LPG en veiligheid. Autogas (LPG) Toepassingen LPG. Productie, invoer en uitvoer LPG. Ontwikkeling Nederlandse Autogasmarkt

Transcriptie

1 Autogas (LPG) Autogas: LPG toegepast als autobrandstof. LPG en veiligheid LPG (Liquefied Petroleum Gas, vloeibaar gemaakt petroleumgas) is de verzamelnaam voor een grote groep brandbare koolwaterstoffen. Het zijn meestal de lichtere fracties van aardolie en de zwaardere fracties van aardgas. Autogas is een mengsel van de LPG soorten propaan en butaan. Bij gewone (atmosferische) omstandigheden zijn ze allemaal gasvormig. Door ze vloeibaar te maken (via sterke afkoeling dan wel onder druk zetten) neemt het volume sterk af. Dat maakt ze handzamer (opslag, transport, gebruik). Toepassingen LPG Productie, invoer en uitvoer LPG LPG wordt voor veel meer toepassingen gebruikt dan alleen als autobrandstof. In Nederland wordt minder dan 20% van alle gebruikte LPG ingezet als autobrandstof. Het marktaandeel van LPG als autobrandstof is de afgelopen twintig jaar aanzienlijk gedaald (van miljoen liter naar 625 miljoen liter). Als brandstof wordt LPG ook gebruikt door bedrijven en bij afgelegen bebouwing (er zijn enkele duizenden propaantanks voor de verwarming van woningen, boerderijen, recreatiecomplexen etc.). Daarnaast wordt het gebruikt als drijfgas in spuitbussen. Een groot deel van alle LPG in Nederland wordt geïmporteerd; met zeeschepen wordt via de havens in Amsterdam, het Rijnmondgebied en Vlissingen bijna 2 miljoen ton aangevoerd. Anderzijds wordt er (per schip, trein en tankwagen) ook bijna 1,7 miljoen ton geëxporteerd, met name naar Duitsland en België. De LPG-productie in raffinaderijen in Rijnmond en het Sloegebied, en in krakers in Moerdijk, Terneuzen en Geleen bedraagt bijna 1,5 miljoen ton. Het transport voor binnenlands gebruik naar de tankstations gaat over de weg; het vervoer naar de regionale depots van waaruit de tankstation worden bevoorraad gebeurt over de weg, per binnenvaartschip en (voor een klein deel) per spoor. Ontwikkeling Nederlandse Autogasmarkt

2

3 1. Korte introductie BK-GAS 1. Korte introductie BK-GAS EV-risico s autogas Zowel aanvoer, overslag als opslag van LPG zijn van belang als het gaat om de externe veiligheid. De aanvoer naar het tankstation geschiedt per tankauto (inhoud ton). Bij de tankstations zijn de opslagtanks (gemiddelde grootte 20 m3) veelal ondergronds aangelegd. Hierdoor is bij brand geen aanstraling mogelijk waardoor de kans op een BLEVE uitblijft. Alleen wanneer er brand uitbreekt op het moment dat er een Autogas-tankwagen staat te lossen kan dit leiden tot een BLEVE-scenario. Bij externe-veiligheidsrisico s van LPG-tankstations gaat het daarom vooral om een ongeval tijdens de overslag van de tankauto naar de LPG-opslagtank. In de risicoanalyses die in het kader van de Integrale Ketenstudies ammoniak, chloor en LPG (2004) zijn gemaakt gold als uitgangspunt dat ondanks alle genomen veiligheidsmaatregelen bij bevoorrading van Autogastankstations verschillende ongevallen kunnen optreden 1. Korte introductie BK-GAS Mogelijke ongevallen Autogas-distributie Convenant Autogas: 22 juni 2005 In de periode vóór de maatregelen die voortvloeiden uit het Convenant LPG-autogas werden de volgende ongevallen als meest waarschijnlijk geacht binnen de distributie van Autogas: Warme BLEVE: De tank van de LPG-tankauto wordt verwarmd en verzwakt ten gevolge van een brand van bijvoorbeeld benzine. Na circa minuten aanstraling door de brand bezwijkt de (niet gecoate) opslagtank ineens en ontstaan een drukgolf en een vuurbal ( warme BLEVE ; maximale effectafstand: 300 meter). Koude BLEVE: Ook een ongeval of kapot materiaal kan ertoe leiden dat de tank van de LPGtankauto bezwijkt, waarna de LPG ineens vrijkomt en direct daarna ontsteekt. Ook bij een koude BLEVE (maximale effectafstand: 250 meter) ontstaan een drukgolf en vuurbal, maar door de lagere temperatuur zijn deze kleiner dan bij een warme BLEVE. Falen losslang: Uitstroming als gevolg van een breuk van de losslang. De LPG kan dan zowel direct als vertraagd ontsteken. Dit veroorzaakt een fakkel respectievelijk een explosie/flash fire (maximale effectafstand: 45 meter). Uit de ketenstudie bleek dat er 500 LPG-stations waren die een PR-knelpunt veroorzaken en 548 die een GR-aandachtspunt opleveren. Hierbij trad gedeeltelijke overlap op (van de 548 hadden er 321 alleen een GR-aandachtspunt en geen PR-knelpunt). Het Plaatsgebonden Risico (PR) wordt vooral bepaald door ongevallen, waarvan de kans dat ze zullen voorkomen relatief hoog is (falen van de vulslang bijvoorbeeld). Het Groepsrisico (GR) wordt bepaald door ongevallen waarbij over een groot gebied slachtoffers kunnen vallen (bij een warme of koude BLEVE bijvoorbeeld). De Nederlandse overheid en de Nederlandse autogasbranche vertegenwoordigd door de VVG hebben in 2005 het Convenant Autogas (LPG) gesloten. Hoofddoelstelling: Beëindigen PR+GR knelpunten voor

4 Maatregelen Convenant: 1. coating tankwagen Herkenbaarheid Autogas tankwagen De hittewerende bekleding die is ontwikkeld door de VVG en door TNO getest, is in staat om het BLEVE-scenario uit te stellen tot minimaal 75 minuten na het ontstaan van brand! Autogas Tankwagens zijn voorzien van het oranje bord GEVI-nr.: 23 UN-nr.: 1965 De bekleding is uitgevoerd met een jacket van isolerende dekens dat op z n plaats wordt gehouden door een RVS harnas en is afgewerkt met een kunststof cocon welke om de primaire tank sluit en op z n plaats wordt gehouden door RVS-banden. Het blijft mogelijk om de halfjaarlijkse inspecties van de tank uit te kunnen voeren. en een wit bord met het opschrift BR (aangebracht op de achterzijde en beide zijkanten van de oplegger) Hittewerende dekens worden op z n plaats gehouden met RVS harnas De letters BR staan voor: BLEVE RESISTANT Herkenbaarheid Autogas tankwagen Effect Hittewerende bekleding bij tankstations Een hittewerende bekleding levert de brandweer tijdwinst op, waardoor zij meer mogelijkheden heeft om een warme BLEVE te voorkomen. De bekleding biedt een bescherming van 75 minuten. Wanneer de bekleding van de tankwagen als gevolg van een ongeval beschadigd is dient de tankwagen beschouwd te worden als een tankwagen zonder hittewerende bekleding. BR Dankzij de bekleding is het oorspronkelijk aantal situaties met overschrijding van de GRoriëntatiewaarde sterk verminderd van 548 naar 49 stations. De verwachtingswaarde daalde met 65%; de kans op een ramp met meer dan tien doden verminderde met 83%. Het indirect ruimtebeslag (gebruiksbeperkingen van grond wegens EV-risico s) is verminderd (van ha tot 340 ha). Per station is gemiddeld 0,5 ha beschikbaar gekomen. Effect Hittewerende bekleding voor wegtransport Maatregelen Convenant: 2. verbeterde losslang Het LPG-wegtransport levert zowel PR-knelpunten als GR-aandachtspunten op. Ook langs trajecten waarover veel LPG wordt getransporteerd beïnvloedt het de PR-contouren. Warme en koude BLEVE s zijn bepalend voor de grootte van het GR wegens de grote afstand waarop effecten kunnen optreden (300 respectievelijk 250 meter). De hittewerende bekleding is ook bedoeld om het aantal GR-aandachtspunten langs de transportroute van LPG-tankwagens te verminderen. Die punten doen zich voor in stedelijk gebied zoals de Rotterdamse Ruit, de Amsterdamse Ring (Westelijke en Zuidelijke Rondweg) en Dordrecht. De autogasbranche past sinds 2005 een verbeterde losslang toe. De verbeterde losslang verkleint de kans op lekkage of breuk. Dankzij deze maatregel daalde het aantal oorspronkelijke PR-knelpunten van 400 naar 140. De verwachtingswaarde verminderde met bijna een kwart.

5 Maatregelen Convenant: 3. sluiten / aanpassen tankstation (m.b.t. LPG) De maatregel betreft het opheffen van alle oorspronkelijke 400 PR-knelpunten, hetzij door sanering (geen LPG-verkoop meer), hetzij door het verplaatsen van het vulpunt. Het aantal tankstations waar de GR-oriëntatiewaarde wordt overschreden is verminderd van 548 naar nul. Het indirect ruimtebeslag daalde tot nul, omdat de oorzaak van de EV-risico s is weggenomen. De verwachtingswaarde daalde met 83%; de kans op een ramp met meer dan tien doden verminderde met 49%. De saneringskosten varieerden (afhankelijk van de LPG-verkoop) per tankstation van tot Verplaatsen van een vulpunt kostte gemiddeld Bij sanering van 596 stations en vulpuntverplaatsing bij 125 stations (in totaal dus 721 LPGstations) bedroegen de kosten derhalve 130,6 miljoen. Daar staat tegenover dat er ruimte beschikbaar is gekomen, waarop voorheen wegens de aanwezigheid van de LPG-tank beperkingen rustten. De grondprijs is daardoor gestegen. Gemiddeld gaat het per tankstation om 0,7 ha.