Verdienen en declareren in de advocatuur
|
|
- Tessa de Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Verdienen en declareren in de advocatuur Van uurtje-factuurtje naar innovatieve verdienmodellen michel knapen 62
2 Verdienen en declareren in de advocatuur Van uurtje-factuurtje naar innovatieve verdienmodellen Michel Knapen III
3 Verdienen en declareren in de advocatuur Van uurtje-factuurtje naar innovatieve verdienmodellen Michel Knapen Dit boek is een uitgave van Celsus juridische uitgeverij Tilburg Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Hoewel aan deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteurs noch Celsus juridische uitgeverij aansprakelijkheid voor de aanwezigheid van eventuele (druk)fouten en onvolkomenheden. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photo print, microfilm or any other means without written permission of the publisher. ISBN NUR Teksten, interviews en tekstredactie: Michel Knapen 2013 Vormgeving: Celsus juridische uitgeverij Foto omslag: Irum Shahid Lay out: Adrian van den Eerenbeemt IV
4 Inhoudsopgave Spring over de schaduw van klassieke verdien- en declaratiemodellen 1 Transparantie is een paard van Troje 3 Door mr. Matthijs Kaaks Het einde van uurtje-factuurtje in de advocatuur lijkt nabij 7 Door mr.drs. Michel Knapen Ik ben gaan inzien dat uurtje-factuurtje een immoreel declaratiemodel is 13 Interview met mr. Antoine Endtz Beter communiceren is effectiever dan declaratiemethoden aanpassen 17 Interview met mr.dr. Maarten de Haas De disciplinerende werking van cliënten vind ik terecht 21 Interview met mr. Frederieke Leeflang Door beter samen te werken met advocaten konden de tarieven dalen 23 Interview met mr. Max Hubner Advocaten zouden per zaak altijd vooraf een totale ongeveer-prijs moeten noemen 27 Interview met mr. Michiel van Straaten Advocaten passen hun business model wel aan, maar gaan niet na of het toekomstbestendig is 31 Interview met drs. Robert Oskam V
5 Sturen op cijfers is dé manier om efficiënter en projectmatig te gaan werken 35 Interview met drs. Hans Schuurman Het Nieuwe Werken is ons nieuwe verdienmodel 39 Interview met mr. Bas Martens Prijsmodellen staan niet op zich maar zijn onderdeel van totale visie op dienstverlening 43 Interview met mr. Johan Koggink Businessmodel van advocaten moeten niet uitgaan van een verdienmodel, maar van een bedienmodel 47 Interview met drs. Huug Barendrecht Besparen op personeel is ook een manier van verdienen 51 Interview met dr. Linus Hesselink en prof.mr. Arjen van Rijn Zelfinzicht en zelfleiderschap kunnen bij advocaten een nieuw verdienmodel faciliteren 55 Interview met Marjorie Niggebrugge en drs. Saskia Gans Dankwoord 59 Over de auteur 61 VI
6 INTERIM CFO EN PROJECT MANAGER HANS SCHUURMAN Sturen op cijfers is dé manier om efficiënter en projectmatig te gaan werken Als het om financiën gaat, werken advocatenkantoren nog veel op gevoel. Financieel deskundige Hans Schuurman vindt dat onnodig, omdat gedegen financiële analyses van de bedrijfsvoering veel informatie kunnen opleveren over hoe het beter kan. Alleen: die analyses worden nauwelijks gemaakt. Hij pleit voor meer projectmanagement en efficiencyverbetering binnen kantoren. Zijn boodschap: ga op zoek naar winstverbetering in je eigen cijfers en processen ze zijn op zes minuten nauwkeurig inzichtelijk. Er wordt in de advocatuur het nodige gesproken over alternatieve verdienmodellen, maar dat leidt niet altijd tot aanpassingen van de gebruikte methoden. Sommige kantoren zeggen: we beginnen niet aan nieuwe vormen van declareren, we houden het bij het oude. Daarnaast zijn er kantoren waarbij de vaste tarieven al een aanzienlijk deel van hun business vormen. Die hebben de omslag gemaakt van traditionele naar innovatieve declaratiemodellen. Of dat beter is? Dan kun je niet zo maar zeggen. Wat ik echt slim vind is wat wéér andere kantoren doen: die nemen een financieel deskundige aan. Zo ken ik een kantoor waar ze een CFO hebben aangetrokken die uit de ict-wereld komt en veel Drs. Hans Schuurman (1969) Bedrijfskundige economie, Vrije Universiteit Amsterdam Felix & Co (junior consultant) Ormit (trainee) Delta Lloyd (medewerker Group Planning & Control en consultant) Nationaal Spaarfonds (manager Finance, Planning & Control / CFO) Boekel De Nerée (manager Finance, Planning & Control / CFO) Fortis ASR Bank (interim projectleider finance) Fortis Bank Nederland (interim projectmanager finance integratie met ABN Amro) ABN Amro Clearing bank (interim projectmanager finance) CMS Derks Star Busmann (interim finance manager) 2013-heden CIZ - Centrum Indicatiestelling Zorg (interim projectmanager processen) 2007-heden Hans Schuurman Finance Planning & Control (interim manager Finance, adviseur, masterclass winstmodel advocatuur, gastspreker, gastdocent) 35
7 ervaring heeft met vaste prijzen en projectmanagement. Zo iemand heeft kennis van rapporteren en sturen op efficiëntie en marges per dossier. Dat is in deze tijden hard nodig. De media hebben de advocatuur gevonden en schrijven onder meer over de hoogte van de tarieven en over onduidelijke specificaties. Dat leidt bij consumenten en cliënten tot twijfel over de prijzen van advocaatdiensten, zelfs tot wantrouwen. Druk op juridische budgetten heeft tot gevolg dat cliënten proberen prijzen af te toppen. Oftewel: ze willen gewoon minder betalen. Het maximaliseren van rendementen door zoveel mogelijk uren te maken lukt dan niet meer. Dan moet je als kantoor wat anders. Een omslag naar nieuwe prijsmodellen kan wel lastig zijn. Cijfermatig en conceptueel gezien dus de financiële kant van een omslag is het overigens niet zo ingewikkeld. Maar de meeste fee earners zijn niet gewend om projectmatig te denken en dat is wel nodig als je overstapt op andere modellen. Een advocaat in mijn training zei eens: tijdens de rechtenstudie krijg je een toga aan, op kantoor krijg je dossiers, maar de financiën van een advocatenkantoor? Dat komt niet aan bod. Maar dat is tegenwoordig van groot belang. Sturen op cijfers In het verleden was dat overigens niet altijd zo noodzakelijk. Het ging de advocatuur voor de wind en waarom zou je dan de gebruikelijke verdienmodellen zoals uur-maal-tarief ter discussie stellen? Het is als een miljonair vertellen dat hij het niet goed doet. Maar nu het Advocatenblad schrijft dat enkele advocatenkantoren failliet zijn gegaan en anderen onder bijzonder beheer van banken zijn geplaatst, is de situatie echt gewijzigd. Dat zou partners moeten openstellen om nu wél na te denken over alternatieve prijsmodellen en financiële sturing op efficiëntie, maar zelfs nu zie ik dat te weinig. Was sturen op cijfers in de goede jaren minder belangrijk, nu is dat des te meer omdat de marges onder druk staan. Als cliënten vaste prijzen willen dan moet je efficiënt met je uren omgaan. Maak je immers meer uren dan de bedoeling was, dan gaat dat ten koste van je rendement. Overigens wordt nog steeds het gros van de dossiers via uurtje-factuurtje afgerekend, en ook dat willen veel cliënten. Is het belang van een dossier groot, dan wordt vastgehouden aan dat model. Bij vaste prijzen is dat gevoel bij cliënten anders: de advocaat zit aan zijn uren, wil hij nog wel een tandje erbij zetten om mijn dossier toch rond te krijgen? Die extra uren kan hij in principe niet meer declareren. Bij 36
8 HANS SCHUURMAN uurtje-factuurtje geldt: winstmaximalisatie bij meer uren. Bij vaste tarieven geldt: meer winst bij minimalisatie van de uren. Dat zijn grote verschillen die ook in de manier van werken tot uiting komen. Wil je als kantoor die omslag maken, dan zal je dossiers efficiënt moeten organiseren. Plannen, meten en tijdig bijsturen dat is het werk van financials. Je moet als kantoor wel weten wat en hoe je moet sturen op financiën. Het valt me op dat er nog al wat kantoren zijn die de maandelijkse financiële rapportages niet bespreken áls ze die al hebben. Dat is zonde, er zit zoveel informatie in die rapportages. Bij grote kantoren is dat meestal wel op orde, maar veel kleinere kantoren richten zich op hun gevoel. Ik vind dat veel te mager. Gecalculeerde prijs Van groot belang is de communicatie met je cliënt. De verwachting bij een vaste-prijs-dossier is bikkelhard: het bedrag op de factuur staat al vast en daarvoor moet de advocaat resultaat leveren. Maar pas ook op bij uren x tarief, wanneer een begroting wordt afgegeven. Wordt die overschreden, dan ontstaat er bij de cliënt teleurstelling en schiet hij in de negatieve modus. Daarover wordt niet goed gecommuniceerd, veelal zelfs voor het eerst middels de hogere declaratie. Maar maak je als advocaat minder uren, dan werk je efficiënter dan de cliënt verwachtte. Maar ook daarover wordt nauwelijks gecommuniceerd. Dat zijn gemiste kansen. Het beprijzen van je diensten is lastig maar niet onmogelijk. Vaak spreken advocaten eigenlijk te lage prijzen af, doordat ze een te optimistische schatting geven. Mijn advies: knip het dossier op in hapklare brokken en kijk daarnaast wie binnen het kantoor wat doet aan het dossier. Bereken zo verwachte uren x gewenst tarief. Verhoog dat met een veiligheidsmarge en haal er in economisch krappe tijden een commerciële korting vanaf. Dan heb je een gecalculeerde prijs, die goed is uit te leggen aan cliënten. En volg de realisatie ook tijdens de uitvoering. Maar veel kantoren werken zo niet. Nee de ervaring van eerdere dossiers is leidend. Maar dat kan alleen als je van die eerdere dossiers écht leert. Daarvoor moet je ze financieel ontleden en analyseren. Alle informatie heb je immers in huis in het uren- en declaratiesysteem, je moet het alleen nog maar ontdekken. Dát is nuttig gebruik van de cijfers en projectmanagement. Maar, zoals gezegd, dat gebeurt nog veel te weinig. De efficiëntie van advocatenkantoren kan, projectmatig gezien, op enkele manieren worden verbeterd, en daarmee ook de winstmarge. Je kunt wat 37
9 doen aan de technische kant, zoals ict. Je kunt andere manieren van werken introduceren. En je moet nadenken over investeren maar dat is een lastige. Dat gaat op korte termijn altijd ten koste van het inkomen van partners met een onzeker toekomstig rendement. Billing coaches en pitch teams In projectmanagement passen ook de billing coaches die bij sommige kantoren al zijn opgedoken. Dat advocaten tijdens hun opleiding weinig leren over financiën is duidelijk. Billing coaches kunnen dat beter en kunnen advocaten helpen. Stel, een advocaat neemt een opdracht aan tegen een vaste prijs. Op een dag is hij halverwege het juridische dossier maar heeft wel al 60 procent van zijn tijd opgesoupeerd. Financieel is hij dan een beetje ontspoord. Dan moet er naar de advocaat een signaal worden afgegeven, met als boodschap: houd je uren in de gaten en je moet vanaf nu efficiënter werken. Dat kan een billing coach uitstekend doen. Andersom kan het ook voorkomen dat cliënten additionele diensten vragen, ook bij een afspraak met vaste tarieven. Dan kan een billing coach de advocaat ook instrueren hoe hiermee om te gaan en nagaan of dit kan worden doorberekend. Daarnaast zijn er advocatenkantoren met speciale pitch teams. Steeds vaker zitten daar financiële specialisten in. Wat doe je als kantoor als je steeds maar offertes verliest? De volgende keer een lagere prijs offreren. Maar die reflex is niet altijd verstandig. Verlies je vaak je pitch, dan moet je dieper graven om de oorzaken daarvan te achterhalen. Je moet heel kritisch naar je eigen processen kijken om na te gaan of je intern wel efficiënt genoeg bezig bent. Het komt voor dat het werk van een advocaat door een andere advocaat wordt gecontroleerd. Prima. Maar als die advocaat altijd al goed werk levert, is die controle nog wel nodig? Het zijn wel uren die je doorberekent, en deze uren maken je offerte hoog. Of: er wordt te veel handmatig opgezocht, kan dat niet slimmer met ict-middelen? Wordt ondersteunende capaciteit wel goed ingezet? Zijn wacht- en reistijden te reduceren? Ik merk dat discussies over legal process improvement op advocatenkantoren nog beperkt worden gevoerd. Beproefde technologie, kennis en vaardigheden zijn voorhanden, maar worden nog onvoldoende binnen de advocatuur ingezet. Of, zoals professor Daniel Katz het verwoordde: The future is already here, it is not just evenly distributed. 38
10 Verdienen en declareren in de advocatuur De advocatuur worstelt met haar clientèle. Die zoekt more for less. Die wil duidelijke specificaties, transparante facturen, lagere tarieven, efficiëntere werkwijzen, betere servicemodellen. Heeft de advocatuur daar een antwoord op? Mondjesmaat. Het klassieke uur maal tarief wordt nog bijna overal toegepast, hoewel veel cliënten moeite hebben met deze open einde-regeling. Zij zoeken hun heil steeds vaker bij andere juristen, rechtsbijstandsverzekeraars of het internet. Toch ligt de sleutel in handen van advocaten zelf. Willen ze hun marktpositie behouden of deze verstevigen, dan moet een omslag worden gemaakt. Nadenken over innovatieve tariefstructuren. Het kantoor efficiënter organiseren. Meer aandacht ontwikkelen voor cijfers. En: beter met cliënten communiceren. Dat alles hebben advocaten niet meegekregen tijdens hun rechtenstudie. Maar deze capaciteiten en competenties zijn wel aan te leren. In deze bundel geven (ervarings)deskundigen daartoe inspirerende aanzetten. ISBN
De zorgplicht van scholen voor leerlingen: de praktijk
AANSPRAKELIJKHEID VAN SCHOLEN mr.dr. b.m. paijmans Aansprakelijkheid van scholen De zorgplicht van scholen voor leerlingen: de praktijk 134 Aansprakelijkheid van scholen De zorgplicht van scholen voor
Nadere informatieSchenking van certificaten van aandelen in de estate planning
Schenking van certificaten van aandelen in de estate planning Mr. M.L. van Haren III VanHaaren.indd 3 11-5-2015 12:35:12 Schenking van certificaten van aandelen in de estate planning Schenking van certificaten
Nadere informatiePrivaatrechtelijke Bouwregelgeving Editie 2013
Privaatrechtelijke Bouwregelgeving Editie 2013 Privaatrechtelijke Bouwregelgeving Editie 2013 samengesteld door: prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis ISBN 978-90-78066-82-8 NUR 822 2013, Stichting Instituut
Nadere informatieUAV 2012 Toegelicht. Handleiding voor de praktijk. prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis. Eerste druk
UAV 2012 Toegelicht Handleiding voor de praktijk prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis Eerste druk s-gravenhage - 2013 1 e druk ISBN 978-90-78066-67-5 NUR 822 2013, Stichting Instituut voor Bouwrecht, s-gravenhage
Nadere informatieGebruik ruimte. Over het herverdelen van gebruiksruimte in het omgevingsplan en de verbinding met het beleidsconcept gebruiksruimte
Gebruik ruimte Over het herverdelen van gebruiksruimte in het omgevingsplan en de verbinding met het beleidsconcept gebruiksruimte mr. R. Sillevis Smitt Eerste druk s-gravenhage - 2018 1 e druk ISBN 978-94-6315-037-8
Nadere informatieJuridische handreiking relatie BIM-protocol en de DNR 2011 (voor adviseurs en opdrachtgevers) prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis
Juridische handreiking relatie BIM-protocol en de DNR 2011 (voor adviseurs en opdrachtgevers) prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis s-gravenhage, 2015 Omslagfoto Het voorbereiden van renovatiewerkzaamheden
Nadere informatieJuridische aspecten van ketensamenwerking. Naar een multidisciplinaire benadering
Juridische aspecten van ketensamenwerking. Naar een multidisciplinaire benadering Preadviezen voor de Vereniging voor Bouwrecht Nr. 41 Juridische aspecten van ketensamenwerking Naar een multidisciplinaire
Nadere informatieDe hybride vraag van de opdrachtgever
De hybride vraag van de opdrachtgever Een onderzoek naar flexibele verdeling van ontwerptaken en -aansprakelijkheid in de relatie opdrachtgever-opdrachtnemer prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis ing. W.A.I.
Nadere informatieVerhoging BTW tarief van 6% naar 9%
7 november 2018 Verhoging BTW tarief van 6% naar 9% Unit4 Wholesale Unit4 Business Software Benelux B.V. Papendorpseweg 100 Telefoon Supportlijn +31 88 247 17 77 +31 88 247 24 72 Postbus 500 Customer Support
Nadere informatieHandleiding Eetmeter. Aan de slag. in beroep en bedrijf. Handleiding Eetmeter. februari 2007
Aan de slag in beroep en bedrijf februari 2007 Branche Uitgevers 1 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand dan wel
Nadere informatieZakelijke correspondentie Nederlands les- en werkboek
Zakelijke correspondentie Nederlands les- en werkboek Bezoek- en postadres: Bredewater 16 2715 CA Zoetermeer info@uitgeverijbos.nl www.uitgeverijbos.nl 085 2017 888 Aan de totstandkoming van deze uitgave
Nadere informatieBeschouwingen naar aanleiding van het wetsvoorstel Aanbestedingswet
Beschouwingen naar aanleiding van het wetsvoorstel Aanbestedingswet Preadviezen voor de Vereniging voor Bouwrecht Nr. 38 Beschouwingen naar aanleiding van het wetsvoorstel Aanbestedingswet prof. mr. J.M.
Nadere informatieHou het eenvoudig Effectief communiceren in organisaties
Hou het eenvoudig 30-09-2008 09:10 Pagina 1 Hou het eenvoudig Effectief communiceren in organisaties Hou het eenvoudig 30-09-2008 09:10 Pagina 2 Hou het eenvoudig 30-09-2008 09:10 Pagina 3 Arie Quik Hou
Nadere informatieDe Kern van Veranderen
De Kern van Veranderen #DKVV De kern van veranderen marco de witte en jan jonker Alle rechten voorbehouden: niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand,
Nadere informatieEric Schneider LEZINGEN TER BEWUSTWORDING. Denken en intuïtie
Denken en intuïtie Eric Schneider LEZINGEN TER BEWUSTWORDING Denken en intuïtie Den Haag, 2015 Eerste druk, november 2015 Vormgeving: Ron Goos Omslagontwerp: Ron Goos Eindredactie: Frank Janse Copyright
Nadere informatieProf. mr. drs. F.C.M.A. Michiels Mr. A.G.A. Nijmeijer Mr. J.A.M. van der Velden. Het wetsvoorstel Wabo
Prof. mr. drs. F.C.M.A. Michiels Mr. A.G.A. Nijmeijer Mr. J.A.M. van der Velden Het wetsvoorstel Wabo Stichting Instituut voor Bouwrecht s-gravenhage 2007 ISBN: 978-90-78066-11-8 NUR 823 2007, F.C.M.A.
Nadere informatieAuteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Visio 2010. 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: maart 2012
Auteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Visio 2010 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: maart 2012 ISBN: 978-90-817910-1-4 Dit boek is gedrukt op een papiersoort die niet
Nadere informatiePraktische toelichting op de UAV 2012
Praktische toelichting op de UAV 2012 Praktische toelichting op de UAV 2012 prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis Eerste druk s-gravenhage - 2012 1 e druk ISBN 978-90-78066-56-9 NUR 822 2012, Stichting Instituut
Nadere informatiewww.dubbelklik.nu Handleiding Access 2010
www.dubbelklik.nu Handleiding Access 2010 Deze handleiding is onderdeel van Dubbelklik, een lesmethode Technologie, ICT/ Loopbaanoriëntatie en Intersectoraal Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieLeidraad inbrengwaarde
Leidraad inbrengwaarde Leidraad inbrengwaarde drs. ing. F.H. de Bruijne RT ir. ing. T.A. te Winkel RT ISBN: 978-90-78066-47-7 NUR 820-823 2010, Instituut voor Bouwrecht Alle rechten voorbehouden. Niets
Nadere informatiePraktische toelichting op de UAV 2012 (2 e druk)
Praktische toelichting op de UAV 2012 (2 e druk) Praktische toelichting op de UAV 2012 prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis bewerkt door mr. dr. H.P.C.W. Strang Tweede druk s-gravenhage - 2018 2 e druk ISBN
Nadere informatieWerken in het management
13 Werken in het management Naam:... Klas:... Colofon Uitgeverij: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Auteur: Monique de Bree Redactie: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Inhoudelijke redactie: Arie Reijn
Nadere informatieOnderzoek als project
Onderzoek als project Onderzoek als project Met MS Project Ben Baarda Jan-Willem Godding Eerste druk Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten Ontwerp omslag: Studio Frank & Lisa, Groningen Omslagillustratie:
Nadere informatieHandleiding e-mail. Aan de slag. in beroep en bedrijf. Handleiding e-mail
Aan de slag in beroep en bedrijf Branche Uitgevers 1 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand dan wel openbaar gemaakt
Nadere informatiePrOmotie. Cultuur en Maatschappij. Werkboek Huur een huis
PrOmotie Cultuur en Maatschappij Werkboek Huur een huis Colofon Auteurs: Onder redactie van: Met dank aan: Vormgeving: Illustraties: Drukwerk: Gerda Verhey, Ruud Drupsteen, Caroline van den Kommer, Mary
Nadere informatieFrank en Vrij. Thunnissen-bundel. onder redactie van. mr. J.F. de Groot / mr. H.M. Slaghekke
Frank en Vrij Frank en Vrij Thunnissen-bundel onder redactie van mr. J.F. de Groot / mr. H.M. Slaghekke ISBN 978-90-78066-26-2 NUR 820 Omslagontwerp en binnenwerk: Rob Kluitenberg 2009, Stichting Instituut
Nadere informatieNederlands voor Arabisch taligen A0 A1/A2
Auteur boek: مو لف الكتاب: Vera Lukassen Titel boek: Nederlands voor Arabisch taligen كتاب : الھولندي للناطقین باللغة العربیة المستوى Niveau A0 A2, A0 A2 2015, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl
Nadere informatieOpstal en erfpacht als juridische instrumenten voor meervoudig grondgebruik
Opstal en erfpacht als juridische instrumenten voor meervoudig grondgebruik Opstal en erfpacht als juridische instrumenten voor meervoudig grondgebruik mr. B.C. Mouthaan s-gravenhage - 2013 1 e druk ISBN
Nadere informatieAuteurs boek: Vera Lukassen en René Valster Titel boek: Basis Computergebruik Versies: Windows 7 & Windows 8
Auteurs boek: Vera Lukassen en René Valster Titel boek: Basis Computergebruik Versies: Windows 7 & Windows 8 2014, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: Augustus 2014 ISBN: 978-94-91998-03-4
Nadere informatieGELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie. April 2012. Concrete tips voor effectieve interne communicatie
GELOOFWAARDIGHEID is de sleutel tot succesvolle interne communicatie April 2012 Concrete tips voor effectieve interne communicatie Amsterdam, augustus 2012 Geloofwaardige interne communicatie Deze white
Nadere informatieHandleiding Programmeren en bewerken CAM (graveermachine) Aan de slag. in beroep en bedrijf. Handleiding Programmeren en bewerken CAM (graveermachine)
Aan de slag in beroep en bedrijf Handleiding Programmeren en bewerken CAM (graveermachine) Branche Uitgevers 1 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in
Nadere informatieBijzonder geschikt voor het werk
Bijzonder geschikt voor het werk Bijzonder geschikt voor het werk H.J.M. van Mierlobundel onder redactie van: E.W.J. de Groot en R.D. Harteman ISBN 978-90-78066-71-2 NUR 820-823 2012, Stichting Instituut
Nadere informatieEen eigen bedrijf beginnen
9 Een eigen bedrijf beginnen Naam:... Klas:... Colofon Uitgeverij: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Auteur: Arie Reijn Redactie: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Inhoudelijke redactie: Arie Reijn, Ingrid
Nadere informatiePrOmotie. Cultuur en maatschappij. Werkboek Ik betaal!
PrOmotie Cultuur en maatschappij Werkboek Ik betaal! Colofon Auteur: Onder redactie van: Met dank aan: Tekstredactie: Vormgeving: Illustraties: Drukwerk: Ruud Schinkel, Mieke van Wieringen Ina Berlet (Atlas
Nadere informatieAuteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel Expert 2013. 2013, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: November 2013
Auteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel Expert 2013 2013, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: November 2013 ISBN: 978-90-820856-4-8 Dit boek is gedrukt op een papiersoort
Nadere informatieAuteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel Gevorderden 2013. 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: December 2013
Auteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel Gevorderden 2013 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: December 2013 ISBN: 978-90-820856-9-3 Dit boek is gedrukt op een papiersoort
Nadere informatieAuteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel Beginners 2013. 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: mei 2013
Auteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel Beginners 2013 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: mei 2013 ISBN: 978-90-817910-8-3 Dit boek is gedrukt op een papiersoort
Nadere informatiePraktijkboek verjarings- en vervaltermijnen in de bouw
Praktijkboek verjarings- en vervaltermijnen in de bouw ISBN 978-90-78066-42-2 NUR 822 2010, S.J.H. Rutten, Stichting Instituut voor Bouwrecht Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden
Nadere informatieMedische terminologie
Medische terminologie Bezoek- en postadres: Bredewater 16 2715 CA Zoetermeer info@uitgeverijbos.nl www.uitgeverijbos.nl 085 2017 888 Waar in deze module wordt verwezen naar personen, verwijzen wij voor
Nadere informatieManual e-mail. Aan de slag. in beroep en bedrijf. Manual e-mail
Aan de slag in beroep en bedrijf Branche Uitgevers 1 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand dan wel openbaar gemaakt
Nadere informatieLOL. Module. Begroting. 2013 Stichting Entreprenasium. Versie 0.1: april 2013
N W O LOL Z Module Begroting Versie 0.1: april 2013 2013 Stichting Entreprenasium Inleiding 2 Inleiding 2 Opbrengst 4 Stakeholders 8 Middelen 12 Strategie 15 P l a n n e n In de module plannen maakte je
Nadere informatieWerken op de verkoopadministratie
7 Werken op de verkoopadministratie Naam:... Klas:... Colofon Uitgeverij: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Auteur: Walter Kamphuis Redactie: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Inhoudelijke redactie: Arie
Nadere informatieModel Inkoopbeleid voor de (semi)overheid
Model Inkoopbeleid voor de (semi)overheid Model Inkoopbeleid voor de (semi)overheid Mr. drs. T.H.G. Robbe model inkoopbeleid voor de (semi)overheid Berghauser Pont Publishing Postbus 14580 1001 LB Amsterdam
Nadere informatieBaron op klompen. Baron op klompen. Wim Coster. Historia Agriculturae 40. Historia Agriculturae 40
Sloet_def 18-09-2008 16:50 Page 1 S loet genoot bekendheid als een kritisch en eigenzinnig liberaal. In de beide decennia rondom 1848 was hij een buitengewoon actief lid van de Tweede Kamer. Hij zette
Nadere informatiePAUL POSTMA BIG DATA MARKETING SNEL - SIMPEL - SUCCESVOL
PAUL POSTMA BIG DATA MARKETING SNEL - SIMPEL - SUCCESVOL Ontwerp omslag: Bart van den Tooren Opmaak: Studio Nico Swanink Illustratie pagina 158: Gertjan Kleijne Eindredactie: Peter van der Horst ISBN 9789492196200
Nadere informatieBouwen op een gemeenschappelijk verleden aan een succesvolle toekomst Welling, Derk Theodoor
University of Groningen Bouwen op een gemeenschappelijk verleden aan een succesvolle toekomst Welling, Derk Theodoor IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF)
Nadere informatieTaal op niveau Schrijven Op weg naar niveau
Taal op niveau Schrijven Op weg naar niveau 1F Naam: Groep: Uitgeverij: Edu Actief b.v. Meppel Auteur: Annemieke Struijk Redactie: Edu Actief b.v. Meppel Inhoudelijke redactie: Elma Draaisma en Willem
Nadere informatiewww.dubbelklik.nu Handleiding Homeplanner
www.dubbelklik.nu Handleiding Homeplanner Deze extra opdrachten zijn onderdeel van Dubbelklik, een lesmethode Technologie, ICT/ Loopbaanoriëntatie en Intersectoraal Alle rechten voorbehouden. Niets uit
Nadere informatieLoopbaanoriëntatie -begeleiding
Ik, leren en werken Loopbaanoriëntatie en -begeleiding Loopbaanlogboek voor fase 2 Voorbereiding Colofon Auteur: Edu Actief b.v. Redactie: Edu Actief b.v. Vormgeving: Edu Actief b.v. Illustraties: Edu
Nadere informatieColofon. Titel: Xact groen Wiskunde deel 2 ISBN: 978 90 3720 834 4 NUR: 124 Trefwoord: Wiskunde groen
Colofon 1 Colofon Titel: Xact groen Wiskunde deel 2 ISBN: 978 90 3720 834 4 NUR: 124 Trefwoord: Wiskunde groen Uitgeverij: Edu Actief b.v. Meppel Auteurs: E. Benthem, J. Broekhuizen, H. La Poutré, J. Bruinsma,
Nadere informatieWerken in het bank- en verzekeringswezen
15 Werken in het bank- en verzekeringswezen Naam:... Klas:... Colofon Uitgeverij: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Auteur: Kees Faas Redactie: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Inhoudelijke redactie:
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) : Peeters-Podgaevskaja, A.V. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) : Peeters-Podgaevskaja, A.V. Link to publication Citation for published version (APA): Peeters-Podgaevskaja, A. V. (2008). : Amsterdam: Pegasus General rights It
Nadere informatiePrOmotie. Sociale Competentie. Ik & de Ander. Werkboek 3
PrOmotie Sociale Competentie Ik & de Ander Werkboek 3 Auteurs Onder redactie van Met dank aan Tekstredactie Vormgeving Illustraties Drukwerk : Aveline Dijkman, Ingrid Koops, Marjo de Jong : Ingrid Koops
Nadere informatieBasisvaardigheden Nederlands Deel 1 van 2
Basisvaardigheden Nederlands Deel 1 van 2 Colofon Auteur: Hanneke Molenaar Inhoudelijke redactie: Ina Berlet Redactie: Edu Actief b.v. Vormgeving: Crius Group Illustraties: Edu Actief b.v. Titel: Basisvaardigheden
Nadere informatieadministratie afdeling calculatie
administratie afdeling calculatie colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. Meppel Auteurs: A. Bosma, J. Bijlsma, P.F.C. Croese, M. van Esch, J.M. van der Steeg Redactie: Edu Actief b.v. Meppel Inhoudelijke
Nadere informatieTaal op niveau Gesprekken voeren Op weg naar niveau
Taal op niveau Gesprekken voeren Op weg naar niveau 1F Naam: Groep: Uitgeverij: Edu Actief b.v. Meppel Auteur: Elma Draaisma Redactie: Edu Actief b.v. Meppel Inhoudelijke redactie: Annemieke Struijk en
Nadere informatieInleiding Administratieve Organisatie. Opgavenboek
Inleiding Administratieve Organisatie Opgavenboek Inleiding Administratieve Organisatie Opgavenboek drs. J.P.M. van der Hoeven Vierde druk Stenfert Kroese, Groningen/Houten Wolters-Noordhoff bv voert
Nadere informatieLeidraad inbrengwaarde (2 e druk) drs. ing. F.H. de Bruijne MRICS RTsv ir. ing. T.A. te Winkel MRICS RTsv RMT
Leidraad inbrengwaarde (2 e druk) drs. ing. F.H. de Bruijne MRICS RTsv ir. ing. T.A. te Winkel MRICS RTsv RMT ISBN: 978-90-78066-96-5 NUR 820-823 2015, Instituut voor Bouwrecht Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieSarayu (blz. 139 De Uitnodiging van W. Paul Young)
Toen jullie onafhankelijkheid verkozen boven relatie werd je een bedreiging voor elkaar. Anderen werden een voorwerp om te manipuleren of te gebruiken voor je eigen geluk. Autoriteit, of wat jullie eronder
Nadere informatieWerken in een bouwmarkt
16 Werken in een bouwmarkt Naam:... Klas:... Colofon Uitgeverij: Edu Actief bv Meppel Auteur: Arie Reijn Redactie: Edu Actief bv Meppel Inhoudelijke redactie: Arie Reijn Stramienontwerp: Herman ten Kate
Nadere informatieAan de slag. Handleiding Voorraadbeheer
Aan de slag in beroep en bedrijf Handleiding Voorraadbeheer februari 2007 Branche Uitgevers 1 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
Nadere informatieHandleiding Menukeuze
Aan de slag in beroep en bedrijf Handleiding Menukeuze Branche Uitgevers 1 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand
Nadere informatieTaal op niveau Spreken Op weg naar niveau
Taal op niveau Spreken Op weg naar niveau 1F Naam: Groep: Uitgeverij: Edu Actief b.v. Meppel Auteur: Elma Draaisma Redactie: Edu Actief b.v. Meppel Inhoudelijke redactie: Wim Zuijdendorp Vormgeving: Edu
Nadere informatieAuteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Word Gevorderd 2010. 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: augustus 2012
Auteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Word Gevorderd 2010 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: augustus 2012 ISBN: 978-90-817910-7-6 Dit boek is gedrukt op een papiersoort
Nadere informatieEXIN WORKFORCE READINESS werkgever
EXIN WORKFORCE READINESS werkgever DE ERVARING LEERT ICT is overal. Het is in het leven verweven geraakt. In een wereld waarin alles steeds sneller verandert, is het lastig te bepalen wat er nodig is om
Nadere informatieLodewijk het lieve beestje
Lodewijk het lieve beestje Uitgeverij, training en diensten Colofon Uitgeverij: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Redactie: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Vormgeving: Force digitale producties Illustraties:
Nadere informatieToetsing beheersplan Domus Wehl
Toetsing beheersplan Domus Wehl juni 2011 Toetsing beheersplan Domus Wehl juni 2011 In opdracht van Gemeente Doetinchem Omslagontwerp M. Grotens (Bureau Beke) Kuppens, J. en Ferwerda, H. Toetsing beheersplan
Nadere informatieSeksuele vorming Ik Sova. Ik.indd 1 29/09/14 07:58
Seksuele vorming Colofon Auteur: Mandy Rooker, werkzaam bij On(der)wijs Goed! Eindredactie: Daphne Ariaens Redactie: Edu Actief b.v. Vormgeving: Crius group Illustraties: Edu Actief b.v. Titel: Seksuele
Nadere informatieEXIN WORKFORCE READINESS professional
EXIN WORKFORCE READINESS professional DE ERVARING LEERT ICT is overal. Het is in het leven verweven geraakt. In een wereld waarin alles steeds sneller verandert, is het lastig te bepalen wat er nodig is
Nadere informatiePerselectief Interim. Specialistisch Interim Management
Perselectief Interim Specialistisch Interim Management Inleiding De laatste economische ontwikkelingen hebben organisaties nieuwe uitdagingen gegeven. Of het nu de sector bouw is of onderwijs & overheid,
Nadere informatieCultureel erfgoed en ruimte
Cultureel erfgoed en ruimte gebieds- en ontwikkelingsgerichte erfgoedzorg in de ruimtelijke ordening Mr. J. Poelstra, Ir. A. E. de Graaf en Ir. R.J.M.M. Schram Mr. T.H.H.A. van der Schoot (eindredactie)
Nadere informatieFase A. Jij de Baas. Gids voor de Starter. 2012 Stichting Entreprenasium. Versie 1.2: november 2012
N W O Fase A Z Jij de Baas Gids voor de Starter Versie 1.2: november 2012 2012 Stichting Entreprenasium Inleiding 2 School De school Inleiding 2 Doelen 3 Middelen 4 Invoering 5 Uitvoering 6 Jij de Baas:
Nadere informatieSpreken en gesprekken voor 1F
NEDERLANDS Spreken en gesprekken voor 1F Deel 2 van 5 Colofon Auteur: Hanneke Molenaar Inhoudelijke redactie: Ina Berlet Redactie: Edu Actief b.v. Vormgeving: Crius Group Illustraties: Edu Actief b.v.
Nadere informatieElementaire praktijk van de Financiering Werkboek
Elementaire praktijk van de Financiering Werkboek Niveau 4 PDB Mariëlle de Kock elementaire praktijk van de financiering Niveau 4 PDB Werkboek Mariëlle de Kock Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten Ontwerp
Nadere informatieGrondexploitatiewet. vraag & antwoord
Grondexploitatiewet vraag & antwoord Grondexploitatiewet vraag & antwoord drs. P.C. van Arnhem J.W. Santing Msc RE MRICS mr. G.I. Sheer Mahomed GRONDEXPLOITATIEWET - VRAAG & ANTWOORD Berghauser Pont Publishing
Nadere informatieSerienummer: DigiCode: Voor het activeren van de DigiCode kijk je op pagina 7. Te activeren tot:
Serienummer: DigiCode: Voor het activeren van de DigiCode kijk je op pagina 7. Te activeren tot: i n s t r u c t i e - / w e r k b o e k g h v o r i ë ntat i e m o d u l e o r i ë ntat i e m o d u l e
Nadere informatieKIDS CROWD. Kids Crowd is een initiatief van: Suzan Baldinger & Lex Hupe
KIDS CROWD Kids Crowd is een initiatief van: Suzan Baldinger & Lex Hupe Mijn school Ik wil een school waar ik van kan dromen vol met natuur en bomen Waar ze niet pesten en heel veel uittesten Ik wil een
Nadere informatieDe onzichtbare gorilla
De onzichtbare gorilla Christopher Chabris en Daniel Simons De onzichtbare gorilla Selectieve waarneming en valse intuïtie Vertaald door Jan Willem Reitsma groteletter Uitgeverij De Arbeiderspers Amsterdam
Nadere informatieNaar een andere verdeling van verantwoordelijkheid in de bouw
Naar een andere verdeling van verantwoordelijkheid in de bouw Naar een andere verdeling van verantwoordelijkheid in de bouw Onderzoek naar privaatrechtelijke verbeteringsmogelijkheden van de bouwkwaliteit
Nadere informatieAuteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel 365 Basis. 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer Eerste druk: November 2017
Auteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel 365 Basis 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: November 2017 ISBN: 978-94-91998-41-6 Dit boek is gedrukt op een papiersoort
Nadere informatiePol Van Damme. Leesfiches
Pol Van Damme Deze leesfiches bevatten niet zomaar vraagjes bij boeken. Nee, het gaat om leuk en creatief bezig zijn met boeken, om bevorderen van leesbegrip, maar bovenal: om leesplezier! Het boekenpakket
Nadere informatieEXIN WORKFORCE READINESS opleider
EXIN WORKFORCE READINESS opleider DE ERVARING LEERT ICT is overal. Het is in het leven verweven geraakt. In een wereld waarin alles steeds sneller verandert, is het lastig te bepalen wat er nodig is om
Nadere informatieCheck je en brief
Check je e-mail en brief Check je e-mail en brief Tips en checklists voor betere e-mails en brieven Eric Tiggeler TWEEDE DRUK Omslagontwerp: Textcetera, Den Haag Opmaak binnenwerk: Villa Y, Henxel Eric
Nadere informatieRelease notes Unit4 Multivers API 1.8.2
Release notes Unit4 Multivers API 1.8.2 De Unit4 Multivers API is een product van: Unit4 Business Software Benelux B.V. Telefoon 031 88 247 17 77 Papendorpseweg 100 Supportlijn 088 247 24 72 Postbus 5005
Nadere informatiePraktische toelichting op de UAV-GC 2005
Praktische toelichting op de UAV-GC 2005 prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis mr. A.Z.R. Koning Eerste druk s-gravenhage - 2015 Omslagfoto: De foto op het omslag is van het 3M gebouw gelegen aan de rechterzijde
Nadere informatieAmbitie.info. BPV Werken in de detailhandel, goederen komen binnen
Ambitie.info BPV Werken in de detailhandel, goederen komen binnen Colofon Uitgeverij: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Auteur: M. Steenbergen Redactie: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Inhoudelijke redactie:
Nadere informatieEerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl
Eerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl Hoewel deze uitgave met zorg is samengesteld aanvaardt de auteur geen enkele aansprakelijkheid voor schade ontstaan door
Nadere informatieevaluatie, monitoring, tevr effectonderzoek en datave
ijs arbeid dat a zorg onderwijs zekerheid t enschap rg welzijn obilit eit n beleids- Het ITSmaakt deel uit van de Radboud Universiteit Nijmegen evaluatie, monitoring, tevr effectonderzoek en datave CE
Nadere informatieDe basis van het Boekhouden
De basis van het Boekhouden Werkboek Niveau 3 BKB/elementair boekhouden Hans Dijkink de basis van het boekhouden Niveau 3 BKB/elementair boekhouden Werkboek Hans Dijkink Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten
Nadere informatieDe koppeling tussen ING Internetbankieren en Unit4 Multivers Online. De versies Small, Medium, Large en XtraLarge
De koppeling tussen ING Internetbankieren en Unit4 Multivers Online De versies Small, Medium, Large en XtraLarge Unit4 Software B.V. Telefoon 0184 444444 Postbus 102 Telefax 0184 444445 3360 AC Sliedrecht
Nadere informatieCompacte taalgids Nederlands (basis en gevorderd) les- en werkboek
Compacte taalgids Nederlands (basis en gevorderd) les- en werkboek Bezoek- en postadres: Bredewater 16 2715 CA Zoetermeer info@uitgeverijbos.nl www.uitgeverijbos.nl 085 2017 888 Aan de totstandkoming van
Nadere informatieInlezen bankafschriften
Datum: 13-3-2015 Ontwerp: MKG Nederland B.V. Auteur: MKG Nederland B.V. MKG versie: v004026-a02 2014, by MKG Nederland B.V. www.mkg.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt,
Nadere informatie