Programma Wijkontwikkeling 2.0

Transcriptie

1 Programma Wijkontwikkeling 2.0

2 Programma Wijkontwikkeling 2.0 Visie en aanpak November 2009

3 Programmma Wijkontwikkeling

4 Inhoudsopgave > 1 Inleiding Visie Wijkontwikkeling Analyse Wijkontwikkelingswijken op basis van Wijkmonitor Hoge Vucht, Doornbos en Linie Heuvel Driesprong 26 4 Driesprong Uitvoeringsprogramma , Prestatieafspraken en grondexploitaties Uitvoeringsprogramma Prestatieafspraken / Alliantie Grondexploitaies Wijkontwikkeling Conclusies 39 6 Communicatie Organisatie Programmatische aanpak Wijkontwikkeling Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden: heldere opdrachtlijnen, 44 zuivere verhoudingen 7.3 Organisatie Interne en externe overlegstructuur Besluitvorming 47 Bijlage 1 Uitvoeringsprogramma Wijkontwikkeling Bijlage 2 Grondexploitaties Wijkontwikkeling 51 Bijlage 3 Toelichting Uitvoeringsprogramma Wijkontwikkeling _09 programma_wijkontwikkeling_v2 Programmma Wijkontwikkeling

5 Programmma Wijkontwikkeling

6 Inleiding 1 Breda is een stad waar mensen met plezier wonen, werken of recreëren. Bewoners voelen zich er thuis, kennen elkaar en weten de weg. Mocht het even iets minder gaan, weten ze dat ze er niet alleen voor staan, maar bij verschillende partijen kunnen aankloppen. Dan spreken we over partijen in de breedste zin van het woord; de ene keer is dat een goede buur, de andere keer is een professionele instantie nodig om een stapje verder te kunnen gaan. En ook bezoekers aan Breda ervaren het gevoel van thuiskomen. Daarbij staat de kernwaarde van Breda als sociale stad centraal: Kiezen voor elkaar. Breda is een sociale stad met oog voor de mens en de menselijke maat. Met deze tekst opende het programma Wijkontwikkeling (versie 1), dat in juni 2009 door de gemeenteraad werd vastgesteld. Daarin opgenomen stond de toezegging voor een vervolg. Op de agenda stonden namelijk nog vier belangrijke onderwerpen: de ontwikkeling van de visie Wijkontwikkeling en de Wijkmonitor waarmee gemeten wordt hoe de Bredase buurten er voor staan, de herijking van de ontwikkelingsvisies Heuvel en Hoge Vucht, Doornbos en Linie en de uitwerking van de Prestatieafspraken tussen de gemeente Breda en de drie woningbouwcorporaties. In drie aparte documenten zijn deze vier punten terug te vinden: het programma Wijkontwikkeling 2.0 en Ontwikkelingsvisies Heuvel en Hoge Vucht, Doornbos en Linie Om de samenhang tussen de verschillende onderdelen binnen het programma Wijkontwikkeling aan te geven ziet u op de volgende pagina een schema met toelichting. MADE A59 WAGENBERG A16 / HSL OOSTERHOUT TERHEIJDEN A27 Hoge Vucht Doornbos-Linie TETERINGEN PRINSENBEEK Driesprong DORST ETTEN-LEUR A58 Heuvel BAVEL A58 EFFEN ULVENHOUT RIJSBERGEN Programmma Wijkontwikkeling 1

7 Visie openbare ruimte Maatschappelijke visie Structuurvisie 5 doelen: Goed toeven Groeien Meedoen Gezond en zorgzaam Concurrerend en aantrekkelijk wonen Programma Wijkontwikkeling Visie Wijkmonitor Uitvoeringsprogramma (incl. Prestatieafspraken ( 8+8 ) Driesprong Heuvel Hoge Vucht Doornbos en Linie Visie Driesprong (2006) Structuurvisie Ontwikkelingsvisie Heuvel ( ) Ontwikkelingsvisie HVDL ( ) Sociaal-economisch programma Sociaal-economisch programma Sociaal-economisch programma Fysiek programma Fysiek programma (bestaand) Fysiek programma Anterieure overeenkomst (2010) Overeenkomst SAL-partners (maart 2010) Het programma Wijkontwikkeling streeft de vijf hoofddoelen uit de drie gemeentelijke visies (structuurvisie, visie op de openbare ruimte en de maatschappelijke visie) na: in Breda is het (a) goed toeven, alle bewoners krijgen de kans om te (b) groeien en kunnen (c) meedoen. Bredanaars zijn (d) gezond en zorgzaam. Ze wonen in een (e) aantrekkelijke en concurrerende woonomgeving, waar ze elkaar ontmoeten en waar ze samenleven. In de wijken waarin dit geen vanzelfsprekendheid is, ondersteunt het programma Wijkontwikkeling. Om dat te kunnen doen is het van belang om de aard en het karakter van de Bredase wijkontwikkelingsgebieden te kennen. Met de ontwikkeling van de Wijkmonitor heeft Breda een instrument dat een situatieschets van de Wijkontwikkelingswijken Heuvel, Driesprong en Hoge Vucht, Doornbos en Linie geeft. Deze informatie is gebruikt bij het herijken van de Ontwikkelingsvisies voor Heuvel en Hoge Vucht, Doornbos en Linie. Deze beide documenten liggen ook voor ter besluitvorming. Ze kunnen in samenhang met het programma Wijkontwikkeling 2.0, maar ook als op zichzelf staande documenten gelezen worden. Het programma Wijkontwikkeling 2.0 is daarbij de paraplu. Voor Driesprong kwam eerder dit jaar de Structuurvisie Driesprong gereed, die verder met de betrokken partijen wordt uitgewerkt. In het programma Wijkontwikkeling is tevens een Uitvoeringsprogramma opgenomen met daarin opgenomen de middelen uit het Wijkontwikkelingsfonds, diverse subsidies en de middelen uit de Prestatieafspraken met de woningbouwcorporaties ( 8+8 ). Binnen de Prestatieafspraken is een helder onderscheid gemaakt tussen fysieke maatregelen en impuls sociaal-economische opgave. De uitwerking van deze opgave krijgen verder vorm in sociaal programma s, die de komende periode voor Heuvel, Driesprong en Hoge Vucht, Doornbos en Linie worden opgesteld. Programmma Wijkontwikkeling 2

8 Visie Wijkontwikkeling ( ) 2 De Maatschappelijke visie, de Visie op de openbare ruimte en de Structuurvisie omvatten samen de totale Bredase samenleving, zowel sociaal-economisch als fysiek. Een visie op de Wijkontwikkeling geeft verdere invulling en kleur aan deze drie visies voor drie aangewezen Wijkontwikkelingswijken: Heuvel, Driesprong en Hoge Vucht, Doornbos en Linie. Vijf doelen, drie visies Wijkontwikkeling streeft de vijf doelen uit de drie visies na: in Breda is het (a) goed toeven, alle bewoners krijgen de kans om te (b) groeien en kunnen (c) meedoen. Bredanaars zijn (d) gezond en zorgzaam. Ze wonen in een (e) aantrekkelijke en concurrerende woonomgeving, waar ze elkaar ontmoeten en samenleven. Programmatische aanpak In de drie Wijkontwikkelingswijken is sprake van een geconcentreerde, gestapelde en complexe problematiek. Het bereiken van de vijf stedelijke doelen is hier geen vanzelfsprekendheid. Om de draaglast van de bewoners te verlichten en tegelijkertijd de draagkracht te versterken, is een programmatische aanpak noodzakelijk. Bronnen De Raad stelde in juni 2009 versie 1 van het programma Wijkontwikkeling vast. De volgende stap was het verder uitwerken van de subdoelen en indicatoren en het inventariseren van de maatregelen om de doelen te realiseren: meten = weten. Tegelijkertijd zijn de bestaande Ontwikkelingsvisies Heuvel en Hoge Vucht, Doornbos en Linie samen met de bewoners en stakeholders herijkt. Tot slot zijn in- en extern veel gesprekken gevoerd en is de belangrijkste literatuur geraadpleegd. Samenvattende visie Op basis van genoemde drie bronnen ( meten = weten, herijking Ontwikkelingsvisies en gesprekken en literatuur) ontstond de volgende samenvattende visie op de Wijkontwikkeling: De kern van de Wijkontwikkeling is van, voor en door de bewoners. De bewoners zijn het onderwerp en de bron van de aanpak van de wijkontwikkeling. Het startpunt van de ontwikkeling is steeds verder bouwen op dat wat er al is en leeft. De belangrijkste thema s/focus voor de wijkontwikkelingswijken is een aanpak ( verdiepen ) op: onderwijs, participatie, veiligheid en gezondheid. In het besef dat een lange adem noodzakelijk is. Geplande concrete fysieke maatregelen ondermeer Dr. Struyckenplein, LinieKwartier Noord, Bernard de Wildestraat, Hendrik Berlagestraat en Huis van de Heuvel gaan ondertussen onverminderd door. Deze projecten zijn tenslotte noodzakelijk voor het imago, de gewenste maatschappelijke voorzieningen, leefbaarheid en hoogwaardige sociale woningbouw. Om Wijkontwikkeling tot een succes te maken, is het daarnaast noodzakelijk samen te werken met alle bewoners en partners, zoals woningbouwcorporaties, wijkraden, en sociaal-economische partners. Verbinden via bewonersparticipatie, wijktafels en waarderend vernieuwen. Daarnaast is samenhang nodig om de Wijkontwikkeling tot een succes te maken: de vele maatregelen in samenhang (synergie) op elkaar afstemmen. Om de gewenste samenhang en samenwerking op natuurlijke wijze te stimuleren, vindt dit bij voorkeur plaats in een Hart in de buurt. Verdere samenhang en samenwerking kunnen leiden tot een effectievere en efficiëntere aanpak. Tot slot: blijven monitoren, want meten = weten. Programmma Wijkontwikkeling 3

9 De uitwerking van de visie Wijkontwikkeling naar het Wat en Hoe van de wijkontwikkeling komt in het vervolg van deze tekst aan bod. Het WAT van de Wijkontwikkeling ( ) Wijkontwikkeling is een dynamisch veranderingsproces, gericht op de sociaaleconomische en fysieke ontwikkeling van een gebied. Voor, door en met haar bewoners. Hoofddoelen De vijf hoofddoelen voor deze Wijkontwikkelingswijken zijn: In Breda is het (a) goed toeven, alle bewoners krijgen de kans om te (b) groeien en kunnen (c) meedoen. Bredanaars zijn (d) gezond en zorgzaam. Ze wonen in een (e) aantrekkelijke en concurrerende woonomgeving, waar ze elkaar ontmoeten en samenleven. Subdoelen en indicatoren De vijf doelen zijn uitgewerkt naar subdoelen en indicatoren. Die geven aan waar een wijk staat ten opzichte van het Bredaas gemiddelde of andere wijken in Breda. Er is geen algemeen aanvaarde Bredase standaard kwaliteit. Onvoldoendes of sterke afwijkingen naar boven en beneden geven wel een indicatie van de problematiek in de (Wijkontwikkelings)wijken aan en de weg die nog te gaan is. Wijkmonitor De doelen, subdoelen en indicatoren zijn uitgewerkt in de Wijkmonitor. De monitor bevestigt de relatieve achterstandpositie van de drie Wijkontwikkelingswijken. Veel sociaal-economische indicatoren scoren een onvoldoende. Globaal geldt dat Wijkontwikkelingswijken twee tot drie keer minder gunstig scoren dan andere wijken. Urgente thema s zijn: a. onderwijs: voortijdig schoolverlaters, laag opleidingsniveau, leerachterstanden b. participatie: hoge werkeloosheid, grote afstand van arbeidsmarkt, armoede. c. veiligheid: overlast en verloedering. d. gezondheid: relatief veel overgewicht, ongezond eetpatroon, isolement en eenzaamheid. Vaak gaat het om gestapelde problemen, geconcentreerd in bepaalde delen van de stad. Problemen, die bovendien niet altijd direct zichtbaar zijn. Alles tesamen een complexe opgave. Focus op vier sociaal-economische thema s (verdiepen) Wijkontwikkeling leidde al tot wijken die er steeds beter uitzien: schoon en heel. Nu is het ook tijd om bij de Wijkontwikkeling de sociaal-economische pijler nadrukkelijker bij te betrekken. De focus ligt op de vier thema s: Onderwijs, Participatie, Veiligheid en Gezondheid. Dit is niet uniek voor Breda. In veel publicaties over de Wijkontwikkeling is dit een belangrijk onderwerp. Samenhang met fysieke pijler Uiteraard moeten ook de succesvolle maatregelen van de fysieke pijler onverkort doorgaan. Er zijn al veel maatregelen getroffen, in uitvoering of in vergaande voorbereiding. Het gaat hierbij om onder andere: a. kwalitatief hoogwaardige sociale woningbouw; b. trots op je eigen wijk door topvoorzieningen zoals winkelcentra, maatschappelijke voorzieningen en hoogwaardige inrichting van pleinen en parken. Naast trots is dit ook goed voor alle sociale aspecten van ontmoeten en verbinden; c. mogelijkheden van een wooncarrière in de eigen wijk voor de bewoners die doorgroeien naar de middengroep; d. bouwen voor doelgroepen, zoals ouderen, wonen en werken, starters; e. imagoverbetering: maak het voor bewoners uit vooral de middengroepen van buiten de wijk aantrekkelijk om in de buurt te komen wonen. Ook voor de sociaal-economische pijler zijn al veel maatregelen getroffen, nog in uitvoering of in vergaande voorbereiding. Deze maatregelen dragen bij aan meedoen, groeien, goed toeven en gezond en zorgzaam leven van de wijkbewoners. Voorbeelden van concrete maatregelen variëren van Burgerinitiatieven (Heuvel aan Zet en Lusten en Lasten) Geschikt Programmma Wijkontwikkeling 4

10 Wonen voor Iedereen (GWI), inburgering, BredaPas, vrouwenstudio s, buurtvaders, Brede Schoolprogramma s, Werk aan de Wijk, taalonderwijs en reïntegratie. Aandachtspunten en randvoorwaarden Maatregelen en acties in de Wijkontwikkeling vragen om de volgende aandachtspunten en randvoorwaarden: a. Gebruik bewonersinitiatieven als graadmeters voor de energie en het verlangen van de bewoners. Hierin meegaan, draagt bij aan succes. Realisering kan ten slotte rekenen op draagvlak en steun. b. Maatregelen en acties moeten met elkaar samenhangen ( verbreden ). c. Wijkontwikkeling is een kwestie van lange adem en een programmatische aanpak die rekening houdt met de specifieke situatie van die wijk. Succesvolle acties verdienen een verlenging. De lange adem geldt zeker voor de sociaal-economische maatregelen. Voor fysieke maatregelen gelden vaak de projectwetten van concrete voorspelbare resultaten met een begin- en eindpunt. d. Kies bewust voor het meest geschikte schaalniveau om een maatregel uit te voeren. Vaak geldt: hoe dichter bij het individu, gezin, straat, vereniging of buurt, hoe effectiever. Veiligheid vraagt bijvoorbeeld vaak een zeer directe aanpak op persoons- en gezinsniveau. Soms geldt een hoger schaalniveau. Werkgelegenheid vind je bijvoorbeeld veelal op bedrijfsterreinen die niet in de wijk liggen. e. Maatregelen die werken vanuit kansen en mogelijkheden zijn sterker motiverend en krachtiger dan werken vanuit bedreiging of drempels. f. Maak gebruik van activiteiten en maatregelen die zich elders in het land in de Wijkontwikkeling al bewezen hebben: beter goed gejat dan slecht verzonnen. Trends Tot slot enkele dominante trends die spelen op alle schaalniveaus: a. Economische ontwikkeling: de huidige economische crisis leidt op korte termijn tot een groot banenverlies. Tegelijk staan de overheidsmiddelen onder grote druk door verminderde inkomsten en druk op de uitgaven, onder andere door stijgende uitkeringen. Het middellange termijn perspectief zoals opgenomen in de arbeidsmarktvisie is dat het aantal vacatures weer fors zal toenemen en dat we iedereen juist heel hard nodig hebben. b. Demografische ontwikkelingen: er is sprake van een dubbele ontgroening van minder kinderen en ouderen die langer leven. Op termijn bestaat de helft van de huishoudens uit eenpersoonshuishoudens. c. Digitalisering en netwerk samenleving: door internet is informatie-uitwisseling sneller en eenvoudiger dan in het verleden. d. Individualisering: de grote differentiatie aan leefstijlen, culturen, nieuwkomers, waarden en normen leidt tot meer individualisering. Die komt ook tot uiting in een grote verscheidenheid aan woonvormen en een verandering van allerlei publieke voorzieningen (zorg, sociale zekerheid, onderwijs). e. Duurzaamheid: geen optie, maar noodzaak. Naast het tegengaan van milieuvervuiling gaat het tegelijkertijd om het creëren van meer ruimte voor groen en blauw. f. Bestuur/Good Governance: bewoners/burgers willen zich meer gekend, herkend en gehoord voelen bij het bepalen van beleid, uitvoeren en evalueren. Dit speelt op alle niveaus van bestuur: Europa, Rijk, Provincie, Gemeente en Wijk. Het HOE van de Wijkontwikkeling Wijkontwikkeling is van, voor en door de bewoners. Ook bij het HOE gaat het primair om de bewoners. Het accent ligt op participatie door de bewoners. Zij hebben tenslotte de kennis en ervaring. Dat maakt hen de specialisten ter plaatse. De sleutel voor een succesvolle Wijkontwikkeling ligt in de energie, het verlangen en het initiatief van de bewoners. Communicatie Naast bewonersparticipatie is communicatie met alle bewoners van groot belang. Wijkraden vormen in veel kwesties een eerste aanspreekpunt. Zij hebben een eigen netwerk en zijn een waardevol knooppunt in de wijk. Maar er is ook communicatie nodig met bewoners die de Programmma Wijkontwikkeling 5

11 wijkraad niet direct vertegenwoordigt, zoals allochtonen en jongeren. Zij zoeken vaak andere minder geëigende paden voor communicatie. Succesvolle Wijkontwikkeling betekent dan ook kiezen voor nieuwe paden, zoals internet en burgerpanels) en het verder ontwikkelen van bestaande middelen, zoals wijktafels. In beide gevallen is het motto: praten met in plaats van over de bewoners. Maak gebruik van de vele netwerken in de wijk - van school, tot zorgpunten, winkels, bedrijven - maar ook van de individuele bewoners. Samenwerking professionals (verbinden) Ook optimale samenwerking met professionele stakeholders zoals woningbouwcorporaties, zorginstellingen, onderwijs, welzijnorganisaties en private partijen is van het grootste belang voor de Wijkontwikkeling. Vooral de sociaal-economische stakeholders vormen een waardevolle aanvulling in het officiële overlegcircuit. Dat geldt voor stuurgroepen voor de wijkontwikkeling, maar ook voor het concrete uitvoeringsniveau in de wijken en buurten. Voor alle professionals, van de gemeente of van de andere stakeholders, geldt: je moet er zijn! Aanspreekbaar, direct verbindingen leggen, zien, luisteren, afstemmen. Hart in de buurt Samenhang in de maatregelen en samenwerking tussen de diverse deelnemende partijen zijn kritische succesfactoren in de Wijkontwikkeling. Bij voorkeur vanuit een hart in de buurt dat zorgt voor een natuurlijke samenhang en samenwerking. Dit bevordert bovendien de (her)kenbaarheid en toegankelijkheid voor de bewoners. Een hart in de buurt, zoals een Brede School of hart in de buurt maakt Wijkontwikkeling meer vanzelfsprekend. Programma Samenwerking en samenhang zijn ook binnen de gemeente van het grootste belang. Daarom is Wijkontwikkeling als een programma georganiseerd. De middelen Om de visie uit te voeren moet Wijkontwikkeling het financieel tot nu toe hebben van incidentele middelen, zoals de Prestatieafspraken ( 8+8 ) en ISV-3. Structurele financiering ontbreekt om de gewenste verdieping, verbreding en verbinding structureel vorm te geven. Samenvattend: Wijkontwikkeling is van, voor en door de bewoners. De bewoners zijn het onderwerp en de bron van de aanpak van de Wijkontwikkeling. Voor een succesvol resultaat is nodig: samenwerken met alle bewoners (door bewonersparticipatie, wijktafels en Waarderend Vernieuwen) en alle partners in de buurt ( verbinden ), bij voorkeur in het hart in de buurt, met een samenhangende aanpak ( verbreden ) en een focus op onderwijs, participatie, veiligheid en gezondheid ( verdieping ). En in het besef dat een lange adem noodzakelijk is en fysieke maatregelen onverminderd doorgaan. Blijven monitoren, want meten = weten. Programmma Wijkontwikkeling 6

12 Analyse van de wijkontwikkelingswijken 3 Wijkmonitor De wijkmonitor is de weergave van de vijf doelen van het programma Wijkontwikkeling, vertaald in subdoelen en indicatoren. De indicatoren geven een schets van de situatie in de buurten van Breda. Hiermee kun je signaleren welke buurten op welke terreinen extra aandacht nodig hebben. Na verloop van tijd is het mogelijk ontwikkelingen in kaart te brengen. Dit ondersteunt het permanente proces van Wijkontwikkeling. Bronnen: cijfers en gesprekken Om een beeld te kunnen schetsen van de buurten van Breda zijn verschillende bronnen gebruikt. Het meest gebruikt zijn diverse gemeentelijke registraties (woningbouw, bevolking, leerlingen, uitkeringsgerechtigden, WOZ), externe registraties van politie, UWV Werkbedrijf en GGD, enquêtes onder een steekproef van de bevolking - zoals die naar leefbaarheid en veiligheid en de Burgerenquête - en de Leefbaarometer van het ministerie van VROM. Diverse monitoren De Wijkmonitor meet feitelijk wat er gebeurt en levert geen kant-en-klaar verhaal. Voor de analyse en interpretatie van deze gegevens is gebruik gemaakt van de diverse monitoren voor verschillende beleidsterreinen. Voor het verdere begrip en de duiding van de situatie in de wijkontwikkelingsgebieden zijn gesprekken gevoerd met de professionele samenwerkingspartners en beleids- en gebiedsdeskundigen van de gemeente. In deze rapportage worden deze in- en externe deskundigen professionals genoemd. Voor de herijking van beide ontwikkelingsvisies is uitvoerig gesproken met bewoners, zoals tijdens de wijktafels in Heuvel en de manifestatie in Hoge Vucht, Doornbos en Linie. De uitkomsten van deze gesprekken zijn ook betrokken bij de duiding van de situatie in de Wijkontwikkelingswijken. In de rapportage wordt onderscheid gemaakt in de mening van bewoners en professionals. Dashboard In deze Wijkmonitor draait het om de drie Wijkontwikkelingsgebieden. Voor de analyse van de gegevens is gebruik gemaakt van de informatie uit alle buurten van Breda, om de wijkontwikkelingsgebieden te vergelijken met andere buurten en met het gemiddelde van Breda: scoren de gebieden beter, slechter of vergelijkbaar? Als weergave is gekozen voor een zogenaamd dashboard: een paneel van kleuren. Rood staat voor attentie: grote negatieve afwijking ten opzichte van het gemiddelde. Oranje betekent een negatieve afwijking. Geel geeft een vergelijkbare score aan. De beide kleuren groen tonen de positieve afwijking ten opzichte van het gemiddelde van Breda. Recente informatie Het gebruik van de vele bronnen brengt met zich mee dat niet alle gegevens van dezelfde datum zijn. Er is steeds gebruik gemaakt van de meest recente informatie. Voor de meeste registraties is dat januari 2009, met informatie over De informatie uit enquêtes zijn veelal ouder. Nog niet alle informatie is op buurtniveau beschikbaar. Over sommige indicatoren is alleen stedelijke informatie beschikbaar. Dit verklaart de witte plekken in het dashboard per wijk. Aandachtspunten Voor de verdere ontwikkeling van de Wijkmonitor verdienen de volgende punten aandacht: - Nog niet alle indicatoren worden cyclisch geregistreerd of geënquêteerd. In de verdere ontwikkeling van de Wijkmonitor zal hier expliciet rekening mee worden gehouden. - Door de Wijkmonitor cyclisch uit te voeren worden trends zichtbaar. - Nu is het Bredase gemiddelde als referentiepunt genomen. De vraag ligt voor of dit de goede maatstaf is of dat er een andere Bredase standaard moet komen. - De mogelijkheden voor benchmark op basis van de Wijkmonitor zullen verder onderzocht en uitgewerkt worden. Programmma Wijkontwikkeling 7

13 3.1 Hoge Vucht en Doornbos-Linie RO-STV-BRNO-89.dgn Default :52:55 Programmma Wijkontwikkeling 8

14 Rapportcijfer veiligheid in de buurt Verkeersdoden/-gewonden per 1000 inwoners a. Goed toeven Goed toeven geeft aan hoe bewoners samenleven in hun buurten en hoe zij hun woning en woonomgeving ervaren. Doel DOEL A: Goed Toeven: leefbaarheid, wonen zonder zorgen Subdoel 1.Verbetering 2. Verbetering van het levensloopbestendig 3. Beter Indicator van de woningaanbod: Gedifferentieerder woonmilieu samenleven leefbaarheid Rapportcijfer leefbaarheid Rapportcijfer woonomgeving Verbetering wooncarrière van jong tot oud in de buurt Rapportcijfer kwaliteit woning Leefbaarometer: Indicator woningvoorraad (dominantie en dichtheid van o.a. woningtypen en huur / koop) Ouderen: woning is geschikt voor ouderen Ouderen: woonomgeving is geschikt voor ouderen Verhuizingen binnen de wijk, Totaal Verhuizingen binnen wijk 55+ Indicator sociale cohesie (omgang in buurt, thuis voelen) Indicator sociale samenhang (dominantie/homogeniteit levensfase+gezinssamenst.) (Leefbaarometer) Jaar Stad Breda gemiddeld 7,2 7,3 7,8-4 57% 89% 44% 46% 6,2-1 Buurt Belcrum (0100) 54% 92% Buurt Doornbos-Linie (0101) 6,6 6,4 7, % 47% 5,1 0 Subbuurt Doornbos 6,7 6,7 7,4 5,4 Subbuurt Linie 6,2 6 6,7 4,9 Buurt Biesdonk (0102) 6,4 6,4 7, % 86% 53% 50% 4,9-8 Buurt Geeren-zuid (0103) 6,4 6,5 6, % 65% 5,2 7 Buurt Wisselaar (0104) 6,6 6,7 7, % 54% 5 7 Buurt Geeren-noord (0106) 6,4 6,4 7, % 62% 5-20 Doel DOEL A: Goed Toeven: leefbaarheid, wonen zonder zorgen Subdoel 4. Betere voorzieningen: 5a. Verbetering van de sociale veiligheid en 5b. Verbete 6. Een Betere kwaliteit van voorzieningen Betere aanvermindering van de overlast ring van de verkeersveiligprettige openbare sluiting van voorzieningen heid ruimte op de vraag van bewoners Indicator Indicator nabijheid voorzieningen (Leefbaarometer) Tevredenheid met winkels voor dagelijkse boodschappen Tevredenheid met parkeergelegenheid Indicator veiligheid (diefstal, vernieling, overlast, geweld) (leefbaarometer) Beleving van onveiligheid in de buurt Indicator perceptie van dreiging (schaalscore) Indicator perceptie van vermogensdelicten (schaalscore) Aangiften woninginbraken per 100 woningen Aantal aanrijdngen per 1000 inwoners Indicator verloedering (bekladding, vernieling, rommel, hondepoep) (schaalscore) Jaar Stad Breda gemiddeld 1 0,82 0, ,9 27% 1,2 4,0 1,7 14,48 0,81 4,1 4,3 Indicator parkeeroverlast (schaalscore) Buurt Doornbos-Linie (0101) 14 0,91 0, ,3 39% 1,6 3,5 3,3 10,51 0,50 3,8 3,6 Subbuurt Doornbos Subbuurt Linie 0,85 0,55 0,83 0,4 37% 1,6 3,7 40% 1,7 3,6 4,3 3,9 5 5,2 Buurt Biesdonk (0102) Buurt Geeren-zuid (0103) Buurt Wisselaar (0104) Buurt Geeren-noord (0106) 1 0,98 0, ,89 0,76-3 0,94 0, ,98 0, ,0 52% 2,6 5,7 4,5-24 6,0 41% 2,5 5,1 1,6-33 6,3 42% 1,9 4,5 2,8-35 5,9 47% 2,8 5,5 2,6 24,75 0,61 4,24 0,00 4,38 0,00 3,70 0,00 5,4 4,7 5,5 2,4 5,1 3,6 5,5 2,9 Programmma Wijkontwikkeling 9

15 Leefbaarheid De bewoners van Hoge Vucht, Doornbos en Linie gaven leefbaarheid en woonomgeving in 2007 een rapportcijfer tussen de 6,4 een 6,7. Dat is een zeker een half punt minder dan de Bredanaar gemiddeld zijn buurt geeft. Vergeleken met andere wijken en buurten van Breda valt er dus voor Hoge Vucht, Doornbos en Linie winst te behalen op het thema goed toeven. De verkeersveiligheid en het voorzieningenniveau zijn in orde. Maar het beheer van de openbare ruimte en ook de levensloopbestendigheid, de sociale cohesie en sociale veiligheid zijn voor verbetering vatbaar. Sociale samenhang Bewoners van niet-nederlandse afkomst zijn positiever over hun buurt, dan de Nederlandse bevolkingsgroep. De bewoners van Hoge Vucht leven naast elkaar, maar niet met elkaar. Uit korte gesprekken met bewoners van Hoge Vucht, Doornbos en Linie blijkt dat voor mensen van niet-westerse culturen vooral de eigen woning en de nabijheid en het niveau van de voorzieningen meewegen in hun eindoordeel over de leefbaarheid in hun buurt. Zij vinden dat er binnen de verschillende etnisch-culturele groepen voldoende contact is. De Nederlandse bevolkingsgroep baseert het eindoordeel over de leefbaarheid vooral op het ontbreken aan sociale samenhang tussen hen en de andere etnisch-culturele groepen. Volgens professionals die in werken in Hoge Vucht, Doornbos en Linie zou meer onderlinge tolerantie het samenleven verbeteren en is er ook sprake van minder contact tussen jong en oud. Hoge Vucht kent veel activiteiten om de sociale samenhang te versterken. Volgens de professionals zouden nog meer mensen kunnen aansluiten bij de vaste groep bewoners die nu al deze activiteiten bezoekt. Veiligheid Algemeen geldt dat de veiligheid in Hoge Vucht, Doornbos en Linie lager scoort dan als het Bredase gemiddelde: woninginbraak komt vaker voor en in de beleving van bewoners is er vaker sprake van vermogensdelicten en geweld. Professionals noemen jongerenoverlast als een belangrijke oorzaak voor de ervaren onveiligheid. Een deel van de groep jongeren die de overlast veroorzaakt, maakt zich soms ook schuldig aan criminele activiteiten als drugshandel en woninginbraken in de eigen wijk. Gerichte begeleiding op het gebied van vrijetijdsbesteding, scholing en werk - en wanneer nodig een repressieve aanpak - moet deze jongeren een beter perspectief bieden. Volgens professionals heeft deze aanpak succes. Zij ervaren dat de overlast afneemt. Naast aandacht voor daders is er ook aandacht geweest voor preventie in de woonomgeving. In Doornbos en Linie komt incidenteel jongerenoverlast voor. Programmma Wijkontwikkeling 10

16 Openbare ruimte Bewoners ervaren de inrichting van de openbare ruimte als prettig. Om verrommeling tegen te gaan is volgens hen wel meer beheer nodig. Dit gebeurt al op een aantal plusplekken, maar stopt na De oververtegenwoordiging van ouderen en jeugd stelt bijzondere eisen aan de openbare ruimte, die elkaar soms in de weg zitten. De openbare ruimte voldoet nog niet aan die eisen. Verschillen per buurt De verschillende buurten variëren onderling in sociale samenhang en veiligheid: Geeren-Noord: zowel de sociale samenhang als de sociale veiligheid scoren nog niet voldoende. Buurtbewoners ervaren veel jeugdoverlast. Hier wonen vergeleken met andere buurten in Breda ook meer jeugdige en jong volwassen verdachten die in aanraking zijn geweest met de politie. Geeren-Zuid: de sociale samenhang is hier gemiddeld, de sociale veiligheid licht negatief. De geregistreerde delicten/misdrijven bij de politie wijken niet af van het Bredase gemiddelde. Toch ervaren bewoners de buurt als onveilig. Zij hebben het idee dat er veel delicten/ misdrijven plaatsvinden. Veel bewoners ervaren overlast van jeugd. In de buurt wonen ten opzichte van de rest van Breda veel jongvolwassenen (18-24 jaar), die in aanraking zijn geweest met de politie. Wisselaar: zowel de sociale samenhang als de sociale veiligheid scoren nog niet voldoende. In Wisselaar is het gevoel van veiligheid positiever dan op basis van de politiecijfers te verwachten is, mogelijk door de geringe jongerenoverlast. In de buurt wonen meer jeugdige en jongvolwassen verdachten dan gemiddeld in Breda. Biesdonk: de sociale samenhang en de sociale veiligheid scoren in Biesdonk nog niet voldoende. De jeugdoverlast komt volgens professionals vooral door jongeren uit andere delen van de wijk. In de buurt komen meer aanrijdingen voor dan in de andere buurten van Hoge Vucht. Doornbos-Linie: de buurt vertoont weinig sociale samenhang. In Linie is de sociale cohesie wat lager dan in Doornbos. De sociale veiligheid scoort gemiddeld ten opzichte van Breda. In de buurt komen wel meer woninginbraken voor. De jeugdoverlast scoort gemiddeld. In de buurt wonen meer verdachte jongvolwassenen dan gemiddeld in Breda. Programmma Wijkontwikkeling 11

17 b. Groeien; zicht op vooruitgang Groeien geeft inzicht in de kansen en mogelijkheden van de jeugd. Doel DOEL B: Groeien: zicht op vooruitgang Subdoel 1. Meer kansen voor de jeugd: 1a. Meer kansen voor de jeugd: 2. Meer kansen voor de jeugd: Indicator stijging kans op werk, daling minder kinderen in kansarme stijging gezondheid onder jeugd jeugdwerkloosheid Jaar gezinnen Stad Breda gemiddeld 48% 13% 6% 1,3% 8,7% 9,7% 3% 6% 2% 5% 9% 11% 2% Buurt Doornbos-Linie (0101) Buurt Biesdonk (0102) Buurt Geeren-zuid (0103) Buurt Wisselaar (0104) Buurt Geeren-noord (0106) Doel 78% 21% 7% 2,7% 65% 17% 9% 1,6% 76% 21% 8% 4,7% 76% 13% 10% 2,7% 87% 17% 18% 3,9% ,5% 24,0% 3% 2% 22,9% 25,1% 9% 7% 38,4% 38,1% 11% 23% 31,1% 30,9% 13% 14% 29,1% 28,8% 3% 29% DOEL B: Groeien: zicht op vooruitgang (vervolg) % 9% 19% 5% 2% 9% 5% 9% 12% 2% 21% 4% 13% 29% 5% 14% 3% 13% 24% 2% 3% 0% 13% 32% 11% Subdoel 3. Daling van de Jeugdoverlast 4. Meer kansen voor de jeugd: 5. Aantrekkelijkere omgeving: betere kwaliteit van Indicator en criminaliteit participatie onder jeugd voorzieningen voor jeugd, betere aansluiting van de voorzieningen op de vraag van de jeugd Jaar Stad Breda gemiddeld 44% 29% 2,3% 3,1% 50,0% 8,1% 18% 5% 88% 7,4 47% 35% 27% 58,5% Buurt Doornbos-Linie (0101) 48% 3,3% 5,0% 43,0% 5,7% 34% 7% 9% 17% 69,1% Subbuurt Doornbos 28% Subbuurt Linie 38% Buurt Biesdonk (0102) 67% 42% 3,2% 4,1% 45,0% 2,6% 65% 7% 75% 7,3 52% 0% 28% 68,5% Buurt Geeren-zuid (0103) 70% 2,5% 7,1% 52,0% 4,2% 49% 11% 44% 23% 56,1% Buurt Wisselaar (0104) 53% 5,7% 6,2% 46,0% 3,2% 54% 3% 27% 33% 71,5% Buurt Geeren-noord (0106) 70% 6,4% 4,7% 64,0% 5,7% 42% 11% 21% 25% 82,4% Kans op werk % VMBO-ers in de 3e klas Perceptie van het vaak voorkomen van jeugdoverlast %12-18-jarigen slachtoffer van % schoolverlaters zonder ongewenst gedrag startkwalificatie % jongeren met leerproblemen % jeugdige verdachten (politie) van jaar % jeugdige (15-24) NWW-ers % jong volwassen verdachten (politie) van jaar Cultuurparticipatie: % jarigen % 0-4 jarigen in gezin met inkomen lid van de bibliotheek rond armoedegrens % 5-18 jarigen in gezin met inkomen rond armoedegrens Cultuurparticipatie: % jarigen ingeschreven bij de Nieuwe Veste % jeugdigen in gezinnen met opvoedingsproblemen % jeugdigen dat niet sport in v erenigingsverband % jeugdigen in gezinnen met gezinsproblemen % jeugdigen met problemen in de relatie met leeftijdgenoten % jeugdigen dat dagelijks minder dan een uur beweegt % jongeren (12-18) dat een 6 of hoger geeft aan hun buurt % jeugdigen dat regelmatig last heeft van stemmingen Rapportcijfer buurt door jongeren (12-18) Een deel van de jeugd in Hoge Vucht, Doornbos en Linie heeft het niet gemakkelijk. Veel kinderen groeien op in gezinnen met een inkomen rond de armoedegrens en hun ouders ervaren opvoedings- en/of gezinsproblemen. Er zijn meer dikke kinderen dan in de rest van Breda en meer leerlingen met leerachterstanden en -problemen. Veel jongeren hebben VMBO als hoogste opleidingsniveau. Volgens professionals hangt dit samen met de lage sociaaleconomische positie van de ouders. De jongeren ondervinden extra hindernissen om vooruit te komen. De huidige aanpak bereikt volgens de professionals nog niet alle jongeren. Het aandeel schoolverlaters zonder startkwalificatie in Hoge Vucht, Doornbos en Linie ligt op het vergelijkbaar het Bredase gemiddelde. Alleen Geeren-Zuid en Doornbos en Linie kennen meer uitvallers. % jeugdigen met emotionele problemen % jongeren (12-18) dat één of meer ontmoetingsplaatsen mist in de buurt % jeugdigen met overgewicht Aantal plaatsen KDV en PSZ in % 0 tot 4 jarigen % buurtbewoners dat (zeer) tevreden % jeugdigen met obesitas is over de voorzieningen voor jongeren Bereik trapvelden/speelplekken: % kinderen buiten een straal van 100m van een trapveld/speelplek Programmma Wijkontwikkeling 12

18 Per buurt De ongunstige kansen en mogelijkheden van Hoge Vucht, Doornbos en Linie hebben te maken met alle aspecten van groeien: kans op werk, goede gezondheid, (maatschappelijke) participatie en overlast/crimineel gedrag. Er is weinig verschil tussen de buurten. Doornbos en Linie scoren iets gunstiger dan Hoge Vucht als het gaat om gezondheid, aantal kansarme gezinnen en jeugdoverlast. Geeren-Noord: het aandeel gezinnen met opvoedingsproblemen is lager dan in de rest van de wijk en ligt gelijk aan het Bredase gemiddelde. Geeren-Zuid: meer kinderen komen zonder startkwalificatie van school. Verder wijkt de buurt nauwelijks af van de overige buurten in Hoge Vucht. Wisselaar: de buurt heeft weinig jeugdoverlast. Er zijn nauwelijks afwijkingen met de overige buurten van Hoge Vucht. Biesdonk: het aandeel kinderen en jongeren in lage inkomensgezinnen is lager dan in de rest van Hoge Vucht. Doornbos-Linie: positief is dat het aandeel kinderen en jongeren in lage inkomensgezinnen lager is dan in overig Hoge Vucht. Het aantal kinderen/jeugdigen dat meer dan een uur per dag beweegt of lid is van een sportvereniging is groter dan in Hoge Vucht. Er zijn ook relatief minder kinderen met overgewicht of obesitas. Ook groeien minder kinderen op in een gezin met opvoedingsproblemen. Daar staat tegenover dat de jeugd van Doornbos en Linie relatief vaker dan het Bredase gemiddelde het onderwijs verlaat zonder het behalen van een startkwalificatie. Veel kinderen/ jeugdigen ervaren emotionele problemen en in de buurt wonen meer jeugdigen/jongvolwassenen die bij de politie als verdachten staan geregistreerd dan in de rest van de wijk. Programmma Wijkontwikkeling 13

19 c. Meedoen Meedoen in de samenleving kan op diverse niveaus. De Wijkmonitor gaat uit van de drie hoofdtreden van de participatieladder : Bij sociale participatie is de zelfredzaamheid op orde. Dit is het minimale niveau dat voor elke Bredanaar, soms via de zorg of met hulp van anderen, mogelijk moet zijn. Maatschappelijke participatie gaat ervan uit dat iemand zelf iets onderneemt om actief deel te nemen en een bijdrage te leveren aan het maatschappelijk leven. Hieronder vallen bijvoorbeeld activering of het volgen van kwalificerend onderwijs. Economische participatie gaat uit van financiële zelfstandigheid of werk op basis van een subsidie. Einddoel is dat mensen inzetbaar blijven op de arbeidsmarkt. Tussenstappen als zorg, activering, participatie, kwalificerend onderwijs of werken met subsidie naar regulier werk stimuleren bewoners om maximaal mee te doen. Doel DOEL C: Meedoen: zicht op vooruitgang Subdoel 1. Verhoging van de economische participatie 2. Verhoging van de maatschappelijke participatie 3. Verhoging van de sociale participatie 4.Bevordering van de buurteconomie (buitengebieden, kantorenlocaties, bedrijventerreinen en het winkelgebied in het centrum zijn buiten beschouwing gelaten) Indicator % NWW-ers van 25 jaar en ouder % NWW-ers 25 jaar en ouder (niet-westerse allochtonen) Percentage NWW-ers 25 jaar en ouder onder vrouwen % NWW-ers langdurig werkloos (> 1 jaar) onder 25+ers % WWB gerechtigden % WAO-uitkeringen Schuldhulpverlening % huishoudens langdurig op sociaal minimum % bewoners actief bij verbeteren van buurt Aantal inburgeraars (kengetal/indicator) % vrijwilligers % oudere vrijwilligers % ouderen dat moeite/hulp nodig heeft bij 3 of meer dagelijkse handelingen % ouderen dat vanwege gezondheid niet weg gaat % ouderen dat matig/ernstig eenzaam is % ouderen dat mantelzorg ontvangt % ouderen dat mantelzorg geeft Afstand tot arbeidsmarkt % mantelzorgers Werkgelegenheid bij vestigingen in de wijk in % aantal woningen Aantal vestigingen in de wijk in % aantal woningen Aantal starters per 100 woningen Jaar Stad Breda gemiddeld 5% 15% 5% 3% 2,8% 7,7% 21% 22% 23% 6% 12% 50% 15% 12% 23% 0,51 0,11 1,58 Buurt Doornbos-Linie (0101) 9% 17% 9% 5% 5,5% 14,6% 25% 0,43 0,08 1,45 Subbuurt Doornbos 21% Subbuurt Linie 30% Buurt Buurt Buurt Buurt Biesdonk (0102) Geeren-zuid (0103) Wisselaar (0104) Geeren-noord (0106) 8% 14% 10% 6% 5,5% 15,5% 19% 20% 18% 6% 11% 56% 12% 12% 28% 0,55 0,08 1,03 13% 21% 16% 10% 7,8% 20,0% 22% 0,09 0,03 0,63 9% 18% 10% 5% 4,9% 14,5% 24% 18% 6% 11% 56% 12% 12% 0,12 0,06 1,07 13% 20% 15% 9% 8,8% 20,8% 28% 0,18 0,05 1,09 Sociale achterstand De visie Arbeidsmarktbeleid beoordeelt de buurten van Hoge Vucht als buurten met grote sociale achterstand. Doornbos en Linie scoren hier ten opzichte van Hoge Vucht iets gunstiger. Het aandeel werklozen en uitkeringsgerechtigden (WWB) onder de inwoners is hoger dan het gemiddelde in Breda. Het aandeel niet-westerse allochtonen dat werkloos is, ligt op het Bredase gemiddelde. Alleen in Geeren-Noord en Zuid ligt het percentage hoger. Het aandeel langdurig werklozen is in Hoge Vucht, Doornbos en Linie hoger dan het Bredase gemiddelde. Programmma Wijkontwikkeling 14

20 Vergeleken met de rest van Breda leven veel bewoners op of rond het sociaal minimum. Uit het Armoedeprofiel Breda blijkt dat de armoede ongelijk verdeeld is over de Bredase wijken. Daaruit blijkt dat in de buurten van Hoge Vucht, Doornbos en Linie relatief veel huishoudens met een inkomen op het sociaal minimum kennen. Professionals geven waar mogelijk maximale ondersteuning aan mensen waarvan bekend is dat ze op het sociaal minimum leven. Lastiger is het om de groep met een laag inkomen uit arbeid in beeld te krijgen. Investeren Bewoners van de Hoge Vucht, Doornbos en Linie bevinden zich vooral op de onderste treden van de participatieladder: van sociale contacten buiten de deur tot aanbodversterking/ scholing, nog niet klaar om te werken. Dit vraagt om investeren in het wegnemen van individuele zorgen en het versterken van competenties en vaardigheden voordat deze mensen aan het werk kunnen. Buurteconomie Vergeleken met andere buurten in Breda is de buurteconomie in de wijk minder ontwikkeld. Het aantal vestigingen en de omvang van de werkgelegenheid is in Hoge Vucht, Doornbos en Linie relatief laag. Enige nuance is op zijn plaats, want de wijk grenst aan een groot bedrijventerrein, Krogten. Vrijwilligers en mantelzorgers Het aandeel vrijwilligers en mantelzorgers in Hoge Vucht, Doornbos en Linie is vergelijkbaar met de rest van Breda: een op de vier à vijf inwoners is actief als vrijwilliger of mantelzorger. Verschillen tussen de buurten Tussen de buurten is enig verschil. Algemeen geldt dat de scores voor economische participatie voor Doornbos en Linie, Biesdonk en Wisselaar gunstiger zijn dan voor de Geeren. Voor sociale en maatschappelijke participatie zijn de verschillen tussen de buurten minimaal. Programmma Wijkontwikkeling 15

21 d. Gezond en Zorgzaam Gezond betekent voor de Wijkmonitor op dit moment dat de jeugd zich gezond voelt, dat bewoners dagelijks bewegen of sporten en dat ze geen overgewicht hebben. Van volwassenen zijn nog geen afzonderlijke gegevens per buurt bekend, wel van de jeugd. Doel DOEL D: Gezond en zorgzaam Subdoel 1. Zorg is beter bereikbaar en toegankelijk. Voor iedereen is een vangnet beschikbaar voor wie het niet op eigen kracht redt Indicator % ouderen met overgewicht % niet-sporters % overgewicht/obesitas Jaar Stad Breda gemiddeld 54% 32% 33% Buurt Doornbos-Linie (0101) Buurt Biesdonk (0102) 57% Buurt Geeren-zuid (0103) Buurt Wisselaar (0104) 57% Buurt Geeren-noord (0106) 35% 35% 40% 44% Sport en overgewicht Bewoners (volwassenen en jongeren) van Hoge Vucht bewegen en sporten minder dan bewoners van andere buurten en wijken in Breda. Tegelijk hebben meer jeugdigen en volwassenen overgewicht. Doornbos en Linie benaderen het Bredase gemiddelde. De bewoners daar bewegen of sporten vaker dan de bewoners van Hoge Vucht. Ook het percentage inwoners met overgewicht in Doornbos en Linie is vergelijkbaar met het Bredase gemiddelde. Jeugd en gezondheid Professionals wijzen op de wetenschappelijk aangetoonde relatie tussen een lage sociaaleconomische positie van bewoners en hun gezondheid en de nadelige effecten daarvan. Kwetsbare groepen als eenoudergezinnen, jeugd en (allochtone) ouderen zijn in deze wijk sterk vertegenwoordigd. De gezondheid van de jeugd vraagt bijzondere aandacht, omdat jongeren volgens professionals waarschijnlijk te weinig bewegen en ongezond eten. Dit heeft invloed op hun gezondheid, nu en later. Ouderen en (mantel)zorg Mantelzorg is een sociaal systeem en dus in hoge mate afhankelijk van sociale verbindingen. Ouderen zijn hier meer dan vroeger van afhankelijk. Gezien de lage sociale samenhang in de wijk is dit volgens professionals een punt van aandacht. Dit geldt volgens hen voornamelijk voor de Nederlandse ouderen. Voor allochtone ouderen speelt dit nog minder, omdat hun kinderen in de buurt woningen en de verbindingen binnen de groep goed zijn. Dit verandert op het moment dat deze kinderen de wijk verlaten. Allochtone ouderen hebben vanuit hun cultuur behoefte aan een ander aanbod in de voorzieningen, dan ouderen van Nederlandse afkomst. Professionals wijzen er op dat het aanbod beter op de behoefte kan worden afgestemd. Programmma Wijkontwikkeling 16

22 e. Aantrekkelijk, concurrerend en duurzaam wonen / woonomgeving Aantrekkelijk, concurrerend en duurzaam wonen zegt iets over het beeld dat de eigen bewoners uit de buurt en die van de rest van Breda van de buurt hebben, het imago. Doel Doel E: Aantrekkelijk, concurrerend, en duurzaam wonen en woonomgeving Subdoel 1. Verbetering van het beeld dat de 2. Verbetering van het imago van de buurt inwoners van de eigen buurt hebben Indicator Indicator: evaluatie buurt (verhuisgeneigdheid, prettig wonen) % inwoners dat de buurt vooruit vindt gegaan % inwoners dat denkt dat de buurt in de toekomst zal verbeteren Woonduur 3 jaar of langer Indicator publieke omgeving (sloop, huiswaarde, geluid) (leefbaarometer) WOZ-waarde, met correctie nieuwbouw Indicator woningvoorraad (dominantie, dichtheid) (Leefbaarometer) Gemiddelde inschrijfduur woningzoekenden in maanden (woonloket) Jaar Stad Breda gemiddeld 7,7 13% 21% 74,3% Buurt Doornbos-Linie (0101) 6,2 10% 13% 70,6% Subbuurt Doornbos 6,7 8% 23% 41 Subbuurt Linie 6,0 6% 31% 49 Buurt Biesdonk (0102) 6,1 3% 12% 77,0% Buurt Geeren-zuid (0103) 6,1 18% 42% 75,4% Buurt Wisselaar (0104) 6,2 16% 36% 76,7% Buurt Geeren-noord (0106) 5,8 25% 35% 67,4% Beeld van de eigen buurt Ongeveer driekwart van de bewoners woont al langer dan drie jaar in de wijk. In 2007 dachten relatief veel inwoners dat de buurt er in de toekomst op vooruit zou gaan, vooral in de Geeren en Wisselaar. De bewoners van Hoge Vucht, Doornbos en Linie zijn niet allemaal tevreden over de eigen buurt. Zij wonen minder graag in hun buurt dan andere Bredanaars en zouden graag verhuizen als ze konden. Uit het onderdeel goed toeven blijkt dat dit overwegend de mening van de Nederlandse bevolkingsgroep is. De allochtone bewoners zijn wel tevreden over hun woning en woonomgeving en blijven graag in de wijk wonen. Meer differentiatie gewenst Het grote aantal woningen en de vele sociale huurwoningen, de bouwstijl, het bouwjaar en de WOZ-waarde zijn van invloed op het imago van Hoge Vucht, Doornbos en Linie. Een meer gedifferentieerd woningaanbod draagt volgens professionals positief bij aan de wijk en haar bewoners. Uit de enquêtes die gehouden zijn voor de zogenoemde gebiedsdoelen wonen sluit de voorgenomen woningdifferentiatie goed aan bij de wensen en behoeften van bewoners. Wooncarrière in de eigen wijk wordt mogelijk en deze sociale stijgers blijven voor de wijk behouden, verwachten de professionals. Imago Professionals verklaren het slechte imago door de berichten over jongerenoverlast, waarmee de wijk in voorgaande jaren de pers haalde. Het blijkt in de praktijk lastig om het beeld te verbeteren. Ook andere incidenten in de wijk, de gemêleerde bevolkingssamenstelling en de aanwezigheid van hoogbouw zorgden voor slechte PR. Professionals verwachten dat de sloop- en nieuwbouwplannen een positieve invloed op de wijk, het imago en de tevredenheid van de bewoners zullen hebben Programmma Wijkontwikkeling 17

23 3.2 Heuvel De meeste belevingscijfers over Heuvel dateren van 2007, dus nog voor de herstructurering. Volgens professionals is Heuvel er sindsdien enorm op vooruit gegaan. Deze rapportage maakt voornamelijk gebruik van feitelijke, geregistreerde informatie uit 2008 en De belevingsgegevens zouden nog te veel uitgaan van de situatie vóór de herstructurering. RO-STV-BRNO-89.dgn Default :04:16 Programmma Wijkontwikkeling 18

24 a.goed toeven Goed toeven vertelt hoe bewoners samenleven in de buurten en hoe zij hun woning en woonomgeving ervaren. Doel DOEL A: Goed Toeven: leefbaarheid, wonen zonder zorgen Subdoel 1.Verbetering van de 2. Verbetering van het levensloopbestendig woningaanbod: 3. Beter leefbaarheid Gedifferentieerder woonmilieu Verbetering wooncarrière van samenleven jong tot oud in de buurt Indicator Rapportcijfer leefbaarheid Rapportcijfer woonomgeving Rapportcijfer kwaliteit woning leefbaarometer: Indicator woningvoorraad (dominantie en dichtheid van o.a. woningtypen en huur / koop) Ouderen: woning is geschikt voor ouderen Ouderen: woonomgeving is geschikt voor ouderen Verhuizingen binnen de wijk, Totaal Verhuizingen binnen wijk 55+ Indicator sociale cohesie (omgang in buurt, thuis voelen) Indicator sociale samenhang (dominantie/homogeniteit levensfase+gezinssamenst.) (Leefbaarometer) Jaar Stad Breda gemiddeld 7,2 7,3 7,8-4 57% 89% 44% 46% 6, Buurt Heuvel (0501) 6,4 6,4 6, % 87% 53% 64% 5,4-14 Buurt Princenhage (0503) Doel Subdoel Indicator DOEL A: Goed Toeven: leefbaarheid, wonen zonder zorgen 4. Betere voorzieningen: 5a. Verbetering van de sociale veiligheid en Betere kwaliteit van voorzieningen Betere aan- vermindering van de overlast sluiting van voorzieningen op de vraag van bewoners Indicator nabijheid voorzieningen (Leefbaarometer) Tevredenheid met winkels voor dagelijkse boodschappen Tevredenheid met parkeergelegenheid Indicator veiligheid (diefstal, vernieling, overlast, geweld) (leefbaarometer) Rapportcijfer veiligheid in de buurt Beleving van onveiligheid in de buurt Indicator perceptie van dreiging (schaalscore) Indicator perceptie van vermogensdelicten (schaalscore) Aangiften woninginbraken per 100 woningen 5b. Verbetering van de verkeersveiligheid Aantal aanrijdngen per 1000 inwoners Verkeersdoden/-gewonden per 1000 inwoners 6. Een prettige openbare ruimte Indicator verloedering (bekladding, vernieling, rommel, hondepoep) (schaalscore) Indicator parkeeroverlast (schaalscore) Jaar Stad Breda gemiddeld 1 0,82 0, ,9 27% 1,2 4,0 1,7 14,48 0,81 4,1 4,3 Buurt Heuvel (0501) 3 0,68 0, ,3 34% 2,2 5,0 1,3 8,29 0,00 5,3 4,3 Leefbaarheid en woonomgeving De leefbaarheid en woonomgeving krijgen van de bewoners van de Heuvel in 2007 een 6,4. Dat is bijna een punt minder dan de gemiddelde Bredanaar zijn buurt geeft. Er valt dus ook voor Heuvel nog winst te behalen. Professionals geven desondanks aan dat de buurt er de laatste jaren sterk op vooruit is gegaan door de herstructurering. De oorzaak van dit verschil blijkt de verloedering en het gebrek aan sociale samenhang in de buurt. Desondanks blijkt dat veel bewoners in 2008 binnen hun buurt zijn verhuisd. Waarschijnlijk gaat dit vooral om mensen die door de herstructurering naar hun vernieuwde woning gingen. Positief is dat bewoners kozen om in Heuvel te blijven. Programmma Wijkontwikkeling 19

25 Sociale samenhang Professionals geven aan dat de bewoners van Heuvel elkaar wel kennen, maar onderling weinig contact hebben. De buurt is te verdelen in vier op zichzelf staande woonbuurten met ieder hun eigen karakter. Er zijn veel activiteiten geweest op het gebied van de sociale cohesie. Professionals benoemen Heuvel aan Zet als de meest succesvolle en motor voor de betrokkenheid bij de buurt en de bewoners. Bewoners hadden hierbij beschikking over een eigen budget om goede ideeën te realiseren. Volgens professionals is er een vaste groep bewoners die hieraan meedoet. Veiligheid Bewoners hebben het gevoel dat er veel delicten plaatsvinden in de buurt. Maar dit komt niet overeen met de meldingen en aangiften bij de politie. De buurt scoort juist vrij positief waar het gaat om jeugd- of drugsoverlast. Er is nauwelijks sprake van jongerenoverlast. Ook het aantal woninginbraken en autodelicten is relatief laag. Wel ligt in Heuvel het aantal geweldsdelicten hoger dan gemiddeld, maar dit cijfer is vergelijkbaar met het gemiddelde van Breda. Vroegere veiligheidsproblematiek beïnvloedt volgens professionals het huidige beeld van bewoners. De drugsoverlast is beperkt en concentreert zich uitsluitend op het Mgr. Nolensplein. De combinatie met de horecaoverlast, die daar ook voorkomt, maakt dat bewoners het Mgr. Nolensplein ervaren als een onveilige plek in de wijk. Dat bleek uit gesprekken met bewoners aan de wijktafel (september 2009) in Heuvel. Bewoners hebben het vertrouwen dat de komst op het Mgr. Nolensplein van het Huis van Heuvel - een multifunctionele accommodatie met Brede School en diverse ontmoetingsfuncties - de huidige veiligheidsproblematiek vermindert. Verkeersveiligheid De herstructureringswerkzaamheden brengen zwaar bouwverkeer in de buurt. Dat heeft invloed op de beleving van de verkeersveiligheid. Professionals benoemen dit als het andere veiligheidsitem van Heuvel. Sociaal en fysiek beheer Al sinds de start van de herstructurering van Heuvel is de werkgroep sociaal en fysiek beheer actief. Samen met bewoners nam de werkgroep diverse initiatieven op het gebied van het onderhoud van de openbare ruimte. In de evaluatie van Ontwikkelingsvisie Heuvel uit 2009 blijkt dat de inzet van het sociaal en fysiek beheer succesvol is. Mede door de inzet van het opbouwwerk, al jaren actief in de buurt, is veel bereikt, zeggen professionals. Het onderhoud van de openbare ruimte een terugkerend thema in gesprekken tussen professionals en bewoners van Heuvel. De ergernis richt zich vooral op hondenpoep en het gemak waarmee sommige bewoners afval en huisraad bij de ondergrondse afvalcontainers zetten. Programmma Wijkontwikkeling 20