Geur en veeteelt: Leren uit aanpak ammoniakemissie?

Transcriptie

1 Geur en veeteelt: Leren uit aanpak ammoniakemissie? Peter Demeyer & Nathalie Hove Studiedag: Geurhinder voor locale vergunningverleners en handhavers 28 januari 2011 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Technologie & Voeding Beleidsdomein Landbouw en Visserij Inhoud AMMONIAK EN GEUR IN DE VEEHOUDERIJ 1. ILVO Milieutechniek 2. Eigenschappen & bronnen 3. Problematiek & regelgeving 4. Emissie- en hinderreductie geur 5. Onderzoek 6. Conclusies 2 1

2 ILVO INSTITUUT VOOR LANDBOUW- EN VISSERIJONDERZOEK Wetenschappelijke instelling Vlaamse overheid 4 eenheden Dier Plant Technologie & Voeding Landbouw en Maatschappij 500 personeelsleden 3 ILVO EENHEID TECHNOLOGIE & VOEDING Voedselveiligheid Agrotechniek Productkwaliteit en -innovatie Milieutechniek Onderzoeksthema: Meten en beheersen van binnenluchtkwaliteit en luchtemissies (ammoniak, fijn stof, broeikasgassen, geur, ) Onderzoeksactiviteiten: Ontwikkelen en toepassen van meettechnieken Ontwikkelen en evalueren van duurzame landbouwtechnieken 4 2

3 Ammoniak en geur in de veehouderij EIGENSCHAPPEN & BRONNEN (1) Ammoniak 1 verbinding NH 3 N & H Wateroplosbaar! ph NH 4+ /NH 3! 1% ammoniak bij ph 7,3 10% ammoniak bij ph 8,3 Geur Complex mengsel NH 3 & amines Vluchtige vetzuren Fenolen & indolen Sulfiden N, H, C, O & S Wateroplosbaar? Geurdrempels Intensiteit concentratie Hedonisch karakter 5 Ammoniak en geur in de veehouderij EIGENSCHAPPEN & BRONNEN (2) Ammoniak Gevormd door afbraak van afvalstof in de urine Ureum (zoogdieren) Urinezuur (vogels) Eén enzym (urease) Zit in mest Water nodig Vrijstelling via luchtcontact Geur Gevormd door afbraak van eiwitten in het voeder Vertering in het dier Voederresten in de stal Diverse bacteriën Zitten overal Water nodig Vrijstelling via luchtcontact 6 3

4 Ammoniak en geur in de veehouderij PROBLEMATIEK EN REGELGEVING (1) stallucht ventilatiesysteem buitenlucht voeder dier urine mest land voedersysteem hok vloer mestkanaal mestput 7 Ammoniak en geur in de veehouderij PROBLEMATIEK & REGELGEVING (2) Ammoniak Verontreiniging Verzuring & vermesting Giftig & irriterend EU Emissieplafond Vlaamse regelgeving EA! Geur Hinder Verzuring Rechtszekerheid Regionaal Vlaamse regelgeving EA voor geur? 8 4

5 Ammoniak en geur in de veehouderij PROBLEMATIEK & REGELGEVING (3) Specifieke vragen rond geur 1. Hoe presteren ammoniakemissiearme stallen en technieken op vlak van geuremissie? 2. Hoe wordt geuremissie en geurhinder bepaald voor een bedrijf? 3. Welke technieken zijn efficiënt en betaalbaar voor de bestrijding van geurhinder in de veehouderij? 9 Ammoniak en geur in de veehouderij EMISSIE- EN HINDERREDUCTIE GEUR Waarom ammoniakemissie als referentie? Kennis & informatie Beperkt voor geur(emissie) Degelijk voor ammoniak(emissie) Parallellen & verschillen Te weinig bekend Onnodige/onzinnige maatregelen Integrale aanpak luchtemissie Pragmatische en brongerichte aanpak 10 5

6 Ammoniak en geur in de veehouderij EMISSIE- EN HINDERREDUCTIE GEUR stallucht ventilatiesysteem buitenlucht voeder dier urine mest land voedersysteem hok vloer mestkanaal mestput 11 Ammoniak en geur in de veehouderij EMISSIE- EN HINDERREDUCTIE GEUR 1. N input verminderen 2. N uitscheiding verminderen 3. Biologische afbraakprocessen remmen 4. N evenwichten in de mest sturen 5. Emissieoppervlak verkleinen 6. Contacttijd bron/stallucht verkorten 7. Drijvende krachten voor emissie remmen 8. Binnenlucht behandelen 9. Ventilatielucht nabehandelen 10. Externe buffers met de woonomgeving 12 6

7 Emissie- en hinderreductie geur 1. N INPUT VERMINDEREN Voor het dier Minder voederen Voeder met minder/aangepaste eiwitten Voeder met beter opneembare eiwitten Meerfasevoedering Voor de stal Minder vermorsing van voeder en minder voederresten Vloeibaar voeder (biggen) Afsluitbare voederbakken (eventueel met luchtafzuiging) Geur: groot potentieel 13 Emissie- en hinderreductie geur 2. N UITSCHEIDING VERMINDEREN Voederadditieven voor een verhoogde voederconversie Meer rustige en gezonde dieren goed stalklimaat correcte constructie, inrichting, ventilatie Meer mannelijke dieren Hokbezetting beperken Geur: groot potentieel 14 7

8 Emissie- en hinderreductie geur 3. BIOLOGISCHE AFBRAAKPROCESSEN REMMEN (1) Ammoniak Varkens: ureum + Ureasewerking start pas na contact met mest Snelle omzetting (uren) urine en mest scheiden Kippen: urinezuur Ureasewerking start onmiddellijk (cloaca) + Trage omzetting (dagen) mest oordeelkundig drogen Urease-inhibitoren Geur Voederresten vermijden Oordeelkundig drogen Voederresten Mest Additieven (?) Verteringsprocessen dier Afbraakprocessen voeder Afbraakprocessen mest 15 Emissie- en hinderreductie geur 3. BIOLOGISCHE AFBRAAKPROCESSEN REMMEN (2) Urine en mest scheiden Vloer Goed doorlaatbare roostervloeren Bolle dichte vloer Mestput Hellende dichte oppervlakken voor opvang mest en afvoer urine Schraap- of bandsysteem voor de mest Afvoerkanalen voor urine Gescheiden opvang Geur: groot potentieel (snelle mestafvoer) 16 8

9 Emissie- en hinderreductie geur 4. EVENWICHTEN IN DE MEST STUREN Aanzuren NH 3 wordt omgezet in NH + 4 Gevaar: sommige geurstoffen worden minder oplosbaar (bv. vluchtige vetzuren) Toevoegen zeolieten, turf, NH 4+ wordt vastgelegd NH 3 wordt omgezet in NH + 4 Temperatuur verlagen NH 3 blijft beter in oplossing Geur: vooral temperatuur 17 Emissie- en hinderreductie geur 5. EMISSIEOPPERVLAK VERKLEINEN Hokbevuiling voorkomen: goed mestgedrag, goed stalklimaat (constructie, inrichting, ventilatie) minder vermorsing voeder Beperken mestoppervlak Schuine putwanden met mestoverloop Diepere en smallere mestputten Afgesloten diepe mestputten en mestopslag Regelmatig en grondig reinigen! Geur: zeer groot potentieel 18 9

10 Emissie- en hinderreductie geur 6. CONTACTTIJD BRON/STALLUCHT VERKORTEN Regelmatig en grondig reinigen! Reinigingsstappen: gemakkelijk demonteerbare delen verwijderen, droog reinigen, nat reinigen, ontsmetten (ook voeder- en drinksystemen), voldoende leegstand voor drogen, Reinigingsfrequentie: na iedere mestronde en tussentijdse opvolging en actie (bv. spoelen) Reinigen gemakkelijker bij all in/all out Regelmatig mestkanalen aflaten! Geur: zeer groot potentieel 19 Emissie- en hinderreductie geur 7. DRIJVENDE KRACHTEN VOOR EMISSIE REMMEN Onnodig mengen en beluchten van mest vermijden Verlagen van mest- en staltemperatuur Verlagen luchtsnelheid boven emissieoppervlakken Optimaal ventileren! Beter isoleren Inkomende lucht bufferen (bv. kanaalventilatie) Combineren met drogen mest (bv. warmtewisselaars) Geur: groot potentieel 20 10

11 Emissie- en hinderreductie geur 8. BINNENLUCHT BEHANDELEN Stallucht boven de vloeren Vernevelen (diergezondheid en hoge RV?) Maskeren (niet wenselijk) Stofvangers (bv. elektrostatisch) Stallucht onder de vloeren Wassen Verbranden (eventueel met energieproductie) Geur: potentieel 21 Emissie- en hinderreductie geur 9. VENTILATIELUCHT NABEHANDELEN Chemische LW: geur - Biologische LW: geur? Biobed: geur + End of pipe Kwaliteit binnenklimaat? Grote investering en hoge werkingskost (energie, water) Onderhoud en controle Geur: groot potentieel maar optimalisatie 22 11

12 Emissie- en hinderreductie geur 10. EXTERNE BUFFERS MET DE WOONOMGEVING Enkel voor hinderbestrijding (stof en geur) Windschermen Groenschermen Windsingels Positieve subjectiviteit Keuze locatie (ook buiten bedrijf) Grootte, vorm, dichtheid, Ministerie van Landbouw, Ontario, Canada. Geur: groot potentieel maar vergt tijd 23 Ammoniak en geur in de veehouderij EMISSIE- & HINDERREDUCTIE GEUR stallucht REINIGEN MESTBEHEER KLIMAATBEHEERSING voedersysteem ventilatiesysteem buitenlucht BUFFERS voeder dier urine mest land hok vloer mestkanaal mestput 24 12

13 Ammoniak en geur in de veehouderij ONDERZOEK (1) Ammoniak: ILVO 1999 heden Typeregelement mestspreidingsmachines Beoordelingsrichtlijn emissiearme spreidingstechnieken Beoordelingsrichtlijn voor emissiearme stallen Evaluatie emissiereducerende technieken Evaluatie emissiearme stallen Geur: UGent Meetprocedure, geurnormering, voorbereiding beoordelingsrichtlijn 25 Ammoniak en geur in de veehouderij ONDERZOEK (2) Geur: ILVO + UGent Oprichting geurlabo ILVO Doctoraat 1: actualisering meetmethoden en beoordelingsmethodieken geur en geurhinder Doctoraat 2: invloed van staltechnieken, management en dierfactoren (multipolluentbenadering) Geur: + Provincie West-Vlaanderen 2011 Vergunningenproblematiek Adviesdienst PIVAL 26 13

14 Ammoniak en geur in de veehouderij ONDERZOEK (3) Fijn stof: ILVO (IWT) PM10, PM2.5, PM1, Reinigen Drager geurstoffen Interacties met ammoniak Broeikasgassen: ILVO Methaan (CH 4 ) en lachgas (N 2 O) Mestbeheer (gistingsprocessen, aanzuren, ) C- en N-cyclus 27 Ammoniak en geur in de veehouderij CONCLUSIES Steeds maximaal brongericht Codes van goede praktijk Vergunningenbeleid Waar moet ook end of pipe Optimaliseren Integrale aanpak luchtemissies Kwaliteit binnenklimaat Potentieel externe buffers 28 14

15 Peter Demeyer Groepsleider Milieutechniek 09/ Nathalie Hove Onderzoeker Geur 09/ Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Technologie & Voeding Beleidsdomein Landbouw en Visserij 15