvloed door de dollarkoers. Voor een deel (het beleid van vóór 2000) zijn de reeds aangegane verplichtingen aangegaan tegen lokale valuta. Een stijging van de dollarkoers leidt in die gevallen direct tot koersnadelen. Ook de nieuwe verplichtingen aangegaan met een maximum in Euro zijn koersgevoelig. Immers de uitgaven van Nederland luiden in guldens, de bestedingen vinden plaats in de Nederlandse Antillen en Aruba in Naf. In deze begroting is rekening gehouden met een verwachtte koers voor 2001 en volgende jaren van 1 USD + 1,01 (1 Naf = 0,57). Persexemplaar 19

17 B2.2. De artikelen 6. Groeiparagraaf In de samenwerkingsprogramma s zijn meetbare doelstellingen opgenomen. Middels regelmatige monitoring op zowel ambtelijk als politiek niveau van de uitvoering van deze doelstellingen zal een beeld worden verkregen van de voortgang. Op basis van de uitkomsten van deze monitoring zal besloten worden of bijstelling van de programma s noodzakelijk is en zal hierover overleg met de Koninkrijkspartners worden gevoerd. Zodra alle samenwerkingsprogramma s beschikbaar zijn zal met de vaste commissie voor Nederlands Antilliaanse en Arubaanse Zaken de mogelijke inhoudelijke en structurele gevolgen van de programma s voor de begroting worden besproken. De conclusies van de bespreking zullen worden verwerkt in de begroting 2003, met inachtneming van de administratieve voorbereidingstijd. Persexemplaar 20

18 B2.2. De artikelen Overzicht risico ontwikkeling Overzicht risico ontwikkeling met betrekking tot garantie overeenkomsten van het Rijk (x 1 000) Garantie van rente en aflossing van leningen ten behoeve van de financiering van rendabele projecten (periode ) tot een maximum van Naf 125,0 mln (wetten van 3 mei 1962, Stb. 153 en 23 april 1964, Stb. 133) 1. Vervallen 2. Vervallen 3. 7,75% obligatielening B.N.G. 11,34 mln (Naf 25 mln). uitstaand risico per 1 jan te vervallen garanties verleende of te verlenen garanties uitstaand risico per 31 dec Garantie van rente en aflossing van door de Nederlandse Investeringsbank voor Ontwikkelingslanden N.V. verstrekte leningsgelden 2,5% leningsovereenkomsten: 1. periode max. 61,03 mln ( Naf 134,5 mln) uitstaand risico per 1 jan te vervallen garanties verleende of te verlenen garanties uitstaand risico per 31 dec periode max. 403,86 mln (Naf 890 mln) uitstaand risico per 1 jan te vervallen garanties verleende of te verlenen garanties uitstaand risico per 31 dec Garantie van rente en aflossing van door de Europese Investeringsbank aan de Nederlandse Antillen en Aruba verstrekte leningen uitstaand risico per 1 jan. Memorie Memorie Memorie Memorie Memorie Memorie Memorie te vervallen garanties verleende of te verlenen garanties uitstaand risico per 31 dec. Memorie Memorie Memorie Memorie Memorie Memorie Memorie Garantie voor de rente en aflossing van een lening van maximaal US$ 48 mln, t.b.v. de Oranjestad Property Management N.V. voor de afbouw van Plant Hotel N.V. uitstaand risico per 1 jan te vervallen garanties verleende of te verlenen garanties uitstaand risico per 31 dec Borgstelling van 16,74 mln ( NLG 36,9 mln) ten behoeve van Sint Maarten Housing Develepment Foundation als onderdeel van het Woningbouwproject Belvédère uitstaand risico per 1 jan te vervallen garanties verleende of te verlenen garanties uitstaand risico per 31 dec Persexemplaar 21

19 B2.2. De artikelen De onderverdeling van de ontvangstenramingen en -realisaties (in 1 000) Annuïteitenlening Te verdelen als volgt: aflossing rente Vijfjarenplan Te verdelen als volgt: aflossing rente Vijfjarenplan Te verdelen als volgt: aflossing rente Begrotingssteun Aruba Te verdelen als volgt: aflossing rente Begrotingsleningen Te verdelen als volgt: aflossing rente Deelnemingen en investeringen op de Nederlandse Antillen en Aruba Te verdelen als volgt: a. aflossing van kredieten b. rente van kredieten c. dividenden van deelnemingen Diverse ontvangsten Totaal Artikel 3: Nominaal en onvoorzien 3. Budgettaire gevolgen van beleid De verplichtingen, uitgaven en ontvangsten (in 1 000) 3: Nominaal en onvoorzien Verplichtingen loonbijstelling prijsbijstelling onvoorzien Uitgaven loonbijstelling prijsbijstelling onvoorzien Persexemplaar 22

20 3. DE BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF In de begroting en verantwoording wordt in deze paragraaf ingegaan op de beheersing van de bedrijfsvoering specifiek met betrekking tot de Koninkrijksrelaties (Hoofdstuk IV). Initiatieven met betrekking tot de beheersing van het ministerie als organisatie, inclusief de organisatieonderdelen van het ministerie waarvan het beleidsmatig budget is ondergebracht in hoofdstuk IV en inclusief de agentschappen, zijn beschreven in de bedrijfsvoeringsparagraaf van hoofdstuk VII (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties). In haar verslag over 2000 heeft de Algemene Rekenkamer geconstateerd dat een belangrijke stap is gezet in het duurzaam verbeteren van de kwaliteit van het beheer van de samenwerkingsmiddelen. De ernstige tekortkomingen inzake de afwikkeling van de achterstallige overheidsprojecten konden in 2000 worden opgelost. De tekortkomingen in de beschrijving van de administratieve organisatie (de verdeling van taken en bevoegdheden alsmede de beschrijvingen van processen) konden eveneens in 2000 worden afgerond. De aandacht in 2001 en 2002 gaat uit naar de feitelijke implementatie van de administratieve organisatie. De Algemene Rekenkamer heeft in het bijzonder aandacht gevraagd voor het dossierbeheer bij verwervingen en de aandacht van het management voor de planning en control cyclus. Een van de maatregelen is een bredere, meer frequente interne verslaglegging over de bedrijfsvoering. Een nadere uitwerking van de aandachtspunten is gegeven in de bedrijfsvoeringsparagraaf van begrotingshoofdstuk VII. Zodra in 2001 het Fondo Desaroyo Aruba (FDA) als rechtspersoon kan handelen, zal in overleg met het bestuur van het FDA op basis van de te leveren beschrijving van de administratieve organisatie een controleprotocol worden opgesteld. Het controleprotocol zal de leidraad zijn voor de externe accountant van het FDA voor de uitvoering van de controlehandelingen. Het protocol bepaalt derhalve de reikwijdte en diepgang van de controles. Evenals in 2001 zal ook in 2002 de uitvoering van de vernieuwde beheersafspraken van 9 en 10 februari 2000 worden gemonitord. Het maandelijks ambtelijk voortgangsoverleg met de Antilliaanse counterparts zal worden gecontinueerd. Bijzondere aandacht blijft uitgaan naar tijdig en volledig ontvangen van (verantwoordings)informatie. In 2000 zijn de eerste stappen gezet naar een vernieuwde begrotingsopzet. Een opzet waarbij beoogd wordt een beter verband te leggen tussen prestaties en middelen. Onderhavige begroting is de eerste begroting volgens de nieuwe opzet, de VBTB-begroting. Zoals bekend is, is het VBTB-proces een leertraject. Een traject dat de komende periode zal leiden tot een groter inzicht in de beoogde effecten, prestatie-indicatoren en streefwaarden. Deze zaken dienen hun weerslag te krijgen in de samenwerkingsprogramma s en het NGO-programma. Deze programma s dienen in samenspraak met onze partners tot stand te komen. De wijze van totstandkoming van de programma s is vastgelegd in protocollen. Voor de begroting voor het jaar 2003 zal deze informatie beschikbaar zijn. Overeenkomstig de toezegging van de staatssecretaris zal de regering, zodra de samenwerkingsprogramma s beschikbaar zijn, met de Kamer over de gevolgen voor de begrotingsinhoud en -opzet van gedachten wisselen. Persexemplaar 23