Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

Transcriptie

1 Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk Onderzoekcentrum Drechtsteden A. van der Linden maart 2008

2 Colofon Opdrachtgever Tekst Drukwerk Informatie Gemeente Dordrecht Onderzoekcentrum Drechtsteden Stadsdrukkerij Onderzoekcentrum Drechtsteden Postbus AP DORDRECHT telefoon: (078) Het overnemen van delen van de tekst is toegestaan onder voorwaarde van duidelijke bronvermelding

3 Inhoud Samenvatting Inleiding Aanleiding en doel Opzet en uitvoering Leeswijzer Prognose Bevolkingsontwikkeling Dordrecht Componenten Kerncijfers Bevolkingspiramide Bevolkingsontwikkeling per wijk Effecten op maatschappelijk terrein Kinderopvang en voorschoolse periode Onderwijs Sport Wonen voor ouderen Zorg voor ouderen Arbeid Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bevolkingsontwikkeling per wijk Ontwikkeling woningvoorraad Beschrijving prognose methodiek Wijkkaart

4

5 Samenvatting In 2004 is voor het laatst een bevolkingsprognose voor de gemeente Dordrecht op wijkniveau opgesteld. Nu, drie jaar later, heeft het Onderzoekcentrum Drechtsteden. Op basis van de huidige woningbouwplanning en recente demografische ontwikkelingen een nieuwe wijkprognose voor Dordrecht opgesteld voor de periode In deze samenvatting leest u de belangrijkste uitkomsten. Relevantie prognose Het hoofddoel van de bevolkingsprognose is de verwachte veranderingen in de bevolkingsomvang en -samenstelling in beeld te brengen. Bij de ontwikkeling van toekomstplannen voor de gemeente biedt de prognose informatie om deze plannen te onderbouwen. Veranderingen in de economische situatie en veranderingen in het landelijke toelatingsbeleid maken het noodzakelijk met regelmaat de prognose te actualiseren. Bovendien zijn wijzigingen in de fasering van de nieuwbouw van grote invloed op de bevolkingsontwikkeling. De bevolkingsprognose heeft een belangrijke sturende functie op diverse terreinen van het gemeentelijke beleid. Te denken valt hierbij aan vraagstukken op het gebied van volkshuisvesting, onderwijs en jeugd, economische ontwikkeling, zorg, sport en recreatie. Veranderingen in de bevolkingssamenstelling hebben effect op de vraag naar voorzieningen. Het effect is op het ene beleidsterrein sneller merkbaar dan op het andere. Dit hangt onder andere af van de deelname aan voorzieningen. In het onderwijs is een verandering van het aantal van 4-11 jaar direct zichtbaar in het basisonderwijs. De leeftijdsopbouw van de beroepsbevolking verandert. Dit heeft effect op het aanbod op de arbeidsmarkt. De prognose brengt de ontwikkelingstendensen in beeld en biedt handvatten voor getalsmatige doorrekening voor concrete besluitvorming. Methode We hebben de bevolkingsprognose van Dordrecht uitgevoerd met behulp van het prognosemodel GBPRO. Dit model wordt door een meerderheid van de grotere gemeenten gebruikt bij het maken van de bevolkingsprognose. Het model levert uitkomsten op stadsniveau en wijkniveau. Bevolkingsontwikkeling Bij de huidige vooruitzichten wat betreft de woningvoorraadontwikkeling krimpt de bevolking van Dordrecht van in 2007 tot inwoners in Gemiddeld is dit een daling met ca. 410 inwoners per jaar. Na 2011 neemt het aantal inwoners licht toe en blijft gedurende de periode schommelen rond de Vanaf 2017 zet zich een stijgende lijn in. De prognose raamt het aantal inwoners in 2020 op Stagnatie in de woningbouw heeft een negatief effect op de bevolkingsontwikkeling. Componenten De prognose uitkomsten zijn afhankelijk van de verwachte ontwikkeling met betrekking tot geboorte, sterfte, binnenlandse en buitenlandse migratie. De toekomstige aannames met betrekking tot geboorte en sterfte zijn gebaseerd op historische ontwikkelingen op lokaal niveau. Dit geldt ook voor de binnenlandse migratie, zij het dat deze component in het model ook sterk afhankelijk is van de woningbouw. De verwachte ontwikkelingen met betrekking tot de buitenlandse migratie zijn gebaseerd op de Pearl prognose van het CBS. Het uitgangspunt voor de woningbouw is het Jaarplan Wonen 2007 van Stadsontwikkeling. Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

6 Ontwikkeling : aantal geboorten stabiel op ca toename sterfte van naar binnenlands migratiesaldo buigt om van -600 naar +700 buitenlands migratiesaldo daalt van -400 naar -300 toename woningvoorraad woningen Kerncijfers Dordrecht Uit tabel 1 lezen we dat de samenstelling van de bevolking naar leeftijd behoorlijk verandert. Het aantal neemt fors af. Het aantal ouderen neemt juist toe. De potentiële beroepsbevolking, het aantal jarigen, blijft vrijwel gelijk. De grijze druk, het aantal 65- plussers per jarigen, neemt toe van 23,6 in 2007 naar 30,6 in De demografische druk een benadering voor de verhouding tussen niet-werkenden (0 t/m 19 jarigen en 65-plussers) en werkenden (20-64 jarigen) - neemt veel minder sterk toe. Tussen 2007 en 2020 neemt de demografische druk toe van 63 naar 65. Dit betekent dat er in 2020 per 100 werkenden naar schatting 65 niet-werkenden zijn. Tabel 1 Kerncijfers aantal inwoners jaar jaar jaar en ouder jaar en ouder jaar en ouder groene druk 1 39,5 37,8 35,7 34,2 grijze druk 2 23,6 24,6 28,2 30,6 demografische druk 3 63,1 62,4 64,0 64,8 woningvoorraad gemiddelde woningbezetting 2,26 2,22 2,16 2,11 1 groene druk: aantal 0-19 jarigen per jarigen 2 grijze druk: aantal 65 plussers per jarigen 3 demografische druk: Verhouding tussen het aantal 65-plusssers en 0 t/m 19 jarigen ten opzichte van de 20 t/m 64 jarigen Ontwikkelingen per wijk In de prognose wordt de indeling conform wijkbeheer aangehouden. Deze indeling wordt binnen de gemeente Dordrecht gebruikt door wijkgericht werken. In wijken met veel nieuwbouw neemt de bevolking navenant toe. Dit zijn de wijken Noordflank (ontwikkeling Stadswerven), Reeland (nieuwbouwlocatie Leerpark), Dubbeldam (nieuwbouwlocaties De Hoven, Belthurepark, Uitleglocaties). De wijk Sterrenburg (met nieuwbouwlocatie Smitsweg) vertoont een stabiel beeld qua inwonertal. Dit geldt ook voor de Binnenstad en de Staart. In Oud-Krispijn neemt het aantal inwoners eerst nog af, maar dit aantal komt als gevolg van de bouwlocatie Maasterras in 2020 op het niveau van Krimp wordt verwacht in de wijken Nieuw-Krispijn, Crabbehof/ Zuidhoven, Wielwijk en Stadspolders. In Sterrenburg vindt een sterke vergrijzing plaats. Stadspolders krijgt op termijn met ontgroening te maken. Per saldo zorgen de wijken met nieuwbouw ervoor dat het verlies aan inwoners in andere wijken wordt gecompenseerd. Afhankelijk van de demografische opbouw in het verleden en de uitbreiding van het aantal woningen in een wijk treden veranderingen in de leeftijdsopbouw plaats. 6 Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

7 Figuur 1 Bevolkingsontwikkeling per wijk Effecten op maatschappelijk terrein Welke veranderingen als gevolg van ontwikkelingen van de potentiële leeftijdsgroepen staan Dordrecht te wachten? Tabel 2 toont per maatschappelijk terrein de verwachte ontwikkeling van de potentiële leeftijdsgroepen. De bevolkingsontwikkeling naar leeftijd is een maatstaf voor de vraag naar voorzieningen op het gebied van: onderwijs, sport, wonen, sociale zorg en gezondheidszorg. Aan de aanbodzijde geeft de ontwikkeling van de potentiële beroepsbevolking antwoord op de vraag of er in de toekomst voldoende arbeidskrachten zijn. De uitkomsten van de bevolkingsprognose zijn de basis voor behoefteberekeningen. Voor de exacte behoefteberekening aan voorzieningen spelen meerdere factoren een rol, zoals de participatiegraad. Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

8 Tabel 2 Ontwikkeling potentiële leeftijdsgroepen maatschappelijk doelgroep terrein vraagzijde voorschoolse periode baby s 0-1 jr Dordrecht: -5% Forse daling Crabbehof (-40) en Stadspolders (-94) onderwijs peuters 2-3 j) Dordrecht (-14%. Forse daling: Oud-Krispijn(-55), Wielwijk (-78) en Stadspolders (-133) basisonderwijs 4-11 jr Dordrecht: -20% Forse daling: Wielwijk (-264), Oud-Krispijn (-299) en Stadspolders (-1051) voortgezet onderwijs jr Dordrecht: -15% Flinke afname in Sterrenburg (-132), Oud- Krispijn(-152), Stadspolders (-532) middelbaar beroepsonderwijs jr Dordrecht: +1% sport potentiële sporters 5-39 jr Dordrecht: -6% wonen senioren jr Dordrecht: +11% ouderen jr Dordrecht: +44% Vooral toename in: Noordflank (+753), Sterrenburg (+757) en Stadspolders (+614) sociale zorg zorgbehoevenden Dordrecht: +13% Forse stijging in Sterrenburg (+277), Noordflank (+362) en Stadspolders (+483) aanbodzijde arbeid potentiële beroepsbevolking Dordrecht: -1% jaar jaar Dordrecht: 0% jaar Dordrecht: -8% jaar Dordrecht: +2% jaar Dordrecht: +11% Conclusies De bevolkingsprognose is gebaseerd op reële woningbouw. Veranderingen in de fasering en omvang van nieuwbouw hebben overigens direct invloed op de bevolkingsontwikkeling. Een krimpende bevolking heeft effect op de inkomsten en uitgaven van de gemeente omdat de financieringstromen (deels) zijn gerelateerd aan inwonertallen. Naast de inmiddels bekende fenomenen vergrijzing en ontgroening wordt Dordrecht geconfronteerd met een bevolkingsdaling tot 2011 gevolgd door een stijging. De snelheid waarmee en de mate waarin deze demografische ontwikkelingen zichtbaar worden verschillen per wijk. De potentiële beroepsbevolking blijft qua omvang gelijk maar veroudert wel. Het aantal senioren van jaar neemt zeer fors toe (+44%). Met de toename van het aantal 75 plussers neemt ook de zorgvraag toe. 8 Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

9 1 Inleiding In 2007 heeft het Onderzoekcentrum Drechtsteden, in het kader van het onderzoeksprogramma 2007 de bevolkingsprognose voor de gemeente Dordrecht opgesteld. De prognose is gebaseerd op een modelmatige doorberekening en geeft inzicht in de samenstelling van de toekomstige bevolking. 1.1 Aanleiding en doel In 2004 is de vorige prognose voor de gemeente Dordrecht gemaakt, toen voor de periode Het is van groot belang deze met regelmaat uit te voeren. Veranderingen in de economische conjunctuur en het Nederlandse toelatingsbeleid zijn van invloed op de bevolkingsgroei. Bovendien is het van belang aan te sluiten op de meest recente woningbouwprogrammering. De fasering en omvang van de woningbouw is namelijk van grote invloed op uitkomsten van de vooruitberekening van de bevolking. Inzicht in de toekomstige omvang en samenstelling van de bevolking heeft een belangrijke sturende functie op diverse terreinen van het gemeentelijke beleid. Daarbij moet gedacht worden aan vraagstukken op het gebied van volkshuisvesting, onderwijs en jeugd, economische ontwikkeling, zorg, sport en recreatie. De vraag naar voorzieningen hangt sterk samen met de leeftijd. Verandering in het aantal 4-11 jarigen heeft effect op de scholenplanning. De behoefte aan zorgvoorzieningen hangt sterk samen met het aantal hoogbejaarden. Bij een aantrekkende economie neemt de vraag naar arbeidskrachten toe. Houdt de beroepsbevolking hier gelijke tred mee? Hoe ziet de samenstelling van de wijken er over 13 jaar uit? Dit is van belang om te weten in het licht van wijkgericht werken van de gemeente Dordrecht. De bevolkingsprognose levert bouwstenen ter ondersteuning van het beleid op de verschillende beleidsterreinen. Alle voorzieningen binnen de gemeente zijn afhankelijk van de behoefte van de bevolking, zij het dat de invloed van bevolkingsgroei op het ene beleidsterrein sneller merkbaar is dan op het andere. De prognose biedt handvatten voor getalsmatige doorrekening voor concrete besluitvorming. 1.2 Opzet en uitvoering De bevolkingsprognose van Dordrecht is uitgevoerd met behulp van het prognosemodel GBPRO van Pronexus. Dit model is in opdracht van de Vereniging van bureaus voor Statistiek en Onderzoek (VSO) ontwikkeld. Het prognosemodel wordt door een meerderheid van de grotere gemeenten gebruikt bij het maken van de bevolkingsprognose. Het model levert uitkomstem op stadsniveau en wijkniveau. Methode De stadsprognose levert een bevolkingsprognose van 0-99 jarigen in 1-jaargroepen op in het tijdvak De stadsprognose is het kader waarbinnen de toekomstige bevolking van de wijken berekend wordt. De demografische ontwikkelingen per wijk kunnen verschillen. In de prognose wordt op wijkniveau rekening gehouden met ontwikkelingen over de periode met betrekking tot de bevolking naar leeftijd en geslacht, sterfte, vruchtbaarheid en migratie. De ontwikkelingen worden geanalyseerd en doorgetrokken naar de toekomst. Omdat de woningvoorraadontwikkeling een belangrijke factor is in de bevolkingsprognose is voor de woningplanning op wijkniveau aangesloten bij meest recente Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

10 cijfers uit het Jaarplan Wonen Drechtsteden Daarbij is uitgegaan van kansrijke projecten. Kansrijke projecten zijn projecten met een reële en zekere productie. Niet meegerekend zijn de projecten met ontwikkelingsrisico. In bijlage 2 staat gedetailleerde informatie over de woningvoorraad ontwikkeling per wijk. In bijlage 3 staat de uitgebreide beschrijving van het prognosemodel en de verschillende componenten vermeld. Uitgangspunten Bij het maken van de bevolkingsprognose zijn vijf factoren van groot belang: het aantal geboorten, het aantal sterfgevallen, de binnenlandse en buitenlandse migratie en de woningbouw. De binnenlandse migratie is in het model sterk afhankelijk van de woningbouw. De verwachtingen voor deze factoren in de toekomst zijn voor een belangrijk deel vastgesteld op basis van ontwikkelingen in het verleden. In bijlage 3 staat de uitgebreide beschrijving van het prognosemodel en de verschillende componenten beschreven. De uitgangspunten bij de componenten worden hierna beschreven. Geboorte Voor het aantal geboorten betekent dit dat rekening is gehouden met de verschillen per wijk. In de Binnenstad worden bijvoorbeeld minder kinderen geboren per gelijke leeftijdsgroep vrouwen in vergelijking tot bijvoorbeeld Krispijn. In nieuwbouwwijken wordt rekening gehouden met het feit dat pas na enkele jaren na oplevering van nieuwbouwwoning het maximale aantal kinderen per leeftijdsgroep vrouwen wordt bereikt. Jonge gezinnen gaan zich eerst settelen en krijgen daarna kinderen. Sterfte Het verwachte aantal overledenen is gebaseerd op het verloop van het aantal sterfgevallen in de afgelopen jaren. Buitenlandse migratie Buitenlandse migratie hangt voor een groot deel samen met de economische conjunctuur en het Nederlandse toelatingsbeleid. In het prognosemodel wordt voor de verwachtingen ten aanzien van de buitenlandse migratie de trend aangehouden zoals deze is verondersteld in de Pearl prognose 2005 van het CBS. In deze prognose wordt uitgegaan van een jaarlijks negatief migratiesaldo met het buitenland van ca inwoners in 2007 dat afloopt naar -260 in Dit betekent dat er in mensen meer naar het buitenland vertrekken dan er zich in Dordrecht vestigen vanuit het buitenland. Binnenlandse migratie In het model wordt de verwachte buitenlandse migratie als vast gegeven ingevoerd. Met behulp van headshiprates (aantal huishoudens per leeftijdsgroep) en het buitenlandse migratiesaldo wordt doorgerekend hoeveel ruimte er is voor vestigers vanuit het binnenland. De beschikbare ruimte hangt ook samen met de woningvoorraadontwikkeling. Hoe meer woningen er worden opgeleverd hoe groter de ruimte voor vestigers vanuit het binnenland. Bewoning nieuwbouw Voor het bepalen van de eerste bewoning van nieuwbouwwoningen wordt gewerkt met leeftijdsprofielen van de bewoners van nieuwbouwwoningen. Een profiel geeft aan hoeveel bewoners naar verwachting een nieuwbouwwoning betrekken. De profielen zijn afgeleid uit de bewoning van nieuwbouwwoningen in het verleden. De profielen verschillen per wijk en hangen samen met het nieuwbouwprogramma. Bij het kiezen van een leeftijdsprofiel voor een nieuwbouwwijk wordt hier rekening mee gehouden. 10 Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

11 Woningbouw In het model wordt de woningbouwplanning als vaste waarde ingevoerd. De toekomstige woningvoorraad wordt berekend op basis van de geplande nieuwbouw en sloop en de verwachte leegstand. Het uitgangspunt voor de woningbouw is het Jaarplan wonen De afdeling Beleid van Stadsontwikkeling heeft uit dit jaarplan de kansrijke projecten, projecten met een reële en zekere productie, geselecteerd. Hiermee is in het model gerekend. Het gebruikte woningbouwprogramma komt in hoofdlijnen overeen met woningbehoeftenraming van de Provincie Zuid Holland van november De woningvoorraad neemt toe van in 2007 naar in Verandering in de woningbouw qua fasering en aantal zijn direct van invloed op de bevolkingsontwikkeling. Deze veranderingen zijn niet van te voren in te schatten. Wijken De gemeente Dordrecht is ingedeeld in 11 wijken conform wijkgericht werken. De volgende wijken zijn te onderscheiden: Binnenstad, Noordflank, Oud Krispijn, Nieuw Krispijn, Reeland, Staart, Wielwijk (incl. Dordtse Hout), Crabbehof/Zuidhoven, Sterrenburg, Dubbeldam, Stadspolders en Verspreide Bebouwing. De nieuwbouwlocatie Stadswerven is toegedeeld aan de Noordflank. De nieuwbouwlocatie De Hoven wordt gerekend tot Dubbeldam. Dit geldt ook voor Belthurepark en Zuidpolder. De nieuwbouwlocatie Smitsweg wordt toegevoegd aan Sterrenburg. De nieuwbouw in het Leerpark wordt toegedeeld aan Reeland. De woningen in het Gezondheidspark worden tot Dubbeldam gerekend en de woningbouw Maasterras tot Oud Krispijn. In de bijlage treft u een overzichtskaart van de wijkindeling aan. 1.3 Leeswijzer In de volgende hoofdstukken leest u de resultaten van de bevolkingsprognose. Achtereenvolgens geven we inzicht in de componenten, geboorte, sterfte, migratie en woningbouw en presenteren we kerncijfers. Vervolgens worden de veranderingen in de leeftijdsopbouw en het aantal inwoners per wijk in 2020 weergegeven. Daarna worden de effecten van de veranderingen in de leeftijdsopbouw op verschillende beleidsterreinen in beeld gebracht. De resultaten van de prognose worden in tabel- en grafiekvorm weergegeven. Voor specifieke doelgroepen kunnen op aanvraag aparte selecties worden gemaakt. Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

12 12 Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

13 2 Prognose De bevolking is continu in beweging. Er worden kinderen geboren en er overlijden mensen. Als men van baan verandert of als de gezinssamenstelling wijzigt heeft dit vaak een verhuizing naar een andere woning tot gevolg. Dit kan binnen Dordrecht zijn maar ook daarbuiten. Bovendien kan nieuwbouw juist mensen van buiten Dordrecht aantrekken. De gevolgen van deze veranderingen op de samenstelling van de bevolking worden in dit hoofdstuk in beeld gebracht. 2.1 Bevolkingsontwikkeling Dordrecht De bevolking van Dordrecht zal de komende jaren afnemen en in 2011 uitkomen op inwoners. Gemiddeld zal de bevolking in de periode jaarlijks met ca. 410 inwoners krimpen. Daarna neemt het aantal inwoners licht toe en blijft gedurende de periode schommelen rond de In figuur 2.1 zien we daarna weer een stijgende lijn. Het aantal inwoners in 2020 wordt geraamd op Figuur 2.1 Ontwikkeling bevolking van Dordrecht tot jaar 2.2 Componenten De ontwikkeling van het inwonertal hangt in belangrijke mate af van het woningbouwprogramma. Het aanbod van woningen heeft invloed op het migratiepatroon en daarmee samenhangend veranderingen in de leeftijdsopbouw. Deze veranderingen kunnen van invloed zijn op het te verwachten aantal geboorten. Als er meer vrouwen in de vruchtbare leeftijdsgroepen vertrekken dan vestigen zullen er minder kinderen worden geboren. Een ouder wordende bevolking heeft een toename van het aantal overlijdens tot gevolg. De componenten geboorte, sterfte en migratie worden hierna nader belicht. Uit tabel 2.2 lezen we dat het geboorteoverschot de komende jaren zal afnemen van gemiddeld +359 in de periode tot gemiddeld + 51 in de periode Als gevolg van de vergrijzing zal het aantal overlijdens toenemen. Het binnenlandse migratiesaldo geeft de komende jaren nog een negatief saldo te zien. Vanaf 2011 buigt dit om naar een positief saldo van ongeveer in het tijdvak Er vertrekken meer mensen naar het buitenland dan er zich in Dordrecht vestigen. In de eerste jaren is het gemiddelde migratiesaldo met het buitenland ca inwoners. Dit loopt geleidelijk af naar gemiddeld -260 in de periode Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

14 Tabel 2.2 Demografische componenten (gemiddeld aantal per jaar) geboorte sterfte geboorteoverschot vestiging binnenland vertrek binnenland binnenlands migratiesaldo vestiging buitenland vertrek buitenland buitenlands migratiesaldo bevolkingsgroei toename woningvoorraad Kerncijfers In tabel 2.3 wordt een overzicht gegeven van de kerncijfers van de bevolking van Dordrecht in 2007, 2010, 2015 en De samenstelling van de bevolking naar leeftijd zal behoorlijk veranderen. In het bijzonder de groep 0-19 jarigen neemt fors af van in 2007 naar ongeveer in De groep van 65 plussers neemt juist toe van in 2007 naar ruim in De groene druk, het aantal 0-19 jarigen per jarigen, neemt licht af van 39,5 naar 34,2. De forse groei van het aantal 65-plussers zorgt er voor dat de grijze druk, aantal 65 plussers per jarigen, toeneemt van 23,6 naar 30,6. De demografische druk, de verhouding tussen het aantal 65-plussers en 0 t/m19 jarigen ten opzichte van de 20 t/m 64 jarigen, neemt toe van 63 naar 65 procent. Dit betekent dat de balans tussen het aantal niet-werkenden en werkenden slechts in beperkte mate verslechtert. Tabel 2.3 Kerncijfers aantal inwoners jaar jaar jaar en ouder jaar en ouder jaar en ouder groene druk in % 1 39,5 37,8 35,7 34,2 grijze druk in % 2 23,6 24,6 28,2 30,6 demografische druk in % 3 63,1 62,4 64,0 64,8 1 groene druk: aantal 0-19 jarigen per jarigen 2 grijze druk: aantal 65 plussers per jarigen 3 demografische druk: Verhouding tussen het aantal 65-plusssers en 0 t/m 19 jarigen ten opzichte van de 20 t/m 64 jarigen. 14 Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

15 2.4 Bevolkingspiramide In de bevolkingspiramide (figuur 2.1) is de bevolking verdeeld naar 5-jaarsleeftijdsgroepen en naar geslacht. Duidelijk is te zien dat de piramide van boven breder wordt en onderaan juist smaller. Het effect van het grote aantal geboorten van vlak na de tweede wereldoorlog (de babyboomers), die in jaar zijn is goed zichtbaar. In het midden van de piramide nemen we een afslanking waar. Hier hebben we te maken met een daling van de middelbare leeftijdsgroep van 35 tot 45 jaar. Dit zijn de gezinnen met wat oudere kinderen. Figuur 2.1 Bevolkingsontwikkeling naar leeftijd Dordrecht tot /94 80/84 70/74 60/64 50/54 40/45 30/34 20/24 10/14 0/ mannen vrouwen Bevolkingsontwikkeling per wijk In het prognosemodel hanteren wij de wijkindeling conform wijkbeheer. Deze indeling wordt binnen de gemeente Dordrecht gebruikt door wijkgericht werken. Binnen de gemeente wordt overleg opgestart om de wijkindeling te actualiseren en nieuwbouwgebieden toe te delen aan bestaande wijken. Hiervoor zijn nog geen definitieve keuzes gemaakt. Vooralsnog is besloten in deze publicatie toedeling aan te houden zoals is beschreven in paragraaf 1.2. Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

16 De prognose is zodanig ingericht dat het mogelijk is de toedeling aan te passen. De cijfers naar specifieke leeftijdsgroepen staan per wijk in de bijlage weergegeven. Uit het woningbouwprogramma blijkt dat de woningbouw zich de komende jaren zal concentreren in de wijken Noordflank, Reeland, Sterrenburg en Dubbeldam. Uit de tabel 2.4 blijkt dat de bevolkingsontwikkeling sterk is gerelateerd aan de beschikbare woningvoorraad. In deze wijken zien we dan ook de bevolking groeien. Het aantal inwoners van Sterrenburg blijft ondanks de toename van de woningvoorraad stabiel. Dit is het effect van verwachte gezinsverdunning in deze wijk. In wijken waarin de woningvoorraad terugloopt vanwege het feit dat er meer woningen worden gesloopt dan ervoor terugkomen (Nieuw Krispijn en Crabbehof/Zuidhoven) krimpt de bevolking fors. Ook in de wijk Wielwijk, waarin de woningvoorraad vrijwel gelijk blijft, wordt als gevolg van gezinsverdunning een daling verwacht. Het aantal inwoners van Oud-Krispijn zal tot 2015 afnemen. Daarna heeft de nieuwbouw Maasterras een positief effect op het bevolkingsaantal. Het aantal inwoners in de Binnenstad blijft vrij stabiel. Dit geldt ook voor de Staart. Stadspolders is over de top heen. Als gevolg van gezinsverdunning zien we een geleidelijke afname van het aantal inwoners. Tabel 2.4 Bevolkingsontwikkeling per wijk (per.1.1) toe-/afname Binnenstad Noordflank Oud Krispijn Nieuw Krispijn Reeland Staart Wielwijk Crabbehof/Zuidhoven Sterrenburg Dubbeldam Stadspolders verspreide bebouwing totaal Noordflank, inclusief Stadswerven 2 Reeland, inclusief Leerpark 3 Wielwijk, inclusief Dordtse Hout 4 Sterrenburg, inclusief Smitsweg 5 Dubbeldam, inclusief De Hoven, Belthurepark en Uitleglocaties 16 Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

17 3 Effecten op maatschappelijk terrein De verschuivingen in de leeftijdsopbouw van de Dordtse bevolking heeft verandering in de vraag naar voorzieningen, goederen en diensten van bedrijfsleven en overheid tot gevolg. De demografische ontwikkeling is van invloed op de behoefte aan onderwijsvoorzieningen, de vraag op het gebied van gezondheidszorg, de vraag naar huisvestiging, de vraag naar zorgvoorzieningen, de vraag naar sociale en culturele voorzieningen, de consumptieve vraag en de behoefte aan sportvoorzieningen en mogelijkheden om te recreëren. De bevolkingsontwikkeling heeft ook gevolgen voor de aanbodzijde. Hoeveel personen treden in de toekomst toe tot de arbeidsmarkt en hoeveel treden er uit. Is dit in balans? Zowel qua aantal als relatief wonen er in Dordrecht over 13 jaar meer ouderen dan nu. De vergrijzing is vooral zichtbaar bij de leeftijdsgroep Deze groep stijgt van ca in 2007 naar in 2020, een toename van ruim Tegenover de vergrijzing staat geen vergroening. Het aantal van 0-19 jaar neemt naar verwachting in de komende 13 jaar met een kleine af. De verandering in de leeftijdsopbouw heeft gevolgen voor de vraag en het aanbod op verschillende maatschappelijke terreinen. In de volgende paragrafen worden deze effecten in beeld gebracht. Daarbij worden per maatschappelijk terrein de potentiële leeftijdsgroepen in beeld gebracht. De uitkomsten zijn de basis voor behoefteberekeningen. Voor de exacte behoefteberekening spelen meer factoren een rol, zoals participatiegraad. Om hier inzicht in te krijgen is apart onderzoek nodig. In de analyse worden de demografische effecten per maatschappelijk terrein inzichtelijk gemaakt op het niveau van de gehele gemeente. Voor de verwachte ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en ouderen wordt op wijkniveau weergegeven. 3.1 Kinderopvang en voorschoolse periode 0-1 jarigen De komende jaren neemt zoals uit tabel 3.1 blijkt het aantal baby s ( 0-1 jarigen) af van 2675 in 2007 naar 2530 in 2020, d.w.z. een negatief saldo van 145. Dit is een daling met 5%. In de Noordflank (+36), Reeland (+35), Staart (+7) en Dubbeldam (+29) wordt nog een toename verwacht. De overige wijken geven een vermindering van het aantal baby s te zien. In Crabbehof/Zuidhoven (-40) en Stadspolders (-94) is de daling van het aantal baby s in de prognoseperiode het grootst. 2-3 jarigen In het jaar 2020 zijn er naar verwachting volgens tabel 3.1 ongeveer 400 peuters minder dan nu het geval is. Het aantal krimpt van 2855 in 2007 naar 2452 in 2020, d.w.z. een afname met 14%. Tabel 3.1 Baby s en peuters baby s 0-1 jarigen peuters 2-3 jarigen Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

18 Figuur 3.1 geeft een vermindering met meer dan 25 kinderen in de prognoseperiode aan in de wijken Oud-Krispijn (-55), Wielwijk (-78), Crabbehof/Zuidhoven (- 43), Sterrenburg (-48), Stadspolders (-133). In Dubbeldam wordt een kleine stijging van 2-3 jarigen geraamd (+13). In de overige wijken ligt de daling tussen -1 en -22 peuters Figuur 3.1 Toe of afname aantal 2-3 jarigen, Binnenstad Noordflank Oud Krispijn Nieuw Krispijn Reeland Staart Wielwijk Crabbehof/Zuidhoven Sterrenburg Dubbeldam Stadspolders verspreide bebouwing afname toename 3.2 Onderwijs De behoefte aan onderwijsvoorzieningen in het basisonderwijs en voortgezet on- kinderen in de leeftijds- derwijs in Dordrecht hangt sterk samen met het aantal groep dat naar de basisschool gaat, de 4 11 jarigen. De leeftijdsgroep jaar is het potentieel voor het voortgezet onderwijs in Dordrecht. De toestroom naar het middelbare beroepsonderwijs in Dordrecht is voor een belangrijk deel afhankejaar in Dordrecht. Daarnaast lijk van het aantal kinderen in de leeftijdsgroep stromen in het middelbare beroepsonderwijs in Dordrecht ook veel leerlingen van buiten Dordrecht in. Bovendien gaat een deel van de Dordtse leerlingen naar het middelbare beroepsonderwijs buiten de stad. In tabel 3.2 wordt de ontwikkeling van de leeftijdsgroepen in beeld gebracht. Basisonderwijs Het potentieel voor de basisscholen in Dordrecht neemt gestaag af. Dit betekent dat het aantal basisschoolleerlingen tussen 2007 en 2020 vermindert met jarigen (tabel 3.2). Tabel 3.2 Leerlingen basisonderwijs basisonderwijs 4-11 jarigen Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

19 Figuur 3.2 geeft aan dat alleen in de wijk Dubbeldam nog een groei van het aan met tal basisschoolleerlingen wordt verwacht in de prognoseperiode ca. 50 leerlingen. In Reeland zien we een stabilisatie. Crabbehof laat een daling met ca. 50 leerlingen zien. In de wijken Binnenstad, Noordflank, Nieuw Krispijn, Staart, Sterrenburg ligt de daling tussen de 100 en 150. Forse afname wordt verwacht in Wielwijk (-264), Oud Krispijn (-299) en Stadspolders met een afname met 1051 leerlingen. Alleen in Dubbeldam zien we een lichte toename. Figuur 3.2 Toe of afname aantal 4-11 jarigen, Binnenstad Noordflank Oud Krispijn Nieuw Krispijn Reeland Staart Wielwijk Crabbehof/Zuidhoven Sterrenburg Dubbeldam Stadspolders verspreide bebouwing afname toename Voortgezet onderwijs Het potentieel aan Dordtse leerlingen van 12 t/m 16 jaar neemt de komende jaren geleidelijk af van 7283 in 2007 naar 6208 in Dit geeft tabel 3.3. aan. Er dient zoals figuur 3.3. aangeeft dus rekening gehouden te worden met een krimp van ruim 1000 leerlingen. De grootste afname is te zien in de wijken Sterrenburg (-132), Oud-Krispijn (-152) en Stadspolders (-534). In Dubbeldam wordt nog een groei verwacht van Tabel 3.3 Leerlingen voortgezet onderwijs voortgezet onderwijs jarigen Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

20 Figuur 3.3 Toe of afname aantal jarigen, Binnenstad Noordflank Oud Krispijn Nieuw Krispijn Reeland Staart Wielwijk Crabbehof/Zuidhoven Sterrenburg Dubbeldam Stadspolders verspreide bebouwing afname toename Middelbaar beroepsonderwijs De leeftijdsgroep 17 t/m 22 jaar schommelt op de lange termijn rond de Bij een gelijkblijvend deelnamepercentage van Dordtse leerlingen aan het MBO in Dordrecht moet rekening gehouden worden met een gelijkblijvende instroom (tabel 3.4). Tabel 3.4 Studenten middelbaar beroepsonderwijs middelbaar beroepsonderwijs jarigen Sport De cijfers in tabel 3.5 geven aan dat de potentiële leeftijdsgroep voor sporters licht afneemt. Vooral zichtbaar bij de leeftijdsgroepen 5-19 jaar (- 3103) en jaar (-1309). De middengroep van jaar zit in een stijgende lijn (+1241). Tabel 3.5 Leeftijdsgroepen sport jarigen jarigen jarigen totaal Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

21 3.4 Wonen voor ouderen Tabel 3.6 brengt de ontwikkeling van het aantal jonge senioren van jarigen in beeld. Het aantal neemt tot 2020 met 11% toe. Bij de groep oude senio- ren van jaar dient rekening gehouden te worden met een forse groei van 44%. Figuur 3.4 laat zien dat in alle wijken het aantal jarigen toeneemt. In de Noordflank (+753), Sterrenburg (+757), Stadspolders (+614) is de stijging fors te noemen. De meeste inwoners van jaar wonen nog zelfstandig. Van alle inwoners van jaar woonden per 1 januari ,1% in een verzorgingstehuis, 0,3% in een verpleegtehuis en 4,2% in wooncentra voor ouderen. Tabel 3.6 Senioren jarigen jarigen Figuur 3.4 Toe of afname aantal jarigen, Binnenstad Noordflank Oud Krispijn Nieuw Krispijn Reeland Staart Wielwijk Crabbehof/Zuidhoven Sterrenburg Dubbeldam Stadspolders verspreide bebouwing afname toename 3.5 Zorg voor ouderen Bij het ouder worden neemt de vraag naar zorg to e. Met het toenemen van de z orggroep van 75 jaar en ouder met 1000 (tabel 3.7) zal de zorgvraag ook toe- in Sterrenb urg (+277) in nemen. De toename wordt met name verwacht Noordflank (+362) en Stadspolders (+ 483). H et is niet precies in te schatten hoe sterk de zorgvraag toeneemt. Deze hangt nam elijk ook af van de mate waarin bewoners langer gezond blijven en pas op latere leeftijd een beroep op de zorg gaan doen. Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

22 In 2007 woonden de meeste inwoners van 75 jaar en ouder nog zelfstandig. Van alle inwoners van 75 jaar en ouder woonden per 1 januari ,0% in een verzorgingstehuis, 2,5% in een verpleegtehuis en 13,3% in wooncentra voor ouderen. Tabel jarigen en ouder jaar en ouder Arbeid Binnen de potentiële beroepsbevolking van jaar vindt volgens tabel 3.8 een geleidelijke veroudering plaats, terwijl het totale aantal vrijwel constant blijft. De groep jaar, met de hoogste participatiegr aad met betrekking tot deelname aan het arbeidsproces neemt fors in aantal af. Gr oei valt te verwa chten in de leeftijdsgroep jarigen en de groep jarigen. Tabel 3.8 Potentiële beroepsbevolking jarigen jarigen jarigen jarigen totaal Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

23 Bijlagen Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

24 24 Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

25 Bijlage 1 Bevolkingsontwikkeling per wijk Binnenstad ontwikkeling leeftijd abs Totaal potentiële beroepsbevolking wv potentiële sporters wv specifieke leeftijdsgroepen jong volwassenen middelbare leeftijdsgroep senioren Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

26 Noordfla nk ontwikkeling leeftijd abs Totaal potentiële ber oepsbevolking wv potentiële spo rters wv specifieke leeftijds groepen jong volwassenen middelbare lee ftijdsgroep senioren Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

27 Oud Krispijn ontwikkeling leeftijd abs Totaal potentiële beroepsbevolking wv potentiële sporters wv specifieke leeftijdsgroepen jong volwassenen middelbare leeftijdsgroep senioren Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

28 Nieuw Krispijn ontwikkeling leeftijd abs Totaal potentiële beroepsbevolking wv potentiële sporters wv specifieke leeftijdsgroepen jong volwassenen middelbare leeftijdsgroep senioren Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk

29 Reeland ontwikkeling leeftijd abs Totaal potentiële beroepsbevolking wv potentiële sporters wv specifieke leeftijdsgroepen jong volwassenen middelbare leeftijdsgroep senioren Bevolkingsprognose Dordrecht per wijk