Atelier à Habiter. Lesmap tot Kleuter en eerste graad lager onderwijs Derde graad secundair onderwijs

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Atelier à Habiter. Lesmap. 01.12.2013 tot 30.03.2014. Kleuter en eerste graad lager onderwijs Derde graad secundair onderwijs"

Transcriptie

1 Atelier à Habiter tot Lesmap Kleuter en eerste graad lager onderwijs Derde graad secundair onderwijs Z33 huis voor actuele kunst Zuivelmarkt 33 Hasselt (BE)

2 Inhoud 1. Inleiding: Wat is Z33? 2. De tentoonstelling Atelier à Habiter 3. Voorbereiding in de klas 3.1 Kleuters en eerste graad lager onderwijs 3.2 Derde graad secundair onderwijs 4. Een bezoek aan Atelier à Habiter 5. Naverwerking in de klas 5.1 Kleuters en eerste graad lager onderwijs 5.2 Derde graad secundair onderwijs

3 1. Inleiding: Wat is Z33? Z33 is een huis voor actuele kunst en vormgeving. Z33 heeft geen eigen collectie, maar wel een permanent tentoonstellingsaanbod. Z33 stelt zichzelf, samen met haar publiek, tot doel te reflecteren over actuele maatschappelijke ontwikkelingen. Op die manier moedigen zij hun bezoekers aan om dagdagelijkse dingen op een nieuwe, en vooral kritische, manier te bekijken. Het is eerder een laboratorium en een onderzoekplaats waar er plaats is voor experiment en innovatie. Naast een onderzoekmatige insteek stelt Z33 multidisciplinariteit voorop. Zowel designers, kunstenaars, architecten, theatermakers, schrijvers, muzikanten en anderen komen aan bod in de tentoonstellingen. Voor meer informatie over het aanbod van Z33: Publieksbemiddeling en educatie Kunst flitst, prikkelt, kriebelt en daagt uit. Het educatieve aanbod van Z33 richt zich op kijken, begrijpen en beleven, op een eigen mening vormen, op reflecteren over het thema van de kunstwerken en zelf expressief en creatief aan de slag gaan. Een bezoek aan Z33 wordt omkaderd met een interactieve rondleiding met gids of bemiddelaar, een Kijkwijzer of Kinderblik, activiteiten in de publieksruimte en deze lesmap. Deze map stelt de tentoonstelling Atelier à Habiter op een educatieve manier voor en geeft tips om rond een bezoek aan deze tentoonstelling een voor- en naverwerking in de klas te verzorgen. Dit kan gebeuren in het kader van meerdere vakken, naar keuze van de leerkracht. Praktisch De naam Z33 verwijst naar het adres: Zuivelmarkt 33. Z33 bevindt zich in de historische begijnhofsite in het centrum van Hasselt. Het is een cultuurschakel waardoor je er met De Lijn gratis kan geraken. Vanaf het station van Hasselt kom je er te voet of je neemt de boulevardpendel met als halte Kolonel Dusartplein. Voor meer informatie kan je terecht op de site van Canon Cultuurcel. Wil je in aanmerking komen voor DynamoOPWEG? Hier vind je zowel de link naar het invulformulier en de algemene voorwaarden.

4 2. De tentoonstelling Atelier à Habiter Met Atelier à Habiter gaat Z33 dieper in op een thema dat iedereen van ons aanbelangt. Als het over wonen gaat kunnen we stellen dat we allemaal een expert zijn. De meeste mensen komen op een of andere manier in aanraking met de verschillende huidige problemen rond het wonen. Zo kunnen er steeds minder, jonge, mensen het zich veroorloven om een woning te kopen. De prijzen van een koopwoning en de huurprijzen lijken de laatste jaren steeds meer te stijgen. Er zijn te weinig woningen voor iedereen, toch zeker als we dit op dezelfde manier blijven invullen zoals het tot nu toe altijd gebeurde. De bouwgrond in Vlaanderen wordt daarbij ook nog eens steeds schaarser. Het is duidelijk dat we wonen op een andere manier moeten aanpakken. Nu en in de toekomst. De architecten, designers en kunstenaars in deze tentoonstelling proberen het wonen te herdenken en te herdefiniëren. Ze stappen af van de idee van de modernistische woonmachine, waarbij er gewerkt werd met standaardelementen waar de bewoners weinig tot niets konden/mochten veranderen. Er wordt gestreefd naar een woning als atelier. Hier woont de creatieve bewoner die het wonen in eigen handen neemt en als ontwerper/maker zich de woning eigen maakt. Immers het wonen zelf gebeurt al lang niet meer op dezelfde manier als in de tijd van Le Corbusier en zijn Machine à Habiter. Wonen, werken en vrije tijd lopen in elkaar over. Ook in onze woningen. Onze woningen moeten zich flexibel opstellen naar deze nieuwe manier van leven. Deze flexibiliteit staat centraal in de ontwerpen die je kan bekijken in de tentoonstelling. Ze tonen hoe de bewoner zijn omgeving in bezit kan nemen en veranderen. Het wonen wordt zowel benaderd vanuit een materiële architectuur, maar ook vanuit een meer sociale hoek. In de tentoonstelling worden er geen utopische modellen getoond, maar praktische voorstellen en concrete uitwerkingen. In het herdenken van nieuwe systemen en structuren spelen kunst, vormgeving en architectuur een grote rol. Daarbij wordt er niet enkel nagedacht over nieuw te bouwen structuren. De architecten, designers en kunstenaars laten ons op een andere manier kijken naar wonen en bouwen. Ze tonen ons nieuwe tactieken en ontwerpen nieuwe strategieën. De architect van de toekomst zal misschien minder bouwen, maar eerder faciliteren en zoeken naar vernieuwende oplossingen. Meer informatie over de tentoonstelling vind je via deze link:

5 3. Voorbereiding in de klas Een voorbereiding in de klas biedt je de mogelijkheid om het thema van de tentoonstelling al eens van dichterbij te bekijken met jouw klas. Het zal de fantasie van je leerlingen prikkelen en hen motiveren tijdens het bezoek. Wij bieden je in deze lesmap een aantal suggestie voor voorbereidende opdrachten. Je vindt er ook onmiddellijk een aantal ontwikkelingsdoelen en (vakoverschrijdende) eindtermen bij. Deze lesmap is opgesteld in telkens twee delen. Je vindt er opdrachten gericht voor het kleuter/lager onderwijs en de derde graad secundair onderwijs. Met wat aanpassingen kunnen de opdrachten ook gebruikt worden in andere graden. 3.1 Kleuters en eerste graad lager onderwijs Voor de kleuters en eerste graad van het lager onderwijs past het thema van wonen de lessen over wereldoriëntatie. De leerlingen leren over verschillende soorten huizen en manier van wonen. Ze leren hun eigen woonsituatie benoemen en ondervinden dat er ook andere manieren bestaan. Ze ondervinden de diversiteit in hun onmiddellijke omgeving. Het thema wonen past onder deze ontwikkelingsdoelen: 4. Wereldoriëntatie Maatschappij Sociaal-economische verschijnselen De kleuters kunnen 4.1 kunnen beroepen en bezigheden van volwassenen die ze kennen op een eenvoudige wijze beschrijven. Sociaal-culturele verschijnselen De kleuters kunnen 4.3 kunnen verschillende gezinsvormen herkennen. 4.5 beseffen dat sommige mensen een andere levenswijze hebben dan zijzelf, als ze geconfronteerd worden met beelden, informatie of mensen uit een andere cultuur. Het thema wonen past onder deze eindtermen: 4. Wereldorientatie Maatschappij Sociaal-economische verschijnselen De leerlingen 4.4 kunnen illustreren dat welvaart zowel over de verschillende landen in de wereld als in België ongelijk verdeeld is. Sociaal-culturele verschijnselen De leerlingen 4.7* kunnen er in hun omgang met leeftijdgenoten op discrete wijze rekening mee houden dat niet alle kinderen in hetzelfde type gezin wonen als zijzelf. 6. Wereldoriëntatie Ruimte: Oriëntatie- en kaartvaardigheid De leerlingen 6.3bis kunnen begrippen zoals wijk, gehucht, dorp, deelgemeente, fusiegemeente, stad, provincie, gemeenschap, land en continent in een juiste context gebruiken. Ruimtebeleving De leerlingen 6.6 kunnen suggesties geven voor het inrichten van hun eigen omgeving.

6 3.1.1 Kringgesprek: Hoe woon jij? Deze opdracht introduceert de begrippen huis, thuis en wonen. Vraag je leerlingen om een foto mee naar de klas te nemen van hun huis. Start hierrond een kringgesprek op. Laat elke leerling over zijn/haar huis praten aan de hand van de foto. Waar woon je? Wat voor een soort huis is het? (appartement, rijhuis ) Waar slaap je? Met hoeveel mensen woon je in het huis? Hoeveel kamers zijn er in je huis? (Wat voor kamers zijn het?) Heeft je huis een tuin? Als het goed is, zullen er heel wat verschillen tussen de woonsituaties naar boven komen. De leerlingen ontdekken zo dat niet iedereen op dezelfde manier woont. Misschien kennen ze nog wel andere manieren van wonen die nu niet aan bod zijn gekomen. Dit kan het startpunt zijn van een gesprek rond de verschillen en gelijkenissen. Geef de foto s achteraf een duidelijk zichtbare (tijdelijke) plek in de klas. Zo kunnen de leerlingen er op een ander moment nog eens naar kijken Creatief onderzoeken Wat is een huis? Waar voel jij je thuis? Maak met heel de klas een collage rond het thema thuis. Verzamel plaatjes die je doen denken aan thuis en kleef deze allemaal bij elkaar. Dit moeten niet allemaal spullen zijn, maar mogen bijvoorbeeld ook bepaalde kleuren zijn of zachte stukjes stof. - Is thuis je eigen spullen hebben? (vb. speelgoed? Een tv of computer?) - Is thuis waar je ouders zijn? - Is thuis waar je eet, slaapt en speelt? - Is het thuis lekker warm? -... Ontwikkelingsdoelen: 1. Nederlands Luisteren De kleuters kunnen 1.4 door de kleuteronderwijzer gegeven opdrachten, met betrekking tot activiteiten in de klas of op school, begrijpen. 1.6 de bereidheid vertonen om naar elkaar te luisteren en om zich in te leven in een boodschap Eindtermen: 2. Nederlands Spreken De leerlingen kunnen (verwerkingsniveau = beschrijven) het gepaste taalregister hanteren als ze: 2.1 aan leeftijdgenoten over zichzelf informatie verschaffen; 1. Sociale vaardigheden - domein relatiewijzen 1.2 De leerlingen kunnen in omgang met anderen respect en waardering 1.6 De leerlingen kunnen kritisch zijn en een eigen mening formuleren.

7 3.2 Derde graad secundair onderwijs Het bezoek aan de tentoonstelling en de voorbereidende opdracht kan vakoverschrijdend gekaderd worden in de lessen Nederlands, geschiedenis en/of esthetica. Inhoudelijk sluit de tentoonstelling aan bij de volgende vakoverschrijdende eindtermen: Context 4: Omgeving en duurzame ontwikkeling 3 zoeken naar mogelijkheden om zelf duurzaam gebruik te maken van ruimte, grondstoffen, goederen, energie en vervoermiddelen; Context 7: Socioculturele samenleving 1 beschrijven de dynamiek in leef- en omgangsgewoonten, opinies, waarden en normen in eigen en andere sociale en culturele groepen; 2 gaan constructief om met verschillen tussen mensen en levensopvattingen; 6 gaan actief om met de cultuur en kunst die hen omringen; 7 illustreren de wederzijdse beïnvloeding van kunst, cultuur en techniek, politiek, economie, wetenschappen en levensbeschouwing Inleiding: Ted talk met Alastair Parvin Stel je leerlingen de volgende drie vragen: Kunnen alleen mensen die ervoor gestudeerd hebben een huis ontwerpen en bouwen? Is het veranderen van een schoolbel werk voor architecten? Waarom wel/niet? Kan een huis in één dag gebouwd worden? Bekijk samen met je klas de presentatie van Alastair Parvin. Architect Alastair Parvin presenteert een simpel maar provocatief idee: zouden, in plaats van architecten die gebouwen maken voor hen die ze kunnen betalen, gewone burgers hun eigen huizen kunnen bouwen? Dit concept ligt aan de basis van WikiHouse, een opensource constructiekit waarmee iedereen overal zijn eigen huis kan bouwen. In de tentoonstelling is Parvin vertegenwoordigd via een WikiHouse dat dienst doet als onthaalbalie. Dit WikiHouse werd gebouwd in samenwerking met de studenten tweede bachelor van de Universiteit Hasselt en FabLab Genk. Bekijk nu nog eens de drie vragen van in het begin. Wat zouden je leerlingen nu antwoorden op de vragen?

8 3.2.2 Actualiteitsonderzoek Laat je leerlingen op zoek gaan naar artikels waar de woonproblematiek in behandeld wordt. Hou een open discussie waarin de volgende vragen eventueel aan bod komen: - Iedereen heeft recht op een dak boven zijn hoofd, maar heeft iedereen het recht om een eigen huis te bouwen? - Zijn er genoeg huizen voor iedereen? - Is er nog wel genoeg plaats in Vlaanderen om te blijven bouwen? - Kan iedereen een huis betalen? Hieronder vindt je al enkele suggesties van artikels die het afgelopen jaar zijn verschenen: rijzen-dalen-in-vlaanderen.dhtml n-zijn-onbetaalbaar.dhtml zen-nergens-zoveel-gestegen-als-in-belgie.dhtml -nog-lang-niet-volgebouwd.dhtml Hoekdiscussie: alternatieve woonmanieren In de afgelopen jaren ontstonden er al heel wat nieuwe en soms alternatievere manieren van wonen. Welke manieren kennen de leerlingen en hoe staan ze er tegenover? Laat je leerlingen op verschillende flappen schrijven wat ze verstaan onder de volgende begrippen. Maak voor elk begrip een aparte flap. - Cohousing - Kangoeroewoning - Hotel Mama - Kraakpand - Anti-kraak Hang elke flap in een andere plek in het klaslokaal. Hierna geef je de leerlingen de opdracht om één manier van wonen uit te kiezen die hen het meeste aanspreekt. Geef hierna de zo gevormde groepen vijf minuten de tijd om met elkaar te overleggen waarom deze manier van wonen beter is dan de andere. Laat ze zelf een kapitein kiezen uit de groep die aan de rest van de klas hun mening zal vertellen. Om de buurt vertellen de groepskapiteins de mening van hun groep. Zijn er leerlingen die aan het einde van deze opdracht van gedachten zijn veranderd of niet?

9 4. Een bezoek aan Atelier à Habiter Bij elke tentoonstelling ontwikkelt Z33 een aangepast aanbod voor leerkrachten, studenten aan een lerarenopleiding, jongeren en kinderen in klas- of gezinsverband. De beste manier om de tentoonstelling te beleven is onder leiding van een bemiddelaar, die het verhaal van de tentoonstelling enthousiast en interactief brengt. Tijdens een interactieve rondleiding geven kunstwerken hun geheimen prijs en leren de bezoekers meer over hedendaagse kunst. Doordat de leerlingen het kunstwerk beter begrijpen, is het makkelijker voor hen om een gegronde mening te vormen over kunst. De bemiddelaars laten de deelnemers beter kijken en gaan met hen in gesprek. Voor elke leeftijd (kleuter-, lager-, middelbaar en hoger onderwijs) is er de keuze uit een gewone rondleiding (1u) en een rondleiding met verwerking (2u of meer). Tijdens deze laatste worden de leerlingen ook creatief aan het werk gezet. Prijzen en mogelijkheden voor een groep van maximum 20 deelnemers: o Interactieve klasrondleiding: 1u, 20; o Interactieve klasrondleiding met creatieve verwerking: 2u, 40. Voor kleuters in er een kleuterrondleiding van ong. 45 min, waarin een kleine selectie van kunstwerken aanleiding vormt voor korte spel- of creatieopdrachten. Voor 6- tot 9-jarigen is er naast de rondleiding het Kinderblik. Met één blik op de kunstwerken en één blik in je handen word je langs de meest indrukwekkende werken uit de tentoonstelling geleid. Hierin vind je leuke materialen om de tentoonstelling op een speelse en creatieve manier te ontdekken. Het laat de leerlingen de tentoonstelling ontdekken en beleven. Natuurlijk neem je je eigen creatie na afloop mee naar huis. Het Kinderblik is gratis en wordt aan elk kind van 6 tot 9 jaar aangeboden. Naast het Kinderblik biedt Z33 ook de Kijkwijzer aan voor kinderen van 10 tot 14 jaar. Met de Kijkwijzer leggen kinderen en tieners een eigen parcours af doorheen de tentoonstelling. De jonge bezoeker vindt er informatie over de kunstwerken, inzicht in het thema van de tentoonstelling, verbanden met de eigen leefwereld, waarnemings- of zoekopdrachten en de kans om je mening te geven, zelf creatief na te denken, te ontwerpen... De Kijkwijzer laat hen met andere woorden kijken, (onder)zoeken, oplossen, tekenen, ontwerpen en bedenken. Ook de Kijkwijzer is gratis en wordt aan elk kind van 10 tot 14 jaar aangeboden. Voor leerkrachten en volwassenen zijn er diverse rondleidingen, waaronder gezinsrondleidingen, gratis minirondleidingen op zaterdag en zondag, e.a. Meer informatie vind je via deze link:

10 5. Naverwerking in de klas Een nabespreking zorgt ervoor dat het thema van de tentoonstelling langer nazindert bij de leerlingen. Het zorgt ervoor dat ze verder aan de slag kunnen met de informatie die ze opdeden tijdens het bezoek. Als je de tentoonstelling bezocht met een bemiddelaar heeft deze waarschijnlijk al algemeen gepolst wat je leerlingen hebben ervaren tijdens hun bezoek. Het kan echter geen kwaad om de ervaring en mening over de tentoonstelling nog eens te bevragen in de veilige omgeving van de school. Je vindt hieronder enkele suggesties voor opdrachten om verder aan de slag te gaan met het onderwerp van de tentoonstelling. 5.1 Kleuters en eerste graad lager onderwijs Klasgesprek Stel je klas zo op dat iedereen elkaar goed kan zien. Ga bijvoorbeeld ergens in een kring zitten. Misschien heb je wel een gezellige leeshoek? Via dit gesprek kan je polsen wat er de leerlingen uiteindelijk is bijgebleven. Wat weten ze nog van het tentoonstellingsbezoek en wat vonden ze ervan? Belangrijk hierbij is dat er geen foute antwoorden zijn. - Was de tentoonstelling: mooi, leuk, spannend, saai, eng, grappig? - In welk kunstwerk zou je willen wonen? Waarom wel? - In welk kunstwerk zou je niet willen wonen? Waarom niet? - Heb je iets geleerd in de tentoonstelling? Ontwerp je eigen huis Elke leerling ontwerpt zijn/haar eigen huis, net zoals een echte architect. Aan het einde van de opdracht worden alle huizen samen aan het prikbord gehangen. Zo ontstaat er een nieuwe stad of dorp. Als inspiratie nemen we het werk van kunstenaar Anne Harild. De serie Dwellings kan je terug vinden in de tentoonstelling. Harild onderzoekt de manier waarop bewoners van (modernistische) huizen hun woning eigen maken. Ze doen dit bijvoorbeeld door er nieuwe ramen in te plaatsen of hier en daar een muur bij te bouwen/ weg te halen. Hoe gaan we te werk? De leerlingen krijgen allemaal hetzelfde basishuis om mee te starten. Online vind je hiervan heel wat voorbeelden. De leerlingen gaan met deze vorm aan de slag. Met een collagetechniek gaan ze het huis aanpassen naar hun smaak. Dit doen ze door via frottage de verschillende bouwelementen samen te stellen. Frottage is het

11 wrijven van een krijtje of potlood op een papier waaronder een oppervlak met structuur ligt. Denk hiervoor o.a. aan schuurpapier, dik behangpapier, boomschors, stenen, enz. De structuur wordt zichtbaar op het papier, wat het effect geeft van bouwmaterialen. De stukken papier die zo verkregen worden kunnen de leerlingen doormiddel van scheuren of knippen in kleinere vlakken verdelen. Daarna kleven ze deze binnen de standaardvorm van het huis. Op het einde van de opdracht zien alle huizen er anders uit. Ze hebben een eigen karakter gekregen, ook al was de basisvorm bij iedereen hetzelfde Stapelappartement: Voor deze opdracht heb je per leerling een schoendoos nodig. Het is de bedoeling dat de leerlingen samen een appartementsgebouw gaan ontwerpen. Elke schoendoos is een aparte kamer. Het deksel van de doos heb je niet nodig. Zet de doos om te beginnen op zijn kant. Als alle kamers af zijn, stapel je ze bovenop elkaar. Zorg ervoor dat de opening van de dozen aan de zijkant zit van het bouwwerk. Een beetje zoals een open kast. Maak de dozen eventueel aan elkaar vast met stevige dubbelzijdige tape. Hoewel het een groepsopdracht is, werkt elke leerling individueel aan zijn/haar schoendoos. Het is wel de bedoeling dat ze overleggen over de invulling van het stapelappartement. Vertel je leerlingen dat er in het appartement zoveel gezinnen wonen als er kamers (schoendozen) zijn. Woont elk gezin apart in hun kamer? Of delen ze een aantal kamers met andere gezinnen? De leerlingen moeten met elkaar overleggen wat voor kamers er nodig zijn in het stapelappartement. (Met jongere kleuters is dit misschien te ingewikkeld. Laat je leerlingen dan gewoon elk hun eigen kamertje inrichten) Als al de afspraken gemaakt zijn kan het knutselen beginnen! Met mooie gekleurd papier of knipsels kunnen de wanden van de kamers behangen worden. Met waardeloos materiaal kan je heel wat leuke meubels maken. Laat hiervoor je fantasie spreken. Ontwikkelingsdoelen: 1. Muzische vorming Beeld De kleuters kunnen 1.2 materiaalgevoeligheid ontwikkelen door exploreren en experimenteren. 1.5 impressies uiten in een persoonlijke, authentieke creatie en plezier scheppen in het zoeken en vinden. Eindtermen: 1. Muzische vorming Beeld De leerlingen kunnen 1.4 plezier en voldoening vinden in het beeldend vormgeven en genieten van wat beeldend is vormgegeven. 1.5 beeldende problemen oplossen, technieken toepassen en gereedschappen en materialen hanteren om beeldend vorm te geven op een manier die hen voldoet.

12 5.2 Derde graad secundair onderwijs Klasgesprek - Zijn ze dingen te weten gekomen die ze nog niet wisten? - Was de tentoonstelling duidelijk of riep ze veel vragen op? - Welk werk/welke werken spreken hen het meest aan? - Welk werk/welke werken blijven hen het meest bij? - In welk kunstwerk zouden ze zelf willen wonen? - Welk werk/welke werken spreken hen helemaal niet aan? - Welk werk/welke werken zouden ze anders gemaakt of aangepakt hebben? - Hebben ze dingen ontdekt die ze nog niet wisten tijdens de tentoonstelling? Bedenk zelf (creatieve) oplossingen voor de volgende situaties: Daag je leerlingen uit om oplossingen te vinden voor deze situaties. Stimuleer heb om buiten de platgetreden paden te denken. Laat ze op zoeken naar nieuwe, misschien niet altijd direct de meest praktische, oplossingen voor deze woonproblemen. Wat doe je als je in een kleine studio woont, maar ook van thuis uit moet werken? Hoe kan je kleine kinderen, die nog niet alleen op straat mogen, buiten laten spelen als je zelf geen tuin hebt? Wat doe je als een huis huren te duur voor je is? Stel je huurt een gemeubelde woning. De inrichting hiervan is helemaal je smaak niet, maar je mag de meubels niet weg doen van de eigenaar. Hoe maak je er toch je eigen plek van? Je gaat op kot en je wil graag posters aan de muur hangen, maar dit mag niet van je kotbaas. Wat doe je? IKEA Hack In de tentoonstelling vind je het werk van de IKEA Disobedients. Zij gaan in tegen het beeld van wonen dat meubelgigant IKEA toont. Het zijn video s waarin bewoners hun manier van wonen tonen. Zij zien wonen eerder als een plek waar het collectieve en het sociale centraal staat. Hier horen uiteraard ook conflicten bij. Dit in tegenstelling tot wat je ziet in de IKEA catalogus. Hieronder vind je het manifest van de IKEA Disobedients: IKEA DISOBEDIENTS MANIFESTO IKEA SCHEPT SAMENLEVINGEN. IKEA CREËERT SOCIALE STRUCTUREN. 98% VAN DE AFGEBEELDE PERSONEN IN DE IKEA CATALOGUS IS JONG. 92% VAN HEN IS BLOND. IEDER VAN HEN HEEFT EEN SOORT FAMILIELEVEN. OFWEL HEBBEN ZE KINDEREN, OFWEL ZIJN ZE DRUK BEZIG MET HET KRIJGEN VAN KINDEREN. ALLES WAT IKEA OP DE MARK BRENGT IS EROP GERICHT OM HET BEELD VAN EEN WOONST VOOR TE STELLEN ALS EEN ZONNIGE, GELUKKIGE, APOLITIEKE RUIMTE, BEWOOND DOOR TEVREDEN, GEZONDE, JONGE MENSEN. HET BEGRIP THUIS OF WONEN KAN ECHTER OOK VAN DAG TOT DAG OP ZEER VERSCHILLENDE MANIEREN WORDEN INGEVULD. NIET IEDEREEN IS GEZOND. NIET IEDEREEN IS JONG. NIET IEDEREEN WIL GRAAG KINDEREN.

13 Online vind je ook heel wat van de zogenaamde IKEA Hacks. Dit zijn mensen die spullen uit de IKEA (die over heel de wereld er het zelfde uit zien) op een andere manier gebruiken. Soms is dit heel eenvoudig, maar soms komt er ook heel wat geknutsel bij kijken. Kijk ter inspiratie eens op deze website: Hierop worden een heleboel voorbeelden van IKEA Hacks verzameld en er worden zelfs handleidingen om het zelf te doen opgezet. Probeer met je leerlingen ook zo n IKEA Hack te verzinnen. Zoek een klassiek ontwerp uit en pas dit op zo n origineel mogelijke manier aan. Een tafel moet geen tafel blijven Maak een nieuwe IKEA cataloguspagina voor je zelf ontworpen IKEA Hack. (Helemaal leuk wordt het natuurlijk als je de IKEA Hack ook echt kan uitvoeren met een oud voorwerp) Gemeenschappelijke stam: (creativiteit) 2 kunnen originele ideeën en oplossingen ontwikkelen en uitvoeren Gemeenschappelijke stam (kritisch denken) 11 kunnen gegevens, handelwijzen en redeneringen ter discussie stellen a.d.h. van relevante criteria; 12 zijn bekwaam om alternatieven af te wegen en een bewuste keuze te maken; 13 kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken; (mediawijsheid) 14 gaan alert om met media; Gemeenschappelijke stam (esthetische bekwaamheid) 6 kunnen schoonheid ervaren; 7 kunnen schoonheid creëren;

eindtermen basisonderwijs

eindtermen basisonderwijs STAM op schoolmaat eindtermen basisonderwijs inhoudstafel 1. inleiding...3 2. leergebied overschrijdende eindtermen...3 2.1. ICT...3 2.2. sociale vaardigheden...3 3. eindtermen leergebieden...4 3.1. muzische

Nadere informatie

DOELSTELLINGEN EN VOET BUURTAMBASSADEURS

DOELSTELLINGEN EN VOET BUURTAMBASSADEURS DOELSTELLINGEN EN VOET BUURTAMBASSADEURS 3 DE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS - BSO - De volgende doelstellingen en VOET kunnen aan bod komen. Dat is steeds afhankelijk van de onderzochte (school)omgeving. Die

Nadere informatie

Onderwijskundige doelen

Onderwijskundige doelen Onderwijskundige doelen Het materiaal van Dit Ben Ik in Brussel beoogt vooral het positief omgaan met diversiteit. Daarom is het ook logisch dat heel wat doelen van het Gelijke Onderwijskansenbeleid aan

Nadere informatie

Interactieve rondleiding SO

Interactieve rondleiding SO Interactieve rondleiding SO Heilige Plaatsen Tijdens deze interactieve rondleidingen ontdekken jongeren uit het secundair onderwijs de verschillen en gelijkenissen tussen de drie religies. Meer specifiek

Nadere informatie

H.A.N.G. PLEKKEN. Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI

H.A.N.G. PLEKKEN. Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI H.A.N.G. PLEKKEN Heel Aardig? Niet Geweldig! > OP BEZOEK BIJ HET NAI Binnenkort ga je met je klas op bezoek bij het Nederlands Architectuur instituut (NAi). Daar zal je het programma H.A.N.G. plekken volgen.

Nadere informatie

Soorten gezinnen. 2. Vakgebied en vakonderdeel: Wereldoriëntatie / Godsdienst. Eerste graad Tweede graad Derde graad 1 2 3 4 5 6

Soorten gezinnen. 2. Vakgebied en vakonderdeel: Wereldoriëntatie / Godsdienst. Eerste graad Tweede graad Derde graad 1 2 3 4 5 6 Soorten gezinnen 1. Thema: Diversiteit 2. Vakgebied en vakonderdeel: Wereldoriëntatie / Godsdienst 3. Doelgroep Eerste graad Tweede graad Derde graad 1 2 3 4 5 6 4. Duur: 50 min. 5. Doelen Eindtermen Wereldoriëntatie:

Nadere informatie

Vakoverschrijdende eindtermen/ontwikkelingsdoelen globaal voor het secundair onderwijs

Vakoverschrijdende eindtermen/ontwikkelingsdoelen globaal voor het secundair onderwijs t Gasthuys Stedelijk Museum Aalst op schoolmaat (16+) Eindtermen 3 de graad secundair onderwijs 1. inleiding In de tijdelijke tentoonstelling Aalst 1815-1830. Geschiedenis van een provinciestad tijdens

Nadere informatie

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN Mijn muzisch enthousiasme Mijn muzische durf en creativiteit Mijn relatie met en begrip van de kunsttalen Mijn muzische expressie

Nadere informatie

Openingsuren en bereikbaarheid: Ma Di Wo Do Vrij ZA

Openingsuren en bereikbaarheid: Ma Di Wo Do Vrij ZA PEDAGOGISCHE FICHE Laatst gewijzigd op: 27/Mar/09 ORGANISATIE: ECUADORGALLERY METHODIEK: CREATIEVE SCHILDEREN 1. Algemene info Adres: Bretagnestraat 25, 17 1200 Brussel Tel: 027704310-0494486164 Fax: /

Nadere informatie

Geschiedenis en VOET

Geschiedenis en VOET Geschiedenis en VOET Per 1 september 2010 traden de nieuwe vakoverschrijdende eindtermen (VOET) in werking en vanaf 1 september 2011 zal de doorlichting de VOET meenemen in de focus van de scholen. De

Nadere informatie

Jaarplan Jaarplan PAV 5dejaar

Jaarplan Jaarplan PAV 5dejaar Schooljaar 2011-2012 Leerkracht(en): Vak: Klassen: Ann Debecker, Sonia Mannaerts, Carine Peeters, Ivo Thyssen, Jo Vonckx Jaarplan PAV 5dejaar 5GK, 5RK1, 5RK2 Schooljaar: 2011-2012 Algemene gegevens Leerjaar

Nadere informatie

PEDAGOGISCHE FICHE. Afrika zoals alleen Afrikanen het kennen en ervaren.

PEDAGOGISCHE FICHE. Afrika zoals alleen Afrikanen het kennen en ervaren. Laatst gewijzigd op: 19-04-2011 PEDAGOGISCHE FICHE ORGANISATIE: VZW AFRIKA AT HOME METHODIEK: AFRIKAANSE CULTUURDAG 1. Algemene info Adres: VADDENHOEK 25, 9700 OUDENAARDE-MULLEM Tel: 0473 21 08 79 0486

Nadere informatie

DOELSTELLINGEN BUURT IN ZICHT

DOELSTELLINGEN BUURT IN ZICHT DOELSTELLINGEN BUURT IN ZICHT GEKOPPELD AAN DE EINDTERMEN 3 DE GRAAD BASISONDERWIJS Voor het bepalen van de doelstellingen hebben we ons gebaseerd op de eindtermen basisonderwijs. De volgende doelstellingen

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 Inleiding In groep 7 of 8 komen leerlingen vaak voor de tweede keer met hun klas naar het van Abbemuseum. Bij het eerste bezoek, in groep 5 of 6, hebben ze

Nadere informatie

Lesonderwerp: Hocus pocus circus: Een nieuw dier samenstellen a.d.h.v. verschillende materialen.

Lesonderwerp: Hocus pocus circus: Een nieuw dier samenstellen a.d.h.v. verschillende materialen. Vak: MUVO Lesonderwerp: Hocus pocus circus: Een nieuw dier samenstellen a.d.h.v. verschillende materialen. Doelen: Eindtermen: Muvo 1.2 De leerlingen kunnen door betasten en voelen (tactiel), door kijken

Nadere informatie

SENSE OF SOUND Z33 Huis voor actuele kunst Zuivelmarkt 33, Hasselt (BE) www.z33.be

SENSE OF SOUND Z33 Huis voor actuele kunst Zuivelmarkt 33, Hasselt (BE) www.z33.be SENSE OF SOUND 02.03 tot 25.05.2014 LESMAP Basisonderwijs en secundair onderwijs Z33 Huis voor actuele kunst Zuivelmarkt 33, Hasselt (BE) www.z33.be 1 Inhoud 1. Inleiding: Wat is Z33? 2. De tentoonstelling

Nadere informatie

Docentenhandleiding Educatieprogramma

Docentenhandleiding Educatieprogramma Docentenhandleiding Educatieprogramma Hoe, wat & waar Primair Onderwijs groep 3 t/m 6 Inhoud Het Dordrechts Museum..p.3 Algemene doelstelling programma...p.3 Aansluiting bij kerndoelen. p.3,4 Programma:Hoe,

Nadere informatie

WORKSHOP. Type ASO TSO BSO KSO

WORKSHOP. Type ASO TSO BSO KSO WORKSHOP NAAM ORGANISATIE _ Integratiedienst Leuven - Wereldkleur TITEL WORKSHOP Jongeren in Afrika DOELGROEP Lager Onderwijs 3 e graad Secundair Onderwijs 1 e graad 2 e graad 3 e graad 4 e graad Type

Nadere informatie

Liefde, voor iedereen gelijk?

Liefde, voor iedereen gelijk? Seksuele diversiteit graad 2 Lesvoorbereiding Liefde, voor iedereen gelijk? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print de verhalen 'Het geheim van Mirjam'

Nadere informatie

Lesvoorbereiding: Grafische sector (beroep: drukker)

Lesvoorbereiding: Grafische sector (beroep: drukker) Lesvoorbereiding: Grafische sector (beroep: drukker) Klas: 3 de graad basisonderwijs Leervak: WO technologie maatschappij Onderwerp: Atelier i.v.m. de beroepssectoren en specifiek over de Grafische sector

Nadere informatie

WORKSHOP HET AFRIKAANSE SCHOONHEIDSIDEAAL

WORKSHOP HET AFRIKAANSE SCHOONHEIDSIDEAAL WORKSHOP HET AFRIKAANSE SCHOONHEIDSIDEAAL NAAM ORGANISATIE : AFRIKA AT HOME vzw TITEL WORKSHOP: HET AFRIKAANSE SCHOONHEIDSIDEAAL. Beleef de schoonheid in Afrika DOELGROEP : Kleuter / Lager Onderwijs 3

Nadere informatie

Zoveel heb ik jou lief

Zoveel heb ik jou lief Langreuter, Jutta Stefanie Dahle ISBN-13: 9789059241046 NUR 273 D/2014/6186/19 Suggesties: Emy Geyskens Korte inhoud 1 Jij en ik! Victor Haas heeft een fikse ruzie met mama Haas: Hij moet mee opruimen,

Nadere informatie

NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL DESTIJLUTRECHTAMERSFOORT.NL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4

NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL DESTIJLUTRECHTAMERSFOORT.NL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4 NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4 1 HANDLEIDING LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT DUTCH KLEURENPALET De leerlingen kunnen de

Nadere informatie

Les 5 : eigen familiegeschiedenis

Les 5 : eigen familiegeschiedenis LES 5 Les 5 : eigen familiegeschiedenis Achtergrondinformatie leerkracht: In deze les zoomen we in op de eigen familiegeschiedenis. Tijdens de eerste les kregen de leerlingen de opdracht zelf informatie

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

WORKSHOP DE SMAAK VAN AFRIKA : proeven van de Oost-Afrikaanse keuken

WORKSHOP DE SMAAK VAN AFRIKA : proeven van de Oost-Afrikaanse keuken WORKSHOP DE SMAAK VAN AFRIKA : proeven van de Oost-Afrikaanse keuken NAAM ORGANISATIE : AFRIKA AT HOME vzw TITEL WORKSHOP: DE SMAAK VAN AFRIKA : proeven van de Oost- Afrikaanse keuken DOELGROEP : Kleuter

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 Inleiding De museumles is onderdeel van een lessenreeks met receptieve, reflectieve en actieve onderdelen: - 2 voorbereidende lessen op school door eigen leerkracht

Nadere informatie

Kunst&Cultuur BEELDENDE VORMING MUZIEK [1] leeropgave1. Introductie. Bij muziek ga je aan de slag met het thema en met muziek die jou aanspreekt!

Kunst&Cultuur BEELDENDE VORMING MUZIEK [1] leeropgave1. Introductie. Bij muziek ga je aan de slag met het thema en met muziek die jou aanspreekt! Kunst&Cultuur leeropgave1 Introductie IT S MY WORLD IK BEN... BEELDENDE VORMING Bij beeldende vorming creëer je met je handen. Jij maakt wie je zelf bent! MUZIEK Bij muziek ga je aan de slag met het thema

Nadere informatie

Geluk zit in een klein kunsthoekje Goedepraktijkvoorbeeld bij de bachelorproef van Els Maldoy

Geluk zit in een klein kunsthoekje Goedepraktijkvoorbeeld bij de bachelorproef van Els Maldoy Geluk zit in een klein kunsthoekje Goedepraktijkvoorbeeld bij de bachelorproef van Els Maldoy Contact: elsmaldoy_2000@yahoo.com Samenwerkingsverband Doelgroep Freinetschool De Pluim, Hoboken Nathalie Vandermaesen,

Nadere informatie

Maak je eigen folder! Leerkrachtenbundel

Maak je eigen folder! Leerkrachtenbundel Maak je eigen folder! Leerkrachtenbundel Doelgroep: Wij denken dat dit een geschikte opdracht is voor de 2 de en 3 de graad aso, voor tso (vooral voor grafische richtingen, vormgeving) en voor kso. De

Nadere informatie

Welkom in mijn Museum

Welkom in mijn Museum Docentenhandleiding Educatieprogramma Welkom in mijn Museum Primair Onderwijs groep 3 en 4 Inhoud Het Dordrechts Museum p.3 Algemene doelstelling programma p.3 Aansluiting bij kerndoelen p.3,4 Programma:

Nadere informatie

Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek.

Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. Beste docent, Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. De leerlingen hebben in het museum onder andere

Nadere informatie

Drents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht

Drents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht Drents Archief Het meisje met de hoepel Groep 2 Thema-overzicht Thema-overzicht Het meisje met de hoepel Groep 2 Drents Archief Kern van het thema Een beeld vertelt een verhaal. Om het verhaal te kunnen

Nadere informatie

Lesvoorbereiding: Printmedia (beroep: drukker)

Lesvoorbereiding: Printmedia (beroep: drukker) Lesvoorbereiding: Printmedia (beroep: drukker) Klas: 3 de graad basisonderwijs Leervak: WO techniek maatschappij Onderwerp: Atelier i.v.m. de beroepssectoren en specifiek over de Printmedia Beginsituatie:

Nadere informatie

DOELSTELLINGEN EN VOET BUURTAMBASSADEURS

DOELSTELLINGEN EN VOET BUURTAMBASSADEURS DOELSTELLINGEN EN VOET BUURTAMBASSADEURS 3 DE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS - TSO - De volgende doelstellingen en VOET kunnen aan bod komen. Dat is steeds afhankelijk van de onderzochte (school)omgeving. Die

Nadere informatie

Portfolio 2014 / 2015 CKV Voor klas 3

Portfolio 2014 / 2015 CKV Voor klas 3 Portfolio 2014 / 2015 CKV Voor klas 3 Naam: Klas: Inleiding Dit is jouw persoonlijke CKV-portfolio, waarmee je het onderdeel CKV in het derde en vierde leerjaar afrondt. CKV is een wettelijk verplicht

Nadere informatie

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum. 2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje

Nadere informatie

Maak van je kind een maker!

Maak van je kind een maker! Maak van je kind een maker! En word er zelf ook één. Zes regels waarmee dat waarschijnlijk best wel lukt. 1 Welkom In dit boekje vertellen we over maken. Het is speciaal gemaakt voor ouders die samen met

Nadere informatie

WORKSHOP LEERLIJNEN. Dag van de Cultuureducatie: workshop leerlijnen

WORKSHOP LEERLIJNEN. Dag van de Cultuureducatie: workshop leerlijnen WORKSHOP LEERLIJNEN Welkom en inleiding Wat is een leerlijn? Voorbeelden en achtergronden van leerlijnen cultuuronderwijs Leerlijnen in Flevoland: KIDD en De Culturele Haven Hoe bouw je een leerlijn? WORKSHOP

Nadere informatie

Letterenhuis. Inspiratie OVERAL! MET ISH AIT HAMOU ALS AMBASSADEUR INSPIRATIE. Workshop voor 3de graad TSO/BSO. Info voor de leerkracht

Letterenhuis. Inspiratie OVERAL! MET ISH AIT HAMOU ALS AMBASSADEUR INSPIRATIE. Workshop voor 3de graad TSO/BSO. Info voor de leerkracht Letterenhuis Inspiratie OVERAL! MET ISH AIT HAMOU ALS AMBASSADEUR INSPIRATIE Workshop voor 3de graad TSO/BSO Info voor de leerkracht Het Letterenhuis Het Letterenhuis bewaart de archieven van schrijvers

Nadere informatie

Educatief materiaal om te werken rond relaties en seksualiteit met de bijhorende VOET

Educatief materiaal om te werken rond relaties en seksualiteit met de bijhorende VOET 1 Educatief materiaal om te werken rond s en seksualiteit met de bijhorende VOET Beddengoed, voorbehoedmiddelengids voor jongeren Een heldere en leerrijke brochure, bruikbaar in klasverband. Het boekje

Nadere informatie

Lesvoorbereiding: Metaal en Technologie (beroepen: lasser, elektricien,

Lesvoorbereiding: Metaal en Technologie (beroepen: lasser, elektricien, Lesvoorbereiding: Metaal en Technologie (beroepen: lasser, elektricien, matrijzenbouwer, ) Klas: 3de graad basisonderwijs Leervak: WO technologie maatschappij Onderwerp: Atelier i.v.m. de beroepssector

Nadere informatie

EINDTERMENTABEL OVERZICHT. Flos en Bros werkboekjes. x x. x x x x x. x x x. Werkboekje blz e Leerjaar 6 e Leerjaar

EINDTERMENTABEL OVERZICHT. Flos en Bros werkboekjes. x x. x x x x x. x x x. Werkboekje blz e Leerjaar 6 e Leerjaar 5 e Leerjaar 6 e Leerjaar EINDTERMENTABEL OVERZICHT Flos en Bros werkboekjes Tandenmuzeum De mondgazt Dagboek v/e tandenborstel Gezonde start in de mond - Suiker Verzin een supersmoes Tanden de wereld

Nadere informatie

Echte helden. ALICE PANTERMULLER, Christiane Hansen ISBN 9789059241060 NUR 273 D/2014/6186/20. Uitgeverij Bakermat. Suggesties: Emy Geyskens

Echte helden. ALICE PANTERMULLER, Christiane Hansen ISBN 9789059241060 NUR 273 D/2014/6186/20. Uitgeverij Bakermat. Suggesties: Emy Geyskens ALICE PANTERMULLER, Christiane Hansen ISBN 9789059241060 NUR 273 D/2014/6186/20 Suggesties: Emy Geyskens Korte inhoud 1 Grappig, spannend, heldhaftig: de avonturen van Frederik Kikker! Frederik Kikker

Nadere informatie

LESVOORBEREIDING. Gegevens over de student Gegevens over de school en de klas Gegevens over de les Naam: Vak: Muzische vorming Groep: 1A

LESVOORBEREIDING. Gegevens over de student Gegevens over de school en de klas Gegevens over de les Naam: Vak: Muzische vorming Groep: 1A Studiegebied Onderwijs, campus Brugge Opleiding bachelor lager onderwijs Xaverianenstraat 10-8200 Brugge (Sint-Michiels) Tel. 050 30 51 38 Fax 050 30 51 01 coördinator: lieve.lootens@khbo.be contactpersoon:heidi.vereecke@khbo.be

Nadere informatie

Ben jij Vindingrijk? Kolom

Ben jij Vindingrijk? Kolom Ben jij Vindingrijk? Hoe vind jij het om: met je eigen fantasie, op je eigen manier, en door uit te proberen of te onderzoeken nieuwe ideeën, oplossingen, of dingen te bedenken of te maken? Aan welke les,

Nadere informatie

Workshop levensverhalen van Duitse soldaten infobrochure voor leraren

Workshop levensverhalen van Duitse soldaten infobrochure voor leraren Workshop levensverhalen van Duitse soldaten infobrochure voor leraren Deze infobrochure bevat een inhoudelijke beschrijving van de workshop en zijn doelstellingen. Ten tweede vinden begeleidende leraren

Nadere informatie

De Oude Kaasmakerij. Algemeen

De Oude Kaasmakerij. Algemeen Lesbrief De Oude Kaasmakerij Algemeen Deze lesbrief is opgemaakt voor het lager onderwijs. Voor leerlingen uit eerste, tweede en derde graad van het basisonderwijs werd een specifieke rondleiding uitgewerkt

Nadere informatie

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende

Nadere informatie

EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum. A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010

EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum. A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010 EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum Derde graad LO A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010 Lichamelijke opvoeding Motorische competenties 1.1 De motorische basisbewegingen

Nadere informatie

Tuin van Heden kleuters (4- en 5-jarigen) Werken met kunst in de paasperiode

Tuin van Heden kleuters (4- en 5-jarigen) Werken met kunst in de paasperiode Tuin van Heden kleuters (4- en 5-jarigen) Werken met kunst in de paasperiode Beleving Kleuters worden in hun omgeving overal geconfronteerd met de uiterlijke verschijnselen van Pasen: paasversieringen,

Nadere informatie

WORKSHOP. NAAM ORGANISATIE Integratiedienst Leuven - Wereldkleur TITEL WORKSHOP Liedjes en dans in Swahili (Oost-Afrika) Type ASO TSO BSO KSO

WORKSHOP. NAAM ORGANISATIE Integratiedienst Leuven - Wereldkleur TITEL WORKSHOP Liedjes en dans in Swahili (Oost-Afrika) Type ASO TSO BSO KSO WORKSHOP NAAM ORGANISATIE Integratiedienst Leuven - Wereldkleur TITEL WORKSHOP Liedjes en dans in Swahili (Oost-Afrika) DOELGROEP Lager Onderwijs 3 e graad Secundair Onderwijs 1 e graad 2 e graad 3 e graad

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Aardblij

Lesbrief bij de voorstelling Aardblij Lesbrief bij de voorstelling Aardblij Voor de groepen 1 en 2 van het basisonderwijs (4-6 jaar) Deze lesbrief is te gebruiken bij de voorstelling Aardblij. Aardblij is een voorstelling met zang, acrobatiek

Nadere informatie

Lesvoorbereiding: Chemie, kunststoffen en life-sciences (beroep: Onderzoeker)

Lesvoorbereiding: Chemie, kunststoffen en life-sciences (beroep: Onderzoeker) Lesvoorbereiding: Chemie, kunststoffen en life-sciences (beroep: Onderzoeker) Klas: 3de graad basisonderwijs Leervak: WO techniek maatschappij Onderwerp: Atelier i.v.m. de beroepssector Chemie, kunststoffen

Nadere informatie

PLANEET X. Reisgids voor de leerkracht COSMODROME POORT NATIONAAL PARK HOGE KEMPEN GENK. Lid van de

PLANEET X. Reisgids voor de leerkracht COSMODROME POORT NATIONAAL PARK HOGE KEMPEN GENK. Lid van de PLANEET X Reisgids voor de leerkracht Lid van de SCIENCE TECHNOLOGY ENGINEERING MATHS-academie COSMODROME Vlaanderen In Actie Pact 2020 www.stem-academie.be Een initiatief van de Vlaamse Overheid ter promotie

Nadere informatie

Paper-Scissors-Stone

Paper-Scissors-Stone Paper-Scissors-Stone 11.05 tot 31.08.2014 Lesmap Basisonderwijs en secundair onderwijs Z33- huis voor actuele kunst Zuivelmarkt 33 Hasselt (BE) www.z33.be Inhoud 1. Inleiding: Wat is Z33? 2. De tentoonstelling

Nadere informatie

Maak zelf geld. Lesvoorbereiding. Verwondering. Kennis

Maak zelf geld. Lesvoorbereiding. Verwondering. Kennis Geld graad 1 Lesvoorbereiding Maak zelf geld Print 1 keer het verhaal Isaura s droom, Toon Isaura's foto op het smartboard Print de Braziliaanse munt, de real uit. Verwondering Lees het verhaal Isaura

Nadere informatie

Deze les voor Saved by the bell (lager onderwijs) voldoet aan meerdere eindtermen. Een aantal eindtermen zijn gebundeld in onderstaande lijst.

Deze les voor Saved by the bell (lager onderwijs) voldoet aan meerdere eindtermen. Een aantal eindtermen zijn gebundeld in onderstaande lijst. Eindtermen Deze les voor Saved by the bell (lager onderwijs) voldoet aan meerdere eindtermen. Een aantal eindtermen zijn gebundeld in onderstaande lijst. Op de volgende bladzijden hebben we ook enkele

Nadere informatie

Kijk eens wat ik al kan!

Kijk eens wat ik al kan! Kijk eens wat ik al kan! De talenten van in beeld De juf kleurt de eilanden waar je graag op vertoeft. De dingen die je daar allemaal doet kunnen je mama en papa hieronder lezen en bekijken. Dit doe jij

Nadere informatie

FAMILIES EN KINDEREN 2012 2013 G R O E N E R U I T E R O P B L A U W P A A R D AMSTERDAM STEDELIJK MUSEUM WAT IS BEWEGING?

FAMILIES EN KINDEREN 2012 2013 G R O E N E R U I T E R O P B L A U W P A A R D AMSTERDAM STEDELIJK MUSEUM WAT IS BEWEGING? STEDELIJK MUSEUM FAMILIES EN KINDEREN 2012 2013 G R O E N E R U I T E R O P B L A U W P A A R D WAT IS BEWEGING? AMSTERDAM WELKOM! Het Stedelijk, Nederlands grootste museum voor moderne en hedendaagse

Nadere informatie

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. 1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,

Nadere informatie

DOCENT. Thema: natuur BOMEN BIJ MIJN SCHOOL. groep 3 en 4. Stadshagen

DOCENT. Thema: natuur BOMEN BIJ MIJN SCHOOL. groep 3 en 4. Stadshagen In groep 1 en 2 hebben de leerlingen binnen dit thema geleerd dat er in de natuur verschillende kleuren, vormen en texturen te vinden zijn. De leerlingen in groep 3 en 4 richten zich in dit thema op bomen.

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

www.deandereverbeeld.wordpress.com

www.deandereverbeeld.wordpress.com Tentoonstelling 24/04/2014 22/05/2014 BERINGEN www.deandereverbeeld.wordpress.com 1. Wie is KMS? Kerkwerk Multicultureel Samenleven (KMS) is een open socioculturele organisatie met als opdracht te sensibiliseren,

Nadere informatie

BELVUE MUSEUM. Jongeren eerst!

BELVUE MUSEUM. Jongeren eerst! BELVUE MUSEUM Jongeren eerst! HET BELvue Beheerd door de Koning Boudewijnstichting Geopend in 2005 als centrum voor democratie en geschiedenis Belangrijkste doelgroep: jongeren 2 Democratische waarden

Nadere informatie

Takenblad Plusklas Ontdekken Periode 2 : Herfstvakantie tot kerstvakantie. Opdracht: Spoorzoekers Van wie is die vingerafdruk?

Takenblad Plusklas Ontdekken Periode 2 : Herfstvakantie tot kerstvakantie. Opdracht: Spoorzoekers Van wie is die vingerafdruk? Takenblad Plusklas Ontdekken Periode 2 : Herfstvakantie tot kerstvakantie Naam : Wat is de bedoeling? Opdracht: Spoorzoekers Van wie is die vingerafdruk? Er is een misdaad gepleegd! Een dief heeft de computer

Nadere informatie

Lesvoorbereiding: Social profit (begeleider in de kinderopvang, optieker, radioloog, verpleegkundige, sociocultureel werker)

Lesvoorbereiding: Social profit (begeleider in de kinderopvang, optieker, radioloog, verpleegkundige, sociocultureel werker) Lesvoorbereiding: Social profit (begeleider in de kinderopvang, optieker, radioloog, verpleegkundige, sociocultureel werker) Klas: 3de graad basisonderwijs Leervak: WO technologie maatschappij Onderwerp:

Nadere informatie

Lesvoorbereiding: Kapper en schoonheidsspecialist (beroepen: kapper en schoonheidsspecialist)

Lesvoorbereiding: Kapper en schoonheidsspecialist (beroepen: kapper en schoonheidsspecialist) Lesvoorbereiding: Kapper en schoonheidsspecialist (beroepen: kapper en schoonheidsspecialist) Klas: 3 e graad basisonderwijs Leervak: WO Technologie - Maatschappij Onderwerp: Atelier i.v.m. de beroepssectoren

Nadere informatie

maandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30

maandag 9.30-12.30 dinsdag 9.30-12.30, 11.00-14.00, 19.30-22.30 woensdag 19.30-22.30 donderdag 9.30-12.30 Workshops! Meer creativiteit in je werk Interactieve bijeenkomsten vormgeven Ideeën voor promotie van jouw onderneming Nieuwe producten voor jouw bedrijf Creatieve werkvormen (serie van 4 workshops) Wegens

Nadere informatie

Inleiding: Wat is Z33? 08.02 tot 24.05.2015 Konstantin Grcic Panorama. Lesmap Lager en secundair onderwijs

Inleiding: Wat is Z33? 08.02 tot 24.05.2015 Konstantin Grcic Panorama. Lesmap Lager en secundair onderwijs 08.02 tot 24.05.2015 Konstantin Grcic Panorama Lesmap Lager en secundair onderwijs Z33 huis voor actuele kunst Zuivelmarkt 33 Hasselt (BE) www.z33.be Deze lesmap is bedoeld voor leerkrachten van het lager

Nadere informatie

Naverwerking van een bezoek aan

Naverwerking van een bezoek aan Naverwerking van een bezoek aan -Voor leerkrachten secundair onderwijs- Duur: 50 minuten Activiteit Tijd Inhoud Doel: de leerlingen VOET 10 5. Klasgesprek 6. Mijn talentenkaart 5 Nabespreking bezoek Eigen

Nadere informatie

Sprekende Portretten

Sprekende Portretten Docentenhandleiding Sprekende Portretten Sprekende Portretten Jacob Cuyp, Michiel Pompe van Slingelandt, 1649 Primair Onderwijs Groep 4 t/m 8 Inhoud Het Dordrechts Museum...p. 3 Algemene doelstelling programma..

Nadere informatie

DOELSTELLINGEN EN VOET VAN COUDENBERG TOT KUNSTBERG

DOELSTELLINGEN EN VOET VAN COUDENBERG TOT KUNSTBERG DOELSTELLINGEN EN VOET VAN COUDENBERG TOT KUNSTBERG 2 DE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS - ASO - De volgende doelstellingen en VOET komen aan bod. Aangezien de leerlingen in groepjes worden onderverdeeld, onderzoek

Nadere informatie

Hoe kan de school in het algemeen werk maken van het nieuwe concept (stam + contexten)?

Hoe kan de school in het algemeen werk maken van het nieuwe concept (stam + contexten)? Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VOET EN STUDIEGEBIED ASO STUDIERICHTING : ECONOMIE Hoe kan de school in het algemeen werk maken van het nieuwe concept

Nadere informatie

Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012

Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012 Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012 Ieder jaar stemmen duizenden basisschoolleerlingen op hun favoriete boeken van het afgelopen jaar. Om zo veel mogelijk kinderen enthousiast

Nadere informatie

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam

Amsterdam DNA is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is ontwikkeld door het Amsterdam Museum. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het

Nadere informatie

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens. Tuin van Heden 2 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

primair onderwijs groep 4 en 8 samen Mijn verhaal van Brabant docentenhandleiding

primair onderwijs groep 4 en 8 samen Mijn verhaal van Brabant docentenhandleiding primair onderwijs groep 4 en 8 samen Mijn verhaal van Brabant docentenhandleiding Inhoud Een doorlopende leerlijn erfgoededucatie 3 Leerdoelen 6 Voorbereiding op het museumbezoek 7 De museumles Mijn verhaal

Nadere informatie

De DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING:

De DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING: beeldende vorming De DOELSTELLING van de -opdrachten & De BEOORDELING: Doelstellingen van de opdrachten. Leren: Thematisch + procesmatig te werken Bestuderen van het thema: met een open houding Verzamelen

Nadere informatie

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens. Tuin van Heden 1 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Voor jezelf? Les 1 Welkom!

Voor jezelf? Les 1 Welkom! Voor jezelf? Les 1 Welkom! Welkom! Dit is de cursus Voor jezelf? Wil je voor jezelf beginnen? Droom je ervan een eigen bedrijfje te starten? Zou je dit ook kunnen? In deze cursus ga je dit onderzoeken.

Nadere informatie

Het Amsterdam Museum gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen.

Het Amsterdam Museum gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen. 2 INTRODUCTIE Het programma is gemaakt door het. Het gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen. Een schilderij is gemaakt door een schilder. In het museum zijn ook voorwerpen te zien. Het

Nadere informatie

Body Art. Tatoeages, piercings, lichaamsbeschildering, scarificaties overal ter wereld versieren mensen hun lichaam.

Body Art. Tatoeages, piercings, lichaamsbeschildering, scarificaties overal ter wereld versieren mensen hun lichaam. Interactieve rondleiding 4 de,5 de en 6 de jaar SO Body Art Tatoeages, piercings, lichaamsbeschildering, scarificaties overal ter wereld versieren mensen hun lichaam. De vraag die hierbij centraal staat:

Nadere informatie

All italiana. Nr. Thema Leeftijd Werkvorm Duur Materiaal Leergebied

All italiana. Nr. Thema Leeftijd Werkvorm Duur Materiaal Leergebied 6.3 All italiana Nr. Thema Leeftijd Werkvorm Duur Materiaal Leergebied 6.3 Taal & Gebaren 5 9 j. Kringgesprek/ Klasgesprek Rollenspel 100 / Lichamelijke opvoeding Muzische vorming Nederlands Sociale vaardigheden

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Mirjams mama en moekie

Mirjams mama en moekie Seksuele diversiteit graad 1 Mirjams mama en moekie Lesvoorbereiding Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print 2 lege gedragspatroongrafieken af voor

Nadere informatie

Is jouw eurocent al gevallen

Is jouw eurocent al gevallen Crisis graad 3 Is jouw eurocent al gevallen Lesvoorbereiding Projecteer de krantenkoppen of verzamel zelf krantenkoppen over de economische crisis. Knip het verhaal van de crisis in 6 stukken (1 deel voor

Nadere informatie

kunstworkouts voortgezet

kunstworkouts voortgezet 2013 2015 kunstworkouts voortgezet kunst gaat over nu over jou en over mij Het Stedelijk Museum s-hertogenbosch richt zich op de actualiteit, op wat mensen nu beweegt en hoe ze hun leven actief kunnen

Nadere informatie

Spelenderwijs rijmen. Linda Willemsen. www.klasvanjuflinda.nl. www.klasvanjuflinda.nl

Spelenderwijs rijmen. Linda Willemsen. www.klasvanjuflinda.nl. www.klasvanjuflinda.nl Spelenderwijs rijmen Linda Willemsen www.klasvanjuflinda.nl www.klasvanjuflinda.nl Spelenderwijs rijmen Spelenderwijs rijmen Tekst & vormgeving: Linda Willemsen 2014 www.klasvanjuflinda.nl Linda Willemsen

Nadere informatie

Je eigen nieuwjaarsbrief

Je eigen nieuwjaarsbrief Je eigen nieuwjaarsbrief Doelgroep Eerste, tweede, derde graad Aard van de activiteit De leerlingen schrijven zelf een nieuwjaarsbrief voor hun ouders. Vooraf Verzamel allerhande nieuwjaarsbrieven: tekstjes

Nadere informatie

Gravin Elisabeth en de dieren

Gravin Elisabeth en de dieren 2017-2018 School en Cultuur Gravin Elisabeth en de dieren Erfgoed project voor groep 4 Ontwikkeling van het project: De Werkhoven Geschiedenis voor u Maart 2017. Copyright: Dit materiaal is bedoeld voor

Nadere informatie

1 ste graad 2 de graad 3 de graad. Communicatie. Creativiteit. Praatronde - klasraad (Vakoverschijdende eindtermen: Gemeenschappelijke stam)

1 ste graad 2 de graad 3 de graad. Communicatie. Creativiteit. Praatronde - klasraad (Vakoverschijdende eindtermen: Gemeenschappelijke stam) (Vakoverschijdende eindtermen: Gemeenschappelijke stam) 1 ste graad 2 de graad 3 de graad Communicatie manier een idee, gedachte verbaal en non-verbaal uiten. manier een idee, gedachte verbaal en non-verbaal

Nadere informatie

Wereldoriëntatie. Beginsituatie: Leerlingen hebben verschillende technische beroepen besproken of hebben een bezoek gebracht aan de

Wereldoriëntatie. Beginsituatie: Leerlingen hebben verschillende technische beroepen besproken of hebben een bezoek gebracht aan de Lesvoorbereiding: Transport en logistiek (beroepen: planner, magazijnmedewerker en vrachtwagenchauffeur) Klas: 3de graad basisonderwijs Leervak: WO technologie maatschappij Onderwerp: Atelier i.v.m. de

Nadere informatie

HELP DE KINDERBOEKEN AMBASSADEUR! Tips en kansen voor de leesconsulent van de Bibliotheek op school

HELP DE KINDERBOEKEN AMBASSADEUR! Tips en kansen voor de leesconsulent van de Bibliotheek op school HELP DE KINDERBOEKEN AMBASSADEUR! Tips en kansen voor de leesconsulent van de Bibliotheek op school Beste leesconsulent, Jan Paul Schutten onze enige echte kinderboekenambassadeur- heeft een geweldige

Nadere informatie

Een nieuw bankbiljet ontwerpen toegepaste kunst

Een nieuw bankbiljet ontwerpen toegepaste kunst Een nieuw bankbiljet ontwerpen toegepaste kunst Wat heb je nodig? teken- en aquarelkleurpotloden papier (A4) Wat ga je doen? Je gaat een nieuw europees bankbiljet ontwerpen. Kleding, mp3, computer, geld:

Nadere informatie