Leerstoornissen in een notendop
|
|
- Hidde van Dongen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Leerstoornissen in een notendop Sprankel Vlaams-Brabant 21/09/2015 Nadia Gielen Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek PraxisP
2 Inhoud een inleiding in het domein van de leerstoornissen Leerstoornissen, wat zijn dat? dyslexie - dyscalculie - slotbemerkingen Vaststellen van leerstoornissen de diagnose Aanpak van leerstoornissen wat helpt? 2
3 Leerstoornissen, wat zijn dat? 3
4 Wat zijn leerstoornissen? Leerstoornissen Specifieke beperkingen van het kind Dyslexie Secundaire leerproblemen Algemene beperkingen v/h kind Omgevingsfactoren Dyscalculie Leerproblemen 4
5 Kinderen met leerstoornissen maken deel uit van de ruimere groep kinderen met leerproblemen hebben specifieke beperkingen o dus géén gevolg van factoren in de omgeving van het kind slecht onderwijs thuis geen mogelijkheid voor huiswerk en lessen de algemene mogelijkheden van het kind verstandelijke beperking (intelligentie) gedragsstoornis emotioneel probleem 5
6 Dyslexie, wat is dat? definitie kenmerken oorzaken 6
7 Definitie dyslexie Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau Stichting Dyslexie Nederland,
8 Het probleem is dus Automatisering! Lezen en/of schrijven worden slechts moeizaam en onvoldoende een automatisme Lezen en schrijven vraagt bewuste aandacht Het gaat niet automatisch 8
9 Kenmerken dyslexie (1) ALTIJD moeilijkheden met technisch lezen en/of spellen Tempo te traag langer spellend of herkennend lezen Fouten veel fouten langer beginnersfouten (vb. b/d) méér fouten bij tijdsgebrek/stress/ dubbeltaken spellingregels moeilijk automatiseren 9
10 Kenmerken dyslexie (2) MOGELIJK OOK moeilijkheden met begrijpend lezen (technisch lezen, leeswoordenschat) steloefeningen (spelling, zinsbouw) vreemde talen (lezen, spelling, uitspraak, woordjes) rekenen (rekenfeiten: splitsingen, tafels, formules, ) in haast alle vakken & dagelijks leven o noteren (dubbeltaak!) o uit hoofd leren van losse feiten (vb. definities, namen, data) o leren van willekeurige verbanden (vb. woordjes) o onthouden van complexe of meervoudige instructies o luisteren/lezen/schrijven in rumoerige omgeving 10
11 Oorzaken van dyslexie (1) Biologie: genetisch risicogenen Biologie: hersenen fonologische verwerking structuur Cognitie: informatieverwerking snel serieel benoemen verwerkingssnelheid functioneren automatisering algemeen omgeving Gedrag dyslexie (lezen en schrijven) 11
12 Oorzaken van dyslexie (2) Fonologisch tekort Verwerking van spraakklanken o o Verminderde gevoeligheid voor klankstructuur van woorden Moeilijkheden met tijdje onthouden van & omgaan met mondelinge talige informatie (werkgeheugen) Snel serieel benoemen o Problemen met snel in volgorde benoemen Vb. van voorwerpen of kleuren (of letters ) Gevolg van fonologisch tekort of apart probleem? 12
13 Dyscalculie, wat is dat? definitie - kenmerken - oorzaken 13
14 Definitie dyscalculie Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen met het vlot/accuraat oproepen van rekenfeiten en/of het leren en vlot/accuraat toepassen van rekenprocedures Standpunt van onderzoekers in Vlaanderen en Nederland Desoete, Ghesquière et al. (2010) 14
15 Het probleem is dus Opnieuw automatisering! Let wel: rekenen/wiskunde is veel méér dan feitenkennis automatiseren Ook inzicht speelt belangrijke rol! 15
16 Kenmerken dyscalculie (1) ALTIJD moeilijkheden met rekenen wiskunde problemen op vlakken mogelijk Tempo Fouten rekenfeiten formules, tafels, begrippen, rekenprocedures cijferen, regel van 3, werkgeheugen draad kwijt bij tussenstappen metacognitieve kennis wanneer welke kennis inzetten controlestrategieën 16
17 Kenmerken dyscalculie (2) MOGELIJK OOK moeilijkheden met andere vakken dan wiskunde o vb. aardrijkskunde (schaalberekening), fysica, chemie, economie, het dagelijks leven o betalen o hoeveelheden, oppervlakten, berekenen o tijd Overal waar gewerkt wordt met getallen en waar berekeningen moeten gemaakt worden! 17
18 Oorzaken dyscalculie Verwerking van informatie in de hersenen: o Geen ene, door iedereen aanvaarde oorzaak gevonden o Over aantal theorieën wel brede consensus Deficit in de getalmodule o o Problemen met zich voorstellen van hoeveelheden symbolisch (getallen) drie niet-symbolisch (getalbeeld) Zwakker in numerische vaardigheden hoeveelheden vergelijken, getallen vergelijken, stippen tellen (trager!) 18
19 Leerstoornissen, wat zijn dat? slotbemerkingen 19
20 De problemen van kinderen met een leerstoornis kunnen zich bij elk kind met dyslexie/dyscalculie anders uiten zijn zeer uiteenlopend o geen typische fouten Bij lezen: niet systematisch spellend/radend lezen Bij lezen & spellen: niet noodzakelijk b/d verwisseling 20
21 Voorkomen van leerstoornissen Dyslexie 5 à 10 % van de bevolking (3% zeer hardnekkig) 1,5 mannen : 1 vrouw Dyscalculie 2 à 8 % van de bevolking 1 man : 1 à 2 vrouwen Verhoogde kans op samen voorkomen met andere problemen Dyslexie - dyscalculie Dyslexie - ADHD Dyslexie - SLI (taalstoornis) Dyslexie - DCD (motorische stoornis) Leerstoornissen - psycho-emotionele problemen 21
22 Vaststellen van leerstoornissen - de diagnose 22
23 Drie criteria 1. Problemen ernstig (achterstand) 2. Problemen hardnekkig (didactisch resistent)! moeizame automatisering basisvaardigheden 3. Problemen kunnen niet volledig verklaard worden door andere factoren 23
24 1. Ernst Herhaaldelijke uitval (bij 10 % zwaksten) - lezen en/of spellen op woordniveau (dyslexie) - tel- en rekenvaardigheden (dyscalculie) op landelijk (Vlaanderen) genormeerde tests Belang van goed opvolgen van leerprestaties a.d.h.v. objectieve instrumenten herhaaldelijk afnemen LVS (zone E) 1 test (op 1 moment) volstaat niet! 24
25 2. Hardnekkigheid Minimum half jaar planmatige en intensieve taakgerichte hulp levert niet gewenste resultaat: geen inhaalbeweging prestatie Normale lezers/ spellers/ rekenaars Zwakke lezers/spellers/rekenaars Dyslexie/dyscalculie hulp leeftijd Belang van snelle, goede begeleiding van leerproces Niet alleen buitenschools (vb logo) Ook snel en goed inspelen op problemen in de school zelf! 25
26 3. Geen afdoende alternatieve verklaringen (Lichte) verstandelijke beperking Zintuiglijke problemen Motorische problemen Taalstoornis / zwakke beheersing Nederlands Emotionele problemen Gedragsproblemen, -stoornissen (vb. ADHD) Slechte studiemethode Gebrek aan inzet Kwaliteit van onderwijs Hoeveelheid onderwijs (afwezigheden!)! Wel samen voorkomen met vb. ADHD, DCD,... 26
27 Het attest Wat? dyslexieverklaring dyscalculieverklaring Door wie? CLB Revalidatiecentra Andere centra (vb. COB, PraxisP) Zelfstandige logo s,ortho s, psycho s Onderdelen 1) Vaststelling diagnose dyslexie/dyscalculie ( etiket ) Welke ernstige belemmeringen voor onderwijs? 2) Verantwoording van diagnose De 3 criteria, toegepast op jouw kind 3) Voorstel voor aanpak Zo concreet mogelijk 27
28 Aanpak van leerstoornissen - wat helpt? 28
29 Het slechte nieuws Met dyslexie of dyscalculie word je geboren en je hebt het je hele leven Het gaat nooit weg 29
30 Het goede nieuws Met goede hulp kom je vooruit! Je kan studeren, een diploma halen, werk vinden Dus: wat is goede hulp? 30
31 Goede hulp is NIET: erg spectaculair onwaarschijnlijk duur heel ver van huis 31
32 Goede hulp is wel: STImuleren / motiveren COmpenseren Remediëren DIspenseren 32
33 STImuleren Aanvaarding Begrip Steun Positieve verwachtingen Motiveren om zo goed mogelijk te lezen, spellen, rekenen Taken: Aantrekkelijk Grote kans op succes Goede feedback 33
34 Remediëren Hardnekkige problemen maar vooruitgang mogelijk Goede leerhulp Haalbaar Samenwerking met ouders & school Zo goed mogelijk leren lezen, spellen, rekenen Taakgerichte aanpak Planmatig - doelen Vaardigheden + strategieën Op maat 34
35 Compenseren (1) Zelfde leerdoelen op andere manier bereiken Strategieën en hulpmiddelen Ervoor zorgen dat leerproblemen zo min mogelijk belemmerende factor vormen Ondersteuning (pre-teaching, nota s, ) Meer tijd Rustige omgeving Alternatieve toetsing Hulpmiddelen (rekenmachine, spellingscorrector, hulpfiches, ) 35
36 Compenseren (2) Uitgangspunten o o Welke tekorten krijgen we (voorlopig of blijvend) niet verholpen? Wat heeft leerling nodig om, ondanks de leerstoornis, toch onderwijs te kunnen volgen op voor hem/haar geschikt niveau? Niet voor elke leerling met een leerstoornis noodzakelijk Best ook op maat van leerling! 36
37 Dispenseren (1) voorbeelden Hardop voorlezen Vrijstelling van aantal onderdelen van het programma Schrijven/ rekenen op bord Boekbespreking film? hoofdstuk? Hoofdrekenen cijferen? Dictee 37
38 Dispenseren (2) Uitgangspunten o o o Alleen indien remediëren en compenseren niet volstaat; m.a.w. indien leerling er nog steeds niet in slaagt onderwijs op zijn/haar niveau te volgen Beperk leerstof tot basisleerstof, zodat eindtermen nog kunnen gehaald worden Soms vrijstelling voor onderdeel van leerplan evt. vervangen door gelijkwaardige doelstellingen (?) 38
39 Niet eerlijk? frustratie Om het eerlijk te houden krijgt iedereen dezelfde opdracht: klim in die boom verspilling van talent discriminatie Everyone is a genius. But if you judge a fish by its ability to climb a tree, it will live its whole life believing that it is stupid Albert Einstein Iedereen op dezelfde manier onderwijzen en toetsen dàt is pas oneerlijk! 39
40 Het dyslexie/dyscalculie-contract Werkt in twee richtingen: o o Van leerkrachten wordt begrip gevraagd; compenserende en dispenserende maatregelen worden vastgelegd Van leerling wordt inzet en doorzetting gevraagd; leerstoornis is geen excuus om niets meer te moeten doen - in tegendeel! In overleg met leerling/ouders en op maat gemaakt Hou bij keuze maatregelen rekening met adviezen in attest Hou steeds het doel van de opdracht/toets voor ogen Denk toekomstgericht! 40
41 Enkele laatste tips Bij begeleiding huiswerk o Laat het niet tot drama komen o Duidelijke afspraken met leerkracht wanneer stoppen, hoe begeleiden o Belang van inprenten juiste associaties! Beter juiste woord voorzeggen / juiste oplossing laten zien dan fout laten maken Eventueel manier van aanpakken aanreiken Probeer schools leren te vergemakkelijken o Leesplezier bevorderen: voorlezen, luisterboeken o Vertrouwd maken met woordenschat Frans Al op jongere leeftijd o Al spelend oefenen, in dagelijks leven! Niet altijd en overal oefenen! 41
42 De allerlaatste tip! Blijf in 1 ste plaats ouder, word geen juf of logopedist Niet alleen het schoolse is belangrijk Zorg voor voldoende ontspanning Waardeer je kind zoals het is Je kind is zoveel méér dan die leerstoornis! 42
43 Meer weten? Info over dyslexie & dyscalculie Als leren pijn doet (Ghesquière & Hellinckx) Filmpjes over jongeren met leerstoornissen Proef op de som: studeren met dyscalculie Ik heet niet dom Digitale leerboeken ADIBib (Eureka) Luisterboeken 43
Het ABC van de leerstoornissen
Het ABC van de leerstoornissen 23 oktober 2012 K.A. Redingenhof Leuven Nadia Gielen Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek PraxisP Inhoud Leerstoornissen, dyslexie, dyscalculie een beknopt overzicht
Nadere informatieDraaiboek voor de begeleiding van leerlingen met DYSORTHOGRAFIE of SPELLINGSproblemen en dyslexie (schrijven)
Draaiboek voor de begeleiding van leerlingen met DYSORTHOGRAFIE of SPELLINGSproblemen en dyslexie (schrijven) Naam leerling: Klas:.. Wat is het? DYSORTHOGRAFIE Moeizame automatisatie aan de klank-tekenkoppeling.
Nadere informatieHoofdstuk 18 - Tips om voorleessoftware in te zetten in de klas
Hoofdstuk 18 - Tips om voorleessoftware in te zetten in de klas 18.1. Voorleessoftware compenserend inzetten voor leerlingen met een ernstige beperking 235 18.2. Voorleessoftware leerondersteunend inzetten
Nadere informatieHandelingsplan. Dyscalculie
Handelingsplan Dyscalculie Datum van invullen: Omschrijving van dit plan: Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de automatisering van de basisvaardigheden van het
Nadere informatieVCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be
VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be Campus Centrum Hallershofstraat 7 2100 Deurne Tel. (03) 285 34 50 Fax (03) 285 34 51 Campus Noord Markt 3 2180
Nadere informatieDyslexie / dyscalculie
/ dyscalculie Dev os, qedeer en het beir qatmen sheet. In petijb qat beqeiren nog konbendraten, Waren ze pe deste vreinqen. Pas later is bat veranqerb. Oq een pag stuurben ze qe vos naar het dalies van
Nadere informatieDyslexie en dyscalculie in het hoger secundair onderwijs
Dyslexie en dyscalculie in het hoger secundair onderwijs Prof. dr. Wim Tops (Rijksuniversiteit Groningen) Dr. Frauke De Weerdt (IVV Sint-Vincentius Gent) Overzicht deel I 1. Definities dyslexie en dyscalculie
Nadere informatieAdviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip.
1 2 INFORMATIE OVER COMENIUS Adviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip. Wij mogen daarom met recht zeggen een ruime ervaring
Nadere informatiePROTOCOL. DYSLEXIE en DYSCALCULIE
PROTOCOL DYSLEXIE en DYSCALCULIE Vastgesteld 10 februari 2014 Inleiding In dit protocol zet het Montessori College Eindhoven in grote lijnen uiteen: - hoe leerlingen met leerstoornissen als dyslexie en
Nadere informatieProtocol dyscalculie januari 2016 DYSCALCULIE PROTOCOL
DYSCALCULIE PROTOCOL 1 Inhoud Wat is dyscalculie?... 2 Vermoeden dyscalculie... 2 Signalering... 3 Stappenplan onderzoek en begeleiding... 4 Vergoeding... 5 Dyscalculieverklaring... 5 Wat is dyscalculie?
Nadere informatieDyslexieprotocol 0 Hooghuis Heesch
Dyslexieprotocol 0 Hooghuis Heesch Inhoudsopgave 1.1 Uitgangspunten pag. 2 2.1 Definitie dyslexie pag. 3 2.2 Kenmerken van dyslexie pag. 3 2.2.1 Problemen bij lezen pag. 3 2.2.2 Problemen bij spellen pag.
Nadere informatieStudiesucces met dyslexie en dyscalculie mbo. Juni 2012
Studiesucces met dyslexie en dyscalculie mbo Bert de Vos Marga Kemper - b.devos@aps.nl - mkemper@cinop.nl Juni 2012 Vraag bij binnenkomst Wat zie je in de klas, waarbij je denkt: dit zou door dyslexie
Nadere informatieWORKSHOP DYSCALCULIE. SSgN studiedag 21 maart 2014
WORKSHOP DYSCALCULIE SSgN studiedag 21 maart 2014 6 + 3 =? Volgens Jelle (2Jn): 6 + 3 = 8??? Hoe doet Jelle dat? 6 x 7 =? Volgens Jelle: 6 x 7 = 44 Of 49? Jelle heeft het eerste uur vrij. Het tweede uur
Nadere informatieWETENSCHAP VANDAAG OVER DYSCALCULIE
DYSCALCULIE BIJ VOLWASSENEN Dr. Wim Tops Neurolinguïst Psycholoog De Kronkel Rijksuniversiteit Groningen WETENSCHAP VANDAAG OVER DYSCALCULIE één hardnekkige rekenstoornis 2 veel voorkomende stoornis drie
Nadere informatieBegeleidingswijzer Dyslexie
Begeleidingswijzer Dyslexie Dyslexie Ongeveer 5% van de studenten in het mbo heeft dyslexie. Dit is één op de twintig studenten. Iedereen die bij Rijn IJssel werkt, kan dus te maken krijgen met studenten
Nadere informatieVragenlijst leergeschiedenis lees- en spellingvaardigheid bestemd voor school / groepsleerkracht en interne leerlingenbegeleider
Vragenlijst leergeschiedenis lees- en spellingvaardigheid bestemd voor school / groepsleerkracht en interne leerlingenbegeleider Gegevens leerling Naam leerling :.. 0 jongen 0 meisje Geboortedatum Groep
Nadere informatieStudiesucces met dyslexie mbo
Studiesucces met dyslexie mbo Karin Lukassen, APS Marga Kemper, Cinop Oktober 2012 Wat is dyslexie? Wat is dyslexie? Definitie en kenmerken Vaardigheidsniveau Criterium van de didactische resistentie Criterium
Nadere informatieZorg om je toekomst. Wat is. dyslexie?
Zorg om je toekomst Wat is dyslexie? 2 Inleiding Dyslexie is een complex probleem. Dyslectische leerlingen zijn niet dom of lui, hun falen is geen onwil. Deze leerlingen doen vaak extra hun best, besteden
Nadere informatieZorg om je toekomst. Wat is. dyscalculie?
Zorg om je toekomst Wat is dyscalculie? 2 Inleiding Patrick is 14 jaar, maar weet in een winkel niet hoe hij met briefjes en muntstukken moet betalen en heeft geen idee hoeveel hij terug kan verwachten.
Nadere informatieMotiverende beoordelingsvormen in de Lichamelijke Opvoeding. Project 4/05/2015. Missie onderzoeksgroep sportpedagogiek UGent
Motiverende beoordelingsvormen in de Lichamelijke Opvoeding Met dank aan Project ENW project binnen doctoraat Sport Pedagogiek UGent Samenwerking tussen partnerinstellingen die opleiding tot leraar lichamelijke
Nadere informatieDyslexiebeleid. Greijdanus Enschede
Dyslexiebeleid Greijdanus Enschede 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding dyslexie Pag. 3 1.1. Wat is dyslexie? 1.2. Hoe uit dyslexie zich? 2. Dyslexiescreening en onderzoek Pag. 5 2.1. Screening in klas 1 2.2.
Nadere informatieRichtlijnen Dyslexie. Voor
Richtlijnen Dyslexie Voor De Divi Divi School Prinsenlaan 3 September 2018 INHOUDSOPGAVE Dyslexie blz. 02 Kenmerken van dyslexie blz. 03 Kwaliteiten en talenten blz. 03 Aanpassingen blz. 04 Normering blz.
Nadere informatiePresentatie ernstige rekenproblemen & Dyscalculie 22 oktober 2014; Johanna Jager & Annelie van Harten
Presentatie ernstige rekenproblemen & Dyscalculie 22 oktober 2014; Johanna Jager & Annelie van Harten Programma Invoering van referentieniveaus en rekentoetsen in het onderwijs. Wat zijn ernstige rekenproblemen
Nadere informatieBEGELEIDING LEERLINGEN DYSCALCULIE EN ERNSTIGE REKENPROBLEMEN
BEGELEIDING LEERLINGEN DYSCALCULIE EN ERNSTIGE REKENPROBLEMEN Begeleiding van leerlingen met ernstige rekenproblemen en/of dyscalculie Definitie van dyscalculie Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt
Nadere informatieOSB PROTOCOL DYSLEXIE
OSB PROTOCOL DYSLEXIE Amsterdam, 25 februari 2016 Vastgesteld door de schoolleiding Open Schoolgemeenschap Bijlmer 1 INHOUDSOPGAVE Wat is dyslexie? De OSB & de begeleiding van leerlingen met dyslexie Wederzijdse
Nadere informatieHet zorgbeleid in het Pierenbos
Het zorgbeleid in het Pierenbos Indien je als ouder vragen hebt, stap je in de eerste plaats naar de klasleerkracht. Deze zal overleggen met de ondersteuner en/of zorgcoördinator en bekijken welke trajecten
Nadere informatieWat is dyslexie en wat zijn de gevolgen hiervan voor het volgen van onderwijs?
Augustus 2014 Wat is dyslexie en wat zijn de gevolgen hiervan voor het volgen van onderwijs? Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren van het accuraat
Nadere informatieDYSLEXIEPROTOCOL Sneek, januari 2018
DYSLEXIEPROTOCOL Sneek, januari 2018 1- Wat is dyslexie 2- Signalen 3- Planmatig handelen 4- Handelingsplan 5- Remediëring. compensatie en dispensatie 6- Didactische principes/ aandachtspunten 1.Wat is
Nadere informatieStudieochtend Dyslexie
Studieochtend Dyslexie Hoe ziet de ochtend eruit? Welkomstwoord Introductie dyslexie (praktische opdracht) Beleidskader dyslexie Theoretisch kader Koppeling naar de praktijk (praktische opdracht) 10.35-10.45
Nadere informatieDyslexie. "een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau"
Dyslexie Dyslexie betekent letterlijk niet kunnen lezen. Bij dyslexie kunnen zowel lees- als spellingsproblemen voorkomen, maar deze komen ook los van elkaar voor. "een hardnekkig probleem met het aanleren
Nadere informatieOnderwijsprofessionals ADIBoeken & voorleessoftware voor beginners
Webinar Onderwijsprofessionals ADIBoeken & voorleessoftware voor beginners Wauw, jullie hier! Geweldig. Inhoud workshop 1. Leerstoornissen 2. Eureka Die- s-lekti-kus 3. ADIBoeken 4. Voorleessoftware 5.
Nadere informatiebetrokkenen? klasleerkracht logopediste ZOCO ouders leerling door diagnose: diagnose dyslexie aanvullen en, indien nodig, aanvullen maatregelen.
Naam:. Geboortedatum: GEEN diagnose dyslexie STI-(CO) diagnose dyslexie STI-CO-R-DI Diagnose dyslexie: door wie (naam + functie)? wanneer (datum + klas)? Invoer STICORDI-maatregelen: wanneer? betrokkenen?
Nadere informatieDyslexiebeleid van Openbare basisschool voor Daltononderwijs. De Meent
DE DE DE DE MEENT MEENT MEENT MEENT MAARN MAARN MAARN MAARN Dyslexiebeleid van Openbare basisschool voor Daltononderwijs De Meent Inhoud 1. Inleiding... 1 2. Wat is dyslexie... 1 3. Van signaleren tot
Nadere informatieHoofdstuk 2. Project Leerzorg. Achtergrond
Hoofdstuk Project Leerzorg Achtergrond 3 . Project Leerzorg - Achtergrond ONTSTAAN Het Project Leerzorg werd ingediend in antwoord op de oproep tot voorstellen voor netoverschrijdende en multidisciplinaire
Nadere informatieDyscalculie een diagnose alleen maar zinvol om leerlingen te helpen
Dyscalculie een diagnose alleen maar zinvol om leerlingen te helpen Annemie Desoete 2.12.2010 Ugent, Arteveldehogeschool & Sig Inhoud lezing Inleiding : DC, hoe vaak? Begrippen/ oorzaken Varianten DC -
Nadere informatieVCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding TOELICHTING ONDERZOEKSVERSLAG DYSLEXIE BIJ DE OVERSTAP NAAR HET SECUNDAIR ONDERWIJS
VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be TOELICHTING ONDERZOEKSVERSLAG DYSLEXIE BIJ DE OVERSTAP NAAR HET SECUNDAIR ONDERWIJS 1. Visie Het doel van een
Nadere informatieDYSCALCULIEPROTOCOL. Beekdal Lyceum Datum: Auteur: Martin Jager
DYSCALCULIEPROTOCOL Beekdal Lyceum 2017 2018 Datum: 26-09-2017 Auteur: Martin Jager Inhoudsopgave 1. Signalering en diagnose 3 2. Dyscalculieverklaring 4 3. Mogelijke faciliteiten 4 4. Examen 5 5. Communicatie
Nadere informatieNeem er even de tijd voor!
DYSLEXIE Neem er even de tijd voor! Ongeveer 3,5 procent van alle leerlingen in het basis- en het voortgezet onderwijs heeft problemen met lezen en spellen als gevolg van dyslexie. Een deel van deze kinderen
Nadere informatieBegeleidingswijzer Dyscalculie
Begeleidingswijzer Dyscalculie Dyscalculie De term dyscalculie komt uit het Latijn (dys = slecht) en Grieks (calculus = rekenen) en kan vertaald worden als het niet kunnen uitvoeren van berekeningen. Voor
Nadere informatiePLD de Spindel, bijlage 4
Checklist Onderkenning Dyslexie Edux Beoordeling van de ernst en hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblemen t.b.v. de continuïteit van de zorg in het primair en voortgezet onderwijs Naam leerling
Nadere informatieDyscalculie een werkwoord
Dyscalculie een werkwoord Annemie Desoete 1.03.2010 Ugent, Arteveldehogeschool & Sig Inhoud lezing Inleiding : DC, hoe vaak? Begrippen/ oorzaken Varianten DC - angst : STICORDI Conclusies 3 perspectieven
Nadere informatie1. Een aantal kinderen komt in aanmerking voor de vergoede dyslexie.
Dyslexieonderzoeken WSNS-Salland Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau. (SDN 2008)
Nadere informatieDyscalculie Inleiding Wat is dyscalculie?
Dyscalculie Inleiding Dit dyscalculiebeleid is opgesteld om leerlingen met dyscalculie en hun ouders op een zo optimaal mogelijke manier te begeleiden en aan te geven wat leerlingen kunnen verwachten gedurende
Nadere informatieVoorwoord. Inhoud : 1. Wat is dyslexie 2. Onderzoek 3. Hulp middelen 4. Logopedie 5. Mijn dyslexie 6. Nawoord
Voorwoord Ik hou mijn spreekbeurt over Dyslexie. Zelf heb ik ook dyslexie. Ik hoop dat jullie mij beter begrijpen wat dyslexie is en wat het betekent om dyslexie te hebben. Ook waarom ik een laptop en
Nadere informatieLeerlingdossier Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie
Leerlingdossier Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor school / interne begeleider Datum invullen Gegevens leerling Achternaam Voornaam (voluit) Geslacht M / V* Adres Postcode en plaats
Nadere informatieDyslexie en Hoogbegaafdheid
Dyslexie en Hoogbegaafdheid Amber de Wilde in samenwerking met Evelyn Kroesbergen - Universiteit Utrecht, afdeling Orthopedagogiek - Ambulatorium Universiteit Utrecht - Pieter Span Expertisecentrum Hoogbegaafdheid
Nadere informatieLeerlingdossier Vergoedingsregeling Dyslexie
Leerlingdossier Vergoedingsregeling Dyslexie dekroon,diagnostiek enbehandelcentrum Koningin Wilhelminalaan 9 7415 KPDeventer Tel:06-81285377 info@centrumdekroon.nl Leerlingdossier Vergoedingsregeling Dyslexie
Nadere informatieProtocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen: Van signalering naar diagnose
Protocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen: Van signalering naar diagnose Als een kind rekenproblemen heeft, is het belangrijk om dit snel aan te pakken. Tijdig ingrijpen kan heel wat voorkomen. Maar
Nadere informatieDyscalculie. Linette van Oijen
Dyscalculie Linette van Oijen In deze workshop Korte ervaring met rekenen Diagnose dyscalculie Protocol (ernstige) rekenproblemen en dyscalculie Tips voor in de les Evt. regelgeving omtrent de rekentoets
Nadere informatieAanmeldingsformulier school Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor school / interne begeleider
Aanmeldingsformulier school Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor school / interne begeleider Datum invullen Gegevens leerling Achternaam Voornaam (voluit) Geslacht M / V* Adres Postcode
Nadere informatieVoordracht leermoeilijkheden op 29 januari 2007.
Voordracht leermoeilijkheden op 29 januari 2007. Inleiding door Karin Deze vergadering is tot stand gekomen na een overleg met ouders waar de noodzaak van een infoavond naarvoren is gekomen en daarom zal
Nadere informatieHoofdstuk 7. Iedereen gelijk? Tips om positieve discriminatie te hanteren in de klas
Hoofdstuk Iedereen gelijk? Tips om positieve discriminatie te hanteren in de klas 159 . Iedereen gelijk? - Tips om positieve discriminatie te hanteren Wat als je van de olifant in de muziekles verwacht
Nadere informatieWorkshop Dyscalculie. Startopdracht. Doel. Opdracht 1 Placemat
Workshop Dyscalculie Evelien Brouwer Dianne Roerdink Startopdracht Opdracht 1 Placemat Bedenk voor je zelf wat jij al van dyscalculie af weet. Wat is volgens jou dyscalculie. Schrijf dit op in één van
Nadere informatiePROTOCOL DYSLEXIE ANNIE M.G. SCHMIDTSCHOOL, DEN HAAG. 1.Inleiding
PROTOCOL DYSLEXIE ANNIE M.G. SCHMIDTSCHOOL, DEN HAAG 1.Inleiding In dit protocol wordt beschreven hoe op de Annie M.G. Schmidtschool wordt gewerkt aan het voorkomen, onderkennen en aanpakken van lees-
Nadere informatie. In een notendop. . Over de auteur
Boek : DYSLEXIE Een complex taalprobleem Auteur : Tom Braams Vierde herziene druk 2007, Boom ISBN: 9789053527191 Bespreker : Peter Bauwens, vrijwillige medewerker Die- s-lekti-kus Datum : december 2010.
Nadere informatie7. DYSLEXIE. Hoe voelt dyslexie aan?
7. DYSLEXIE Hoe voelt dyslexie aan? Testje voorlezen (klassikaal lezen is geen goed idee, tenzij het koorlezen is). Voor de persoon met dyslexie: genant, frustratie, gokken of raden, opgeven, niet begrijpen
Nadere informatieHet authentieke portfolio als instrument in het zelfsturend leren van professionals
1 Het authentieke portfolio als instrument in het zelfsturend leren van professionals Next Learning, 22 april 2015 Michael Bots, Kenniscenter de Kempel 2 Voordat we beginnen.. Wat verstaan we onder een
Nadere informatieInhoud: 1. Visie. 2. Regelgevend kader. 3. Wat verstaan we onder huiswerk? 4. Hoeveel tijd besteden we aan huiswerk? 5. Waarom huiswerk?
Huiswerkbeleidsplan Inhoud: 1. Visie 2. Regelgevend kader 3. Wat verstaan we onder huiswerk? 4. Hoeveel tijd besteden we aan huiswerk? 5. Waarom huiswerk? 6. Wat verwachten we van de ouders? 7. Wat als
Nadere informatieVCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be TOELICHTING GEMOTIVEERD VERSLAG DYSCALCULIE
VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be Campus Centrum Hallershofstraat 7 2100 Deurne Tel. (03) 285 34 50 Fax (03) 285 34 51 Campus Noord Markt 3 2180
Nadere informatieDyslexie valt als voldaan wordt aan de criteria onder de zorgverzekeringswet, waardoor kinderen gebruik kunnen maken van de vergoedingsregeling voor
Inhoudsopgave 1 Introductie 4 2 Het belang van psycho-educatie 6 3 Het herkennen van dyslexie 8 4 Diagnose dyslexie 10 5 Vergoedingsregeling 12 6 De dyslexieverklaring 13 7 Dyslexie: herkomst en hersenwerking
Nadere informatiedyscalculieverklaring gebruikt wordt, staat in het onderstaande kader vermeld.
Dyscalculieprotocol Dit dyscalculieprotocol heeft als doel meer duidelijkheid te scheppen over wat leerlingen met dyscalculie kunnen verwachten van het dyscalculiebeleid op onze school. Dyscalculie Dyscalculie
Nadere informatiePSYCHOPATHOLOGIE IN DE KLAS
PSYCHOPATHOLOGIE IN DE KLAS PSYCHOPATHOLOGIE in de klas Waarom, wat en waar goed voor? Voor wie van belang? Hoe kom je aan kennis en is dat nodig? Wat zijn je grenzen en hoe trek je die op een betrouwbare
Nadere informatieHoofdstuk 16 - Vreemde talen ondersteunen
Hoofdstuk 16 - Vreemde talen ondersteunen 16.1. Inleiding 215 16.2. Woorden, zinnen, in een vreemde taal laten voorlezen 217 16.3. Uitspraak van woorden leren en controleren 219 16.4. Woorden vertalen
Nadere informatieDyslexieprotocol Pallas Athene College
Dyslexieprotocol Pallas Athene College 1. Inleiding Doel en uitgangspunten Het Pallas Athene College wil alle leerlingen met dyslexie die ondersteuning en begeleiding bieden die zij nodig hebben om de
Nadere informatieRID, daar kom je verder mee. Jelle wil net als zijn vriendjes naar de havo. Dyscalculie houdt hem niet tegen. Dyscalculiebehandeling
RID, daar kom je verder mee Jelle wil net als zijn vriendjes naar de havo. Dyscalculie houdt hem niet tegen. Dyscalculiebehandeling Waarom het RID? Wat is dyscalculie? Een gestructureerde aanpak Ruim 25
Nadere informatiePROTOCOL DYSLEXIE OP HET KAJ MUNK COLLEGE. Wat is dyslexie?
PROTOCOL DYSLEXIE OP HET KAJ MUNK COLLEGE Wat is dyslexie? Een definitie: Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen
Nadere informatieHoe is uw gezinssamenstelling op dit moment? Vul eerst de gegevens van u en uw partner in en daarna de gegevens van uw kinderen, van oud naar jong.
Orthopedagogenpraktijk Athena drs. Simone Verhoeven W.M. Dudokweg 10 a-b 1703 DB Heerhugowaard info@athenaweb.nl Intake vragenlijst bij dyslexieonderzoek Ingevuld door: U wordt vriendelijk gevraagd deze
Nadere informatiebasistekst opgesteld door de zorgteams van de scholengemeenschap
Huiswerk ligt in het verlengde van het leerproces wat in de klas is gestart. Het vormt de brug tussen de school en de ouders. Via het huiswerkbeleid willen we spanningen en conflicten vermijden en inspelen
Nadere informatieInleiding. Dyslexieprotocol
Inleiding Dyslexieprotocol Dit dyslexieprotocol heeft als doel meer duidelijkheid te scheppen over wat dyslectische leerlingen kunnen verwachten van het dyslexiebeleid op het Technisch College Velsen &
Nadere informatieDyslexie. Beatrijs Brand
Dyslexie Beatrijs Brand Hoe lezen wij? T s errassend oeveel ekst r emist an orden Vlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het neit uit in wlkee vloogdre de lttres in een wrood saatn (c)
Nadere informatieAan de slag met ADIBoeken & voorleessoftware
Workshop Aan de slag met ADIBoeken & voorleessoftware 8 mei 2019 13u30 Inhoud workshop 1. Leerstoornissen 2. Eureka Die- s-lekti-kus 3. ADIBoeken 4. Voorleessoftware 5. Handige tools 6. Vraag & Antwoord
Nadere informatieDubbeldiagnose dyslexie en dysfatische ontwikkeling. Parallelsessie C: Dubbeldiagnoses: dubbele zorg? Januari 2012 Petra van de Ree
Dubbeldiagnose dyslexie en dysfatische ontwikkeling Parallelsessie C: Dubbeldiagnoses: dubbele zorg? Januari 2012 Petra van de Ree Definitie spraaktaalstoornis Dysfatische ontwikkeling (DO) Specific Language
Nadere informatieOnderwijs op Lariks - Dyslexie. M. Hurenkamp, RT-er L.A. Smit, orthopedagoog
Onderwijs op Lariks - Dyslexie M. Hurenkamp, RT-er L.A. Smit, orthopedagoog Definitie dyslexie Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat
Nadere informatieInhoudsopgave: Bijlagen: 1. Signalen c.q. kenmerken van dyslexie 2. Format dyslexiekaart
Dyslexiebeleid Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Definitie van dyslexie 3. De procedure binnen onze school met betrekking tot zorg t.a.v. de leesontwikkeling. 4. Overdracht aan Voortgezet Onderwijs Bijlagen:
Nadere informatieHandelingsgerichte diagnostiek van leerproblemen: een wetenschappelijk kader. Prof. Dr. Pol Ghesquière K.U. Leuven - Orthopedagogiek
Handelingsgerichte diagnostiek van leerproblemen: een wetenschappelijk kader Prof. Dr. Pol Ghesquière K.U. Leuven - Orthopedagogiek Handelingsgerichte diagnostiek een proces waarbij men onderwijs- en opvoedingsproblemen
Nadere informatieJanuari Dyslexieplan
Januari 2014 Dyslexieplan Inhoud 1. Definitie en kenmerken dyslexie 3 2. Signalering 3 3. Dyslexieonderzoek 4 4. Dyslexiebehandeling 5 5. Faciliteiten op school 5 6. Communicatie met ouders 5 7. Tips voor
Nadere informatieZie je ze ontwikkelen?
Zie je ze ontwikkelen? De meetbare kleuter?! 1 Lectoraat Early Childhood School of Education Derde Jaarcongres leve het jonge kind 4 november 2014 DE MEETBARE KLEUTER De voorspellende waarde van cito-scores
Nadere informatieInleiding. Maart 2010. Carolien van Lierop Frederike Nikkels Brenda Harmsen
Protocol Dyslexie Inleiding Binnen de school is het beleid rondom dyslexie in opmars. Er komen naast ernstige gedragsproblemen en/of psychiatrische problemen steeds meer leerlingen op school waarbij er
Nadere informatieNationale Dyslexie Conferentie 2010
Nationale Dyslexie Conferentie 2010 De samenhang tussen dyscalculie en dyslexie 13 oktober 2010 Sui Lin Goei Lector Onderwijs en Zorg Hogeschool Windesheim Universitair docent Onderwijscentrum VU Orthopedagoog/GZ-psycholoog
Nadere informatieattitudes zelfstandig leren kennis vaardigheden
zelfstandig leren Leren leren is veel meer dan leren studeren, veel meer dan sneller lijstjes blokken of betere schema s maken. Zelfstandig leren houdt in: informatie kunnen verwerven, verwerken en toepassen
Nadere informatieDyslexie bij nieuwkomers
Dyslexie bij nieuwkomers LOWAN woensdag 11 april 2018 Voorstelrondje Voorstellen workshopleider Wie is leerkracht, IB, RT, andere functie? Hoeveel jaar ervaring met meertaligheid? Opbouw workshop Stukje
Nadere informatieOuderavond Segbroek College Marjolein Wennekers
Ouderavond Segbroek College 16-10-2012 Marjolein Wennekers m.wennekers@hco.nl Agenda Wat is dyslexie? Welke problemen kan ik tegenkomen? Hoe kan ik mijn kind helpen? Vragen Wat is dyslexie? Dyslexie is
Nadere informatieDr. Bert De Smedt - KULeuven 1
Kinderen met rekenproblemen of dyscalculie Dr. Bert De Smedt Overzicht Inleiding Definitie + Prevalentie Recente wetenschappelijke inzichten Cognitieve kenmerken van kinderen met dyscalculie Neurobiologische
Nadere informatieLeerlingdossier ONL Dyslexie Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie
Leerlingdossier ONL Dyslexie Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor school / intern begeleider Voor wij een aanmelding in behandeling nemen, is het nodig dat ouders/verzorgers hun
Nadere informatieparate rekenvaardigheden
parate rekenvaardigheden Adrie van Binsbergen & Teun Hommersom parate rekenvaardigheden wie zijn wij casus: Jan Erwd hoe is website ontstaan? basis-rekenvaardigheden 15 diploma s diagnostische toets in
Nadere informatieProtocol dyslexie en dyscalculie Christelijke Scholengemeenschap Walcheren per 1 augustus 2012
Hks12.0214 DyslexieDyscalculieprotocolCSW Protocol dyslexie en dyscalculie Christelijke Scholengemeenschap Walcheren per 1 augustus 2012 1. Definities dyslexie en dyscalculie, doelstelling protocol Centraal
Nadere informatieLEZE L1 L2 L3 L4 L5 L6
Schoolloopbaanrooster Overzicht sticordi-maatregelen voor leerlingen met (een vermoeden van) dyslexie Vrije Basisschool Zandvoorde Handelingsplan: Ondersteunende maatregelen voor.. (naam leerling) 0 vermoeden
Nadere informatieProtocol Leesproblemen en dyslexie
www.pcpokrimpenerwaard.nl Protocol Leesproblemen en dyslexie Geloof in onderwijs DE ARK - DE WEGWIJZER - ICHTHUSSCHOOL - DE RANK - KON. JULIANASCHOOL - KON. WILHELMINASCHOOL - EBEN-HAËZER - DE BRON Inhoudsopgave
Nadere informatie1. Wat is dyslexie? Hoe wordt dyslexie vastgesteld? Wat zijn de mogelijke gevolgen voor de leerling Wat kan de school doen?
Inhoud 1. Wat is dyslexie? 2 2. Hoe wordt dyslexie vastgesteld? 3 3. Wat zijn de mogelijke gevolgen voor de leerling 3 4. Wat kan de school doen? 4 5. Wat doen de docenten? 5 6. Wat doet de leerling? 6
Nadere informatieGedurende de gehele schoolperiode wordt door de docenten zoveel mogelijk aandacht gegeven aan de volgende punten:
Pakket van maatregelen bij Dyslexie en Dyscalculie Dyslexie Algemeen: Gedurende de gehele schoolperiode wordt door de docenten zoveel mogelijk aandacht gegeven aan de volgende punten: Stimuleren Schriftelijk
Nadere informatieHet pedagogische en sociale klimaat van het HML is echter wel gunstig voor leerlingen met een leerstoornis zoals dyslexie. De docenten hebben alle
dyslexie Intro In deze brochure leest u hoe het HML omgaat met leerlingen die dyslexie hebben of dyscalculie, stoornissen die het leerproces direct beïnvloeden. Informatie over dyscalculie vindt u aan
Nadere informatieDyscalculie gediagnostiseerd. En dan? MBO conferentie Dyscalculie
Niet alle rekenproblemen zijn dyscalculie 2 1 T O M B R A A M S Dyscalculie gediagnostiseerd. En dan? MBO conferentie Dyscalculie PPON 2004 en 2011 De onderzoeken van PPON 2004 en 2011 laten zien dat routinematige
Nadere informatieHuiswerkbeleidsplan. 1 BSGO! De Klaver huiswerkbeleidsplan
Huiswerkbeleidsplan 1 BSGO! De Klaver huiswerkbeleidsplan 1. Visie 2. Doelstellingen 3. Wat verwachten we van de ouders? 4. Wat verwachten we niet van de ouders? 5. Wat doen we als een huiswerk niet gemaakt
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieAls je op de school in Heeten dyslexie hebt kun je kiezen voor begeleiding door Obalo.
Meike Gerritsen groep 6a Ik koos het onderwerp dyslexie om dat ik dyslexie heb. Twee jaar geleden heb ik een onderzoek gedaan en daar kwam uit dat ik dyslectisch ben. Nu lees ik er meer over zodat ik ook
Nadere informatie2014 Protocol dyslexie
Protocol dyslexie 2014 Protocol dyslexie Inleiding Dyslexie betekent letterlijk: niet kunnen lezen 1. De term komt uit het latijn, want dys = niet goed functioneren, lexis = taal of woorden. Bij dyslexie
Nadere informatieVoorwoord. Letters uitspreken zoals de leerkracht dat doet.
Voorwoord In groep 3 leert uw kind lezen en schrijven. Uw kind begint niet vanaf nul, want tegenwoordig wordt in groep 1 en 2 al veel gedaan aan voorbereiding. Sommige leren als kleuter al lezen en schrijven.
Nadere informatieZORGVISIE VBS DE TWIJG
ZORGVISIE VBS DE TWIJG Wat is zorg? Zorg bieden in een klas betekent: zoveel mogelijk kinderen zo goed mogelijk helpen om op zoveel mogelijk vlakken uit te groeien naar de best mogelijke versie van zichzelf.
Nadere informatieReken uit en Leg uit Twee vaardigheden hand in hand
Reken uit en Leg uit Twee vaardigheden hand in hand Presentatie Alledaags Rekenen Nieuwegein woensdag 21 november 2012 Giel Hanraets en Vincent Jonker deel 0 PROGRAMMA Programma 1. Korte schets van de
Nadere informatieDyslexieprotocol 2013
Dyslexieprotocol 2013 Waar hebben we het over? Officieel hebben we het bij dyslexie over "Een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau.
Nadere informatie